iritzia - Postdata

Transcripción

iritzia - Postdata
liburuak
musika
nobedadeak
elkar.com
2011ko uda
24. zenbakia
Oskorri
Uda dantzaria
MUJERES, ISLAM Y LITERATURA
Izen propioak:
Anjel Lertxundi, Txani Rodríguez, Ander Izagirre, Goizalde Landabaso, Iñigo Aranbarri
00 azala 24.indd 12
08/06/11 15:33
02 elkar publia.indd 2
09/06/11 9:39
SARRERA
Liburu denda berrasmatu
Aro digital berrian liburua eraldatze bidean dagoen bezala, liburu dendek ere egokitu egin beharko dute aisia
eta kultur kontsumo joera berrietara; beren espazioa
birpentsatu beharrean daude.
Liburu dendako bisitaria oharkabean ametsetan hasten da, irudimena hegan
abiatzen zaio: liburuetako
pertsonaia protagonista jakin
baten bizitza desio du, argazkian hain goxoa dirudien entsalada dastatu, hegan abiatu liburu azal eder horretara,
gorputz liraintasuna berreskuratu, denboran eta espazioan
bidaiatzeko irrika pizten zaizkio. Gogo ameslari guzti horri
eutsiko dion espazioa izaten
jarraitu beharko dute liburu
dendek, aisiak eta kultur zaletasunak bat egiten duten betiko guneak.
Liburuak era askotako saltokietan eskaini izan diren era
berean, liburu dendek ere liburutik haratago egingo dute
beren eskaintza berrituan.
elkar liburu denda sareak lehendik ongi menperatzen dituen alorretan zabaldu eta
aberastuko du bere eskaintza,
apurka, emozio berriak eraikiz, kultura eta aisia uztartuz.
Kontseilu editoriala
Elixabete Betelu eta
Jone Dorronsoro
L.G./D.L. SS-598/06
Azala: Juantxo Egaña
elkar liburu denda sarea
ARRASATE
Erdikokale 14
943 79 78 29
GASTEIZ
San Prudencio 7
945 14 45 01
Apraiztarrak 1
Campus
945 14 16 70
BAIONA
Arsenal plaza
559 59 35 14
HERNANI
Kale Nagusia 30
943 55 15 37
BERGARA
Ibargarai 12
943 76 40 50
IRUN
Colon pasealekua 8
943 63 17 26
Reinventar la librería
Del mismo modo que el libro está viviendo en estos tiempos una particular evolución hacia la era digital, el entorno de la librería también se está adecuando a los nuevos
hábitos de consumo cultural y de ocio.
La librería es un espacio que permite soñar y evocar,
un lugar en el que vuela la
imaginación: los libros hacen
que deseemos vivir la vida de
cierto personaje protagonista, degustar una fotogénica
ensalada, volar a esa portada
tan sugerente, recuperar la
figura, viajar en el tiempo o
en el espacio... El reto de las
librerías va a ser evolucionar
para continuar siendo un lugar donde ocio y cultura viajen de la mano.
Al igual que el libro ha estado siempre presente en muchos otros establecimientos
que no eran librerías, éstas
empiezan a innovar cada vez
más su propuesta. En el caso
de las librerías elkar, la idea
es orientar la innovación hacia áreas en las que posee una
experiencia y un conocimiento previos, e incorporar poco
a poco nuevos elementos
que transmitan y construyan
emociones.
BILBO
Licenciado Poza 14
94 443 47 08
DONOSTIA
Fermin Calbeton 21
943 42 00 80
Iparragirre 26
94 424 02 28
Fermin Calbeton 30
943 42 26 96
Zamudioko ataria
Zazpikale
94 416 14 50
Bergara 6
943 42 63 50
IRUÑEA
Comedias 14
948 22 41 67
TOLOSA
Arostegieta z/g
943 67 35 33
Larraona z/g Golem eraikina
948 17 55 38
3
03 sarrera.indd 3
13/06/11 15:30
MUSIKA
OSKORRI
Juantxo Egaña
“GURE EKARPENA AHALIK ETA
MUSIKA ONENA EGITEA DA”
Dantza kontra dantza, Oskorritarren lan
berriaren izena. Berriz ere tamaina handiko
egitasmoa, Oskorriren faktura bikainaz
burutua. DVDa eta CDa batera, herria
dantzan jartzeko helburuz egina, ohi duten
bezala herritarren partaidetzarekin, talde lanean. Elkarrizketa hau ere hala egina dago,
taldean, Natxo de Felipe, Bixente Martinez
eta Xabier Zeberiok erantzun dute talde
osoaren izenean.
Oraingo hau disko bat baino askoz gehiago da,
ideia originala, produkzio zailekoa… Dantzan
jarri nahi duzue herria? Azaldu iezaguzue.
Beno, Iztuetaren dantza musika hauen inguruan oso
aspalditik genbiltzan bueltaka eta, gure musika fantasiekin batera, beste amets hori ere etorri zitzaigun
burura, zergatik ez saiatu publikoa dantzan jartzen?
Bai, benetan luze eta korapilatsua suertatu da
baina baita polita ere, orain jendearen erantzun
onaren zain gaude.
Nola izan da doinu edo kantuen aukeraketa?
Gehienbat, gure ustez muxikoen familiakoak izan
zitezkeenak bildu genituen lehen maketan eta
geroago, “Baztango Dantzarien” laguntzaz, horietarik dantzagarrienak eta ederrenak aukeratu
genituen.
Frantziako Erreboluzioaren garaian doinuok hilzorian zeuden jada, beraz denak zaharrak dira
bai, baina batzuek konkretuki oso zaharrak izateko traza guztiak dauzkate.
4
04-05 oskorri.indd 4
13/06/11 15:34
elkartuta ekipo sendoa osatzen dugula, bakoitzak du eta bere egiteko garrantzitsua taldean.
Talde konprometitua izan zarete beti. Zein da
gaur egun zuen konpromisoa? Aldatu al da urteak aurrera egin ahala?
Gure hasieretan, orain dela hainbeste urte,
beharrezkoa zen nolabaiteko konpromiso “soziala” izatea, garaiak hala eskatzen baitzuen.
Baina urteak joan ahala, konturatu ginen gure
konpromisorik handiena euskal kultura eta euskararekin zela, eta konpromiso horri eusteko
modurik eraginkorrena musika ona egitea zela.
Eta honela ulertu dugu gure konpromisoa urte
hauetan, ahal dugun musikarik onena egiten,
uste baitugu gure gizarteak gugandik jaso dezaken onena hori dela.
Euskal nortasun musikala finkatzeko ekarpen
handia egin duzue. Sortu al duzue eskolarik?
Inoiz jubilatzea erabakiz gero hutsune handia
utziko duzue…
Hara, zer galdera beldurgarria! Badirudi jubilatu
nahi gaituzuela, eta oraingoz asmorik ez dugu
ba; gainera, guk gaztetan ispilutzat izan genituen
artista handiak ez ziren sekula erretiratu, botak
jantzita joan ziren, hori oso gauza ederra da gero!
Sekulan ez dugu eskola sortzeko asmorik izan, askoz osasuntsuagoa da norberak bere bide eta nortasun propioa urra dezala; beraz, falta garenean,
ez dut uste hutsunerik utziko dugunik, zuzenago
litzateke obra zabal bat utziko dugula esatea.
Gauza batean berdintsu jarraitzen duzue: oso
talde maskulinoa zarete, lehen eta orain. Euskal musikan gizonezkoak txapeldun. Zergatik
ote da?
Hor arrazoia duzu, nahiz eta gauzatxo bat argitu behar den. Taldea ez da bakarrik taula gainean ikusten dena, taulatutik kanpo oso jende
inportantea dago gurekin batera lanean, eta
hor emakumezkoak ditugu lankide onak.
Miren Balantzategi
Dantza kontra dantza
El nuevo proyecto de
Oskorri, Dantza kontra
dantza, es una invitación
a llenar las calles y plazas de pasos de baile:
dobla, pika, erdizka,
lauetan jarrai… Han
recopilado y arreglado
antiguas melodías de Juan Ignazio Iztueta, en su
mayoría muxikos, que empezaban a perderse tras
la revolución francesa.
Acompaña a las melodías un video que muestra
y ayuda a quien desee iniciarse en estos pasos de
baile. ¿Quién quiere bailar? ¡A ensayar!
edizioak
Jose Inazio Ansorena txistulari handiak egin
zuen bere bertsioa 1995ean, txistu eta danbolin zaharrez, baina oso bestelakoa izan da gure
planteamendua eta gure bertsioa.
Dantzarako doinu zaharrak hartu eta egokitu
egin dituzue. Lehen bezain dantzagarri al dira
egokitzapenen ondoren?
Gure konponketak egitean ez ditugu dantzen
egitura nagusiak sobera aldatu. Ezta erritmoa
ere. Gure konponketak harmonizazio eta instrumentazio aldetik joan dira gehienbat, kolore
berriak ekarriz, dantzei jantzi berri eta fresko
bat emateko asmoarekin. Dantzan egiteko arazorik ez beraz.
DVDan zer jasotzen da?
Gure asmoa antzinako melodia hauek era moderno batean eta gure ukitu pertsonalarekin
berriz ere plazaratzea izan da eta horretarako
doinuen moldaketetatik hasita eta DVDaren
estetikaraino ezaugarri konkretu batzuk landu
nahi izan ditugu. Ideia ona iruditu zitzaigun imajinak hiriburuetan grabatzea, gune urbanoetan,
errepertorioaren jatorriarekin kontraste handia
sortuz. DVDak dantza guztien imajinak eta pausoen azalpenak ere jasotzen ditu. Oso esperientzia polita izan da grabaketetara etorri zaizkigun
dantzari guztiekin gure lana partekatzea.
Zuzenekoa dantzarakoa bakarrik izango da?
Zuzenekoak bi zatitan osatzea da gure asmoa.
Batetik, disko berrian oinarritutako dantzarako
errepertorio bat eta bestetik, Oskorriren ohiko
errepertorioko hainbat doinuz osatutako kantaldi bat. Dantzarako berriz nahikoa da gogotsu azaldu eta Baztango dantzariek erakutsitako pausoak jarraitzea. Batzuk dantzari finak
eta besteak hala nolakoak izango dira baino
denak ondo pasa eta asko disfrutatuko dugu
elkarrekin dudarik gabe. Hori da eta helburua.
Egitasmo original eta zailak jartzen dituzue
abian: pub ibiltaria, banda band, oskorri dantzan… Zein da Oskorriren funtzionamendua?
Bai, normalean taldekideren batek proiektu berriren bat mahai gainean jartzen duenean aski landuta ekartzen ohi du, baina, hortik aurrera nahiko funtzionamendu asanblearioa izan ohi dugu.
Lanak partitzen dira, norberak etxean lantzen
ditu bere gustuko piezak eta konponketak, horrela aurreratzen da lanik handiena, baina azken
ukituak beti entsaioetan fintzen ohi dira; prozesu luze eta nekosoa da, lan egiteko nahiko modu
artisanala, edozein ekintza artistikok eskatzen
duen moduan, hau ez da musika industriala.
40 urte egin ditu Oskorrik plazan. Zertan zarete hasiera hartako Oskorri berbera?
Hasierako Oskorriko arimak bere horretan jarraitzen du taldean, baina musikari gazteek ere
gure ekarpenak egin ditugu azken hamarkadatan. Esan liteke beterania eta gaztetasuna
ELHUYAR
MUSIKA
SENDABIDE
ALA IRUZURBIDE.
MEDIKUNTZA
ALTERNATIBOA PROBAN
Trick or Treatment? Alternative
Medicine on Trial liburuaren
euskarazko itzulpena.
Egileak: Simon Singh eta
Edzard Ernst
Eraginkorra ote da medikuntza
alternatiboa? Proba zientifikoek
emandako ondorioak.
15 €
e-booka 11
€
Edzard Ernst egilearen hitzaldia:
Medikuntzan doktorea eta
medikuntza osagarria irakasten
duen munduko lehenengo
pertsona.
Uztailaren 5ean, Miramar
jauregian, arratsaldeko 7etan.
Eskuratu www.elhuyar.org/edizioak
lh
/ di i k
webgunean
5
04-05 oskorri.indd 5
13/06/11 15:34
LITERATURA
MUJERES, ISLAM
Y LITERATURA
La publicación de Yo maté a Sherezade. Confesiones de una mujer árabe furiosa. (Debate, 2011) devuelve a la sección de novedades una temática
siempre compleja y actual: la difícil, intrincada
situación de las mujeres en y con el Islam.
La utilización en Occidente del término Islam lo ha convertido en una amalgama donde
se mezclan y confunden países, razas y culturas con religión, pero sobre todo, ha ido
creando un estereotipo de mujer musulmana
inculta, pasiva y victima resignada de todo
tipo de abusos.
Sin embargo, la situación de las mujeres es
muy distinta si son inmigrantes o refugiadas,
proceden de paises del Mashreg (zona oriental)
o del Magreb (zona occidental); si pertenecen a
la cultura árabe, la Persa, Phastum, kurda, las
nómadas Beduínas y Bereber… todas con características y literaturas propias y diferentes.
No obstante, las mujeres islámicas, como narra la iraní Azar Nafisi en el exclarecedor Leer
“lolita” en Teherán (Quinteto, 2009) conscientes
siempre de su situación, han sabido utilizar la
literatura como herramienta para denunciar y
criticar lo que les acontece. Este es el caso de
Yo maté a Sherezade, un libro valiente, directo y
necesario para romper muchos estereotipos y
confusiones. Su autora, la libanesa Joumana
Haddad, es un magnífico ejemplo de las muchas mujeres árabes lúcidas, críticas, activas,
con ganas y capacidad para el cambio, y muy
creativas a la hora de diseñar estrategias para
la supervivencia y mejora de su calidad de vida.
Joumana Haddad es poeta, traductora y periodista. Es internacionalmente conocida por
ser la redactora jefe de Jasad, la controvertida
revista especializada en arte, cine y literatura
en lengua árabe. Leer Yo maté a Sherezade es un
revelador y ameno ejercicio de acercamiento a
otra realidad árabe a través de una voz de gran
lucidez, honestidad, fuerza y lirismo.
Anteriormente otros libros habían abordado
el malestar de las mujeres en un Islam que ignora sus más básicos derechos: La canadiense Irshad Manji Mis dilemas con el Islam (Maeva, 2004)
y la somalí Ayaan Hirsi Ali: Yo acuso y Nómada
(Debolsillo, 2007)
El movimiento feminista lleva décadas reflexionando y proponiendo un Islam más democrático
e igualitario. La marroquí Fatima Mernissi es un
magnífico ejemplo. El miedo a la modernidad (Ediciones del Oriente y del Mediterraneo, 2009) El
haren en Occidente (Booket, 2006) y su autobiografía Sueños en el umbral (Aleph, 2008) son eruditos, amenos, e imprescindibles, así como los de
la egipcia Nawal Al Saadawi, referente dentro y
fuera del Islam: Mujer en punto cero y la cara desnuda
de la mujer árabe (Horas y horas, 2007).
La poesía, género especialmente representativo de la cultura árabe, alcanza grandes cotas
de calidad en la pluma de la poeta persa Forugh Farrojzad. Su Nuevo nacimiento (Ediciones
del Oriente y del mediterráneo, 2003) marcó
un hito en la poesía moderna tanto por la originalidad de su forma como su temática, y ha
inspirado a grandes poetas como la siria Maram Al-Masri cuyo Cereza roja sobre losas blancas
(Comares, 2010) recomendamos por su fácil y
sensual lectura.
6
06-07 emakume musulmanak.indd 6
13/06/11 15:39
LITERATURA
Historia
www.blume.net
Edición
actualizada
2011
Rústica
16 x 21 cm 856 pp. 19,90 €
Aunque la expresión del
deseo y la sexualidad femenina siguen siendo un tabú social y literario en la mayoría
de países islámicos muchas
autoras han abordado el
tema en sus múltiples matices. Autoras como Fatima
Mernissi El amor en el Islam (Aguilar, 2008),
Nedjma en sus libros La almendra (Maeva,
2007) y El viaje de los sentidos (Emecé 2010) la
libanesa Darina Al Joundi El día que Nina Simone
dejó de cantar (Alfaguara, 2010), y en especial la
siria Salwa Al Neimi indagando y reflexionando
en El sabor de la miel (Emecé, 2009) acerca de la
importancia y lugar que el sexo ha tenido en la
literatura, filosofía y cultura árabe así como en
su propia vida, y compone un erudito y elegante relato muy esclarecedor.
En torno a la desmesurada importancia de la
virginidad en estas sociedades reflexionan, debaten y bromean las mujeres iraníes de Bordados (Norma, 2007) el divertido cómic de la iraní
Marjane Satrapi, más conocida por Persépolis
(Norma 2007), su reconocida y premiada novela gráfica autobiográfica sobre el impacto que
la implantación de la republica islámica tuvo
en la sociedad iraní, en especial las mujeres,
quizás una de las más rápidas y directas maneras de acercarse a este tema que podamos
recomendar. Irán es el país que más autoras
aporta a este listado: Anita Amirrezvana, Simin
Daneshvar, la premio Nóbel de la paz Shirin
Ebadi, Narima Nemat, Shusha Guppy, Roya
Hakakian, Farah Karimi, Shahrnush Parsipur…
Las últimas en ser traducidas han sido Nasrin
Farzamnia, Aún no saben mirar (Siruela, 2010)
El segundo volumen de la autobiografía de
Azar Nafisi, Cosas que he callado (Duomo, 2010)
Bahiyyih Nakhjavani La mujer que leía demasiado
(Alianza, 2010) y Sharazad Vida (Egales,2008)
impactante relato de la dramática situación en
la que viven las lesbianas.
Afsaneh (Editorial popular, 2009) recoge relatos de diecisiete autoras iraníes e Hiyakat (Oceano, 2009) de veintiséis autoras libanesas, pero si
nuestros gustos se decantan por los relatos, la ya
clásica antología Escritoras árabes (Icaria, 2005)
es la mejor manera de acercarnos a las mujeres de múltiples nacionalidades que escriben en
lengua árabe. Variada y desigual como todas las
antologías, incorpora once escritoras entre las
que se encuentran grandes autoras como Hanan
Al-Shayk, Salwa Bakr, Leila Houari o Nawal Al
Saadawi, cuyas obras se pueden seguir leyendo
al estar muchos de sus libros traducidos.
Para finalizar queremos recomendar dos recientes libros sobre la temática publicados por
especialistas españolas: Dolors Bramon En torno al Islam y las musulmanas (Bellaterra, 2010) y
especialmente, Ángeles Ramirez La trampa del
velo (Catarata, 2011) un ameno, exhaustivo y
ecuánime ensayo que puede servir de guía a las
personas interesadas en el debate sobre el uso
del pañuelo musulmán en todo el mundo.
Josune Muñoz
www.skolastika.com
Infantil
Las nuevas aventuras
de Brunilda
Rústica
13 x 20 cm 96 pp. 5,95 €
7
06-07 emakume musulmanak.indd 7
13/06/11 15:39
Juantxo Egaña
LIBURUAK
ANJEL
LERTXUNDI
ETXEKO HAUTSAK
HARROTZEN
Etxeko hautsa, Andu
Lertxundiren nobela
berria, gogoetarako proposamena da. Protagonista hausnarrean ari da,
bizitakoaren berrikuspena
idazten eta kontatzen,
eta horrela, irakurlea
etengabe itauntzen eta
pentsarazten. 90.eko hamarkadako Euskal
Herrian dago kokatuta.
Herri honen historiaren etapa baten bukaeran gaudela dirudienean idatzi duzu sasoi
horren zati batean kokatutako eleberria. Kasualitatea?
15 urte dira liburuko lehendabiziko eszena hori
idatzi nuela. Eszena hori deigarria egiten zitzaidan, baina ez nuen aurrera egin. Orain dela
urte eta erdi hurbileko lagun bat burua galtzen
hasi zen alzheimer prozesu azkar batekin. Ordura arte neukan garai bateko klandestinitate
istorio hura, burua galtzen ari zen aitarekin jarri
nuenean aurrez aurre, beste foko desberdin bat
agertu zitzaidan: bi generazio, bi gerra desberdin… Bi horiek kontrastean jartzea egokia litzatekeela pentsatu nuen.
Semea ezer aditzen ez duen aitari hizketan eta
egindakoak aitortzen ari zaio. Egoera gogorra da.
Gorka, semea, gehiago ari zaio bere buruari aitari baino. Ari zaio aitari hizketan honek ezer
jaso ezin duenean, lehenago inoiz ezer esan ez
dionean, aitak berak ere ez dionean inoiz ezertxo ere kontatu. Aitak egindakoez ere ez daki
ezer baina edozer imajina dezake. Berak kontatzen duena, segur aski, askoz ere suabeagoa
da aitak gerran praktikatu duena baino, eta ari
zaio horma bati hizketan... Niri, gogorra baino
gehiago, oso indartsua egiten zait.
Etxeko sua etxeko hautsaz estaltzen dela dio
aitak eleberrian. Zuk, aldiz, etxeko hautsak
harrotzea erabaki duzu. Hausnarketa eragitea
bilatu duzu?
Nik uste alde bateko eta besteko oso muturreko istorioak kontatu direla, zuri eta beltzeko
istorioak, eta tartean ñabardura asko daudela,
eta istorio asko kontatu ez direnak, isilean geratu direnak... Baina, batez ere, istorioak baino
gehiago motibazioak, barne mugimendu horiek
jaso nahi izan ditut. Halako muturreko zirkunstantzietara iristen den pertsona baten buruan
egon behar duten kontraesanak, zalantzak eta
abar jasotzen ahalegindu nahi nuen. Hori da
niretzat nobelan gehien interesatzen zaidana.
Esperantza faltak du indarra nobelan. Esperantzari zirrikiturik uzten ez dion liburua argitaratu duzu, esperantza une batean.
Nik uste dut 90eko hamarkada, bera bezalako
pertsona batentzat nahikoa esperantza gabea
zela Euskal Herrian. Beste gauza bat da gaur,
baina historia hau 1992-1994 inguruan gertatzen da.
Dena den, badago beste hausnarketa bat, hain
xuxen liburu hau idatzi dudanean etorri zaidana:
literaturak eta arteak egiten dute bere denbora,
eta historiak egiten du bere denbora eta ez dute
zertan paraleloan joan behar. Alegia, 90.ean, ni
neu, desesperantza handiarekin banengoen ere,
ahalegintzen nintzen beti mezu optimistekin,
eta alderantziz, garai itxaropentsuetan ere ezin
dira pausoak aurrera egin atzeko ateak faltsuan
itxiz. Modu rotundo batean esanda: gure gerra
honek biktima asko izan ditu, baina nik gerra
guzti honek izan dituen biktimak izan nahi ditut
neureak, ez batzuk bakarrik. Hori onartzen ez
badugu, ez dut uste gizarte hau guztiz itxaropen
bidean egoteko gai izango denik.
Gorkak dioenez “euskaldunoi bizitzaren plazerak kontzientzia karga eragiten omen digu”.
Zoriontasunerako ezgauza gara?
Ezin da orokortu, baina bai egon da halako
errenditu beharra lanera... Badago nolabaiteko
substratu bat esaten duena “ez hadi zoriontsu
izan, ze gero beti etortzen da buelta”. Hori gure
gizartean oso presente egon den zerbait da.
Jende itxi, triste, serio, moral estuko… horrela
marrazten ditu Gorkak euskaldunak. Topikoei
irri egiten ari da, ala egiatik dutena azpimarratzen?
Topikoak baino gehiago nik uste badugula arazo bat historian zehar: ez dugula jakin adierazten zer nahi dugun, nortzuk garen, ez dugula
geure gauzak berbalizatzen jakin. Hori konstante bat da, ez dugu asmatzen. Inportantea da
ere esatea ez dauzkagula bitartekoak, hizkuntzarena ere hor dago...
Juan Garziak esana da: “garaiz esaten ez diren
egiek gero ez dute bere tokia hartzen”. Giza harremanetan momentuan esaten ez denak, urtebete edo bi beranduago beste karga bat du,
esangaitzago egiten da denborarekin.
Zergatik ez erabili gidoirik (marratxorik) elkarrizketetan?
Arrazoia literarioa da: deskribapenak eta barne mugimenduak eta narrazioa bera grafikoki
bereizten ez baditugu, zergatik elkarrizketa bai?
Bestalde, gidoiak zilegi egiten du edozein elkarrizketa edozein modutan sartzea, abisatu egiten duelako. Baina gidoirik jartzen ez baduzu,
askoz ere lan gehiago egin behar duzu elkarrizketa sinesgarriago egiteko eta logikaren arabera funtziona dezan. Hala eta guztiz ere gidoia
jarri dezakezu, baina bueno.
J. Dorronsoro
8
08 anjel lertxundi.indd 8
13/06/11 15:41
LIBURUAK
IDAZLEA
ANDER
IZAGIRRE
proposamena
La Amazonia es urbana, escribe Bernardo
Gutiérrez. La mayoría de sus habitantes vive en
ciudades, muchos trabajan en industrias de tecnología puntera, y llevan vidas tan urbanitas que
las verdaderas lianas de la selva son ahora las de
la red social Orkut, el Facebook brasileño.
La Amazonia, por supuesto, no es sólo urbana.
Acecha siempre la jungla devoradora, el territorio
inquietante de los indígenas en reservas, de las
masacres silenciosas, de los oscuros ritos de baile
y trance, de los delfines que preñan a las mujeres y
las hormigas que muerden con fuego. Pero el autor deja clara su apuesta desde la primera línea:
en esta región de mitos desmesurados –hasta su nombre, Amazonas,
nace de una exageración-, él va a
mirar a pie de calle. La sociedad urbana parece un material más prosaico, a menudo esquinado por escritores que exprimen el tópico, la
leyenda hinchada, la exploración
fantasiosa, pero es precisamente
en esa sociedad en la que palpita
el presente y en la que se decide el
futuro de la Amazonia. Para conocerla, el viajero y periodista Bernardo Gutiérrez emprende un viaje
en el que va hilvanando sus cinco
años de experiencias anteriores en esta selva.
Empieza en la remota Manaos, ciudad anfibia, cuyo palacio de la ópera levantado en plena
jungla es el icono de los delirios que arraigaron
en los tiempos pioneros. Las leyendas de la fiebre millonaria del caucho -los mármoles traídos
desde Europa, la actuación fantasma del tenor
Caruso, el inglés traidor que exportó la semilla y
trajo la ruina- sirven para que cualquiera elabore
unos párrafos de prosa turística, de esa que vie-
ne en la Wikipedia. Pero Gutiérrez va mucho más
allá con su oficio reportero, el que nutre los momentos más intensos del libro. Visita a los sateré
mawé, que no son indios de documental, sino un
grupo de familias indígenas atraídas por la urbe
y ahora ancladas en las afueras de Manaos, en
un campamento miserable, meneadas entre las
promesas políticas y la represión. Conoce a otros
personajes fuera de órbita -una violinista búlgara,
un ejecutivo brasileño retirado a la selva, un hostelero alemán-, que también buscaron en el Amazonas riquezas, o un paraíso, o por lo menos otra
vida. “Aquí llegan miles de personas buscando un
sueño”, dice el alcalde de Manaos,
el de las promesas volátiles, “pero
no hay sitio para todos”.
Desde Manaos hasta Belém,
de afluente en afluente, esa es la
selva que refleja el libro: la de la
batalla por encontrar un sitio en
este mareante ecosistema humano. Buscan su sitio los indígenas
desnortados, los descendientes
de los africanos que huyeron río
arriba y fundaron reinos ocultos,
incluso los esclavos de los latifundios del siglo XXI, que a veces son
liberados por operaciones policiales como a la que acompaña el autor.
Cuando el pasado amarillea, empieza a sonar
épico: exploradores, conquistadores, colectores
de caucho, buscadores de oro. Entonces Gutiérrez muestra el presente embarrado: mafias
madereras, multinacionales de la soja, rodillos
evangelistas. Muestra que donde hubo conquistadores hay conquistadores, donde hubo esclavos hay esclavos. Ahora todos confluyen en los
muelles y las calles del Amazonas.
9
09 proposamena.indd 9
08/06/11 15:57
LIBURUAK
Unai
Elorriaga
HERIOTZA
ERIOTZA
H
LIBURUA MUNDU
MUNDUA LIBURU
Ez dugu inor engainatuko, argi daukagulako,
badira urteak, heriotzari buruz nekez esango dugula gauza berririk. Neurri handi batean horren
inguruan eraiki baitira erlijioak, filosofiak, literaturak… Augusto Monterroso idazleak berak
ere hala esan zuen fabula zoragarri horietako
batean: “Hiru gai baino ez daude: maitasuna,
heriotza eta euliak.” Beraz, luma edo arkatza
edo boligrafoa edo idazmakina edo ordenagailua literatura idazteko hartu duen edonork, han
edo hemen, esan du zerbait, zuzenagoa edo aldrebesagoa, heriotzari buruz. Monterroso bera
zenbait aldiz aritzen da horren inguruan La oveja
negra y demás fábulas itzelean, obrarik ezagunena
duen horretan, baina aipatzeko modukoa da
mexikoratutako idazlearen lehen liburua –izenburuaren ederragatik baino ez bada ere–: Obra
completa (y otros cuentos).
Heriotza izenburuan bertan daukaten obrak
badira batzuk. Esate baterako, Gabriel García
Márquezen Crónica de una muerte anunciada entzutetsua. Hasieratik dakigu Santiago Nasar
hilko dutela Vicario anaiek eta eleberrian zehar
heriotza besterik ez da sumatzen bazter guztietan. Carlos Fuentesen La muerte de Artemio
Cruz edo Thomas Mann alemaniarraren Herioa
Venezian aipatu daitezke. Camilo José Celaren
Mazurca para dos muertos ere adibide ona da. Istorioak eta ahotsak erabat desordenatzen ditu
liburu txiki baina erraldoi honetan idazleak,
inoizko ordenarik zehatzena lortzeko, betiere
heriotzari keinuka ari den bitartean.
Orain arteko atal gehienetan aipatu dudan
egile bat aipatu behar dut orain ere: José Saramago. Izan ere, aldizkari honetan jorratu
ditudan gai guztiak maisuki tratatzen dituzte
portugaldarraren obrek. Heriotzaren aldizkakotasunak eleberria da, beharbada, heriotzari hurbilenetik jarraitzen diona. Heriotzari eta heriotza
ezari begiratzen die idazleak konplexurik gabe.
ELENA ODRIOZOLA
EUULIEI
LIEI B
BURUZ
URUZ
Samuel Beckettek ere, trilogia ezagunean, heriotza jarri zuen liburuetako baten izenburuan,
baina presente dago, esan dezagun, irlandarraren obra ia osoan. Hona hirukoa: 1- Molloy, 2Malone hiltzen ari da eta 3- Izendaezina.
Eta Irlandara jauzi egin dugunez, ezin dugu
ahaztu, inola ere, Becketten maisu izan eta
hura bezala Parisen bizi izan zen James Joyce.
Azken horrek ere badauka Dublindarrak izeneko
ipuin-liburu ezagunean “Hildakoak” narrazio
antologikoa, John Hustonek pantaila handira
eraman zuena.
Izenburuan heriotza daukaten eta herioarekin dantza egiten duten liburuak gogoratzen
baditugu, ezin dugu albo batera utzi Ariel
Dorfman argentinarraren La muerte y la doncella, duela gutxi gure hizkuntzara ekarria (Herioa
eta dontzeila). Argentinako desagertuen itzala
ikusgarri uzten duen hainbat liburutako bat,
antzerkirako sortua. Eta teatro lanei begira eta
Amerikatik atera gabe, hortxe daukagu Mario
Benedettiren Pedro eta kapitaina, aurrekoa bezala torturen inguruko gaiak jorratzen dituena,
seguru asko kontinente horretako hego partean
bizi izan duten egoeren isla zehatza bi-biak.
Askozaz modu arinagoan, baina heriotza
ardatz dela, hor dauzkagu (eta aipatu gabe
ezin utzi) Arthur Conan Doyle, Wilkie Collins,
Agatha Christie eta beste hainbesteren eleberri
eta ipuinak. Azken horren izenburuetan bertan
ageri dira heriotza edo familiakoak nonahi: Herioarekin zita, Orient Expresseko Hilketa, Heriotza
Nilo ibaian…
Euskal literaturan, nola ez, beste literatura
askotan bezala, gai printzipalenetakoa da heriotza eta edozein egile zein obra aipa daiteke.
Hor dauzkagu Andu Lertxundiren Argizariaren
egunak edo Hamaseigarrenean, aidanez, Ramón
Saizarbitoriaren Ehun metro, Joseba Sarrionandiaren gehienak (Narrazioak, bat esatearren),
Jon Etxaideren Gorrotoa lege edo Gotzon Garateren polizia eleberriak (Izurri berria, Goizuetako
ezkongaiak). Baina betiko moduan, eta gai honekin inoiz baino gehiago, labur geratuko gara
orain ere, heriotza bistatik kendu nahian.
10
10 unai elorriaga.indd 10
08/06/11 16:00
LIBURUAK
ALBERTO
LADRON
SUSPENTSEA, UMOREA,
MAITASUNA…
ALBERTO LADRONEN
AZKEN LANEAN
Nobela poliziako berri batekin zatozkigu. Protagonista, Mikel Izu, zure aurreko beste batzuk
bezala, atormentatu samarra da, bizitzako bidegurutze batean dago, nora ezean…
Interesgarriak zaizkit horrelako pertsonaiak,
joko handiagoa ematen dute arazorik gabeko
bizimodu zoriontsua daramatenek baino. Bestalde, istorioak berak halako pertsonaia bat eskatzen zuen, nobelan hartuko dituen erabakiak
ulergarriagoak egiteko.
Nobela honetan saiatu naiz pertsonaia nagusia
arreta bereziz lantzen. Bere izaera, kezkak, ilusioak eta abar ez ezik, eguneroko bizimodua, harremanak eta arazoak ere agertzen ditut, horiek
pertsonaia hobeki ezagutzen lagunduko baitute.
Hala ere, bereizgarri bat badu: deprimiturik
egon arren, umore sena erne du uneoro.
Mikel ez dago bere bizitzako unerik gozoenean,
baina ironia puntu batekin begiratzen dio inguruari. Beldur, urduri edo haserre dagoenean,
Mikelek eztenka erantzuten du, baina ez modu
Alex Ladrón
Alberto Ladron Arana
(Iruñea, 1967) polizi
eleberri batekin datorkigu
berriz ere: Zer barkaturik ez,
gaurko Iruñean Ukrainako
mafiak, II. Mundu Gerrako
judu eta naziak eta beste
hainbat osagai biltzen
dituen intrigazko lana.
garratzean, ironikoki baizik. Umorea arma bat
du bizitzaren erasoen aurrean... eta nobelan zehar, eraso horiek biderkatu eginen zaizkio.
Umorea eranstea berrikuntza da zure obran, ezta?
Ez ditut nobela tristeak gustuko. Kontatzen direnak latzak izan arren, ez dituzu zertan gehiegizko
dramatismoz kontatu. Umore pixka batek bizitasuna ematen dio kontakizunari. Nobela honetan nabarmenagoa da hori aurrekoetan baino,
zenbait pasartetan, pertsonaia batzuetan eta
batez ere elkarrizketetan. Nik oso gustukoa dut
informazioa elkarrizketen bidez ematea, horrek
erritmo biziagoa ematen baitio kontakizunari,
deskribapen luzeek baino. Eta elkarrizketa horietan noizbehinka halako irribarretxo bat agertzen
bada, are atseginagoa gertatzen da irakurketa.
Lehenengo aldiz nik dakidala, pertsonaia bat
inportatu duzu zure beste nobela batetik: Armentia inspektorea, Foruzaingokoa.
Ahaztuen mendekuaren irakurleei egindako keinu
moduko zerbait da Armentia, eta hemen ere bere
paperean dabil foruzaina: protagonistari zirika
dabilkio uneoro, agertzen den bakoitzean, presioa
areagotu egiten zaio Mikeli. Armentiak bigarren
mailako pertsonaia izaten jarraituko du, baina
protagonismo handiagoa hartuko du oraingoan,
eta bere arazo pertsonalak ere agertuko dira.
Nafarroako gizarte eskuindar eta kontserbadorea lerro artean ageri duzu, beste batzuetan
bezala, atzeko oihal gisa.
Egungo –eta seguruenik betiko– nobela beltzetan
gizarte kritika egoten da neurri batean edo bestean. Polizia trama baten inguruan, edo horren
aitzakian, gizartearen aspekturik ilunenak agertzen dira. Zer barkaturik ez gaur egungo Nafarroan
giroturik dagoenez, ezinbestekoa zen Nafarroa
“ofizial” horren ezaugarri batzuk agertzea. Mikelek begi kritikoez so egiten dio bizi den hiri eta gizarteari eta nabaria da ez dela oso gustura sentitzen horiekin. Ezin ditu gauzak aldatu, baina isildu
ere ez da egiten: ez du zer galdurik.
Zure irakurleek asko estimatzen dute hariak korapilatzeko eta azkenean askatzeko duzun abilezia. Zein da zure teknika nobelak ontzeko, eta
zein dituzu generoko erreferentzia nagusiak?
Etengabeko suspentsea lortzea dut helburu nire
nobeletan: lehen kapituluan irakurlearen arreta
harrapatu eta kapituluz kapitulu suspentse horri eustea... eta ahal bada, azken kapituluan kolpe edo ustegabe txiki bat ematea ere. Nire ustez,
irakurleek biziki estimatzen dituzte sorpresa horiek.
Hori lortzeko informazioa neurtzea da teknika
nagusia, gauza bat argitu eta beste hamaika
ezkutatu, irakurleak istorioaren une horretan zer
nolako hipotesiak egin ditzakeen asmatu eta horiekin jolastu... eta irakurlea engainatzen saiatu.
Suspentse eta nobela beltzaren generoan, hainbat
egile ditut gustuko: Patricia Highsmith, Henning
Mankell, Ian Rankin, Harlan Coben, Dennis Lehane, James Ellroy...
Miren Balantzategi
11
11 ladron.indd 11
08/06/11 17:22
LITERATURA
Hablando
solos
El género diarístico
como gran literatura
12
“Escribo para intentar circunscribir un
mundo que con la edad se me va haciendo
cada vez mayor. Cada día tengo más la sensación de saber menos, de ver a menos gente y
entenderla peor, de que todo es más grande,
lejano e incompresible.” Esta es la razón que
empuja a Iñaki Uriarte (Nueva York, 1946)
a tomar unos apuntes que compara con un
juguete, “con esos trenes eléctricos que algunos adultos instalan en una habitación entera”. Dueño de un estilo natural, pulcro y muy
sugerente, ha concitado el entusiasmo de los
críticos y de los lectores con sus Diarios (19992003), publicados por la editorial Pepitas
de Calabaza. “Pla dice que hay que escribir
como se escribe una carta a la familia, pero
con más cuidado. Aquí voy a hacerlo como si
hasta las cartas fueran un alarde de retórica.
Como si hablara solo”, escribe.
Los diarios constituyen una literatura personalísima, cercana, una constante que enfrenta al hombre consigo mismo, motivada
por razones muy diversas, y que, en ocasiones, ha cristalizado en obras inolvidables,
capaces de reflejar con gran viveza la urdimbre de cotidianidad que teje, parsimoniosa,
una época y que a menudo queda sepultada
bajo las grandes fechas. Ese potencial lo
ejemplifica la frase que Franz Kafka
anotó, en agosto de 1914, en su
diario: “Hoy Alemania ha declarado la guerra a Rusia.
Por la tarde fui a nadar”.
Estos textos, aun escritos
en primera persona, pueden
hacer contacto, de un modo extraordinario, con nuestra subjetividad. Es el caso –continuemos con
algunos autores cercanos en el espacio
y en el tiempo- del escritor Miguel SánchezOstiz, que recientemente ha publicado en Al-
berdania Vivir de buena gana, la última entrega
del dietario que comenzó a escribir hace veinticinco años. Franco y sin embargo, optimista, este Premio Euskadi de Ensayo comparte
con el lector los apuntes tomados entre 2008
y 2009. A través de ellos, viajamos a lugares
cercanos, como Bilbao, y a otros tan alejados como Bolivia y conocemos reflexiones y
sensaciones experimentadas en este periodo
de tiempo tan vital como otros anteriores en
los que dejó escrito que “nadie vive destinos
ajenos, cada cual vive la propia vida, como
mejor se la hace o le dejan. Aceptarlo y vivirlo
lo mejor posible. No hay otra”.
En un territorio vinculado al diario, encontramos Eskarmentuaren paperak, de Anjel Lertxundi, publicado por Alberdania, traducido
al castellano bajo el título Vida y otras dudas,
y merecedor del Premio Nacional de Ensayo.
Este trabajo recoge las notas tomadas por
el oriotarra a lo largo de su carrera literaria.
Aunque encontramos pasajes autobiográficos, Lertxundi cede protagonismo a su faceta
de lector.
El caso de Juan Luis Zabala viene a confirmar que los escritores que comienzan a tomar
notas no abandonan su empresa. Ricardo Pligia abunda: “Empecé a escribir un diario a fines de 1957 y todavía lo sigo escribiendo. (…)
Estoy convencido de que si no hubiera empezado una tarde a escribirlo jamás habría escrito otra cosa.” Han transcurrido más de veinte
años desde que Zabala abriera su cuaderno
de literatura. En el año 2006 la editorial Susa
publicó Inon izatekotan un compendio de esas
anotaciones, las tomadas entre 1985 y 2006,
que toman la forma de cuentos, poemas, artículos e interesantes reflexiones sobre aspectos
que nos conciernen a todos y sobre sus inquietudes más íntimas. Zabala trata, con este cuaderno, de explicarse el mundo y a sí mismo.
LITERATURA
Otro escritor euskaldun que ha frecuentado
el género es Xabier Mendiguren, quien glosó
y fijó sus inquietudes, muy diversas, en Egunen
harian (Elea), un libro que recogía lo escrito en
su blog, alimentado a diario, entre los años
2004 y 2005. En 2006, este prolífico autor publicó Paperjalearen dieta, que compilaba entradas posteriores.
Como decíamos, este género ha sido ampliamente transitado y ha generado auténticos fenómenos editoriales. Pongamos como
paradigma El Diario de Ana Frank, que constituye un sobrecogedor relato sobre la Segunda
Guerra Mundial. Del mismo modo, el controvertido escritor alemán Ernst Jünger fue singular transmisor de las contradicciones, los
horrores y las glorias del siglo XX, una etapa
que calificó como de las más terribles de la
historia. Andrés Trapiello, un diarista español celebrado y seguido, autor de la “obra en
marcha”, El salón de los pasos perdidos, cuya última entrega, Apenas sensitivo, se ha publicado
recientemente en Pretextos dijo sobre el autor
alemán que “el tiempo ha puesto sus diarios
en el centro de la labor literaria de Jünger, desplazando acaso novelas y ensayos a los que
suele lastrar un exceso de analogías. Y cada vez
que uno lee alguno de sus volúmenes nuevos,
la perplejidad se confirma, pues pocos libros
resultan tan estimulantes, tan extraños y...
tan discutibles. A Jünger se le podría rebatir
mucho de lo que dice, y sin embargo queda
uno atrapado en esa retícula o tela de araña
de vivencias, opiniones y juicios que hace tan
sugestivos el tono en que están formulados.
Tanto como lo que se cuenta en un diario, es
importante el tono.”
Jules Renard, en cambio, supo diseccionar
su propio carácter, con sus virtudes y todas
sus contradicciones; André Gide plasmó en
su Diario la naturaleza del alma humana; minucioso, obsesivo y algo anodino se presenta
en sus escritos íntimos Thomas Mann, cuyo
diario sólo pudo ser leído veinte años después
de su muerte, por propio deseo expresado en
su testamento; Henri-Fréderic Amiel, se retrató víctima de una educación sexual reprimida;
Josep Pla guardó en su Cuaderno Gris una forma de vida que se extinguía…Todos se sirvieron de los diarios para alumbrarnos. Eligieron
este género para anotar el nervio y la carne de
los días que vivieron. Anaïs Nin explicó que a
veces cuando le hablaba la gente, tenía la sensación de haber dicho ya en sus diarios todo
lo que le pedían. “Aquí he sido auténtica, apasionada, explosiva”, confesaba. Probablemente esa sinceridad visceral sea la razón por la
que, aunque hablaran solos, los más brillantes
diaristas hayan sabido (y en esas continúan)
hacerse escuchar.
Txani Rodriguez
Escritora
13
LIBURUAK
EDUKIAK GURE ERARA
Elkar eta Ikastolen elkarteak argitaletxe berria
sortu dute hezkuntza eta kulturaren etorkizuneko erronka erraldoiei euskaratik modu eraginkorrean erantzuteko xedez.
Saioka, Urtxintxa, Irakurmendi, Xaguxar, Txanela,
Ostadar… liburu, sail eta bildumak dira, euskararen lurraldea bizi dugun ororentzat izen aski ezagunak, guztiak elkar argitaletxeak edota Ikastolen
Elkarteak sortutakoak, batzuetan bakoitzak bere
aldetik, besteetan elkarlanean. 80ko hamarkadan
hasi zen bi erakundeon arteko lankidetza ikasmaterialen sorkuntzan eta aurten estutu eta sendotu
egin da lankidetza hori, urrats bat gehiago eman
baitute Ikaselkar algitaletxe berria sortuz.
kurrikular berria plazaratzen jarraituko du irakaskuntzako zein argitalgintzako urteetako esperientziaren eskarmentutik, eta sortutako materialaren
erabilpen zuzena egingo duten profesionalen partaidetzaz eta aholkularitzaz. Izan ere, ekoizpena
eta formakuntza bateratu egin dira Ikaselkarren.
BERRIKUNTZA ETA EUSKAL CURRICULUMA
Ikaselkar, egitasmo estrategikoa da. XXI. mendeko jendartean euskaldun irautea ez ezik,
euskaldun bizi eta hazteak ahalegin erantsia
eskatzen jarraituko du eta ahalegin horretan
hezkuntzak berebiziko garrantzia izango du,
azken hamarkadetan bezalaxe. Alabaina, beharrezko kalitatezko ikasmaterialak bertatik
eta euskaraz ekoiztea lortu den bezala jarraitu
beharko da etorkizunean ere. Orain, gainera,
Euskal Curriculuma dago, eta hori izango da
testuinguru eta ardatz Ikaselkarrentzat.
Bestalde, berrikuntza behar-beharrezkoa du
hezkuntzak, gizarte globalizatura, teknologiak
dakarren testuinguru aldakorrera, ikasle eta hezitzaileen behar berrietara egokitzeko. Etengabeko
egokitzapen ahalegin erraldoi horri modu eraginkorrean erantzutera dator Ikaselkar. Material
KATALOGOA
Ikaselkarren planifikazioan 2013a urte berezia
izango da. Ordurako Euskal Curriculumak ikastoletan eta bestelako zentroetan izango duen garapena kontuan izanik, 2013tik aurrera hasiko baitira materialik berritzaileenak plazaratzen. Dena
den, dagoeneko hasia da Ikaselkar produktu
berriak plazaratzen, batez ere, orain arte harrera
ona izan duten materialak, baina Curriculumaren
irizpide berrietara egokituak (adibidez, konpetentzien ingurukoak) eta teknologia berrietan baliatzekoak. Horren lekuko dira Txanela eta Ostadar
bildumen liburu digitalak, baita konpetentzietan
oinarritutako Curriculumari egokitutako gidaliburuak ere (Lehen Hezkuntzako irakasleei zuzenduak), derrigorrezko hezkuntzako maila guztiei
zerbitzu ematen dietenak.
Argitaletxe berriak Euskal Herriko hezkuntzamerkatu osoari zerbitzatzea du helburu, beste
herrialde batzuetan egon daitezkeen aukerak ere
baztertu gabe. Eduki eta irizpide pedagogikoetan
eskaintza berritzaile eta abangoardiakoa eginez
erreferentzialtasuna irabaztea dute helburu. Lortutako etekinak enpresaren ekimena indartzeko
berrerabiliko dira.
BERRIKUNTZA ABIAPUNTUAN,
BERRIKUNTZA HELBURU
70ko hamarkada zen, euskarazko ikasmaterialgintzarako lehen apustua egiten hasi zenean. Jose
Mari Sors elkar-eko Zuzendari Orokorrak gogoratzen duenez, Gordailu taldearekin akordioa egin
zen Ikastoletarako lehen testuak sortzeko. Hasiera
hartako langileek, beren komisiotik erdia bideratu
zuten (orduko milioi ta erdi pezeta bildu zen) materiala sortzeko eta horrela atera ziren lehen testuak, Ikastola Liburutegia. Geroztik bide luzea egin
da, milaka liburu argitaratu da eta milioika eskola
ordu eman da euskaraz ikastetxeetan. Hura hasiera izan zen bezala, Ikaselkar hasiera berri bat da.
14
14-15 ikaselkar.indd 14
08/06/11 17:12
IÑIGO
ARANBARRI
“GIZARTEKO
BOTEREDUNEK EZARTZEN
DUTEN LARDERIA
AZALDU NAHI NUEN.”
Zamaontzia, Iñigo
Aranbarriren azken eleberria heldu da literatur
kostaldera. Iraganaren
pisuak eta botere harremanek isildutakoek
bete dute ontziaren
sabela, kalitateko karga
porturatuz.
Nahi dugu iraganarekin eten baina ezin beti lortu. Uste dut Nereak eleberrian lortu duela. Nik
ez, ordea.
Zure kezkak agerira ekarri dituzu, behintzat.
Bai, eleberrian bi obsesio daude. Bata, boterearen azpian dagoena eta antzematen zaila dena
da, baina eguneroko harremanetan nabari duguna. Bestea, memoriarena. Bi horiek azaleratzen saiatu naiz Zamaontzian.
Iratxe Esnaola
©Ludorum plc 2011 All rights reserved.
Nerea Vallejok iragana orainera dakar bakarrizketa honetan. Zergatik?
Urteetan zehar asko isildu duelako. Gordetako
guztia botatzen dio orain aitari, batez ere, karrera politikoa alabaren arduren aurretik ipini
zuelako. Isiltasun horren azalpena da eleberria,
neurri batean. Aitari esplikatzen dio gaur hamabost urte beren artekoa moztu egin zela eta
dagoeneko ez duela zereginik. Baina bada besterik. Zer gertatu zen jakiteko iragana orainera
ekartzen saiatuta ere, ezin da joandakoa berriro bizi, gaur egunera ekartzean zalantza sortzen
baita. Nola jakin gogoan duguna benetan hala
gertatu zen? Edonola ere, garrantzitsua da iragana ulertzen saiatzea.
Iraganaz hitz egin eta ezin memoria historikoa
ekidin. Ume lapurtuek zer adierazten dute?
Memoria historikoan ez daudela hildakoak bakarrik. Gerra ostean lapurtutako umea da Nerearen
aitite Mateo. Gizarteko boteredunek ezartzen
duten larderia azaldu nahi nuen. Kontrolatzen
dutenen harrokeria. Pertsona batzuei gauza asko
inposatzen zaizkie eta kasu batzuetan umeak ere
kentzen zaizkie. Beraz, beldurragatik isiltzen da,
esango denagatik. Gizartean marra ezkutu bat
dago eta marra horren azpitik daudenak arriskuan daude.
Hitz egin dezagun Serenity Star zamaontzian
inora alde egin ezinik dauden atzerritar langileez. Zer harrera egiten zaie?
Abandonatuak daude administrazioaren partetik, baina ez dira bakarrak. Vallejo familiako
hiru belaunaldiak ere, Nerea, aita eta aitona
abandonatuak daude. Denak lotzen ditu inoiz
albo batera utziak izanak. Bada azpian, ordea,
beste geruza bat hain agerikoa ez dena eta nik
azpimarratu nahi nuena. Hain justu, gizarte
batek nola erreakzionatzen duen errukitik destainara edo gorrotora, kasu honetan, atzerritarren etorrerarekin. Uste dut giza kondizioarekin
bat datorrela. Diferenteak gure eskemetan sartzen ez den zerbait egitean, ezinegona azaleratzen zaigu. Eta horren atzean susmoaren kultura saretzen da.
“Idazteko lanak hartzen ditugulako ulertzen
dugu gauza asko” dio Nereak. Zuri ere lagundu
dizu idazteak?
Idazketak ez dit zama kentzen niri. Istorioa bukatuta ere ez naiz erabat lasaitu. Baina, bestalde,
honetaz hitz egiten ari gara eta ez da gutxi. Pertsonaia hauen bitartez gauza asko interpretaziorako zabalik geratzen dira eta nik hori nahi nuen.
Bizitzan ere berdin. Pertsonen arteko harremanak ez dira itxiak inoiz.
Eskerrak, iragana gainetik kentzen ez baita beti
asmatzen.
Juantxo Egaña
LIBURUAK
www.megustaleerinfantil.com
15
14-15 ikaselkar.indd 15
08/06/11 17:12
BIDAIAK MENDIAK
En la tierra de los históricos marinos Andrés
de Urdaneta y Juan Sebastián Elcano, pero
también en la de los contemporáneos navegantes José Luis de Ugarte, tristemente fallecido
hace unos años, y Unai Basurko, o del pionero
del surf José Luis Elejoste y las estrellas contemporáneas, Aritz Aranburu o Eunate Aguirre entre tantos; aquí, en la costa cantábrica, en el
Golfo de Bizkaia, la pasión por el mar va más
allá del disfrute de las playas o de nuestro barcos pesqueros. Hay todo un mundo de actividades náuticas para profesionales y amateurs a
la vuelta de la ola.
Sólo unos pocos practicaban hace unos
decenios el surf en la Euskal Herria peninsular, herederos en Getxo o Zarautz de José Luis
Elejoste, el pionero, aquel que se montó sobre
una tabla por primera vez en 1964 en la playa
de Plentzia, hoy considerada de segunda para
este deporte. Quizá sí se podía ver algo más en
Biarritz o Hendaia, pero el surf era para la mayor parte ingrediente ambiental de las películas
que recreaban el paraíso hawaiano. La popularidad de coger olas llegó poco a poco hasta la
actualidad cuando la Federación Vasca de Surf
tiene registrados más de 3.000 federados, cada
playa de Lapurdi, Gipuzkoa y Bizkaia cuenta
con su escuela correspondiente y el país goza
de una notable representación en las competiciones profesionales.
Pero sin duda el mejor modo de contemplar
la riqueza del perfil vasco pasa por embarcarse
en un velero. Desde la desembocadura del Adurri hasta Kobaron, donde un reciente temporal
acabó con un mítico cargadero de mineral de
hierro, uno de los últimos vestigios de la dedi-
COSTA VASCA
Mikel Tellagorri
Sua
112 propuestas para conocer la costa
de Euskal Herria: todas las playas,
calas, cabos, puertos, islas, faros…
Intercala paseos costeros, con diversos destinos marineros a los que se
puede acceder sin necesidad de caminar. Guía básica para quien le interesa
la costa.
BIDAIAK MENDIAK
SURCANDO
LAS OLAS
DEL
CANTÁBRICO
MANUAL DE VELA
Varios
Paidotribo
Presenta los principios básicos para
los que se inician en este mundo, y
aquellos que ya navegan encontrarán
una guía útil para mejorar su técnica.
Tienen un diseño orientado a facilitar
la consulta y sus más de 500 fotos,
ilustraciones, diagramas y mapas a
todo color.
cación minera de Enkarterriak, la costa quizás
carezca de refugios amables como las calas mediterráneas, pero a cambio ofrece acantilados y
cortes verticales que quitan el hipo a más de un
navegante neófito.
La gozada del velero la ofrece la libertad de
disfrutar del mar en práctica soledad. Nuestras
costas están abarrotadas en estas fechas, pero
a una milla de la costa, el chapuzón no tiene
precio y hasta puedes hacerte con una mojarra
o un txitxarro con el que animar la merienda.
Para quienes gusten de navegar en aguas más
tranquilas, la cita se encuentra sin duda en la
reserva de la Biosfera de Urdaibai. Allí se trata de pasear en kayak por la ría de Gernika y
su desembocadura frente a Mundaka y Laida.
Todo un placer accesible a cualquiera, ya que
sólo es necesaria una poca pericia para tomar
los remos. Vamos, muy lejos de la fortaleza física que se requiere para bogar en las traineras.
Y ya si lo que se buscan son las emociones
más fuertes, como las que se vivían en las villas
costeras cuando se salía en txalupas en busca
de la ballena, ahora el reto se encuentra a unas
millas de la costa, aunque los cetáceos no se
cazan, tan sólo se avistan, pero la emoción que
su presencia provoca resulta igual de sobrecogedora y fascinante.
Cerca de la costa se puede disfrutar con el
juego de los zifios de Cuvier, similares al delfín,
aunque de mayor tamaño. Y ya, cuando las
profundidades se miden en miles de metros,
aparecen las pardelas cenicientas y hasta se
puede ver al segundo animal vivo con mayor
tamaño sobre la Tierra, el rorcual común, sin
olvidar las pequeñas manadas de cachalotes.
GUÍA DEL SURF EN ESPAÑA
José Pellón
Everest
Todo lo que el surfero necesita saber
de las playas: tipos de olas, escuelas
y tiendas de surf, campings, casas
de turismo rural, mapas, teoría para
neófitos, etc… Incluye también todos
los skate parks y snow parks, con la
ubicación exacta y características
técnicas.
16
16-17 bidaiak mendiak.indd 16
08/06/11 16:20
BIDAIAK MENDIAK
Si en la navegación, los vascos tenemos una
historia plagada de hazañas y hemos sabido
sacarle partido a la bravura del mar Cantábrico
con el surf; otro asunto son las profundidades
de nuestras cosas, sólo frecuentadas durante
siglos por las redes de los marinos. Quizás por
nuestra reciente historia industrial y minera,
cuyos residuos iban a parar indefectiblemente
a la mar, las aguas no han gozado del atractivo
que mantienen otros mares en principio menos
contaminados.
Pero lo cierto es que hoy en día los fondos,
sobre todo de Gipuzkoa, resultan cautivadores. Se pueden encontrar fondos arenosos con
grandes anfiteatros de roca esculpida por el
capricho de las corrientes marinas. Las oquedades de estas formaciones rocosas con laberintos, cuevas, paredes escarpadas y una iluminación caprichosa, son lugares de encuentro de
especies que provocarían el delirio de cualquier
gastrónomo: langostas, fanecas, congrios, nécoras, sepias, centollos, pulpos, bogavantes,
cabrachos y rapes se pueden encontrar en estas
aguas. Aunque se debe reconocer que el enclave por excelencia para el buceo es el Ratón de
Getaria, singular península artificial que protege a la fauna y flora submarina de sus alrededores de los envites del Cantábrico.
Más allá de un chapuzón en nuestras playas
o de los reparadores baños de sol veraniegos, la
costa vasca ofrece un sinfín de actividades, muchas de ellas impulsadas por las instituciones
públicas que las hacen asequibles para todos
los bolsillos. Ya no hay excusas para no hacerse
a la mar.
Txema García Crespo
LOS CATORCE
DE IÑAKI
Jorge Nagore
Saga
TREKKING
IRATI BELAGUA
Jesús M.Pérez Azaceta
Sua
SENDEROS DE
EUSKAL HERRIA
Juan Mari Feliu
Mugalari
Crónica del extraordinario intento de rescate del himalayista Iñaki Ochoa de Olza
en el Annapurna, una de las montañas
más bellas e inaccesibles del planeta, escrita por el periodista deportivo Jorge Nagore. Este libro narra la historia de cinco
días de mayo en los que se peleó contra
la lógica, el sentido común y el destino.
Irati eta Belagua arteko ibilaldi zirkular hau
Nafarroa eta Zuberoa arteko mendi, baso
eta larreetan barrena egitekoa da. Zazpi
etapatan antolatuta dago 141 kilometrotan
zehar eta ibilbide osoan zehar Orhi mendi
magikoaren gailurra ikus daitekeelarik.
Etapa bakoitzaren azalpenean lotarako
ostatuak, sarbideak eta hurbileko gailurrak
adierazten dira, besteren artean.
55 ibilaldi zirkular, guztiak hiru ordutik beherakoak eta sarbide errazekoak. Edozein
adinekin egiteko egokiak. Ibilaldi bakoitzak bere grafikoa du, ibilbidea erakusten
duten argazkiak eta oinez gabiltzan artean
ikusiko den aipagarrienari buruzko azalpenak. Herria ezagutzeko modu erakargarria
eta gida egokia.
WORLD PRESS
PHOTO 11
Varios
Blume
Una selección de la mejor fotografía de
prensa del año 2010. Impresionantes
fotografías galardonadas según una categoría temática, como personajes, noticias,
arte y entretenimiento, retratos y naturaleza, entre otros. Un recorrido por los acontecimientos más destacados de 2010.
PUEBLOS
CON ENCANTO
DEL PIRINEO
JUan Gavasa
& Ainhoa Camino
Sua
Este libro recoge cerca de 70 localidades de ambas vertientes de la cordillera.
Cada uno de ellas guarda una razón para
ser visitada. A veces su rico patrimonio
arquitectónico e histórico; en ocasiones
la privilegiada ubicación del lugar y los
paisajes que lo rodean; siempre sus habitantes y el papel que desempeñan para
mantener costumbres y tradiciones.
(Bilbao, 1967). Periodista especializado en temas
culturales y de ocio. Actualmente es director de Comunicación y Marketing de Metaposta.
17
16-17 bidaiak mendiak.indd 17
08/06/11 16:21
Jose Bove nekazariak Baionan
jarraitzaile ugari bildu zuen.
J.M. Odriozolak Estatu
Etnozidaren kontra liburua
aurkeztu zuen.
Los amigos de Ramón
Fernandez le rindieron un
cálido homenaje, a la vez
que presentaron sus dos
últimas publicaciones.
Bikotekako aurkezpen onak: J.K.
Igerabide K. Linazasororen Lo
que no está escrito aurkezten eta
M. Murua eta A. Olariaga Josetxo
Harginarenean.
Ane Artetxe y sus alumnas presentaron
el método Harpa Airean. Koma ofreció
un concierto acústico en Iruñea.
18
18 aretoa.indd 18
13/06/11 15:50
GAZTE LITERATURA
MULTIBIDAIARIAK
UNIBERTSO BERRIETARA JAUZI EGITEKO ISTORIOAK
Fernando Morilloren gidaritzapean,
liburu hauekin, denboraren eta
espazioaren hesiak gaindituz,
bidaia fantastikoak egingo
ditu irakurleak gizateriaren
historiaren aldi eta leku ezberdinetara. Eskarmentu
handiko egilea da zentzu horretan
Morillo, fikzioa, jakintza eta gaztetxoen intereseko gaiak eta jakin-minak uztartzen baitaki, hainbat liburu arrakastatsutan erakutsi
duen legez: Sexu-egunsentiak, Izar-malkoak, Eta
ni zer?, Dragoien orroa, Seximenduz, Gloria mundi,
Ortzadarra sutan, Zure arimaren truke, Suminaren
estrategia, Bilbo samurai.
Abentura, zientzia fikzioa eta historia maite dituen irakurleak ez du Multibidaiariak baino bidaia
lagun hobeagorik aurkituko. Ordenagailu eta kristalezko kubo baten laguntza bakarrarekin bateko
K.a. 480. urteko Greziara egingo du salto (Lehoien
dantza. Grezia: jolasa eta odola) eta besteko 1600.
urteko Japonia feudalera (Heriotzaren soinekoa. Japonia: ezpata, ispilua eta harribitxia). Multibidaiariek lagunekin nahiz etsaiekin egingo dute
topo euren bidaietan, eta baita
unibertso guztietan
lekua duten
maitasuna,
gorrotoa, bizipoza, beldurra eta heriotzarekin
ere.
Urki, Olain, Harriet, Antton
eta Rakel ditugu Multibidaiariak, onerako eta txarrerako
elkarrekin egotea erabaki duen
lagun-taldea. Urkik izaera matxinoa
du, apur bat zinikoa ere bada, txantxazalea eta zeharo baldarra. Mundu
errealak traba egiten omen dio, horreLEHOIEN DANTZA
Grezia: jolasa eta odola.
K.a. 480. urtean, Termopiletako gudan, Leonidas erregeak eta 300 espartarrek, Xerxes pertsiarraren armadari heriotzaraino aurre egin bazioten
ere, greziarrei ezinezkoa izan zitzaien
garaitzea. Edonola, Greziako herriaren izaera askeari esker
iritsi dira gugana zibilizazio haren hainbat lorpen. Historiako
pasarte erabakigarri horixe jaso du eleberri honek.
gatik dabil beti burua liburuetan sartuta. Olainek haur baten poza eta txorotasun bizia ditu.
Antzerkizalea da, zentzu askotan; esate baterako, paregabea da era guztietako faltsifikazioak egiten. Harriet, diziplinaren indarraz, haur
gaixotia izatetik, arte martzial ugaritan nagusi
izatera pasa da oso urte gutxitan. Borrokalari
bikaina da eta oso isila. Normalean lasaia da
oso, lehertzen den arte. Antton Urkiren anaia
zaharra da. Gurasoen garajetik neskalagunaren etxera igaro den jenio informatikoa. Alaitasun ero kutsakorra barnean, azkartxo ari
zaizkio tripa puzten eta burua soiltzen, gau
eta egun unibertso paraleloak aztertzen diharduen bitartean. Rakel Anttonen neskalaguna
da, txikitxoa, serio samarra, eta normalean
arropa eroso eta apalez jantzia, baina betaurreko arrosa ikusgarri batzuk ibiltzen dituena.
Neuronen eta programa informatikoen arteko
harremana aztertzen du.
HERIOTZAREN SOINEKOA
Japonia: ezpata, ispilua eta
harribitxia.
1600 urteko Japonia feudalean, leinu
buruzagien gidaritzapean, bi gudaroste erraldoiek aurrez aurre borroka
egin ondoren, garaileek bake garai
luzea abiarazi zuten lurralde osoan.
Ondorioz, nagusirik gabeko samurai asko, roninak, lanik
gabe geratu ziren. Miyamoto Musashi izan zen ospetsuenetako bat. Haren bizitzaren pasarte zoragarri bat jaso du
eleberri honek.
Egilearen izena
19
19 multibidaiariak.indd 19
13/06/11 15:45
Juantxo Egaña
HAUR ETA GAZTE LITERATURA
ARTISTA HANDIAK,
ZORIONAK ETA MILA ESKER!!
Elkar Ipuin eta Ilustrazio Lehiaketan zaldunak
landare haragi-jaleen deserta bihur daitezke
eta printzesaren malkoek ez dute aparteko
ahalmenik, baina bai ordea mukiek, mukiek
zauriak sendatzen dituzte. Horrelako bitxikeria original eta politak topa daitezke aurtengo lanen artean. Izan ere, irudimena eta
Ezkerretik eskuinera eta goitik behera: Maddi Haira, Izaro Irastorza, Maria Iturbe, Danel Badiola, Naroa
Asensio, Naroa del Río, Aitor Servier-Etchechuri, Ekhine Legorburu eta Pablo Elosegi.
originaltasuna nagusitu da hirugarren urtez
ospatu den Ipuin eta Ilustrazio Lehiaketan.
Giro atseginean egin zen sari banaketa Donostiako elkar aretoan, irabazleen bizilekua eta
haien hurbiltasuna kontuan hartuz. Urtero bezala jendetsu gertatu zen irabazleekin batera
lagun eta senitartekoak etorri baitziren. Sari-
dunek liburu dendan erabiltzeko txartel bana
eta oparia jaso zuten, txikienek marrazteko
materiala, gaztetxoek ipod nano bana. Ilustrazioen atalean Araba, Bizkaia eta Gipuzkoatik
etorri ziren artistak eta idazleen atalean, aldiz,
Iparraldetik erdiak. Generoari dagokionez, lehen sari guztiak nesken esku geratu dira.
20
20-22 ipuin lehiaketa.indd 20
13/06/11 15:54
HAUR ETA GAZTE LITERATURA
ILUSTRATZAILE ETA
IDAZLE HARROBI OPAROA
Txikienekin hasiz, ilustratzaileek Mitxel
Muruak idatzitako Josetxo Hargina ipuina
ilustratzeko lana hartu behar izan zuten, eta
ez zen eginkizun erraza, pertsonaia eta egoera
askoko ipuina delako. Irudiaren edertasunaz
gain, epaimahaikideek kontuan hartu dituzte
“kontatzeko gaitasuna, eszenaren enkoadrea,
teknika bereziak aukeratzeko ausardia (kollagea, distira duten margoak, material organikoa…), pertsonaien adierazkortasuna,
lanbideak adierazteko modua, mugimendua…”, 3562 lanen artean aukera egin eta sei
bakarrik saritzeko.
Jexux Mari Mendizabal idazleak, Itziar Irastorzak eta Antxiñe Mendizabal editoreek osatu dute 11 eta 16 urte bitarteko lanen epaimahaia. Haien balorazioak dioenez, jasotako
ipuinen artean asko ziren printze eta printzesen ipuin klasikoaren ildoari jarraitzen ziotenak, baina izan dira baita ere “ilustrazioak
adieraz zezakeen irakurketa konbentzionala
beste ikuspegi batetik landu dutenak”. Hain
zuzen, irabazleen artean daudenak bertsio
ezagunetik harago joan dira, batzuek istorioa
erabat biribilduz. Epaimahaikideen artean ez
da zalantza handirik izan saridunen izenak
adosterakoan, ipuinaren originaltasunetik
abiatuta eta testuaren hizkuntzari nahiz formari dagokion egokitasuna kontuan hartuz.
ALEX ORBEREN
ILUSTRAZIOA INTERPRETATUZ
Sari banaketa ekitaldian Ekhiñe Legorburu lezotarrak “Onak, onak baina, gizonak!” bere ipuina irakurri zuen bertaratutako guztien aurrean.
Umorez betetako ipuina idatzi du, itxura klasikoa
duen marrazkia hankaz gora jarriz. Hara, esate
baterako, nola aurkezten dituen, gero momifikatuta bukatuko duen pertsonaia eta bere ingurua:
21E
ARTISTA IRABAZLEAK
IPUINAK
A maila 1. SARIA
Maddi Haira
B maila 1. SARIA
Ekhine Legorburu
C maila 1. SARIA
Maddi Sarasua
A maila 2. SARIA
Iñaki Erizmendi
B maila 2. SARIA
Aitor Servier-Etchechuri
C maila 2. SARIA
Pello Elosegi
ILUSTRAZIOAK
A maila 1. SARIA
Maria Iturbe
B maila 1. SARIA
Naroa del Rio
C maila 1. SARIA
Izaro Irastorza
A maila 2. SARIA
Danel Badiola
B maila 2. SARIA
Naroa Asensio
C maila 2. SARIA
Itsaso Lopez
“Istorio hau, ondoko herrian pasa zitzaion nire amaren,
amaren, amonaren, birramonaren, amonaren amari.
Pepita Aramburu Gipuzkoako printzesa bat izan zen.
Euskaldunok basapizti eta zakarrak garela diote batzuk
baina, zalantzarik gabe denotan okerrena bera izan
zen. Inork ez daki zaldunak zerk erakarrita joaten ziren
beragana, baina bere edertasunagatik behintzat ez zen
izango, muskerra baino itsusiagoa zen.” Irakurtzen ja-
PUEBLOS con encanto del PIRINEO
TREKKING IRATI - BELAGUA
UA
Juan Gavasa / Ainhoa Camino
Jesús M. Pérez Azaceta
zaceta
PIRINIOETAKO HERRI SORGINDUAK
EZAGUTZEKO GIDALIBURUA
IBILBIDE BIRIBILA
EUSKAL PIRINIOETATIK
Bi isurialdeetako 70 bat herri.
Balio handiko ondarea, garrantzi historikoa,
Iratiko oihanean, Zuberoako arroiletan
etan edo
e
kokapen paregabea edo paisaia ikusgarriak
izateagatik bereizitako herriak.
Pirinioetako ondarearen aldarrikapena.
15 E
Belaguako bailarako tontorretan barrena
ena
murgiltzeko zazpi ibilbide, Orhi mendia
ia
erreferentzia moduan hartuta.
www.sua-edizioak.com
SUA IRAGARKIA 24.indd 21
H 902 18 14 71
03/06/11 11:23
21
20-22 ipuin lehiaketa.indd 21
13/06/11 15:54
HAUR ETA GAZTE LITERATURA
JOSETXO HARGINA
Mitxel Murua & Antton Olariaga
Elkar argitaletxeak argitaratu du ipuina Batela sailean, Mitxel Muruak idatzi eta Antton Olariagak maisuki ilustratuta. Ipuinak tankera klasiko duen istorioa kontatzen du: Josetxo herritar
fundamentu duenaren eta alkate txatxu harroputzaren artean, herritarrek, Antton Olariagak
kaskagorri marrazten duen, hargin indartsuaren alde egingo dute inolako zalantzarik gabe.
Artean pertsonaia eta lanbide asko agertuko dira: errementaria, meatzaria, kamiolaria, gasolindegiko nagusia… eta herritarrak. Ipuin polit honek irakurlea herritarren tropelean sartuta
eramango du gertakizun batetik bestera, azkenean erabakian ere parte hartuz.
Alex Orberen ilustrazioa, lehen begiratuan ipuin
klasiko baten elementuak biltzen dituela dirudien
arren, idazleen imajinazioa piztu eta bestelako
irakurketa orijinalak egiteko primerakoa izan da.
rraitu nahi izanez gero, jo www.elkar.com gunera. Bertan daude garaile suertatu diren ilustrazio
zein ipuin guztiak ikusgai.
III elkar Ipuin eta Ilustrazio Lehiaketan partaidetza apur bat areagotu da, lehiaketa sendotu
da, haur eta gazte artezaleen eta ikastetxeen
urteko agendan ezarriz. Mila esker eta zorionak
guztioi, haur, gazte, guraso eta irakasle. Idazle
eta ilustratzaile harrobi ederra dugu!
La opinión es unánime:
9ª
edición
lectores, libreros, editores, periodistas,
escritores, blogueros…
Todo el mundo
recomienda esta novela.
Londres, vísperas de la Primera Guerra Mundial.
Una niña es abandonada en un barco
con destino a Australia…
Síguenos en Facebook y Twitter
NOVELA REVELACIÓN
DEL AÑO
www.sumadeletras.com
ww
w
ww
w..su
.ssu
um
maade
ade
delleeetr
ttrras
as.cco
om
m
22
20-22 ipuin lehiaketa.indd 22
13/06/11 15:54
HAUR ETA GAZTE LITERATURA
SENTITU
ETA
IRAKURRI
–– ––- -–––- –- –– ––
Sentimenduak gure bizitza margotzen duten koloreak
dira. Gustura gaudenean, pozik sentitzen garenean, dena da alaia, argia, koloretsua. Aldiz,
euria ari duelako lagunekin parkean jolastu ezin
dugunean, edo atsekabetuta gaudenean, ilunagoa eta tristeagoa da dena.
Begietako distirarekin, eta irribarrea ahoan dugula
erakusten dugu gure poza, besarkada handi batekin,
edo norbaiti pila pila pila maite dugula esanez. Triste gaudenean, berriz, batzuetan
malkoak ihesten zaizkigu, negar egiten
dugu, eta trumoi aurpegia jartzen zaigu.
Gustatzen zaizkigun gauzekin zoriontsu
sentitzen gara, pozik. Gustatzen ez zaizkigun
gauzek, berriz, triste sentiarazten gaituzte.
Sentimenduak aldakorrak izaten dira, eguraldia bezala, baina elikadura egokia badugu eta lo asko
egiten badugu, normalean, pozik sentituko gara,
eguzkiz beteta.
Gustatzen zaizkigun eta zoriontsu sentiarazten gaituzten gauzen artean, esaterako, IRRIA aldizkaria etxeko
-– – - –postontzian jasotzea dago. – ––- ––
Irrien Lagunak Klubeko pertsonaien abentura alai eta
koloretsuak heltzen zaizkigu hilero.
Zuk ere gustura sentitu eta urte osorako eguzkia nahi
baduzu,
EGIN HARPIDETZA!
http://www.irrienlagunak.com/
SENTIPUINAK
--–––-–-––––
––––Elkar argitaletxeak Sentipuinak izeneko bilduma berri bati eman dio hasiera. Irakurle
hasiberriak ditu helburu, eta literatura eta
hainbat sentimenduren bizipena uztartzen
ditu. Haurraren jakin-mina piztu eta dibertituko dituzten testuez eta koloretako ilustrazioez eginak daude. Begoña Ibarrola da egilea eta Miren Agure Meabek itzuli ditu bikain.
Lehenengo lau liburuetan elkartasuna, jelosia, estutasuna eta enpatiaz hitz egiten da.
Koxkor kale-txakurra, elkartasunari buruzko
ipuin bat da: Koxkor txakurra zahar eta
gaixoa kalean bizi da eta ametsa du
jabea izatea elkar maitatzeko. Neu
naiz handiena ipuinak jelosiaz
hitz egiten du: Poli apoa gura-
soekin eta
neba-arrebekin bizi
da urmael
batean, eta
uste du gurasoek kasu
gehiago egiten dietela neba-arrebei
berari baino. Ziztuli eta Pantxinet
ipuinak estutasunaz aritzen da: Ziztuli eta
Pantxinet bi sugandila dira, oso desberdinak.
Ziztuli ez da geldirik egoten. Haren ustez, geldirik egotea denbora galtzea da. Pantxinet,
ordea, ez dago ados. Enpatiari buruzko ipuina da Xirto eta errege hitzontzia: Xirto kamaleoia Ozeano Bareko uharte batean bizi da. Ez
da beste kamaleoiak
bezalakoa, ezen kolorea aldatzeaz aparte,
entzuten ere badaki.
Beste inork entzuten
ez dituen gauzak entzuten ditu.
23
23 irrien liburuak.indd 23
08/06/11 16:41
HAUR ETA GAZTE LITERATURA NOBEDADEAK
EUSKARAZKO
LITERATURA GUZTIA!
+3 urte
KROKO
ETA KIROLAK
¿HAS VISTO
A MI GATA?
Jo Lodge
Ibaizabal
Eric Carle
Kókinos
Koko-moko-koko… Nork irabazi, Kroko?
Krokok eta lagunek primeran pasatzen dute
lasterka egiten, igerian, tenisean… Lortuko
al duzu dominarik, Kroko? Formato handiko
liburua eta kolorez betea.
¿Has visto a mi gata? es un cuento circular,
rítmico, sencillo, para ser contado, como un
juego con sorpresa escondida tras cada lengüeta. El niño protagonista parte del “aquí”
y recorre el mundo (el “allí”) encontrando el
felino prototípico de cada lugar; Pasa por
el Oeste Americano, África, Oriente, India…
+6 urte
BAT PAT.
ALKIMISTAREN
SEKRETUA
Roberto Pavanello
Mezulari
+3 urte
BAINURA!
COMO
UNA FLOR
Taro Gomi
Pamiela &
Kalandraka
Nathalie Vallée
Jaguar
KARAGANDA
Pep Molist
Comanegra
Leok errealitateari aurre egin behar dio: kimika gainditzen ez badu, ezingo da kanpaldira joan. Beraz, ikastea beste erremediorik
ez.... Probeta, destilagailu eta nahaste
lehergarriekin!!! Murgildu zaitez abenturan
Bat Pat eta bere lagunekin!!! Ale berezia,
usaindun orriekin!
Como todos los años, Tranko llega a la ciudad de Karaganda, vestida de blanco y con
una bufanda al cuello en la que trae el invierno. Cuando se vaya Tranko llegará Amanda,
invitando a todos a entrar en su calor y su
guirnalda llena de colores.
+6 urte
¡CÓMO MOLA
TU ESCOBA!
MUXURIK NAHI?
Emma ha oído decir que las niñas nacen de
las rosas. Hoy emprenderá una escapada al
jardín para saber cómo es eso posible. A través de mil colores y sutiles aromas, Emma
realizará sorprendentes descubrimientos...
¿Llegará a desvelar el secreto de las rosas?
Bainuaren ordua atsegin unea izan daiteke.
Umeen estiloan egindako irudiekin disfrutatzeko aukera eskaintzeaz gainera, liburu hau
laguntza ere bada, gurasoek seme-alabei
autonomia hartzen lagun diezaieten. Manu
Lopez Gasenik egin du itzulpena.
+3 urte
PIIPS
Tino &
Susanne Strasber
Takatuka
ITSATSIZUK.
SORMENA
LANTZEKO
JARDUERAK.
Àngels Navarro
Ttarttalo
A Lidia le gustaría tener una mascota. Pero
no un gato o un perro, sino... ¡un ratón!
–Ni hablar. ¡En casa no quiero ratones! –le
dice su mamá. Y en vez de a un ratón, les
toca aguantar a... Una historia de bestias
para los más pequeños.
Itsatsizuk liburuaren bidez, haurrak bere sormena eta imajinarioa garatuko ditu. Horrez
gain, eskolaurreko adinean dagoen haurrak
motrizitate fina landuko du, eranskailuak eskuetan erabiliz eta guraizeez baliatuz, aurreidazketarako funtsezkoa dena.
Castillo Suarez
Mezulari
Julia Donaldson
Macmillan
Kariñeri ikaragarri gustatzen zaio estutuak
eta muxutxuak ematea, egun osoa pasatuko
luke horrela. Gelara mutil berri bat dator,
Adolfo, baina hari ez zaizkio hainbeste gustatzen eta Kariñe kaparra hutsa dela uste du.
Urtebetetze festa bat ere badago...
“Hubo una vez una bruja que volaba con su
gata...” Pero el viento le arranca primero el
gorro, luego el lazo y la vara. En cada ocasión, la bruja aterriza para recoger lo que se
le ha caído y se hace amiga de un perro, un
loro y una rana. A todos les mola su escoba
y le piden volar en ella.
+6 urte
EL GLOBO
AMARILLO
Charlotte Dematons
Juventud
Un globo amarillo, una furgoneta azul, un
preso, un faquir sobre una alfombra voladora desfilan por cada página de este gran libro. ¿Puedes encontrarlos? ¿Puedes contar
su historia? Un libro de imágenes que nos
muestra una nueva visión del mundo.
HIRU
TXERRIKUMEAK
Raquel Méndez
& Helga Bansch
OQO & Txalaparta
Baziren behin, hiru txerrikume. Egun batez
entzun zuten otso gaizto gosetua zebilela
han inguruan, eta babesteko, etxe bat egitea
erabaki zuten. Haurren ipuinik kuttunenetakoa dugu Hiru txerritxoak ezaguna, berriz
ere irudi ederrez hornituta datorkiguna.
24
24-25 nobedadeak haurrak.indd 24
13/06/11 16:01
HAUR ETA GAZTE LITERATURA NOBEDADEAK
+8 urte
ZORIONAK, MARKO
Eneko Bidegain &
Marko Armspach
Elkar
Karramarro ume bat da Marko, uretan eta
bere lagunekin jolasean ibili nahi duena.
Hala ere, nonahi daude arriskuak bera bezalako karramarro ausart baina burugabe
batentzat: ur gainean dabiltzan petrolio orbanak, jolastokia dirudien baina zabortegi
gaitza den itsasertz zatia…
THE 39 CLUES
EL LADRÓN
DE LA ESPADA
Peter Lerangis
Destino
Tercera entrega de esta trepidante aventura.
Amy y Dan están perdidos. Los Kabra les
han tendido una trampa y se han colado en
su avión destino Japón… Por suerte, los
hermanos Cahill cuentan con la ayuda de
su misterioso tío Alistair Oh. ¿Pueden realmente confiar en él?
KIKA SUPERSORGINA
ETA DANI
BOTILAKO JEINU
MISTERIOTSUA
ANIZETO CALZETA.
EL MISTERIOSO
CASO DE LOS FANTASMAS SOLITARIOS
Knister
Bruño
Guillermo Fesser
Alfaguara
Kikak berri izugarria jakin du: Ponien haztegia
kendu egingo dute. Bestalde, Danik botila
misteriotsu bat aurkitu du bere arrebaren
logelan. Zer ote dago barruan? Agian jeinu
bat? Hala bada agian desioak ematen ditu.
Eta ematen baditu zer hobe ponien haztegia
salbatzea baino?
+10 urte
“IRAKASLEEN
EPIDEMIA”
MISTERIOTSUAREN
KASUA
Joachim Friedrich
Giltza
Txarli & Company agentziako kideak eta
haien ikaskide guztiak, baita Bad Boys petralak ere, txangoan joan dira landa aldera, Erdi
Aroko gotorleku batera. Gazteluan, inork
zergatik ez dakiela, ikasleekin etorritako
irakasleak gaixotu egiten dira, banan-banan,
eta guztiek pozoitze-sintomak dituzte…
Anizeto es un detective bastante calamidad.
Usa peluquín (es un secreto) y por amor es
capaz de comerse hasta comida de gatos. Por
suerte conoce a Ruedas una niña que se maneja tan bien con los ordenadores como con
la silla de ruedas.
gazteak
XOLA ETA
AMERIKETAKO
IZEBA
ULYSSES MOORE
HARRIZKO
ZAINDARIAK
Pierdomenico
Baccalario
Mezulari
Bernardo Atxaga
Erein
Bere askatasuna defenditu nahi izan zuen
beti Xolak. Baina ikusi zuen, hala ere, askatasunez bizitzeko arau batzuk ere beharrezkoak zirela. Eta horixe da Ameriketako
izebarengan ikusi ez zuena. Nahi zuen ordutan lokartu, nahi zuen ordutan jaiki, eta nahi
zuen modutan bazkaldu eta afaldu.
Nor da benetan Ulysses Moore? Jason,
Julia eta Rick egia jakiteko zorian daude.
Baina, era berean, Oblivia eta Manfred -labarretik hamaikagarren aldiz erorita bizirik
atera dena-, beren ametsa betetzeko zorian
daude: Denboraren Atetik igarotzea...
EN EL CORAZÓN
DEL SUEÑO
Carmen Pacheco
SM
Celeste tiene unos veinte años y vive sola.
Desde hace un tiempo, la invade una melancolía que no tendría por qué sentir; aunque no
tiene muchos amigos, los que tiene comparten
sus sueños con ella. Tal vez ese sea el problema: Celeste vive demasiado inmersa en su
mundo onírico, hasta el punto de enamorarse
de una creación de su subconsciente.
gazteak
HERIOTZAREN
SOINEKOA
Fernando Morillo
Elkar
Fernando Morilloren bi titulurekin abiatu da
bilduma berri hau. Abentura, zientzia fikzioa
eta historia maite dituen irakurleak ez du Multibidaiariak baino bidaia lagun hoberik aurkituko. Ordenagailu eta kristalezko kubo baten
laguntza bakarrarekin denboran, espazioan eta
fantasian bidaiatuko dute.
AZKEN UDAKO
ESPIRITUA
EL BOSQUE
DE LOS CUERVOS
Susana Vallejo
Giltza
Andrew Peters
Molino
Franek bere amonarekin egin du amets, eta nerabea zenean gertatu zitzaion zerbait gogoratu du.
Amets horrek gidatuta, Fran Zuhaitzaren Etxera
bueltatu da. Han, helduarora iritsi baino lehen
bizi izan zuen uda gogoratuko du; azken uda izan
zen, eta orduko espirituak dei egin dio, amaitu
gabe utzitako gertakari bati bukaera emateko.
Ark vive a kilómetro y medio del suelo, en los
últimos árboles del mundo, en una isla llamada
Arborium. Sin embargo, incluso en este elevado lugar hay que desatascar los desagües,
y para eso está Ark, el aprendiz de fontanero,
hasta que un día, se entera de un complot para
derrocar al rey y destruir su boscoso hogar.
UNA CANCIÓN PARA TI
Sarah Dessen
Maeva Young
La autora trata temas con los que los jóvenes
se identifican plenamente: trabajo, universidad, comportamiento autodestructivo, amistad. Con un tono informal y desenfadado y
con unos personajes redondos, muestra un
gran equilibrio entre el humor y los “grandes
traumas” de la adolescencia.
25
24-25 nobedadeak haurrak.indd 25
13/06/11 16:01
LITERATURA NOBEDADEAK
iritzia
ERTZEKO ZATIAK
Jon Sarasua
Argia
MEA CULPA
Uxue Apaolaza
Elkar
Amak argia amatatzen zidanean nik ere
esku-argia pizten nuen liluraturik ninduen
irakurketa irensteko. Jon Sarasuaren
“Ertzeko zatiak” lanarekin ordu txikiek harrapatu naute. Ordaina: begizuloak. Elkartruke
lanak eraman du Ameriketara idazlea. Han
izandako sentsazio eta gogoetak hemengoei bidali zizkien, eta taupada horiek dira
liburuak agertzen dituenak. Bere begiek
kontatzen dute, eta kontalari bikaina da,
gero. Momentu batean Otañoren bertsoak
ahopetzen hasi naiz:”Amerikara noa neure
borondatez, hemen baino hobeto izateko
ustez...”. Bizitzeko osterantzeko moduak,
pentsaera ezberdinak, hausnarketa intimoak,
poema zipriztinak... Idazleak sortzen dituen
hitz-jolas eta irudiekin hara zaramatza, beste
bizitza batzuetara. Irribarreak ihes egin dit,
tristurak laioztu nau, hunkitu egin naiz, eta
harritu ere bai. Brasilgo Lurrik Gabekoen
Mugimendukoekin (MST) izandako bizipen
zertzelada luzeagoa egin du. Liluraturik
gelditu ei zen eurekin, eta lilura horrek
itsasgoratu egiten zaitu. Bizpahiru egun
nahikoak izan dira irakurketa ahitzeko.
Begizuloak desagertu dira gero.
Madrilen bakandurik bizi da Lur, nazkatuta
bere bizitzaz, bere buruaz, bere amaz… Iraganetik etorrita bezala egunkari azal batean
ikusten duen argazkiak gogora dakarzkio institutuko oroitzapenak, nerabezaroko mamuak,
konpondu gabeko ideologi auziak… Gurasoek Landetan duten oporretako etxera joatea
erabakiko du, bidaia ikaskide ohi batekin egin
behar badu ere. Bere autogorrotoak eta gorroto sozialak berpiztuta, Facebook-eko nortasun faltsu batekin orduko adiskideekin zitak
egin eta banan-banan hiltzea pentsatuko du.
TIROA KONTZERTUAREN ERDIAN
Belen Gopegui
Txalaparta
Stendhalen ustez, kontzertu erdian pistolatiroak nola, halaxe eragiten du literaturaeleberrietan politikari buruz aritzeak. Gogoeta horrekin abiatu zuen Belen Gopeguik
2006an Kaliforniako unibertsitate batean
literaturari eta politikari buruz eman behar
zuen hitzaldia, saiakera-liburu labur bihurtu
duguna. Euskal literaturan politikaren tirohotsak aztertuz, edizio honetarako hitzaurrea
idatzi du Eider Rodriguez idazleak.
HAU GIZON
BAT BADA
ITZALAK
HARTURIK
Primo Levi
Alberdania
Kepa Larrea
Pamiela
Deuseztatze esparruek ez dute liburu ederragorik inon. Literatur alderdia du eder Hau
gizon bat bada liburuak, lekukotza alderdia
ez ezik. Zaila da noski edertasunaz hitzegitea gizakiaren gauzaki bihurtze prozesuaren
kronika lazgarriaz ari bagara, inoiz izan den
krimenik handienaz ari bagara, baina Primo
Levik lortu zuen bere lekukotza emateaz
gain edo emanda ere literatur maisulan bat
ontzea.
Itzala errealitate baten isla da, ez errealitate
bera. Horrela ulerturik literatura errealitate
baten itzala dugu. Saiakera hau euskaldunen itzal horietan barna murgildu da: zer islatzen dute euskaldunen itzal horiek? Hots,
nola ikusi gaituzten kanpokoek? Nola ikusi
dugu geure burua? Fikziozko euskaldunen
hizkuntza, izaera, jatorria, baloreak, mitoak,
amodioa izan dira, besteak beste, aztertutako atalak liburuxka honetan.
Goizalde Landabaso
Idazlea
BIODISKOGRAFIAK
JOAN DA NEGUA
Mikel Ibarguren
Susa
Mikel Ibargurenen lehen poema bildumak
kartzela zuen herstura, bigarrenak deserria
zuen mindura. Joan da negua du izenburua
Poema liburu berriak, eta heriotzaren eta
bizitzaren arteko gatazka du gai nagusia.
Hurbilekoen arteko gertakari lazgarriek eta
minbiziaren erasoak bizipen larrietara eraman zuten Ibarguren.
ERREGEAREN
EGUNA
Iban Zaldua
Erein
Abdela Taia
Alberdania
1987an gaude. Beldurrak hartua duen Marokon, Rabat eta Sale hirien arteko errepidetik, Hasan II.a erregea igarotzekoa da. Jendetzaren erdian, bi adiskide, Omar pobrea
eta Khalid aberatsa, zain daude. Hain zuzen
ere aberatsa hautatua izan da monarkari
eskuan muin eman diezaion. Eta, bestea, jeloskor. Gizarte mailen arteko guda hasia da.
Eta oihanean amaituko da, odoletan.
Hamlet-entzat hitzak ziren mundu (“words,
words, words”), eta hirurogeiko hamarralditik honako belaunaldi gazteentzat, berriz,
musikak bildu du mundu hori (“songs,
songs, songs”). Iban Zalduaren Biodiskografiak liburuak urte horietxek hartzen ditu
musikaz nahi adina hitzaspertu eskaintzeko, eta, batik bat, jada atzean geratu diren
nerabezaro-gaztaroko garaiak fikzioan berreskuratzeko.
ESTATU
ETNOZIDAREN
KONTRA
Joxe Manuel Odriozola
Elkar
Munduan 6.000 hizkuntza inguru daudela
diote adituek, eta gehienak betiko galduko
direla mendea amaitu baino lehen. Biodibertsitatea denok goratzen dugun garaian,
gizadiaren kultur aniztasunari historia osoan
egin zaion sarraskirik gordinena ari gara
geure begien aurrean ikusten, boterearen
axolagabezia osoaz, edo haren konplizitate
ezinbestekoaz.
26
26-27 nobedadeak literatura.indd 26
08/06/11 16:59
LITERATURA NOBEDADEAK
EUSKARAZKO
LITERATURA GUZTIA!
NEMESIS
HIRU
KOADERNO TXIKI
Philip Roth
Meettok
Fermin Erbiti
Pamiela
ZER BARKATURIK EZ
Hiru koaderno txikitan harturiko apunteak
dira saiakera honen abiapuntua. Idazleak,
handik eta hemendik harturiko ideietatik
tiraka, gogoeta laburrez osaturiko liburua
egin du. Barnetik ateratako testuak izanik,
egilearen nahi, kezka eta zaletasunak islatzen dituzte: literatura, denboraren joan-etorria, zoriontasuna, musika, euskara... baita
komunikazioa ere, horixe baita idazlearen
ofizioa eta afizio nagusienetakoa.
Istorio honetan ere Rothen azken aldiko
nouvelletako-Everyman, Indignation (Suminez), The Humbling, eta orain, Nemesis- galdera ilunekin egiten dugu topo:
zein erabakik baldintzatzen du halabeharrez
bizitza? Zenbateraino gara indargabeak
zirkunstantzien indarraren kontra? 2011.
urteko Man Booker International Sariaren
irabazlea da Philip Roth, Nobel Sarietarako
ere beti hautagai.
IGELAK BENETAN
HILTZEN DIRA
TXAKUR
INGELESAK
Iñaki Irasizabal
Elkar
Lutxo Egia
Susa
Kostako herri batean, zoritxar batek hautsi
du ohiko patxada: neska gazte bat desagertu
da; bahituta akaso, bortxatua eta eraila beharbada. Susmoak eta errezeloak pizten dira
alde guztietan, eta ez dago arrasto garbirik.
Poliziak emaitzarik lortzen ez duela ikusita,
neskaren aita udaltzaina hasiko da bere
kasa ikertzen, baita susmagarritzat jotzen
dituenak xaxatzen ere. Bazterrak nahaste
horretatik, baina, ustekabeko ondorioak
etorriko dira.
Era ugari dago mundutik desagertzeko. Heriotza da drastikoena, eta horrexegatik beti lehenbizi aipatzen dena, Lutxo Egiaren ipuin bilduma honetan bezala. Gero datoz bestelakoak:
kartzela, ihesa, ezkutatzea, alderrai ibiltzea,
itxura aldaketa, liluramenduzko amarrua. Eta
agian sinpleena: oharkabean igarotzea. Ikusezin. Halakoxeak dira istorio hauetako pertsonaia asko. Hiriaren amaraunean katigaturik
dabiltza, hezur eta mami batzuetan, besteetan
ikusezin... han-hemen arrastoak utziz.
Alberto Ladrón
Elkar
TANGERKO
AMETSAK
Jon Arretxe
Erein
BRÄNSKINT
Goizalde Landabaso
Txalaparta
Mikel Izuri ez zaio buruhausterik falta: emazte ohia batetik, bere
anaia ganorabakoa bestetik… Anaiaren etxera doan batean, haren arrastorik ez baina hatz moztu bat aurkituko du halako batean.
Poliziari deitu edo ez zalantzan, bere kasa ikertzea erabakiko du,
anaia arazo handiagoetan ez sartzearren. Saltsa lodituz doa ordea:
tartean nahastuko dira neska pinpirin andaluziar bat, bere aitatxiren oroitzapen bila dabilena; II. mundu gerrako mugako kontu
nahasiak, alemaniar eta juduak, ezkontide jeloskor baten eragindako buruhausteak…
Paterak abiatzeko zain dauden bitartean, eguneko azken ferrya
heldu da Tangerko portura. Bidaiari bat nabarmentzen da iritsi
berrien artean, medina zaharrerantz pauso finkoz doan gizon
bakarti bat. Ondo ezagutzen du ingurunea eta badaki zein den
bere betebeharra. Bitartean, alderdi zaharreko kalexka labirintikoetan urrundik etorritako mila arima alderrai pilatzen dira.
Haien ametsek hiriko kaleen galtzada-harri gogorraren kontra
egin zuten tupust, eta hor preso geratu dira, ez aurrera ez atzera.
Beste batzuek, ostera, oraindik eusten diote esperantzari.
Moussa gaztea da azken hauetariko bat. Malin utzi zuen familia,
Europa helmuga, eta ez du amore emango paradisura eraman
lezakeen azken saiakera burutu gabe.
Goizalde Landabasok, Aritz Eigurenen irudiez lagunduta, Bränskint hiria sortu du, Europa iparraldean imajina dezakegun baina,
egia esan, beste edonon ere egon zitekeen alegiazko hiria. Munduko hiri guztiak berdin eta ezberdin direlako. Horien tabernetako erakusleihoetatik tai gabe ikusten dugulako kale artean
galdutako esperantza, aienerik ez duen mina, desioa eta, oroz
gain, bizirauteko beharra.
Zementuzko oihanari gizatasunaren keria oro eman diogu.
Tasunak, berriz, batere ez. Hiria munstrotzarra da. Inork ez du
abarotzat eta, halere, izan, bada. Izan ere, hiriak egin gaitu ala
guk egiten dugu hiria?
RECUERDOS DE UN CALLEJÓN SIN SALIDA
La nueva obra de
Banana Yoshimoto
«Yoshimoto describe como nadie esos estados físicos y emocionales
que tanto tienen que ver con el silencio.»
New York Times Book Review
www.tusquetseditores.com
27
26-27 nobedadeak literatura.indd 27
08/06/11 16:59
LITERATURA NOBEDADEAK
iritzia
METAMORFOSIS
Juan Ibarrondo
Ttarttalo
Las buenas novelas son aquellas que
permiten variadas lecturas, mientras las
trazas que aparecen diseminadas acaban
reunidas en un mismo nudo en el que se
resuelven al unísono. Juan Ibarrondo nos
propone una de éstas, Metamorfosis. Las
biografías entrelazadas de dos mujeres
heterodoxas y de origen vasco, Juana Inés
de la Cruz y Catalina de Erauso, la literata
que se enclaustró para eludir su destino
de mujer subordinada y quien fuera más
conocida como “la monja alférez”, sirven
para realizar un retrato de época, con ecos
quevedescos y ribetes cervantinos. Una
novela histórica ubicada en la eclosión
del Barroco, que nos habla de géneros y
de mutaciones; de identidades en fuga en
tiempos resbaladizos, tiempos donde las
disidencias toman formas aún inclasificables. Un texto que nos transporta al confuso nacimiento del universo del capitalismo,
el mismo que hoy se nos deshace entre las
manos.
28
LA CHICA
MECÁNICA
Scott Mariani
La factoría
de ideas
Paolo Bacigalupi
Plaza & Janés
¿Fue asesinado por romper el código de
silencio de los francmasones? ¿Está su
muerte conectada de alguna manera con el
asesinato del pianista Oliver Llewellyn? Estas son las preguntas a las que se enfrenta
Ben Hope, exsoldado de Operaciones Especiales, a la caza de los asesinos de su amigo
Oliver. Las únicas pistas provienen de una
vieja carta que se cree que fue escrita por el
mismísimo compositor.
LAS ALAS DEL
DINOSAURIO
EN EL CONDADO
DE GROUSE
Sissel-Jo Gazan
Alfaguara
Tom Drury
451 Editores
El ficticio condado de Grouse, en el frío y
desolado Medio Oeste, Tom Drury detiene
el tiempo para registrar la vida cotidiana
de sus variopintos habitantes, entre ellos
el sheriff Dan, Louise y el gamberro Tiny.
Un inolvidable triángulo que teje un difícil
entramado de vínculos personales. Una
historia sincera y diferente. Sugestiva e
inteligente novela coral.
La fábrica que dirige Anderson Lake en Tailandia es una tapadera: su misión es descubrir la reserva de semillas no modificadas
de plantas desaparecidas hace muchos
años en el resto del planeta, que misteriosamente se han conservado en el aislado
reino asiático, y entregarla a la multinacional biotecnológica para la cual realmente
trabaja. Paolo Bacigalupo nos lleva al siglo
XXII, un mundo donde el cambio climático
ya se produjo.
LA ÚLTIMA
CAUSA PERDIDA
LO QUE TE CAE
DE LOS OJOS
Dennis Lehane
RBA
Gabriele Picco
Seix Barral
Han pasado doce años desde que Amanda
McCready (Adiós, pequeña, adiós) desapareció de su casa de Boston. Ahora, en plena
adolescencia, la controvertida Amanda parece haber recuperado su vida, pero vuelve a
esfumarse de repente y sin dejar huella. Los
investigadores Patrick Kenzie y Angela Gennaro, ahora padres de familia, deberán revivir
sensaciones e intuiciones del pasado para
dar nuevamente con el paradero de la joven.
Juantxo Estebaranz
Escritor
Anna está furiosa con su madre, con su vida,
con su tesina y, sobre todo, con el profesor
que se la dirige, que lleva un año intratable.
Cuando aparece asesinado, todo apunta a
una venganza. ¿Es Anna la culpable? El policía que investiga el crimen, le concede el
beneficio de la duda a cambio de que la jóven
le ayude a desentrañar las macabras circunstancias del caso.
LA CONSPIRACIÓN
MOZART
TAIKO
El hábil Cara de
Mono
Eiji Yoshikawa
Quaterni
Basada en la vida real de Toyotomi Hideyoshi (1537-1598), una figura clave en la historia japonesa, Taiko introduce al lector en un
apasionante viaje por el Japón feudal, sumergiéndolo en un desfile de hazañas épicas, batallas y expediciones militares. Con
“Cara de Mono”, como se conocía desde
niño a Hideyoshi, como protagonista, Taiko
es, asimismo, la historia de todos los grandes hombres que rodearon a Hideyoshi.
¿Te has preguntado alguna vez qué hay
detrás de una lágrima? Ennio es un chico
tímido que cuando ve una, la fotografía con
su cámara digital y le inventa una historia.
Pero él nunca llora… Gabriele Picco ha
escrito una fábula metropolitana sobre el
optimismo, la imaginación, la amistad y el
amor, y la ha llenado de su arte, de dibujos
mágicos llenos de humor.
EL CHICO
DE GUERNICA
Luis Iriondo
Ttarttalo
El gernikarra Luis Iriondo es uno de los
supervivientes del bombardeo de Gernika.
Tenía 10 años cuando su pueblo fue arrasado por las bombas alemanas. Hoy, a sus
ochenta y largos años, recupera a aquel
niño que fue para narrarnos lo vivido y
sufrido. El chico de Guernica es una novela
autobiográfica y, al mismo tiempo, la crónica social, política y cultural de una época y
de una forma de vivir.
LITERATURA NOBEDADEAK
LA TRAMPA
DE MIEL
LOS ALMENDROS
EN FLOR
Unni Lindell
Siruela
Chris Stewart
Salamandra
Unos días antes de las vacaciones desaparece Patrik, un niño de 7 años. La furgoneta
de los helados ha hecho su ronda habitual,
la anciana del final de la calle espía por la
ventana, dos niñas saltan sobre una cama
elástica... Una semana después, una inmigrante ilegal muere atropellada. Es la novia
del conductor de la furgoneta de los helados. El inspector de policía Cato Isaksen
tendrá que enfrentarse a numerosos retos.
Después de Entre limones y El loro en el
limonero, tercera parte de los relatos sobre
la vida en la Alpujarra granadina. En Los
almendros en flor Stewart desgrana nuevos
episodios de su asombrosa vida campestre:
cuando su hija lo instruye en los nuevos
usos y costumbres de los adolescentes
españoles, cuando inesperadamente le toca
hacer una visita guiada de Sevilla a millonarios norteamericanos…
LAS HUELLAS
IMBORRABLES
TIERRA
DE CANELA
Camilla Läckberg
Maeva
Jazmin Darznik
Viceversa
VENENO PARA
LA CORONA
Toti Martínez de Lezea
Erein
QUE EMPIECE
LA FIESTA
Marzo de 1452, Juana Enríquez segunda mujer de Juan de
Trastámara, el Usurpador, rey viudo de Navarra, se hace llevar
desde Sangüesa a Sos a fin de dar a luz al hijo por quien ambos
infringirán las leyes del Reino y también las de la Corona de
Aragón, vulnerando así los derechos del verdadero heredero,
Carlos Príncipe de Viana. Por curiosas circunstancias, las vidas
de Juana Enríquez y de Jordana Gorria, una mujer marcada por
la deshonra, se cruzarán y quedarán ligadas durante años, aunando en dicha relación la ambición de la primera y el deseo de
venganza de la segunda.
El rico constructor Sasà Chiatti organiza en Roma, una fiesta
que pasará a la historia como el acontecimiento mundano más
grande de la República. Entre cocineros búlgaros, ojeadores
negros reclutados en la estación Termini, cirujanos estéticos,
actrices, futbolistas, tigres, elefantes, el escritor Fabrizio Ciba y
la secta satánica de Oriolo Romano, protagonizan una aventura
que da vida a una grandiosa y disparatada comedia humana.
Niccolò Ammaniti
Anagrama
El verano llega a su fin y la escritora Erica
Falck vuelve al trabajo. Ahora le toca descansar a su compañero, el comisario Patrik
Hedström. Pero el crimen no descansa:
dos adolescentes descubren el cadáver del
historiador Erik Frankel. Mientras tanto,
Erika halla los diarios de su madre Elsy,
junto con una antigua medalla nazi. Pero lo
más inquietante es que, antes de la muerte
de Frankel, Erika había ido a su casa para
obtener más información sobre la medalla.
Jasmin Darznik creció ignorándolo casi
todo acerca de su familia y de sus orígenes.
Un día, cuando su padre acababa de morir,
Jasmin encontró una foto. En ella se veía
a una joven con velo de novia, y a su lado
había un hombre que Jasmin nunca había
visto. La joven retratada era su madre. Lili,
la madre de Jasmin, no quiso hablar de la
fotografía, pero unos meses más tarde, le
mandó la primera de diez cintas de cassette
que le revelarían la historia de sus orígenes.
SAYONARA, MÍO
SÁBADO
POR LA NOCHE
Y DOMINGO
POR LA MAÑANA
MUERTE DEL
INQUISIDOR
Takkun y Yuji, su hijo de seis años, llevan una vida triste, cerca
de un año después de la muerte de Mio. Takkun es incapaz
de llevar a cabo las mínimas tareas necesarias para cuidar de
la casa y de su hijo: no puede subirse en un coche, entrar en
un cine o en un ascensor sin sucumbir ante la angustia. Todo
cuanto hace es escribir una novela sobre su mujer, su vida juntos y la vida de ella después de la muerte.
Takuji Ichikawa
Alfaguara
Leonardo Sciascia
Tusquets
Alan Sillitoe
Impedimenta
Arthur Seaton, es un muchacho de veintidós
años, poco amante de los compromisos y que
trabaja a destajo de lunes a viernes en una fábrica de bicicletas, en el sombrío No­ttingham
de los primeros años de la posguerra. Cada
sábado por la noche bebe hasta caerse redondo en el pub, se mete en todas las peleas que
encuentra y trata de llevarse a la cama a las esposas de sus compañeros de trabajo. Sin embargo, pronto descubrirá que lo que cree que
le hace libre constituye en realidad una cárcel.
En abril de 1657, tras ser encarcelado en
varias ocasiones por la Inquisición, el fraile
Diego La Matina pasó de la exasperación a la
locura hasta asesinar al inquisidor de Sicilia,
Juan López de Cisneros. Sin embargo, el caso
del hereje La Matina, nunca llegó a esclarecerse, pues jamás se supo el «pecado» por
el que fray Diego fue condenado. Interesado
por este caso, Leonardo Sciascia examinó los
documentos de la época.
EL MAR DE
LOS VASCOS
Luis Jiménez
de Aberásturi
Txertoa
Una ruta por nuestra historia, indisolublemente ligada al mar,
desde los orígenes de la navegación y las influencias de los
maestros vikingos hasta prácticamente nuestros días. La ruta va
haciendo escala en puertos fundamentales, como el descubrimiento de las pesquerías transatlánticas de ballena y bacalao o
empresas bélicas tan desafortunadas como la llamada Armada
Invencible. Pero, por debajo de todas estas historias, lo que
subyace es la capacidad de unas gentes para sobreponerse a
todo tipo de naufragios y buscar nuevas vías.
29
MUSIKA NOBEDADEAK
iritzia
ELKANO
BROWNING
CREAM 2
Mamusik
El pianista donostiarra Mikel Azpiroz, el
guitarra y cantante estadounidense Matt
Harding y el batería francés Franck Mantegari reivindican lo diferente.
Elkano Browning Cream 2 es un proyecto que recupera el espíritu de los años
60 y 70. Un viaje que fusiona la música
occidental con influencias africanas, latinas
y orientales. Un puente entre América y
Europa.
Un grito de Mikel Laboa como detalle de
identidad, abre esta carga de optimismo
que recoge en su esencia el sentido más
puro del groove, con una rítmica bailable.
Incluye aspectos reivindicativos con las letras de un poeta ugandés, amigo de Franck
Mantegari, aires de Brooklyn coescritos por
Harding y el músico jamaicano Tony Ebanks
y aromas australianos del grupo The Waifs
que sumado a las escalas de oriente a ritmo
de bossa y drum and bass, comulgan con
una forma muy viva de entender la música y
de disfrutar sin frivolidades.
HOW TO BECOME ClAIRVOYANT
Robbie Robertson
Fontana
Primer disco que edita en más de una década del canadiense Robbie Robertson, el que fuera guitarrista y
compositor de una de las formaciones más míticas de
la historia de la música “The Band”. Para este trabajo ha
contado con nombres como los de Eric Clapton, Steve
Winwood y Robert Randolph.
ITXAROPENAREN ERTZEAN
Jare
Oihuka
Hamaika abestiz osatutako bilduma. Xehetasun guztiak
ongi zaindu dira, eta izen entzutetsuen kolaborazioa ere
bai: Ainhoa Cantalapiedra (OT2), Alex Sardui Itxaropenaren ertzean kantuan, eta Gauak eman didana abestian,
Jose Luis Korta, Patxi Usobiaga eta Marino Lejarreta.
ESTANKONA
Estankona
Baga Biga
Estankona bakarkako lehen diskoan “Estankona” da.
Kantuetan badago tentsioa, indarra, bilakaera, helmuga
eta irteera toki berean. Kantuetan historiak datoz. Poza,
alaitasuna eta tristezia. Musika oinarri trinkoetan hartu
du babesa, Itxaso Etxebeste eta Jimmy Arrabit musikariek ederki interpretatu dute Borja Estankonaren desioa.
LECCIONES DE VERTIGO
Josele Santiago
El Volcán Música
Estas Lecciones de vértigo tienen todo lo bueno de sus
3 primeros discos, pero además cuentan con su Fender
Telecaster y eso supone que vuelve en parte el Josele
más eléctrico. Pablo Novoa, ha vuelto a producir este
disco que, como los 3 anteriores, se ha grabado en directo en el estudio.
Eduardo Yañez
Periodista
EGUNERO HASTEN DA
Basaki
Oihuka
MAPAS
Vetusta Morla
Pequeño Salto Mortal
La reválida de este grupo tan imaginativo y original ya
está aquí. 9 canciones que llegarán a niños y mayores…
Se trata del segundo LP de la banda tras su debut, Un
Día en el Mundo, uno de los discos con mejor acogida
entre el público y la crítica del pop-rock independiente.
“Egunero hasten da” lanak oinarri sendoa, rockzalea
eta indartsua badu ere, taldeak melodiak asko zaindu
ditu. Horrek lanari argi-ilunak, dualitatea, eman dizkio.
Estudiora sartu aurretik aurrelan handia egin du Basaki
taldeak eta hori emaitzan nabarmen da.
FADO TANGO
Cristina Branco
Emarcy
Duodécimo disco de Cristina Branco, una de las principales voces de la nueva generación de fadistas. “Fado
tango” es un homenaje al tango que cuenta con textos
de poetas como Antonio Lobo Antunes, Fernando Pessoa, Manuela de Freitas, Miguel Farias, Vasco Graça
Moura o Carlos Tê.
30
30-31 nobedadeak musika.indd 30
08/06/11 17:04
MUSIKA NOBEDADEAK
MUSIKA GUZTIA!
iritzia
GARGANTUAN MELEE
NERE TXIKI POLITA
FUERTEVENTURA
Russian Red
Octubre
11 canciones que reflejan personales y excitantes mundos anímicos. De la melancolía a la efervescencia, de
lo luminoso a lo enigmático. El disco confirma la altura
compositora de Russian Red, su inspiración, su desparpajo y valentía para no darle la espalda al riesgo y
consolidarse como la intérprete de su propia obra.
Gontzal Mendibil
Elkar
Belardi goxo, aro bateko bizipen eta gaurko oroimen,
mendez mendeko usadioak agerteraziko duen musika
sorkuntza lana, Gorbeiapeko semeak bertako biztanleen
laguntzaz egina. Aro baten bizi-pozak tentuz moldatuak
eta kokatuak, gaurko honetara egokituak.
HELPESSNESS BLUES
OMARA & CHUCHO
Omara Portuondo & Chucho Valdés
World Village
Solos en el estudio, sin red de seguridad, Omara Portuondo y el pianista Chucho Valdes se convierten en
cómplices y retoman el camino allá donde lo dejaron
hace 13 años, un camino para el que, en directo, contarán con la complicidad también de una sección rítmica
formada por contrabajo y batería.
Fleet Foxes
Cooperative Musica
Segundo disco de la banda de folk americano Fleet
Foxes. La guitarra acústica sigue siendo la gran protagonista, aunque en la segunda entrega la parte vocal
cobra fuerza, y además, integran nuevas estructuras e
instrumentos. Un buen disco de uno de los grupos más
creativos y convincentes de la escena actual.
Atom Rhumba
Brian’s Records
Lau urte igaro behar izan dira Atom Rhumba-ren
diska berri bat esku tartean izateko. Denbora
luzeegia ziur aski hitz hauek idazten dituenarentzat! Izan ere, abiadura handiko rock-a gustokoa
dugunok, pozik ospatzen ditugu Atom Rhumbaren diska berrien argitarapenak. Bidean gelditu
egin dira taldekide ugari, berriak sartu egin diren
moduan. Jadanik, Rober! dugu partaide originaleetatik bakarra. Besteak, berriak dira taldean
(Joseba Irazoki kitarran eta Joe Gonzalez saxoan
esaterako) edota tresna aldatu egin dute (Iñigo
Cabezafuegok baixua hartu du).
Eta musikaren aldetik zer berri? Atom Rhumba-ren
formula, betiko rock azkarra eta betiko garagea
izan da. Betiko kitarra zorrotzak betiko erritmo
beltzarekin apainduak. Baina hau kitarra eta
erritmo bikainak! Ezinezkoa egiten zaigu musika
entzutean, burua ez mugitzea!. Egia esan ez zait
bururatzen talde hoberik estilo honetan. Estatu
mailan behintzat.
Disko honek Atom Rhumbaren estilo klasikoa
jarraitzen du. Berrikuntza aldean, gero eta soinu
gordinagoa eskertzen da, zuzenean grabatutakoa.
Eta noski, beti bezala, esnatzean entzunez gero,
eguna dagokion indarrez eta duintasunez aurre
egiteko tresna bikaina dugu!
Josema Perez
elkar - Larraona
GURE NEGU HOTZAK
Izate
Donibane Lohizuneko gaztetxean sortutako talde honek
2006 urtean argitaratu zuen lehen diskoa Musikherrian.
Bigarrenean hamabi kantu berri bildu dituzte, Odei Barroso bertsolariak, Xabi Biscay eta BKBO taldeetako kantariak eta Otalazt olerkariak idatzitako testuekin.
MATERIAL DEFECTUOSO
Extremoduro
Warner Music
El disco consta de seis temas, y con una duración de 43
minutos, tiene grandes desarrollos musicales y algunas
de las mejores letras jamás escritas por Robe Iniesta.
El propio grupo considera que se trata de uno de sus
mejores discos.
MUKAKI ZPIRIT
Xutik
Baga-Biga
Musikaren bitartez jaia alaitzea eta martxa ematea da Xutiken gogoa. Ska-reggae, rocka… jendearen poza pizteko erritmo biziak. 2008an sortutako talde lapurtarraren
lehen diskoa da hau.
31
30-31 nobedadeak musika.indd 31
08/06/11 17:04
32 kontra.indd 32
10/06/11 13:31

Documentos relacionados