Gastišqu´e zanda gusaba ca binni ni nadxii Jiob´a ˜ Nee rapa
Transcripción
Gastišqu´e zanda gusaba ca binni ni nadxii Jiob´a ˜ Nee rapa
34567 1 5 S T I M A R Z O 2 01 3 29 sti abril–5 sti mayo ´ Gasti que zanda gusaba´ ca binni ni nadxii Jiob a YAZA 3 DIIDXA RIUUNDA: 45 ne 32 6-12 sti mayo ˜ Nee rapa ladxidolo gana ´ ´ gunibia Jiob a la? YAZA 13 DIIDXA RIUUNDA: 62 ne 60 13-19 sti mayo ˜ ´ Xi naquiine gunilu yanna ra ma runibialu Dios YAZA 23 DIIDXA RIUUNDA: 81 ne 135 Revista letra naroba ´ PRIM E NDAA 34567 6 15 STI MARZO 2013 Vol. 134, No. 6 Semimonthly ZAPOTEC (ISTHMUS) CA TEMA NI CHIGUIUUNDA ˝ ´ ´ Gasti que zanda gusaba ca binni ni nadxii Jiob a Laanu, ca xpinni Cristu, nuunu lu ti carrera ra zacaanu guenda´ ˜ nabani ni que zaluxe casi premiu. Peru guiranu rirenda neenu ´ ´ ´ purti gulenenu donda bisaanane Adan laanu. Tema ri zacane laa´ ´ nu para gudinu cuenta guna nga gaayu de ca cosa ni zandaca ˜ ˜ ´ gueeda guirenda neenu ne laaca zusiene tema ri xi naquiine guninu para cadi gucueeza cani laanu de guni ganarnu carrera stinu. ˝ ˜ ´ ´ Nee rapa ladxidolo gana gunibia Jiob a la? ˝ ˜ ´ Xi naquiine gunilu yanna ra ma runibialu Dios ´ ´ Libru sti Jeremıas nab e ruzeete de ladxidono. Tema ri zusiene ´ laanu ximodo nga reeda gapa binni ti ladxido ni caru gaca cir˜ ´ ´ cuncidar ne xinee malu chu ladxido ti xpinni Cristu zac a. Laaca ´ ˜ ´ ´ zaduyanu xi naquiine guninu para chuuladxi ladxidono gunibia ´ Jiob a (Jer. 9:26; 24:7). ˜ ´ Xi naquiine guninu para gunibianu Dios ne para ganda gunibia´ be laanu ya. Ximodoru zanda guiniisi ti xpinni Cristu lu stiidxa ˜ ˜ ´ ´ ´ Dios ne xinee naquiine gunibe ni. Lu tema ri zadxelanu xi guic abinu. Revista Torre sti ni rapa ri rireeni lu guidubi naca Gui´ dxilayu para gusiidini binni de Biblia, ne para gaca dxii˜ ˜ ´ ´ na ca riquiine bueltu ni rudii binni bia na ladxido. ˜ ´ ´ Cadi naquiine guidoo ni. Pa cadi ca gadxe la? ca tex´ ´ tu ri bireecani lu Stiidxa Dios Didxaza o lu Traduccion del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias) [TNM]. ´ Gasti que zanda gusaba´ ca binni ni nadxii Jiob a ´ «Cani nadxii ley stilu ratadx ı ladxidoca, ne gasti ´ qu e zanda gusaba laaca.» (SAL. 119:165) ´ ´ XIMOD O NICABILU CANI ZEEDA RAR I. Xi cayuni ca xpinni Cristu yanna, ne xi premiu nuu para laacabe. ´ Xi zandaca gucaa laanu guchenu. ´ Ximodo zanda guienenu ca diidxa zeeda lu Biblia ra na ´ ´ gasti qu e zanda gusaba cani nadxii ca ley sti Jiob a. ´ ´ DEDE dxi nahuiini Mary Decker, mapeca runibia stale binni laa ´ ˜ ´ purti nab e bini ganar lu ca carrera ra bixoone. Ne gunıcabe zuni ganarbe medalla de oro lu carrera de 3,000 metru lu olimpia´ ˜ ˜ da ni guca iza 1984. Peru que nuni ganarbe dxi que. Xinee ya. ´ ˜ ˜ ˜ Purti biababe ora birenda neebe nee sti gunna ni cuxoonenebe. ´ ´ Cumu nab e gucanabe la? gupa xide guleecabe laabe lu pista ´ ´ ˜ que. Guiza biina Mary pur ni bizaaca. Peru que nabayube. ´ ´ Lu iza 1985, ante gusaa ti iza de dxi biababe que, gudxıtebe sti ˜ biaje, yanna huaxa ma bini ganarbe dede bixoonebe jma naguee´ nda que ultimu gunaa ni bini ganar carrera ri. ˜ ´ ˜ 2 Laanu, ca xpinni Cristu, laaca casi naca cuxonenu lu ti ´ ´ 1. Xi bini Mary Decker para bisihuinni cadi c a ique guiabayu. ´ 2. Xi cayuni ca xpinni Cristu yanna, ne xi ma gudixhe ıqueca. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 3 ´ ´ ´ carrera ne ma gudixhe ıquenu gunduxenu ni neca gacani naga´ ´ ˜ na para laanu. Lu carrera ri que risacape guxoone binni naguee´ ´ ´ nda. Peru que rinı di nga zanda chuunu chaahui ne guiziiladxi´ ´ ´ nu gatiga. Zanda guchaaganu ni ne ti carrera de maraton, purti ˜ riquiine guni huantar binni ne cadi guiree gana ti guni ganar. ´ ´ Ap ostol Pablu bizeete de ti carrera lu prime carta ni bicaa ra nuu ´ ca xpinni Cristu de Corinto, ti guidxi ra nab e gudxite binni ca˜ ´ ´ ´ rrera dxique. Laabe bicaabe: «Nee que ganna tu pa ira ni rie ˜ carrera ruxoone, peru tobi si ricaa premiu la? Nga runi lauyubi ˜ uxoone tu para icaa tu ni» (1 Cor. 9:24). Biblia cayabi laanu chuunu lu carrera ri (biinda 1 Corintios ´ ´ 9:25-27). Premiu nuu rarı nga guendanabani ni que zaluxe: ca ´ ´ ´ xpinni Cristu ni bibı pur espıritu la? zieca guiba, peru xcaadxi ´ ´ ´ binni ni ze lu carrera ri, zabanica ndaani Guidxilayu. Guira bi˜ nni ni guxoone lu carrera ri ne gunduuxe ni, zacaa premiu sti, ´ ´ ngape nga ni que raca lu guira carrera ni runi binni tiempu ri ´ ˜ (Mat. 24:13). Ca binni si ni runiti nga cani que ruxoone modo ´ nexhe gaca ni o cani que gunduuxe carrera sti. Ne nuu sti cosa ri˜ ´ ´ saca ni naquiine gannanu: rarı si nga zanda guicaa binni guenda´ nabani ni que zaluxe. ˜ 4 Nagana nga para gunduuxe binni carrera ri. Xinee ya. Pur˜ ti naquiine gusaana binni caadxi de ca cosa ni riuuladxi guni ne ´ gucaa ique chinda ra racaladxi. Bia dxi huabani binni ndaani ´ ´ ˜ Guidxilayu, que huayuu sti binni ni guxoone lu carrera ri sin gui3 3. Tuu nga cani zanda guicaa premiu para guibani sin gati. ˜ ´ 4. Xinee nagana para che binni lu carrera ra zacaa guendanabani ni qu e zaluxe. 4 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ˜ ´ renda nee, Jesucristu si nga gunda bini ni. Peru guiduyanu xi ´ ´ ´ ´ gunı discıpulo Santiagu de guira ca xpinni Cristu: «Ira nu ru´ ´ che nu» (Sant. 3:2). Cadi dxandı ni na ca diidxa ca la? Guiranu ruchenu ne laaca riuuba ladxidono ora guchee sti binni. ´ ˜ ´ ˜ Zandaca ziuu ora zarenda neenu o zieechu ni, zuxonenu jma ´ ´ ˜ ´ chaahui o zandaca dede gueeda guiabanu, peru naquiine guia´ ˜ sanu nagueendaca ne guxonenu sti biaje. Nuu xpinni Cristu ´ ´ ˜ ´ huayaba ne nab e huayacana dede huaquiineca tu gacane laaca ´ ´ para guiasaca ne guibiguetaca lu carrera ri sti biaje. Nga runi, ´ ˜ ´ zandaca ziuu ora zarenda neenu chupa chonna biaje o dede ziabanu (1 Rey. 8:46). ˜ CADI GUSAANA DE GUXO O NELU ˜ NECA GUIRENDA NEELU ´ ´ ˜ ´ 5 Ni guninu ora guirenda neenu ne gui abanu zusihuınnini xi´ ˜ modo nuunu nezalu Dios. Nuu tu rirenda nee ne riaba peru ria´ sa ne runi ni na Dios sti biaje, peru laaca nuu cani ma que liica ´ ´ ´ rina gaca arrepentir ora ma biaba. Guiduyanu xina Proverbios ´ 24:16: «Zandaca guiaba ti binni nachahui hasta gadxe biaje, peru ´ ˜ ´ ziasabe. Peru ca binni malu zarenda neeca pur ca guendanana gueeda luguiaca». ˜ ´ 6 Pa chu xiixa ni guirenda neenu o gusaba laanu la? Jioba ´ ´ ´ que zudii lugar guiaananu ra biabanu. Nanna dxıchinu zandisa Jio´ ´ ba laanu para cadi gusaana de guninu ni na de guidubi ladxidono. ´ ´ 5, 6. 1) Ximodo zanda guienenu ca diidxa zeeda lu Biblia ra na gasti qu e zanda ´ ´ ´ gusaba ca xpinni Cristu. 2) Xi zanda gacan e laanu para guiasanu pa guiabanu. ˜ ´ 3) Xinee nuu tu qu e randa riasa ora ma biaba. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 5 ´ ´ ´ ´ ´ Nabe riguixhedxı ndi ladxido ca binni ni dxandı nadxii Jioba. Peru ´ ˜ ´ ´ ´ ca binni que iquiine, que rinaca guiasaca ne que rudiica lugar ga´ ´ cane xquidxi Dios ne espıritu stibe laaca. ¡Peru ca binni ni na´ ´ dxii ca ley sti Dios ma gadxe laaca! Que ziuu xiixa ni guirenda ˜ ´ neecabe o ni cuee laacabe lu carrera ra zecabe para guicaacabe ´ guendanabani. Biblia na: «Cani nadxii ley stilu ratadxı ladxidoca, ´ ne gasti que zanda gusaba laaca» (Salmo 119:165). 7 Nuu tiru ruchee ti xpinni Cristu purti cadi zuhuaa dxiichi ´ ´ ´ nezalu Dios, ne neca cadi naroba ca pecadu gunibe, zandaca gueeda gucheebe chupa chonna biaje. Peru zanda chuuladxi Jio´ ´ ba modo runi adorarbe laa pa guiasabe, o pa gaca arrepentirbe ´ de guidubi ladxidobe ne gunibe stipa para cadi gucheebe sti bia´ ´ ´ je. Ne rudinu cuenta zaca ni ora riduyanu modo guzane Dios guidxi Israel (Is. 41:9, 10). Textu sti Proverbios 24:16, ni maca ´ ´ bizetenu que, ruzeete dxandı ruchenu, peru nuu ti cosa ni jma ´ ´ ´ risaca ni cusiidini laanu: zanda gacane Jioba laanu para guiasa´ nu, purti rilaseladxibe binni. Biblia na: «Gusaana binni malu ´ ˜ ´ neza sti, ne gusaana binni que iquiine cani rinı ique; ne guibi´ gueta ra nuu Jioba, laa zalaseladxi laabe, ne guibigueta ra nuu ´ ´ Dios stinu, purti laa zutiidiladxi guira donda» (Isa ıas 55:7). ´ ´ Jioba ne Jesus ruuyaca laanu casi binni ni zanda gunduuxe ca´ ´ rrera sti, nga runi riguucabe gana laanu para guiasanu pa guiabanu (Sal. 86:5; Juan 5:19). ˜ ˜ ´ 8 Pa guirenda nee tuuxa ni cuxoone lu ti carrera de maraton ˜ ´ ´ 7, 8. Xi naquiine guni tuuxa ni gueeda guiaba para chuuladxiru Jiob a modo runi adorar. 6 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ne guiaba la? zanda gunduuxe carrera sti pa guiasa nagueenda. ´ Lu carrera ra ziuunu para guicaanu guendanabani ni que zalu´ ´ ´ xe ri, que gannadinu «padxı ne pora» guiluxe ni (Mat. 24:36). ´ ´ ´ Neca zaca, pa guninu stipa pur cadi guchenu la? que zaca naga´ na para laanu gunduxenu carrera ri ne guicaanu premiu stinu. ´ ˜ Yanna, xi zanda guninu para cadi chu xiixa ni guirenda neenu ya. ˜ CANI ZANDA GUIRENDA NEENU ´ ´ ˜ 9 Guiduyanu gaayu cosa ni zandaca guirenda neenu: 1) xiixa ´ ni gucueeza laanu de guninu ni na Dios, 2) ca cosa malu ni riuu´ ´ ladxinu guninu, 3) xiixa ni cadi jneza bini ti xpinni cristu, 4) ora ´ ´ sanandacabe laanu ne 5) ora guyanu guchee ti xpinni Cristu. Pa ´ ˜ ma huarenda tobi de cani ma bizetenu ri neenu la? cadi guiaa´ ´ ´ nda laanu que ridxiichi Jioba nagueenda. Que zuuyabe laanu casi ´ tuuxa ni ma que zanda chu lu carrera ri pa guchenu. ´ 10 Ca cosa ni rucueeza laanu de g uninu ni na Dios zanda gu´ ´ ´ ˜ chaaganu cani ne guie ni zandaca guirenda nee tuuxa ni ziguxoo˜ ´ ´ ne lu ti carrera. Pa guiduyanu modo bibani rey David ne ap os´ ´ ´ ˜ tol Pedru la? zaduyanu chupa de ca «guie» ca: David que nanda ´ nucueeza laca laa ne Pedru nab e bidxibi binni. ´ 11 Nab e guca nagana para rey David gucueeza laa de guni cosa ´ malu, ne rihuinni zaca ni purti guyuunebe Bat-seba ne laaca gu´ ˜ ´ ´ caladxibe nuutibe Nabal dxi bichiichi laabe. Dxandı bınibe caa´ ´ ´ ˜ ´ dxi cosa sin ninı ıquebe, peru que nusaana de nunibe stipa ˜ ´ ´ ´ pur nunibe ni na Jioba. Cumu bidiibe lugar gacane xcaadxi ´ ´ ˜ 9. Gun a nga caadxi de ca cosa ni z andaca guirenda neenu. 10, 11. Xi guca nagana para rey David. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 7 ´ ´ ´ binni laabe la? gunda biasabe ne guyuube galan ne Dios sti biaje (1 Sam. 25:5-13, 32, 33; 2 Sam. 12:1-13). ´ ´ ´ ´ 12 Nab e bidxibi Pedru binni purti gunı ique zandaca gunicabe ´ ´ laa xiixa, ne neca bicheebe chupa chonna biaje, que nixelebe de ´ ´ ´ ´ Jesus ne de Jioba. Guietenaladxinu dxi gunibe que runibiabe ´ ´ Maestru stibe nezalu stale binni ne bınibe ni chonna biaje (Luc. ´ 22:54-62). Ra gudidi dxi laaca bınibe sti cosa ni cadi jneza: gu´ ´ ´ caladxibe nusihuınnibe huaxie risaca ca xpinni Cristu de sti gui´ dxi que ca judıu ni ma naca xpinni Cristu. Peru nanna Pablu ´ cadi jneza guinı ique ca xpinni Cristu nuu tu jma risaca lade ca ´ ´ binni ridagulisaa. Raca riduyanu cadi jneza ni bini Pedru. Ngue runi, ante guni xcaadxi xpinni Cristu zaqueca la? gudxi Pablu laa˜ ´ ´ be cadi jneza ni cayunibe (Gal. 2:11-14). Nee bidxiichi Pedru pur ni gudxi Pablu laa ne pur ngue nusaana carrera ra zanda guicaa ´ ´ ´ guendanabani la? Co, sınuque gunı ıquebe lu conseju bidii Pablu laabe, bizuubabe diidxa ne biaanabe lu carrera stibe. ´ ´ 13 Sti cosa ni zandaca gucueeza laanu de guninu ni na Dios ´ ´ nga ti guendahuara. Pa chupenu xizaa pur laani la? zabeeni gana ´ ´ ´ laanu, zusidxagani laanu o dede zusabani laanu. Guzetenu ni bi´ ´ zaaca ti gunaa xpinni Cristu de Jap on, laa gupa ti guendahuara ´ gudidi si diecisiete iza de guyuunisa. Cumu nab e guyuube xizaa ´ pur laani la? bisidxagani laabe dede bisaana de gucheechebe dii´ dxa. Despue yeganna chupa binnigola laabe, ne cumu guluucabe ´ gana laabe la? bizulu guyebe ca guendaridagulisaa stinu sti biaje. 12. Ximodo gunda biaana Pedru lu carrera sti neca bichee. ´ ´ 13. Ximodo zanda gucueeza ti guendahuar a laanu de guninu ni na Dios. 8 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ ´ Laabe gunibe: «Dede biina purti nab e sicaru modo bidxagalu ca ´ xpinni Cristu naa». Yanna ri ma bibiguetabe lu carrera stibe. ´ 14 Stale xpinni Cristu ma huayabaca pur ca cosa malu ni riuu´ ´ ´ l adxica g unica. Ora guiale de laanu guninu xiixa cosa malu, ˜ ´ ´ naquiine guninu stipa pur guibaninu jneza, pur chu xquendabiaa´ ´ ´ ´ ´ ˜ ninu naya ne pur chunu naya nezalu Dios. Jesus gunı naquiine ´ ´ gaxhanu ti guielunu o ti chu nanu pa cucaani laanu guchenu. Ya´ nna, cadi jma risaca cueenu guira cosa malu ni nuu ndaani la´ dxidono ni zandaca cuee laanu lu carrera stinu la? (Mat. 5: 29, 30.) ´ 15 Guzetenu de ti hombre ni naca xpinni Cristu. Dede nahuii´ ´ nibe cayunibe stipa pur gusaana de chuuladxibe xcaadxi hombre. ´ Neca biniisibe ndaani ti familia ra runi adorarcabe Dios, gunibe ´ ´ ´ huaxie galan runi sentirbe ora ma nuube lade binni. Gucabe pre´ cursor regular ne siervu ministerial dxi napabe 20 iza. Peru des´ ´ ´ ´ pue bınibe ti pecadu nab e naroba, ngue runi guluu jnezacabe ´ laabe ne laaca gucane ca binnigola laabe. Ximodo gunda biasa hombre ri ne bibigueta lu carrera sti ya. Bini orarbe, biindabe ´ Stiidxa Dios ne bicaa ıquebe gacanebe xcaadxi binni. Ra gudidi ´ iza gunibe: «Nuu biaje malasi rididi ca cosa dxaba que ndaa´ ni ique, peru nagueendaca ribee cani. Ma biziide que zudii ´ ´ Jioba lugar gueeda xiixa guendanagana luguiaya ni que zanda ´ ´ ´ gune huantar. Nga runi, rune cre nanna Jioba zanda gudxieelua ´ guendanagana stinne». Ne laaca gunibe: «Nanna zaguu Jioba ˜ ´ ´ 14, 15. Xi naquiine guninu ora guiale de laanu guninu xiixa cosa malu. Bizeete ti ejemplu. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 9 ´ ´ ndaaya naa lu guidxilayu cubi sti pur guira ni cayune huantar ´ yanna. ¡Ngape nga ni racaladxe! Laga cabeza guedanda dxi ca, ´ ´ ´ ´ ´ que zusaana de gudxieelua ni». Raca riduyanu cadi ca ique Testigu ri gusaana carrera sti. Ca cosa ni cadi jneza guni ti xpinni cristu laaca zanda gu´ saba cani laanu. Guzetenu ni bizaaca ti xpinni Cristu de Francia ´ ´ ´ ni guca binnigola, nab e bidaabe xiana purti gunı ıquebe cadi jne´ za ni bınicabe laabe. Ne pur ngue bisaana de chebe ca guendari´ ´ dagulisaa ne laaca ma que nucheechebe diidxa. Despue yeganna ´ ´ chupa binnigola laabe, bicaadiagaca laabe ne bieneca modo nuu´ ´ be. Que nucueezaca laabe ora canibe xi bizaacabe. Gudxicabe ´ ´ ´ laabe gusaanabe ca cosa que lu na Jioba ne guyabe jma risaca ´ guni adorarbe Jioba modo riuuladxi. Bidii Testigu ri lugar gaca´ ´ ´ necabe laa ne que nindaa bibiguetabe lu carrera stibe. Yanna ri ´ ˜ ma cayunibe xhiina Dios sti biaje. ˜ ´ ´ 17 Guiranu naquiine chinandanu ejemplu sti Jesucristu, Xaıque ´ ´ sti ca binni ridagulisaa ne cadi chinandanu binni guidxilayu. Guie´ ´ lu Jesus zeeda gaca «casi bele», nga runi jma jneza modo ruuyabe ´ ´ ´ guira cosa ne nannabe xi guira cayaca lade ca binni ridagulisaa jma ´ ´ ´ que laanu (Apoc. 1:13-16). Zandaca guinı ıquenu cadi jneza xiixa cosa ni guca lade ca binni ridagulisaa purti cadi cayene chaahuinu ´ ni, peru Jesus nanna xipe nga guca ne laa zuni chaahui ni ora ma ˜ ´ ´ ´ ´ caquiine gacani ne zunibe ni jneza. Nga runi, que chu dxi guixe´ lenu de Dios pur ni guinı ti xpinni Cristu o pur ni guni. 16 ´ ´ ´ 16, 17. 1) Xi gucan e ti xpinni Cristu ni gun ı ique cadi jneza ni bınicabe laa. 2) Xi ˜ ´ ´ ´ ´ naquiine guninu pa qu e racaladxinu guiabanu. 10 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ Nuuru xhupa cosa ni zandaca gueeda gusaba laanu: ora sa´ ´ n andacabe laanu ne ora guid uyanu guchee ti xpinni Cristu. ´ ´ Ora bizeete Jesus ejemplu sti hombre ni zinduu binı que gunibe ´ nuu tu rixele de Dios ora sanandacabe laa pur ni caziidi. Tutii´ ´ ca sananda laanu, pa binnilıdxinu, pa xpecınunu o gobiernu, pa ´ cadi naguidxi nuu fe stinu la? zusabacabe laanu (Mat. 13:21). ´ ´ ´ ´ Peru pa ma gudixhe ıquenu cadi guixelenu de Jioba la? zacane stiidxa Reinu para gaca fe stinu jma naguidxi ne zuzuhuanu dxii´ ´ chi, casi ti yaga ni nab e guete nuu xcu. Ora gunina xiixa guenda˜ ´ ´ nagana laanu la? naquiine guni orarnu ne guinı ıquenu lu ca ´ cosa ni rusieche laanu (biinda Filipenses 4:6-9). Rudii Jioba stipa laanu para guni huantarnu intiica ni gueeda luguianu ne ´ que zudinu lugar chu xiixa guendanagana ni gusaba laanu. 18 19 Triste guininu ni, peru nuu tu laa ma bisaana carrera sti pur´ ti ruuya ra ruchee xcaadxi. Rixelecabe de Dios purti para laacabe cadi jneza xiixa ni bini ti xpinni Cristu o pur biiyacabe laa bini ˜ xiixa ni riuuladxi (1 Cor. 8:12, 13). Pa guchiichi tuuxa laanu, nee ´ zuninu guendanagana ca jma naroba dede gucaani laanu gusaa´ ´ na de guizıdinu ni dxandı la? Biblia cayabi ca xpinni Cristu ´ ´ cadi guni juzgarca binni ne cadi guicaca tema gacape ni racala´ ´ dxica, sınuque gutiidiladxica donda sti stobi (Luc. 6:37). Pa guchiichi tuuxa laanu pur xiixa ni guni, guinabadiidxanu laca laanu: ˜ ´ ´ ´ ´ «Nee rinie cadi jneza ni bınibe purti que riuuladxe modo guca˜ ni la? Nanna binni ruchee ca biche ne ca bizana, yanna, nee ´ ´ 18. Xi zanda gacan e laanu para gudx ılunu ca guendanagana gueeda luguianu. ´ 19. Xi zanda guninu para cadi gusaananu carrera stinu ora guchiichi tuuxa laanu. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 11 zusaana carrera ra zacaa guendanabani pa guuya guchee tobi de ´ ´ laacabe la?». Cumu dxandı nadxiinu Jioba la? zudiini stipa laanu ´ ´ ´ para gunduxenu carrera stinu ne que zazaaladxinu ni guni xcaadxi. ˜ CADI GUSAANA DE GUXO O NELU ˜ ´ ˜ 20 Nee ma gudixhe ıquelu guxoonelu dede gunduuxelu carre´ ra stilu la? (2 Tim. 4:7, 8.) Pa zaca ni la? biinda Biblia ne ca li´ ´ bru ne revista ni rudii xquidxi Jioba, gunı ique lu ni caziidilu ´ ´ ´ ˜ para gannalu guna nga ca cosa ni zandaca gueeda guirenda nee´ lu. Gunaba Dios gudii lii espıritu santu, purti zudiini lii stipa ˜ ´ ni caquiinelu para gunilu ni na Dios. Bietenaladxi, cadi purti si ´ guiaba tuuxa ni ze lu ti carrera guininu ma que zanda guiasa ne ˜ ´ ´ ´ guxoone sti biaje, sınuque zanda guiasabe ne guibiguetabe lu ca´ rrera stibe. Dede zanda guiziidibe stale cosa sicaru de ca guenda´ nagana ni gudıdibe. ˜ ´ 21 Stiidxa Dios na caquiine guninu stipa para ganda guiaana´ ´ nu lu carrera ra zacaanu guendanabani ni que zaluxe. Que za´ nda di guiaananu casi tuuxa ni riguiba ndaani ti autobus ne ca´ beza si chinecabe laa dede ra racaladxi. Cada tobi de laanu ˜ ˜ ´ naquiine guxoone ne guica ique gunduuxe carrera sti. Ne laga ´ ziuunu lu neza ri, guendariuudxi ni rudii Dios laanu zeeda ga´ cani casi ti bi huiini ni ma zigucaana laanu (Sal. 119:165). Na˜ ´ ´ ´ ´ quiine gannanu zacane Jioba laanu ne que zusaana de uguube ´ ´ ndaaya laanu pa ma gudixhe ıquenu gunduxenu carrera stinu (Sant. 1:12). ´ ´ 20, 21. Xi ma gudixhe ıquelu gunilu lu carrera ra zacaalu guendanabani. 12 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ˜ Nee rapa ladxidolo gana ´ ´ gunibia Jiob a la? ´ ´ «Zudiee laacabe sti ladxid´ o para gunibi acabe naa, ´ purti naa nga Jiob a; ne zeeda g acacabe xquidxe.» (JER. 24:7) ´ XI NICABILU. ˜ ´ ´ ´ Xinee gun ı Jiob a caru gaca circuncidar ladxido stale de ca ´ ´ judıu ni bibani tiempu sti Jeremıas. ˜ ˜ Xinee naquiine guya chaahuinu xi nuu ndaani ladxidono. ˜ ´ ´ ´ Xi naquiine g uninu para chuuladxi ladxidono gunibia Jiob a. ˜ ´ ´ NEE riuuladxilu duga la? Stale binni nab e riuuladxi ni, nuu ¨ ´ tu riuuladxi ni ora ma naguı ni ne nuu tu riuuladxi ni ora ´ ma nabidxi ni. Nga runi, ndaani stale guidxi nab e ruzuhuaa ´ ´ binni yaga duga. Ca israelita que nab e guyuuladxica ni (Nah. 3: ´ ´ 12; Luc. 13:6-9). Nab e racane cuananaxhi ri para chu binni na˜ ´ zaaca ne laaca ribeeni caadxi de ca cosa ni cadi caquiine xcuer´ ´ punu. Nga runi stale binni rinı galan ni para chu ladxidono nazaaca. ´ ´ 2 Ti biaje bizeete Jioba de duga ri, peru cadi para gusienebe xi˜ ´ ´ ´ nee galan go binni cuananaxhi ri, sınuque para guchaagabe ni bi´ ´ ´ ´ ´ nni. Ni gudxibe Jeremıas guinı zacane laanu para gannanu ximo´ do nuu ladxidono ne ximodo nuu ladxido ca binni ni nadxiinu. ´ ˜ ´ ´ 1, 2. Xi bizeete Jiob a ti biaje, ne xinee gal an g annanu de laani. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 13 ´ ´ ´ ´ Ora ma cadundanu ca diidxa ni bicaa Jeremıas ri, galan guinı ´ ´ ıquenu xi zanda guizıdinu de laacani. ´ ´ ´ 3 Primeru guiduyanu xi gudxi Dios Jeremıas. Gunı ique ´ ´ nuunu lu iza 617 ante de ca dxi sti Jesus; ca binni de Juda ´ ´ ´ nab e cayunica stale cosa malu nezalu Dios, ngue runi ruuyabe ´ ´ ´ laaca casi binni ni huara. Lu ti vision gudxi Dios Jeremıas xi zazaaca ca binni que ne bichaagabe laaca chupa clase duga: ´ caadxi duga sicaru ne xcaadxi duga ni ma nayuudxu. Biblia na: ´ ´ ´ ´ «Oraque gudxi Jiob a naa: “Xi cayuuyalu, Jeremıas”. Oraque ´ ´ ´ ´ gunie: “Cayuuya caadxi duga sicaru, ca duga ri nab e sicaru cani; ne laaca cayuuya caadxi duga ni ma nayuudxu, ca duga ri ´ ´ ´ guiza ma nayuudxu cani, dede ma que zanda go binni cani purti ´ ´ nab e ma biudxu cani”» (Jerem ıas 24:3). Ca duga ni ma ´ biudxu que nga zeeda gaca rey Sedequıas ne xcaadxi binni malu ˜ casi laa, ne zadxi na dxi gueeda rey Nabucodonosor ne ca ´ ´ soldadu sti luguiacabe para gunitilu laacabe. Yanna, xi zanda ˜ guininu de Ezequiel, Daniel ne guionna xcompaneru, cani ma ´ ´ nuu ndaani guidxi Babilonia ya. Ne xi zazaaca ne xcaadxi judıu ´ ni che casi esclavu Babilonia. Laacabe nga zeeda gacacabe casi ´ ca duga sicaru que. Ra tiidi iza zabigueta caadxi de laacabe ´ para guni chaahuica guidxi Jerusalen ne yudu stini. Ne ngape nga ni bizaaca (Jer. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10). ´ ´ ´ 4 Guiduyanu xi gunı Jioba de ca israelita ni zeeda gaca casi ca ´ ´ 3. Tuu nga beeda gaca ca duga ni cuzeete capıtulo 24 sti Jerem ıas. ´ ´ ´ 4. Ora guid undanu ni gun ı Dios de ca duga sicar u que, ximodo riguu ca diidxa ri gana laanu. 14 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ duga sicaru que: «Ne dxandipe zudiee laacabe sti ladxido para ´ ´ ´ gunibiacabe naa, purti naa nga Jioba; ne zeeda gacacabe xqui˜ dxe» (Jer. 24:7). Textu ri nga ni biquiine para guca tema ni ca´ ´ dundanu ri. ¡Dios racaladxi gudii laanu sti ladxido para guni´ ´ bianu laa! Ladxido ni canibe rarı nga modo laanu, nga runi, ˜ ´ ´ naquiine chuuladxinu gunibianu Dios ne gacanu tobi de ca bi´ ´ ˜ ´ nni xquıdxibe. Para ganda guninu ni, naquiine guidundanu Biblia ´ ne guzubanu stiidxa Dios, gaca arrepentirnu ne guchanu modo ´ ´ ´ ´ laanu, gudinu xquendanabaninu Dios ne chunısanu lu la Jioba, ´ ´ ´ ´ lu la Jesus ne lu la espıritu santu (Mat. 28:19, 20; Hech. 3:19). ´ Nuu tu ma bini cani bizetenu ri, ne xcaadxi cayuni stipa para ´ gunini ne ma cadagulisaaneca laanu. ´ ´ ˜ 5 Neca ma xadxı de cayuninu ni na Dios, guiranu naquiine ´ ´ ´ ˜ chunu cuidadu modo rinı ıquenu ne modo nabaninu. Xinee ya. ´ ´ ´ ´ Zannanu ni ora guidundanu ca diidxa ni bicaa Jeremıas ora gunı ´ ´ ´ de ladxido binni. Dxandı ruzeete caadxi capıtulo sti libru ri de ´ ´ ca guidxi nuu gaxha de Juda, peru gucuani para guidxi Juda dxi ´ ´ bini mandar gaayu de ca rey sti (Jer. 1:15, 16). Gunı Jeremıas ca diidxa que para ca hombre, ca gunaa ne ca baduhuiini ni ma ´ ´ ´ bidiica laaca Jioba. Ca bixhoze golacabe ni bibani dxique, de laa´ ´ ca biale gacaca xquidxi Dios (Ex. 19:3-8). Ne ca israelita ni bi´ bani tiempu sti Jeremıas laaca bizeeteca ma bidiica laaca Dios ´ ´ ora gunica: «¡Rarı nuudu! Ma bibiguetadu ra nuulu, purti lii, ´ ´ Jioba, lii nga Dios stidu» (Jer. 3:22). Peru xi rabilu nuu ndaani ´ ladxidocabe ya. ´ ´ ´ 5. Tu para ngue ca diidxa gunı Jeremıas ora bizeete de ladxid o binni. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 15 ˜ ˜ ´ NEE CAQUII NE GACA OPERAR LADXID OCABE LA? ´ Ca doctor nuu yanna ri napaca stale aparatu nacubi para ga´ ´ ´ ´ nda guyaca ladxido binni ne gannaca ximodo nuuni. Peru Jioba ´ ´ ´ randa runi jma que nga, casica bınibe tiempu bibani Jeremıas. Jio´ ba si nga zanda guya xi nuu ndaani ladxidono pur ni na ca dii´ dxa ri: «Ladxido binni nga ni jma riguite laa que intiica si cosa, ´ ´ ´ ´ ´ ne que ridxelani xi gunini. Tu zanda gunibia ni ya. Naa Jioba, cayuuya chaahue xi nuu ndaani ladxidoto, [...] para gudiee cada ˜ tobi ni naquiine guicaa pur modo nabani» (Jer. 17:9, 10). Ca doc´ ´ tor ca napaca aparatu para guyaca pa nazaaca nuu ladxidono ne ´ ´ ´ nannacabe ripapa ladxido tuuxa bia 3,000 millon biaje pa guibani bia setenta ne ochenta iza. Peru cadi ladxidono ni ruuya ca ´ doctor ca nga ni ruuya Jioba, laabe ruuyabe ximodo laanu, ximo´ ´ do rinı ıquenu, xi runi sentirnu, ximodo xpianu ne xi naguixhe ´ ´ ´ ıquenu guninu. Cani bizetenu ri nga ni zeeda gaca casi ladxidono. Zanda guya Dios ximodo nuu ladxidono ri, ne laanu laaca ´ zanda guyanu ximodo nuuni. ´ 7 Para ganda guiduyanu ximodo nuu ladxidono la? guinabadii´ ´ dxanu laca laanu: «Ximodo ngue nuu ladxido stale de ca judıu ni bi´ ´ ´ bani tiempu sti Jeremıas que ya». Para guicabinu ni, guiduyanu ca ´ ´ ´ diidxa gunı Jeremıas ri: «Guira binni ni nuu Israel caru gaca ´ ´ circuncidar ladxidoca». Rarı cadi canıdibe de modo guca circun´ cidar ca hombre ni guyuu ndaani guidxi Israel dxique, purti maca ˜ ´ gunibe ca diidxa ri: «¡Biiya! Zadxina dxi —na Jioba—, zabidxe 6 ˜ ˜ ´ ´ ´ 6. Xinee naquiine chuul adxinu guienenu ca diidxa gun ı Dios ora bizeete de ladxidono. ´ ´ ´ 7. Ximodo na Jeremıas nuu ladxid o stale de ca jud ıu ni bibani tiempu sti. 16 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ cuenta guira cani ma guca circuncidar purti cadi dxand ı di nga ´ ´ guca circuncidarcabe». Nga runi, dede ca judıu ni ma guca circun˜ cidar que caquiine gaca circuncidar ladxidoca (Jer. 9:25, 26). Xi´ modo zanda guienenu ca diidxa ri ya. ´ ˜ 8 Gudxi Dios ca judıu que naquiine gaca circuncidar ladxidoca, ´ ˜ ´ ne para ganda gunicabe ni caquiine cueecabe guira cosa malu nuu ˜ ´ ndaani ni. Xinee ya. Laabe bisienebe: «Ti cadi gueeda xiana sti´ ´ ˜ ´ nne [...] pur guir a guenda qu e iquii ne ni cay unitu». Paraa ngue ´ ´ ´ ˜ ´ ´ ruzulu guira guenda que iquiine stıcabe ya. Ndaani ladxidocabe ˜ ´ (biinda Marcos 7:20-23). Biquiine Dios Jeremıas para gusihui´ ´ ´ ˜ ´ nni paraa ngue ruzulu guira guenda que iquiine sti ca judıu que. ´ ´ ´ ´ ´ Ma que rina ladxidocabe guzuuba diidxa ne que riuuladxi Jioba ´ ´ ´ ´ guira ni runicabe ne ni rinı ıquecabe. Biblia na: «Peru guidxi ri ´ ´ ´ ma napa ti ladxido ni que riene ne que ruzuuba diidxa; ma bi´ ´ ´ ´ ´ reechucabe ne canazacabe modo na ıquecabe». «Que nucaadiaga´ ´ ´ ´ cabe, ne que nulabicabe ni gudxe laacabe, sınuque gucacabe bi´ ´ ´ ´ nni que riene ne bınicabe guira ni na ladxidocabe neca cadi jneza ´ ´ ´ cani, ngue runi bidxiidechecabe naa ne ma que ninandarucabe ´ ´ naa.» (Jerem ıas 5:23 ne 7:24.) Ngue runi gudxi Jioba laacabe ca˜ ´ ´ quiine gaca circuncidar ladxidocabe o cueecabe guira cosa malu nuu ndaani ni (Jer. 4:4; 18:11, 12). ˜ ´ ´ 9 Zanda guininu casi ora caquiine gaca operar ladxido ca judıu ´ ´ ´ que, casica bini ca bixhoze golacabe ni bibani tiempu sti Moises ´ (Deut. 10:16; 30:6). Para gaca circuncidar ladxidocabe naquii´ ˜ ne cueecabe ca cosa malu nuu ndaani ni: gusaana de gunicabe ˜ ´ ´ 8, 9. Xii ngue caquiine guni stale de ca jud ıu que ne ladxidoca. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 17 ´ ´ ´ cosa malu, guchaacabe modo rinı ıquecabe ne chinandacabe ca ley sti Dios (Hech. 7:51). ´ ´ GUCANU LADXID ONO GUNIBI A JIOBA TIEMPU RI ´ ´ ´ 10 Riechenu stale purti racane Dios laanu gannanu ximodo nuu ˜ ˜ ladxidono. Yanna, xinee naquiine guizaaladxi ca testigu sti Jio´ ´ ba modo nuu ladxidoca ya. Purti nuucabe ndaani guidxi naya ´ sti Dios ne ruzuubacabe stiidxabe. Cadi pur cayunicabe cosa malu ´ ´ casi bini stale de ca judıu ni bibani dxique, cani biya Dios laa´ ˜ ´ ca casi «duga ni ma nayuudxu». Neca zaca, naquiine guinı ´ ´ ıquecabe lu oracion bini David, ti hombre ni bizuuba stiidxa Jio´ ba: «Dios, biiya chaahui guidubi naca, ne biiya xi nuu ndaani ´ ´ ´ ladxidu a. Biiya chaahui naa, ne biiya chaahui xi guira rinı ique ni riguu xizaa naa, ne biiya pa canazaya lu ti neza ra zacanaya» (Sal. 17:3; 139:23, 24). ´ 11 Jioba rinaba cada tobi de laanu gunibianu laa ti ganda chuu´ ´ ´ ´ ladxibe modo runi adorarnu laabe. Jeremıas gunı: «Lii, Jioba, Dios sti stale binni nanda guiiba, cayuuya chaahuilu ximodo nuu ˜ ´ ´ ´ ca binni ni runi ni jneza; cayuuyalu ca rinon stıcabe ne ladxido´ cabe» (Jer. 20:12). Yanna, pa ruuya Jioba xi nuu ndaani ladxi´ ˜ do ca binni ni runi ni jneza, cadi laaca naquiine guya chaahuinu ´ xi nuu ndaani ladxidono la? Biblia na: «Jioba cayuuya ximo´ do nuu binni nachahui ne binni malu, ne Xhialmabe dxandipe nanaladxi tutiisi ni nadxii guendaridinde» (Salmo 11:5). Ora ˜ ´ ´ 10. Xi naquiine g uninu para chinandanu ejemplu sti David. ˜ ˜ ´ 11, 12. 1) Xinee naquiine guya cada tobi de laanu xi nuu ndaani ladxid o. 2) Xii ´ nga ni que zuni Dios. 18 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ ma cayuyanu xi nuu ndaani ladxidono, zandaca zudinu cuenta ´ ´ ´ ´ cadi jneza xiixa ni cayuninu, ni ca ıquenu guninu, o ni runi sen´ ´ tirnu. O zandaca guidxelanu xiixa ni cuquidxi ladxidono ni caquii˜ ´ ˜ ne cueenu. Zaca nga casi ora nuni operarnu ladxidono. Xi zanda ´ ´ guyubinu ora ma cayuyanu xi nuu ndaani ladxidono ya. Ne xi˜ ´ modo zanda guchanu pa caquiine guninu ni (Jer. 4:4). ˜ ´ ´ ´ 12 Naquiine gannanu ndi: que zucaa di Jioba laanu guchanu. ´ ´ De «ca duga sicaru» que gunibe: «Zudiee laacabe sti ladxido ´ ´ ´ para gunibiacabe naa». Que ninıdibe zucaabe laaca guchaaca la´ ˜ ´ dxidoca, sınuque naquiine guiale de laacabe chuuladxicabe guni´ ˜ ´ ´ biacabe Dios. Cadi ngaca nga ni naquiine chuuladxinu guninu la? ´ ´ ´ ´ 13 Jesus gunı: «De ndaani ladxido cabe reeda ni cadi jneza ni ca ´ ique cabe guni cabe: guuti cabe binni, o chu ne cabe ni cadi xhee´ la cabe, gapa cabe jnadxii cabe, cuana cabe, indisa cabe falsu luguia ´ stobi, cu dı cabe binni» (Mat. 15:19). Nga runi, ti xpinni Cristu ´ ´ ni naguidxi ladxido la? zandaca gueeda guni xiixa ni cadi jneza casi ´ ´ chune ni cadi xheela o gapa jnadxii, ne pa que gaca arrepentirbe la? ´ ´ zandaca ma que ziuu dxi chuuladxi Dios modo runi adorarbe. Peru ˜ ´ ´ laaca naquiine gannanu ndi: neca que guni ti xpinni Cristu tobi de ´ ´ ´ ca pecadu ni bizetenu ri, pa que chube cuidadu la? zandaca zudiibe lugar chu ca cosa dxaba ri ndaani ladxidobe (biinda Ma´ ˜ teo 5:27, 28). Oraca nga naquiine guya chaahuinu xi nuu ndaa˜ ni ladxidono, purti zacaneni laanu stale. Nee runi sentirnu xiixa ni cadi jneza pur ti hombre o pur ti gunaa, xiixa cosa naga´ ˜ chi ni que riuuladxi Dios ni caquiine cueenu ndaani ladxidono la? ´ ´ 13, 14. Ximodo zanda gunin a ladxid o ti xpinni Cristu laa. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 19 ´ Yanna, xi zanda guininu de tuuxa ni que huayuuti ti binni peru ´ cutopa xiana ndaani ladxido dede gucaani laa gaca nanaladxi ti ˜ ´ xpinni Cristu ya (Lev. 19:17). Nee zunibe stipa para cueebe ca cosa malu ni runi sentirbe ri ndaani ladxidobe la? (Mat. 5:21, 22.) ´ 15 Stale de ca xpinni Cristu que rudiica lugar chu ca cosa ´ malu ri ndaani ladxidoca, nga runi nuuca nayeche. Peru Jesus ´ ´ laaca gunı de ca cosa «ni cadi jneza ni ca ique» binni guni. Gu´ ´ ´ zetenu ti ejemplu. Zandaca chu tuuxa guinı ique jma risaca fa´ ˜ milia sti que stobi. Ne dxandı naquiine gannaxhii ca xpinni Cristu ´ ´ binnilıdxica, ne cadi gunica casi runi ca binni ni nabani tiempu ri, ´ ´ purti laaca que riuuladxica gannaxhiica stobi (2 Tim. 3:1, 3). ´ ´ Peru nuu tu laa dede rinı ique guiruti que zanda cana binnilidxi ´ ne dede riuuca pur laacabe neca cadi jneza ni cayunicabe. Pa chu ´ ´ ´ tu gunina tobi de ca binnilıdxicabe la? dede ne laacabe ridxiichi´ cabe. Bietenaladxi xi bini ca bizana Dina, cumu nab e bidxii´ chicabe pur gulaxoo ti hombre bizanacabe la? bicaani laacabe ´ ´ ´ guuticabe stale binni (Gen. 34:13, 25-30). O gunı ique pabia na´ ´ roba xiana gupa Absalon ndaani ladxido, dede bicaani laa guu´ ´ ti Amnon bichi (2 Sam. 13:1-30). Cadi dxandı runi binni stale ´ cosa malu ora «cadi jneza ni ca ique» guni la? ´ ´ ´ 16 Cani dxandı xpinni Cristu que ruutica binni. Peru zandaca ´ ´ chu ti Testigu ni guidxiichine sti xpinni Cristu, purti rinı ique ´ ´ cadi jneza ni bınibe tobi de ca binnilidxi, neca cadi dxandı ni. Ne ´ ´ zandaca pur nga ma que riebe ralidxi binni ri ora guni invitar laa14 15, 16. 1) Ximodo zanda gusihuinni ti xpinni Cristu caru gaca circuncidar ladxi´ ˜ ´ ´ ´ ´ d o. 2) Xinee r abilu que riuuladxi Jiob a g apanu cosa malu ndaani ladxidono. 20 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ be o ma que liica runi invitarbe laa ralıdxibe (Heb. 13:1, 2). Peru ´ ti xpinni Cristu ni dxandı nadxii ca bichi ne ca bizana la? ´ ´ ´ que ziuu dxi guni zaca. Ne ora guya Dios ximodo nuu ladxido ´ xpinni Cristu ri, zandaca zuuya caru gaca circuncidar ladxidobe, o caru cueebe ca cosa malu nuu ndaani ni (Jer. 9:25, 26). Ne ´ ´ ´ ˜ guietenaladxinu gudxi Jioba ca judıu que naquiine gaca circuncidar ladxidoca (Jer. 4:4). BICHA A ´ MOD O LII ´ TI GANDA GUNIBI A LADXID OLO JIOBA ´ ´ Zandaca ora guyalu ximodo nuu ladxidolo zudiilu cuenta ´ raca nagana para lii guzuubalu stiidxa Jioba, o caru cueelu ca cosa ´ ´ malu nuu ndaani ladxidolo. Zandaca gudiilu cuenta ridxıbilu bi´ ´ ´ nni, riuuladxilu gusisacacabe lii ne gapalu stale cosa risaca, o dede ´ ´ ´ ´ que rinalu chulu razon o ma que riuuladxilu chu tu guni mandar ´ ´ lii. Pa zaca ni la? cadi lii si nga nuulu zaca (Jer. 7:24; 11:8). Jere´ ´ ´ ´ ´ mıas gunı naguidxi nuu ladxido ca judıu que ne que rinaca guzuu´ baca diidxa, ne laaca gunırube de laaca: «Cadi ma gunitu ndaa´ ´ ni ladxidoto: “Guidxıbinu Jioba yanna, Dios stinu, ni cudii laanu ´ ˜ ˜ nisaguie ni riquiinenu lu primavera ne lu otono”» (Jer. 5:23, 24). ´ ˜ ´ Cadi dxandı rusihuinni ca diidxa ca naquiine guidxıbinu Dios ne ´ guni respetarnu laa para ganda cueenu guira cosa malu ni nuu ndaa´ ni ladxidono la? Pa ridxıbinu Dios la? zacaneni laanu para chuu´ ladxi ladxidono guzuuba stiidxa Jioba. ´ ´ 18 Pa gudinu lugar gacane Jioba laanu la? zudiibe laanu ti 17 ˜ ˜ ´ 17. Xinee naquiine guidxıbinu Dios ti ganda chuuladxi ladxidono guzuuba diidxa. ´ ´ 18. Xi gudxi Jiob a ca binni ni bıninebe ti pactu cubi. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 21 ´ ´ ´ ladxido ni ziuuladxi gunibia laabe. Ngape nga ni gudxibe ca xpi´ ´ ´ nni Cristu ni bibı, cani bıninebe ti pactu cubi: «Zudie laacabe ley ´ ´ stinne ne zaguaani ndaani ladxidocabe. Ne zeeda gaca Dios stı´ ´ cabe, ne laacabe zeeda gacacabe xquidxe».1 Ne zunibia chaahui´ cabe laabe purti laaca gunibe: «Ma que zusiidi cada binni xcom˜ ´ ´ ´ ´ paneru ne que zusiidi bichi, ne guinı: “¡Lagunibia Jioba!”, purti ´ ´ guiracabe zunibiacabe naa, dede ni jma nahuiini hasta ni jma hua´ ´ niisi [...]. Purti zutiideladxe stondatu, ne ma que zietenaladxe ca donda stitu» (Jer. 31:31-34). ´ 19 Guiranu cab ezanu guicaanu ndaaya pur pactu cubi que, nuu ´ ´ tu laa zie guiba ne nuu tu laa zabani lu Guidxilayu ri. Peru para ˜ ´ ´ nga naquiine gunibia chaahuinu Jioba ne guiaananu ndaani xqui˜ ´ ´ dxi. Para ganda guicaalu ca ndaaya ri, caquiine guxhia Jioba ca ˜ donda stilu ra iquiinebe guendaguti sti Cristu. Cumu rutiidiladxi ˜ ´ Dios donda stilu la? naquiine gucaa nga lii gutiidiladxilu donda ˜ ´ sti xcaadxi binni, ne laaca naquiine gutiidiladxilu donda sti tuuxa ni bichiichi lii. Pa cueelu ca cosa malu ri ndaani ladxidolo ´ ´ ´ ziuulu jma nazaaca. Zaca zusihuınnilu dxandı cayunu ni na Jio´ ´ ba ne cada dxi tiidi zunibialu laabe jma. Ne zeeda gacalu tobi ´ ´ ´ ´ de ca binni ni bizeete Jioba nezalu Jeremıas ora gunı ca diidxa ri: ´ ´ «Dxandipe zuyubitu naa ne zadxelatu naa, purti de guidubi ladxi´ ´ doto zuyubitu naa. Ne zudiee lugar guidxelatu naa» (Jer. 29: 13, 14). ´ ´ 1 Zanda guienelu jma de pactu cubi ri pa ´ gundalu ca yaza 26 dede 30 sti Torre sti ni rapa 15 sti enero 2012, ne capıtulo 14 sti libru Dios nos habla me´ diante Jerem ıas. ´ ´ 19. Xi cabeza cani dxand ı xpinni Cristu gudii Jiob a laaca. 22 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ˜ ´ Xi naquiine gunilu yanna ra ma runibialu Dios ´ ´ «Ma beda gunibi a tu Dios.» (GAL. 4:9) ´ ZANDA GUICABILU CA NDI LA? ˜ ´ ˜ ´ ´ Xinee gatig a naquiine guietenaladxinu cani bıninu ante ´ chun ısanu. ˜ ˜ Xinee naquiine guiniisiru ti xpinni Cristu lu stiidxa Dios ´ ´ neca ma xadxı de nuu ndaani xqu ıdxibe. ˜ ˜ ´ ´ ´ Xinee naquiine guin ı ıquenu pabia naguidxi nuu fe stinu ne dxi ´ bidinu laanu Jiob a. ˜ ´ ´ NEE nannu xi runi ti piloto ante guiasane ti avion la? Ruchabe ˜ ´ ti lista ra zeeda jma de treinta cosa ni naquiine guyabe ante gui´ ´ ´ reebe. Pa que gunibe ni la? zandaca jma nagueenda gueeda ˜ guizaacabe xiixa desgracia. Nee nannu tuu nga ca piloto ni jma ´ ´ ´ ´ rinabacabe gucha lista ri cada biaje chine ti avion la? ¡Cani ma ´ ´ ˜ ´ napa stale iza de rizane avion! Xinee ya. Cumu ma xadxı nga de ´ ˜ ´ ´ ´ ´ runicabe dxiina ri la? zandaca guinı ıquecabe ma nannacabe ˜ ´ stale ne ma cadi caquiine guchacabe lista que. ´ ´ ´ 2 Casica runi ti piloto ni nuu xpiaani ante guiasane ti avion, ˜ ´ laanu laaca casi ora napanu ti lista ra zeeda caadxi cosa ˜ ´ ´ ni naquiine guiduyanu para gannanu pa nuu fe stinu naguidxi ˜ ˜ ´ ´ 1. Xinee naquiine guch a ca piloto ca ti lista ante guiasaneca ti avion. ˜ ´ 2. Xi naquiine guni cada xpinni Cristu gatiga. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 23 ti gacaneni laanu ora tiidinu xiixa guendanagana. Pa deru guyuu´ ´ ˜ ´ ´ nısanu o pa ma napa stale iza, gatiga naquiine guiduyanu pabia ´ naguidxi nuu fe stinu ne ximodo cayuni adorarnu Jioba. Pa ´ ´ ´ que guninu ni la? zandaca chu xiixa guendanagana ni guxhele ´ laanu de Dios. Nga runi caguixhena Biblia laanu: «Pa nuu tu na ´ ´ ma zuhuaa chaahui la? guuya ga que guiaba» (1 Cor. 10:12). ´ 3 Pur guendaguti sti Jesus bixele ti neza para ca binni ni gapa ´ ´ ´ fe laabe ti zaca ganda gunibia chaahuica Dios ne ¡gueeda gaca˜ ˜ ca xiini Dios! Ngape nga ni caquiine guni ca xpinni Cristu de ´ Galacia que, guya chaahuica pabia naguidxi nuu fe stica ne gu´ ´ ´ sisacaca guira ni ma bisiidi Dios laaca (Gal. 4:9). Caadxi de ca ˜ xpinni Cristu que canica naquiine chinanda binni Ley sti Moi´ ses para chuuladxi Dios modo runi adorar. Peru Dios ma cadi ca˜ ´ ˜ quiine Ley que ne laaca que huayuu dxi iquiine ca xpinni Cristu ´ de sti guidxi ni. Ngue runi, ca judıu ne ca binni de sti guidxi ca˜ ˜ ´ quiine guiniisica lu stiidxa Dios, ne para nga naquiine guiene˜ ´ ´ cabe ma cadi caquiine chinandacabe Ley sti Moises para guya Dios laacabe casi binni runi ni jneza. ˜ ´ ´ NI NAQUII NE G UNINU PRIM E PARA GUNIBIANU DIOS ˜ ´ 4 Xinee biaana conseju bidii ap ostol Pablu ca binni de Galacia ´ que lu Biblia. Biaanani para gacaneni cani dxandı xpinni Cristu ´ ´ ´ ´ ti gusisacaca guira ni rusiidi Biblia ne cadi guibiguetaca lu guira ˜ 3. Xi caquiine guni ca xpinni Cristu de Galacia. ˜ 4, 5. Xi conseju bidii Pablu ca binni de Galacia, ne xinee risaca carta ri para laanu. 24 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ ´ ´ ni bınica dxique. Ngue runi gudxi Jioba ap ostol ri gucaa ti car´ ta para uguu gana guir a ca xpinni Dios ti ganda guzuubaca dii´ ´ dxa, raca riduyanu cadi para ca binni ridagulisaa si ni guyuu Ga´ lacia que nga gucua carta ri. ´ ´ 5 Galan guietenaladxinu ximodo birenu lu gueelacahui ra nuu ˜ ´ ´ ´ stale binni ne xinee gudixhe ıquenu gacanu testigu sti Jioba. ˜ ´ ´ Gunı ique lu guiropa guendarinabadiidxa ri: Nee rietenaladxi˜ ´ ´ ´ lu xi bınilu ante chunısalu la? Nee rietenaladxilu ximodo bi´ nibialu Dios ne xi bini sentirlu ora binibiabe lii casi xhamıgube la? ´ 6 Nuu ga cosa ni runinu para ganda chunu ndaani xquidxi ´ ´ Dios, laacani nga zeeda gacacani casi ti lista ra ca xi rinaba Dios ´ ˜ ´ ´ guninu. Biiya cuadru ra na: «Cani naquiine guninu para chunısanu ne para cadi gusaana de guiniisinu lu stiidxa Dios». Pa guie´ ´ ´ tenaladxinu cani gatiga la? zacanecani laanu para gaca fe sti´ ´ nu jma naguidxi ti cadi chuuladxinu guibiguetanu lu ca cosa ´ ´ ni runi binni guidxilayu. Casica ruuya ti piloto lista sti ante guia´ ´ ˜ ´ ´ sane ti avion, laanu laaca naquiine guiduyanu pa cayuninu xhii˜ ´ ´ ˜ na Jioba jneza, zaca nga casi ora nuuya chaahuinu lista ra zeeda ´ ca cosa ni rinaba Dios laanu ti cadi guixelenu de laabe. ´ CA XHAMIGU DIOS QU E RUSAANA DE GUINIISICA LU STIIDX ABE ´ ´ ˜ 7 Lista ni rucha piloto que rusietenaladxini laabe xi naquiine ´ ´ ˜ gunibe ante guiasanebe ti avion. Laanu laaca naquiine guya ´ 6. Xi zaz ıdinu lu tema ri. ´ ˜ ´ ˜ 7. Xii nga «ni dxandı» ni naquiine chin andanu, ne xinee. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 25 ´ ´ ´ chaahuinu pabia ziniisinu lu stiidxa Dios ne pa cayuninu guira ´ ´ ni rinababe laanu dede dxi guyuunısanu. Pablu bicaa ca diidxa ri ´ ra nuu Timoteu: «Yenanda ni bisiide lii purti nga nga ni dxandı. Cadi ixele lu de ni runi cre nu, nin usaanu de ganaxhii lu ´ ´ binni. Zanda ganaxhii saa nu purti nuu ne nu Cristu Jesus ´ tobi si» (2 Tim. 1:13). Lu Stiidxa Dios nga zeeda guira «ni dxa´ ´ ndı» (1 Tim. 6:3). Casica zanda ganna ti pintor ximodo chiguiaana ti dibuju sti ni caru guiluxe chaahui la? cani rusiidi Biblia ´ ´ ´ ´ zanda gacanecani laanu gannanu xi guira rinaba Dios guninu. ´ ´ ´ ´ Nga runi, guietenaladxinu xi guira bıninu ante chunısanu ne gui´ ´ duya chaahuinu pa zinandanu guira ni rusiidi Biblia. ´ ´ ´ 8 Primeca ni runinu nga riz ıdinu de Dios ne rapanu fe. Peru ˜ ´ ´ cadi naquiine guiaanadxinu rac a (2 Tes. 1:3). Nga runi, despue ´ ˜ ´ de chunısanu naquiine guninu stipa pur chunu jma gaxha de Dios ti cadi gusaana de guiniisinu lu stiidxabe. ˜ ´ 9 Naquiine guiniisinu lu stiidxa Dios, c asica riniisi ti yaga. ´ ´ ´ Nab e ridxagayaa binni pabia naroba raca ti yaga ora nab e guete ´ nuu xcu ni. Quıxhenu ti ejemplu: nuu caadxi yaga cedru naroba ´ ´ lu Lıbano, risoo cani bia 37 metru, nadipa raca xcu cani ne nab e riaazini dede guete ne raca tixhi yaga ca bia 12 metru (Cant. ´ de Cant. 5:15). Ora nahuiini yaga ri rihuinni pabia nagueenda ´ ziniisi, peru ora ma naroba ni ma que rihuinni pa ziniisi ni. ´ Cada iza tiidi raca tixhi ni jma naroba ne ma ruchiaana xcu ´ ni, ne zaca ruzuhuaa ni jma dxiichi. Ngaca nga ni rizaaca ora ˜ ˜ ´ ´ ˜ 8, 9. 1) Xinee naquiine guiz ıdinu jma de Dios ne gapanu fe. 2) Xinee risaca gui´ niisinu lu stiidxa Dios, ne ximodo nga zeeda gacani casi riniisi ti yaga. 26 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ ma ziniisinu lu stiidxa Dios. Ora guzulu gundanecabe laanu Bi´ ˜ blia la? rihuinni pabia nagueenda ziniisinu dede ridxina dxi chu´ ´ ´ nısanu; ne zandaca gueeda gacanu precursor o guicaanu xcaadxi ˜ ´ dxiina risaca ndaani xquidxi Dios. Ne rieche guira ca binni ri´ dagulisaa ora ruuyaca pabia nagueenda ziniisinu. Peru ra tiidi ´ ´ ´ ´ ˜ iza zandaca ma que zahuınnipe ni. Neca zaca, cadi naquiine gu´ ´ ´ saana de gapanu fe ne gunibia chaahuinu Dios, purti «zac a za˜ niisi nu lu stiidxa Cristu dede idxina dxi gaca nu casi laa» (Efes. ´ ´ ´ 4:13). Ora guninu stipa pur guiniisinu lu stiidxa Dios, ma que za´ ´ canu casi ti biitu huiini, sınuque zacanu casi ti yaga nasoo ne naroba. ˜ ˜ ´ 10 Peru cadi naquiine gusaana de guiniisinu. Caquiine guizı´ dinu jma de Dios ne gaca fe stinu jma naguidxi, zac a nga casi ora nuzuhuanu jma dxiichi lu Stiidxa Dios (Prov. 12:3). Stale xpi´ ´ ´ nni Cristu ma bini zac a. Guzetenu de ti Testigu ni ma zine jma de treinta iza de naca binnigola, laa bidii cuenta ziniisi lu stiidxa ´ Dios cada dxi tiidi. Laabe gunibe: «Jma rusisaca guira ni rusii´ di Biblia yanna. Gatiga ridxela xcaadxi modo gune ni na ca principiu ne ca ley sti Biblia. Ne cada dxi tiidi jma riuuladxe gucheeche diidxa». ´ BICAA IQUE GACA XHAM IGULU DIOS CADA DXI ´ ˜ 11 Pa riuuladxinu guiniisinu casi xpinni Cristu la? naquiine ´ ´ ´ chunu gaxha de Jioba ne guiduyanu laabe casi ti Xhamıgunu ne ˜ ˜ ´ 10. Xinee caquiineru guiniisi ca xpinni Cristu lu stiidxa Dios neca ma xadxı de ´ nuuca ndaani xqu ıdxibe. ˜ ´ ´ ´ 11. Xi naquiine guninu para gunibia chaahuinu Jiob a ra zididi dxi. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 27 ´ ´ Bixhozenu. Laabe racaladxibe guni sentirnu nuu tu nadxii laanu ´ ´ ne que zacanu gasti, casi runi sentir ti baduhuiini ora ma nuu ´ ndaani na bixhoze o casi runi sentirnu ora ma nuunu gaxha de ´ ´ ´ ´ tuuxa ni dxandı xhamıgunu. Peru para gaca xhamıgunu Jioba ´ ˜ ´ zaca la? naquiine tiidi tiempu ti ganda gunibia chaahuinu laabe ne gannaxhiinu laabe. Nga runi, gudixhe ique cueelu tiempu ´ ´ ´ para gundalu Stiidxabe guira dxi. Laaca biinda guira revista Torre sti ni rapa ne ¡Despertad!, ne xcaadxi libru ne folletu ´ ni napanu. 12 Ca xhamigu Dios laaca riniisica lu stiidxabe purti runi orarca de guidubi ladxidoca ne ridxaagaca binni ´ ´ ´ runi ni jneza. Biblia na: «Dxique, cani ridxibi Jioba gunıneca ´ ˜ xcaadxi binni, cada tobi gunine xcompaneru, ne bicaadiaga chaa´ ´ ´ ´ hui Jioba laacabe. Ne nezalube bizulu gucua lu ti libru la cani ri´ ´ ´ ´ dxibi Jioba ne la cani rinı ique lu labe para guietenaladxibe laa´ ´ ´ ´ ca» (Malaqu ıas 3:16). «Rucaa diaga [Jioba] laaca ora inı ne ca ´ laabe.» (1 Ped. 3:12.) Casica rucaadiaga bixhoze binni laa, zaca´ ´ ´ ca nga rucaadiaga Jioba ca oracion stinu ne runibe ni purti na˜ ´ dxiibe laanu. Nga runi cadi naquiine gusaananu de guinınenu ´ ´ ´ Dios (Rom. 12:12). Que zanda gaca xhamıgunu Dios pa que ga´ ´ canebe laanu. Nab e naroba ca guendanagana cadıdinu tiempu ri, ´ ´ ´ nga runi que zanda gudxılunu cani stubisinu. Pa gusaana de ´ ´ guni orarnu la? ma que zapanu stipa ni racaladxi Dios gudii laa˜ ´ ´ ´ ´ ´ nu. Nee rinınelu Jioba casi rinınelu tuuxa ni nab e xhamıgu˜ ´ ´ 12. Xi naquiine guninu para gaca xhamıgunu Dios jma cada dxi tiidi. 28 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ˜ lu la? o caquiine guchaalu modo rinilu ora ma cayuni orarlu (Jer. 16:19). ´ ´ ´ 13 Jioba riuuladxi ni runi guira «cani ruyubi guila ra nuube». ˜ Nga runi, neca ma runibianu Dios, naquiine guidagulisaanenu ca ´ ´ xpinni Cristu, purti laaca runibiacabe Jioba (Nah. 1:7). Ndaani ´ guidxilayu ri nuu stale cosa ni zanda cuee gana laanu, peru pa gui´ ´ dxaaganu ca bıchinu ne ca bizananu la? ziunu gana. Xi ndaaya ´ zacaanu pa guninu nga ya. Lade ca binni ridagulisaa zadxaaganu binni ni zaguu gana laanu para gannaxhiinu stobi ne laaca zaca´ ´ ´ necabe laanu guninu ni jneza (Heb. 10:24, 25). Que zanda di chi´ ´ nandanu conseju ni bicaa Pablu ra nuu ca hebreu pa que cueenu tiempu para chunu tobi si ne guidagulisaanenu ca xpinni Cristu. ´ ´ Nga runi, bicaa ique chelu guira guendaridagulisaa ne guicabilu ´ lucani, nga nga stobi de ca cosa ni zeeda lu lista stilu. ´ ´ 14 Para gucanu xpinni Cristu gupa xide guca arrepentirnu ne ´ ´ ˜ bisaananu ca cosa malu bıninu dxique. Peru cadi naquiine gu´ saananu de gaca arrepentirnu. Guendaruchee gulenenu zeeda gacani casi ti beenda ni cabeza si pora guquiichi laanu (Rom. 3: ´ ´ ´ 9, 10; 6:12-14). Chunu cuidadu ne cadi guinı ıquenu que zuche´ ´ ´ ´ ´ nu. Riechenu gannanu que ridxiichine Jioba laanu nagueenda ´ ´ ´ laga cayuninu stipa pur guixelenu de ca cosa ni zandaca gucaa ˜ ´ laanu guchenu ne guchanu pa caquiine guninu ni (Filip. 2:12; ´ ˜ ´ 2 Ped. 3:9). Nab e risaca iquiinenu tiempu ne stipa stinu ne ˜ ˜ 13. Xinee naquiine guidxaaganu ca xpinni Cristu para ganda guiniisinu lu stiidxa Dios. ˜ ˜ ´ ´ 14. Xinee caquiineru gaca arrepentirnu ne gusaananu ca cosa malu bıninu dxiqu e. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 29 ´ ´ ´ guendabiaani ne cadi guic a ıquenu puru si ni riuuladxinu. Ti gunaa xpinni Cristu bicaa: «Biniise ndaani xquidxi Dios, peru ´ ˜ ´ ´ que nuuya Jioba casica ruuya xcaadxi xpinni Cristu laabe. Ri´ ´ ´ dxibe ora guinı ique laabe ne rabe que ziuu dxi chuuladxibe ´ ˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ni rune». Que nanda naca xhamıgube Jioba pur guira ni gudı´ ˜ ´ dibe. Laabe gunibe: «Cumu que nannaxhiee Jioba de guidubi la´ ´ ˜ ˜ ´ dxidua la? que nanda nunebiaya laabe modo racaladxibe. Peru ´ ´ despue ma bine orar laabe de guidubi ladxidua ne chaahui chaa´ ´ hui bichaa modo naa. Oraque nga bine sentir naaze Jioba naya ´ ´ casi rinaazecabe na ti baduhuiini, cayacanebe naa gudxieelua ca ´ ˜ guendanagana stinne, que nusaana de nannaxhiibe naa ne bilui˜ be naa xi naquiine gune». ´ ´ 15 «Lag u¨ ı n e binni stiidxa» Dios. Nga nga ca diidxa gudxi ti ´ ´ angel sti Dios Pedru ne xcaadxi ap ostol que bireesica de ra deguyooca (Hech. 5:19-21). Stobi de ca cosa ni zeeda lu lista stilu ´ ´ ´ nga gucheechelu diidxa guira semana. Jesus ne Jioba ruuyaca ´ ´ pabia naguidxi fe stinu ne pabia risaca para laanu gucheechenu ´ ´ diidxa (Apoc. 2:19). Binnigola ni bizetenu lu tobi de ca parrafo ´ ˜ ´ que gunı: «Gucheechenu diidxa nga ni naquiine guninu lu xque´ ndanabaninu». ´ ´ 16 Gunı ique dxi bidiilu lii Jiob a. Ni jma risaca para laanu ´ ´ ´ nga chunu gaxha de Jioba. Laabe nannabe tuu nga ca xpınnibe. ´ ´ ´ Biblia na: «Tobi zanı: “Xpinni Jioba naa”. Ne stobi que zacaa la ´ ´ Jacob, ne stobi zucaa lu na: “Sti Jioba naa”. Ne Israel nga gaca ´ ´ 15. Xi ruuya Jesus ne Jiob a. ˜ ˜ ´ ´ ´ 16. Xinee naquiine guin ı ıquenu dxi bidinu laanu Jiob a. 30 TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 ´ PRIM E NDAA ´ ´ ´ apellidu sti» (Isa ıas 44:5). Biiya ximodo nuulu ne Jioba ne bini orar para gacanebe lii chulu jma gaxha de laabe. Laaca na˜ ´ ´ ´ ´ ´ quiine guinı ıquelu dxi guyuun ısalu; zaca que ziaanda lii ma ´ ´ bidiilu lii Jioba ne nga nga ni jma risaca ni bınilu. ´ ´ GUNI HUANTARNU TI CADI GUIX ELENU DE JIOBA 17 Lu carta ni bicaa Pablu ra nuu ca xpinni Cristu de Galacia, ´ ´ ´ bisihuınnibe pabia risaca guni huantar binni (Gal. 6:9). Laaca ˜ ´ naquiine guni huantarlu ca dxi ri. Zadıdilu guendanagana, peru ´ ´ ´ ´ zacane Jioba lii. Cadi gusaana de guinabalu espıritu santu. Laa´ be zacanebe lii para chulu nayeche ne gatadxı ladxidolo, neca ´ ´ ´ que ganda gaca chaahui xiixa ni cadıdilu (Mat. 7:7-11). Gunı ´ ´ ˜ ´ ´ ique ndi: rapa Jioba guira mani huiini ripapa. Yanna, nee que za´ pabe lii pa nadxiilu laabe ne pa ma bidiilu laabe xquendanaba´ nilu la? (Mat. 10:29-31.) Intiica guendanagana tiidilu, que chu ´ ´ dxi guiabayulu. ¡Nab e stale ndaaya nga ricaanu purti ruuya Jio´ ba laanu casi xhamigu! ˜ ´ 18 Yanna, xi naquiine gunilu pa deru binibialu Dios ne ma ´ ´ ´ guyuunısalu ya. Cadi gusaana de gunibia chaahuilu Jioba ne gui´ ´ niisilu lu stiidxabe. Peru pa ma xadxı de guyuunısalu ya. Laa˜ ´ ´ ´ ca naquiine gucaa ıquelu guienelu jma ne gunibia chaahuilu Jio´ ´ ´ ˜ ba. Cadi guinı ıquelu ma runibialu Dios ne cadi caquiineru ´ ˜ ´ gunibialu laabe jma. Gatiga naquiine guyalu lista stilu para ´ ´ ´ ´ cadi guixelelu de Jioba, Bixhozenu, Xhamıgunu ne Dios stinu (biinda 2 Corintios 13:5, 6). ˜ ˜ ´ 17. Xinee caquiine guni huantarnu para chunu gaxha de Jiob a. ˜ ´ 18. Xi naquiine gunilu yanna ra ma runibialu Dios. ´ PRIM E NDAA TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 31 ˜ ´ CANI ´ NAQUII NE G UNINU PARA CHUN ISANU NE PARA CADI GUSAANA DE GUINIISINU LU STIIDXA DIOS ´ ˜ ´ 1 Bizıdinu de Jioba ne de Xiinibe, Jesucristu (Juan 17:3). 2 Raca fe stinu jma naguidxi ora runibia´ 3 4 chaahuinu Dios (Juan 3:16). ´ ´ Runi orarnu Jioba guira dxi (Hech. 2:21). ´ ˜ ´ ´ Rienenu naquiine guidagulisaanu gatiga ne ´ xcaadxi binni ni runi cre ni runi crenu (Heb. 10:24, 25). 5 Guca arrepentirnu de ca pecadu stinu (Hech. 17:30). 6 Bisaananu ca cosa malu ni que´ riuuladxi Dios 7 8 9 32 (Hech. 3:19). ´ ´ Fe ni napanu rucaani laanu guinınenu sti binni (2 Cor. 4:13). ´ ´ Bidinu laanu Jioba para chinandanu ejemplu ´ sti Jesus (1 Ped. 4:2). ´ ´ ´ Bisihuınninu ma bidinu laanu Jioba nezalu ´ stale binni dxi guyuunısanu (1 Ped. 3:21). TORRE STI NI RAPA 15 STI MARZO 2013 www.jw.org/zai wlp13 03/15-ZPI-1