Guía das aves do Parque Natural do complexo dunar de Corrubedo

Transcripción

guía
das
aves
Jesús Domínguez Conde
Marcos Otero Filgueiras
María Vidal Malde
COMPLEXO DUNAR DE CORRUBEDO E
LAGOAS DE CARREGAL E VIXÁN
PARQUE NATURAL
XUNTA DE GALICIA
EEddiittaa::
Xunta de Galicia
Consellería de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible
Dirección Xeral de Conservación da Natureza
TTeexxttooss::
Jesús Domínguez Conde, Marcos Otero Filgueiras y
María Vidal Malde. Departamento de Bioloxía Animal,
Facultade de Bioloxía, Universidade de Santiago de Compostela
Reevviissiióónn lliinnggüüííssttiiccaa:: Ana Marcos Nieto
R
FFoottooggrraaffííaass::
Jesús Domínguez Conde, Pascal Dubois,
Antonio Fernández Marín, Marcos Otero y María Vidal Malde.
IIm
mpprreessiióónn ee xxeessttiióónn ggrrááffiiccaa::
Alva gráfica, sl
Deeppóóssiittoo lleeggaall::
D
C 3.337-2006
IISSB
BN
N::
© desta edición:
Xunta de Galicia
© textos e fotografías:
Guía das aves
Índice
Páxina
IInnttrroodduucciióónn ............................................................................................
7
Caarraacctteerrííssttiiccaass xxeerraaiiss ddoo ppaarrqquuee nnaattuurraall .....................................
C
8
FFoonntteess ddee iinnffoorrm
maacciióónn .......................................................................
11
A aavviiffaauunnaa ddoo ppaarrqquuee nnaattuurraall eenn cciiffrraass .......................................
A
13
EEssppeecciieess ...................................................................................................
Moobbeellllaa ggrraannddee Gavia immer ...................................................
M
Meerrgguullllóónn ppeeqquueennoo Tachybaptus ruficollis .........................
M
CCoorrvvoo m
maarriiññoo rreeaall Phalacrocorax carbo ................................
CCoorrvvoo m
maarriiññoo ccrriissttaaddoo Phalacrocorax aristotelis ................
GGaarrzzaa ppeeqquueennaa Ixobrychus minutus .......................................
GGaarrzzoottaa ccoom
múúnn Egretta garzetta .............................................
GGaarrzzaa rreeaall Ardea cinerea ............................................................
PPaattoo cciinncceennttoo Anas strepera .....................................................
CCeerrcceettaa rreeaall Anas crecca ............................................................
LLaavvaannccoo rreeaall Anas platyrhynchos ............................................
PPaattoo ccuulllleerreettee Anas clypeata ....................................................
PPaattoo cchhuuppóónn Aythya ferina .......................................................
AAzzoorr ccoom
múúnn Accipiter gentilis ..................................................
GGaabbiiáánn ccoom
múúnn Accipiter nisus .................................................
Miiññaattoo ccoom
M
múúnn Buteo buteo ......................................................
LLaaggaarrtteeiirroo ppeenneeiirreeiirroo Falco tinnunculus ...............................
EEssm
meerriillllóónn ccoom
múúnn Falco columbarius ....................................
FFaallccóónn ppeeqquueennoo Falco subbuteo ..............................................
PPeerrddiizz rruubbiiaa Alectoris rufa .........................................................
FFaaiissáánn ccoom
múúnn Phasianus colchicus .........................................
RRaassccóónn ddee aauuggaa Rallus aquaticus ...........................................
GGaalliiññaa ddee rrííoo Gallinula chloropus ...........................................
GGaalliiññoollaa nneeggrraa ccoom
múúnn Fulica atra ...........................................
GGaabbiittaa eeuurrooaassiiááttiiccaa Haematopus ostralegus ......................
PPeerrnniilleeiirroo ccoom
múúnn Burhinus oedicnemus ...............................
PPííllllaarraa rreeaall Charadrius hiaticula ...............................................
PPííllllaarraa ppaappuuddaa Charadrius alexandrinus ...............................
PPííllllaarraa ddoouurraaddaa eeuurrooppeeaa Pluvialis apricaria ..........................
PPííllllaarraa cciinncceennttaa Pluvialis squatarola .......................................
PPiillrroo bbuulleebbuullee Calidris alba .......................................................
15
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
29
30
30
31
31
32
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
3
Parque Natural do complexo dunar de Corrubedo e lagoas de Carregal e Vixán
PPiillrroo ccuurrlliibbiiccoo Calidris alpina ....................................................
BBeeccaacciinnaa ccaabbrraa Gallinago gallinago .......................................
Maazzaarriiccoo rraabbiippiinnttoo Limosa lapponica ...................................
M
Maazzaarriiccoo cchhiiaaddoorr Numenius phaeopus .................................
M
Maazzaarriiccoo ccuurrllíí Numenius arquata ...........................................
M
BBiilluurriiccoo ccoom
múúnn Tringa totanus .................................................
BBiilluurriiccoo ppaattiivveerrddee Tringa nebularia ........................................
BBiilluurriiccoo bbaaiillóónn Actitis hypoleucos ...........................................
PPííllllaarraa rriissccaaddaa Arenaria interpres ............................................
GGaaiivvoottaa cchhoorroonnaa ccoom
múúnn Larus ridibundus ...........................
GGaaiivvoottaa eessccuurraa Larus fuscus ......................................................
GGaaiivvoottaa ppaattiiaam
maarreellaa Larus michaellis ...................................
GGaaiivvoottóónn aattlláánnttiiccoo Larus marinus ...........................................
CCaarrrráánn ccrriissttaaddoo Sterna sandvicensis .......................................
AArraaoo rroom
meeiirroo Alca torda .............................................................
PPoom
mbbaa ttoorrccaazz Columba palumbus ..........................................
RRuullaa ttuurrccaa Streptopelia decaocto ............................................
RRuullaa ccoom
múúnn Streptopelia turtur ...............................................
CCuuccoo ccoom
múúnn Cuculus canorus ..................................................
CCuurruuxxaa ccoom
múúnn Tyto alba ............................................................
Moouucchhoo ddaass oorreellllaass Otus scops ...............................................
M
Moouucchhoo ccoom
M
múúnn Athene noctua ...............................................
AAvveennooiitteeiirraa cciinncceennttaa Caprimulgus europaeus ....................
VVeenncceelllloo ccoom
múúnn Apus apus .......................................................
Maarrttiiññoo ppeeiixxeeiirroo Alcedo atthis .................................................
M
BBuubbeellaa ccoom
múúnn Upupa epops ....................................................
PPeettoo vveerrddeeaall Picus viridis ............................................................
PPeettoo rreeaall Dendrocopos major ...................................................
CCoottoovvííaa ppeeqquueennaa Lullula arborea ............................................
LLaavveerrccaa ccoom
múúnn Alauda arvensis ...............................................
AAnnddoorriiññaa ccoom
múúnn Hirundo rustica ............................................
PPiiccaa ddaass áárrbboorreess Anthus trivialis .............................................
LLaavvaannddeeiirraa vveerrddeeaall Motacilla flava .........................................
LLaavvaannddeeiirraa bbrraannccaa Motacilla alba ...........................................
CCaarrrriizzoo ccoom
múúnn Troglodytes troglodytes ................................
AAzzuulleennttaa ccoom
múúnn Prunella modularis ......................................
PPaappoorrrruubbiioo ccoom
múúnn Erithacus rubecula ..................................
RRaabbiirrrruubbiioo ttiizzóónn Phoenicurus ochruros .................................
CChhaassccoo ccoom
múúnn Saxicola torquata ............................................
PPeeddrreeiirroo cciinncceennttoo Oenanthe oenanthe ..................................
Meerrlloo ccoom
M
múúnn Turdus merula .....................................................
TToorrddoo ccoom
múúnn Turdus philomelos .............................................
4
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
58
59
59
60
60
61
61
62
62
63
63
64
64
65
65
66
66
67
67
68
68
69
69
70
70
71
Guía das aves
TToorrddoo cchhaarrlloo Turdus viscivorus .................................................
RReeiisseeññoorr ddaa aauuggaa Cettia cetti ...................................................
PPiiccaaxxuunnccooss ccoom
múúnn Cisticola juncidis ......................................
FFuulleeppaa ddooss ccaarrrriizzooss Acrocephalus scirpaceus ......................
FFuulleeppaa ggrraannddee Acrocephalus arundinaceus .........................
FFuulleeppaa aam
maarreellaa Hippolais polyglotta .....................................
PPaappuuxxaa m
moonntteessaa Sylvia undata ................................................
PPaappuuxxaa ccaabbeecciinneeggrraa Sylvia melanocephala .........................
PPaappuuxxaa ccoom
múúnn Sylvia communis .............................................
PPaappuuxxaa ddaass aam
moorraass Sylvia atricapilla .....................................
PPiiccaaffoollllaass iibbéérriiccoo Phylloscopus ibericus ................................
EEssttrreelliiññaa rriissccaaddaa Regulus ignicapillus ...................................
PPaappaam
moossccaass nneeggrroo Ficedula hypoleuca .................................
FFeerrrreeiirriiññoo ssuubbeelliiññoo Aegithalos caudatus ..............................
FFeerrrreeiirriiññoo ccrriissttaaddoo Parus cristatus ...........................................
FFeerrrreeiirriiññoo ccoom
múúnn Parus ater ......................................................
FFeerrrreeiirroo bbaaccaacchhííss Parus caeruleus ...........................................
FFeerrrreeiirroo aabbeelllleeiirroo Parus major ..................................................
GGaabbeeaaddoorr ccoom
múúnn Certhia brachydactyla ..............................
PPeeggaa m
maarrzzaa Garrulus glandarius .............................................
PPeeggaa rraabbiilloonnggaa Pica pica ............................................................
CCoorrvvoo vviiaarraazz Corvus corone .......................................................
EEssttoorrnniiññoo nneeggrroo Sturnus unicolor ............................................
PPaarrddaall ccoom
múúnn Passer domesticus ............................................
PPaarrddaall oorreelllleeiirroo Passer montanus ............................................
PPaarrddaall cchhiiaaddoorr Petronia petronia ............................................
BBiiccoo ddee ccoorraall ccoom
múúnn Estrilda astrild ......................................
PPiim
mppíínn ccoom
múúnn Fringilla coelebs ...............................................
XXiirríínn ccoom
múúnn Serinus serinus ......................................................
VVeerrddeerroolloo ccoom
múúnn Carduelis chloris .........................................
XXííllggaarroo ccoom
múúnn Carduelis carduelis .........................................
LLiiññaacceeiirroo ccoom
múúnn Carduelis cannabina ...................................
PPaappoorrrruubbiioo rreeaall Pyrrhula pyrrhula ...........................................
EEssccrriibbeennttee lliiññaacceeiirroo Emberiza cirlus .......................................
EEssccrriibbeennttee ddaass ccaannaavveeiirraass Emberiza schoeniclus ..............
71
72
72
73
73
74
74
75
75
76
76
77
77
78
78
79
79
80
80
81
81
82
82
83
83
84
84
85
85
86
86
87
87
88
88
Ouuttrraass aavveess ddoo ppaarrqquuee nnaattuurraall .......................................................
O
89
Biibblliiooggrraaffííaa ............................................................................................
B
92
Crrééddiittooss ffoottooggrraaffííaass ............................................................................
C
94
5
Guía das aves
Introdución
Desde a súa declaración en 1992, o Parque Natural do complexo
dunar de Corrubedo e lagoas de Carregal e Vixán constituíu un referente no contexto da rede de espazos protexidos de Galicia. Ademais
de como parque natural, os seus valores xeolóxicos e biolóxicos levaron á declaración deste espazo como brañal Ramsar, como Zona de
especial protección para as aves (ZEPA), ademais de estar incluído na
Rede Natura 2000. Xunto a esta realidade biolóxica, o parque natural presenta un uso humano moi intenso, especialmente en meses primaverais e estivais, uso relacionado co turismo de praia mais tamén
co coñecemento e goce dos seus valores biolóxicos. Tanto o propio
decreto de declaración do parque natural como as directivas comunitarias Aves (79/409/CEE) e Hábitats (92/43/CEE) e a convención
Ramsar, expoñen a necesidade dun uso sostible do territorio, entendido como aquel que permita a concorrencia de actividades humanas
coa pervivencia de poboacións saudables das súas especies de flora
e fauna. A aplicación destas directivas comunitarias esixe ademais un
coñecemento rigoroso da distribución, abundancia e tendencias
poboacionais das especies que habitan estes territorios.
O libro que aquí se presenta constitúe unha achega ao coñecemento dun dos grupos de vertebrados do parque natural, as aves, agardando sexa de utilidade en orde a facilitar a todos os visitantes unha
mellor percepción e goce dos seus valores biolóxicos.
7
Características xerais
do parque natural
Deelliim
D
miittaacciióónn eessppaacciiaall ee ffiigguurraass ddee pprrootteecccciióónn
O Parque Natural do complexo dunar de Corrubedo e lagoas de
Carregal e Vixán está situado no concello de Ribeira, ocupando
unha superficie de 996,25 ha. Neste espazo natural concorren as
seguintes figuras de protección:
Naattuurraall ddoo ccoom
mpplleexxoo dduunnaarr ddee C
Coorrrruubbeeddoo ee llaaggooaa ddee
- PPaarrqquuee N
CCaarrrreeggaall ee VViixxáánn.. Decreto 139/1992, do 5 de xuño, polo que se
declara parque natural este espazo.
Brraaññaall ddee iim
mppoorrttaanncciiaa iinntteerrnnaacciioonnaall--R
Raam
mssaarr.. Dentro do Convenio
- B
sobre brañais de importancia internacional, especialmente como
hábitat para as aves acuáticas. Este espazo incluíuse neste
Convenio o 26 de marzo de 1993.
A.. Directiva
- ZZoonnaa ddee eessppeecciiaall pprrootteecccciióónn ppaarraa aass aavveess--ZZEEPPA
79/409/CEE, do 2 de abril, relativa á conservación das aves
silvestres.
mppoorrttaanncciiaa ccoom
muunniittaarriiaa--LLIIC
C ““C
Coom
mpplleexxoo hhúúm
miiddoo ddee
- LLuuggaarr ddee iim
CCoorrrruubbeeddoo”” ddeennttrroo ddaa RReeddee N
Naattuurraa 2
20
00
00
0.. Directiva 92/43/CEE,
do 21 de maio, relativa á conservación dos hábitats naturais e da
fauna e flora silvestres.
Brraaññaall pprrootteexxiiddoo.. Decreto 110/2004, do 27 de maio, que regula
- B
os brañais protexidos.
- ZZoonnaa ddee eessppeecciiaall pprrootteecccciióónn ddooss vvaalloorreess nnaattuurraaiiss.. Decreto
72/2004, do 2 de abril, polo que se declaran determinados espazos naturais.
Assppeeccttooss cclliim
A
mááttiiccooss
O clima do parque natural é de tipo oceánico húmido (con tendencia atlántica), cunha
precipitación media anual en torno a 1.200
mm. A temperatura media anual oscila
entre 18,5 °C en verán e 9,5 °C en inverno.
Os ventos dominantes son de SSO en inverno e de N ou NL en verán[25].
8
Guía das aves
Xeeoom
X
moorrffoollooxxííaa
O parque natural está conformado por un complexo praia barreiralagoon, cunha praia de 5 km de lonxitude dividida en dous tramos
(1,5 + 3,5 km) separados pola desembocadura da marisma do
Carregal. O tramo norte constitúe a praia da Ladeira, mentres que ao
sur da desembocadura do Carregal recoñécense as praias do Vilar e
Outeiro. No extremo sur da praia de Outeiro localízase a lagoa de
Vixán (Figura 1).
A acción dos ventos dominantes deu lugar á formación dunha duna
móbil, de máis de 1 km de lonxitude, 200-250 m de anchura e 16
m de altura, cunha fronte de avance en dirección NL. Esta duna
móbil encóntrase ao norte da marisma do Carregal.
A marisma do Carregal é de natureza mareal, con extensión máxima
en preamar de ao redor de 90 ha, mentres que a lagoa de Vixán, de
aproximadamente 15 ha, é de carácter dulceacuícola, aínda que con
ocasión de fortes temporais pode comunicar co mar.
Figura 1
9
Figura 2
Praia
Duna fixa
Duna móbil
Bosques
Vexetación asociada a zonas húmidas
Matogueira baixa
Herbais e pasteiros
Construcións humanas
Veexxeettaacciióónn
V
O sistema dunar, formado por dous cordóns litorais de dunas, favoreceu a creación dun espazo sedimentario interior composto por
dunas estabilizadas (dunas grises), ambientes de marisma e dúas
lagoas litorais (Figura 2).
O sistema dunar inclúe bermas, na parte máis elevada da praia,
dunas embrionarias, dunas móbiles e dunas grises con Iberis procumbens e Helichrysum picardii como especies máis características
[1]. Nas depresións húmidas intradunares aparecen charcas permanentes e herbais.
A marisma do Carregal está dominada por herbais salinos de Juncus
maritimus, cunha zona de transición entre esta marisma e o dominio
continental conformada por un mosaico de hábitats húmidos non
halófilos, composto por carrizais e herbais húmidos[1]. A lagoa de
Vixán presenta masas de carrizo (Phragmites australis) así como
zonas de pasteiro higrófilo.
A orla máis externa do parque natural está parcialmente ocupada
por bosque mixto heteroxéneo de coníferas (Pinus pinaster, P. radiata), caducifolios (Quercus robur) e Eucalyptus globulus, con algunhas zonas de prados e escasos campos de cultivos.
10
Guía das aves
Fontes de información
Para a elaboración desta guía empregáronse as seguintes fontes:
1) Atlas de aves nidificantes do parque natural, realizado na primavera de 2006 empregando como malla de referencia unha retícula de 500 x 500 m resultante de dividir a cuadrícula UTM de
1 x 1 km en 4 cuadrículas (Figura 3). O período hábil de toma de
datos estendeuse entre o 15 de marzo e 15 de xullo. O traballo
de campo foi efectuado por 3 persoas e consistiu no percorrido
sistemático da área de estudo, situando as observacións na retícula de 500 x 500 m con axuda de GPS. Para a concreción do
estatus reprodutivo utilizáronse as categorías de reprodución e
códigos propostas polo “European Ornithological Atlas
Committee” (EOAC)[16]. Tendo en conta a mobilidade das aves e
o tamaño de malla empregada, mostrouse especial coidado en
asignar correctamente o estatus de nidificación a unha determinada cuadrícula. Para a detección de estrixiformes efectuáronse
escoitas nocturnas distribuídas polo parque natural, acompañadas da emisión de reclamos das especies de probable aparición
na zona: curuxa común, moucho de orellas, cárabo común e moucho común. Estas prospeccións nocturnas empregáronse tamén
para a detección de avenoiteiras cincentas.
Ademais da distribución en época de cría, obtívose información
relativa a densidades primaverais a partir de 12 transectos efectuados en maio de 2006, deles 7 situados arbitrariamente en
hábitats de dunas grises, 4 en bosque mixto de coníferas,
Eucalyptus globulus e caducifolios e 1 en hábitat de dunas grises parcialmente colonizado por Pinus pinaster. As zonas de bosque mixto nas que se realizou a mostraxe tiveron unha estrutura
heteroxénea, intercalando zonas máis ou menos aclaradas con
outras de cobertura arbórea continua. O número de transectos
estivo limitado pola propia superficie de hábitat existente no
parque natural, de tal xeito que 2 dos efectuados en medio boscoso fórono en zonas limítrofes. Empregouse o transecto finlandés, con lonxitude de 500 m, banda de 25 + 25 m e rexistro de
contactos dentro e fóra da banda principal. Cada transecto foi
efectuado a pé por un único observador, nas 4 primeiras horas
desde o amencer, en días sen choiva nin ventos fortes (< 10
km/h) e a velocidade aproximada de 1-2 km/h.
2) ) Mostraxes efectuadas en período postreprodutivo entre 1998 e
2006.
11
3) Bibliografía ornitolóxica, especialmente Atlas de aves nidificantes
de ámbito nacional e galego[19,21], anuarios ornitolóxicos de ámbito galego e observacións publicadas na páxina web da Sociedade
Galega de Ornitoloxía (www.sgosgo.es). Para caracterizar as abundancias das aves acuáticas invernantes no parque natural empregáronse os censos de xaneiro do período 1991-2001, coordinados
pola Xunta de Galicia, e os correspondentes a 2002-2005, realizados pola Sociedade Galega de Historia Natural.
Presenza só durante o periodo
reprodutivo, aproximadamente desde
marzo-abril a agosto-setembro
Figura 3
Presenza durante todo
o ciclo anual
Presenza en meses
outonais e invernais,
aproximadamente desde
setembro-outubro
a febreiro-marzo
Categorías de cría
Confirmada
Probable
Posible
12
Presenza en pasos
migratorios prenupcial
e posnupcial
Guía das aves
A avifauna do parque natural en cifras
Até a data rexistráronse no parque natural un total de 205 especies.
Delas, 68 foron de nidificación segura ou probable na primavera de
2006 (55 especies presentes todo o ano e 13 só en meses primaverais
e estivais), 4 de nidificación posible e 7 (4 sedentarias e 3 estivais) nidificaron nas proximidades do parque natural malia que nesta primavera
de estudo non foron detectadas criando dentro dos seus límites. Outras
78 especies foron de presenza habitual mais non existiron indicios de
nidificación, delas 54 clasificáronse como invernantes e 24 como sedimentadas en pasos migratorios (pre e postnupcial). Por último, 48 especies foron accidentais, con menos de 5 observacións coñecidas no parque natural. Neste grupo inclúense tanto especies europeas con áreas
de distribución que non alcanzan habitualmente a costa occidental galega, como neárticas e doutras áreas de distribución extraeuropeas.
Respecto aos requirimentos das especies observadas, 10 foron mariñas, 93 acuáticas[27] e as restantes terrestres.
Atendendo ao grao de dispersión espacial en período reprodutivo
(número de cuadrículas UTM 500 x 500 m de hábitat apropiado
para a cría onde foi detectada a especie) as 10 máis amplamente
distribuídas foron especies terrestres, algunhas ligadas a estratos de
matagueira e outro grupo típico de zonas de matagueira con presenza de estrato arbóreo parcheado (Táboa 1). O único non paseriforme neste grupo foi a rula común, ligada ao medio forestal clareado e de ecotono co cordón dunar.
Noom
N
mee ccaasstteelláánn
Noom
N
mee ggaalleeggoo
Noom
N
mee cciieennttííffiiccoo
N
N
%
%
TTaarraabbiillllaa ccoom
múúnn
Chasco común
Saxicola torquata
39
63,9
Miirrlloo ccoom
M
múúnn
Merlo común
Turdus merula
38
62,3
Chhoocchhíínn
C
Carrizo común
Troglodytes troglodytes
38
62,3
Veerrddeerróónn ccoom
V
múúnn
Verderolo común
Carduelis chloris
37
60,7
Buuiittrróónn
B
Picaxuncos común
Cisticola juncidis
35
57,4
Veerrddeecciilllloo
V
Xirín común
Serinus serinus
34
55,7
TTóórrttoollaa eeuurrooppeeaa
Rula común
Streptopelia turtur
32
52,5
Cuurrrruuccaa ccaappiirroottaaddaa
C
Papuxa das amoras
Sylvia atricapilla
32
52,5
EEssccrriibbaannoo ssootteeññoo
Escribente liñaceiro
Emberiza cirlus
32
52,5
Caarrbboonneerroo ggaarrrraappiinnooss
C
Ferreiriño común
Parus ater
30
49,2
TTáábbooaa 1
1.. Especies con maior distribución no parque natural durante a temporada
N, número de cuadrículas de cría segura, probable ou poside nidificación de 2006. N
%, porcentaxe de cuadrículas de 500 x 500 m realizadas na mostraxe onde se
ble. %
atopou unha especie.
13
TTrraattaam
meennttoo eessppeeccííffiiccoo
Debido á imposibilidade de tratar a totalidade de especies mencionadas até a data no parque natural, seleccionáronse un total de 107,
correspondentes ás atopadas na primavera de 2006 que poden ser
asignadas a algunha das 3 categorías de cría máis un grupo de especies comúns en pasos migratorios e/ou invernada. Neste grupo
incluíronse fundamentalmente aves acuáticas, dada a consideración
deste espazo como brañal Ramsar e a importancia destas aves para
a caracterización da ornitofauna local. As limitacións de espazo condicionaron un diferente tratamento das especies no texto, optándose por dar máis extensión ás aves acuáticas. Nestas resumíronse
aspectos relativos á súa distribución en Galicia, selección de hábitat
e fenoloxía, tratando logo a distribución e abundancia locais.
O estatus legal de protección e grao de ameaza de cada especie
CG
GEEA
A
resumiuse nun cadro que inclúe a seguinte información: C
E
E
(Catálogo galego de especies ameazadas), categorías: , en perigo
de extinción (con asterisco refírese só á poboación nidificante en
AH
H, sensible á alteración do seu hábitat; V
V, vulnerable; IIEE,
Galicia); SSA
C
C
N
N
E
E
A
A
de interese especial.
(Catálogo nacional de especies ameazadas), categorías: EE, en perigo de extinción; IIEE, de interese especial.
LLRREE (Libro vermello das aves de España), categorías: CCRR, en perigo
V, vulnerable; N
NTT, case ameazada; LLC
C, preocucrítico; EE, en perigo; V
D
D
D
D
, datos insuficientes.
pación menor;
Para todas as especies tratadas acompáñase un mapa no que se
intentou reflectir o máis fielmente posible a distribución local e
fenoloxía xeral, utilizando para isto 4 categorías (Figura 3). Para as
especies nidificantes incorporouse un segundo mapa, correspondente á distribución atopada na primavera de 2006, onde se empregaron as categorías de cría tradicionalmente recoñecidas nos atlas de
aves nidificantes[16].
As abundancias medias que se achegan para as poboacións de aves
acuáticas invernantes ou as especies nidificantes acompáñanse sempre do seu correspondente erro estándar.
Os nomes galego e castelán das especies proceden respectivamente
da Guía das aves de Galicia[22] e do Atlas das aves reproductoras de
España[19]. Os nomes casteláns das aves non nidificantes son os oficialmente aceptados pola Sociedade Española de Ornitoloxía (SEO).
14
Especies
Guía das aves
Moobbeellllaa ggrraannddee, Colimbo grande, Gavia immer
M
Especie ictiófaga invernante no litoral atlántico ibérico, cunha poboación pouco coñecida debido á súa
dispersión por toda a franxa costeira.
En Galicia é un invernante pouco
común, presente entre finais de
novembro e finais de maio. De acordo cos censos de xaneiro dispoñibles
para Galicia, a poboación media en
xaneiro é de 30-40 exemplares, se
ben a metodoloxía deste censo non é
axeitada para unha cuantificación C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
precisa dos seus efectivos. Con todo,
-IIEE
VU
V
U
é a mobella máis frecuente en
Galicia, ocupando augas costeiras de até 50 m de profundidade.
No parque natural pódese observar ao longo de toda a fronte de
praia, especialmente na zona do Vilar. Esta praia é un punto tradicional do litoral galego para a observación invernal desta e
outras mobellas, como a mobella ártica e a mobella chica. A media
de invernantes é de 0,33 ± 0,13 individuos (rango 0-1), mais hai
observacións invernais nesta praia de até 12 exemplares (decembro de 2001). En paso prenupcial non é infrecuente a observación
de aves con plumaxe nupcial.
17
Meerrgguullllóónn ppeeqquueennoo, Zampullín común, Tachybaptus ruficollis
M
Pequena ave mergulladora presente en
diversos hábitats acuáticos (lagoas,
embalses, graveiras) con abundante
vexetación que lle sirva de acubillo para
instalar o niño. En Galicia é sedentario
malia que con movementos dispersivos.
Cría tanto en lagoas litorais e embalses
da franxa costeira, como en lagoas,
embalses e graveiras de interior. O período reprodutivo esténdese desde a
segunda quincena de marzo até finais
de agosto, aínda que se observaron
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
poladas en setembro, podendo realizar
-IIEE
-2-3 postas por temporada de 4-6 ovos
cun tempo de incubación de 20-21 días. Durante o inverno tamén se
pode observar en marismas e zonas internas das rías, cunha poboación censada en brañais galegos da orde de 300-400 exemplares.
Debido aos seus requirimentos de hábitat a presenza deste mergullón no parque natural limítase á lagoa de Vixán. Durante a primavera de 2006 confirmouse a cría, estimando a súa poboación reprodutora en 2-4 parellas. A poboación invernante ao longo dos últimos anos foi de 9,6 ± 3,72 exemplares (rango 0-46). Noutras localidades mostrouse sensible a invernos fríos, manifestando movementos ligados a descensos acusados de temperaturas.
18
Guía das aves
Coorrvvoo m
C
maarriiññoo rreeaall, Cormorán grande, Phalacrocorax carbo
É unha especie invernante procedente do norte de Europa, se ben nos
últimos anos constatouse a súa
reprodución en embalses do interior
de España[18]. En Galicia non se coñecen até a data intentos de reprodución deste corvo mariño[18], sendo un
invernante moi común con presenza
de escasos exemplares durante os
meses primaverais e estivais. A poboación media invernante en Galicia é
duns 4.000 exemplares, destacando
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
a ría de Arousa como localidade máis
-IIEE
-relevante. A entrada de efectivos
postreprodutores prodúcese a partir de agosto, comezando a
migración prenupcial desde finais de xaneiro.
No parque natural é unha ave acuática común en outono e inverno, cunha poboación media censada en xaneiro de 22,0 ± 4,08
exemplares (rango 2-55). Os exemplares pescan preferentemente
nas canles da marisma do Carregal e na lagoa de Vixán, aínda que
tamén se observan na franxa de mar fronte á praia. Para repousar
utilizan diferentes lugares onde se pousar, entre eles o illote rochoso situado fronte á desembocadura do Carregal, onde tamén
posan exemplares de corvo mariño cristado.
19
CCoorrvvoo m
maarriiññoo ccrriissttaaddoo, Cormorán moñudo,
Phalacrocorax aristotelis
En España cría ao longo de toda a cornixa cantábrica, na fachada atlántica
galega, nas illas Baleares e nas costas
catalá e levantina. En Galicia é unha
especie reprodutora común, cunha
poboación de ao redor de 2.500 parellas, albergando o Parque Nacional das
Illas Atlánticas entorno ao 80% da
poboación española. Presenta unha
cría moi temperá, comezando as postas
a mediados de xaneiro.
CGGEEAA
C
VVU
U
CN
C
NEEAA
IIEE
LLRREE
EEN
N
Dentro dos límites do parque natural non é unha especie reprodutora, mais a proximidade de diferentes núcleos de cría fai posible a
súa observación en calquera época do ano. Explota as augas do litoral utilizando os illotes graníticos e as puntas rochosas da praia
como lugares onde se pousar. En período invernal é frecuente que
comparta estes emprazamentos co corvo mariño real. As cifras de
invernada arrebolan unha media de 19,7 ± 7,5 aves (rango 0-86).
20
Guía das aves
Gaarrzzaa ppeeqquueennaa, Avetorillo común, Ixobrychus minutus
G
É o menor dos ardeidos ibéricos, moi
vinculado á vexetación palustre de
masas de auga someras onde se alimenta de pequenos peixes, anfibios e
invertebrados. Ten actividade crepuscular, alén de que ás veces se deixa ver
polo día. É estival, chegando da África
transahariana a partir de abril e permanecendo até agosto-setembro. En
Galicia é unha ave pouco común, con
escasas localidades de nidificación
confirmada. Cría a partir de mediados C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
de maio, instalando o seu niño en
VU
V
U
IIEE
-zonas de denso carrizal.
No parque natural a súa distribución vese restrinxida á lagoa de
Vixán, sendo de presenza regular nos últimos anos. Na primavera
de 2006 observouse unha parella cun territorio establecido no
cinto de carrizal do bordo NO, mais o seu carácter esquivo imposibilitou a confirmación de cría. As observacións desta especie adoitan ser fugaces, normalmente en voo de desprazamento dunha
zona a outra do cinto de macrófitos, ou ben posada na base dos
carrizos adxacentes á superficie da auga. O observatorio ornitolóxico instalado na beira da lagoa constitúe un bo emprazamento para
a detección desta especie.
21
Gaarrzzoottaa ccoom
G
múúnn, Garceta común, Egretta garzetta
Garza migratoria e dispersiva, con distribución europea circunscrita á conca
mediterránea. Trátase dunha especie
asociada a zonas húmidas, con preferencia por lagoas pouco profundas, ríos de
curso léntico, arrozais, rías e marismas.
Cría de xeito colonial sobre árbores, carrizais e vexetación próximos á auga. A
poboación reprodutora española divídese en dúas áreas, por un lado a oriental,
que abrangue a costa mediterránea e a
conca do Ebro até o Cantábrico, e por
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
outro lado a occidental, que se estende
-IIEE
-por brañais da costa suratlántica e concas hidrográficas do oeste peninsular. En Galicia é invernante común,
cunha poboación superior a 1.000 exemplares localizada preferentemente nas zonas internas das rías. O groso das aves chega a partir de
setembro, permanecendo até marzo. As observacións temperás débense a movementos dispersivos de exemplares xuvenís.
No parque natural é de invernada regular mais escasa, sendo a media
de aves en xaneiro de 1,66 ± 0,57 (rango 0-7). Pódese observar tanto
na marisma e desembocadura do Carregal como na lagoa de Vixán,
aínda que non é infrecuente a presenza dalgún exemplar na fronte de
praia, especialmente nas proximidades do illote rochoso situado na
desembocadura do Carregal.
22
Guía das aves
Gaarrzzaa rreeaall, Garza real, Ardea cinerea
G
Ardeido amplamente distribuído en
Europa, coas mellores poboacións localizadas na franxa temperada, desde as
Illas Británicas e Francia até Rusia e
Ucrania. En España existe unha poboación reprodutora en aumento e clara
expansión, da cal case a metade
encóntrase en dous enclaves: Doñana e
a albufeira de Valencia. En Galicia é
predominantemente invernante, malia
que cunha pequena poboación reprodutora. A cría foi moi escasa mais regu- C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
lar nos últimos anos na comarca da
-IIEE
-Limia, e máis recente na ría de Noia. En
Galicia a cifra de invernantes oscila entre 1.300-1.600 exemplares,
localizados tanto en brañais costeiros como de interior. Comezan a
súa chegada a partir de agosto e permanecen até febreiro-marzo,
aínda que os temperáns movementos dispersivos de xuvenís fan
posible a súa observación en período estival.
No parque natural pódese observar case todo o ano, sendo os meses
de maio e xuño os de presenza máis improbable. Frecuenta a lagoa
de Vixán e tamén a marisma do Carregal, buscando alimento nas
súas canles. Pódese observar así mesmo na desembocadura do
Carregal e na fronte de praia. A invernada media foi de 7,87 ± 1,32
individuos (rango 0-16).
23
PPaattoo cciinncceennttoo, Ánade friso, Anas strepera
Anátido con distribución na franxa
temperada de Eurasia e Norteamérica.
España conta cunha poboación reprodutora moi dispersa, cos principais
núcleos localizados nas marismas do
Guadalquivir, delta do Ebro e Tablas de
Daimiel. En Galicia é unha especie con
cría regular mais escasa e moi localizada, sendo a lagoa de Valdoviño a principal localidade de nidificación. En
período reprodutivo ocupa masas de
auga someras con certo grao de eutroCG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
fización que presenten importantes
VU
V
U
IIEE
-parches e bordos de vexetación emerxente. Cría máis tarde que outras anátidas, comezando o proceso
reprodutivo a finais de abril. Fóra do período de cría tende a concentrarse en zonas de augas tranquilas e protexidas de grandes brañais, podendo ser observado en lagoas, desembocaduras e embalses. A poboación invernante en Galicia sitúase no entorno de 200300 exemplares.
Trátase dun anátido con cría confirmada no parque natural e presente todo o ano, de tal xeito que nidificou, polo menos, en 2 dos
últimos 5 anos. Durante a estación reprodutora de 2006 estimáronse 1-2 parellas na lagoa de Vixán, zona onde se pode ver con
regularidade. A cifra media de invernantes foi de 12,66 ± 2,58
exemplares (rango 0-31), localizada principalmente en Vixán. Máis
raramente poden verse tamén exemplares na marisma do Carregal.
24
Guía das aves
Ceerrcceettaa rreeaall, Cerceta común, Anas crecca
C
Pequena anátida con poboacións do
norte de Europa en gran medida
migratorias. Cría de forma moi localizada en localidades de Pontevedra,
Asturias, Soria e La Rioja. Selecciona
brañais eutrofizados con boa cobertura
vexetal, tanto naturais como de orixe
artificial. En Galicia é eminentemente
invernante, aínda que existe un pequeno núcleo reprodutivo, en aparente
regresión, nas Gándaras de Budiño
(Porriño)[2]. Durante a invernada é moi C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
común, cunha cifra que oscila entre
EE*
*
-VU
V
U
4.000-6.000 aves. Frecuenta zonas
intermareais, desembocaduras, marismas, lagoas e embalses. Os
movementos migratorios comezan en xullo, ao finalizar a cría, cun
pico de chegadas en outono. En anos fríos o continxente de invernantes é maior. As aves regresan as súas áreas de cría europeas entre
finais de febreiro e abril.
No parque natural a súa presenza está fundamentalmente vinculada
á lagoa de Vixán, alén de que tamén podería aparecer no Carregal e,
en moi raras ocasións, en augas costeiras fronte á praia. Pódese observar desde xullo até abril, rarefacéndose nos meses de maio e xuño, típicos da temporada de cría. É unha anátida de invernada regular e
común, cunha cifra media de 80,13 ± 15,90 exemplares (rango 3195). A máxima cifra de invernantes alcanzouse en xaneiro de 1997,
posiblemente como consecuencia dunha onda de frío continental.
25
LLaavvaannccoo rreeaall, Ánade azulón, Anas platyrhynchos
É a anátida máis común e amplamente
distribuída a nivel europeo. En España
distribúese por todo o territorio peninsular, escaseando no surleste e en
páramos interiores. Presenta unha
grande capacidade de adaptación ás
condicións ambientais, o que lle permite aproveitar diversas fontes de alimentación. Prefire augas pouco profundas, ricas en vexetación subacuática e rodeadas de zonas resgardadas
para refuxiarse. A poboación indíxena
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
é fundamentalmente sedentaria, pro---ducíndose un incremento poboacional
durante o inverno pola chegada de aves extraibéricas. En Galicia é a
anátida reprodutora máis común, aparecendo en calquera tipo de
brañal, tanto costeiro como de interior. A poboación invernante oscila entre 10.000-12.000 exemplares.
No parque natural pódese ver todo o ano e é unha especie nidificante. A poboación reprodutora na primavera de 2006 estimouse
nun mínimo de 12-16 parellas. A cría foi confirmada na lagoa de
Vixán e probable na marisma do Carregal, así como nas charcas de
Olveira e outros enclaves húmidos do interior do parque. Ao finalizar a cría é habitual que as aves nidificantes na comarca se concentren para mudar na lagoa de Vixán. Non é raro que ademais frecuenten as augas litorais fronte á praia. A cifra media de invernantes foi de 63,9 ± 10,54 exemplares (rango 12-121).
26
Guía das aves
PPaattoo ccuulllleerreettee, Cuchara común, Anas clypeata
Anátida migratoria con tendencia a
ocupar brañais de augas someras con
abundante vexetación acuática, tales
como marismas, desembocaduras e
lagoas. As principais poboacións nidificantes distribúense polo centro, leste e
norte de Europa, cos seus cuarteis de
invernada localizados na conca mediterránea, mar Negro e norte de África.
España conta cunha pequena poboación de cría irregular moi localizada e
puntual. Presenta unha das migracións C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
máis temperás das anátidas invernan--NTT
N
tes, chegando os primeiros efectivos en
setembro. O regreso ás áreas de cría comeza en febreiro e prolóngase até marzo-abril, de maneira que a principios de maio todos os
reprodutores están nos seus cuarteis de cría. A poboación invernante en Galicia sitúa no rango de 800-1.200 exemplares.
No parque natural é unha especie de invernada regular, localizada
preferentemente na lagoa de Vixán, aínda que de forma moi ocasional pode verse algún exemplar na marisma do Carregal. A cifra
media de invernantes foi de 34,9 ± 9,28 exemplares (rango 2-137).
27
PPaattoo cchhuuppóónn, Porrón europeo, Aythya ferina
Anátida mergulladora nidificante en
España, aínda que cunha poboación
reducida. Esta poboación nativa dispérsase tras o período reprodutivo,
malia que a maioría das aves presentes en inverno son aves de procedencia extraibérica. En Galicia non existen indicios de nidificación e compórtase como típico invernante, con
exemplares presentes desde setembro
e unha poboación que oscila entre
700-1.000 individuos.
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
No parque natural é unha anátida de
---invernada regular aínda que pouco
numerosa, xa que a cifra media censada en xaneiro foi de 8,8 ±
1,87 exemplares (rango 0-21). A súa presenza está restrinxida á
lagoa de Vixán, sendo moi improbable a súa observación noutras
zonas deste espazo natural.
28
Guía das aves
Azzoorr ccoom
A
múúnn, Azor común, Accipiter gentilis
Especie eminentemente forestal e
sedentaria que ocupa bosques maduros, preferentemente de coníferas. En
Galicia está ben distribuído por todo
o territorio e vinculado a todo tipo de
masas arbóreas, aínda que parece
menos abundante en eucaliptais. Na
primavera de 2006 non se confirmou
a cría no parque natural, mais a alta
dispoñibilidade de presas e a presenza de hábitats parchea- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
dos propicios
IIEE
IIEE
-para cazar
facilitaron a súa observación. Pode verse
cazando en espazos abertos en calquera
época do ano, sendo máis frecuente en
período postreprodutivo pola presenza de
xuvenís. Son frecuentes os desplumadoiros na trasduna, cerca das zonas de
repouso das aves acuáticas.
Gaabbiiáánn ccoom
G
múúnn, Gavilán común, Accipiter nisus
Especie sedentaria, con paso e invernada de aves europeas. Tipicamente
forestal e de difícil detección, mostrando preferencia por bosques de
coníferas de 15-40 anos intercalados
con cultivos. Pódese observar en calquera mancha boscosa do parque
natural, incluso en hábitats abertos,
onde cazan as presas (frinxílidos, túrdidos, pardais…) que son a base da
súa alimentación. Durante a primavera de 2006 non se confirmou a súa C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
cría no interior do parque natural,
IIEE
IIEE
VU
V
U
detectándose como probable nun
bosquete de pinos ao norte de Vixán e posible na masa forestal
localizada ao NL da marisma do Carregal.
29
Miiññaattoo ccoom
M
múúnn, Busardo ratonero, Buteo buteo
Falconiforme sedentaria que ocupa
todo tipo de hábitats arborados, alcanzando o seu óptimo en zonas con
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
mosaico de bosques e prados. En
IIEE
IIEE
-Galicia é posiblemente a rapaz diúrna
máis abundante, frecuentando todo tipo de medios forestais abertos
e áreas de cultivos con árbores. É unha especie habitual no parque
natural en calquera época do ano. Na primavera de 2006 confirmouse a súa nidificación na orla forestal, estimándose unha poboación local reprodutora de 2-3 parellas. Os exemplares con territorio na
zona sobrevoan habitualmente o cordón dunar en busca de presas.
LLaaggaarrtteeiirroo ppeenneeiirreeiirroo, Cernícalo vulgar, Falco tinnunculus
Especie fundamentalmente sedentaria,
con paso e invernada de aves extraibéricas. Ocupa todo tipo de terreos abertos, xa sexan cultivos, pasteiros ou eiras.
En Galicia está amplamente distribuído
e ocupa moi diversos hábitats de nidificación. No parque natural pódese
observar ao longo de todo o ano.
Frecuenta as zonas de cultivos, pasteiros e a trasduna de toda a praia. Na primavera de 2006, aínda sendo moi frecuente a súa observación non se confirCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
mou a cría dentro deste espazo natural.
IIEE
IIEE
-Non obstante, observouse unha parella
ligada a piñeirais que estaban preto da lagoa de Vixán, a cal probablemente criou nun niño de córvido. As parellas asentadas na periferia do parque utilizan o cordón dunar como lugar habitual de caza.
30
Guía das aves
EEssm
meerriillllóónn ccoom
múúnn, Esmerejón, Falco columbarius
Falconiforme tipicamente invernante
na península Ibérica, con chegada dos
primeiros efectivos en agosto e partida até mediados de abril. A invernada
repártese por toda España, aínda que
preferentemente na meseta norte[6].
En Galicia compórtase como invernante escaso, tanto en zonas costeiras
como en comarcas do interior. No parque natural é
un invernante habitual, C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
presente
IIEE
IIEE
-desde outubro a marzo. Caza pequenos paseriformes
e limícolas no cordón dunar e tamén na
fronte de praia.
FFaallccóónn ppeeqquueennoo, Alcotán europeo, Falco subbuteo
Pequeno falcón estival, migrador transahariano que chega a partir de abril
permanecendo até setembro-outubro.
En Galicia localízase máis a miúdo na
vertente atlántica e escasea nas zonas
de media e alta montaña da metade
oriental, mostrando preferencia por
áreas abertas próximas a embalses e
lagoas con arboredos próximos. No
parque natural foi observado na primavera de 2006 no cinto de piñeiro próximo á marisma do Carregal e nas C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
inmediacións da lagoa de Vixán, sen
IIEE
IIEE
NTT
N
poder confirmar a súa cría. Caza até
ben entrado o anoitecer, depredando sobre grandes insectos alados
(ortópteros, odonatos,…) e ocasionalmente sobre morcegos, micromamíferos terrestres e réptiles.
31
PPeerrddiizz rruubbiiaa, Perdiz roja, Alectoris rufa
Localízase en diversos tipos de hábitat,
seleccionando zonas de matagueira fragmentadas con abundantes pasteiros e
comunidades arbustivas que lle proporcionen refuxio e unha abundante produción de sementes. En Galicia é máis
común na metade oriental, rarefacéndose en boa parte do interior das provincias de Pontevedra e A Coruña. No parque natural é unha especie moi rara, xa
que na primavera de 2006
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
só se detectou
--DD
D
D
nunha ocasión
na duna gris ao norte da marisma do
Carregal. Con certeza non criou no parque
nesta primavera. A súa presenza pódese considerar esporádica, quizais ligada a exemplares procedentes de soltas realizadas na periferia do espazo natural.
FFaaiissáánn ccoom
múúnn, Faisán común, Phasianus colchicus
Galinácea orixinal da rexión do
Cáucaso, introducida en Europa con
fins cinexéticos. Trátase dunha especie
sedentaria que presenta un núcleo
reprodutor no parque natural, seguramente formado a partir de exemplares
procedentes de soltas efectuadas nos
terreos cinexéticos limítrofes. Ao longo
da primavera de 2006 confirmouse a
súa cría en varias cuadrículas do norte
do parque natural e tamén se observou
un macho cantor na zona sur, cerca da
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
lagoa de Vixán. O hábitat ocupado
---caracterizouse pola presenza de amplos
espazos abertos, con pasteiros salpicados de zonas arboradas. Cría de
marzo a xuño, en zonas de vexetación tupida como pasteiros altos,
malezas ou sebes onde a femia fai unha pequena depresión.
32
Guía das aves
Raassccóónn ddee aauuggaa, Rascón europeo, Rallus aquaticus
R
Pequeno rálido sedentario cunha
modesta entrada invernal de exemplares europeos. A súa distribución está
condicionada pola presenza de diferentes tipos de brañais, mostrando querenza por zonas de vexetación inundada
como marismas, xunqueiras e beiras de
ríos e lagoas con carrizal. Trátase dunha
especie moi tímida e cautelosa, o que
dificulta a súa observación, sendo máis
fácil escoitar o seu característico reclamo. En Galicia presenta unha distribu- C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
ción ligada a brañais costeiros e algúns
---do interior de Ourense e Lugo.
No parque natural a súa presenza é permanente e aparentemente
restrinxida á lagoa de Vixán. Escóitase con frecuencia reclamando
no carrizal, e cando o nivel da auga é suficientemente baixa, é
posible velo alimentándose nas beiras lamacentas. Ao longo da
primavera de 2006 confirmouse a súa cría, estimando o núcleo
reprodutor en 4-6 parellas. En canto ao período invernal, a súa dificultade de detección fai que se infravaloren os efectivos poboacionais. A media dos censos invernais foi de 0,87 ± 0,67 individuos (rango 0-10), pero a metodoloxía dos censos de xaneiro non
é axeitada para a súa cuantificación.
33
Gaalliiññaa ddee rrííoo, Gallineta común, Gallinula chloropus
G
É un rálido moi común como reprodutor na península Ibérica, sedentario e con invernantes do norte e centro de Europa. Aparece ligado a todo
tipo de brañais con augas estancadas ou lentas e unha axeitada cobertura vexetal, evitando ambientes
salinos e oligotróficos. En Galicia é
común en brañais lóticos e lénticos
que presenten algunha vexetación
de macrófitos.
No parque natural está presente todo
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
o ano, cunha distribución circunscrita
---á lagoa de Vixán. Na primavera de
2006 confirmouse a súa cría e estimou unha poboación reprodutora en 5-7 parellas. A cifra media de invernantes foi de 2,4 ± 0,84
exemplares (rango 0-10), aínda que polo seu comportamento discreto semella moi probable que estes censos infraestimen o número real presente. De feito, existen observacións outonais nesta
lagoa de até 50-60 exemplares.
34
Guía das aves
Gaalliiññoollaa nneeggrraa ccoom
G
múúnn, Focha común, Fulica atra
Na península Ibérica é un reprodutor
común. As aves nativas compórtanse
como sedentarias, malia que con movementos dispersivos postxenerativos ou
fugas por secas. Hai ademais unha
importante invernada e paso de aves
do norte e centro de Europa. Habita un
amplo rango de tipos de brañais, mostrando preferencia por aqueles que
presentan augas abertas e tranquilas
cun nivel regular e con boa cobertura
de vexetación emerxente, así como pre- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
senza de vexetación somerxida que
---constitúe a base da súa alimentación.
En Galicia é de cría regular e dispersa, en xeral non moi abundante.
A súa distribución no parque natural restrínxese á lagoa de Vixán, onde
ao longo da primavera de 2006 se confirmou a súa cría e estimou a
poboación reprodutora en 3-5 parellas. A invernada nesta localidade
arrebola unha media de 49,73 ± 7,72 exemplares (rango 0-108), existindo un censo máximo de 121 individuos en decembro de 1995.
35
Gaabbiittaa eeuurrooaassiiááttiiccaa, Ostrero euroasiático,
G
Haematopus ostralegus
Limícola invernante común no litoral
galego, cunha pequena poboación
nidificante na península Ibérica concentrada en illotes da costa de Lugo e
Asturias e no delta do Ebro[17].
Localízase preferentemente en zonas
de intermareal areoso, onde consume
preferentemente moluscos bivalvos e
poliquetos, aínda que tamén existe
unha poboación importante en litoral
rochoso non estuarino[11]. A poboación
invernante
en brañais costeiros galeCG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
gos oscila entre 1.300-1.500 exemplaVU
V
U**IIEE
IIEE
NTT
N
res, destacando como localidade máis
relevante a ría de Arousa. Nesta a dinámica estacional caracterízase
por unha entrada de efectivos a partir de setembro-outubro, máximo
invernal en xaneiro-febreiro e partida de invernantes entre finais de
febreiro e marzo[7].
No parque natural é unha limícola non reprodutora, presente sobre
todo en outono e inverno, se ben algúns inmaduros poden permanecer durante a primavera e incluso en meses estivais. A media de
invernantes censados foi de 26,9 ± 67,23 exemplares (rango 0-79).
Atópase preferentemente na praia, incluída a canle de desaugadoiro da marisma do Carregal, e tamén nas rochas do extremo sur do
espazo natural. Tamén poden observarse exemplares buscando alimento non intermareal existente na marisma do Carregal, sobre
todo na parte máis próxima á conexión co mar.
36
Guía das aves
PPeerrnniilleeiirroo ccoom
múúnn, Alcaraván común, Burhinus oedicnemus
Limícola de actividade fundamentalmente crepuscular ligada a medios
abertos, especialmente páramos e
pasteiros. Amplamente distribuída
polo interior de España, a área de cría
en Galicia concéntrase en zonas concretas do interior de Lugo e Ourense,
cunha única poboación costeira situada no parque natural[5]. A poboación
galega foi estimada en 40 parellas[5],
aínda que existe un gran déficit de
información, sendo posible a existen- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
cia doutros núcleos de cría non desVU
V
U
IIEE
NTT
N
critos. Os pernileiros peninsulares
parecen ser fundamentalmente sedentarios, mais en inverno chegan á península efectivos procedentes doutros países europeos.
A poboación nidificante no parque natural é extremadamente singular, pola súa persistencia interanual, illamento xeográfico respecto a
outros núcleos de cría e carácter único na costa galega. Na primavera
de 2006 esta poboación foi de 5-7 parellas, localizadas na zona de
dunas grises situada ao norte da marisma do Carregal e ao sur da súa
canle de desaugadorio. A situación dos seus niños no chan e o seu
carácter retraído fainos vulnerables respecto ao tránsito humano e presenza de cánidos, dous factores que deben ser estritamente controlados para evitar perdas de ovos e/ou polos. En inverno poderían entrar
neste espazo natural exemplares extraibéricos, aínda que se descoñece o comportamento das aves locais tras o período de cría.
37
PPííllllaarraa rreeaall, Chorlitejo grande, Charadrius hiaticula
Limícola invernante na península
Ibérica, ligada fundamentalmente a
brañais costeiros malia que con presenza máis ou menos ocasional en zonas
de interior. A poboación media invernante en Galicia é da orde de 500-600
exemplares, destacando como localidade principal a ría de Arousa. A dinámica estacional nesta ría caracterízase
pola entrada de efectivos desde finais
de xullo, con máximo anual en decembro e partida de invernantes entre
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
finais de febreiro e marzo[7]. O paso preIIEE
IIEE
-nupcial de exemplares invernantes no
sur peninsular e África evidénciase en abril e maio[13], alén de que a
cantidade de aves sedimentadas adoita ser baixa.
No parque natural é un invernante escaso, cunha media de 4,1 ± 1,17
exemplares (rango 0-14). Estes localízanse fundamentalmente na
desembocadura da marisma do Carregal, aínda que en baixamar
tamén poden buscar alimento no intermareal da praia. Normalmente
aparece asociado a outras pequenas limícolas, sendo habitual a formación de pequenos grupos mixtos con píllaras papudas e pilros curlibicos. Durante o outono e paso primaveral é frecuente a observación de efectivos sedimentados, xeralmente en escaso número, tanto
na fronte de praia como na marisma do Carregal.
38
Guía das aves
PPííllllaarraa ppaappuuddaa, Chorlitejo patinegro, Charadrius alexandrinus
Limícola predominantemente costeira, aínda que no centro e sur de
España e outras zonas europeas
ocupa brañais interiores. A poboación nidificante española sitúase
preferentemente na costa mediterránea e Andalucía, mentres que no
litoral cántabro-atlántico do norte a
poboación é exigua e atópase unicamente nun reducido número de
praias de Galicia. Esta poboación
galega cifrouse en 60-70 parellas[15]. C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
Ao igual que outras limícolas de
VU
V
U
IIEE
VU
V
U
pequeno tamaño, esta especie aliméntase preferentemente de pequenos crustáceos e poliquetos.
A poboación reprodutora neste espazo natural é unha das máis
importantes do contexto galego, cifrándose en 2006 en 12 parellas. Os niños, depresións simples na area, sitúanse ao longo de
toda a fronte da praia e tamén no cordón dunar, cunha tendencia á súa concentración na desembocadura da marisma do
Carregal. O balizamento dos niños por parte do persoal do parque natural contribuíu a evitar perdas asociadas ás pisadas
humanas, aumentando ademais a conciencia dos usuarios da
praia acerca da necesidade de evitar molestias sobre adultos e
polos que poidan derivar en destrución de niños ou mortalidade
xuvenil. Neste sentido, un factor de risco durante a reprodución
e de fonte de perturbacións é a presenza de cans na praia. Os
datos dispoñibles suxiren que a poboación local adoita abandonar o parque natural en período
invernal, regresando en febreiro para
criar. Alén disto, en
determinados anos
algúns exemplares
poden permanecer
en inverno (media
do censo de xaneiro = 1,6 ± 0,78
exemplares, rango
0-10).
39
PPííllllaarraa ddoouurraaddaa eeuurrooppeeaa, Chorlito dorado común,
Pluvialis apricaria
Limícola invernante en España, localizándose preferentemente en pasteiros
húmidos interiores e tramos costeiros
atlánticos. A poboación invernante en
Galicia mostra grandes fluctuacións
interanuais, con entradas importantes
con ocasión de ondas de frío continentais e baixas cifras en invernos
máis temperados. Na costa presenta
normalmente escasos efectivos, localizados principalmente en cordóns
dunares e prados. A poboación inverCG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
nante na ría de Arousa está vinculada
IIEE
IIEE
-esencialmente aos cordóns dunares da
Lanzada e Corrubedo. A entrada de efectivos invernantes nesta ría
ten lugar a partir de finais de agosto, con máximo invernal en
xaneiro e partida de invernantes en febreiro[7].
A poboación media invernante no parque natural foi de 128,1 ±
33,9 exemplares (rango 0-366). Estas aves distribúense polo cordón
de dunas grises, zona onde buscan o seu alimento, aínda que máis
raramente tamén poden observarse no espazo intermareal do
Carregal. O amplo rango existente nos censos de xaneiro mostra a
gran variabilidade interanual na entrada de efectivos, sendo sobre
todo importante con ocasión de ondas de frío continentais.
40
Guía das aves
PPííllllaarraa cciinncceennttaa, Chorlito gris, Pluvialis squatarola
Ao igual que a píllara dourada europea, é esta unha limícola invernante na
península Ibérica, localizándose preferentemente os seus efectivos na costa
atlántica[8]. A poboación galega oscila
entre 2.500 e 3.000 exemplares, destacando como localidade principal a
ría de Arousa. As súas preferencias de
hábitat céntranse en zonas de intermareal lamacento ou lamacento-areoso,
onde busca os poliquetos e pequenos
crustáceos que constitúen a súa dieta. C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
A dinámica estacional en Arousa caracIIEE
IIEE
-terízase por unha entrada masiva de
efectivos a partir de outubro, máximo invernal en xaneiro-febreiro e
posterior descenso de efectivos até alcanzar un mínimo anual en
xuño[7]. O paso prenupcial mostra un máximo temperán en febreiro
e outro tardío na segunda metade de abril[13].
No parque natural localízase ao longo da fronte de praia e, preferentemente, na desembocadura da marisma do Carregal e intermareal
interior. A poboación media invernante foi de 14,3 ± 3,53 exemplares
(rango 0-54). A sedimentación de migrantes primaverais na fronte de
praia e intermareal do Carregal ten lugar sobre todo en maio, sendo frecuente daquela a observación de exemplares en plumaxe nupcial.
41
PPiillrroo bbuulleebbuullee, Correlimos tridáctilo, Calidris alba
Limícola invernante na península
Ibérica, preferentemente en litoral areoso aínda que tamén se encontra en
substratos lamacento-areosos. Busca as
súas presas, pequenos crustáceos e
poliquetos, na liña de marea, movéndose rapidamente co fluxo e refluxo da
auga. A poboación galega en inverno é
escasa, da orde de 300-400 exemplares. Na ría de Arousa a entrada de efectivos postreprodutores ten lugar xa
desde agosto, con pico de invernantes
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
en xaneiro e partida en febreiroIIEE
IIEE
-marzo[7]. O paso migratorio prenupcial
pode ser cuantitativamente moi importante en certos anos[23] e
manifesta a súa máxima intensidade cara a mediados de maio[13].
A poboación invernante no parque natural foi reducida, cunha
media de 17,9 ± 3,82 exemplares (rango 0-45). Estes exemplares
obsérvanse alimentándose na liña de marea, mostrando preferencia
pola praia da Ladeira. A migración prenupcial é evidente sobre todo
cara a mediados de maio, presentando nese momento moitos individuos a librea nupcial. Do mesmo xeito que as outras limícolas presentes na fronte de praia, este pilro é sensible ás perturbacións ocasionadas pola presenza de cans neste ambiente.
42
Guía das aves
PPiillrroo ccuurrlliibbiiccoo, Correlimos común, Calidris alpina
É unha das limícolas máis comúns en
inverno e non nidifica na península
Ibérica. Frecuenta principalmente brañais costeiros, seleccionando substratos lamacento-areosos ou lamacentos,
se ben tamén se encontra en praias
abertas de area fina. A poboación
invernante en Galicia oscila ao redor de
10.000 exemplares, destacando como
localidade principal a ría de Arousa. A
dinámica estacional nesta ría caracterízase por unha escasa sedimentación de C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
exemplares postreprodutores en agosIIEE
IIEE
-to e setembro, entradas importantes de
invernantes en outubro e, principalmente, novembro, máximo invernal en xaneiro e partida de invernantes durante marzo e principios
de abril[7]. Existe unha sedimentación non moi numerosa de migrantes prenupciais entre mediados de abril e mediados de maio[13],
época onde moitos exemplares presentan a plumaxe nupcial.
No parque natural é unha das limícolas máis numerosas en inverno,
aínda que as cantidades son sempre limitadas. A poboación invernante foi de 28,9 ± 7,08 individuos (rango 0-100) e atópase principalmente no intermareal da marisma do Carregal e desembocadura, ademais de que tamén poden observarse aves ao longo da fronte de praia.
Esta distribución é semellante á existente en meses primaverais ou
outonais, períodos migratorios durante os cales este pilro adoita formar bandos mixtos con pilros bulebule e outras limícolas pequenas.
43
Beeccaacciinnaa ccaabbrraa, Agachadiza común, Gallinago gallinago
B
É unha limícola fundamentalmente
invernante en gran parte da península Ibérica, aínda que existe unha
pequena poboación nidificante localizada en brañais continentais do centro de España, norte de Portugal e
Galicia[24]. Debido á súa dispersión
invernal e hábitos discretos, os censos
tradicionais son inadecuados para
obter estimas de abundancia, descoñecéndose o tamaño da poboación
invernante en Galicia. En período
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
postreprodutivo esta especie atópase
EE*
*
-EEN
N
en pasteiros higrófilos, charcas, bordos de lagoas e marismas mareais. Na ría de Arousa a entrada de
efectivos postreprodutores ten lugar a partir de finais de agosto,
permanecendo os invernantes até marzo-abril[7].
No parque natural localízase principalmente na marisma do Carregal
e bordos da lagoa de Vixán, malia que tamén poden levantarse
exemplares nas charcas estacionais que se forman no cordón de
dunas grises. Non é unha limícola especialmente gregaria, polo que
soen observarse exemplares illados ou, como moito, pequenas agregacións inferiores a 10 individuos.
44
Guía das aves
Maazzaarriiccoo rraabbiippiinnttoo, Aguja colipinta, Limosa lapponica
M
É unha limícola invernante na península Ibérica, distribuída maioritariamente
na vertente atlántica[8]. Atópase en
brañais costeiros, preferindo substratos
lamacentos ou lamacento-areosos onde
busca o alimento, constituído por poliquetos e pequenos crustáceos e moluscos. A poboación invernante en Galicia
oscila entre 600 e 900 exemplares,
sendo de novo a ría de Arousa a principal localidade. Nesta ría a entrada de
efectivos invernantes prodúcese a partir C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
de setembro, cun máximo invernal en
IIEE
IIEE
-decembro-xaneiro e partida de efectivos en marzo[7]. A escasa importancia da sedimentación prenupcial
en Galicia[13] suxire que as aves europeas efectúan voos sen escalas
desde o litoral africano aos brañais costeiros dos Países Baixos[8].
No parque natural é unha limícola de efectivos moi escasos, sendo
a poboación invernante de 1,47 ± 0,65 exemplares (rango 0-8).
Encóntrase principalmente asociada ao intermareal da marisma do
Carregal e a súa desembocadura. O paso migratorio primaveral é
moi pouco evidente, aínda que adoita proporcionar a ocasión de
observar exemplares con plumaxe nupcial.
45
Maazzaarriiccoo cchhiiaaddoorr, Zarapito trinador, Numenius phaeopus
M
É esta unha limícola non nidificante na
península Ibérica e de invernada maioritaria en cuarteis africanos. En Galicia
pode verse principalmente en pasos
migratorios, aínda que existe unha
pequena poboación invernante localizada en brañais costeiros e que pode
situarse ao redor de 100 exemplares.
Durante a migración sedimentan en
hábitats variados, incluíndo tanto
substratos de intermareal como cordóns dunares. A dinámica estacional
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
na ría de Arousa caracterízase por un
IIEE
IIEE
-paso postnupcial entre finais de xullo e
outubro, moi escasos efectivos invernantes e paso prenupcial na
segunda quincena de abril[7,13].
No parque natural atópase sobre todo durante a migración prenupcial, meses de abril e maio, época na que poden observarse exemplares buscando alimento no cordón dunar, fronte de praia e marisma do Carregal. En inverno pode permanecer algún exemplar (media
de invernantes = 0,3 ± 0,21 exemplares, rango 0-3). En paso postnupcial tamén sedimentan exemplares, aínda que este paso é cuantitativamente menos manifesto que o prenupcial.
46
Guía das aves
Maazzaarriiccoo ccuurrllíí, Zarapito real, Numenius arquata
M
Na península Ibérica compórtase como
invernante, se ben existe unha exigua
poboación nidificante, de gran interese
bioxeográfico, localizada en pasteiros
higrófilos da Terra Chá lucense[20]. Alén
de que é unha limícola máis abundante en brañais costeiros con esteiro,
tamén se encontra en litoral aberto e
máis limitadamente en zonas húmidas
continentais. A poboación invernante
en Galicia supera os 2.000 exemplares,
destacando as rías de Arousa e C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
Ortigueira como zonas de maiores
EE*
*
IIEE
EEN
N
efectivos. A dinámica estacional en
Arousa caracterízase pola existencia de sedimentación postnupcial
desde principios de xullo, aínda que o groso de invernantes locais
comeza a chegar en outubro. O máximo invernal acontece xeralmente en xaneiro e a partida destes exemplares entre finais de
febreiro e marzo[7].
No parque natural a poboación invernante foi de 32,5 ± 5,34
exemplares (rango 0-59). Obsérvanse principalmente na marisma
do Carregal, aínda que tamén as aves buscan alimento no cordón
dunar e fronte de praia. En paso prenupcial e postnupcial é unha
limícola de presenza constante aínda que con escasos efectivos,
permanecendo incluso algunhas aves non reprodutoras durante
toda a primavera e verán.
47
Biilluurriiccoo ccoom
B
múúnn, Archibebe común, Tringa totanus
Na península Ibérica é un reprodutor
común, principalmente en brañais do
centro e sur de España. En Galicia non
cría mais é un invernante común, cunha
poboación media da orde de 500-800
exemplares. Atópase sobre todo en brañais costeiros con esteiro, destacando
de novo a ría de Arousa como localidade de referencia. Nesta a entrada de
efectivos sedimentados en migración
postnupcial ten lugar desde finais de
xullo, mentres que o groso de invernanCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
tes locais se observa desde outubro. O
--VU
V
U
pico de invernada ten lugar en xaneirofebreiro e a partida de invernantes ao longo de marzo[7]. O paso prenupcial ten lugar ao longo de abril, aínda que en cantidades limitadas.
No parque natural a poboación invernante foi moi escasa (0,1 ± 0,1
exemplares, rango 0-1), ao igual que a cantidade de individuos
observados en meses outonais e primaverais. Esta limícola gusta de
frecuentar marismas mareais, polo que neste espazo natural encóntrase principalmente na do Carregal.
48
Guía das aves
Biilluurriiccoo ppaattiivveerrddee, Archibebe claro, Tringa nebularia
B
Esta limícola non cría na península
Ibérica, mais é común en pasos migratorios e invernada. Frecuenta preferentemente brañais costeiros, pero tamén se
atopa, en cantidades menores, en zonas
de interior. A poboación invernante en
Galicia pode situarse no entorno de
200-300 exemplares, aínda que a súa
tendencia a dispersarse e explotar
medios variados, que inclúen intermareal areoso e lamacento mais tamén
marismas mareais, posiblemente leve a
CG
C
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
unha infraestimación de efectivos. A
IIEE
IIEE
-dinámica estacional en Arousa caracterízase pola chegada de exemplares desde mediados de xullo, máxima
sedimentación entre mediados de setembro e outubro, pico invernal
en decembro-xaneiro e partida de efectivos en marzo[7]. O paso prenupcial é escaso e mostra un pico en abril[13]. É posible que algúns
exemplares veraneantes permanezan toda a primavera e verán.
Do mesmo xeito que na maioría de limícolas, os efectivos invernantes no parque natural localízanse na marisma do Carregal e a súa
desembocadura, hábitats que tamén son os preferidos o resto do
ano. A media de invernantes foi de 5,3 ± 0,94 exemplares (rango 012). É unha especie pouco gregaria en zonas de alimentación e tenden a verse exemplares solitarios ou, como moito, formando pequenos grupos laxos.
49
Biilluurriiccoo bbaaiillóónn, Andarríos chico, Actitis hypoleucos
B
Cría de maneira dispersa por ríos e
arroios de toda a península, sendo
máis común nos pisos montano e colino da metade norte[6]. En inverno chegan numerosos efectivos extraibéricos, malia que pola súa distribución,
tanto en augas continentais como
litorais, como polos seus hábitos
pouco gregarios, non poden ser adecuadamente cuantificadas mediante
censos tradicionais[8]. En Galicia cría
de forma moi localizada, mais é
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
común en pasos migratorios e inverIIEE
IIEE
-nada. A dinámica estacional na ría de
Arousa caracterízase por entrada de efectivos desde mediados de
xullo, con máximos de sedimentación na segunda quincena de
agosto e finais de outubro, e migración prenupcial con máximo
entre finais de marzo e principios de maio[12].
No parque natural atópase durante grande parte do ano, alén de
que sempre en escaso número, con exemplares dispersos tanto pola
marisma do Carregal como nas zonas de rochas do extremo sur. A
poboación media censada en inverno foi de 0,9 ± 0,25 individuos
(rango 0-3).
50
Guía das aves
PPííllllaarraa rriissccaaddaa, Vuelvepiedras común, Arenaria interpres
Trátase dunha limícola non nidificante
na península Ibérica, migrante e invernante exclusivamente costeira. A poboación presente en Galicia en inverno
localízase preferentemente en litoral
rochoso sen esteiro, aínda que tamén
poden observarse aves en brañais con
esteiro e praias. A poboación galega
que non está en esteiros foi estimada
en 550-600 exemplares[11]. A dinámica
estacional en Arousa caracterízase pola
chegada de migrantes a partir de finais C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
de agosto, con máximo invernal en
IIEE
IIEE
-decembro-xaneiro e partida de invernantes en marzo[7].
Debido á súa preferencia por medio rochosos, a presenza no parque
natural durante o inverno limítase a escasos exemplares nas zonas
de rocha dos extremos norte e sur da praia. A poboación media
invernante foi de 1,1 ± 0,66 aves (rango 0-10). En pasos migratorios
é máis frecuente a súa observación na fronte de praia, alimentándose nos amoreamentos de algas deixados pola marea. En paso prenupcial, evidente sobre todo en maio e principios de xuño, os exemplares sedimentados adoitan presentar plumaxe nupcial.
51
Gaaiivvoottaa cchhoorroonnaa ccoom
G
múúnn, Gaviota reidora, Larus ridibundus
Cría en localidades do centro e metade
oriental da península. En Galicia compórtase como invernante con esporádicos episodios de nidificación[6] e
encóntrase principalmente en brañais
costeiros, aínda que tamén frecuenta
embalses e lagoas interiores. A poboación invernante na nosa comunidade é
da orde de 20.000-25.000 exemplares, destacando as rías, entre elas a de
Arousa, como principais zonas de acollida. A dinámica estacional caracteríCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
zase pola entrada de efectivos extrai---béricos desde setembro e a partida
entre febreiro e marzo[6], aínda que non reprodutores permanecen
durante todo o ano en moitos brañais galegos.
No parque natural está presente case todo o ano, aínda que non cría.
A partir de xuño comezan a chegar os primeiros adultos dos cuarteis
de cría europeos, e en xullo aparecen xuvenís nados no ano.
Permanecen até a primavera (marzo-abril), cando parten de novo cara
ás áreas de cría, malia que poden quedar algúns individuos a pasar a
época estival. Pódese observar por toda a praia, mais mostra querenza polas desembocaduras do Carregal e Vixán e, en días de temporal,
tamén en terras de labor periféricas. As máximas concentracións acontecen en outono, coincidindo con fluxos migratorios. A cifra media de
invernantes foi de 69,9 ± 15,22 exemplares (rango 8-223).
52
Guía das aves
Gaaiivvoottaa eessccuurraa, Gaviota sombría, Larus fuscus
G
É unha gaivota con maioría de efectivos invernantes de procedencia extraibérica, aínda que na costa galega
existe unha pequena poboación nidificante localizada en illas (arquipélagos de Sálvora, Sisargas e Cíes). Está
ligada principalmente a brañais costeiros, sendo moi escasa en zonas de
interior. A poboación invernante galega cífrase ao redor de 13.000-15.000
exemplares, destacando como localidade máis relevante a ría de Arousa. C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
Tende a ser máis abundante nas par---tes máis internas das rías, diminuíndo a súa importancia relativa en zonas de litoral onde non hai
esteiro e partes externas das rías.
Non cría no parque natural, mais a proximidade dun núcleo reprodutor na illa de Sálvora fai posible a súa observación en época reprodutora. É máis abundante nos pasos migratorios, sobre todo en días
de temporal cando as aves interrompen o seu fluxo migratorio e
sedimentan na baía podendo formar bandos numerosos. A cifra
media de invernantes foi de 52,53 ± 10,66 exemplares (rango 0135). Pódese observar por toda a praia formando grupos heteroespecíficos repousando nos bancos intermareais do Carregal, na súa
desembocadura e na da lagoa de Vixán, así como nas dunas adxacentes a ambos brañais.
53
Gaaiivvoottaa ppaattiiaam
G
maarreellaa, Gaviota patiamarilla, Larus michaellis
Cría por todo o litoral ibérico, aínda que
Galicia alberga aproximadamente a
metade da poboación peninsular. É
unha especie maioritariamente sedentaria, especialmente en adultos, con
dispersión de inmaturos que pode provocar a colonización de novas áreas de
cría. En período reprodutivo prefire costas e acantilados rochosos, dunas e
praias, salinas, marismas e, en ocasións,
tellados. Tamén pode aparecer en brañais continentais, como embalses e ríos.
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
No parque natural é de presenza per---manente, aínda que na primavera de
2006 non se confirmou a súa cría e non existen datos anteriores que
indiquen a súa reprodución no mesmo. A poboación media invernante foi de 2.336 ± 459 exemplares (rango 136- 6851). A súa condición de especie xeral e oportunista fai que se poida ver explotando calquera dos medios presentes neste espazo natural, frecuentando as augas costeiras, dunas, terras de labranza, etc. Habitualmente
encóntranse moitos exemplares na lagoa de Vixán e nas charcas
temporais bañándose e enfeitando a plumaxe.
54
Guía das aves
Gaaiivvoottóónn aattlláánnttiiccoo, Gavión atlántico, Larus marinus
G
Especie invernante na península
Ibérica, aínda que recentemente citouse como reprodutora na costa lucense
(Illotes dos Farallóns). Como invernante aparece na cornixa cantábrica e na
fachada atlántica da península Ibérica,
rarefacéndose canto máis ao sur.
No parque natural é unha especie escasa e practicamente presente durante
todo o ano, debido á permanencia de
exemplares inmaduros veraneantes. A
cifra media de invernantes foi de 2,0 ± C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
0,32 exemplares (rango 0-4). Aparece
IIEE
IIEE
-habitualmente asociada con outras
especies de láridos, destacando entre eles polo seu maior tamaño.
Tanto a marisma do Carregal como os extremos rochosos da praia
son frecuentados pola especie para repousar.
55
Caarrrráánn ccrriissttaaddoo, Charrán patinegro, Sterna sandvicensis
C
Especie costeira fundamentalmente
migradora, moi común en Galicia en
ambos pasos e en invernada. As principais áreas de cría localízanse no
Atlántico norte, Báltico, Mar Negro e
Caspio. España conta con dúas localidades de cría no litoral mediterráneo.
Fóra do período reprodutivo dispérsase
pola costa en busca de augas cálidas,
frecuentando desembocaduras, praias,
rías e costas rochosas. A dispersión
postnupcial é rápida, de maneira que
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
en xuño xa se poden ver en Galicia gruIIEE
IIEE
NTT
N
pos familiares nos que se produce o
achegamento de alimento dos proxenitores aos xuvenís.
No parque natural encóntrase tanto na franxa costeira como nas
canles da marisma do Carregal, en busca dos pequenos peces que
constitúen a súa dieta. Tamén é moi fácil ver individuos ou pequenos grupos repousando nos bancos de area ou na fronte de praia. É
unha especie de invernada regular, cunha media de 10,3 ± 2,70
exemplares (rango 0-39).
56
Guía das aves
Arraaoo rroom
A
meeiirroo, Alca común, Alca torda
Ave peláxica invernante na costa ibérica. Cría no norte de Europa e as poboacións europeas máis importantes
localízanse en Islandia, Escandinavia e
nas Illas Británicas. Ás costas da
península Ibérica comezan a chegar os
primeiros exemplares en setembro. O
regreso ás colonias de cría prodúcese
desde febreiro até maio. En Galicia é
unha especie invernante, aínda que
tamén moi abundante nos pasos
migratorios.
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
No parque natural pódese observar
IIEE
IIEE
-nas augas costeiras ao longo de toda a
baía, aínda que o seu carácter peláxico fai que moitas veces se
separe da costa e sexa difícil a súa detección. Durante os pasos
migratorios o cabo Corrubedo é un bo lugar para a observación do
fluxo de migrantes. A cifra media de invernantes foi de 0,8 ± 0,33
exemplares (rango 0-4), se ben as preferencias da especie fan
pouco útil o censo de xaneiro tradicional para rexistrar o número
real de aves presentes. Con ocasión de temporais fortes ou episodios de contaminación mariña é frecuente o achado de aves mortas ou moribundas na fronte de praia.
57
PPoom
mbboo ttoorrccaazz, Paloma torcaz, Columba palumbus
CGGEEAA
C
IIEE
CN
C
NEEAA
--
LLR
REE
--
Pomba sedentaria ben distribuída en
España. En Galicia é común, criando
desde o nivel do mar até 1.500 m de
altitude, en bosques mixtos, caducifolios e terras de labor. No parque
natural ocupa zonas con arborado e soutos en toda a orla que rodea
ao complexo dunar, faltando fundamentalmente en cuadrículas de
duna e praia. Cría desde febreiro até xuño, sendo fácil ver os voos
territoriais que os machos fan ao redor da zona de nidificación. No
bosque mixto obtívose unha densidade primaveral de 9,02 ± 2,85
aves/10 ha, superior á descrita para piñeirais costeiros galegos[3] e de
interior[10]. En período postreprodutivo pódense observar nutridos
bandos en terras de labranza do parque natural e zonas periféricas.
Ruullaa ttuurrccaa, Tórtola turca, Streptopelia decaocto
R
CGGEEAA
C
-58
CN
C
NEEAA
--
LLR
REE
--
Actualmente localízase na práctica
totalidade da península Ibérica. En
Galicia está amplamente distribuída,
aínda que os maiores efectivos atópanse en cidades costeiras como Vigo e A
Coruña. É moi tolerante á presenza
humana, habitando parques e zonas
arboradas nas proximidades de núcleos
poboados. Trátase dunha especie de
presenza permanente no parque natural. Aparece vinculada ás zonas habitadas da Ladeira, O Vilar e Vixán, así
como ás naves industriais situadas ao
sur do parque natural.
Guía das aves
Ruullaa ccoom
R
múúnn, Tórtola europea, Streptopelia turtur
Especie estival distribuída de forma descontinua e heteroxénea por toda a
España peninsular. En Galicia é común e
atópase en practicamente todo o territorio, aínda que se rareface na montaña.
No parque natural é común, ocupando
hábitats en mosaico, con presenza de
arborado, sebes e cultivos así como
zonas de piñeiral aberto. Aparece na
práctica totalidade de cuadrículas
excepto nas correspondentes ao sistema
duna-praia e aos espazos abertos da
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
marisma do
--VU
V
U
Carregal. A
densidade primaveral en bosque mixto foi
de 6,0 ± 3,83 aves/10 ha, semellante á
atopada en cultivos arborados do interior de
Galicia[10]. A medida que avanza o verán
pódense observar congregacións en zonas
de cultivo e pasteiros. A partida de migrantes ten lugar entre agosto e setembro.
Cuuccoo ccoom
C
múúnn, Cuco común, Cuculus canorus
Especie estival que se localiza en todo
tipo de hábitats forestais con independencia da súa composición específica e da súa estrutura, evitando os
espazos excesivamente despexados.
En Galicia é común e está ben repartido por todo o territorio. Está presente no parque natural desde marzo,
sendo máis frecuente escoitar o seu
canto entre abril e xullo. En agosto e
setembro parten na súa migración
cara a África subsahariana. A súa con- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
duta de parasitismo de niño fai que se
IIEE
IIEE
-manifeste como unha especie ubicua
e móbil, podendo ser observada na práctica totalidade das cuadrículas arboradas ou con presenza de matagueira.
59
Cuurruuxxaa ccoom
C
múúnn, Lechuza común, Tyto alba
É unha estrixiforme sedentaria, proclive
a utilizar edificios (casas abandonadas,
torres de igrexas, pombais, etc.) e, en
menor medida, ocos de árbores ou cantís. A pesar do seu papel positivo no
control de roedores, ten sido perseguida
polos seus hábitos antropófilos e a existencia de crenzas infundadas sobre os
seus costumes. No parque natural localizouse na primavera de 2006 nos bordos norte,
oriental e
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
meridional,
IIEE
IIEE
-caracterizados pola presenza de construcións humanas onde pode ocultarse de día e situar o
niño. A tenor da distribución de contactos obtida nas escoitas nocturnas efectuadas, a poboación local pode estimarse
en 5-7 parellas.
Moouucchhoo ddaass oorreellllaass, Autillo europeo, Otus scops
M
É a única estrixiforme estival e a de
menor tamaño das presentes en
Galicia, consumidora de insectos e
pequenos vertebrados. Localízase
principalmente na metade meridional
de Galicia, escaseando no extremo
norte da Coruña e Lugo. Nidifica en
bosques pouco densos e tamén en
parques arborados e xardíns, situando
o seu niño en ocos de árbores. No parque natural localizouse na primavera
de 2006 en dúas cuadrículas do
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
bordo oriental, caracterizadas ambas
IIEE
IIEE
-por presentar bosque mixto de coníferas e caducifolio. A tenor dos contactos obtidos, a poboación
reprodutora pode estimarse en 2-3 parellas.
60
Guía das aves
Moouucchhoo ccoom
M
múúnn, Mochuelo europeo, Athene noctua
É unha estrixiforme sedentaria, típica
de espazos abertos e localizada preferentemente en zonas con penedos,
bordos de bosques e zonas agrícolas.
En Galicia, ao igual que noutras partes de Europa, sufriu unha forte regresión nas últimas 2 décadas, achacada
á acción dos insecticidas e cambios
nos usos agrícolas. No parque natural
localizouse na primavera de 2006 na
zona de dunas grises ao leste da duna
móbil, nas proximidades do Centro de
Recepción e no extremo sur. En conxunto parece preferir as zonas de ecotono bosque-cordón dunar que teñan
penedos. A tenor dos contactos pode
estimarse unha poboación local de 35 parellas.
CGGEEAA
C
IIEE
CN
C
NEEAA
IIEE
LLR
REE
--
AAvveennooiitteeiirraa cciinncceennttaa, Chotacabras europeo,
Caprimulgus europaeus
Especie estival de costumes solitarias,
hábitos crepusculares ou nocturnos e
dieta aeroplanctófaga. Encóntrase
principalmente en zonas abertas con
arborado disperso e cobertura de
matagueira. De día permanece repousando no chan, camuflado grazas á
coloración críptica da súa plumaxe.
Esta especie chega ao parque natural
entre a segunda quincena de marzo e
a primeira de abril. Localízase por C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
todo o cordón de dunas grises e bosIIEE
IIEE
-que aberto da periferia, sendo moi
fácil de detectar nos meses estivais polo seu canto crepuscular. A
poboación local pode estimarse no rango de 8-12 parellas.
61
Veenncceelllloo ccoom
V
múúnn, Vencejo común, Apus apus
É unha ave estival de costumes antropófilas, xa que o groso da poboación
ibérica nidifica en construcións humanas e só unha pequena porcentaxe utiliza acantilados ou ocos de árbores. En
Galicia está ben distribuído e é moi
numeroso. Pasa en voo gran parte da
súa vida e ten unha dieta aeroplanctófaga. No parque natural non nidifica,
aínda que si o
fai en edificios próximos
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
aos seus límiIIEE
IIEE
-tes. Durante
todo o período reprodutivo é unha especie
frecuente no espazo aéreo deste espazo
natural, onde moitos exemplares buscan o
seu alimento.
Maarrttiiññoo ppeeiixxeeiirroo, Martín pescador, Alcedo atthis
M
Ave sedentaria característica de brañais,
de costumes solitarias e dieta ictiófaga.
Para criar necesita medios dulceacuícolas
lóticos non contaminados, con augas
someras, transparentes e non turbulentas
e con ribeiras cubertas de árbores ou
vexetación palustre que proporcionen
abundantes perchas para pescar. En inverno frecuenta tamén brañais costeiros
mariños. Precisamente no parque natural
compórtase como tipicamente invernante, presente aproximadamente desde
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
setembro a febreiro. Os exemplares freIIEE
IIEE
-cuentan tanto a marisma do Carregal
como a lagoa de Vixán, e con certa paciencia poden verse pousados outeando a superficie en busca dos pequenos peixes que constitúen a dieta.
62
Guía das aves
Buubbeellaa ccoom
B
múúnn, Abubilla, Upupa epops
Especie estival de coloración inconfundible, con
pico longo e
curvado
e
dieta insectívora. Mostra
preferencia por ambientes termófilos e
atópase en zonas de bosque aberto,
áreas de matagueira, cultivos e formacións dunares. Sitúa o niño en buracos C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
de árbores ou muros. En Galicia é
IIEE
IIEE
-común, aínda que escasea no terzo
norte e falta tamén en zonas de montaña. No parque natural é unha
ave común, presente desde marzo a setembro-outubro. Busca alimento no cordón de dunas grises e nidifica en ocos de muros e árbores da orla máis externa do parque. No cordón de dunas grises obtívose na primavera de 2006 unha densidade de 1,34 ± 0,86 aves/10
ha, sensiblemente superior ás mencionadas en zonas de matagueira
do piso supramediterráneo ibérico[6].
PPeettoo vveerrddeeaall, Pito real, Picus viridis
Ao igual que outros pícidos ibéricos, é
unha especie insectívora e forestal,
aínda que tende a buscar alimento no
chan e encóntrase habitualmente en
bosques clareados ou incluso zonas
con arborado moi disperso. É sedentario, aínda que se detectaron movementos de curta distancia en época postnupcial de novos dun ano. No parque
natural é unha especie de fácil observación, presente todo o ano e nidificante na orla forestal, aínda que con C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
tendencia a buscar alimento no cordón
IIEE
IIEE
-de dunas grises. A densidade primaveral non se puido calcular debido ao insuficiente número de contactos, mais en calquera caso debe ser inferior a 0,5 aves/10 ha.
63
PPeettoo rreeaall, Pico picapinos, Dendrocopos major
É un pícido sedentario, aínda que
con posibles desprazamentos de
curto radio, amplamente distribuído
por toda Galicia.
Frecuenta tanto
bosques de coníferas como caducifolios, alcanzando máximas densidades primaverais neste último tipo. A diferenza do peto verdeal, só
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
come nos troncos das árbores e polo seu
IIEE
IIEE
-carácter retraído é de máis difícil observación. No parque natural está presente todo o ano e cría nas masas
de bosque mixto periféricas ao cordón de dunas grises, aínda que en
ocasións pode observarse en pinos illados existentes en dito cordón
dunar. Do mesmo xeito que no caso do peto verdeal o número de contactos obtido nos transectos de bosque foi insuficiente para o cálculo
de densidades, mais esta debe ser inferior a 0,5 aves/10 ha.
Coottoovvííaa ppeeqquueennaa, Totovía, Lullula arborea
C
É o aláudido máis forestal dos presentes na península Ibérica, ligado a pasteiros alternados con matagueiras e
bosques abertos. En Galicia é máis
abundante na metade meridional,
especialmente no sector mediterráneo,
rarefacéndose cara ao norte das provincias da Coruña e Lugo. No parque
natural é un paseriforme presente todo
o ano e común. Atópase fundamentalmente na zona de ecotono entre o bosque de coníferas e o cordón de dunas
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
grises. Na primavera de 2006 obtívose
IIEE
IIEE
-no cordón de dunas grises, colonizado
parcialmente por coníferas illadas ou pequenos rodais, unha densidade de 1,91 ± 0,85 aves/10 ha, superior á mencionada en zonas
de matagueira de Galicia[10]. Alén disto esta especie non apareceu
no bosque pechado mixto de coníferas e caducifolios.
64
Guía das aves
LLaavveerrccaa ccoom
múúnn, Alondra común, Alauda arvensis
Encóntrase preferentemente en terreos
deforestados con estratos herbáceos e
arbustivos e cordóns dunares de certa C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
extensión. En Galicia repártese por
IIEE
IIEE
-todo o territorio, desde o nivel do mar
até 1.800 m de altitude. É sedentaria na península, aínda que
algúns individuos poden realizar movementos de pequena amplitude. No parque natural é o aláudido máis abundante, presente todo
o ano e cunha distribución limitada ao cordón de dunas grises. Na
primavera de 2006 obtívose unha densidade de 7,6 ± 1,97 aves/10
ha, lixeiramente inferior á citada en breixeiras costeiras de Galicia[3]
pero maior das citadas en matagueiras do interior galego[10] e pasteiros eurosiberianos[26].
AAnnddoorriiññaa ccoom
múúnn,
Golondrina común, Hirundo rustica
É un hirundínido estival, de nidificación marcadamente antropófila e
posiblemente o máis abundante dos
presentes en Galicia. Está repartido
pola totalidade do territorio e aparece especialmente vinculado ao medio
rural. A Galicia chega en marzo e
marcha en setembro-outubro. No par- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
que natural está presente en dúas
IIEE
IIEE
-zonas do bordo, ambas caracterizadas
pola existencia de construcións humanas onde sitúa os seus
niños. Debido á súa dieta aeroplanctófaga, tanto os adultos como
os volantóns sobrevoan a práctica totalidade do parque en busca
de alimento.
65
PPiiccaa ddaass áárrbboorreess, Bisbita arbóreo, Anthus trivialis
Trátase dun paseriforme estival, de distribución ibérica predominantemente
eurosiberiana. Mostra preferencia por
zonas de pasteiros e matagueiras pouco
voluminosas onde se intercalan árbores
máis ou menos illadas. Tamén frecuenta
bosques pouco
densos con sotobosque claro. En
Galicia é relativamente común,
escaseando cara
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
ao extremo meriIIEE
IIEE
-dional. No parque natural ten unha distribución limitada ao extremo noroeste e
zonas do bordo nororiental, caracterizadas pola existencia de hábitats
de dunas grises con pinos dispersos. A súa localización espacial explica a inexistencia de contactos nos transectos efectuados no cordón de
dunas grises, sendo a poboación local de moi poucas parellas reprodutoras. Os primeiros exemplares instálanse na primeira quincena de
abril, abandonando a zona en setembro.
LLaavvaannddeeiirraa vveerrddeeaall,
Lavandera boyera, Motacilla flava
É un paseriforme estival que selecciona
preferentemente marismas, salinos,
canles de rego e pasteiros húmidos. En
Galicia distribúese irregularmente e
está presente sobre todo en brañais
costeiros. A súa fenoloxía caracterízase
pola chegada de exemplares en abril,
aínda que algúns temperáns se obserCG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
van en marzo, e partida tras a cría
IIEE
IIEE
-desde agosto a outubro. No parque
natural aparece ligada á marisma do Carregal e bordo da lagoa de
Vixán, aínda que tamén se asenta en depresións húmidas intradunares colonizadas por vexetación higrófila. No cordón de dunas grises obtívose unha densidade primaveral de 8,1 ± 2,95 aves/10 ha.
66
Guía das aves
LLaavvaannddeeiirraa bbrraannccaa, Lavandera blanca, Motacilla alba
É unha especie sedentaria de carácter
marcadamente antropófilo. A súa distribución aparece ligada á existencia de
auga, de terreos despexados onde alimentarse e de núcleos de poboación
humanos. En Galicia é moi frecuente en
vilas e cidades, tanto de zonas de litoral
como de interior e incluso montaña. No
parque natural a súa distribución en
época de cría é dispersa, encontrándose
en zonas con existencia de pequenos
cursos de auga ou charcas. En outono e
inverno a chegada de efectivos fai máis
común a súa presenza, sendo posible a
súa observación en charcas formadas en
depresións intradunares e tamén na
fronte de praia, alimentándose de insectos presentes entre os amoreamentos de
algas e outros restos.
CGGEEAA
C
IIEE
CN
C
NEEAA
IIEE
LLR
REE
--
Caarrrriizzoo ccoom
C
múúnn, Chochín, Troglodytes troglodytes
Especie sedentaria ligada a matagueiras
e marañas de vexetación de lugares
húmidos. É abundante en campías e bosques da rexión Eurosiberiana, rarefacéndose na rexión mediterránea a medida
que se acentúa o seu carácter xérico[26].
En Galicia é un paseriforme moi común,
presente en todo tipo de formacións de
matagueira e sotobosque, tanto litorais
como de interior. No parque natural é
unha das especies mellor distribuídas en
período reprodutivo, ocupando todas C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
aquelas cuadrículas onde existe mataIIEE
IIEE
-gueira. A distribución en período postreprodutivo é semellante. Na primavera de 2006 obtívose en zonas de
bosque mixto unha densidade de 6,48 ± 1,02 aves/10 ha, moi similar
á descrita para outros bosques da rexión eurosiberiana ibérica[26], mais
sensiblemente menor á de piñeirais e caducifolios costeiros galegos[3].
67
Azzuulleennttaa ccoom
A
múúnn, Acentor común, Prunella modularis
É un paseriforme sedentario, sobre todo
abundante na rexión eurosiberiana ibérica, onde ocupa áreas de matagueira e
bosques con sotobosque arbustivo. En
Galicia é moi común en zonas de matagueira, encontrándose en todo tipo de
formacións arbustivas desde a costa ás
montañas orientais. A súa preferencia
polas zonas arbustivas queda reflectida
na distribución primaveral detectada no
parque natural, xa que
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
estivo ausente
IIEE
IIEE
-daquelas cuadrículas de duna sen cobertura de matagueira e tamén de zonas de bosque pechado. En
outono e inverno prodúcese a chegada de
efectivos extraibéricos, encontrándose exemplares noutras zonas deste espazo natural.
PPaappoorrrruubbiioo ccoom
múúnn, Petirrojo, Erithacus rubecula
Paseriforme presente todo o ano e
típico de sotobosque, preferentemente con arbustos desenvolvidos. Tamén
se encontra con frecuencia en sebes
de campiñas, hortas e parques. En
Galicia é máis común na rexión eurosiberiana, aínda que está presente
desde a franxa litoral a zonas de
montaña. En outono chegan continxentes de invernantes extraibéricos e
quizais se produzan movementos cara
ao sur de exemplares nativos galegos.
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
No parque natural é unha ave común,
IIEE
IIEE
-ben distribuída en período reprodutivo por toda a orla forestada provista de sotobosque. A densidade
primaveral achada no bosque mixto foi de 3,30 ± 1,93 aves/10
ha, menor á descrita para outras localidades do litoral galego e
de interior[3,10].
68
Guía das aves
Raabbiirrrruubbiioo ttiizzóónn, Colirrojo tizón, Phoenicurus ochruros
R
Especie sedentaria tipicamente rupícola, ligada a cantís, riscos e pedregais enclavados en áreas despexadas
de calquera rexión ou altitude.
Encóntrase moi frecuentemente ligado a construcións humanas, incluídos
edificios de vilas e cidades. En Galicia
é un paseriforme común, presente
tanto en vilas e cidades como en hábitats pedregosos, desde o litoral a
zonas de
montaña. C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
No parque
IIEE
IIEE
-natural
presenta unha distribución irregular,
ligada a aquelas zonas con existencia
de penedos ou construcións humanas.
Chhaassccoo ccoom
C
múúnn, Tarabilla común, Saxicola torquata
Paseriforme sedentario que habita
zonas de matagueira, campías, claros
de bosque, bordos de soutos, cultivos e
pasteiros con arbustos dispersos. En
Galicia presenta as densidades máis
altas en áreas de monte baixo, bordos
arbustivos de campos, penedos provistos de matagueira e claros de bosque,
encontrándose desde o nivel do mar
aos cumes das montañas orientais. No
parque natural distribúese polas zonas
provistas de matagueira, incluído gran C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
parte do hábitat de dunas grises, mais
IIEE
IIEE
-falta nas de bosque máis pechadas. En
dunas grises obtívose unha densidade primaveral de 1,67 ± 0,97
aves/10 ha, sensiblemente inferior á doutros hábitats de matagueira e labranza de Galicia[3,10], aínda que similar a las de zonas de pasteiro e cultivos arborados da rexión eurosiberiana ibérica[26].
69
PPeeddrreeiirroo cciinncceennttoo, Collalba gris, Oenanthe oenanthe
Está ben distribuída na metade
norte peninsular,
mostrando preferencia por zonas
de pasteiro curto e
denso, onde haxa
rochas, tapias ou
edificios abandonados para instalar o
niño[26]. En Galicia a maioría de efectivos nidificantes localízanse en Ourense
e enclaves concretos das outras provinCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
cias. É unha especie estival, migradora
IIEE
IIEE
-transahariana, con paso prenupcial evidente entre febreiro e maio e outonal entre agosto e novembro. No
parque natural, ao igual que noutros cordóns dunares do litoral galego, é un paseriforme observado en ambos pasos migratorios mais
que con seguridade non cría. A presenza de exemplares é sobre todo
evidente en abril e principios de maio.
Meerrlloo ccoom
M
múúnn, Mirlo común, Turdus merula
Especie sedentaria, presente en todo
tipo de formacións boscosas, áreas de
matagueira, campos de cultivo e soutos, e incluso parques e xardíns, sendo
os únicos requirimentos a existencia de
vexetación arbórea ou arbustiva húmida. En Galicia é moi común, encontrándose desde o litoral a zonas de
montaña. No parque natural presenta
unha ampla distribución, xa que ocupa
tanto zonas de bosque con estrato
arbustivo como do cordón de dunas
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
grises provistas dalgunha cobertura de
---matagueira. A densidade primaveral
achada foi de 0,60 ± 0,38 aves/10 no hábitat de dunas grises e de
7,1 ± 2,37 aves/10 ha en bosque mixto. A densidade en duna gris
foi semellante á descrita para pasteiros da rexión eurosiberiana ibérica[26] e a de bosque a hábitats comparables do SO de Ourense[10],
aínda que moi superior á doutros piñeirais e caducifolios costeiros[3].
70
Guía das aves
TToorrddoo ccoom
múúnn, Zorzal común, Turdus philomelos
Este túrdido, de
distribución peninsular tipicamente
eurosiberiana,
encóntrase principalmente asociado
a bosques caducifolios ou mixtos,
aínda que tamén habita campías e vales
con hortas ou pequenos arboredos. En
Galicia é nidificante común, mostrando
preferencias de hábitat semellantes ás C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
descritas. A poboación ibérica compórta---se como sedentaria, mais en inverno chegan importantes continxentes de exemplares extraibéricos. A distribución primaveral no parque natural está claramente ligada ás zonas de
bosque mixto e ás escasas manchas de ripisilva e bosque caducifolio. A
densidade achada en medio forestal foi de 1,04 ± 0,45 aves/10 ha,
similar á descrita para outros bosques eurosiberianos ibéricos[10,26]. En
outono e inverno a área de campeo das aves inclúe tamén o cordón
dunar, hábitat onde buscan alimento.
TToorrddoo cchhaarrlloo, Zorzal charlo, Turdus viscivorus
É un túrdido forestal que selecciona bosques aclarados ou ecotonos forestais. A
súa distribución mostra unha estreita
correlación negativa coas temperaturas e
a densidade do arborado[26]. En Galicia
encóntrase asociado a bosques abertos,
con claros de pasteiro ou matagueira
pouco denso. A poboación ibérica parece esencialmente sedentaria, aínda que
chegan en outono continxentes de aves
extraibéricas. No parque natural está
presente todo o ano. Mostra unha distri- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
bución primaveral parcheada, ligada a
---zonas de ecotono entre bosquetes de
coníferas e hábitat de dunas grises. Obtívose unha densidade primaveral neste último hábitat de 1,45 ± 1,00 aves/10 ha, da mesma orden
de magnitude que a descrita para hábitats boscosos ibéricos[3,26].
71
Reeiisseeññoorr ddaa aauuggaa, Ruiseñor bastardo, Cettia cetti
R
Especie sedentaria que selecciona para
criar soutos e brañais, sempre que a
vexetación ribeirega sexa enmarañada
e relativamente voluminosa. Atópase
en gran parte do territorio galego,
tanto litoral como do interior, aínda
que falta nunha ampla franxa da
Coruña e Lugo, así como en zonas concretas do interior de Pontevedra e
Ourense. A pesar da existencia de hábitats aparentemente propiCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
cios, no parque
IIEE
IIEE
-natural é unha
especie moi escasa. Na primavera de 2006
só se detectou no contorno da lagoa de
Vixán e ao norte do Carregal, onde a nidificación non puido ser confirmada. A distribución en período postreprodutivo parece ser
esencialmente semellante á primaveral.
PPiiccaaxxuunnccooss ccoom
múúnn, Buitrón, Cisticola juncidis
Especie esencialmente sedentaria con
movementos irruptivos, de preferencias
termófilas, ligada a xunqueiras e herbais. Ao longo do século XX mostrou na
península un proceso expansivo, truncado con ocasión de ondas de frío[26]. En
Galicia este proceso manifestouse desde
o litoral cara ao interior, aínda que na
actualidade está mellor distribuída pola
franxa costeira. No parque natural é un
paseriforme presente todo o ano, localizado en gran parte do cordón dunar,
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
marisma do Carregal e lagoa de Vixán.
IIEE
IIEE
-Obtívose unha densidade primaveral en
hábitat de dunas grises de 2,01 ± 0,95 aves/10 ha, comprendida
entre os valores de matagueira (0,80 aves/10 ha) e labranzas con
matagueiras (3,31 aves/10 ha) citados na illa de Ons[14].
72
Guía das aves
FFuulleeppaa ddooss ccaarrrriizzooss, Carricero común, Acrocephalus scirpaceus
Paseriforme estival, nidificante en
CG
C
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
vexetación palustre de brañais dulceaIIEE
IIEE
-cuícolas. En Galicia atópase tanto en
localidades costeiras como de interior, sendo requisito a presenza de
extensións de carrizal. Procedentes dos cuarteis africanos de invernada, os primeiros exemplares chegan a Galicia en abril, abandonando as zonas de nidificación en setembro-outubro. No parque
natural nidifica na vexetación de Phragmites australis da lagoa de
Vixán, sendo posible que en pasos migratorios sedimenten aquí
exemplares de procedencia extraibérica.
FFuulleeppaa ggrraannddee, Carricero tordal, Acrocephalus arundinaceus
Migrador transahariano dependente
de áreas con vexetación palustre desenvolvida que teñan auga, como lagoas, marismas ou bordos de grandes
ríos[26]. En Galicia presenta unha distribución máis localizada que a fulepa
dos carrizos, con cría confirmada en
brañais costeiros e algúns de interior.
Ao igual que a fulepa dos carrizos
común, no parque natural encóntrase
asociado ás masas de macrófitos da
lagoa de Vixán, cunha poboación C
CG
GEEA
A CCN
NEEAA LLRREE
reprodutora que pode estimarse en 3IIEE
IIEE
-6 parellas. Os primeiros exemplares
obsérvanse en abril, abandonando a área entre agosto e setembro.
73
FFuulleeppaa aam
maarreellaa, Zarcero común, Hippolais polyglotta
CGGEEAA
C
IIEE
CN
C
NEEAA
IIEE
LLR
REE
--
Paseriforme estival que ocupa paisaxes semiabertos con árbores dispersas, claros e bordos de bosques, sempre que haxa matagueiras,
sendo especialmente abundante en soutos ribeiregos[26]. Mostra
unha distribución homoxénea por toda Galicia, con chegada de
exemplares ao longo de abril e partida en setembro. No parque
natural encóntrase asociado a zonas de vexetación higrófila, situadas fundamentalmente na periferia da marisma do Carregal e
tamén no entorno da lagoa de Vixán.
PPaappuuxxaa m
moonntteessaa, Curruca rabilarga, Sylvia undata
Especie que ocupa principalmente
áreas arbustivas como breixeiras,
toxais e piorneiras. En Galicia é unha
das papuxas máis abundantes, tanto
en zonas de matagueira costeira
como do interior. É unha migradora
parcial, aínda que as poboacións
ibéricas son sedentarias e só realizan
pequenos desprazamentos estacionais e altitudinais que poden confundirse coa forte dispersión xuvenil
tras a cría. No parque natural non é
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
unha especie abundante e presenta
IIEE
IIEE
-unha distribución irregular, ligada ás
zonas de matagueira baixo entremesturadas co bosque aberto
de coníferas.
74
Guía das aves
PPaappuuxxaa ccaabbeecciinneeggrraa, Curruca cabecinegra, Sylvia melanocephala
Especie sedentaria de distribución fundamentalmente mediterránea, aínda
que nas últimas décadas ten experimentado un proceso de expansión en
todo o norte peninsular. Está asociada
a formacións arbustivas e arbóreas provistas de matagueira. En Galicia ocupa
actualmente toda a franxa atlántica,
desde a desembocadura do río Miño
até a costa lucense, penetrando tamén
cara ao interior de Ourense e, en menor
medida, de Lugo. No parque natural C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
está preIIEE
IIEE
-sente todo
o ano e ten unha distribución irregular,
ligada a aquelas zonas con matagueira
baixo de Ulex e Rubus, propicias para o
seu asentamento.
PPaappuuxxaa ccoom
múúnn, Curruca zarcera, Sylvia communis
Papuxa estival, con presenza nas
zonas de cría entre abril e setembro,
que parece encontrar o seu óptimo
nas matagueiras asociadas a cerquiños e caxigos do piso supramediterráneo e na rexión eurosiberiana ibérica.
Nesta última, cría de forma máis escasa en sebes soleadas con silvas e bordos de bosque[26]. En Galicia está
amplamente distribuída, especialmente nas provincias de Lugo e Ourense,
mais tamén é frecuente en toda a C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
franxa costeira occidental. No parque
IIEE
IIEE
-natural é escasa e mostra unha distribución moi localizada, con presenza en puntos moi concretos do
extremo norte, periferia da marisma do Carregal e extremo sur.
75
PPaappuuxxaa ddaass aam
moorraass, Curruca capirotada, Sylvia atricapilla
Ocupa todo tipo de vexetación densa
media ou alta, seleccionando activamente o estrato arbustivo con boa
cobertura e provisto de humidade edáfica. Tamén selecciona bosques de ribeira,
mixtos e bordos de campos. En Galicia
presenta unha distribución homoxénea
e é esencialmente sedentaria. No parque natural encóntrase en toda a franxa
forestal provista de sotobosque, así
como en zonas sen estrato arbóreo mais
con matagueira. A densidade primaveCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
ral no bosIIEE
IIEE
-que foi de
2,10 ± 0,57 aves/10 ha, semellante ás
descritas para outras formacións da
rexión eurosiberiana ibérica[26], aínda
que non tan elevada como as documentadas en eucaliptais e caducifolios costeiros galegos[3].
PPiiccaaffoollllaass iibbéérriiccoo, Mosquitero ibérico, Phylloscopus ibericus
Paseriforme forestal que selecciona bordos de bosque, mixtos, caducifolios ou
de ribeira. En Galicia distribúese uniformemente por todo o territorio[4], se ben
hai indicios de presenza de picafollas
común como reprodutor[14]. O picafollas
ibérico é aparentemente estival, abandonando as zonas de cría a finais do verán
para invernar en África. No parque natural a distribución primaveral é parcheada, ligada a zonas concretas da orla
forestal, cunha densidade de 2,53 ±
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
0,84 aves/10 ha, lixeiramente inferior á
IIEE
IIEE
-descrita para caducifolios e piñeirais de
Ourense[10]. A tenor da fenoloxía coñecida, en outono e inverno a especie presente nas zonas forestais do parque debe ser o picafollas común.
76
Guía das aves
EEssttrreelliiññaa rriissccaaddaa, Reyezuelo listado, Regulus ignicapillus
Especie forestal presente en gran
variedade de bosques, incluídos xardíns e parques urbanos, aínda que
parece preferir os de coníferas.
Alcanza as maiores abundancias en
masas forestais da rexión eurosiberiana ibérica e piso supramediterráneo.
No parque natural está presente todo
o ano e encóntrase distribuído por
toda a orla forestal de bosque mixto.
En primavera atopouse unha densidade de 4,0 ± 2,83 aves/10 ha, inferior
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
ás descriIIEE
IIEE
-tas para
piñeirais mixtos do sur de Ourense[10],
mais moi semellante ás documentadas
para outros bosques eurosiberianos
ibéricos[26]. En período postreprodutivo
adoita formar bandos mixtos con diferentes especies de páridos.
PPaappaam
moossccaass nneeggrroo, Papamoscas cerrojillo, Ficedula hypoleuca
Especie estival reprodutora no centro e
este de España, con localidades de cría
máis próximas a Galicia no leste de
León e Asturias. En Galicia compórtase
como típico migrante sedimentado en
pasos migratorios, sendo moito máis
abundante durante o postnupcial. Os
primeiros exemplares extraibéricos
comezan a observarse na primeira
quincena de agosto, a sedimentación é
moi evidente en setembro e finaliza en
outubro. Durante esta época poden C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
verse exemplares en calquera zona do
IIEE
IIEE
-parque natural provista de árbores ou
arbustos elevados onde poidan posarse. O paso prenupcial é moito
máis escaso e ten lugar ao longo de abril e principios de maio.
77
FFeerrrreeiirriiññoo ssuubbeelliiññoo, Mito, Aegithalos caudatus
É unha especie forestal e sedentaria, presente en todo tipo de
bosques, se ben parece preferir os caducifolios fronte aos de coníferas. En Galicia distribúese homoxeneamente, aínda que
tamén se encontra
máis frecuentemente asociado a zonas
caducifolias. Na primavera de 2006
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
mostrou no parque natural unha distriIIEE
IIEE
-bución moi restrinxida, limitada a tres
cuadrículas do bordo oriental da marisma do Carregal caracterizadas
por presentar retallos de bosque de ribeira mesturados con bosque
mixto de coníferas e sebes. En período postreprodutivo os grupos familiares realizan movementos de curto alcance, encontrándose habitualmente asociado a diferentes páridos por toda a orla forestal do parque.
FFeerrrreeiirriiññoo ccrriissttaaddoo, Herrerillo capuchino, Parus cristatus
Paseriforme forestal distribuído por
diferentes tipos de bosques, aínda que
é máis abundante en masas de coníferas. É basicamente sedentario, se ben
pode efectuar desprazamentos de
curto radio relacionados coa dispersión postxenerativa. No parque natural
encóntrase asociado ao bosque mixto,
cunha distribución primaveral irregular. A densidade achada na primavera
de 2006 neste medio foi de 7,10 ±
5,63 aves/10 ha, sensiblemente supeCG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
rior ás descritas para outros bosques
IIEE
IIEE
-eurosiberianos ibéricos[3,10,26]. A razón
podería estar na súa distribución local agregada e o número de
transectos efectuados, xa que os intervalos de confianza da media
foron moi amplos. En outono e inverno é posible a observación
deste párido en toda a orla forestal do parque.
78
Guía das aves
FFeerrrreeiirriiññoo ccoom
múúnn, Carbonero garrapinos, Parus ater
Paseriforme forestal presente en distintos tipos de bosques, desde caducifolios a coníferas, incluídos xardíns
e parques urbanos. En Galicia é un
dos páridos máis comúns, encontrándose desde o nivel do mar até
zonas de montaña interiores.
Compórtase basicamente como
sedentario. No parque natural está
presente todo o ano e é o párido de
distribución máis ampla, xa que se
encontra por toda a orla forestal. A C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
densidade
IIEE
IIEE
-primaveral
en bosque mixto foi de 2,17 ± 0,59
aves/10 ha, sensiblemente inferior á
documentada noutros bosques eurosiberianos ibéricos[26] e piñeirais costeiros galegos[3].
FFeerrrreeiirroo bbaaccaacchhííss, Herrerillo común, Parus caeruleus
Párido forestal con clara tendencia a
situarse en bosques caducifolios e
aversión polas formacións de coníferas. Na península parece unha especie
basicamente sedentaria, aínda que
poden darse trashumancias altitudinais que lles levan a abandonar parcialmente certos bosques montanos.
En Galicia está ben distribuído por
todo o territorio, aínda que se encontra principalmente en bosques caducifolios, parques e xardíns. No parque C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
natural ten unha distribución primaIIEE
IIEE
-veral limitada a zonas concretas provistas de bosque de ribeira ou outros rodais caducifolios. En período postreprodutivo é menos esixente e poden observarse exemplares, habitualmente formando bandos heteroespecíficos, noutras
zonas forestadas.
79
FFeerrrreeiirroo aabbeelllleeiirroo, Carbonero común, Parus major
Especie forestal e aparentemente
sedentaria na península Ibérica, aínda
que parece menos abundante en bosques puros de coníferas. Tamén se
encontra habitualmente en parques e
xardíns con soutos. En Galicia é un
párido común e ben distribuído, rarefacéndose en altitudes superiores a
1.200 m. No parque natural a distribución primaveral esténdese por toda
a orla forestal, especialmente dos bordos oriental e meridional, cunha preCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
s e n z a
IIEE
IIEE
-máis localizada no extremo norte. Atopouse
sobre todo nas manchas de caducifolio
ou ligado aos pés de Quercus existentes no bosque de coníferas.
Gaabbeeaaddoorr ccoom
G
múúnn, Agateador común, Certhia brachydactyla
Paseriforme forestal e sedentario que
ocupa indistintamente piñeirais e
masas de frondosas, sempre que estas
teñan árbores de suficiente grosor. En
Galicia presenta unha distribución
regular por todo o territorio, vinculada
á existencia de estrato arbóreo, tanto
caducifolio como de coníferas. No parque natural encóntrase por toda a orla
forestal, aínda que aparentemente é
máis abundante en zonas onde hai
máis caducifolio. A densidade primaveCGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
ral en bosque mixto foi de 1,05 ± 0,21
IIEE
IIEE
-aves/10 ha, semellante ás doutros
bosques eurosiberianos ibéricos[26] mais lixeiramente inferior á mencionada en bosques caducifolios e piñeirais galegos[3,10]. En outono
e inverno atópase por toda a orla forestal, con frecuencia formando
bandos heteroespecíficos con páridos e mitos.
80
Guía das aves
PPeeggaa m
maarrzzaa, Arrendajo común, Garrulus glandarius
Córvido forestal e sedentario presente
en todo tipo de formacións boscosas,
aínda que manifesta unha certa preferencia polas de caducifolios. Tamén
explota con frecuencia os ecotonos forestais[26]. En Galicia é común e atópase en
todo o territorio, desde o litoral a zonas
de montaña. No parque natural está presente todo o ano e asóciase á orla forestal, aínda que escasea naquelas zonas de
bosque máis aberto. Obtívose unha densidade primaveral en bosque mixto de C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
2,0 ± 2,0
---aves/10
ha, semellante á descrita para outros
bosques litorais galegos[3], se ben a mostra foi pequena e os intervalos de confianza excesivamente amplos.
PPeeggaa rraabbiilloonnggaa, Urraca, Pica pica
Córvido sedentario que ocupa preferentemente áreas de cultivos parcialmente deforestadas ou bosques aclarados, xa que sempre necesita a presenza dalgunha árbore onde instalar
o niño[26]. En Galicia está ben distribuído e é moi común, aínda que parece rarefacerse nas áreas máis montañosas. No parque natural está presente todo o ano e encóntrase nas zonas
de bosque clareado e ecotono coa
duna gris, tanto no extremo norte C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
como sur, así como nas zonas de culti---vos e prados existentes dentro dos
límites deste espazo natural. Non é un córvido que guste de internarse no cordón dunar, sendo moi rara a súa observación na fronte de praia ou berma.
81
Coorrvvoo vviiaarraazz, Corneja negra, Corvus corone
C
Especie sedentaria que selecciona preferentemente áreas forestais de ecotono próximas a cultivos, sebes e bosques
abertos. Está amplamente distribuído
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
por toda Galicia, especialmente fre---cuente en zonas de labranzas con arboredo intercalado. No parque natural é o córvido máis común. En primavera cría asociado á orla forestal, pero utiliza a totalidade do parque, incluída a fronte de praia, durante a busca de alimento. É ademais un activo depredador de niños, entre eles os de píllara papuda.
En ocasións forma bandos numerosos, de varias decenas de exemplares, e fóra da época de cría pasa a noite en durmideiras comunais.
EEssttoorrnniiññoo nneeggrroo, Estornino negro, Sturnus unicolor
Cría en gran parte de España e manifesta unha marcada tendencia antropófila, ligada a zonas de cultivos. En
Galicia é moi frecuente por todo o territorio, seleccionando preferentemente
áreas cultivadas, hortas e praderías. En
período primaveral a súa distribución
no parque natural aparece ligada á
orla forestal, aínda que moitos exemplares buscan o alimento diario no
hábitat de dunas grises. Neste obtívose
unha densidade de 0,59 ± 0,44
CG
C
GEEA
A CCN
NEEA
A LLRREE
aves/10 ha, densidade sensiblemente
---inferior á doutras zonas agrícolas galegas[10] ou españolas[26]. En outono e inverno os bandos de estorniños, xeralmente mixtos de negros e pintos, obsérvanse nas zonas de
cultivos, o cordón dunar e incluso na fronte de praia do parque.
82
Guía das aves
PPaarrddaall ccoom
múúnn, Gorrión común, Passer domesticus
CGGEEAA
C
--
CN
C
NEEAA
--
LLR
REE
--
É unha especie sedentaria de marcado carácter antropófilo. En
Galicia está repartido pola práctica totalidade do territorio, favorecido pola gran dispersión da poboación rural galega. No parque
natural está presente en todo o bordo, cunha distribución primaveral ligada á existencia de construcións humanas. Busca alimento nas
proximidades das casas, mais tamén nas zonas de cultivo e incluso
internándose no cordón de dunas grises.
PPaarrddaall oorreelllleeiirroo, Gorrión molinero, Passer montanus
Non é tan antropófilo coma o pardal
común e atópase preferentemente
en áreas cultivadas. En Galicia compórtase como sedentario e distribúese por todo o territorio, mais non é
excesivamente abundante. No parque natural a distribución primaveral é moi limitada e non puido confirmarse a cría. Observouse no extremo sur, nunha área con campos de
cultivos próximo. Neste sentido, a
súa rareza parece achacable á
ausencia de hábitat favorable no
interior do parque.
CGGEEAA
C
--
CN
C
NEEAA
IIEE
LLR
REE
-83
PPaarrddaall cchhiiaaddoorr, Gorrión chillón, Petronia petronia
CGGEEAA
C
IIEE
CN
C
NEEAA
IIEE
LLR
REE
--
Gorrión sedentario de marcado carácter mediterráneo e presenza
moi localizada na rexión Eurosiberiana. Parece seleccionar ladeiras
secas e soleadas cubertas por matagueira ou arborado disperso. En
Galicia ten unha distribución irregular, cun núcleo no litoral das Rías
Baixas e outros no interior, fundamentalmente no piso supramediterráneo de Ourense. No parque natural é moi escaso e está presente todo o ano. Localízase no extremo norte, criando en hábitat de
dunas grises parcialmente colonizado por piñeiros e con existencia
de muros de pedra e construcións.
Biiccoo ddee ccoorraall ccoom
B
múúnn, Pico de coral, Estrilda astrild
Estríldido africano introducido en áreas
de Galicia e norte de Portugal. Ten preferencia por carrizais e canavais en brañais costeiros, presentando en Galicia
unha distribución aparentemente circunscrita ás Rías Baixas e Baixo Miño.
No parque natural observouse en primavera nos carrizais da lagoa de Vixán,
aínda que non puido ser confirmada a
nidificación.
CGGEEAA
C
-84
CN
C
NEEAA
--
LLR
REE
--
Guía das aves
PPiim
mppíínn ccoom
múúnn, Pinzón vulgar, Fringilla coelebs
Frinxílido forestal habitante de todo
tipo de bosques, campías arboradas,
hortas e xardíns. En Galicia está ben
distribuído por todo o territorio, desde
a franxa litoral a zonas de montaña. A
poboación galega debe ser esencialmente sedentaria, aínda que se produce a entrada outonal de numerosos
efectivos extraibéricos. No parque
natural
encóntrase aso- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
ciado á orla
IIEE
IIEE
-forestal, se ben
poden observarse no hábitat de dunas grises exemplares buscando
alimento. A densidade primaveral en bosque mixto foi de 1,02 ± 0,18
aves/10 ha, claramente inferior a outras documentadas para bosques mixtos e de coníferas do litoral[3] e interior galego[10].
Xiirríínn ccoom
X
múúnn, Verdecillo, Serinus serinus
Frinxílido típico de zonas arboradas abertas, máis abundante nos pisos mediterráneos ibéricos mais tamén frecuente na
rexión eurosiberiana. Na península compórtase como migrador parcial, concentrándose nos pisos meso e termomediterráneo e desaparecendo case totalmente
da rexión eurosiberiana[26]. En Galicia
está ben distribuído, desde a franxa litoral a zonas do interior. No parque natural,
en época de cría ten unha distribución
ampla, ligada a toda a orla forestal e C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
zona de dunas grises parcialmente colo---nizada por coníferas. A densidade primaveral en bosque mixto foi de 1,06 ± 0,45 aves/10 ha, superior á descrita para outros bosques eurosiberianos ibéricos[26], pero da mesmo orde
de magnitude que a documentada para labranzas costeiras galegas[3]. A
poboación local podería abandonar parcialmente a zona en inverno,
aínda que nestes meses se produce a chegada de aves extraibéricas.
85
Veerrddeerroolloo ccoom
V
múúnn, Verderón común, Carduelis chloris
Ocupa calquera tipo de hábitat, desde
o nivel do mar até alturas próximas a
2.000 m. As súas preferencias inclúen
bosques aclarados, campías eurosiberianas, e xardíns[26]. En Galicia é moi
común, sobre todo en cultivos arborados, hortas, parques urbanos e ribeiras
fluviais. As poboacións ibéricas son
parcialmente migradoras e en inverno
chegan numerosos efectivos extraibéricos. No parque natural está presente
todo o ano, é
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
común e distri---búese en primavera por toda a orla forestal e ecotono dunar.
En época de cría obtívose unha densidade en
bosque mixto de 3,42 ± 0,49 aves/10 ha,
lixeiramente superior á descrita para ambientes semellantes do interior de Galicia[9] e
comparable á de labranzas costeiras[3].
Xííllggaarroo ccoom
X
múúnn, Jilguero, Carduelis carduelis
Frinxílido que amosa preferencia por
bosques clareados, hortas, praderías,
soutos fluviais e campías eurosiberianas[26], aínda que tamén é frecuente en
medios urbanos e rurais. En Galicia atópase en todo el territorio, aínda que é
máis abundante na franxa litoral, vales
dos principais ríos e piso supramediterráneo de Ourense. As aves nativas
peninsulares compórtanse como migradoras parciais, incluídas posiblemente
as do sur de Galicia, mais en inverno
CGGEEAA CCN
C
NEEAA LLRREE
chegan importantes continxentes extrai---béricos. No parque natural está presente todo o ano e ten unha distribución irregular, aínda que en xeral se
encontra en primavera asociado ás zonas de ecotono entre a orla
forestal e o cordón dunar. En inverno son frecuentes pequenos bandos
de xílgaros vagando por todo o cordón dunar e ecotono forestal.
86
Guía das aves
LLiiññaacceeiirroo ccoom
múúnn, Pardillo común, Carduelis cannabina
Ocupa preferentemente
medios deforestados, como
matagueiras,
páramos, cultivos de secaño
e salinos, entre
outros, evitando as superficies de arborado denso[26].
En Galicia é unha especie amplamente
distribuída e común, de comportamen- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
to sedentario aínda que sen descartar
---movementos transhumantes de amplitude variable. No parque natural atopouse en primavera na zona de
ecotono entre o bosque e o cordón dunar, penetrando máis que
outros frinxílidos neste último medio. Obtívose unha densidade primaveral no cordón de dunas grises de 6,86 ± 5,30 aves/10, comparable ás obtidas en breixeiras e toxais de distintos puntos de
Galicia[3,10]. Terminada a época de cría forma bandos, a veces de
decenas de individuos, que buscan alimento no cordón dunar.
PPaappoorrrruubbiioo rreeaall, Camachuelo común, Pyrrhula pyrrhula
Frinxílido forestal presente en masas
arbóreas naturais (montes de abetos,
faiales, carballeiras, piñeirais) e de repoboación, tamén en hortas e xardíns. En
Galicia encóntrase distribuído por todo
o territorio, é aparentemente sedentario e parece seleccionar masas caducifolias ou mixtas. É moi raro ou está
ausente de piñeirais de repoboación
pechados e de eucaliptais. No parque
natural está presente todo o ano e
encóntrase ligado á orla forestal, princi- C
CGGEEAA CCN
NEEAA LLRREE
palmente naquelas zonas con máis
IIEE
IIEE
-caducifolio. No bosque mixto obtívose
unha densidade primaveral de 2,53 ± 1,62 aves/10 ha, superior á
documentada para piñeirais e caducifolios do litoral galego[3].
87
EEssccrriibbeennttee lliiññaacceeiirroo, Escribano soteño, Emberiza cirlus
CG
C
GEEA
A
IIEE
CN
C
NEEA
A
IIEE
LLR
REE
--
É o embiricido máis forestal e aparece en calquera tipo de formación
arborada aberta, ecotonos forestais, campías e soutos bordeados de
terreos deforestados[26]. En Galicia é común en todo o territorio e
esencialmente sedentario, aínda que con tendencia a realizar movementos postnupciais de alcance variable. No parque natural está
presente todo o ano e cría distribuído por toda a orla forestal, localizándose nas manchas máis aclaradas, e no ecotono duna-bosque.
Non é unha especie gregaria, polo que en toda época adoitan verse
exemplares illados ou, como moito, parellas.
EEssccrriibbeennttee ddaass ccaannaavveeiirraass, Escribano palustre,
Emberiza schoeniclus
CCG
GEEA
A
VVU
U+
+IIEE
88
CN
C
NEEA
A
--
LLRREE
VVU
U
Especie típica de brañais provistos de
masas de carrizo. En Galicia é unha ave
principalmente invernante, con cría
localizada en zonas húmidas da franxa
litoral de Pontevedra e A Coruña. As
poboacións ibéricas parecen ser sedentarias, aínda que en inverno chegan
efectivos extraibéricos. No parque natural observouse na primavera de 2006
no carrizal da lagoa de Vixán, aínda
que a cría no foi confirmada. En outono
e inverno é frecuente a observación de
exemplares no contorno desta lagoa.
Guía das aves
Outras aves do parque natural
Ademais das tratadas individualmente no libro, outras 98 especies
teñen sido observadas no parque natural e franxa marítima adxacente. Relaciónanse na táboa 2, indicando o hábitat máis probable
de presenza , o estatus fenolóxico e unha estimación da súa abundancia local.
NO
N
OM
MEE GGAALLEEGGO
O
NO
N
OM
MEE CCIIEEN
NTTÍÍFFIICCO
O
FFEEN
NO
OLLO
OXXÍÍAA
II
HÁÁBBIITTAATT
H
PPm
m EE--AA AABB M
M PP--LL
Mobella pequena
Gavia stellata
+
Mobella ártica
Gavia arctica
+
Mergullón bicogroso
Podylimbus podiceps
+
Mergullón orelleiro
Podiceps nigricollis
+
Pardela cincenta
Calonectris diomedea
++
Pardela furabuchos
Puffinus puffinus
++
Pardela balear
Puffinus mauretanicus
+
Paíño europeo
Hydrobates pelagicus
+
Paíño gallado
Oceanodroma leucorhoa
Mascato común
Sula bassana
Abetouro común
Botaurus stellaris
+
Garza amarela
Ardeola ralloides
+
Garza mediana
Bubulcus ibis
+
Garza branca
Egretta alba
+
Garza imperial
Ardea purpurea
+
Cegoña branca
Ciconia ciconia
+
Cegoña negra
Ciconia nigra
+
Cullereiro común
Platalea leucorodia
+
Cisne grande
Cygnus cygnus
+
Ánsar cincento
Anser anser
+
Ganso cabecinegro
Branta bernicla
+
Pato branco
Tadorna tadorna
+
Pato do Nilo
Alopochen aegyptiacus
+
Pato asubión europeo
Anas penelope
++
Pato sombrío
Anas rubripes
+
Pato rabilongo
Anas acuta
+
Cerceta do estío
Anas querquedula
+
+
+++
Parrulo cristado americano Aythya collaris
+
Parrulo ferruxento
+
Aythya niroca
TT
89
NO
N
OM
MEE GGAALLEEGGO
O
NO
N
OM
MEE CCIIEEN
NTTÍÍFFIICCO
O
FFEEN
NO
OLLO
OXXÍÍAA
II
HÁÁBBIITTAATT
H
PPm
m EE--AA AABB M
M PP--LL
Parrulo cristado común
Aythya fuligula
++
Parrulo caribranco
Aythya marila
+
Éider común
Somateria mollissima
+
Parrulo rabudo
Clangula hyemalis
+
Parrulo pentumeiro común Melanitta nigra
+++
Parrulo mourelo
Melanitta fusca
+
Tartaraña arpella
Circus aeroginosus
+
Gatafornela
Circus cyaneus
+
Tartaraza cincenta
Circus pygargus
++
Aguia peixeira
Pandion haliaetus
+
Falcón peregrino
Falco peregrinus
+
Patuda común
Himantopus himantopus
+
Avoceta común
Recurvirostra avosetta
+
Andoriña do mar
Glareola pratincola
+
Píllara areeira
Charadrius dubius
+
Avefría europea
Vanellus vanellus
++
Pilro groso
Calidris canutus
+
Pilriño patimouro
Calidris minuta
+
Pilro americano
Calidris melanotos
+
Pilro cubranco
Calidris ferruginea
+
Pilro canelo
Tryngites subruficollis
+
Liorteiro común
Philomachus pugnax
+
Becacina xorda
Lymnocryptes minimus
+
Arcea común
Scolopax rusticola
+
Mazarico rabinegro
Limosa limosa
+
Bilurico patirrubio
Tringa erythropus
+
Bilurico patiamarelo
grande
Tringa melanoleuca
+
Bilurico alinegro
Tringa ochropus
+
Falaropo cincento
Phalaropus fulicarius
+
Gaivota cabecinegra
Larus melanocephalus
+
Gaivota gallada
Larus sabini
+
Gaivota papota
Larus canus
+
Gaivota arxéntea
Larus argentatus
+
Gaivota polar
Larus glaucoides
+
Gaivota tridáctila
Rissa tridactyla
+
Carrán mascateiro
Gelodelichon nilotica
+
90
TT
Guía das aves
NO
N
OM
MEE GGAALLEEGGO
O
NO
N
OM
MEE CCIIEEN
NTTÍÍFFIICCO
O
FFEEN
NO
OLLO
OXXÍÍAA
II
HÁÁBBIITTAATT
H
PPm
m EE--AA AABB M
M PP--LL
Carrán carrán
Sterna hirundo
+
Carrán pirrí
Sterna albifrons
+
Carrán mouro
Chlidonias niger
+
Arao dos cons
Uria aalge
++
Arao piro
Alle alle
+
Arao papagaio
Fratercula arctica
+
Avelaiona común
Strix aluco
+
Bufo pequeno
Asio otus
+
Curuxa das xunqueiras
Asio flammeus
+
Vencello apardazado
Apus pallidus
+
Abellaruco común
Merops apiaster
+
Peto formigueiro
Jynx torquilla
+
Andoriña das barreiras
Riparia riparia
++
Andoriña dos penedos
Ptyonoprogne rupestris
+
Andoriña do cu branco
Delichon urbica
++
Pica de Richard
Anthus richardi
+
Pica dos prados
Anthus pratensis
+
Pica patinegra costeira
Anthus petrosus
+
Lavandeira real
Motacilla cinerea
+
Papoazul común
Luscinia svecica
+
Tordo malvís
Turdus iliacus
Acrocephalus
schoenobaenus
+
Fulepa das xunqueiras
Papuxa apardazada
Sylvia borin
+
Picafollas europeo
Phylloscopus collybita
+++
Picafollas cantor
Phylloscopus trochilus
+
Papamoscas cincento
Muscicapa striata
+
Ferreiriño careto
Remiz pendulinus
+
Ouriolo común
Oriolus oriolus
+
Corvo carnazal
Corvus corax
+
Estorniño pinto
Sturnus vulgaris
+++
Pincaouro común
Carduelis spinus
++
Bicotorto común
Loxia curvirostr
+
Escribente nival
Plectrophenax nivalis
+
TT
+
TTáábbooaa 2
2.. Outras especies de aves observadas no parque natural
FFeennoollooxxííaa:: ((II)) Invernante; ((PPm
m)) En paso migratorio; ((EE--AA)) Esporádica ou accidental.
AAbbuunnddaanncciiaa ((AABB)):: (+) Pouco abundante; (++) Abundante; (+++) Moi abundante.
Háábbiittaatt:: ((M
H
M)) Mariño; ((PP--LL)) Praia-lagoon; ((TT)) Terrestre.
91
Bibliografía
[1]
Alvite, R., Cillero, C., Díaz, R., Domínguez, J., Gómez-Orellana, L., Izco, J.,
Muñoz, C., Ramil, P., Rodríguez, M., Romero, I. & Rubinos, M. 2002.
Humedales de Galicia. Xunta de Galicia. Santiago de Compostela.
[2]
Arcos, F., Mouriño, J. & Salvadores, R. 2003. Cerceta común Anas crecca.
En, R. Martí & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de
España, pp. 134-135. Dirección General para la BiodiversidadSEO/Birdlife. Madrid.
[3]
Bongiorno, S. F. 1982. Land use and summer bird populations in northwestern Galicia, Spain. Ibis, 124 (1): 1-20.
[4]
Cuesta, M. & Balmori, A. 2003. Mosquitero Común Phylloscopus collybita,
Mosquitero Ibérico Phylloscopus ibericus. En, R. Martí & J. C. d. Moral
(Eds.): Atlas de las aves reproductoras de España, pp. 488-491. Dirección
General para la Biodiversidad-SEO/Birdlife. Madrid.
[5]
De Juana, E. 2003. Alcaraván Burhinus oedicnemus. En, R. Martí & J. C. d.
Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de España, Dirección General
para la Biodiversidad-SEO/Birdlife. Madrid.
[6]
Díaz, M., Asensio, B. & Tellería, J. L. 1996. Aves ibéricas. Vol. I. No
Paseriformes. J.M. Reyero. Madrid.
[7]
Domínguez, J. 1988. Taxocenosis de limícolas de las rías gallegas. Con
especial referencia a las de Arosa y Ortigueira. Tesis Doctoral, Santiago de
Compostela.
[8]
Domínguez, J. 1997. Invernada y migración de limícolas en el litoral atlántico ibérico. En, A. Barbosa (Ed.): Las aves limícolas en España, pp. 35-75.
Organismo Autónomo Parques Nacionales. Madrid.
[9]
Domínguez, J., Arenas, M., Sánchez, S. & Tapia, L. 2001. Atlas de aves nidificantes del LIC-Baixa Limia 1999-2000. Xunta de Galicia. Santiago de
Compostela.
[10] Domínguez, J., Arenas, M. & Tapia, L. 2005. Guía de las aves del Parque
Natural Baixa Limia-Serra do Xurés y Lic Baixa Limia. Consellería de Medio
Ambiente, Xunta de Galicia. Santiago de Compostela.
[11] Domínguez, J. & Lorenzo, M. 1992. Waders wintering on the open shores
of Galicia (NW Spain). WSG Bulletin, 64: 73-77.
[12] Domínguez, J. & Maneiro, J. C. 1988. Dinámica y fenología de Calidris maritima y Actitis hypoleucos en la costa de Pontevedra. TThhaallaassssaass, 6: 9-13.
[13] Domínguez, J. & Rabuñal, J. L. 1989. Migrating waders on the Atlantic
coast of Galicia (NW Spain). Miscellania Zoologica, 17:
[14] Domínguez, J., Tapia, L. E., Martín, G., Arenas, M., Quintero, I., Rego, L.
E. & Vidal, M. J. 2003. Atlas de las aves nidificantes de los archipiélagos
de Cíes y Ons (Parque Nacional de las Islas Atlánticas). Organismo
Autónomo Parques Nacionales. Madrid.
92
Guía das aves
[15] Domínguez, J. & Vidal, M. 2003. Influencia del investigador en el éxito
reproductivo del Chorlitejo Patinegro Charadrius alexandrinus. Ardeola, 50
(1): 15-19.
[16] Hagemeijer, W. J. M. & Blair, M. J. (Eds.) 1997. The EBCC Atlas of European
Breeding Birds. T & AD Poyser. London.
[17] Hortas, F. & Mouriño, J. 2003. Ostrero euroasiático Haematopus ostralegus. En, R. Martí & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de
España, pp. 238-239. Dirección General para la BiodiversidadSEO/Birdlife. Madrid.
[18] Lekuona, J. M. 2003. Cormorán grande Phalacrocorax carbo. En, R. Martí
& J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de España, pp. 100101. Dirección General de Conservación de la Naturaleza-Sociedad
Española de Ornitología. Madrid.
[19] Martí, R. & Del Moral, J. C. (Eds.) 2003. Atlas de las aves reproductoras de
España. Dirección General de la Conservación de la Naturaleza-Sociedad
Española de Ornitología. Madrid.
[20] Martínez, G., Vázquez, X., Mouriño, J. & Salaverri, L. J. 2003. Zarapito Real
Numenius arquata. En, R. Martí & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves
reproductoras de España, pp. 615-616. Dirección General para la
Biodiversidad-SEO/Birdlife. Madrid.
[21] Penas-Patiño, J. L. 1995. Atlas de vertebrados de Galicia. Tomo II. Aves.
Consello da Cultura Galega. Santiago de Compostela.
[22] Penas-Patiño, X. M., Pedreira, C. & Silvar, C. 2004. Guía das aves de Galicia.
Bahía Edicións. A Coruña.
[23] Ramón, R. F., Souza, J. A. & Rabuñal, J. L. 1991. Paso migratorio prenupcial de Correlimos Tridáctilo (Calidris alba) en las costas gallegas. En, A.
Fernández-Cordeiro & J. Domínguez (Eds.): Actas do primeiro congreso
galego de ornitoloxía, pp. 89-98. Universidad de Santiago. Santiago de
Compostela.
[24] Salvadores, R., Arcos, F. & Hortas, F. 2003. Agachadiza Común Gallinago
gallinago. En, R. Martí & J. C. d. Moral (Eds.): Atlas de las aves reproductoras de España, pp. 256-257. Dirección General para la BiodiversidadSEO/Birdlife. Madrid.
[25] Sánchez, F. & Negreira, M. 2005. Parque Natural Complejo Dunar de
Corrubedo y Lagunas de Carregal y Vixán. En, F. Rodríguez (Ed.): Ecología.
Tomo XLVI., pp. 110-145. Hércules. A Coruña.
[26] Tellería, J. L., Asensio, B. & Díaz, M. 1999. Aves ibéricas II. Paseriformes.
J.M. Reyero Editor. Madrid.
[27] Wetlands International 2002. Waterbird Population Estimates-Third
Edition. Wetlands International Global Series No.12. Wagenigen.
93
Créditos fotografías
FFoottooggrraaffííaass ppoorrttaaddaa:: Marcos Otero
EEssppeecciiee
Auuttoorr
A
Mobella grande
Mergullón pequeno
Corvo mariño real
Corvo mariño cristado
Garza pequena
Garzota común
Garza real
Pato cincento
Cerceta real
Lavanco real
Pato cullerete
Pato chupón
Azor común
Miñato común
Esmerillón común
Perdiz rubia
Rascón de auga
Galiña de río
Galiñola negra común
Gabita euroasiática
Pernileiro común
Píllara real
Píllara papuda
Píllara dourada europea
Píllara cincenta
Pilro bulebule
Pilro curlibico
Becacina cabra
Mazarico rabipinto
Mazarico chiador
Mazarico curlí
Bilurico común
Bilurico pativerde
Bilurico bailón
Píllara riscada
Gaivota chorona común
Antonio Fernández Marín
María Vidal Malde
Pascal Dubois
María Vidal Malde
María Vidal Malde
Pascal Dubois
María Vidal Malde
María Vidal Malde
María Vidal Malde
María Vidal Malde
María Vidal Malde
94
PPáággiinnaa
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
Guía das aves
EEssppeecciiee
Auuttoorr
A
Gaivota escura
Gaivota patiamarela
Gaivotón atlántico
Carrán cristado
Arao romeiro
Pomba torcaz
Rula común
Curuxa común
Moucho común
Vencello común
Bubela común
Peto real
Laverca común
Pica das árbores
Lavandeira branca
Azulenta común
Rabirrubio tizón
Pedreiro cincento
Tordo común
Reiseñor da auga
Fulepa dos carrizos
Fulepa amarela
Papuxa cabecinegra
Papuxa das amoras
Estreliña riscada
Ferreiriño subeliño
Ferreiriño común
Ferreiro abelleiro
Pega marza
Corvo viaraz
Pardal común
Pardal chiador
Pimpín común
Verderolo común
Liñaceiro común
Escribente liñaceiro
María Vidal Malde
María Vidal Malde
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
Pascal Dubois
María Vidal Malde
Pascal Dubois
Pascal Dubois
María Vidal Malde
PPáággiinnaa
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
95

Guía das aves do Parque Natural do complexo dunar de Corrubedo

Transcripción

Documentos relacionados

Reflejo los perfiles de la sociedad marroquí

Aves - Concello de Arteixo

Cuenta Conmigo Verano 2015 - Asociación de Bulimia y Anorexia

María Mariño Olga Osorio `Dreamgirls` Norah

Club Raza Can de Palleiro

Número 12 - Código Cero