WOUNAN

WOUNAN
MUG ẼSAP GAAI JAAUSIM ABA IYOO ATARR DEN DOJÃAR
PHOBOR THɄURSIM AR HABANA MAACH PORPOMAAM
GOBIERNO DɄI MAIGMUA PABɄ EEM KHɄɄN POR DɄI,
KHĨIRJŨG WAUMATARR JUA AB AWIA AB IEK PHÃTARR, IEKHÕOR
OPɄIJUDEN, MAIGMUA BEEJU DEN ONEE JOOBAAG ICH MAG
MUG DURR JOOI GAAI.
IEK AB
MAACH JẼB KOLOMBIAM CHI IUJUU OOG: MAIGMUA DURR PIERR MAACH JẼB EE KHOOJEM DEN
PHIDKHAAG
Amug khĩirjũg gai jaausim maach jẽb durr pierr khoojem den iekhaag, maach phobor da aphʉʉm
khʉʉn durr ee nemjĩir nem wai naag athee, mag deeu beepimaaugau chi iekhõor akhãragam,
magbaadee wai maach onee joobaju ich mug durr jooi ee.




Iekha sim wajaphata wainaag phobor da aphʉʉm athee chi durr khʉʉn wounaan athee
maigmua negoon chi pʉch naan athee.
Mugai jaausim chi porpomam Gobiernou maach ar phobor pierr beeju da aphʉʉm khʉʉn
oon, chi khĩirjũg durr pierram khʉʉn den dugpʉyaag athee, maigmua doigau pien, phobor
da aphʉʉm khʉʉn dʉi, nemjĩir nʉm den jawaag, erpaag maach durr jooba nʉm ee, maach
khoju ig nʉm dem iekhaag.
Maach jẽbta ieg waisim chi khĩirjũg phidkhaag.
Khĩirjũg iekha sim phidkhaag athee maach jẽbee neminag khoojem nem aag.Phidkhaag
pam ũncha iekhõor burtarr ai, da aphʉʉm cha thunʉm maigmua akhãrag nemjĩirtarr
archa.
Maach khĩirjũg dʉi phidkhaag maigmua nemjĩir khoojem den wainaag
Jurju ajem phagkhon jẽb peraujemden, õor jẽb chukhu jooba thunʉm khʉʉn athee deeu jem
deeg, wainaag ajem thãarjũp (3) millones hectáreas chi pomag, achamug nacha jua numi (10)
años ee.


Chi phadkhon di jẽb peraujuden waisiegau: 1 chi juapa phidkhaag; 2 deeu jẽb wainaag; 3
chi iiu wainaag jẽb thum waisim den; 4 agee oopam chi iiu jãga phidkhaag, ee ʉkhaai
wajapha phidkhanaju; 5 deegau magee chi phobou igsim thumaam khʉʉ nau khaphu aag;
6 gobiernou ahab du chi jẽb.
Khĩirjũg ugthaag maagau chi phidag wauju,dee maa gau jẽb errapai



Jawaag pan chi phidag pomaam wajapha, deeg 7 millones jẽb den
Chi jẽb deeg pam phidkhaam khochag agem khuun athee, jẽb chukhu maigmua jẽb
waisimja, nacha deegau ʉʉi nag, chi ʉʉi ich chaain dʉita jooba sim athee, phobor
iekhõrau matarr athee.
Jẽb wai sieg thumaam khuun athee,wajapha thunaag,phadkhon nemjĩiraag,wajapha
phidkhaag,oberawaag nem pom (khudau,do deeg,mormachag den,esap den,di,perjuden)
Mug dʉi Wawaag jẽb wajapha, ʉgthaa waupʉyaag maigmua nemjĩir nʉm den igawam.Waainaag
maigmua chi iekhõor den mug jim:





Owerauju jẽb den phidkhaag thumaan khʉʉ naar baraag maigmua juraag chi iekhõor
chugpa pʉyaagau.
Overawaagau chi ʉgthaan maguatha chi khĩirjũg pomaam wauju jẽb den phidkhaju, maata
waisiegau waarphaa eerpa jẽb den.
Wawaag thumaan eem dugam khʉʉn jẽb iekhaapam maigmua juraag pam iyoo aag
Gobierno, phobor maigmua param khʉʉn dʉi.
Wausiwaag pam khĩirjũg maju pomaam 7 años, magaita chi ẽsap chiiu phobor da aphʉʉm
khuun athee, maita ooju chi neminag jĩir nʉm den maigmua jewaag pam phadkhon jẽba
athee.
Wausiwaag pam ẽsap pabʉ den, magua waausieju jampai baarsieju chi nemjĩir den
maigmua pabʉ ʉrcha igsim den.Magauta phadkhon ooju phobor da aphʉʉm athee, jooba
nʉm den khochag mag jẽb gaai, Sieju pabʉ thumwe sim ai, magua warag ig bam chi jẽb
osim den maigmua phadkhon thunaju thumaan khʉʉn maach khodnaan athee.
II.Esap jaasieju thumaan athee, mag 10 años maigta maach thui ooju da aphʉʉg chugpaa pam,
baraapai aju chi da aphʉʉg mug durr ee 50%, baraa aju aba khabaajem, thumwe khaiperaagau,
maach jẽb jooba nʉm ee.
Neminag pomaam auju, wawaag pam warag jugad khudau ee thãarjũp, phʉʉ ajem deeg pam,
waarphaa iyoo ajem maach da aphʉʉ nʉm phobor ee, pomaam pai deeg pam, deeu do weejem
den maigmua wajapha obeerpieg chi phidag.
Phobor ugthaag awaag, wainaaju mormachag den, ẽsap den, di joo baajem den, do wajaphan den,
maita chi õor da aphʉʉm khʉʉn agee wenʉrraju.
Neminag deeju den phadkhon nemjĩir nʉm gaaimua,maach thumaam khʉʉn athee,phobor,sisiju
phadkhon, juapa deeju wajapha nem jiiraag,tecnológica,perjuden,phidag den,chaiperju da
aphʉʉm khʉʉn.
Phadkhon thunaju, thumaam khʉʉn athee, nemjĩirju den, khĩirjũg gobiernou.
III.Deeju den agchaar opod khoojem den phobor da aphʉʉm khʉʉn athee, thunaju ẽsap phãsim,
nacional, departamento maigmua chi phobor thunumai maach chaain juphur khaba ju, jãsog
athee thunaju, nemjĩir athee, chi pereenja thunaagau,sieju wajapha khoojem.
IV.Sieju ʉgthaa sieg jeb den. Programa con Enfoque Territorial (PDET) thunaju urcha da aphʉʉm
khuun athee, iekhõor den gaai mua, chi podbaatarr maigmua chi phadkhon akhãrag den
phidkhatarr, magaita deeg pam jeb jurr phadkhon deeu thumwe onee naan.
IEK NUMI
POLITIKA EE NAAG: ABA IYOO AG KHOINAA JOOBAJU DEN
Khoinaa joobaju durr wau nʉm igsim aba iyoo ag maach thumaam khʉʉn juapa theeg naag, mag
gaaimua thumaam khʉʉn oo nʉm maigmua khochag nʉm wawaagau maach theeg aag neminag
khõsi nʉm den mag opʉyaag iekhõor, maata khĩirjũg wajaphamau.
I.Ʉkhaju waichirim neminag khaiba adeewei juraagau waujukhʉʉn partido pierr maigmua
movimiento pierr, ley khaphʉm khʉʉn,agdei khapam khʉʉn,chi iekhõor waujem khʉʉn eem ther
pan naan FARC EP ,chi khĩirjũg wajapha juraag,chi estatuto gaai siem khiin khochkhaba nʉm
khʉʉnau,mag oowia gobiernou chi proyecto ley den wawan khiin,makhʉʉn wounaan delegaa
thunʉm khʉʉn comisión pierr.
II.WAISIEEG OJU POLITIKA EE
Mukhʉʉn iek waisieeju chi khĩirjũg politika wounʉmai:
a).Wawaag norma institución denja agkho.
b). khĩirkhap sieeg.
c).Thuaparaa aag.
d).Oog athee, ich mag owenʉrraag.
III.Khĩirjũg iyoo aju thumaam khʉʉn.
Iekhaju Wawaag movimiento y organisación thumaam khʉʉn, wenʉraag maigmua iekhaag
oojewaag.
Turawaagau organización pierr, maigmua movimiento pierr aba birdʉug, iyoo aag chi lineamiento
Wawaag chi proyecto ley den waisieeg maigmua neminag wauju, oberju, jeeuju maa gobiernouta
oju jaga mukhʉʉn iek jaunʉm aba iyoo awie sisiju, aba birrdʉ thunʉm aai.
Iyoo aju neminaam iekhaajem ee phoborden ee.Wawaag iekhaajem comunitario, deegau
capacitación técnica mu gum dei phidkha nʉm khʉʉn athee, deegau producción den maigmua jau
nʉm iekhõor chukhu aju jau jem khʉʉn, warag thunʉnja akhoo.
Iyoo atarr khuun waisieeg, joobaju, dau aukhawaag maigmua iekhõor igbaag.
Juraagau consejo comunitario thumaam khuun den maach iyoo aag, joobaju, maigmua consejo
jẽbden, mu khʉʉnau obpam Wawaag pam gobierno dei mu khuun iek: Wawaag maigmua
dugpʉyaag programa gobierno den ee.
IEK THAARJUP
WARE IEKHOOR OPUYAAG, IYOO ATARR THERPAN NAAN THUBA AWAAG, MAIGMUA THER GAAI
PURBA AAG
Amach numi porpomaan khʉʉn khĩirjũg wajaphan jurr jierram opʉyaag iekhõor maigmua pabʉ
eem khʉʉnau amach ther deeg athee. Khĩirjũg akhãrag uraar opʉyaag warre, Gobierno den,
maigmua pabʉ eem khuun therpan naan den, maigmua thumaam khuun wajapha joobaag,
maguata audurajim phobor akhãrag, mugta beesim mu iek aba iyoo atarr, maig maach Kolombia
iekhõor chukhu aju.
DEU THERPAN NAAN CHI FARC-EP –ABA NAAGAU, PHADKHON GAAI, PHOBOREE, POLITIKA, AMACH
KHĨIRJŨG DEE TARR DɄI
Therpan naan, dee umaai, aba jooba nʉm ee sisiju, am khodkhaanja akho, mug jẽb durr ee,
wajapha joobaju amach khapeen dʉi, phidag deeg pam nemjĩirju den.
Mug dug sisim deeu maach phoboree,aam khĩirjũg dʉita phidkhaag pam, chi chaain akho agee
thʉnaar khʉʉn oberaagau,ther aupuag,mugun chaainag deeg paaram thumwe wajapha joobam
khʉʉn ley victima 1448 de 2011,mukhuun chaain khodnaanagja deeg pam phidag.







Deeu dug puyaag pan am politika.
Phidkhaag pam ther aupʉajuden chi FARC den
Chi partido Politika phidkhaag pam 19 de julio 2016, amach phidkhaju, suma 10%, politika
athee, maigmua 5% ma deeju 19 de julio 2022.
Chi lista al congreso de la Republica, chi partido phãbaaden ee aba sieeju.Magsim ee warb
baadewei, dewan den sob o unsim deegau am ee sisim khiin.
Chada ther aupʉʉa baarwei,iekhõorja wauba,chi ẽsap phãsim dei aba burmin,gobiernu
neminaam deeuju
Chada chi ẽsap phasisim mug aba iyoo atarr den,oompaju Consejo nacional de
Reincorporacion (CNR) numi gobierno den maigmua numi FARC
Chi dugaag pam agkho phadkhon den,chi khapanag phãju khaphu aag FARC den,deegpam
proyecto nemjĩir nʉm den, jẽb den,chi ther deetarr khʉʉnag phãgaag pam año
numi,monakha wenurraju denja deeg pam,pensiones,estudieju den,di wainaag,jooi iek
wainaag,jemkha nʉnja deeg pam, khĩirjũg jujurkhi uraag phãi nʉnja deeg pam,deeu
amach khodkhaan dʉi onee joobag pam.
ABA IYOO ATARR WAPHAJA WENɄRRAG MAIGMUA PHIGKHAAN DEEU BEEPIMAUGAU ÕOR
THÕOJEM KHɄɄN
Chi iyoo atarr phãsisier den mug jeb gaai thumaam khʉʉn neminag wajapham dʉita thubaag pam
ajem.







Iek sisieeg pam wajapha wenurrag phidkgajuden politika.
Siegau khĩirjũg gobierno den
Programa maach wajapha wenurraju den FARC
Wajapha naag –Seguridad especializada de seguridad y protección UNAP
Mesa técnica Sieju joobaju den
Sieju wajapha naag
Onee jooba ju den
IEK JAYAP
IEKHÕOR OPɄYAAG NEMINAG AKHARAG PHIDKHA NɄM DEN
Mug ẽsap phãsim mua Iekhõor chukhu aag, opʉyaag akhãrag ee phidkha urum den, akhãragam
Khĩirjũg phidkha uraar. Gobiernou juapa deeg pam, magum phidag phidkha pimaau gau maigmua
chi pabʉ eem khʉʉn atarrja thumwe ajapham dʉita phidkhaa gau.
IEK JUA AB
IYOO ATARR DEN DA APHɄɄ NɄM KHɄɄ IEKHÕRAU, AGCHAAR, WAJAPHA WAUPɄYAAG DEEU
BEEPIMAAUGAU AKHÃRAG
Achamug ẽsap pom phãsim gaai thumweta neminag wajaphanta dee pam, da phʉʉ woch naan
dam thunʉm khʉʉn athee, deeu khĩirjũg akhãragam beepimaau gau.
IEK JUAG AB AWIE AB
JUR WIE DEEGATHEE WAJAPHAM
Chi ẽsap phãsim ich mag ag gaaita phidkha wenʉrragau, ooparaa siegau gobiernou maigmua
FARC, Wounaan nauja ooparaa naagau mug ẽsap gaai.
IYOO ATARR WAJAPHA JOOBAAG THUMWE ẼSAP PHÃTARR DEN
Khãai 23 de junio 2016, gobiernou Kolombiamua maigmua FARC den, iyoo ajim ajem, amug ley
estatutaria No 156 de 2015 cámara, maigmua número 94 de 2015 senado, maig Corte
Constitucional. Khãai 18 de julio 2016, sentencia C-379 de 2016, corte constitucional proyecto ley
estatutaria, iek pom iyoo atarr denta baraag pam plebiscito, iekhõor warre opʉyaag, maigmua
beeju onee joobaag mug durr jooi gaai.
ABA IEKHATARR CHI DURR KHUUN ONEE JOOBAAG MAIGMUA ICHMAG MAACH JEB
WAIWENURRAG
(CEPAZDETE)
Habana Cuba
Ed 24 de 2016
Iekhasim mach phobor Durr khʉʉn den iyoo atarr khĩirjũg wajaphag dʉi chi porpomaam kolombiam
maigmua pabʉ eem por therpan naan dʉi.
6.1.12.1. Dau aukhaunʉm
Maach porpomaam mug durr eem maigmua pabʉ eem por therpan naan dʉi, iekha nʉm mach
phobor durr khʉʉnau oopi urum khĩirjũg wajapham, jooba urum khoinaa, ich mag nawe mug durr
jooi gaai, phobor ʉgthaag awaag, khĩirjũg wajaphag wai urum, achamug durr ee, achamug
iekhõrau maach da aphʉʉ urum mug nawe.
Chi baunaan dojãaram khʉʉnau,beewia mach thõojierram,maachag oobajierram,maach jẽbee
mua paroob jʉr pʉijierram,maig mug iekhõrau juuriu warag mug durr ee akhãrag ich mag wau
uraajim ,maag weita chi porpomaamau deeu deeju neminag wajaphan khaiperju,maach
phoborathee,thumaan khʉʉn athee,mach khĩirjũg jooi i dʉi,maach deu khõsi nʉm dʉi.
Deeu deeju maach phobor durr khʉʉnag, maach jẽb, maach neminag authaar mug iekhõrau
juuriu therpan naa nau, maach jooin i peer opʉinʉm, maag weita maach jooin i dʉi wenʉrraag
athee. Mug Iyoo atarr mug ẽsap phãnʉm ai, onee joobaju den, chi durr khʉʉn wounaan dʉi,
maigmua opʉyaag iekhõor, deeu beeju khõinaa joobaag durag oba, mug Kolombia durr ee.
6.1.12.2. NACHARAM
Achamug ẽsap gaai phãsisim,iekhõor opʉiju den ,maigmua beeju den khõinaa joobaag ich mag,
durag mug Kolombia durr ee,maach khĩirjũg dʉʉi,jaausisiju dojãarragam ẽsap gaaija,maigmua
mug durr den gaaija,chi iekhõor phaaijem gaaija,agchaar khĩirjũg,deeu iekhõor beepi maau
gau,maach khĩirjũg phãsisiegau dojãarram phobor durr gaai,maach wenʉrrag,mug gaaimua
maachig deeju phadkhon phidkhaag chi durr khʉʉn,maach jooi i wenʉrram khʉʉn,mug ẽsap
jaausim gaaiju,maigmua mug ẽsap gaai ʉʉin khĩirjũg sisiju, convención sobre la Eliminación de
todas las formas de discriminación contra la Mujer-CEDAW Convención internacional sobre la
Eliminación de todas de Discriminación Racial.Dojãarragam khʉʉn phobor ẽsap gaaija CERDDeclaración de Acción de Durban,chi porpomaam ẽsap gaaija phãsim,maach athee iekha sim
,phãsim gaai 169 chi OIT,jaausim maach durr khʉʉn den,maigmua negoon chi pʉch naan athee.
Achamug ẽsap gaai iekhõor opʉiju den,maigmua beeju den khõinaa joobajuden,ich mag duraa
wenʉrraag mug durr gaai,maach khĩirjũg dʉi,wainaaju dewaam khĩirjũg wajaphan dʉi wenʉrrag
iekhõorja chukhu,maach juapa dʉi,maach porpomaam dʉi,iek wai nʉm,maanagta nacha jeeuju
khĩirjũg,ag nawe maach wenʉʉrraju iekhõor chukhu,maach jooin i dʉi,maach phobor aba
wenʉrrag, maach phadkhon dʉi,maach jẽb ee phidkha wenʉrraag,jooin gaar jooba uraarju maach
jẽbee, iekhõor chukhu,maach jẽb ẽsap waisiegau.
6.1.12.3. THUAPAAR WENɄRRAG MAIGMUA AGCHAAR DEEJU PHIDKHAAG
Thuapaar wenʉrrag achamug ẽsap gaai phãsisim, iekhõor opʉi nʉm den, maigmua beejuden,
khõinaa joobaag, ich mag wenʉrrag mug durr jooi gaai Kolombia ee.
Paroob khaba aag, maigmua oonawie ʉkhaagau ẽsap phãsim ju, maigmua maach jooin i okhooba
aag, maach Ewandamag jewaag thumaan khʉʉn, ich mag mug ẽsap phãsim dʉi wenʉrrag, Paroob
khĩirjũg opimaaugau, agcharta waiwenʉrragau, mug durr pomaam ee.
Mug ẽsap phãsim gaai, maach khĩirjũgta durr khʉʉn denta chi wajaphamau, ʉʉin den, emkhooin,
chaain khodnaan, ẽwan chaain bawaag pam khʉʉn den.
a).ẼSAP JAAUSIM THUMAAM KHɄɄN DA APHɄɄ JOOBAGKHA NɄM DEN
Mug gaai jaausim thumaam khʉʉn da aphʉʉ jooba nʉm den, neminag dee nʉm den, maigmua
maach jooin i chaarcha, ich mag maach jẽb ee jooba wenʉrrag mug durr pomaam ee, opimaaugau
chi durr khʉʉn, wenʉrraju khĩirjũg wajaphan dʉi.
Magta chi durr khʉʉn jooinau ig nʉm,maawei paarau marag juapa deegau,marauta chimie
wainʉm,mug durr ee marauta jeeu nʉm Ewandamag,maach thumaan khʉʉn jũrr,maag weita
deeu jẽb jeeu nʉm,maan jẽb khecheu autarr,khĩirjũg deegau wajaphanden,warag maanig juapa
deegaau nemjĩir jĩirju den,chi phadkhon phidkham khiin maan durr ee,maan pornaa nag parau
khaiperaagau,maigmua maan khĩirjũg dʉita phidkhaagau,maan jẽb durr ee.
b).ẼSAP JAAUSIM AGEE MAAN KHĨIRJŨG DUGJU DEN
Marag deeju agee iekhaag maach khĩirjũg ich mag agee wenʉrrag igauja aukheerba maan
porpomaam Gobierno Kolombiau, amag iyoo atarr iekhõor opʉiju den, achamug ẽsap jaausim gaai
sikhitum numi (2) agee maan khĩirjũg dugju den
Sieju agju meninag agchaar deeju, maanjã agjuta phidkhaagau paar igaau, maanchan paarau igaau
aukheerbam, chi ẽsap pomaam waag wei, phidkhaju maan phobor durr jũr, phidag onee jooba ju
den mug jẽb durr ee –CTEP-Circunscripciones Territoriales Especiales de Paz.
c).ẼSAP NEMINAG DEEJU DEN Sikhitum thãarjũp den maigmua jayap (3.4)
Achamug phidag athee wajapha wenʉrraju den iekhõor chukhu sisiju den maach phobor ee,
phidag deeu beeju khĩirpier institución naan.
Maig neminag deeju ʉgthaag awaag maach phobor durr khʉʉn ee, khapʉsiegau mug durr
Kolombiau, maigmua dojãarragam phobor naa nau, maan phobor thuaparaa am khʉʉn khaphʉ
naagau, maigmua chi pʉch naan denja.
d).ẼSAP JAAUSIM IEKHÕOR OPɄYAAG NEMINAG AKHARAG PHIDKHA URUM DEN
Maan Khĩirjũg agchaar deeju den ,marauta iyoo awie ʉkhaagau chi phidag jãgata
wawaag,thumaam khʉʉn dʉi iyoo awie,maach jẽb den,jooin i den,jooin khĩirjũg den,bene monau
nʉm den.Maan jẽb ee akhãragam phidkhaju khaba sim,nemjĩir akhãram den,khĩirjũg akhãrag
jaauju khaba sim,maan jẽben thumaam khʉʉn den.
Chi jẽb ee oogau jampaita akhãrag waujierra,agchaar maach durr ee,khaphʉ naagau jẽb akhãrag
wautarr maach durr pierr,mug iekhõrau peer maan opʉinʉm,maan da aphʉʉ ajim,thumwe durr
pierr jooin i buurjim,maan chaainauja koch khaba aadejim khĩirjũg chaar maan jooba nʉm ee, mug
iekhõrau jadau ee joobanʉm,pod maan nemjĩirdu ee majukhauba aadejim,do ʉanja maba,pabʉ ee
nem phaanja maba,maigmua maan khodnaanja japhier wajaugau amach jẽb aupʉejierram,phobor
negoon ee ereujierram mug iekhõrau juuriu.
Nacha maan dʉita iyoo agau mag maan jẽb ee thãrap phikhathunʉm baarpʉi yaag athee,deeu
wajapha onee joobaag.Mag nacha chi porpomaamau Kolombia ee mua oog pam ajem mʉkhʉʉn
Phobor EMBERA NAAN,jooba nʉm Municipio Puerto Libertador Córdoba maigmua Ituando
Antioquia, phobor JIW jooba sim Municipio San José Guaviare,akho phobor NUKAK Guaviare ee,
municipio Mapiripan maigmua Puerto Concordia Meta,dewaam phobor municipio Tumaco dosĩg
Chagui,Phobor AWA,nariñogar.Negoon chi pʉch naan
Alto Mira y Frontera y dosĩg
Chagui,maigmua municipio Buenos Aires,Vereda La Alsacia Cauca.
Agju Choko Dochaarpien, Wounaan en municipio de Litoral del San Juan, Embera Atrato,
mukhʉʉn phobor iekhõor pom wai nʉm, maag wei da aphʉʉ jooba nʉm.
e).ẼSAP JAAUSIM DA APHɄɄ NɄM KHɄɄN IEKHÕRAU, Chada deeg pam juapa wajapha phã sisieeg,
akhãrag deeu beepi maaugau.
Chi ẽsap phãsim chadam den, maach juapa den wajapha thubaag maigmua deeu akhãrag beepi
aag, parooba iekhaba aag amug phobor durr eem khʉʉn dʉi, chi ẽsap phãkhasim maach jooin
khĩirjũg dʉi, maach jẽb wainaag, chi ẽsap phãsisiju chiporpomaamau phãthaargaai mug Kolombia
durr ee, maigmua phãsisiju dojãarram phoborden gaaija.
Mug ẽsap phãsisiman thumaam khʉʉn jooba nʉm athee, maan jũrr iekha sim, aba iyoo atarr den,
khaiperaag mug durr ee jobathʉnʉm khʉʉn, deeu maigmua khĩirjũg wajaphanta deeju den.
Achamug juapa dʉi iyoo atarr agchaar onee joobaag pam den, maigmua chi articulo 246
Constitucionau jaausim Chi durr khuun phobor den maigmua chi negoon pʉch naan juapa den.
Maig gobiernou khaiperaag pam wounaan Phobor thumwe, deeumaai ar matarkhʉʉn deeu
beepiegau amach durr jooba nar ee, mag athee arag neminag joobam khʉʉn deeg pam, maig
thumwe oog pam.
f).ẼSAP JAAUSIM PHIDKHAAG PAM DEN MAIGMUA OOJU DEN
Wawaag pan maach durr khʉʉn athee chi pomaam, makhʉʉnauta oog pam achamug aba iyoo
atarr den, Gobierno khĩir eepa ahaukhaag maigmua, pabʉ eem chi ther pan naan dʉi, agee
naagau maach porpomaam Wounaan den. Amach jãga phidkhaju wainaagau, achamug aba iyoo
atarr den, ẽsap gaai phã arraagau (CSVR) agee wajaphata phidkhaagau.
Chi phadkhon, amugee dug bam, mamu Gobierno mag Plan Desarrollo nacional ee sisim maach
chig deeju phadkhon, magai nacha maachigta jewaag pam, khanta ignarra chi phoborpienau.
ABA IEKHATARR CHI DURR KHɄɄN ONEE JOOBAAG MAIGMUA ICHMAG MAACH JEB
WAIWENɄRRAG.