cine músic a libro s
Transcripción
cine músic a libro s
SUPLEMENTO DOMINICAL Diario de Ferrol 16 de agosto de 2015 “Los estudiantes de hoy en día quieren cantar enseguida” La CIA y la KGB se tienen que unir para acabar con una organización criminal de ambas MÚSICA Ledicia Costas publica “Un animal chamado néboa”, un libro de relatos expresionistas CINE LIBROS LA SOPRANO ANA MARÍA SÁNCHEZ CONCLUÍA AYER MISMO SU PARTICIPACIÓN EN LA 58º EDICIÓN DEL PROGRAMA “MÚSICA EN COMPOSTELA” La verbena es la verdadera triunfadora de las fiestas de cada verano en Galicia Nordesía Año XCVIII / Número 894 Nordesía SOCIEDAD 24 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Las zonas rurales gallegas llevan años perdiendo población y en algunas parroquias ya son más las viviendas que el número de habitantes y muchas de ellas están vacías y abandonadas. En este sentido, han sido diferentes las iniciativas que se han propuesto para recuperar algunas de estas casas y, sobre todo, la población de las aldeas y pueblos para evitar su desaparición del mapa. Una de ellas es la de facilitar alquileres bajos para atraer vecinos. Alquileres a precio de saldo para repoblar una parroquia de A Lama L a parroquia de Xesta, en A Lama (Pontevedra), es una de tantas en Galicia amenazada por el fantasma de la despoblación, y para combatirlo su asociación de vecinos ha ideado la creación de un banco de casas antiguas que pondrán en alquiler al módico precio de 100 euros al mes. Son apenas 176 los vecinos que viven en Xesta, donde abundan las casas deshabitadas, casi una veintena, dentro de un municipio conocido por albergar el centro penitenciario de la provincia, y cuyo último censo es de 2.700 habitantes, cuando hace dos décadas la cifra rondaba los 4.000. Con el paso del tiempo y el abandono las casas grandes se deterioran Los vecinos dan la bienvenida a todos los que se quieran instalar en la parroquia ahí otros cinco vecinos se animaron. Si la cosa funciona, confía en que se vaya apuntando más gente. Después de poner en marcha esta iniciativa hubo muchos interesados, entre ellos vecinos de otras parroquias que querían llevar a la práctica un banco de casas similar. Vaqueiro admite que lo ideal sería que se apuntaran familias con niños, aunque da la bienvenida a todo el que esté dispuesto a instalarse en esta parroquia, lejos de las comodidades que pueda ofrecer la ciudad, pero “con el encanto” del rural gallego. Su anhelo es “que las antiguas cocinas de hierro vuelvan a encenderse en Xesta”. enDetalle SITUACIÓN Es una localidad, la de A Lama, con una fuerte presencia de la emigración mexicana, que en su día invirtió en casas grandes que con el paso de los años han perdido valor por el continuo descenso de sus habitantes y el descuido de su mantenimiento. Enrique Vaqueiro, presidente de la Asociación de Vecinos de San Bartolomé de Xesta, explica a Efe que la idea es sacar inicialmente en alquiler seis casas a 100 euros, con la condición de que sus moradores se hagan cargo de su mantenimiento y de alguna obra de reforma que precisen. En ese caso, detalla, algunos propietarios están dispuestos a no cobrar cantidad alguna hasta que el inquilino cubra la inversión realizada con lo que ahorre por no pagar las mensualidades. Asimismo, la asociación de vecinos, además de ejercer como mediadora entre los propietarios y los interesados, brindará asesoramiento a las partes con la ayuda de una inmobiliaria. Enrique Vaqueiro, presidente de la Asociación de Vecinos de Xesta EFE EFE / Jorge Morales BENEFICIOS Cree Vaqueiro que con esta iniciativa “ganan todos”: los propietarios, porque sus casas no se seguirán deteriorando y además obtendrán algo de dinero; los inquilinos, porque podrán acceder a una vivienda a un precio fuera de mercado; y la parroquia, porque recuperará vida con más vecinos en sus calles. Para dar ejemplo, el propio presidente de la asociación de vecinos fue el primero en poner en alquiler la casa de su bisabuelo y a partir de Vista del barrio de Pigargos, en la parroquia de A Xesta EFE “La voz requiere previamente estar constituida y que pueda tener posibilidades” ACABA DE IMPARTIR UN CURSO EN EL PROGRAMA DE LA 58º “MÚSICA EN COMPOSTELA” / Julia Dopico Usted llega al mundo de la música a través de la polifonía, como componente del Orfeón Polifónico del “Centro Excursionista Eldense”. Los estudiantes de canto somos un poco especiales. Si no tenemos la suerte de aproximarnos a la música con otro instrumento!… La voz requiere estar plenamente constituida y además darnos cuenta de que puede tener posibilidades. Por otra parte los largos estudios de canto te cualifican para dar clases, lo que no asegura que vayas a ser cantante. Para eso hacen falta otras cosas. Lo que veo es que los estudiantes de hoy en día quieren cantar enseguida, no tienen la paciencia de dejar que su voz se desarrolle a la par de su nivel de estudios. Luego es becada para continuar sus estudios en la Escuela Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 También tiene en su carrera un papel destacado la música de cámara, el oratorio… Sí. Es un mundo muy diferente al de la gran ópera que presenta la exigencia de la dirección de escena, funciones, ensayos… Los años no pasan en balde y la buena música es siempre buena música, así que decidí que quería hacer lo mismo pero en concierto. Su actualidad se sitúa ahora entre la escena y la enseñanza. He cerrado el círculo. He acabado siendo lo que quería ser, profesora, Los músicos españoles tenemos la obligación de mostrar al mundo nuestra propia música Y una acérrima defensora de la música española. Los músicos españoles tenemos la obligación de mostrar al mundo nuestra propia música. El público reacciona fantásticamente. Es como si les llevaras el sol, la luz. ¿Ha sido ese un motivo para venir a “Música en Compostela”? Luego inicia sus estudios de canto en el Conservatorio Superior de Música “Oscar Esplá” de Alicante, con la soprano Dolores Pérez. ¿En qué ha cambiado la formación musical de entonces a ahora? 25 pero de música, algo muy íntimo que sigo conservando. Sí. Es una asociación que nació para potenciar el deporte y también la cultura. Con su rondalla, su orfeón… Algo totalmente amateur. El director, Antonio Ballester, me aconsejó que estudiase en el Conservatorio y así empecé. Ellos siempre me apoyaron, becándome incluso para ir a Madrid. Es un grupo al que le debo mucho. Ella era una soprano con una voz extraordinaria, conocida como Lily Bechman en muchísimas grabaciones discográficas de zarzuela que se hicieron entre los años sesenta y setenta. Se murió muy pronto. Yo estuve con ella cinco años. Ella insistía en que yo tenía que ser cantante. ajustan perfectamente a mi voz. También el Tosca de Puccini o el Tanhäuser de Wagner, todo un reto… Me siento dichosa de haberlo hecho, pero quizás sea Verdi mi principal autor. Nordesía ANA MARÍA SÁNCHEZ SOPRANO Lo que veo es que los estudiantes de hoy en día quieren cantar enseguida, no tienen la paciencia de dejar que su voz se... de Canto de Madrid. Yo había terminado mi carrera de filología e impartía clases en el Liceo Francés. Hubiera sido profesora toda mi vida de no haber sido por Dolores Pérez que consideraba mis aptitudes para el canto. Pedí una excedencia y me fui a Madrid, siguiendo sus indicaciones. Allí estudié repertorio con Miguel Zanetti repertorio y canto con Isabel Penagos. Comprobé que había otras personas que opinaban que podría seguir adelante y que aquello realmente me gustaba. Debuta en Mallorca con el “Nabucco” (1994). ¿Cómo recuerda aquella primera puesta en escena? Lo viví con mucha ilusión y también con temor (siempre piensas gustaré, no gustaré…). Yo había ido el año anterior a cubrir la ausencia de la titular cuando lo dirigía Romano Gandolfi. En el 94 decidieron repetirlo e invitaron nuevamente al Maestro que dijo: “Esta bien. Yo vuelvo, pero si lo representa Ana María”. Le dijeron que sí y así se hizo. A él lo tuvieron que operar. Nunca más pude hablar con el Maestro Gandolfi… fue un ángel en mi vida. El “Nabucco” salió muy bien. Conocí a un agente y empecé a moverme. Obtiene un gran éxito y comienzan a sucederse distintos roles operísticos. ¿En cual de ellos se encuentra mejor? Lo que más he cantado en mi vida ha sido Verdi. Sus personajes se El que me ha hecho la invitación para venir ha sido Agustín León Ara, director del curso. Antes estaba Isabel Penagos, a la que yo conocía y que insistía en que tenía que venir, algo que acepté encantada porque conocía su referencia de calidad. Lo celebro muchísimo. Sólo tengo palabras de agradecimiento. ¿En qué nivel encuentra a los alumnos que siguen este curso? Hay varios niveles. Algunos necesitan tan sólo algún retoque interpretativo y otros ayuda técnica. Yo reparto el tiempo equitativamente entre todos y a cada uno le doy lo que requiere. Ellos graban todas las correcciones (las suyas y las de los de demás). Se dan cuenta de cuándo sale mejor, son conscientes de las modificaciones. Se llevan “los deberes” del trabajo que hacemos en Compostela para realizarlo en el tiempo que necesiten. También hay que decir que hay voces estupendas. ¿Volverá a “Música en Compostela”? ¡Ya he dicho que sí! Si todo va bien y Dios quiere, aquí estaremos el año que viene. Es un honor para mí estar en “Música en Compostela”. laEntrevista F inalizaba ayer mismo la 58º edición del Curso Universitario Internacional “Música en Compostela”, uno de los más longevos y prestigiosos cursos que se desarrolla en Santiago al que acuden alumnos para aproximarse a la música española convirtiéndose después en los mejores embajadores de la misma por todo el mundo . El curso se desarrolla regularmente en el mes de agosto abordando diferentes cátedras: violines, guitarra, órgano, polifonía, piano, sinfonismo y música actual… conducidas por grandes maestros que lo convierten en un verdadero referente para las nuevas generaciones de intérpretes y compositores. Este año la cátedra de canto fue impartida por una voz de destacadísima proyección nacional e internacional, la de la profesora e intérprete alicantina Ana María Sánchez que así se pronuncia sobre su amplia y dilata carrera y sobre esta primera experiencia en “Música en Compostela”. Nordesía Hazañas bélicas 26 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 VICENTE ARAGUAS máisLibros UN ANIMAL CHAMADO NÉBOA LEDICIA COSTAS Xerais. Vigo, 2015 16,65 euros N on, non é que este libro de L edicia Costas, Un animal chamado néboa (Edicións Xerais, Vigo, 215), teña ( moito que ver (no fondo) con aquem les le tebeos (chistes díicíamoslles en Ferrol, España adiante, tebeos, agoF ra, r cómics) nos que reinaba un tal Boixcar –había máis ilustradores e B guionistas, lástima fora– para nag rrar r aspectos da II Guerra Mundial. Algo semellante ao que fai Ledicia c no seu libro de relatos, mais cunha h pretensión conceptual que aqueles le caderniños non tiñan (non podían) ter. p Ora, que un nachiño americano referíndose aos xaponeses emprer gue g o epíteto de “monos marelos” si que q fai pensar naquel Gorila, que enseñoreaba as viñetas de Boixcar, e figura primeira das “Hazañas bélifi cas” aquelas. Ledicia Costas, en fin, c botou para o seu libro man dunha b enciclopedia de nove tomos (de e Sarpe, debida a Arrigo Petacco), confesión propia, como “guía impagable”. Isto é o de menos, claro, un escritor realista axúdase da vida mesma, en directo, ou a través dos “media” e non pasa nada. A cousa complícase un pouco cando o relato (para o caso) muda en paráfrase da historia. Daquela, eis o relato que fecha o libro, “Tres xuizos para tres nazis”, a dúbida que se plantexa é se non tería sido mellor para o lector ler directamente a Petacco (ou a quen UN CANTO Á INTEGRACIÓN INFANTIL “Isto é o de menos, claro, un escritor realista axúdase da vida mesma, en directo, ou a través dos media e non pasa nada. A cousa complícase un pouco cando o relato (...) muda en paráfrese da historia” “E tamén aprezamos a man de Ledicia Costas, narradora, e non das peores en A derradeira misión do buque...” sexa). Porque aí, nos depoimentos de Goering ou Höss, Ledicia Costas pouco aporta, como narradora digo, ao cosabido. Menos aínda no manual de sevicias que é “A canción de Vila Triste” (igual erro ao enmendarlle a plana ao título, nas maiúsculas, digo, tal como veñen no interior), que fan a lectura, ademais de cruenta de máis, decididamente chá. E outro tanto diría eu da narración que titula o libro. Expresionista en exceso como cáseque todo o volume. Que acada certas alturas en “Leningrado”, o primeiro relato, con esa “bolboreta de ámbar” a lle dar vóo á historia do cerco da cidade que volveu ser San Petersburgo, nun principio de novo achegada de máis á crónica. E tamén aprezamos a man de Ledicia Costas, narradora, e non das peores, en “A derradeira misión do buque USS Indianapolis”. Poisque esta fica moi humanizada (a Historia, digo) coa presencia dunha xente da intrahistoria, aquela que tanto amaba Don Miguel de Unamuno, mesmo cunha historia de amor, de adulterio, tan ventureiro como aquel que se contaba en As pontes de Madison, sobranceira película de Clint Eastwood, que veu á miña memoria ao ler este libro de Ledicia. Que se le ben, que se le a fume de carozo, porque esta muller sabe o que trae entre mans. Ora, eu tería pedido, se cadra, menos documentación e máis aire puro. Aínda que sexa do mar. Aínda que veñan os tiburóns tigre, escena tamén excesiva, aqueles do Mar de Xapón papar aos náufragos do USS Indianapolis. “Hazañas bélicas”, si. COLECCIÓN SOBRE AS CIDADES GALEGAS ALMAS DE ALGODÓN ENRICH LLUCH DE PASEO CON CRUNIA Editorial Galaxia / 9 euros CRISTINA CORRAL SOILÁN Esta historia para pequenos a partir de oito anos narra o proceso de adaptación de Carlos, un neno con discapacidade intelectual, a unha nova cidade, un novo colexio e amigos. A tarefa non será nada fácil a pesar das acolledoras palabras do director da escola xa que deberá enfrontarse a uns novos compañeiros que inicialmente non entenden que é a discapacidade. Con todo, o protagonista é consciente da súa situación que el describe como ter a memoria frouxa, pero tamén sabe que, coa colaboración de quen lle rodean, iso non é ningún impedimento, senón unha boa proba para superarse. Aos poucos os seus pais, os mestres e os seus compañeiros, que se arrepentirán do seu comportamento inicial, tentarán facilitarlle a integración. Será con todo, un encontro inesperado cun personaxe singular como o vello Tobías o que lle ofrecerá a Carlos a posibilidade de descubrir que sabe facer cousas que lle facilitarán a integración. AURORA CASCUDO ROMÁN MIGUEL NOVAL BOUZA Edicións Embora / 12 euros A editorial Embora enceta unha colección de libros infantís que teñen como centro as cidades galegas. Para comezar o ciclo a protagonista é a cidade da Coruña, con este traballo que contén textos de Cristina Corral, ilustracións de Aurora Cascudo e fotografías de Miguel Noval, elementos todos eles que iteractúan para acadar un resultado moi interesante. Con descricións de lugares destacados, exercicios para os pequenos e un gran peso audiovisual, o proxecto segue a pauta de nenos e nenas paseando polas urbes cos seus avós, neste caso con Crunia e o seu avó Xenaro. Con ambos percorreremos os barrios da Coruña e coñeceremos todas esas historias bonitas que sabe Xenaro e que lle vai ir contando á súa neta Crunia, e tamén a nós, por suposto, para que poidamos seguir mantendo na cabeza todas as cousas que pasaron nesta referencial cidade galega. LUIS ALONSO GIRGADO “La acción no da tregua, entre constantes vaivenes...” 27 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Nordesía Enrique Serna: crimen y corrupción, esas lacras CLÁSICO DE LA LITERATURA BRASILEÑA MI PLANTA DE NARANJA LIMA C ontinúa sin pausa el alza de la narrativa policíaca por geografías cada vez más dispares. Que se prodigue en México no es extraño, porque desde hace años esta novelística ha dejado de ser juego inteligente participado de misterio, búsqueda intelectual ejercida por tenaces investigadores de fino olfato y ejercicio imaginativo que ocupa todo el desarrollo de una historia inquietante con exclusión de otros motivos o asuntos. Ahora cobra auge lo policíaco como crónica negra (o tinta roja) de prensa que abarca elementos de carácter social, político o económico para dibujar un amplio panorama por el que campean todo tipo de delitos, crímenes, entramados de corrupción, secuestros, ejecuciones indiscriminadas y estafas de gran alcance. Lo policíaco se hace, pues, crónica dominada por una realidad negra, encenagada en distintas manifestaciones de violencia criminal. No dilataremos más la referencia al mexicano Enrique Serna, que en “La doble vida de Jesús” (Alfaguara, 2015) nos lleva a la ciudad mexicana de Cuernavaca, célebre como escenografía de la magnífica novela “Bajo el volcán”, de Malcolm Lowry. Y lo hace para meternos en la política municipal, y más directamente en la agitada y fluctuante campaña electoral para el puesto de alcalde o regidor al que aspira, (sin otro bagaje que su condición de reformista Nórdica / 13,95 euros Publicada por primera vez en 1968, “Mi planta de naranja lima” es la historia de un niño al que la vida hace adulto precozmente. En esta novela, el gran escritor brasileño José Mauro de Vasconcelos recreó sus recuerdos en el barrio carioca de Bangú con un lirismo y una ternura que cautivaron a los lectores desde su aparición y que la han convertido en uno de los libros más leídos de la literatura brasileña. Cuanta la historia de Zezé, un niño de apenas cinco años que vive en un humilde barrio de Río de Janeiro, y que de mayor quiere ser poeta y llevar corbata de lazo. En su casa es un trasto que va de travesura en travesura y no recibe más que reprimendas y tundas; en el colegio es un ángel con el corazón de oro y una imaginación desbordante que tiene encandilado a su maestra. Pero para un niño como él, inteligente y sensible, crecer en una familia pobre no siempre es fácil; cuando está triste, Zezé se refugia en su amigo Minguinho, un arbolito de naranja lima, con quien comparte todos sus secretos, y en el Portugués, dueño del coche más bonito del barrio. Un libro conmovedor que logra que el lector se meta en la piel del protagonista y comparta que la imaginación y la bondad son pilares sobre los que construir una personalidad por dura que sea la vida. UN VIAJE SENTIMENTAL Y LITERARIO PESSOA, EL SEÑOR DE LA NADA FRANCISCO LEGAZ Ediciones Irreverentes / 15 euros En este viaje sentimental a la manera del inmenso Sterne, el narrador sigue las indicaciones de un Atlas que describe una geografía confusa sobre Pessoa y se decide a viajar a la capital de Portugal, tratando de reconstruir el trayecto imaginario que este libro propone. Así, mediante el periplo literario, también somos testigos de la recomposición de su fragmentaria existencia. El viajero, como veremos, es una víctima de sus propias circunstancias. Una vida deshecha que cobrará cierta viveza al encomendarse al azar, a la magia de Lisboa, al hechizo de la literatura. Reflexiones sobre la vida y la muerte. Encuentros con el doble, con los heterónimos que a lo largo de su obra fue diseminando Pessoa. Un autor que sigue vivo en Lisboa, que casi es el fundador de una urbe fraguada en el imaginario de tantos lectores, de tantos viajeros. Porque, ¿no será, como se plantea en este libro, Pessoa una invención, un fantasma? Al final el viaje es el único premio, el único consuelo con el que liquidar las deudas de un trayecto repleto de enigmas. másLibros LA DOBLE VIDA DE JESÚS ENRIQUE SERNA Alfaguara, 2015 / 18,90 euros y su terca honestidad política) el funcionario síndico del ayuntamiento, Jesús Pastrana. Tal vez su nombre, Jesús, no carezca de cierto alcance simbólicoreligioso de quien padeció dolor y persecución, infamia y ultraje. En todo caso, víctima de círculos y estrategias de todo tipo (políticos, capos de la droga, prensa, fuerzas policiales y ejército), Jesús, vapuleado, criminalizado y vendido, llegará a la meta en condiciones más que precarias, vencido moralmente y convencido de su pequeñez, abatido. La acción no da tregua, entre constantes vaivenes de la situación de los protagonistas y de su entorno. El novelista tiene el acierto, en medio del caudaloso sucederse de los acontecimientos, de crear a un personaje bipolar, en lucha abierta consigo mismo, escindido entre la apariencia de lo correcto, lo convencional, lo respetuoso con la norma ética, social y familiar...y lo más hondo: su rebeldía, la manifestación de sus pasiones e instintos, el deseo de “salir del armario” de su sexualidad gay; es decir: su “otro yo” que lleva dentro y que necesita (y decide) liberar. Así, esta es, también, la historia del alcalde y el travesti, que aporta lo más enfangado y atormentado del mundo narrativo: un agresivo cerco de espinas del que el héroe (Jesús) sale de milagro, pero con heridas casi mortales. Parte de lo que aquí se cuenta es pura información política y crónica de sucesos. Parte, pero no todo, pues el novelista ejerce su oficio en una prosa ágil, dura, precisa. Narra con temple y pulso. Controla una muy movediza trama. Mantiene muy cerca a su protagonista en las dimensiones, individual, familiar y política; en su conciencia angustiada, en la indomeñable llamada del sexo, en los quebrantos que ha de soportar su voluntad regeneradora de la vida pública. Y en esto último quedamos. La vida que late aquí, la realidad con su monstruosa y tentacular violencia, la red inextricable de degradación de una sociedad presa y víctima de los monstruos que ha creado. La amenidad, el interés y el atractivo de personajes y acción figuran en el haber de esta novela de Enrique Serna. JOSÉ MAURO DE VASCONCELOS Nordesía 28 Time Out Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 ARMANDO REQUEIXO letrasAtlánticas [email protected] SMOKE ON THE WATER SANTIAGO CORTEGOSO Bolanda, 2015 S igo dende hai tempo a dramaturxia de Santiago Cortegoso, á que teño dedicado xuízos en diferentes ocasións. Intex resoume no seu día “Intercom-bar by” (2012), a peza que coasinou con Marián Bañobre coa que obtivo o galardón da audencia do VI Premio Diario Cultural de Teatro Radiofónico, unha moi suxestiva R microtraxedia na que a tensión dram mática e o suspense o gobernaban m ttodo, mesturando sabiamente reallismo atroz e fantástico terrorífico para dar como resultado unha hisp ttoria intensa e insólita.Coa mesma ccolega escribiu “Despois do sinal” (2013), novamente finalista do VII Premio Diario Cultural de Teatro P Radiofónico, da que opinei no seu R día que era unha creación arriscada d e orixinal tanto pola súa estrutura ccompositiva coma pola verosemelllanza dialéctica que consegue mergullarnos na realidade social máis actual para verter un sutil alegado contra os abusos de poder, a incomunicación e mesmo a tensión relacional que acora os individuos. E hai non tanto ocupeime de Raclette (2105), alto teatro escénico, literatura dramática de quilates que mereceu o Premio Álvaro Cunqueiro de textos teatrais. Actor e director de escena, Cortegoso é deses escritores aos que lles sobran cinco balas do cargador literario para perforarche o sentido. Con el cúmprese a máxima de menos é máis, pois cos elementos mínimos e imprescindibles consegue comunicar un mundo: tres personaxes, un escenario único e sobrio en decorado, ningún efecto, nada de atrezzos imposibles, ren de rebuscadas caracterizacións. Words, words, words. Smoke on the Water é unha sinfonía teatral, un percutir triunfal, Wagner rabioso que esmaga os cerebros depauperados polo capitalismo cínico e hipócrita. É certo que o drama persoal dos tres protagonis- Santiago Cortegoso tas persiste –máis ben subsiste, isto é, permanece no sub-stare–, pero o que está sempre latexando con forza tras cada episodio entre eles é a banda sonora da Vida mesma: a soidade, o desvalemento, os amores truncados, as oportunidades perdidas, os camiños errados e sen saída, as ledicias fuxidías, as revelacións tardías, os amores compasivos, o lenocinio monetario, a explotación clasista, time out, no way, homo homini lupus. Hai moita Filosofía neste Smoke on the Water, pero desa ben traída, que non cita a Platón ou Kant gratuitamente, senón cando procede, coa fondura reflexiva e transcendente que lle acae, o que non priva tampouco de imprimir aos diálogos megatóns de ironía, quilos e máis quilos de ácidos retruques cos que os personaxes desenvolven os que, máis que diálogos, son combates de boxeo dialéctico nos que todos resultan perdedores ante a ingratitude do destino. Xente do teatro, xente sabida, decidiu distinguir Smoke on the Water co III Premio MOME de Teatro Varela Buxán. Feliz decisión, pois grazas a ela –e aos bos oficios da Fundación Cultural da Estrada– é accesible en libro esta peza tan eléctrica coma o himno de DeepPurple que lle dá nome, unha obra que tivo xa unha lectura dramatizada no pasado decembro baixo a dirección de Fran Paredes e a iniciativa da Asociación de Actores e Actrices de Galicia e que agardamos poder seguir vendo nos escenarios. “Su trabajo, dedicación y afectuosidad le hicieron merecedor de un homenaje popular celebrado en el Cine Capitol el año 1968 con motivo de cumplir sus bodas de oro en la enseñanza...” JUAN J. BURGOA N acido el 2 de enero de 1900 en la parroquia de Churío, perteneciente al municipio de Irixoa, Manuel Masdías Sánchez quedó huérfano de padre y madre a los 11 años de edad. Se educó en el Colegio Dequidt de A Coruña, aprobando luego el bachillerato en el Instituto Da Guarda. Alumno precoz terminó muy joven la carrera de Maestro Nacional y posteriormente la de Filosofía y Letras. Con 15 años empezó a colaborar en el periódico coruñés El Ideal Gallego y a esa misma edad escribió su primer libro de poesías que tituló “Insignificancias”. Trasladado muy pronto a Ferrol, con 18 años de edad, junto con Luis Dequidt, fundó en el Cantón de Molíns un colegio con el mismo nombre que llevaba el coruñés Dequidt. Casado en mayo de 1923 con la ferrolana Rosa QuintelaDobarro, pronto fundó y dirigió un colegio titulado Centro de Enseñanza General, que se mantuvo en la entonces calle Fernando Villamil hasta el año 1940. Ese mismo año 1940 fundó la reputada academia Masdías en la ferrolana calle del Sol. Además, a lo largo de su fecunda vida profesional, impartió clases en la Escuela Nacional de Serantes, colegios Tirso de Molina y Rapariz, Instituto de Enseñanza Media de Ferrol, colegio Virgen del Rosario de la Armada y escuelas profesionales de la Empresa Nacional Bazán. En todos los casos Manuel Masdíasse distinguió por ejercer la docencia con gran vocación, responsabilidad y competencia, cifrándose en más de 25.000 alumnos, pertenecientes a tres generaciones, los que pasaron por sus aulas, ejerciendo su profesión hasta su fallecimiento en el año 1971. Dentro de la dilatada obra cultural en Ferrol de Masdías Sánchez, que incluyó el haber sido nombrado Vicepresidente del Real Coro Toxos e Froles y bibliotecario de diversas sociedades, entre ellas el Círculo Mercantil e Industrial, hay que citar sus variadas colaboraciones en la prensa, desde El Ideal Gallego (donde comenzó a escribir el año 1915) y Democracia hasta El Departamento y El Correo Gallego. En el campo de la poesía, además de su mencionada primera obra “Insignificancias”, el año 1951 publicó “Cúmulos”, una seleccionada colec- Retrato de Manuel Masdías “Dentro de la dilatada obra cultural en Ferrol de Manuel Masdías Sánchez, que incluyó el haber sido nombrado vicepresidente del Real Coro Toxos e Froles y bibliotecario de diversas sociedades...” Portada de “Cúmulos” ción de sus poemas. Autor prolífico, llevó a cabonumerosas composiciones con destino a las Rondallas de las Pepitas, con música de José Mayo, Ángel Teijeiro y Gumersindo Leira, entre otras el vals “Sueños de Amor” (año 1920), la canción “Ritmos nocturnos” (año 1924), el vals “Alegre cántico” (año 1924), la danza “Pobrecitos pescadores” (año 1935), el vals “Añoranzas” (año 1944), la danza “La noche callada” (año 1947) y el vals “Requiebro” (año 1964). Manuel Masdías, estudiado por Germán Castro y Pita Filgueiras, además de su obra como letrista de las Rondallas, dejó una abundante obra poética dedicada a temas de Ferrol, la ciudad que le acogió y que tanto significó en su vida. Composiciones, normalmente escritas en castellano, dedicadas a Concepción Arenal, al crucero de Canido, al barrio de Esteiro, a los pescadores de la ría o a la mujer ferrolana, alternan con otras de tema religioso, mostrando su fina sensibilidad y su tono nostálgico. Cumple destacar la letra que hizo el año 1931 para el “Himno a Ferrol”, con música de Félix Alonso, en la que no faltan varias alusiones al sol, siempre presente en las canciones ferrolanas. Como autor teatral fue el autor de la obra “Villa Honrosa”, representada el año 1927 en el Teatro Renacimiento, un trabajo compuesto para ensalzar a Ferrol. El año 1928 estrenó en el mismo Teatro Renacimiento la zarzuela “La hora feliz” con música del maestro Ángel Oliver. Otras obras teatrales de Manuel Masdías fueron “Abnegación”, escrita el año 1933, “El expreso FerrolGijón” o “Los sueños, sueños son”, representada en el Teatro Jofre el año 1935, y el año 1936, la farsa cómica “Un negocio colosal” o “El Ferrol hoy anda mal”, estrenada en el mismo Teatro Jofre el año 1936. Igualmente escribió la zarzuela de costumbres gallegas “A-y-alma d´o Agro”. Su trabajo, dedicación y afectuosidad le hicieron merecedor de un homenaje popular celebrado en el Cine Capitol el año 1968 con motivo de cumplir sus bodas de oro con la enseñanza, así como de la posterior concesión de la medalla al Trabajo a título póstumo el año 1972. Homenaje que también le tributó el poeta ferrolano Nicolás García Pereira en la poesía que le dedicó: Fue forjada en el yunque Poeta, dulce poeta, /humano del dolor melancólico y triste / tu alma blanca de artista, / muy despacio te fuiste / pura y sentimental.una tarde invernal. Además de persistir en el recuerdo de numerosos ferrolanos que le conocieron y fueron sus alumnos, muchos de los cuales le acompañaron en su entierro el 12 de Enero de 1971 en el cementerio de Catabois, llevan su nombre un colegio público en el barrio de Caranza de Ferrol y una calle en el barrio del Alto del Castaño deNarón. Igualmente se le puso su nombre a un premio de poesía que concede la Sociedad Artística Ferrolana. Nordesía Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 gentesquehicieronFerrol Manuel Masdías Sánchez 29 Nordesía 30 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Infectados, espías, convictos y mafiosos se citan en el cine LA ESPAÑOLA “EXTINCTION” Y “OPERACIÓN U.N.C.L.E.” SON LOS GRANDES PROTAGONISTAS DE LA SEMANA cineTeatro E n los estrenos de esta semana los “infectados” de la española “Extinction” comparten protagonismo con las risas que quieren despertar “Operación U.N.C.L.E.” e “Y de repente tú” en una cartelera donde también hay cabida para Al Pacino en “Señor Manglehorn”. El odio y la estupidez con infectados de fondo son protagonistas en “Extinction”. Nueve años después de que una infección convirtiese a gran parte de la humanidad en criaturas salvajes y sin intelecto, en las afueras de Harmony sobreviven Patrick (Matthew Fox), Jack (Jeffrey Donovan) y su hija Lu (Quinn McColgan). Entre los dos hombres pervive un profundo odio que deberán dejar atrás para proteger a lo que más quieren: la pequeña Lu. En “Operación U.N.C.L.E.”, con el telón de fondo del auge de la Guerra Fría, el agente de la CIA Napoleon Solo (Henry Cavill) y el agente de la KGB Illya Kuryakin (Armie Hammer), se ven obligados a formar equipo para intentar poner fin a una organización criminal internacional que amenaza el frágil equilibrio de poder resultante de la proliferación de armas y tecnología nuclear. “Y de repente tú” se pregunta si puede existir la monogamia con Amy (Amy Schumer) que ha creci- MUERE “UGGIE”, EL PERRO QUE ACOMPAÑÓ A DUJARDIN EN “THE ARTIST” El perro Uggie, el Jack Russell Terrier que acompañó a Jean Dujardin en la oscarizada “The Artist” (2011) y a Reese Witherspoon y a Robert Pattinson en “Agua para elefantes”, murió la pasada semanan en Los Ángeles (EE. UU.) a los 13 años. Uno de los actores de “Operación U.N.C.L.E”, Armie Hammer, y su mujer do con la idea inculcada por su padre de que no es realista. La joven disfruta así de una vida sin ataduras, libre de promesas románticas, hasta que conoce a Aaron Conners (Bill Hader),del que comienza a enamorarse. En “Señor Manglehorn”, Al Pacina se pone en la piel de A.J. Manglehorn, un exconvicto solitario y excéntrico que eligió dar un gran golpe y renunció así al amor de su vida, a la que le sigue mandando cartas. Cuarenta años después, vive de manera humilde en un pequeño pueblo cínicamente ajeno a todo, hasta que, un día, su pasado sale a relucir. Por último, “Tracers” mezcla a Taylor Lautner con mafia y parkour. Cam (Lautner) es un mensajero que recorre las calles de Nueva York en bicicleta para pagar sus deudas hasta que choca con Nikki (Marie Avgeropoulos), una hermosa y complicada joven atrapada en una banda de criminales callejeros que llevan a cabo sus robos mediante “parkour”. Maribel Verdú quiere una familia “Sin hijos” WILLEM DAFOE INTERPRETA A UN MERCENARIO EN BUSCA DEL ÚLTIMO TIGRE DE TASMANIA Y “EL CARTERO DE LAS NOCHES BLANCAS” ES EL ÚNICO ENLACE DE TODO UN PUEBLO CON EL MUNDO EXTERIOR M aribel Verdú quiere una familia “Sin Hijos” y Gabriel (Diego Peretti) es un hombre separado desde hace cuatro años que tiene como centro de su vida el cuidado de Sofía (Guadalupe Manent), su hija de ocho años. No espera volver a enamorarse hasta que conoce a Vicky, interpretada por la actriz española, antiguo amor de su adolescencia. “El último cazador” sale en busca del último tigre de Tasmania de la mano de Martin (Willem Dafoe) es un mercenario que debe viajar desde Europa enviado por una misterioso compañía biotecnológica. Por su parte en “El cartero de las noches blancas” se descubre a sí mismo, separados del mundo exterior, unidos solo por una lancha que conecta el poblado con la Rusia Continental, los habitantes del enorme lago Kenozero, viven de la misma manera como lo hacían sus antepasados durante siglos, mientras que el cartero del pueblo, Liokha (Aleksey Tryaptisyn), es su única conexión con el exterior. UN RAPHAEL VENGATIVO Y UN MARIO CASAS RUBIO Y SEXY EN “MI GRAN NOCHE” Faltan pocas semanas para que los amantes del cine de Álex de la Iglesia puedan ver en el Festival de San Sebastián su última película, “Mi gran noche”, pero mientras llega el momento, el primer trailer publicado esta semana muestra a un Mario Casas rubio y sexy, y a Raphael armado y vengativo. El trozo promocional se centra en la grabación del especial de Nochevieja del próximo año. MESSI PROTAGONIZA EL FESTIVAL INTERNACIONAL DE CINE DE GUADALAJARA La quinta edición del Festival Internacional de Cine de Guadalajara (FICG) en Los Ángeles subirá el telón este año con el estreno en esta ciudad del documental “Messi”. 31 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Nordesía Tracers: Saltimbanquis con alma de graffiti ÁNGEL LUIS SUCASAS El caso es que Benmayor (el dire) y Lautner (el prota) se lo montan muy bien. La película mantiene en todo momento un aura de realismo, gracias en parte a una inspirada puesta en escena del español. Por una vez, la cámara en mano es el camino a seguir porque la dirección de fotografía, lejos de los colores chillones del videoclip, retrata una Nueva York oscura y descolorida que más parece Detroit que la Gran Manzana. Pero también ayuda la notable dirección de actores. Ni uno da una nota en falso. Y las muertes y la violencia pandillera están tratadas con la agresividad necesaria como para que nos las tomemos en serio. Las secuencias de acción de Tracers no se sienten el seguro mecano de un director onanista, sino un pulso con la muerte en cada salto al vacío. No estamos, que quede claro, ante una película para todos los públicos. Creo que a partir de los 35 años el interés que puede despertar cae bastante. Pero Tracers es, y esto es noticia, una película juvenil con seso, consciente de que los mensa- jes a la adolescencia, porque todo ejercicio narrativo los tiene, no pueden tener el mismo sentido de la responsabilidad y estética que un anuncio de Hugo Boss. El final, que evidentemente no destriparé, no depara al joven Lautner ese súmmum de éxito que parece esperar en el The End a todo héroe de Hollywood. Su recompensa es mucho más mundana. Y valiosa. Una bala que girar en el tambor de la vida. Una oportunidad. La misma que merece esta sorpresita veraniega que yo, desde luego, no esperaba. desdelaButaca M e da pena este chico. Hablo de Taylor Lautner. Tal vez el nombre no les diga nada. Tal vez si les digo que era el hombre lobo guaperas de ese fenómeno tontete de Crepúsculo el chaval les empiece a sonar. El caso es que de todo el grupete de guapos y guapas de esa saga, probablemente Lautner era el que tenía más carisma. Pero los dados de la fortuna siguen sin sonreírle. Intentó ser un nuevo Jason Bourne en Sin salida y se la pegó. Y algo me dice que con esta extraña y estimableTracers, que dirige con brío el español Daniel Benmayor, le pasará algo parecido. Lástima, porque Tracers, lo repito, es estimable. Humilde pero rotunda. Es una peli para jóvenes que no los toma por idiotas ni los edulcora con una sobredosis de estereotipos. Por supuesto que el chico y la chica de la peli son guapos, jóvenes y atléticos, pero hay en Tracers un baño de realidad, de realidad de barrio para ser más exactos, que engendros como Crepúsculo y compañía no podrían ni soñar con alcanzar. La trama es bien sencilla. Cam es un chaval de perra vida, huérfano, que vive en uno de esos suburbios nada glamurosos de Nueva York. Se gana la vida sobre dos ruedas, las de su bici, que quema por unos cientos de dólares en su frenético currar de mensajero. Tiene una deuda con la mafia china, y esta es de las que cobran o pagan… en plomo. Tiene también un viejo coche deportivo de su padre, a medio desguazar, que se resiste a vender. Ha estado en la cárcel por robos menores, pero quiere enmendarse. Ahora bien, la vida no le da ni media oportunidad. Hasta que… Aparece la chica. Y los amigos de la chica. Acróbatas urbanos del parkour, ese deporte extremo que consiste en tratar una ciudad como un gigantesco (y letal) parque infantil. La máxima es no detenerse jamás, y utilizar las fintas, piruetas, saltos y deslizamientos para acortar por lugares inverosímiles el camino que uno se trace. Hacer realidad el sueño de cualquier estresado urbanita: viajar de A a B en línea recta. Nordesía SOCIEDADE 32 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 A carta xeográfica máis antiga da península ibérica resulta ser a Comografía de Claudio Ptolomeo, gardada nunha vitrina. Existe unha copia en pergamino adecada ao papa Alexandro V en 1409 por Jacobo Angelo, copia que despois pertenceu a Alfonso V, rei de Aragón e de Nápoles, xeógrafo que naceu no Alto Exipto e viviu en Alexandría no século II da era critiana, na que tivo presente a obra “O océano”. Cariño e o seu medio ambiente XOSÉ V. MARTÍNEZ MONTERO enDetalle O océano”, tamén chamada “Oda marítima” do gran navegante de Marsella, Piteas (da primeira mitade do século IV antes de X.C.) e a “Xeografía” do grego Estrabón (principios do século I da nosa Era). Na dita carta o lugar que ocupa o que hoxe é a comarca do Ortegal está diseñada por un promontorio saínte ao septentrión. O promontorio leva o nome de Lapatiacorum Trileucum e ao oriente un río que corre hacia o norde, chamado Mearus fluminis. Na obra España Sagrada por Frei Henrique Florez, volumen XV, publicouse un mapa co título Gallaecia Ptolomaei con lixeiras variacións o xa reseñado : o promontorio do Ortegal denomínase alí Lapatia Coru Prom.Trileucum mais en vez de Mearus fl escribe Meari fl e frente a súa desembocadura tres illas pequenas que sinala como Insule. Outro antigo mapa de España titulado Accurantissima Totius Regni Hispaniae por Iustinum Danckerst, da unha idea algo aproximada do litoral desta comarca: ao oriente un gran promontorio no que sitúa Bares; ao occidente , unha punta aguda co nome de C.Ortegal, ao sur de éste Carrinno e frente S.Marta; no vértice desauga o R.Maior,sobor do que está S.Clodio; e ao suroeste de Carrinno sitúa Cediera. Na obra Speculum nauticum super navigatione maris Occidentalis confectum Doer Lucas Ian Wagenaer-Brabante 1583, hai a carta titulada Die ZeeCusten van Galissien, van Cape Dauiles off tot Ortegal tho Galliciae orae maritimae a Promontorio Auilano ad Ortegalam -Lucas Ioes (Ioannis). En dita carta na punta Caste van Ortegal coloca unha pequena ría e na ribeira oeste sitúa Karius. A COSTA A partir da punta do Cadro, a costa sigue ao N. con lixeira inclinación ao E., atopándose nun primeiro lugar a punta Cubertón, estribacións do monte do Faro e Garita do Limo a 560 m. de altura, a punta Longa-ver- Outro antigo mapa de España titulado Accurrantissima Totius Regni Hispaniaie por Iustinum Danckerst da unha idea algo aproximada do litoral desta comarcar...” tuás e a punta do Limo, que en rápida pendente escalonada e acantilada baixa dunha altitude de 278 m. A punta do Limo no extremo oeste do cabo Ortegal, formado pola Serra da Capelada, coidan os entendidos que se trata do histórico e famoso Lapatia Corum Promontorium Trileucum das cartas xeográficas e mapas dos antigos gregos e romans. Lapatia Coru dos iberos, Trileuco dos gregos, Trileuco vel Lapatia Coru(Ptolomeo), Promontorium Trileucum(Plinio), Lapatia Coru ou Trileco(Avieno). Non faltan autores que erroneamente chamanlle Estrymnio, Yerna Escítico. A etimoloxía de Lapatia Corum (Lapa=marisco, t z a = a b u n d a n c i a , coru=prominencia) corresponde ao Cabo Ortegal. Chamaronlle Trileuco os gregos pois ven da verba treis=tres, eukós=brancos; os tres Aguillons, illotes que ao bater das ondas do mar os arrodea de brancas escumas. Entre a punta dos Aguillós situada ao Nordeste e a punta do Limo máis ó noroeste, atópase a Cova onde a costa forma unha especie de saco lugar fatídico de lembrados naufraxios. A punta dos Aguillós está formada por acantilados con crestas cuarzosas do macizo do Gargacido de 355 m. de elevación e continúa internándose no mar unhos dous mil metros cara o Norte. Os illotes chamados Aguillós son máis de tres. Así témolo “A Longa” que é o que está máis chegado a terra, “O Rodicio”que é de forma de pirámide,outo e delgado; síguelle “Insua Maior” que é o máis grande de 68 m. de elevación; “Tres Irmás” que se chama así porque forma tres picachos iguais de 45 m. de altura; e “O Cabalo Xoan” que é o de máis afora de 43 m. sobor do nivel do mar. Ao noroeste de Cabalo Xoan está a pedra que chaman Recimada. VINDO DO CABO A CARIÑO Dende a punta dos Aguillós torce a ribeira ó SE. Formando frontón do Gargacido o cabo Ortabade, e separado deste atópase o illote Malveira de 38 m. Continuase a ribeira polas puntas do Seixo e Campo da Ola zoa na que se atopa o lugar e capela de San Xiao do Trebo, de onde baixa un regato. Logo atópanse as puntas de Meás e Maonés entre as que se forma a ensenada de Soutullo, onde desauga un regato que baixa do lugar da Vacariza e as vertentes do Faroleiro (352 m.) e o monte de Castrillón (275 m.) o Sur. O illote da Gabeira, casi pegado a costa, entre éste a punta do Castro e a inmediata Pedraschás atópase o Mallorquín co Peiral dos Curas, o Peiral da Area (Concha do Santo) e o Peiral dos Xeixos (Peiral das Pedras). Entre a punta do Castro de Cariño e o Castro da Moura que se atopa ó S. nas estribacions do monte Masanteo (221 m.) está a Concha de Cariño praia aberta ó E. de máis de 3 Km. De perímetro que vai dende o muelle vello ata a Basteira. Nesta praia desauga o regato do Magoleiro que baixa do monte Castrillón e o río Morela, e máis ó S. da desembocadura deste río está a punta do Serrón, que agora ten un atracadero de gamelas i embarcacions de pouco calado. A unhos 300 m. do Castro da Moura cara o en mar afora atopanse pedruscos coñecidos como Monterón de Terra e Monterón de Fora. Dende a punta do Castro da Moura seguindo a costa cara o SE a punta de Escada, entre as que se atopan os sitios de Furna da Cerdeira e Mondelo. O S. da punta da Escada están a Pena de Sartán, a punta de Fornos, o illote Xibeiro e a punta do Frade cun illote case pegado; entre esta punta e a de Escada formando saco pronunciado está o areal de Fornos. A partires do illote Xibeiro e a punta do Frade, a ribeira colle en dirección ó Oeste bordeando o canal as puntas Postiña, Figueiroa e Orballiño. Da punta do Orballiño ata a punta de Sismundi o canal colle direc- Vista xeral da localidade de Cariño ción cara o SO. DE FIGUEIROA A LEIXA Entre as citadas puntas de Figueiroa e Sismundi, distantes 600 m. fórmase a ensenada da Caleira, de dous quilómetros de saco hacia o NO. ata o desaugue do río Lourido na Ortigueira. Na ribeira do E. está a volta de Figueiroa e a punta do Penso, na ribeira O. desaugan os regatos do Pousadoiro, Reboredo e Chancela que baixan dos montes da Miranda 545 m. e presenta as pequenas puntas de Reboredo e do Congrio, baixando da Ostreira, en Sismundi e a pequena Punta da Ensenada de onde salía a lancha de pasaxe a Cabalar en Sta. Marta, onde había unha piscifactoría de salmónidos, sitio idóneo pola pouca profundidade das augas. O S. da punta de Sismundi segue a ribeira formando a pequena ensenada dos Mohíños, onde se resgardaban antiguamente os barcos de Cariño nos meses de invernía porque non había o porto que hai hoxe. Alí desauga o regato que baixa do Chao de Liñares nos montes da Miranda. De seguido atopanse as puntas do Gancho e Redonda, as ensenadas de Curveira e Condomiña, estando entre as dúas a ponta SoCepo. Logo está un areal con lama que se chama o banco de Meá que remata na pequena península do Promontorio. Entre a punta do Promontorio e a de Fornelos ó SE fórmase a ensenada de Subsavila, orixinada por un desaugue do río Seixo. Ao longo de toda esta ribeira formanse canales de correntes que quedan a vista en baixa mar. No fondo desta ensenada está a praia de Esteiro, onde desauga este río. Perto daquí empeza a carretera Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Nordesía 33 que cruza a de Mera-Cariño e vai o lugar do Seixo en Landoi. A ribeira do S. de xuncales e lama con algas forma a punta de Leixa. CARIÑO E A SÚA CONTORNA “Cando se cerraba de néboa e brétema o Furado de Lucas na encañada do río Seixo, de Landoi, os vellos do lugar decían que era sinal de chubascos do Sudoeste ou vendaval”. HIDROGRAFIA Regato do Limo. Nace na vertente oriental do monte Faro, vixia do Limo e corre de S. a N. por espacio dun kilómetro e medio, precipitándose por entre os acantilados do cabo Ortegal. Regato de San Xiao. De medio kilómetro. Corre de O. a E. por entre os picos do Gargacido e Faroleiro e desauga pola pendente meridional do caserío do Trebo. Regato de Soutullo. Nace nas vertentes orientais do lugar da Vacariza; corre de O. a E. por espacio dun kilómetro e medio entre as vertentes dos picos Faroleiro e Castrillón e desauga no mar, o N. do illote Gabeira, concha de Soutullo. Regato do Magoleiro. Ten a súa orixe nas vertentes meridionais do pico Castrillón e percorre dous kilómetros de N. a S. por entre os lugares de Vila e o Vilar, e sitios do Magoleiro e Amieiro e desauga na praia do porto de Cariño despois de pasar por os lugares do Lavadero e Matadero. RÍo de Morela. (Nun escrito do 25 de Xaneiro de 1.804 sobor do estado dos ríos e pontes desta comarca, faise constar que neste río había unha ponte de madeira “de 4 varas e media de largo”) Nace nas vertentes meridionais do monte Faro, vixía do Limo e ten un percorrido de 3 Km. “Entre as citadas puntas de Figueiroa e Sismundi fórmase a ensenada da Caleira, de dous quilómetros de saco hacia o NO. ata o desagüe...” Por entre os lugares de Vilanova, Barreiros, Morela e Fontao e desauga na praia de Cariño despois de pasar polos Pedrouzos. Hai unha ponte pequena de pedra ¿de procedencia romana? Xunto ao grupoescolar. Río de Lourido e da Ortigueira. Nace no conca formada polos montes da Herbeira, do Faro e dos picos da Miranda. Un afluente baixa do lugar de Lodeiro, outro do lugar da Golpa que se une ó anterior no lugar da Maciñeira, outro ven do Cabaneiro, e un derradeiro afluente baixa das vertentes occidentais dos picos da Miranda. Estes dous últimos únense ó anterior no lugar de Castro, dende onde corre ao E. bordeando o penedo do Castelo (prolongación da Miranda). Deixa a esquerda os lugares do Castelo e Lourido, e á dereita o lugar da Ortigueira. Despois da ponte na carretera Mera-Cariño, o río Lourido desauga finalmente na ensenada da Caleira, despois de percorrer seis kilómetros dende a Herbeira. Regato do Pousadoiro. Descende da Miranda polo Pousadoiro, ten un percorrido de medio kilómetro e desauga na Caleira xunto co río Lourido. Regato do Richoz. Nace entre as terras de labor dos lugares de Reboredo, da Pedra e Sismundi, e serve de línea divisoria entre ambas parroquias. Seu percorrido é de medio kilómetro e desauga na ensenada da Caleira. Regato da Chancela. Descende da pendente oriental do pico da Miranda hacia o E. e despois dun percorrido de dous kilómetros desauga na citada ensenada da Caleira, quedando a súa ribeira esquerda o lugar de Reboredo. Regato do Regueiriño. Descende do Chao de Liñares, pendente oriental do pico da Miranda, e pasa por entre os lugares de Felgueira, Soutochao, Marrocos e Garita, da parroquia de Sismundi, e desauga no sitio dos Mohiños, na ría, despois dun percorrido de kilómetro e medio de O. a E. Río do Seixo e de Subsavila. Nace nas vertentes meridionais do monte da Herbeira, pena dos Torreiros, e corre de N. a S. co nome de Couce do Arresto e ó chegar o lugar de Meizoso uneselle o regato do Espiño que baixa da planicie da capela do Socorro. Dende alí, co nome de Ameneiro percorre de O. a E. servindo de liña divisoria entre o municipio de Cedeira (parroquia de Régoa) e o de Cariño(parroquia de Landoi) ata chegar ó seu afluente o regato do Forte, que baixa das vertentes orientais da serra da Capelada formado por dous grandes ramales : un chamado de Lamelas que nace no Chao das Lamas máis arriba do lugar das Cerdeiras, baixando polo lado N. dese lugar onde se lle une o regato de Quizas que ten a súa orixe no Monte do Medio, e outro que se chama Suñin, que ven do val da Cova Escura, vertentes occidentais do Couce do Penido, Penido do Medio e Panda, con un afluente que baixa de Pena do Viño, que corre en dirección SO a N uníndose un pouco máis abaixo de Lamelas, formando alí o río Forte. Dispois de unidos os dous ramales no sitio Pasada das Mestas baixando da Herbeira e alí colle o nome de río das Mestas ou do Seixo, que é o nome do lugar que se atopa un pouco máis abaixo, na veira dereita onde está a ponte, no que remata a carretera de Subsavila. Antes de chegar a esa ponte recibe polo seu marxe dereito os regatos Cale do Teixo e Cernadas e no seu marxe esquerdo o regato Amido. Dende a ponte segue o río a mesma dirección O a E polo val de Landoi ata chegar ao lugar da Lamestra, onde cruza a carretera e deseguida uneselle pola esquerda un regato que nace no lugar da Zarza, nas vertentes occidentais dos picos da Miranda, e pasa polos lugares de Orxeiro e Lorxa. Un pouco máis abaixo da Lamestra e tamén pola veira esquerda, uneselle outro regato que nace na parte darriba do lugar de Río da Cruz. Dende alí pasa polo lugar de Subsavila, logo cruza a carretera de Mera a Cariño, e por último desauga despois dun percorrido de sete kilómetros, por entre os xuncales de Esteiro. Regato Rego do Mallo. Nace no lugar de Fabás, vertentes orientais do pico Castelo do Vilar, e pasa xunto a ermida de San Pedro de Feás e polo lugar de Quintá; cruza a carretera de Mera a Cariño e desauga na praia de Esteiro en Feás. Seu percorrido é de kilómetro e medio. (Datos recollidos para escribir este artigo do libro Geografía Descriptiva de la Comarca de Ortegal de Julio Dávila). enDetalle FOTOGRAFÍA: JORGE MEIS Nordesía 34 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Celebración del centenario de Rogelia Anca en compañía de su familia l pasado 8 de agosto tenía lugar en el restaurante Riboira, en Lamas, la celebración del centenario de Rogelia Anca. Hijos, nietos y biznietos no quisieron, en buena lógica, perderse tan significativo cumpleaños, que la homenajeada pudo disfrutar así en compañía de todos los suyos. Como en toda celebración familiar, los viejos recuerdos y el reencuentro de hijos, nietos y familias políticas motiva la alegría y permite momentos para el recuerdo. E enFotogramas La obligada foto de familia, todo un instante para el recuerdo Rogelia Anca y Luis López Rogelia Anca, con la tarta y las velas de tan emblemático acontecimiento Patricia Cebreiro López y Diego Insua Gómez María Celia Bello, Beatriz López Bello y Alicia Prieto López Mari López Bello y Miguel Prieto López Lucas Prieto López y Margarita Villasuso Julio López Anca y Sandra López Villasuso José Luis López Formoso y Carlos Durán López José Carlos Galego Vázquez y Daniel López Formoso Hipólito Durán y Dolorez López Anca José Antonio Barro Alvariño y Nicasio López Anca Belén López Formoso y Ana Durán López Cesáreo López Anca y María del Carmen Bello Servando López Anca y Pablo Mauriz Fontao Alfonso López Anca, Álex Barro López e Iria Barro López enFotogramas Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Nordesía 35 Nordesía ETNOGRAFÍA 36 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 El consultor ambiental Josep María Mallarach, especialista en valores culturales y espirituales de la Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza, propone realizar un estudio completo de los miles de kilómetros que conforman los caminos que llevan a Santiago desde otras partes de España y de Europa porque considera que “es muy posible que supere en conjunto a cualquier espacio protegido europeo” El consultor Josep Maria Mallarach (a la derecha) aboga por superar el lenguaje tecnocrático y apelar a los sentimientos de la ruta xacobea EFE/ELISEO TRIGO/CABALAR El Camino de Santiago, un espacio protegido de categoría europea enDetalle E l consultor ambiental Josep María Mallarach propone realizar un estudio completo de los miles de kilómetros que conforman los caminos que llevan a Santiago desde otras partes de España y de Europa porque “es muy posible que supere en conjunto a cualquier espacio protegido europeo”. Incluido Montserrat, el espacio natural protegido más visitado de la península ibérica y que recibe unos tres millones de visitantes, de los que más de dos tercios se fijan como meta el monasterio y que cuentan con 350 personas trabajando para atenderlos, lo que revela también la importancia económica de estos destinos. Mallarach, especialista en valores culturales y espirituales de la Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza (UICN), cree que apoyar las áreas protegidas no es suficiente, dado que “los gobiernos reconocen que no tienen medios ni capacidad”, y por ello aboga por implicar a la sociedad civil, sobre todo de los territorios comunales, que cubren el 25% de la superficie de España, en el cuidado de estos espacios naturales. La mayoría de las personas que los visitan lo hacen motivadas por su belleza o por sus valores espiri- tuales, como es el caso del Rocío o nuevamente del Camino de Santiago, y es este arraigo al que apela este experto, en una entrevista con Efe, para lograr ese respaldo. NO AL LENGUAJE TECNOCRÁTICO En esta tarea considera “un error” utilizar un lenguaje técnico “o incluso tecnocrático” para convencer a los ciudadanos de que participen en el cuidado del medioambiente porque “no emociona, no conmueve”. “Si queremos ampliar el apoyo social a la conservación tenemos que apelar a los valores más profundos de las personas, no es suficiente la descripción científica de la naturaleza, que es interesante y útil para la gestión, pero la mayoría de personas en España y en cualquier otro país de Europa no se vinculan con la naturaleza a través de un método analítico” sino emocional, explica. Así, muchas personas no se sienten conmovidas por el concepto de diversidad o de fragilidad de las especies, sino por una puesta del sol grandiosa, el canto de los pájaros o un bonito arco iris. Mallarach (Olot, Gerona, 1955), que participó en Oleiros en una jornada para divulgar las posibilidades de aplicación en España de los retos fijados en el Congreso Mundial de Parques, celebrado el pasado no- El experto apuesta por mensajes verídicos y conmovedores que fomenten la actitud de conservación viembre en Sidney (Australia), asegura que, a escala global, “la mayoría de espacios protegidos lo están por sus valores espirituales”. ESPIRITUALIDAD Pero las actuales figuras de protección de parques naturales y nacionales y otras áreas no hacen sino superponerse a los lugares que históricamente ya destacaban por sus valores vinculados a tradiciones precristianas y posteriores, así como “a una dimensión más universal de la espiritualidad de la naturaleza que provoca el sentido de asombro y maravilla ante su grandeza y belleza”, abunda. Este aspecto, que en España no se ha tenido muy en cuenta, dice, es fundamental a la hora de promover la conservación del medioambiente porque la mayoría de personas que acuden a los espacios protegidos lo hacen atraídas, por ejemplo, por romerías como el Rocío, que discurren a través del parque de Doñana. Y aunque casi todas las justificaciones que motivaron la declaración de los primeros parques españoles fueron de índole espiritual, como es el caso de Covadonga, detalla, la importancia de conservar estos valores reside en que ésta permite ampliar un apoyo social, mediante un enfoque del cuidado del medio, hacia el que las personas “pueden sentirse predispuestas”. EL MENSAJE “El mensaje debe ser no solo verídico, sino conmovedor y, por lo tanto, memorable para cambiar las actitudes a favor de la conservación, porque conservar nuestro entorno es conservar nuestra calidad de vida. No se puede aspirar a tener una sociedad sana en un entorno degradado o deteriorado”, argumenta Mallarach. De hecho, la mayor concentración de reservas de la biosfera en España está vinculada al Camino de Santiago (francés) y “esto no es por casualidad”, sino que se debe a la “superposición de valores” que engarzan áreas protegidas de diversa índole configuradas y gestionadas durante siglos por comunidades monásticas. vadebarcos.wordpress.com E Suministro offshore El Edda Ferd 37 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Nordesía JUAN A. OLIVEIRA n febrero de 2013, el buque de apoyo y suministros a plataformas offshore Edda Ferd, constuido por Astilleros Gondán de Asturias, fue premiado en Londres en la conferencia anual del Offshore Support Journal como el buque más respetuosos con el medio ambiente de Europa en 2013, debido principalmente a su propulsión diésel eléctrica Blue Drive C+ de Siemens. Un buque de apoyo y suministros a plataformas offshore (PSV o OSV) es un barco diseñado específicamente para precisamente eso mismo, dar apoyo y llevar carga y suministros a las plataformas offshore. En sus funciones de apoyo realizan tareas como la extinción de incendios, la ayuda a las tareas de contención de vertidos contaminantes, o transportan herramientas y personal para realizar trabajos determinados en las plataformas. En sus funciones de buque de suministros las cargas que transportan varían desde el cemento en polvo, el lodo de perforación, combustible, agua potable y productos químicos utilizados en las plataformas. De vuelta a tierra estos buques transportan productos y cargas para su reciclaje o eliminación en tierra. Para realizar estas tareas este tipo de buques cuentan con una gran cubierta a popa, debajo de la cual se disponen un amplio número de tanques. Generalemente, la eslora de este tipo de barcos oscila entre los 50 y los 100 metros, y por norma general se equipan con sistemas de posicionamiento dinámico para aumentar la seguridad en las operaciones de carga/descarga en las cercanías de las plataformas. UN POCO DE HISTORIA Durante los primeros años del siglo XX, el transporte de cargas y apoyo a operaciones de las plataformas petrolíferas se realizó con buques de pesca, cargueros o buques de guerra adaptados a sus nuevas tareas. No fue hasta 1955, año en el que “Doc” LaBorde diseñó y construyó el primer buque destinado a propósito a estas tareas, el Ebb Tide, un buque de 36 metros de eslora por 9,5 metros de manga, y con un aspecto revolucionario para la época, con el puente y la habilitación totalmente a proa, y una cubierta de carga a popa que ocupaba casi todo el buque (27,5 metros de largo por 8,2 metros de ancho). Rápidamente las configuración del buque se conviertió en la más utilizada en la industria offshore por las ventajas que proporcionaba en las tareas de carga y descarga, manteniéndose hasta hoy en día. EL EDDA FERD Bajo un diseño de la compañía noruega Skipsteknisk, Astilleros Gondán construía y entregaba en noviembre de 2013 al armador también noruego Ostensjo Rederi , el buque de apoyo y suministros a plataformas offshore Edda Ferd. Con 90 metros de eslora y 20,6 metros de manga, el buque dispone de una cubierta de más de 1.000 metros cuadrados, y aloja a 40 personas. Ostensjo Rederi lanzó en 2011 el programa Mindset (Marine Industry Superior Environmental Thinking), buscando la reducción de la huella de carbono de las acividades de la empresa. Como resultado de este programa, el Edda Ferd será el PSV más respetuoso con el medioambiente en el mundo, utilizando entre un 25 y un 30% menos de energía que cualquier otro PSV, consiguiéndolo utilizando el sistema de propulsión diésel eléctrica Blue Drive C+ de Siemens. El buque es propulsado a 16 nudos mediante dos propulsores cicloidales Voith Schneider de 2.700 kW cada uno, que obtienen su energía del conjunto generador forma- do por cuatro MAK, dos de 2.000 kW y otros dos de 3.000 kW cada uno. La potencia generada por estos motores se entrega al sistema de administración de energía Blue Drive C+, que optimiza el consumo de combustible en función de la potencia. Además el barco incorpora un generador de emergencia Caterpillar de 158 kW. Los gases de exhaustación son tratados con un sistema catalítico selectivo, con la intención de reducir las emisiones de Nox. Tres hélices en tunel a proa del buque, dos de 1.400 kW y una de 800 kW forman parte del sistema de posicionamiento dinámico DP2 del Edda Ferd. Para ayudar en los trabajos sobre cubierta el barco cuenta con dos grúas MacGregor, una con una capacidad de elevación de 1,5 toneladas a un alcance máximo de 8 metros, y otra de 3 toneladas de capacidad de elevación a un alcance máximo de 10 metros. Debajo de la cubierta el buque alberga los tanques, que portan productos químicos, agua potable, agua de lastre, salmuera, aceite, metanol o cemento en polvo. El barco utiliza dos bombas de 150 metros cúbicos por hora para la descarga de fuel, y otras seis de 100 metros cúbicos por hora para los tanques de salmuera, lodos o productos químicos. El agua de perforación y agua dulce se descargan mediante dos bombas de 250 metros cúbicos por hora, mientras que el para el metanol se utiliza una bomba de 75 metros cúbicos por hora. La tripulación del buque está formada por 40 personas repartidas en camarotes individuales (18) y dobles (11), que disponen a bordo de todas las instalaciones típicas de este tipo de buques, como son un hospital, salas de recreo, comedor o gimnasio. El Edda Ferd lleva seis lanchas inflables salvavidas con capacidad para 25 personas cada una y un bote de rescate de 7 metros de eslora. El barco también puede realizar tareas de extinción de incendios mediante sus monitores. CARACTERÍSTICAS GENERALES Eslora total: 92,6 metros Eslora entre perpendiculares: 82,2 metros Manga: 20,6 metros Puntal a la cubiderta principal: 9,0 metros Calado máximo: 7,4 metros Velocidad: 16 nudos Tripulación: 40 personas vadeBarcos PARA QUÉ SIRVE Nordesía 38 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 BELÉN RUANO ENDOCRINÓLOGA “El tratamiento hormonal modifica la apariencia en los cambios de sexo” hablandoconBanting “LA SEGURIDAD SOCIAL CUBRE EN ALGUNAS AUTONOMÍAS CIRUGÍAS GENITALES” /Marta Pérez P oco a poco parece que se va avanzando en la aceptación de las personas de cambio de sexo en la sociedad. No obstante, se les sigue viendo con cierto recelo hasta el punto de que algunos llegan a perder sus empleos. El último caso que ha salido a la luz de los medios de comunicación es el del atleta Bruce Jenner, que con sus declaraciones: “A todos los efectos soy una mujer” sigue dando mucho de que hablar. Hablo sobre el tema con la doctora Belén Ruano, endocrinóloga del Chuac. ¿Cómo definimos una reasignación de sexo? Lo definimos como alguien que no está de acuerdo con el sexo genético que tiene. Es una persona cuyo deseo de ser del otro sexo choca con el que tiene morfológicamente. Hay personas que no entienden este planteamiento y que opinan que es un problema de “locura” en la persona... El sentimiento lo tienen pero no sabemos el porqué. No conocemos la supuesta base fisiológica. La diagnostican psiquiatras pero son personas que nacen en un sexo con el que no se corresponden. Seguramente hay algo por lo que ocurre. ¿Es una patología reciente? Porque en la sociedad parece que se ha creado conciencia hace relativamente poco... No, es antigua. Ha existido siempre pero determinadas culturas lo han aceptado y a otras les ha costado más. ¿Qué pasos debe seguir un paciente que quiere hacer un cambio de sexo? El primero es que un psicólogo o psiquiatra de nuestro centro diagnostique disforia de género. A partir de ahí, los pacientes deben cumplir unos criterios de contraindicación (que no les produzca daño el tratamiento hormonal) y luego se les pone una hormona para anular las del sexo propio y poner aquellas que queremos conseguir. Pasado un tiempo, determinadas cirugías si lo permiten. Con el tratamiento hormonal, ¿se consigue cambiar el físico de la persona? Sí aunque hay ciertos aspectos que no se pueden cambiar como la es- El primer paso, antes de comenzar el tratamiento, es que un psiquiatra diagnostique disforia de género al paciente En el caso de los niños el cambio es más eficaz si se realiza antes de la pubertad porque se innhibe del desarrollo propio tructura ósea, en el caso de personas adultas. Es decir, el que mide 1,80 no puede encoger y el que mide 1,60 tampoco crecer. Se pueden modificar mamas, piel, vello, entre otros. En general, la aparencia sí pero hay otros aspectos como la voz, que es difícil de cambiar en la mayoría de los casos. También la cintura y cadera y, por eso, a veces se recurre a la cirugía para poder tenerla. Y en el caso de los niños, ¿es más eficaz el cambio? En el caso de los niños sí es más eficaz porque antes de la pubertad, se puede inhibir el desarrollo propio y hacer el contrario. Por ejemplo, en el cambio de una niña a un niño se le inhibe el desarrollo del pecho y se produce un desarrollo muscular y otros factores relacionados con el sexo masculino. Con el tratamiento hormonal, en un caso de chica a chico, ¿se puede conseguir un pene o es necesario cirugía? Con el tratamiento hormonal el clítoris aumenta y lo que se conseguiría sería como un micropene que necesitaría de una intervención quirúrgica. ¿Qué cirugías son las que más solicitan estos pacientes una vez iniciado el cambio de sexo? Eso depende de las expectativas de la persona. En cirugía, las mujeres que cambian el sexo a varones solicitan mastectomías pero no tanto cirugía genital. Por otra parte, en el caso de cambios a mujeres parece que la reconstrucción de la vagina no es complicado y estéticamente queda muy bien. ¿La Seguridad Social cubre la cirugía y el tratamiento hormonal? La Seguridad Social cubre todo o no dependiendo de la comunidad autónoma. Hay comunidades que cubren cirugías y otras que no y los mandan fuera para realizarlas. Galicia está mandando al hospital clínico universitario de Málaga a los pacientes que se van a realizar cirugías genitales. De hecho, la Xunta cubre el tratamiento hormonal y los gastos que supone el viaje y la intervención. No obstante, hay otras cirugías estéticas que no se realizan aquí ni en la pública ni en la privada. Desde el punto de vista psicológico, ¿cómo lo llevan? Desde el punto de vista psicológico, cada vez vienen a la consulta con las cosas más claras. Además, llegan directamente y el camino se ha vuelto para ellos un poco más fácil. Parece que la sociedad cada vez lo lleva mejor. Creo que los problemas tienen másrelación con los trámites burocráticos. Y volviendo a los menores de edad, ¿hay más trabas para realizarles una reasignación de sexo? En la consulta hay, mayoritariamente, gente joven de entre dieciocho y veinte años. Menores hay pocos porque sobre todo a los psiquiatras les cuesta decidir un transexualismo en niños pequeños. También a los padres. Menores hay pero de dieciseis, diecisiete años. ¿Cómo es la readaptación de estas personas a la sociedad? Eso habría que preguntárselo a ellos pero yo veo diferencias entre los que se han vuelto varones y las mujeres. Las que ahora son chicas, sobre todo mayores de veinticinco, treinta años, parecen tener más complicaciones. Veo más problemas en los cambios a mujeres que en hombres. NONITO PEREIRA [email protected] DURANTE LOS MESES ESTIVALES LOS GRUPOS DE POP, ROCK Y FOLK, HACEN SU “AGOSTO” –JUNIO Y JULIO INCLUIDOS– PARTICIPANDO EN INNUMERABLES FESTIVALES DE DIFERENTE GRADUACIÓN PRESUPUESTARIA QUE SE CELEBRAN EN GALICIA. PERO ESTOS, CON SER NUMEROSOS, NO LLEGAN NI A LA “SUELA DE LOS ZAPATOS” DE LAS 3.000 VERBENAS ANUALES QUE ALUMBRAN LAS FIESTAS DE ALDEAS, VILLAS Y CIUDADES GALLEGAS. UNA FIESTA SIN ORQUESTA, COMO QUE NO TIENE “ALMA FESTEIRA”, AUNQUE A ESTAS AGRUPACIONES QUE CADA AÑO LUCHAN POR CONVERTIRSE EN LAS MÁS COTIZADAS, ESTE AÑO HACIENDA LES ESTÁ “AGUANDO LA FIESTA” E n realidad el “ovillo” de la cuestión, del que ahora Hacienda está tirando del “hilo”, tiene el IVAZO cultural del 21 por ciento, en su origen al ser reclamado en las transacciones con las comisiones de fiestas desde hace dos años, además de las nuevas exigencias legales, seguridad incluida, que tienen que cumplir. De momento se publicó una querella del ministerio público contra una de las principales empresas del sector por “supuesto” fraude millonario. Ante este “alboroto” que amenaza con desestabilizar el sector, los músicos se bajaron de los palcos y se plantaron, el “Día de la Música”, en las calles de Santiago en una manifestación, con repertorio de “canciones protesta”, organizada por la Asociación de Músicos e Cantantes da Verbena Galega (AMúsica) y la Asociación Galega de Orquestras (AGO) interpretando a capella la necesidad de que el Gobierno gallego cree una figura que reconozca y proteja las verbe- nas, “un bien de gran valor económico y cultural”, aseguran. “No existe un lugar en el mundo donde tantos profesionales vivan del sector de las verbenas”... Son miles de personas, músicos, cantantes y técnicos que se dejan cada día la piel en Galicia para que en cada rincón de la comunidad disfruten de la tradición con más poder de convocatoria: la verbena. Y desde AGO, formada por unas 300 agrupaciones –entre orquestas, tríos, dúos, etc– se advierte de que si se le sigue exigiendo el pago de un IVA tan elevado –del que, sostiene su presidente, Manuel Fariña, estaban exentos tradicionalmente–, al final se lo repercutirán a las comisiones de fiestas y los festejos estarán condenados a desaparecer. “La verbena es patrimonio cultural, motor turístico y factor de concentración de gente. Si te cargas la orquesta matas la verbena, que es la labor del vecino para el vecino: un fenómeno social que tiene un poder de convocatoria que no tienen muchos artistas de primera línea”, aseguran. CHEMICAL BROTHERS “BORN IN THE EYES” Vuelven los maestros de la electrónica, The Chemical Brothers, con un nuevo álbum, “Born in the eyes”, en el que incluyen los temas “Go” y “Sometimes I feel so deserted”, éste último, un contundente tema de baile. En el caso de “Go”, The Chemical Brothers vuelven a unir fuerzas con Q-Tip de A Tribe Called Quest, con quien ya trabajaran en el single “Galvanize”, galardonado con un premio Grammy. En “Go”, encontramos a The Chemical Brothers en su mejor momento, componiendo una yuxtaposición hipnotizante entre los versos hiperactivos de Q-Tip y una potente línea de bajo que culmina en un estribillo eufórico marcado por el sonido de los sintetizadores. El álbum refleja el inconfundible sonido que ha cimentado la posición de Chemical Brothers como uno de los grupos más influyentes de la escena electrónica global. Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 C on portas na capa e convidando a pasar, Ardentía presenta ou seu novo traballo discográfico… Toc, toc… ¿Pódese?... Chamamos á porta da casa do grupo de música folk tradicional Ardentía e ratifícannos o permiso para entrar con un sonoro “Adiante!... e entramos. Na estancia atopámonos con Miguel Álvarez, Roberto Cendón, Alvaro Igrexas, Cristobal Pascual, Roberto Pascual, Luís Prego e Samuel Soto, en animada reunión, compartida con amigos colaboradores, en torno a música e cancións da terra onde soan a gaita, o saxofón, o acordeón, a zanfona, o bouzouki, a guitarra acústica, o contrabaixo, a flauta, todo iso en compañía das percusións e voces, “entonando” temas populares galegos e outros de composición propia. Ante esta perspectiva e co previo aviso de que “debemola coidar sen complexos, enriquecendoa sen fronteiras e disfrutala sabendo que en cada melodía hai unha parte de nós, únome como oínte a este festín musical que ofrece polcas, jotas, pasodobles e muiñeiras, diferentes estilos, propostas, tendencias que se alternan ao longo de doce temas que os anfitriones ofrecen ao invitado de xeito ameno e participativo –“Nos Teixois”, “As Pombiñas”, “Parrafeo”, “Polcas de Riotorto e A Fonsagrada”, “Jota de Bembibre”, “Don Melitón”, “Pasodoble das Pozacas”, “Jotas do panadeiro e do escano”, “As Penelas da Teixa”, “O lambonciño”, “Muiñeira de Pigarzos” e “Jota de Seixido”. Ardentía fundouse no ano 1989 precisamente con esa intención de profundar e divulgar a música galega, e lévano facendo a través de concertos e a súa participación en multitude de Festivais, de cinco discos e colaborando en diferentes proxectos de divulgación para coidala sen complexos, impartindo estudo dos instrumentos populares nas escolas e facultades de Galicia, xogos e cancións para nenos. todoMúsica Las verbenas, patrimonio cultural KEITH RICHARDS “CROSSEYED HEART” A sus 71 años, Keith Richards vuelve a corretear solo por las plataformas musicales sin la compañía de sus colegas stonianos. Hacia 20 años que no lo hacia –”Talk is cheap” (1988) y “Main offender” (1992)– y ahora anuncia el lanzamiento para septiembre de “Crosseyed Heart”, una clase magistral compuesta por quince lecciones que repasan los aspectos que han convertido a Keith Richards en uno de los gigantes del siglo XX, a lo largo de un viaje musical de cinco estrellas con aires de reggae, rock, country y blues. La carta de presentación es el single “Trouble”, una delicia guitarrera en la que Richards toca la eléctrica, la acústica y el bajo además de prestar su voz y hacer los coros. Está rodeado de un puñado de viejos colegas: el batería Steve Jordan, el guitarrista Waddy Wachtel y Bernard Fowler en los coros. 39 Nordesía “Adiante!” co folk do grupo Ardentía Nordesía Una bombilla en la pantalla del móvil 40 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 LAS BOMBILLAS BLUETOOTH LED DE BEEWI SE PUEDEN CONTROLAR A TRAVÉS DEL TELÉFONO, PROYECTAN HASTA 16 MILLONES DE COLORES Y TIENEN UNA VIDA DE 15.000 HORAS DE LUZ, APROXIMADAMENTE UNOS 20 AÑOS L elInventario as bombillas Bluetootoo th LED de Beewi son el primer objeto de la casa que se puede controlar a través del teléfono móvil, proyecta hasta 16 millones de colores y tiene una vida de 15.000 horas de luz. Una innovación en la forma de iluminar, puede generar importantes cambios de concepto, y aquí es donde entran en escena las bombi- EL PASTILLERO PASTILLA El pastillero Pastilla, disponible en tres colores (blanco, rosa y azul) dispone de siete compartimentos, uno para cada día de la semana, que ayuda a que el usuario no olvide ninguna de las píldoras que tenga que tomar en cada momento. Pero también se puede extraer el separador de los compartimentos para llevar todas las pastillas juntas si así resulta más conveniente. Está hecho en plástico y sus medidas son de 2,5 x 2,5 x 7,5 centímetros. Su precio es de 7,45 euros. llas Bluetooth LED de BeeWi, que con sus más de 16 millones de colores, consiguen que una habitación tome nuevas dimensiones, con solo darle nuevas tonalidades. Lo bueno es que con las bombillas Bluetooth LED de BeeWi, las posibilidades de decoración se multiplican, tanto como su amplia gama de colores, que se puede manejar a través de su aplicación: BeeWi Smartpad (iOs-Android). Se trata de una experiencia colorida y táctil, que además permite 15.000 horas de luz, que en años son 20, a tres horas de uso al día, con posibilidad de programación en encendidos y apagados, desde un alcance de 20 metros. Además, este sistema no solo permite controlar la luz del hogar a través del móvil, si no que también es un sistema de seguridad. Las bombillas Bluetooth LED de BeeWi ARENA MAGNÉTICA Este ingenioso reloj de arena magnético es una original vía de escape para relajar un poco la mente de los estudiantes o de los trabajadores, porque durante un minuto la arena que hay en su interior creará caprichosas figuras al caer del bulbo superior al inferior. Este curioso fenómeno es posible porque la arena en realidad son limaduras de hierro y en la base de madera sobre la que se apoya hay estratégicamente colocado un imán que, con su fuerza de atracción formará estalagmitas. EL DESCARO DE UN MARCAPÁGINAS Aunque el Marcapáginas Lengua parezca un descarado y un burlón, cumplirá su cometido de forma ejemplar. En un fresco acto de desafío este marcapáginas brillante y blandito asomará entre las páginas de los libros haciendo burla a todos los que lo vean. Es de PVC acolchado en su interior y tiene un buen tamaño, por lo que marcará el punto en el que te quedaste en tu lectura con diferentes formatos de libros sin problemas. Se trata de una alternativa perfecta para el que está un poco harto del clásico marcapáginas de piel comprado en la tienda de regalos de un museo. proponen una nueva opción también efectiva y menos costosa, para alejar a los intrusos de casa y que además parezca que nunca se ha abandonado la casa. Lo hace a través de su producto Plug and Play, porque por medio de su interfaz se puede programar las luces de casa, a través del móvil o a través de Internet, para simular que aún se está dentro, y así evitar tentaciones desafortunadas. UNA MACETA MUY DEPORTIVA Tomando como ejemplo la cultura urbana, el diseñador Wyatt Little ha creado estas macetas de terracota con cordones de nylon que darán un toque muy moderno a cualquier vivienda. Se trata de un cuenco que imita de forma perfecta un zapato deportivo y que es ideal para pequeñas plantas. Se pueden colgar, por los cordones, o dejar en el suelo y están fabricadas a mano. Para su mantenimiento tan solo hay que limpiarlas con un poco de agua cada cierto tiempo para que vuelvan a recuperar su característico tono rojizo. L o mejor del flotador aleta de tiburón “SwimFin” no es que a los niños les encantará ponérselo, es que además de ayudarles a flotar, es excelente como ayuda para que aprendan a nadar, porque les proporciona una inmediata sensación de seguridad, que les motiva y les estimula, haciéndoles perder por completo el miedo y contribuyendo a que sean más activos en el aprendizaje. Debe colocarse en la parte alta de la espalda, en el centro de gravedad, de esta forma suspenderá al niño sobre el agua, y cuenta con dos correas de seguridad. 41 Diario de Ferrol DOMINGO, 16 AGOSTO DE 2015 Nordesía El audio de sala se traslada al auricular LOS M4U 4 I-EAR EQUILIBRAN EL SONIDO PARA HACERLO MÁS REALISTA E n su primera incursión en un espacio lleno de auriculares, los altavoces PSB está apuntando directamente a la yugular del audiófilo con una combinación de conductores duales híbridos y su propia tecnología Roomfeel. Cuando la señal de audio de origen llega a cada auricular, las frecuencias más bajas se dirigen a un controlador dinámico mientras que el cabezal del extremo superior equilibra el sonido. Este sistema híbrido ha permitido a los diseñadores de la compañía volver a implantar la firma acústica de una habitación de es- cucha para un mayor espacio y presentación fiel a la vida de la música grabada. El diseño híbrido de dos vías comprende una bobina con controlador dinámico móvil y un controlador de armadura equilibrada. Los registros más bajos son el dominio del controlador de bobina sintonizada en movimiento, que se beneficia de tres cámaras separadas para suavizar la respuesta y la resonancia, dando lugar a lo que la compañía describe como “una respuesta de bajos pro- funda, con garra y crujiente sin sonar retumbante”. El M4U 4 in-ear se ha desarrollado para dar una respuesta plana, neutral con Roomfeel añadido para una reproducción más realista y al estilo de los audios de sala. Un salvamanteles nada peligroso E PACMAN ILUMINA LA HABITACIÓN Esta lámpara Ghost Pac-Man ilumina hoy el camino y la habitación. Con la forma de los icónicos fantasmas de Pac-Man, este producto tiene dos modos: el “on” hace que el se deslice el la luz en diferentes colores (Inky, Blinky , Pinky y Clyde), mientras que el “party” hace que se vaya cambiando el color de forma caótica. La lámpara se alimenta a través de un cable micro-USB, de modo que se puede poner en el escritorio y dejar que sea el ordenador portátil el que le dé energía. MANTEQUILLA HECHA EN 10 MINUTOS ¿Qué puede ser más divertido que hacerse una buena tostada con una mantequilla fabricada por uno mismo? Este aparato, tan moderno como tradicional permite hacer a mano una buena cantidad de mantequilla a partir de leche o nata y todo en tan solo diez minutos. Y tampoco resulta muy trabajoso, ya que su sistema de engranajes hace mucho más fácil dar forma a la crema. l salvamanteles de cocina más original se llama Hot’s Pot y tiene forma de señal de peligro de incendio. Se trata del clásico triángulo rojo con el fondo amarillo y el icono de unas llamas en medio. Además, tiene una ventaja sobre el re s t o d e salvamanteles tradicionales. El Hot’s Pot es magnético, de forma que se puede colocar la olla caliente sobre él en la cocina, y transportarla hasta la mesa del comedor sin preocuparnos ni de quemarnos ni de que se pueda caer por el camino. Cuando no lo estemos usando, podemos dejarlo decorando la puerta de la nevera. El Hot’s Pot está fabricado en silicona y los lados del triángulo que forman miden 22 centímetros, con un centrímetro de grosor y 10 milímitros de espesor en la capa superficial. Se presenta en una original caja de regalo, triangular y fabricada en cartón reciclado, que representa también a la misma señal de peligro. Su precio es de solo 14,90 euros. elInventario Una aleta de tiburón que quita el miedo a nadar Nordesía DOMINGO 16 DE AGOSTO DE 2015 DIARIO DE FERROL AÑO XCVIII / NÚMERO 894 SUPLEMENTO DOMINICAL aVoces Leonor y Sofía, a la moda LAS HIJAS DE LOS REYES FUERON LAS PROTAGONISTAS DEL INICIO DE LAS VACACIONES REALES EN MALLORCA L SUSTO PARA FRANCISCO RIVERA Y LOURDES A pocos días del nacimiento de su hija, Francisco Rivera yLourdes Montes se llevaron un buen susto después de la cogida que sufrió el torero en Huesca. El hijo de Paquirri tuvo que ser operado de urgencia en la propia plaza y luego fue trasladado a Zaragoza, donde pasó varias jornadas en la UCI debido a la posibilidad de una infección. Finalmente, a finales de semana ya fue trasladado a planta. LAS VACACIONES IBICENCAS DE ANNE HATHAWAY La actriz Anne Hathaway ha estado pasando unos días en la isla de Ibiza junto a su marido Adam Shulman. La pareja llegó a tierras baleares a bordo del lujoso yate del del diseñador, Valentino y pasó una divertida jornada en alta mar en compañía de un nutrido grupo de amigos. La actriz también sorprendió al aparecer en la popular fiesta Flower Power. a revista “Hola” llevó esta semana a su portada a las hijas del rey Felipe, recién llegadas a sus vacaciones en tierras baleares. La publicación se centra también en la llegada del monarca y las transparencias de la reina Letizia en la tradicional recepción a una representación de la sociedad balear en el Palacio de la Almudaina, que dejaron momentos e imágenes para el recuerdo. Sin embargo, las protagonistas indiscutibles fueron sus hijas. La espontaneidad que mostraron la princesa Leonor y la infanta Sofía durante el posado que hicieron en el Palacio de Marivent volvió a demostrar la naturalidad con la que siempre afrontan sus cara a cara a la prensa. Sin embargo, este año han dejado ver cómo se han convertido en dos hermanas vestidas a la última moda y muy bien avenidas durante sus vacaciones. Leonor y Sofía mostraron su estilo a la hora de vestir La revista desvela los secretos de la lujosa nueva casa de Sara Carbonero e Iker Casillas en Oporto Otra madre “modelo” protagoniza también la portada de esta semana de “Hola”. Se trata de Paz Vega, que ha disfrutado de unas vacaciones en Ibiza con su familia. HOLA La publicación también cuenta en exclusiva cómo es la nueva casa de Sara Carbonero e Iker Casillas en Oporto, un un lujoso apartamento que consta de cinco habitaciones, tres baños, piscina privada, cuatro plazas de garaje y una gran terraza de 140 metros cuadrados con vistas al mar. Cerca hay una guardería, a la que podrían haber apuntado a su pequeño Martín para que empiece a ir después del verano. Por último, las otras grandes protagonistas de “Hola” son Isabel Pantoja y su delicado estado de salud y una sonriente y renovada Terelu Campos. En primera línea Blanca Romero revela su secreto Hace unos días, Blanca Romero compartió en su perfil personal de Instagram una fotografía que sembraba la sospecha en torno a uno de los interrogantes de su vida: el de la paternidad biológica de su hija Lucía a la que, poco después de casarse la actriz con Cayetano Rivera (en 2001). Ahora, Blanca revela la historia de amor que jamás había contado, y lo hace posando por primera vez junto a su hija. El padre de la joven es un modelo brasileño que Romero conoció cuando estuvo trabajando en París. Bárbara Rey no fue “amiga entrañable” La polifacética artista y personaje del papel couché Bárbara Rey ofrece una entrevista en la revista “Semana” en la que repasa algunos de los momentos más importantes de su vida y también algunas polémicas. Uno de los pasajes más polémicos de la conversación son en los que aborda su supuesta relación con el rey Juan Carlos I, a lo que ella dice: “Nunca he sido la amiga entrañable del rey”. La actriz murciana también da su opinión sobre Corinna, quien sí se calificó a sí misma como “amiga entrañable”, habla sobre el fin del reinado de Juan Carlos I y opina sobre el actual soberano español, Felipe VI. PILAR RUBIO Y SU “VERANO INOLVIDABLE” Pilar Rubio está disfrutando de lo que ella misma ha calificado de un “verano inolvidable”. Se trata de que está pasándolo muy bien en compañía de su hijo, Sergio Junior, nacido de su relación con el futbolista Sergio Ramos. La artista ha publicado en su perfil de la red social Instagram un collage con varias imágenes de ambos juntos. El robo en casa de Rocío Carrasco Esta semana se conoció que Rocío Carrasco, presentadora e hija de Rocío Jurado, sufrió un robo el pasado 18 julio. La propia televisiva entró por directo en un programa para comentar el suceso. “Quiero que se tranquilice todo el mundo, todo está correcto. Ha habido varios robos por la zona y aprovechan cuando hay gente en casa y no están las alarmas puestas”. Fuentes policiales a las que tuvo acceso “Lecturas” en exclusiva cuentan que el robo en casa de Rocío no fue planeado, sino que se debió a motivos casuales y fortuitos.