KICo Abo Por hACI?

Transcripción

KICo Abo Por hACI?
© UNICEF/2011/LeMoyne
AlgUN rEComENDACIoN EN CorTo
EN gENErAl
DErECho rIbA EDUCACIoN
Lo mester mehora comunicacion
y cooperacion entre gobierno,
organsiacionnan di sociedad civil
y sector priva.
Mester crea y implementa
proteccion extenso y sistemanan
di cuido di mucha y adolecente.
Participacion di hubentud mester
wordo reforsa.
E Ley riba Educacion Mandatorio
mester wordo implementa mas
aleu. E modelo existente mester
wordo ahusta na necesidadnan
local y segun realidad. Sistemanan
di control di calidad lo mester
wordo implementa mas aleu.
Educacion tertiario mester
wordo reforsa. Lo tin cu crea
mecanismonan pa preveni, detecta
y atend dropouts y violencia.
Mester introcudi modulonan pa
educacion sexual den educacion
formal y no-formal. Un sistema
permanente di evaluacion di
calidad pa crechenan mester
wordo implementa.
DErECho rIbA SAlUD
Lo mester crea programanan di
prevencion y control di muchanan
cu sobrepeso dor di promove
ehercicio y un dieta saludabel, y pa
embaraso hubenil indesea dor di
mehora educacion sexual.
KICo Abo Por hACI?
hopi di e recomendacionnan aki tin di haci cu cambionan
cu por wordo logra solamente riba nivel gubernamental
y di organisacionnan. Pero tin tambe hopi cos cu nos tur
por haci den nos bida diario.
Nos tur tin nos responsibilidadnan.
Mayornan lo por ofrece nan yiunan
hopi atencion positivo y encurasha
nan pa come saludabel y haci
ehercicion fisico. Nan mester haci un
esfuerso pa tin interaccion cu scolnan
y crechenan di nan yiunan, cu nan
maestronan y dunadornan di cuido.
Tatanan lo tin di realisa cu nan tambe
tin un tarea importante den cuido di
nan yiunan y cu nan tin cu brasa nan
yiunan y no bira lomba pa nan.
1310_Stradius_UnicefCampagne_Folder_AUA_PAP_A3.indd 1-2
Tur hende tin un rol paq hunga ora
yega na detecta señalnan di abuso
y violencia domestico, pero tambe
den percura pa nos hobennan
no perde nan caminda den bida.
Bo por yuda dor di papia cu e
muchanan aki y - specialmente scucha nan.
E recomendacion mas importante
lo ta kisas pa nunca mira e mucha
y e adolecente como un problema,
DErECho rIbA CUIDo SPECIAl
y ProTECCIoN
E sistema existente di proteccion
extenso di mucha mester wordo
reforsa mas aleu. Lo mester
preveni normalisacion di violencia
pa medio di coordinacion entre
sociedad civil, gobierno y
medionan di comunicacion.
DErECho DI mUChANAN
mIgrANTE
Lo tin di crea mecanismonan
pa aumenta e visibilidad di
muchanan migrante, incluso
esnan indocumenta. E situacion di
muchanan migrante y muhenan
migrante mester wordo sondea
mas aleu. Lo tin di implementa
plannan di concientisacion di
integracion social y imigracion.
CON
TA BAY CU E
MUCHANAN?
Un rAPPorT DI UNICEF riba e situacion
di mucha y adolecente na Aruba
pero pa purba di haya solucionnan
solido hunto. Nos tur por pone nos
horea pa scucha nos hobennan
y den algun caso yuda nan tuma
accion. Nos tur por mustra e
mucha e facilidadnan cu tin na
nan disposicion, incluso ayudo
profesional. Nos tur por papia cu
politiconan y organisacionnan
y puntra nan pa tuma pasonan
evidente pa mehora derechonan di
mucha mas ainda.
Manera a wordo bisa anteriormente,
Aruba definitivamente ta riba e bon
caminda. Sea parti di e movimiento
positivo. Tuma responsibilidad pa
loke ta pasando, cuminsando den bo
propio comunidad.
© UNICEF/2011/LeMoyne
Kico mester mehora? Kico abo por haci?
4/15/13 17:43
UNICEF ta presenta e rapport
‘E situacion
di mucha y
adolecente
na ArubA’
Derecho riba educacion
Puntonan positivo: 99% di e
muchanan ta na scol. Gobierno a
tuma diferente medidanan solido
pa mehora educacion, incluso
un curiculo nobo introduciendo
Papiamento den enseñansa.
Con bon Aruba ta cumpli cu derechonan di mucha y
adolecente? Esey ta e tema di e rapport nobo di UNICEF.
E ta conclui cu, en general, tin motibo pa ta positivo pa loke
ta derechonan fundamental na Aruba. Sinembargo, ainda tin
hopi oportunidad importante pa mehoracion.
E foyeto aki ta duna bo un bista di
e resultado y recomendacionnan
di e rapport y e ta provee
proposicionnan di loke abo por haci
pa yuda. Si bo ta un mayor, docente,
trahado hubenil, un funcionario civil
of djis un ciudadano preocupa, abo
tambe por contribui na un miho pais
pa nos hubentud. Lesa e rapport so
caba ta un tremendo prome paso.
Enfrenta derechonan di mucha den
bo mes bario, por nifica un paso
gigante pa nos comunidad.
Tocante UNICEF
educacion basa riba calidad pa
tur muchahomber y muchamuhe
y proteccion di mucha contra
violencia, explotacion y AIDS.
UNICEF ta funda completamente
riba contribucionnan voluntario di
individual, negoshi, fundacion y
gobiernonan. Pa mas informacion
riba UNICEF y su trabounan, bishita:
www.unicef.org
Tocante e investigacion
E rapport ta basa riba un
investigacion extenso conduci pa e
Algun
conclusion
en corto
organisacion independiente
Observatorio Social di Ecuador
(OSE). E investigadornan a
entrevista personanan di tur nivel
den sociedad - for di e muchanan
mes te cu expertonan academico
y di imigrantenan indocumenta
te ministernan den gobierno di
Aruba. Ademas, nan a studia un
gran cantidad di dato statistico y
literatura informativo. Esaki tin como
resultado cu e rapport aki ta duna un
imagen meticuloso di e situacion di
e na momento di publicacion.
UNICEF ta opera den mas cu
190 pais y teritorio pa yuda
muchanan sobrevivi y prospera,
for di nan prome infancia te incluso
adolecencia. E proveedor mas
grandi di mundo di vaccinacion pa
paisnan den desaroyo, UNICEF ta
duna sosten na salud y nutricion
infantil, awa saludabel y higiena,
Puntonan cu ta rekeri atencion:
E modelo educacional no
necesariamente ta adecuado pa e
necesidadnan local. E percentahe
di ‘dropouts’ ta relativamente halto
y no tin un mecanismo pa reintegra
e dropoutsnan aki. Comunicacion
entre famia y scol ta limita.
Un escases di maestro y di scol ta
limita e posibilidad di educacion
personalisa. Tin un disponibilidad
limita di cuido infantil di calidad
den oranan despues di scol.
Generalmente, e crechenan ta di
calidad limita. Tin poco alternativa
educacional pa muchanan special.
Ta rekeri mas esfuerso riba
integracion di muchanan imigrante.
Derecho riba salud
Puntonan positivo: 100% di
muchanan Arubiano, incluso
imigrante, tin acceso na seguro
medico. 99% di mamanan tin
acceso na cuido prenatal.
E percentahe di mortalidad ta abou
y cobertura di imunisacion ta halto.
100% di e populacion tin acceso na
awa limpi.
Puntonan cu ta rekeri atencion: 35%
di mucha y adolecente na Aruba tin
sobrepeso, cu por conduci na, entre
otro, diabetis y hipertension.
Un causa ta inactividad fisico:
mayoria mucha no ta haci
actividad fisico regularmente y
ta cana menos cu 10 minut pa
dia. Tin un percentahe halto di
embaraso hubenil (12%), cu lo por
pone mucha muhenan na riesgo
di sigui den pobresa. Tin un falta
di programanan den educacion
Derechonan di nos muchanan
merece atencion di nos tur.
Nos ta invita bo pa lesa e
rapport completo riba
www.unicef.nl/childrights
© UNICEF/2011/LeMoyne
sexual y dialogo entre mayornan
y e muchanan tocante educacion
sexual y prevencion di malesanan
sexualmente contagioso, ta limita.
Derecho riba cuido special
y proteccion
Punto positivo: No tin evidencia
di labor infantil na Aruba.
Tin involvimiento extenso di
NGO-nan y otro actornan di
sociedad civil. Iniciativanan cu
merece elogio ta inclui: Telefon pa
Hubentud, un programa social pa
reporta abuso y violencia y Bureau
Sostenemi, cu ta identifica casonan
di abuso, violencia y negligencia
y ta referi nan na e servicionan
gubernamental indica y otro
actornan envolvi den e proteccion,
cuido y yudansa di mucha.
Puntonan cu ta rekeri atencion:
Ainda no tin un sistema di
proteccion extenso. Varios forma
di abuso di mucha ta wordo reporta
frecuentemente.
Tin indicacion di un cultura hiperconsumptivo cu ta afecta mucha
y adolecente y cu por pone nan
na riesgo pa bin den contacto cu
husticia.
Yiunan di Imigrante
Puntonan positivo: Tur migrante
documenta, no obstante nan status,
tin acceso na cuido medico y na e
sistema educacional. Tin un sistema
educacional special pa yiunan di
imigrante.
Puntonan cu ta rekeri atencion:
E invisibilidad y exclusion di
imigrantenan indocumenta ta
conduci na exclusion social y na
e echo cu yiunan di imigrantenan
indocumenta no por eherce nan
derechonan completamente.
© UNICEF/2011/LeMoyne
1310_Stradius_UnicefCampagne_Folder_AUA_PAP_A3.indd 3-4
4/15/13 17:43

Documentos relacionados