Uniendo esfuerzos por la Igualdad Mujer Tepehuana

Transcripción

Uniendo esfuerzos por la Igualdad Mujer Tepehuana
Para el Instituto de la Mujer Duranguense, es importante
proporcionar servicios de calidad a las mujeres en situación
de vulnerabilidad para lograr la inclusión en la vida
económica, política, cultural y social, a través de acciones
estratégicas que disminuyan la violencia de género.
Sin embargo, se sabe que el sector más vulnerable son las
mujeres indígenas, que son triplemente discriminadas por ser
mujer, ser pobre, y su origen. Por ello, debemos de trabajar
en su empoderamiento. Debemos construir sociedades
que comprendan que la violencia contra las mujeres y niñas
está mal, y que no es parte de una cultura o un modo de
vida, debemos canalizar todos los esfuerzos en promover
una transformación de aquellos patrones de conducta que
hacen ver como natural las distintas expresiones de violencia
basadas en el género.
Si avanzamos por esta ruta, tendremos la seguridad que
no sólo estaremos afectando sus efectos y consecuencias,
sino que estaremos erradicando de la convivencia social una
buena parte delas causas de esa violencia, muchas veces
arraigada en las prácticas sociales y en la cultura indígena.
Es así que desde esta visión el Programa “Uniendo
Esfuerzos por la Igualdad de la Mujer Tepehuana” ejecutado
por el Instituto de la Mujer Duranguense IMD y la Comisión
Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas (CDI),
busca hacer frente a la situación de violencia que se vive
en la zona indígena. Además de sensibilizar a diferentes
actores, y comprendan que la violencia hacia las mujeres
constituyen una vulneración a los Derechos Humanos.
“Una mujer puede no ser maternal, puede no estar dispuesta
a darse, a anular su ser, puede ser agresiva, con necesidad
de afirmarse, deseosa de influir en la realidad y dejar signo
de su paso por el mundo; pero es inevitablemente la medida
de no ser mujer”.
Basaglia
DRA. FÁTIMA DEL ROSARIO GONZÁLEZ HUIZAR
DIRECTORA GENERAL
INSTITUTO DE LA MUJER DURANGUENSE
Uniendo esfuerzos por la igualdad de
la mujer Tepehuana
B++X JIX XICH DHAPAMACH MAP XICH DHAG+I
JA’XUI’ TU’KA’M JUM XI Ñ+IDHAT DHI O’DAM
UBII
¿Tu’ jir komokerura’?
Dhi’ gui’ na jix juam tum buada’ maaxik buiñor jaroi’na
p+x, nam jix aa’nda’ na ya’nip tui’ñg+ida’ argee’n sia
cham aa’. Gu u’uub na pu’ñi p+x jabua maaxik jix
maat+’ jax ñap+x ja’k ja’pna no’:
Maaxik nap ko’ktulhi’ñ tukgaran
dhi´no’m g+b tukgaran cham ji ch+kkat, nam
k+iyas, piam nai’ p+x nui’yasaim am, uso kum nai’
jukiassaim, piam kum tu’k+’n nai’ ba mai’yasaim.
Nañ komokerma’nda’ ñióokk+’n
Nañ komokerma’nda’ ñióokk+’n; dhi’ ño’n jaroi’ giilhim
t+tda, japna no’ jaroi jax jiñ ch+tda’ ja’p chamtu’ bhaai’
ap aap, piam no’ kai’ch jix chotom tu’m ap.
No´jax ña p+x jiñ ch+tda na jax dhui mi’ jiñ
+’nkiat
nañ jax dhui mi’p tui’ñg+da’ buiñor; piam ja’pna jax
anm cham jiñ maakda’ nañ muja’p xi busnia’, piam
nam jup t+I’ya’ jum bosgidha’ iñ mo dhi a’aalh no’p gu’
jix aa’ nam muja’p k+kkidha’ nap ba’ muja’p oir+da’
No’ argee’n jiñ b++m jix bo´iim jaroi
No’ argee’n jiñ b++m jix bo´iim jaroi¸dhi’ no jaroi´xiñ
iatgidhat mi´xiñ dhaagim siam cham aa’, piam na
argee’n jix io’m giilhim xiñ buimui pup xi +’kiatai.
Nam tuumiñ k+’n jiñ ko’ktulhi’ñdha’
Nam tuumiñ k+’n jiñ ko’ktulhi’ñdha’¸ dhi’ no’m
gampai’ jiñ ñ+i’n mi’ bam bossgim+t tu’ no’ñ ch+I bia’
sia jir aañga’n pu ccham jiñ ch+kka’n no’ñ jix aa’ piam
ku cham.
Kokdai’ nam jax ñam p+x jiñ buada’
Kokdai’ nam jax ñam p+x jiñ buada’ piam nam p+x jiñ
ch+tdada’ gu nanbat mamkag+m piam o’dam no’ñ jir
+rdi’ch k++kam piam no’ñ bañ dhuduadhi’ñ.
Dhi’ñi bhaan jix maat+’ pim xi ch+n+idhat
J++’muda’
no’m jabui xim j++gam guñ jaaduñ, gui’ nañ jix jamaat,
gui’ nach map tu juan, jai’ jabui no’ñ alh t+ip tu ja a’gi’ñ
jix bhai p+x, no’p+x cham jir di’ gui’ na pui’ñ bua.
No’ giilhim na jax +lhii’ñ d++lh ja’k p+x jim bua
no’m jiñ maak lgar nañ d++lh pui’ xi buada’ tu’ nañ jax
+lhii’ñdha’, piam na cham aa’nda’ nañ ch+ñ ch+I’dha’
nañ dh++lh jax ch+i jix aa’nda’. Piam na cham jiñ
maakda’ lugar siañ ch+I jix chu juanamGui’ na cham maat+’ka’ na jax chu tatda’ka’
dhi’ gui’ na cham maat+’ka’ tu’p buada’, pai’ jix
bhai’p+x kai’chdha’, pai’ jotm+da’, ba bhaamu’, pai’
p+x j++mda’ pai’ pu cham ñiokda’.
No’ ja’pp+x chum bua nam tu’p+x ja n+i’ñ gu u’uub
Dhi’ no’ gu chio’ñ ja’pp+x ja n+i’ñ nam gu u’uub cham
tu’ bhaai’, nam dai pui’ja’k jix bhaai’ nam kiicham
darkat tu nuuka’nda’ gu ja maamar.
¿Jax jix bhaai’ no’ pu’p+x ba tu tui’ñdhi’?
No’m aap pu’ñi p+x jum bua, piam jaroi’ jumai no’p jix
maat nam pu’ñi dhuuk, gio no’p aap jix palhbuidham,
nap bha jimia ya’ napai’ dhi Instituo de la mujer
Duranguense ya’m jum aagi’ñdha’ b++x ña jax
ja’l jix bhaai’, no’p pu’ñi p+x jim bua, piam nam jum
palhbuidha tum a’gidhai nap ba’ b++x buusaidha’
nap j+’k jix juam jum aa’nda’.
JAI’CH GUI’ NA JUM PALHBUI’N NA PUI’ CHU
DAAXIX NA JAX JA’K JIR TU AM GIO NAP AAP
JIX BHAAI’ GIO NA JIR AM NAP:
Ya’ kiuka’ dhi oi’ñga’k jix bhai’ na cham jaroi’ jum
komokeerma’nda’.
Na cham jaroi gampai’ jum n+i’ñdha’ ni na mupai’
jum xi +rappoda’Nam jix bhai’ p+x jum t+tdada’,
Nap pu ch+iya’ na cham no’p cham aa’ na jaroi’ mu
pai’ jum da’ng+da’ argee’n no’p cham aa’.
Pai’ dhuuk d++lh jix a’anda’ no’p jix ch+b++m jix
boíim.
Cham tu’p+x jum n+i’dha’ na tu’p+x nam dai nam
jum b++m p+x xi boppot.
Aap tu chichiukim ka’
Nam cham giilhim jum t+tdada’
Nap d++lh pui’ buada’ nap tu’ jix aa’nda’ no’p cham
tu’ jax bua.
Nam jum maakidha’ y gio nap aap tu saba’nda’ tu’ na
jum aagidha’ jum ki’am.,

Documentos relacionados