Streptococcus pneumoniae - Sociedade Galega de Medicina
Transcripción
Streptococcus pneumoniae - Sociedade Galega de Medicina
Streptococcus pneumoniae II CONGRESO DA SOCIEDADE GALEGA DE MEDICINA PREVENTIVA E SAUDE PÚBLICA (S0GAMP) Vacinación de pacientes de risco con vacina “neumocócica-coxugada 13 valente” VICENTE DOMÍNGUEZ HERNÁNDEZ Jefe de Servicio de Medicina Preventiva y Salud Pública Complexo Hospitalario Universitario A Coruña VIGO 28 DE ABRIL 2012 Streptococcus pneumoniae • Diplococo Gram- positivo1,2 • Polisacárido capsular1,2 – – – Define el serotipo Factor de virulencia Base del desarrollo de vacunas • Más de 92 serotipos identificados (40 serogrupos)3 Diferente distribución según regiones geográficas, y grupo de edad4 – Diferente patogenicidad3 – 1. 2. 3. 4. 5. CDC. Epidemiology and prevention of vaccine-preventable diseases. 11th ed. 2009;217-230. Watson DA et al. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 1995;14:479-490. Park IH et al. J Clin Microbiol. 2007;45:1225-1233. Feikin DR et al. Clin Infect Dis. 2002;35:547-555. World Health Organization (WHO). Acute respiratory infections (update September 2009). www.who.int/vaccine_research/diseases/ari/en/print.html. Accessed Jan 7, 2011. 6. Imhol M et al. J Clin Microbiol. 2010;48:1291-1296. Forma más frecuente en adultos ≥ 50 años Enfermedad neumócocica en USA 1997 TIPOS DE ENFERMEDAD NEUMOCÓCICA Enfermedad en mucosa Enfermedad invasiva Neumonía Neumonía* Sinusitis Bacteriemia/sepsis Conjuntivitis Meningitis Otitis media aguda (OMA) Otras infecciones focales, en sitios estériles producto de la diseminación hematógena *La neumonía es invasiva si cursa con bacteriemia, derrame pleural u otras complicaciones invasivas CDC. Morb Mortal Wkly Rep. 1997;46(RR-8):1-24. La enfermedad neumocócia invasiva es la causa más frecuente de muertes prevenibles por vacunación en edades extremas de la vida Enfermedad neumocócica invasiva (ENI) en Europa (2005): incidencia por edad ENI (casos/100.000) N=5,571* Grupo de edad (años) *Informes con datos por edad disponibles en: Austria, Bélgica, Chipre, Dinamarca, Estonia, Hungría, Irlanda, Malta, España , Suecia y Noruega ECDC. Available at: http://ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/0706_SUR_Annual_Epidemiological_Rep ort_2007.pdf. Perspectiva global de la enfermedad neumocócica muertes prevenibles mediante vacunacion (OMS) Streptococcus pneumoniae es la causa principal de muertes prevenibles mediante vacunacion a nivel mundial Nº estimado de muertes (OMS 2002) *Polio, difteria, fiebre amarilla OMS. Datos Mundiales sobre Inmunización. Disponible en: http://www.who.int/immunization_monitoring/data/GlobalImmunizationData.pdf. Fecha de acceso 11 Julio, 2008. 9 Hospitalisation rate (per 100000) Carga de hospitalizaciones por nac en españa 3000 50-54 2500 55-59 2000 60-64 65-69 1500 70-74 1000 75-79 80-84 500 >=85 0 2003 2004 2005 2006 2007 Years NAC ≥ 50 AÑOS N = 447.670 Tasa de hospitalización anual : 6,2 casos/1.000 habitantes Tasa de mortalidad anual: 1,06 casos/1.000 habitantes Tasa de letalidad: 17% 11 N=5 N=8 N=9 N = 14 N = 19 N = 66 71,2% N = 70 Porcentaje de pacientes (1) Neumonía complicada: Derrame pleural paraneumónico típico, empiema o afectación multilobar Estudio ODIN: estudio prospectivo, multicéntrico de 3 años de duración. 7 hospitales incluidos (2010-2011). Población a estudio: sujetos ≥ 18 años con aislamiento de Streptococcus pneumoniae en líquido estéril. Polverino E, ECCMID 2012 Riesgo por enfermedad de base Riesgo de ENI 1. El riesgo de ENI aumenta con la edad 1. Superiores a 20 por 100.000 en mayores de 65 años 1. Letalidad del 29% en mayores de 65 años 2. En mayores de 85 años, se alcanzan tasas de hasta 68 casos por 100.000 2. La presencia de al menos 1 enfermedad de base incrementa el riesgo de ENI y de letalidad 1. La enfermedad hepática (OR:33.3), la inmunosupresión (OR: 17; con un OR para infección por VIH de 61.2) y la enfermedad respiratoria crónica (OR:16.8) son los mayores factores de riesgo para padecer un episodio de ENI en población menor de 65 años 2. El antecedente de neumonía previa aumenta el riesgo de ENI FACTORES DE RIESGO DE ENFERMEDAD NEUMOCOCICA 1. 2. 3. 4. CDC. MMWR. 1997;46(RR-8):1–24. WHO. Wkly Epidemiol Rec. 2008;83:373–384. CDC. MMWR. 2000;49(RR-9):1–35. CDC. MMWR. 2009;57:Q1–Q4. 17 Ranking de STs según capacidad para producir ENI, OMA y portación nasofaríngea Shouval, PIDJ 2006 Distribución de serotipos (n) según la forma de presentación Distribución de serotipos por edad N=191 (≥ 18 years of age) PPV 23-no PCV13 35 casos (18,32%) No PPV 23-ni 6C ni 6A 44 casos (23,02%) Fenoll, ECCMID 2012 Distribución de serotipos: Inmunodeprimidos (n=84) versus inmunocompetentes (n=107) Inmunodeprimidos PCV13-ST & 6C: 32 (38%) + 5 (6%): 37 (44%) Inmunocompetentes PCV13-ST & 6C: 69 (64,4%) + 6 (5,7%): 75 (70%) Inmunodeprimidos PPV 23-no PCV13: 22(26%) Inmunocompetentes PPV 23-no PCV13: 13 (12%) Inmunodeprimidos: No PPV 23-nor 6C ni 6A: 25 (29.7%) Inmunocompetent es: No PPV 23-nor 6C ni 6A:19 (17.7%) Torres A, ERS 2012 (submitted) Letalidad por ENI según enfermedad de base en mayores de 16 años. Inglaterra, 2002-2009 16-64 años 65+ Letalidad OR Letalidad OR Sin enfermedad de base 5.4% 1 29.1% 1 1 o más factores de riesgo 18.2% 3.9 33% 1.2 Asplenia 10.5% 2 12% 0.3 Enfermedad crónica respiratoria 18.3% 3.9 32.9% 1.2 Enfermedad crónica cardiaca 19.7% 4.3 36.2% 1.4 Enfermedad crónica renal 26.1% 6.2 44% 1.9 Enfermedad crónica hepática 37.1% 10.3 53.3% 2.8 Diabetes 15.4% 3.2 29% 1 Inmunosupresión 15.4% 3.2 29.9% 1 Infección HIV 8.5% 1.6 0% - Revisión retrospectiva de las historias clínicas de 22000 sujetos hospitalizados por ENI en Inglaterra entre marzo 2002 y marzo 2009 Van Hoek A, J Infect 2012 Distribución de los pacientes con ENI según la presencia de al menos 1 comorbilidad. Estudio ODIN, 2010-2011 ≥ 18 y ≤ 49 ≥ 50 y ≤ 64 ≥ 65 y ≤ 74 ≥ 75 30 40 N =178 (93%) Esplenectomizado Tto. Inmunosupresor Alcoholismo Tabaquismo Neumonía previa Hospitalización ≤ 2 meses Inmunodeficiencia Ictus SIDA Infección VIH I. Renal Crónica I. Cardiaca Hepatopatía crónica Diabetes mellitus Neoplasia Asma EPOC 0 5 10 15 20 25 35 45 50 55 60 65 Casos por 100.000 habitantes Riesgo 20 veces superior 200 173 180 160 140 120 Riesgo 3-7 veces superior vs sano 100 80 60 40 20 0 Kyaw, JID 2005 26 8 28 32 41 52 59 186 Casos por 100.000 habitantes 16-64 años 65+ año OR entre 17 y 61 en 16-64 años vs sano OR entre 2 y 16 en 16-64 años vs sano Revisión retrospectiva de las historias clínicas de 22.000 sujetos hospitalizados por ENI en Inglaterra entre marzo 2002 y marzo 2009 Van Hoek A, J Infect 2012 Vacunas antineumocócicas Indicaciones actuales y limitaciones de la vacuna antineumocócica 23v. Ventajas delas vacunas antineumocócicas conjugadas. Estudios de inmunogenicidad y seguridad de la vacuna antineumocócica conjugada13v. Posibles estrategias de vacunación Recomendaciones vacuna antineumocócica según nivel de evidencia (ACIP, 1997) •Mayores de 65 años. Personas con enf. crónicas (cardiovasculares, respiratorias y diabetes) (excluye asma) •Personas con asplenia (anatómica o funcional) Categoría A •Mayores de 65 años•Personas con enf. crónicas (cardiovasculares, respiratorias y diabetes) (excluye asma) •Personas con asplenia(anatómica o funcional) Categorias B y C •Personas con alcoholismo, hepatopatía crónica y fístulas de LCR (B) •Personas que conviven en entornos o grupos sociales especiales (C) •Inmunodeprimidos(C) •Portadores implante coclear *MMWR 1997;46:1-18 EFICACIA/EFECTIVIDAD VACUNA 23-v Estudios experimentales: 11 ensayos clínicos (1977-2000) (N=39.611 personas) (sólo 20% > 64 años) Objetivo: Prevención neumonía (resultados negativos) -----------------Estudios observacionales: 10 estudios (caso-control, cohortes indirecto) (1984-2006) (adultos inmunocompetentes y inmunodeprimidos, >64 a.) Resultados: -Efectividad 48-81% prevención enf. invasora en inmunocompetentes -Efectividad < 40% prevención enf. invasora en inmunodeprimidos -No demostración de efectividad en prevención de neumonia no bacteriémica Incidencia de la ENI en adultos de Galicia 1998-2009 (SIMG)* Análisis: de la evolución de la ENI pre-y post vacunación con PPV23 Método: aislamientos Red Sergas de strep.pnuem., en sangre y LCR, datos agregados en periodos trienales, la prevalencia de los serotipos incluidos en PPV23 fueron determinaros Resultados: ENI y meningitis por separado. ENI: para >65años,despues de una disminución inicial se produjo un aumento(RR=1,4), mientras que para los grupos de 45-64 años, hubo un continuo aumento(RR=1,9). Meningitis: en ambos grupos hubo descensos iniciales, mas marcados en >de 65 años, seguido de aumentos. Serotipos aislados: ≥65 años= 77% de los incluidos en la PPV23 Serotipos aislados:45-64 años= 87% de los incluidos en la PPV23 Conclusión: La evolución de la incidencia, sugiere la ausencia de impacto significativo y sostenido de la vacunación con PPV23 *22nd ECCMID-abril 2012-A.Agulla y at. Incidencia de la ENI en adultos de Galicia 1998-2009(SIMG)* Distribución de ST de Strep. Pneu. Aislados en ENI en adultos ≥50 años en Galicia* Las vacunas conjugadas han demostrado reducir el transporte de cepas de la vacuna en niños vacunados, reduciendo así las posibilidades de transmisión. Objetivo: determinar la distribución de serotipos y resistencia a los antibióticos (peni, eritr.y levoflox.). Resultados: 140 aislamientos, 88 de ENI en varones. 30 serotipos diferentes. Conclusión: el 64% en adultos de ≥ 65 años eran serotipos incluidos en la PCV13, supondría una importante ventaja para este grupo de personas. * 22nd ECCMID –abril 2012.Grupo para el estudio de la enfermedad por pneumococo en Galicia-Sergas Distribución de ST de Strep. Pneu. Aislados en ENI en adultos ≥50 años en Galicia* Distribución de ST de Strep. Pneu. Aislados en ENI en adultos ≥50 años en Galicia* Resistencia a la eritromicina por serotipos Pérdida inmunidad vacunal según edad y tiempo desde la vacunación Tiempo transcurrido desde la vacunación Eda (años) < 3 años 3-5 años > 5 años % IC 95% % IC 95% % IC 95% <55 93 (82-97) 89 (74-96) 85 (62-94) 55-64 88 (70-95) 82 (57-93) 75 (38-90) 65-74 80 (51-92) 71 (30-88) 58 (-2-83) 75-84 67 (20-87) 53 (15-81) 32 (-67-72) ≥85 46 (-31-78) 22 (-90-68) -13 (-175-54) *Shapiro et al. NEJM 1991;325:1453-60 HIPORESPUESTA CON PPVS23 CON LA ADMINISTRACIÓN DE DOSIS DE RECUERDO Torling et al. Vaccine 2003;22:96-103 VACUNA 23 VALENTE POLISACÁRIDA LIMITACIONES: Inmunidad de corta duración (5-10 años)1 No actúa sobre la colonización nasofaríngea2 Efectividad no consistente frente a la neumonía no bacteriémica3-5 Aumento de reactogenicidad con las revacunaciones6 Hiporrespuesta con las revacunaciones (máximo 2 dosis)6 Ausencia de memoria inmunológica9 Respuesta inmunitaria T independiente: o o Tipo primario: producción anticuerpos Ig M e Ig G2 No inmunógena en menores de 2 años 1. FDA. www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/05/briefing/5-4188B2_4b.pdf. Accessed December 2, 2010. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Shapiro E et al. N Engl J Med. 1991;325:1453-1460. Jackson LA et al. N Engl J Med. 2003;348:1747-1755. Watson L et al. Vaccine. 2002;20:2166-2173. Moore RA et al. BMC Fam Pract. 2000;1:1. WHO. www.who.int/immunization/PPV23_Additional_summary_Duration_protection_revaccination.pdf. Accessed December 2, 2010. Lu PJ, Nuorti JP. Am J Prev Med. 2010. 39;287-295. CDC. www2a.cdc.gov/han/archivesys/ViewMsgV.asp?AlertNum=00301. Accessed December 2, 2010. CDC. www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00022818.htm. Accessed December 2, 2010. Vacunas conjugadas • La unión covalente del polisacárido capsular con una proteína transportadora: vacuna conjugada Polysaccharide antigens Immunogenic carrier protein Conjugated vaccine • Induce una respuesta inmune T-dependiente capaz de estimular la producción tanto de células B – específicas de serotipo, responsables de la memoria inmunológica como de células plasmáticas, responsables de una potente respuesta IgG 1 Carrier protein BCR Antibody production Polysaccharidespecific B cell Polysaccharidespecific plasma cell Internalization and processing of carrier protein Memory response T-cell help 1. Pollard AJ et al. Nat Rev Immunol. 2009;9:213-220. 2. Field CM et al. Methods Enzymol. 1998;298:525-541 IgG1 and IgG3 Polysaccharide-specific memory B cell Vacunas conjugadas antineumocócicas: situación de autorización en Europa Autorización por EMEA PCV7 PCV10 PCV13 CRM PD, TT DT CRM 2001 4 6B 9V 14 18C 19F 23F 4 6B 9V 14 18C 19F 23F 1 5 7F 4 6B 9V 14 18C 19F 23F 1 5 7F 3/2009 3 6A 19A 12/2009 CRM: Diphtheria CRM197; PD: Proteína D de Haemophilus influenzae no tipable ( carrier para todos los STs con excepción del 18C (TT) y 19F (TD) 1. EMEA. http://www.ema.europa.eu/humandocs/Humans/EPAR/prevenar/prevenar.htm. Accessed March 12, 2010. 2. GSK. http://www.gsk.com/media/pressreleases/2009/2009_pressrelease_10039.htm. Accessed March 12, 2010. 3. Reinert RR. Expert Rev Vaccines. 2010;9:229-236. Respuesta inmunologica con PVC13/PPSV23 en adultos>50 años (estudio 004) Diseño de una fase 3, aleatorizado, doble ciego modificado, con control activo, multicéntrico . Estudio 004. Los anticuerpos se determinaron 1º-Antes de la primera vacunación ./ 2º-Después de un mes de la 1ºdosis./ 3º-12 meses después de la primera dosis./ 4ºAntes de la segunda dosis (3-4 años más tarde )y 5ºdespués de 1 mes de la 2ª. Respuesta inmunológica con PVC13/PPSV23 (Estudio 3005) en fase 3, aleatorizado, doble ciego modificado, con control activo, multicéntrico . Respuesta inmune serotipo 1-estudio 3005 Recomendaciones de vacunación antineumocócica según enfermedad de base 1. 2. 3. 4. 5. Inmunocompetente Asplenia Hepatopatía crónica Fístula del LCR Enfermedad pulmonar crónica Diabetes mellitus Enfermedad crónica cardiovascular Tabaquismo y alcoholismo Inmunodeprimido Cáncer hematológico Enfermedad renal crónica Transplante de órgano sólido o de células hematopoyéticas Tratamiento quimioterápico o inmunosupresor Infección por VIH WHO. Acute Respiratory Infections (Update September 2009) http://www.who.int/vaccine_research/diseases/ari/en/index3.html Accessed October 24, 2011; Butler JC et al. Epidemiology of pneumococcal infections in the elderly. Drugs Aging. 1999;15 Suppl 1:11-9 World Health Organization. 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine. WHO position paper. Wkly Epidemiol Rec. 2008;83:373-384 Centers for Disease Control and Prevention. MMWR Recommendations and Reports. Preventing Pneumococcal Disease Among Infants and Young Children. 2000;49 (RR-9):1–35; Centers for Disease Control and Prevention. MMWR. Prevention of Pneumococcal Disease. ACIP Recommendations 1997;46:RR–8. Recomendaciones de uso de PCV13 SEGUN GRUPO DE RIESGO INMUNOCOMPETENTES 1 dosis de PCV13 Asplénicos Hepatopatas crónicos Enfermedad crónica respiratoria Diabetes mellitus Enfermedad cardiovascular Antecedente de neumonía previa 56 Recomendaciones de uso de PCV13 1. SEGÚN GRUPO DE RIESGO INMUNODEPRIMIDOS 1. En base a la cobertura de serotipos, sería apropiado administrar PCV13 (1 ó 2 dosis) + PPV23 (intervalo según relación beneficio riesgo, desde 8 semanas a 6 meses a 1 año) 2. Enfermedad de Hodgkin, leucemia, linfoma, mieloma múltiple, insuficiencia renal, síndrome nefrótico, transplante de órgano sólido o de células hematopoyéticas, tratamiento quimioterápico o inmunosupresor, infección por VIH. 57 Recomendaciones de uso de PCV13 1. Por edad: 1. Mayores de 75 años 1. En base a la cobertura de serotipos, sería apropiado administrar 1 dosis de PCV13 seguida de PPV23 (mínimo 1 año) 1. PCV13 debe ser administrada en primer lugar En caso de administración previa de PPV23, 1 dosis única de PCV13 (al menos 1 año después) 2. Menores de 75 años 1. 1 dosis de PCV13 2. La necesidad de revacunación no ha sido establecida 2. Posible propuesta de recomendación de uso VNC13 Recomendaciones de uso PCV13 50 - <75 años ≥75 años Inmunocompetente 1 dosis de PCV13 PCV13 + PPV23* Inmunodeprimido1 1ó 2 dosis de PCV13+PPV23** 1ó 2 dosis de PCV13+PPV23** *Mínimo 1 año. En caso de administración previa de PPV23, 1 dosis única de PCV13 **Intervalo según relación beneficio-riesgo: 8 semanas, 6 meses y 1 año 1. Enfermedad de Hodgkin, leucemia, linfoma, mieloma múltiple, insuficiencia renal, síndrome nefrótico, transplante de órgano sólido o de células hematopoyéticas, tratamiento quimioterápico o inmunosupresor, infección por VIH. CONCLUSIONES 1. La cobertura de PCV13&6C depende de la edad y la situación inmune del paciente: 1. Mayor cobertura en menores de 75 años(> 60%) vs mayores de 75 (42,6%) 2. En sujetos inmunocompetentes, PCV13&6C representan el 70% de los casos de ENI vs Inmunodeprimidos (44%) 2. Sobre la base de la cobertura de serotipos de PCV13&6C, la administración de PPV23 sería sólo apropiada para los mayores de 75 años y sujetos Inmunodeprimidos (PCV13 debe ser administrada siempre primero) Propuesta de aplicación práctica de vacunación antineumocócica según enfermedad de base en los hospitales 1. 2. 3. 4. 5. Inmunocompetente Asplenia Hepatopatía crónica Fístula del LCR Enfermedad pulmonar crónica Diabetes mellitus Enfermedad crónica cardiovascular Tabaquismo y alcoholismo Inmunodeprimido Cáncer hematológico Enfermedad renal crónica Transplante de órgano sólido o de células hematopoyéticas Tratamiento quimioterápico o inmunosupresor Infección por VIH WHO. Acute Respiratory Infections (Update September 2009) http://www.who.int/vaccine_research/diseases/ari/en/index3.html Accessed October 24, 2011; Butler JC et al. Epidemiology of pneumococcal infections in the elderly. Drugs Aging. 1999;15 Suppl 1:11-9 World Health Organization. 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine. WHO position paper. Wkly Epidemiol Rec. 2008;83:373-384 Centers for Disease Control and Prevention. MMWR Recommendations and Reports. Preventing Pneumococcal Disease Among Infants and Young Children. 2000;49 (RR-9):1–35; Centers for Disease Control and Prevention. MMWR. Prevention of Pneumococcal Disease. ACIP Recommendations 1997;46:RR–8.