Kampuntin ájamu (deforestación) - Iniciativa para la Conservación

Transcripción

Kampuntin ájamu (deforestación) - Iniciativa para la Conservación
REDD+ EKUATURNUM
Ekuaturnum REDD+ tamaka, tarímiat
aents nekámtikiatai tusar aármaiti
5 ¿EKUATURSHA REDD+ TAMAN
NAJÁNATSASHA ITIURA?
Juu takátnaka, Ministerio de Cooperación Económica y Desarrollo (BMZ) chichak,
ame Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH,
kuit apúsam najanatá tutai najánaiti.
Ju papin aáraru ju áiniawai: María del Carmen García (Ministerio del Ambiente),
Andrea Garzón (GESOREN-GIZ) tura Susana Ruggiero.
Edición: Cristina García y María Olga Borja
Shuar chichamnum aáru: Tuntiak Katan
Aárman iwiarka: Tomás Unkuch, Verónica Saant y Miguel Pidru
Takát nájanman chichamrukaru: María Olga Borja, Cristina García y Susana Ruggiero
Jú takát pénker ashít tusar ichipias iísaru Eduardo Noboa tura Christian Parra (MAE),
Rhena Hoftmann (GIZ), aintsank Tunkiniam irunar penkeraiti tiaru (validadores),
tura REDD+ Manu-Yasuni tama írutkamunam wekas iímtiksaru ainia ásarmatai mash
yumínkiainiaji.
Concepto editorial, diseño e impresión: graphus® 290 2760
[email protected]
Ilustración: graphus® - María Belén Guerrero
500 papich' najánamuiti
Primera edición: Yankuam 2013
Tunkiniam-Ekuatur
Ju takatka Subsecretaría de Cambio Climático - Ministerio del Ambiente najánamuiti. Ju papi aármanum MAE. 2011 REDD+
en Ecuador. Una Oportunidad para Mitigar el Cambio Climático y Contribuir a la Gestión Sostenible de los Bosques, Quito,
Ecuador tamanum áwai. Juka Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) Gmbh, tura Conservación
Internacional Ecuador (CI Ecuador) nuyá EcoDecisión Cia Ltda. Yaímkiarmayai najánamuiti.
Juna nérenniuri mash arántukma átiniaiti. Ju takatan janánawaru papín aárar tsankamainiakui, kuitriniashtin timia asamtai ju
papichikia etserkatin tama asamtai nu núkap janánamniaiti, tura aents jintintiatai tusar sukartusminiaiti, tura juka súrushtai
papi áiniawai. Ju papi tsankamkarat, seamtiai tusar, tura chikich chichamsha nekatai tusar jui wétiniaiti:
Subsecretaría de Cambio Climático Ministerio del Ambiente del Ecuador www.ambiente.gob.ec
Teléfono: (593 2) 398 7600
Programa GESOREN
GIZ Ecuador
www.gesoren.org.ec
Teléfono: (593 2) 250 0162
EKUATRUNUM
KAMPUNTIN ÁJAMU
Ekuaturka chíkich yaáktajai (otro
país) apatka iísmaka ti ishitiapchiti,
tumaítkiusha, kampunniuri páchimkia
(diverso) asa ti warirtiniaiti, nuka
juna tákaku asa tumaiti: saménkma
nunkanam (amazonía) kampuntin
tsuer, tsaer tepakun (BHT) achiakui, tura
tsuer
nunkanmanka jujúptin kampunniun achiakui
(bosques), tura tsuer nunka nuyá saménkma nunkasha
micha nunkajai inkiunainiamunam kampuntin yuranmirtin
áwai.
3
Tumaítkiusha,
¡kúntutsaiti!
Ekuaturnum chikichik
uwinmak 70.000
hectáreas kampuntin
ájanu asamtai.
Kampuntin tí ajanuk (deforestación) tsawánt yapájnia
(cambio climático) asamtai, Ekuatura uuntri -tura chikich
áents iruntramusha (otros grupos de sociedad civil)júna itiurchat iísar kampuntin ájamun (deforestación)
eménkatai tusar takákmainiawai.
Uwi 2013 jeámam, Ekuatur nunkanmanka
Kampuntin ájamu (deforestación) 30%
núkap emenatai tiaru ániawai.
ISHICHIK ENENTAÍMSATAI
30% emenátniuka núkapete ¿nu turamniashitiaj?
¿Itiurá juárkimniait?
¿Tura tarímiat aents írutkamu itiur yaimkiamnia áinia?
¿Núrancha Ministerio del Ambiente ya yaínkiartin áinia?
4
D+ Mecanismo REDD+ en Ecuador
D
E
R
Kampuntin ájamu
(deforestación) itiurchat ajakí
wea asamtai Ekuaturnumsha
REDD+ enentaimtusmaiti.
Ámeka ishíchkikia nékame REDD+
aújmatmaka,
juka
REDD+
tamaka mukuint gases de
efecto invernadero ishímnak
tsawánt yapájnia asamtai
eménkatai tamaiti.
REDD+ tamaka kampuntin ájamun (deforestación)
tura kampuntin chínkiara ájamun (degradación)
eméneak, mukuint (gases) íshimmianash
(emisiones) eménkatsa (reducir) eáwai.
Tuma asamtai Ekuatursha mash ni nunké tépakmanum
REDD+ najánatai tusa chichaman júsaiti.
REDD+ Ekuatur nunkanam
nájanma
REDD+
Ekuatursha tsawánt yapájniamun (cambio) eménkatsa
(mitigar) wakera asa (interesado), kampunniurin
pénker waínkiatsa, untsurí iwiaku irunainia aún, tura
aents kampunniunam pujú asar kampunniun utsumainia
ásarmatai, REDD+ taman aták najánamij tusa
iwiárnatan, juárkiniaiti.
5
REDD+ Ekuatur nunkanam najánatniuka menaint akankamu (fases) tesamuiti:
AKÁNKAMU 1
6
IWIÁRNARTIN TAMA. Ju akankamunmanka
yáma juarna asamtai, yaákat áinia au, REDD+
taman ashí winia nukaruin najánatjai tusa
iwiarnain áiniawai. Ju akankamunmanka estrategia
túrutskesh programa nacional tama najánatniuti.
AKANKAMU 2
Ju akankamunmanka políticas tura estrategia
(itiur najánataj) najánat juárkitniuti.
AKANKAMU 3
REDD+ TAMA NEKÁS JÚARMA.
Ju akankamunmanka proyectos/programas
tama takat júarmaiti (implementación),
na mukuint (gases) ishímmia (emisiones)
eménkatai tusar.
Yamai 2013 uwi pujájnia jui yajánmaya
yaáktash ju akankamunam jeácharu
áiniawai.
Ekuaturnumka akankamu 1, iwíarnamu tamanum
pujaji. Tuma asamtai Ekuaturka ni aentsrin
unuiniaktiniaiti, anentaimturtiniaiti (estrategia) tura takat
tesarma (programa) aártiniaiti (es necesario), núna
nájanuk, ni nukeen kampuntin ájamun (deforestación)
itiur eménkatsa wakera núna aártiniaiti.
Ekuaturnum nu papí aárma enentaímtusma (estrategia)
tamaka Programa Nacional REDD+ tajinia nuiti, júnaka
yamaikia áak pujuiniawai tura juka Plan Nacional de
Cambio Climático tamanum nui páchitkia, tura nu máshi
Estrategia Nacional de Cambio Climático tamanum
páchitkiainiawai.
Estrategia Nacional
de Cambio
Climático
Plan Nacional
de Cambio
Climático
Programa
Nacional
REDD+
7
Ju REDD+ iwíarnatma tamanum Ekuaturka pujá ása,
akankamunam (temas) takákmastinian utsumawai:
Kampunniunu étserma (Información Forestal)
Juka kampuntin (bosques) Ekuatur nunkanam írunna
nu pénker nekatai tamaiti. Kampuntin urukuit tusa
papi aármaka (información) itiurkarik (planificar)
kampuntin ájamu (deforestación) eménkamniait tura
nekáseash kampuntin ájamu majatá nu iístinian yaínmaji
(comprobar).
Ekuaturnumka Ministerio del Ambiente menaint takatán nájanui:
- Evaluación Nacional Forestal: juinkia usumtai kampunniunam
carbono urútmak enétka ikiusma aá nu nekapmannawai (calcular).
- Mapa histórico de deforestación (kampuntin ájamu
aújmatamu nakumkamu): Urutmá kampunniuk yaunchusha ámia tura
arútmak yamaisha aá tusa nekápmamu nakumkamu.
- Escenario de referencia por deforestación: juka kampuntin
júnis áwai tusa aármaiti (línea base) tura urútma mukuintiuna
(gases) Ekuatursha ishímia (emisiones) nuiti.
Numi tsupiamun iín (control forestal)
Numín nánkamsar ajáraraink tusar pénker iyákur (control
forestal), númi tsupiktinian tsankatkachma
áinia au tura kampunniun ajáraraink
(deforestación) tusar ewemturtiniaiti
(evitar). Tuma asamtai, kunkuim
numín tsupirar ju áinia áu iítia jéach
ikiaunkatniuti.
8
Nunka papirí
iwiarká
takústin
Nunka papirí iwiarká takústin
(Regulación de tenencia de tierra)
REDD+ takatnum pachinkiatsa wakeruinia nuka tura
níniurin (derechos) ayamruktaj tusar wakeruiniaka ni
nunké papirí iwíarnamu takústin áiniawai.
Marco legal, financiero e institucional para REDD+
MARCO LEGAL
Juinkia amitiaí papi (normas y reglas), REDD+
Ekuaturnum itiur junaktiata nu aármaiti. Wats, juinkia
kampunniun nérenniuri áinia au níniurin (derechos) itiur
arantukma áartata nu umíktin (amítiai) aártiniaiti. Tura
nashámmiasha (beneficios), kuit enkemasha (ingresos)
itiur sunastatá nu amitiaí (leyes) papi aártiniaiti, tura
kampuntin ájamu (deforestación) emétatai (frenar) tusar
REDD+ takat itiur najánnatta, tura políticas émtuktin
amitiaí papi aártiniaiti (reglas).
Ekuaturnum REDD+ tajinia núna uuntrinkia Ministerio del Ambiente
tama nuiti.
Juka enent aimsamka, Ministerio del Ambiente, REDD+ takat itiur
junaktiatá nunaka amitiaí papín nájaneawai, tura nu amitiaí aminkiat
tusa iiyawai. Wats, amitiai papi tarimiat aents ayamramu (protegen)
arantukma aártiniaiti.
Sostenibilidad Financiera
tamaka Programa Nacional REDD+ takat najánnat tusa,
kuit akantukma tuke áti tusa iístiniaiti.
9
¿Ekuatura uuntrincha (gobierno) ju REDD+ iwíarnatma
tamancha ya yayaínia?
Juinkia yajáya uunt irúntramu (organizaciones) tura takat tesakma
(programa) Ekuatursha REDD+ taman iwiarnatrat tusar yayáiniawai,
jui yaiminiaka ju áiniawai: Cooperación Alemana al Desarrollo, GIZ;
Banco Alemán para el Desarrollo, KFW; tura Naciones Unidas.
¿Programa ONU-REDD tamasha warímpiait?
Ma Ekuaturka, ni nunkeen REDD+ takat júamun iwiarnatrat tusa
uunt irúntramu Naciones Unidas tama yayáwai. Jui yáimiuka
(cooperación) Programa ONU-REDD tamaiti.
Salvaguardas y beneficios múltiples
Ekuaturka, REDD+ tamaka áya tsawánt yapájniamunak
enentaimtusaink tusa iyáwai, antsu kampunniu
nérenniuri tura mash iwiaku írununash (biodiversidad)
chichamrawai.
10
Estándares Sociales y Ambientales para REDD+ (REDD+SES, júka
inkis chichamjai tamaiti).
2009 uwinmaya juarkí, Ministerio del Ambiente Ekuaturnumianka
chíkich yaákat irúntramuka (países) tura chikich uunt iruntramujai
(organizaciones) Estándares Ambientales y Sociales REDD+ (REDD+ SES)
tajinia núna iwiartawai (preparar) takákmawai.
Unuimiataniam (talleres) Ti núkap aents tuakar umíktin chicham
(estándares) aárman ichipsar iísarmai, jujainkia nunka, írutkamu, tarímta
nunké tura warirí (recursos) irunainia nu arantukma árat tusa najánnamai.
Ju nájanmanumka (Comité Nacional de los Estándares) ju irúntramu
pachinkiaruka ju áiniawai: Ekuaturnum naámraru (autoridades), írutkamu
(comunidades), aénts mátsatkamu (pueblos), tarímiat áents irúntramu,
nínki iruntraru (ONGs), sector privado ainia ausha pachinkiaruiti.
Planificación intersectorial y coordinación
interinstitucional
Juka Ekuaturnum instituciones (Ministerios, Gobiernos
Provinciales, Municipios) pénker chichasar takatnash
ímiatrusank métek júiniak ni takatrijai tukumnaitsuk
(contradicciones) katáknasha metek júkiarat tusa juka
najánamuiti.
Unuimiatma (Investigación)
Tamaka REDD+ chicham ejeturtai (definir temas)
tusar chicham aárma eámua nuiti (información).
Wats jintiatai, muránmaya kampuntin tura nayántsan
tsukintrin kucha kampuntin (manglares) írunna au
itiurak REDD+ takatnum pachíkminiait núna eáwai.
Involucramiento de actores clave
Juinkia pénker etsérnak (informar), aújmatnak
(dialogar) ashí mash áents (sociedad civil), írutkamu,
aents mátsatkamu tura tarímiat aentsush pachíktinian
(involucrar) enéntaimtawai.
11
Programa Socio Bosque tura Mecanismo
REDD+ métekcharinkia ju áiniawai
Mecanismo REDD+ tura Programa Socio Bosque tamajai núkap
pachimiainiawai (confunden), tumaitkiusha ju jímiar métekcha áiniawai. Ju
nakumkamu nunkani ainia nui métekcharinkia iísminiaiti.
PROGRAMA SOCIO BOSQUE
MECANISMO REDD+
Tuyá winimia (origen)
Socio Bosque tamaka Ekuatur nunka
REDD+ tamaka tsawánt yapájnia au itiurkarik
tépakmanum (política Nacional) imiátkin
(mecanismo) emenkaintiaj (mitigación) tusa
susatai (incentivos) tamaiti. Juka Ekuatura uuntri
najánamuiti. Juka yajá yaáktanam (internacional)
(gobierno) najánamuiti.
najánamuiti.
Warinia wakera (objetivo principal)
Kampunniun (bosques) tura chikich kampuntin
túke irunniun (ecosistemas) pénker waínkiatsa
(conservar) wakerawai.
Juka kampuntin ájamunam (deforestación) tura
kampunniu chínkiarar ájamunam (degradación)
mukuint íshimmian (gases de efecto invernadero)
eménkatsa wakerawai.
Kuitrisha tuyá winia
Juka máshitkia, Ekuatura kuitrijai ju takatka
júnawai. Tura áintsank, juu takat najánatin
yajánmaya yaákat (Internacional) tura sectores
privados ni kuitrin tsankámmajai (donaciones)
yaímkiarat (cooperaciones) tusa nákamnawai.
Júnanun kuitian apújniurinkia núkap íruneawai:
juka Mercado de Carbono (carbono sumataisurutai), nuamtak yaákat yaíniniamu kuit
(cooperación bilateral), tura nuamtak núkap
yaákat yaíniniawai kuit cooperación multilateral).
Jusha tuu nunkanma najánamniait
Juka kampunniu nérenniuri tuú kampunniuna
pénker waínniakat tusa wakera nui najánnawai.
12
Juinkia kampunniu nérenniuri ni kampunniurin
ájatsuk (deforestación) ewemturman
iniakmastatna nu kampunniuk (hectárea)
pachísma átiniaiti.

Documentos relacionados

vocabulario shuar vocab - Iniciativa para la Conservación en la

vocabulario shuar vocab - Iniciativa para la Conservación en la Juu takátnaka, Ministerio de Cooperación Económica y Desarrollo (BMZ) chichak, ame Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, kuit apúsam najanatá tutai najánaiti. Ju papin...

Más detalles