berria - datu

Igandea
Maiatzaren 30a
2010. VIII. urtea
2.155. zenbakia
1,60 €
www.berria.info
Gerra kantak,berriz
Karlisten eta liberalen
bertsoak musikatu
ditu Joseba Tapiak q 38
Igandea
Bardeako ubideko
herriek mende erdia
bete dute q GEHIGARRIA
Paxkal Indo Seaskako lehendakaria
«Larrialdi hau ikusirik, mobilizazio
handi bat bultzatu beharko dugu»
Seaskaren egoera ekonomikoa kezkagarria da:
Herri Urrats egunean ez zuen espero adina diru jaso,
eta Eusko Jaurlaritzak diru laguntzak gutxitu dizkio
Berrehun ikasle gehiago hartuko dituzte ikastoletan heldu
den ikasturtean, eta egoerari aurre egiteko dirua behar
dute; besteak beste, egoitzak eraiki eta berritzeko q 2-3
Euskal gazteen
aurkako errepresioa
salatu dute
Bruselako kaleetan
GaztEHerriak deituta, eskubide zibil
eta politikoen alde eta torturaren aurka
egin dute manifestazioa ehunka gaztekq 8
Javier Agirresarobe
Argazki zuzendaria
«Filmarekin
amets egin
behar duzu
prestaketetan
ari zarenetik»
Euskal Herritar Unibertsal
izendatu du Jaurlaritzak;
Los Angelesen bizi da egun
JUAN CARLOS RUIZ / ARP
Elkarrizketa q 36-37
Reala
Vila-real B
Bakerako
Hezkuntza
Plana EAJrekin
hitzartuko duela
ziur da PSE-EE
ETAren, GALen eta BVEren
biktimen testigantzak
eramango dituzte
ikastetxeetara, Pastorrek
dioenez; ez torturak
pairatutakoenak q 11
2
1
DLehen Maila,gero eta gertuago. Espainiako Ligako Bigarren
Mailan hiru denboraldi egin ondoren, esku-eskura du Realak Lehen Mailara igotzeko
aukera. Atzo irabazi egin zion Vila-real B-ri, eta, ondorioz, hiru partida besterik ez zaizkio
geratzen Realari helburua lortzeko. Atzoko partida zaila eta gogorra izan zen, baina, estu
bada estu, garaipena etxean geratu zen. Irudian Xabi Prieto, lehen gola ospatzen. q 20-21
p GAUR 48 ORRIALDE
q HARIAN 2
IRITZIA 4
GAURKOA 7
EUSKAL HERRIA 8
MUNDUA 16
q KIROLA 20
q AGENDA 28
q PLAZA 36
2 berria 2010ko maiatzaren 30a, igandea
Harian›
Seaska D Egoera ekonomiko larrian
Falloux legearekin posible da
murgiltze eredua garatzea?
Debekua saihesteko tarterik
ematen du Astier legeak?
Herri Urratsek dirua biltzeko
jarritako kontu zenbakiak
Frantziak 1850ean onartu zuen Falloux
legea. Geroztik, eskola publikoaren ardura botere publikoena da. Eskola pribatua
onartzen du, finantzabide pribatuaren
esku utziz. Seaskak hitzarmen bat dauka
Frantziarekin, baina hitzarmen horrekin
ez zaio aitortza publikorik egiten, eta eskola pribatu gisa hartzen dute.
Astier legea 1919ko uztailaren 27an
onartu zuten. Lanbide heziketari eta
hezkuntza teknikoari dagokie. Falloux
legeak ezarritako hesian zirrikitu bat izan
da, eta eredu pribatuetan baliatu izan
dute eraikinak egiteko laguntza publikoak jasotzeko. Funtzionamendurako
laguntzak ere ahalbidetu ditu.
Aurtengo Herri Urratsek eguraldi kaskarrarengatik espero baino diru gutxiago
bildu duenez, bi kontu zenbaki zabaldu
dituzte jendeak dirua emateko. Hauek:
p3035-0059-82-0590731197. (Euskadiko Kutxako kontua)
p2101-0045-97-0003310786. (Kutxako kontua)
?
?
2.700
pIkasle kopurua. Heldu den eskola sartzean 2.700 haur hartzea espero du Seaskak. Aurten, 2.500 ikasle izan dira. Kopuruen bilakaerari so eginez, urtero 200
ikaslez emendatzen da banaz bertze.
Botere publikoek ez dute beren gain hartzen eraikinek eragin xahutzea.
Seaskak nahiaren
hozkak igo behar ditu
ezinaren murruan
Diru laguntzak murriztu dizkio Eusko
Jaurlaritzak, baina Seaskak murgiltze eredua
garatzeko engaiamendua berretsi du
Ikastola zaharrak arraberritzea eta berriak
eraikitzea da Seaskaren erronkarik larriena
Aitor Renteria Baiona
Maiatzaren 9an Herri Urratsera
joateko deia egin zien Seaskak
Euskal Herri osoko euskaltzaleei.
Jendearen sostengu ekonomikoa
«sekula baino beharrezkoagoa»
zuela jakinarazi zuen Seaskak.
Batetik, Itsasun eta Lekornen
(Lapurdi) ikastolak egin nahi zituen Herri Urratseko etekinekin.
Premia gorri gehiago ere badira:
saihestezinak dira ikastolen arraberritzeak, eta egokitu eta zabaldu behar da kolegioen eta lizeoen
eskaintza. Erronka ekonomikoa
inoiz baino handiagoa da Seaskarentzat, funtsezkoa.
Euriak jendea ohildu zuen, bereziki familiak, eta, ondorioz,
diru sarrerak espero baino apalagoak izan ziren Herri Urratsen,
ikastolen eraikuntza bera arriskuan ezartzeraino. Aldi berean,
Eusko Jaurlaritzak murriztu
egin ditu orain artean egoitzak
eraikitzeko Seaskari ematen zizkion diru laguntzak. «Murgiltze
ereduaren hedapena bermatu
nahi badugu, gure gain hartu beharko dugu geroa, eta diru iturriak ugaldu beharko ditugu»,
azaldu du Hur Gorostiaga Seaskako zuzendariak.
Eraikinen egoera kezkagarria
da. Gorostiagak ikastola bakoitzaren beharrak zerrendatu ditu,
azalduz egoeraren larria. Lapurdin hasi du bidea. Hendaian bigarren ikastola bat eginen zuela hi-
tzeman zuen aspaldian herriko
etxeak. «Lur bila omen dabiltza
oraindik», adierazi du Gorostiagak. Egun 220 ikasle daude Hendaian, bi ikastolatan banaturik.
Bata zaharkitua, eta bertzea txikiegia. Urtero emendatzen da
ikasle kopurua.
Ez da egoera larrian dagoen
ikastola bakarra. Hamabost urte
ditu Urruñako ikastolak eta dagoeneko txiki gelditu da. Garaian,
adreiluak saldu zituzten eraiki
ahal izateko. Parte handi bat gurasoek berek ordaindu zuten.
Ikastola berria egiteko, Seaskak
argi dio, diru zama hori ezin dela
gurasoen gain gelditu. Botere publikoek aterabiderik atzematen
ez badute, diru iturria atzeman
beharko du Seaskak.
Kasu deigarririk baldin badago, Donibane Lohizunekoa da.
1992an ikastola berria eginen zuela hitzeman zuen Alliot Marie garaiko auzapez eta Frantziako Justizia ministroak. Ondoko auzapezak berretsi egin zuen eskaintza.
2011ko eskola sartzerako bukaturik behar zuen. Oraindik ez dira
abiatu lanak. Ikastola zaharkitua
da; ura sartzen da, beroa, hotza.
Azkaineko ikastola beterik
egonen da aurki, Sarakoa bezala.
Hiriburukoa ere txiki gelditu da,
baina hor ustekabeko arazo bat
sortu da. Ikastolaren ondoan Wimax antenak daude, eta gurasoek
behin eta berriz salatu dute haurren osasuna arriskuan ezartzen
dutela. Herriko etxeak proposamenik egiten ez badu, gurasoen
parte batek haurrak Baionako
ikastolara eramatea erabaki dezake. Horrek kolokan jarriko luke
ikastola horren geroa, nahiz eta
inguruetako haurrak erakarri dituen orain artean.
Kanboko ikastola beterik dago,
baina Itsasukoa irekitzean, haurren parte bat hara joanen da.
Gauza bera gertatzen zen Hazparneko ikastolarekin. Arberoako
ikastola irekitzean, ikasleak apalduko zirela uste zuten. Arberoakoa garatzen ari da, baina Hazparnekoa gainezka dago. Garapenak
diruaren muga dauka, ordea. Hiriburutik Hazparneraino, ez dago
ikastola bakar bat ere. Hazparnetik Bidaxuneraino ere ez. Herri
mugimenduari dei eginez sortu
zen Zuberoan Sohütako ikastola.
Gaur egun gainezka dago, eta
handitze lanak premiazkoak dira.
Herri Urrats, lehendabizikoz,
Kanboko Xalbador kolegioa eraikitzeko sortu zen. Geroztik, eraikinak finantzatzeko baliatu da dirua, baina Xalbador zahartu da.
Zurerian lan handiak egin behar
dira, eta teilatuak konpondu. Garai batean, bertan egiten zen Seaskaren barnetegia, baina egun
ez du horrelako ahalik.
Engaiamendua berretsi
«Milioitan zenbatzen da larrialdia, eta botere publikoek behar
den arduraz kudeatu beharko lukete egoera», dio Gorostiagak. Seaskak garapenaren bidea berretsi
du, eta lurraldean eskaintza osoa
antolatu nahi du.
Egoeraren larriaz jabetzen dela
dio Max Brisson EEP Euskararen
Erakunde Publikoko presidenteak. Akitaniak eta Kontseilu Nagusiak Herri Urratsen egindako
iragarpenak berretsi ditu. «BAM
Euskararen aldeko atxikimenduaren adierazpena izateaz gain,Herri Urrats
Donibane Lohizuneko ikastolaren egoera adierazgarria da. BOB EDME
Baiona-Angelu-Miarritze Herri
Elkargoan lanbide heziketa eta
teknologia arloko lizeoa egiteko
xedea lantzen ari gara». Aski aitzinatua dela dio, eta horregatik,
adierazpenetan zuhurtzia atxikitzea aholkatzen du. Bide batez,
Seaskaren laugarren kolegioa
egiteko borondatea berretsi du.
«Euskaldunak sortzea da gure
hizkuntza politikaren ardatzik
garrantzitsuena, eta eginkizun
horretan Seaska eragile nagusietarikoa da». Herri Urratsen iragarri bezala, Brissonek azaldu du
kolegioen arraberritzea eta lau-
garren lizeoaren erronka beren
gain hartuko dutela. Aitortu du
Seaskaren eskaintza osatuko lukeela laugarren lizeoak. BAM herri elkargoan egitea da helburua,
eskaintza osatzeaz gain ez liokeelako Kanboko kolegioari ikaslerik kenduko.
Barnetegiaren egonkortasuna
funtsezkoa dela uste du Brissonek. Egituraketa administratiboaren ondorioz, Akitaniak du lizeoen arloan eragiteko eskumena,
eta Paueko Kontseilu Nagusiak
kolegioen ardura. Falloux legearen mugak gainditu, eta lege zirri-
2010ko maiatzaren 30a, igandea berria 3
9››
‘Udalbiltza auzia’ salatu eta sostengua
emateko babes taldeak sortuko dira
16››
Mockus eta Santos, parekatuta; bigarren
itzulian ebatziko da Kolonbiako presidentetza
SeaskaD Egoera ekonomiko larrian
Landetan dago Seaskaren
barnetegia,berriaren zain
Kattalin Sainte-Marie, Maider Galleras
eta Bixente Hirigarai Baionako Etxepare
lizeoan ari dira ikasten. Astelehenetan
Landibarretik, Lukuzetik eta Baigorritik
heldu dira lizeora. Zuberoako eta Nafarroa Behereko ikasle guztiak bezala, barnetegiaren beharra dute ikasketak euskaraz egin ahal izateko. Alta, barnetegia
ez dago Lapurdiko hiriburuan, Landetako Tarnoze herrian baizik. Baionatik hurbil egon arren, egunero 40 minutu dira,
eta bi autobus hartu behar izaten dituzte lizeora heltzeko. Batzuetan oren eta
laurden. Hiru urte eman dituzte barnetegian eta ikasle gisa preziatzen dute
eskaini dien autonomia. «Unibertsitatera joanen garelarik, bizikidetzaren oinarriak ohitura izanen dira guretzako, bar-
Barnetegiko ikasleak, Etxepare lizeoan. BERRIA
netegiko esperientzia balio handikoa
baita garapen pertsonalean», diote aho
batez. Eskertuko lukete hurbilago egotea barnetegia. Alta, lizeoaren egoitza
berean ez egotea hobesten dute, eskola
eta eskolaz kanpoko bizia hobeki bereizteko. Usu aldatu da barnetegiaren kokapena. Kanbon, Tarnozen, Baionan eta
opor tokietan egon izan da, egitura finko
bat izan bitartean.
Paxkal Indo q Seaskako lehendakaria
Ikasle kopurua urtero emendatu arren, diru laguntza publikoek ez dute Seaskaren garapena
bermatzen, eta engaiamendu argia eskatzen diete hautetsiei legearen trabak saihesteko.
«Larrialdia ikusirik, mobilizazio handi
bat bultzatu beharko dugu»
Aitor Renteria Baiona
besta diru iturri ere bada. GAIZKA IROZ
kituak baliatzearen alde agertu
da Brisson. Alde horretatik, azaldu du Falloux legea ez litzatekeela arazo bat izanen barnetegia eta
lizeo teknikoa egiteko. Astier legea baliatuz, 300 ikaslerentzako
barnetegia egin daitekeela dio.
Gaur egun, 60-80 ikasleren artean
hartzen ditu barnetegiak. Oraingo erronka gainditzekotan, ikuspegia hamar urterako errealitatean jarri behar dela uste du Brissonek. Gaurtik hasita, 2020ko
beharrei ihardesteko egiturak
sortu behar direla dio.
Alta, ez ditu gogo onez hartu
Christine Bessonart Senpereko
auzapez eta Auzapezen Biltzarreko presidentearen adierazpenak.
Bessonartek jakinarazi zuen Falloux legearen aurkako ekimena
bultzatuko dutela, nahi duen herriak laguntza eman ahal izateko
Seaskari. Brissonen iritziz, gaur
egun indarrean dagoen legeria
baliatu behar da hizkuntza politika garatzeko. Indarrean dagoen
legeriarekin, gaur egun egiten
dena baino anitzez gehiago egin
daitekeela uste du, eta ildo horretan lan egitera deitu ditu hautetsiak eta Seaska.
Herri Urratsen bildutako dirua
funtsezkoa da Zuberoan, Nafarroa Beherean eta Lapurdin ikastolak sustatzen jarraitzeko. Baina
egoera ez da erraza. Eguraldi txarrak jende gutxiago erakarri zuen
aurten festara. Orain artean Eusko Jaurlaritzak ematen zituen diru laguntzak ere kolokan daude.
Paxkal Indo Seaskako lehendakariaren arabera, ikastolen garapena bermatu ahal izateko, mobilizazioari ekin beharko diote. Bai
bestak antolatuz, bai Falloux legearen aurkako presioa handituz.
Egoera ekonomikoa sekulan baino
larriagoa dela iragarri zuen Seaskak
Herri Urrats bestaren karietara. Zerk
eragin du hori?
Zailtasun ekonomikoa berri on
batetik sortzen da. Seaskak gero
eta haur gehiago erakartzen ditu
murgiltze eredura. Ipar Euskal
Herrian garatzen den hezkuntza
eredu bakarra da Seaska. Hori
pozgarria da. Arazoa baliabideetan datza. Botere publikoek ez
dute egiten egin beharrekoa.
Nahita ere ezin dute, zentzurik
gabeko lege zaharkituek trabak
ezartzen dituztelako.
Aurten, 200 haur gehiago ditu
Seaskak, eta hazkuntza hori jarraitua da. Haur horiek eskolatzeko, baliabideen beharra gero eta
handiagoa da. 200 haur hartzeak
esan nahi du beste ikastola bat
eraiki beharra dagoela. Adibide
bat aipatuko dut. Eskola publikoko ikasle bakoitzeko 12.000 euro
xahutzen dira egoitzatan. Horrek
esan nahiko luke 22 ikasle berri
dagoen herri batean, eskola bat
egiteko adina dirutza, 250.000
euro alegia. Sos kopuru hori da
Herri Urratsi esker eskuratzen
duguna. Beraz, etekin guztiak es-
kola bakar bat egiteko xahutu beharko genituzke. Eta, hala ere,
emendatzearen %10 baino ez genuke bermatuko. Ikastola gehiago egin behar ditugu, zaharrak
arraberritu, kolegioak konpondu
eta lizeo berria egin. Murgiltze
ereduaren erakargarritasuna da
arazoa, botere publikoek ez dutelako bere egiten arazoa.
Eusko Jaurlaritzak diru laguntzak
apalduko dituela iragarri duzue. Nolako eragina ukanen du horrek?
Eusko Jaurlaritzaren laguntzak
apaldu dira, eta ostiko handia da
hori. Gogotsu hartzen dugu laguntza oro. Baina diru hori Bizkaiko, Arabako eta Gipuzkoako
herritar ororen emaitza da, ez
Eusko Jaurlaritzarena. Borondate horrek ez du mugarik edo eperik, unean uneko agintariek jartzen diotena ez bada. Borondate
politikoan oinarritzen da laguntza. Ipar Euskal Herrian ere, herriko etxe batzuek ez dute laguntzeko gogorik. Batzuek ez dute
ibilmolderako laguntzarik emanen, bertze batzuek ez dute beren
gain hartuko egoitzen finantzaketa. Eusko Jaurlaritzatik datorkigun laguntza opari gisa hartu
beharra dago. Duela bi urte, 1,1
milioi eurokoa izan zen. Iaz, ez genuen deus jaso. Ez dugu hitzarmenik izenpetu, eta, ondorioz, ez
dago laguntzen kopuru zehatza
jakiterik.
Urte osoko ekimenak bultzatu behar zirela adierazi zenuten Herri
Urrats egin ondoren. Zer esan nahi
du horrek?
Diru sarrerak murriztu dira, eta
ikasle gehiago ditugu. Ezin diogu
dirua eskatu nehori, eta guk bultzatu beharko ditugu ekimenak.
Noski, dagokien erantzukizuna
hartzea eskatuko diegu hautetsiei. Euskararen normalizatzeko
GAIZKA IROZ
eta ofizial egiteko lana egin behar
dugu. Euskara eta ikastolak behar gorritan dira. Larrialdia ikusirik, guk ere mobilizazio handi
bat bultzatu beharko dugu.
Zein ekimen egin ditzake Seaskak
berak?
Adibidez, ekainean dugun Haurren Eguna indartzea aztertzen
ari gara, edo irailean egiten dugun Glissegunari bertze indar bat
ematea. Euskara sustatzeko balio dute, baina baita dirua lortzeko ere.
Talo salmentak ez ditu behar guztiak aseko. Zein da aterabidea, Falloux legearen aurka borrokatzea?
Eskolim izeneko taldearen barnean erabaki hori hartu dugu, Falloux legearen kontra borrokatzea. Ez dugu bilatzen eskola publiko eta pribatuen arteko gerla
berpiztea. Hezkuntza arloa lantzen dugu bertze eskolak bezain-
bat, eta, aldi berean, gure bizkar
dugu hizkuntza politikaren ardatz nagusia. Brissonek dio aski
dela orain dugun koadroa beharrei erantzuteko. Legerik gabe
lan egin daitekeela diote. Guk
ezetz diogu. Falloux legea hor
deno, ikastolei dirua emateko trabak errealitate bat dira. Belaunaldi gazteengan eragitea da hizkuntza politikaren xedea. Nola egin
daiteke gure eredua zabaltzeko
eta bermatzeko baliabiderik ez
badugu? Diotena egia bada, ezin
dira diru murrizketak pairatu.
Koadro argia behar dugu. Trabarik ez egotea eskatzen dugu. Herriko etxeek, Akitaniak eta Kontseilu Orokorrak, egoitzen eraikuntza eta mantenua ordaindu
nahi badute, oztoporik ez edukitzea.
Herri Urratsen hainbat iragarpen
egin zituzten Akitaniako eta Paueko
ordezkariek.Nola hartu dituzue?
Ez ditugu proposamenak hartzen, elkarrekin lantzen baizik.
Urtebeteko lana dago horien gibelean. Brissonekin batera landu ditugu Xalbador ikastetxea zaharberritzeko beharra eta kolegio berri bat egitea BAMen, hain segur
Baionan. Ez badugu egiten, Ziburuko eta Kanboko ikastetxeak tipiegiak izanen dira aurki. Aitzinetik prestatu behar da. Herri
Urrats baliatu dute iragarpenak
egiteko, baina oraingoz iragarpenak baino ez dira. Ez dakigu nola
gauzatuko diren, Baionako lizeoan barnetegia egitea aztertzen ari
gara. Ez dakigu lizeoa oraingoa
izanen den, edo berria. Ikasle
gehienak Lapurdiko kosta aldean
daude, eta hor behar da barnetegia. Nafar batek edo zuberotar batek euskaraz ikasi nahi badu,
nahi edo ez kostara jo beharko du.
Funtsezkoa da barnetegia.
4 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Iritzia
Galeusca
Iparmin
G
H
CiU, eta batez ere, Unio, Madrilen
aliatu, Katalunian independentziaren
aldeko erreferendumean baiezkoa bultzatuko duena, baina Madrili, hilzorian
dagoenean, lagunduko diona. «Katalualeusca politikoa. Sabino Aranaren
niak etekina atera dezan», nola ez.
garaian sortu zena eta egun, noizPragmatismoa deitzen diote horri. EAJ
behinka, komenentziaren arabera agerere pragmatikoen artean errealistena.
tzen dena.
Euskadiren —eta soilik Euskadiren—
Hiru alderdi abertzale nagusien topaonura bilatuko duena, nahiz eta arerio
leku. Hiru aberrien defentsa bateratua
politikoarekin —etsai, behar bada—
marrazteko plataforma. Batzuepaktatu beharra. Ongi. Politika. Une
tan, Europari begira, plataforhonetan, Madrilek behar ez duelama elektoral bateratu gisa aurko, eta hori helarazten diolako
keztu dena. Indarrak metatzeezekoak ematen dituena. Minko modu bat. Espainiako
duta. BNG, auskalo, gaur
Gobernuari aurre egiteko
zuri eta bihar gorri.
gune bateratua. BatzueGaleusca politikoa. Litetan. Oso Gutxitan. Espairarioaren antz gutxi dueniako Gobernuak Galeus- Jira
na. Izan behar zuena eta
cako kideak, banan bana,
Xabier Lekuona
ez dena. Pragmatikoa.
beti, erabili izan dituena.
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Xabin Makazaga
Edizio arduraduna:
Lurdes Huizi
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Iragarri SM
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
[email protected]
Publizitatea:
[email protected]
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 30/05/2010
Exemplaire: 2.155
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: [email protected]
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
[email protected].
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
[email protected].
berria
de eta argi urriko xinaurrien moduan gabiltza, aitzina, atzera, aitzina, etengabe.
Hiria argitaletxeak plazaratu Joseba
Aurkenerenaren Ipar Haizeak kronika
bildumak ez du besterik erakusten: bizian-hemenka aditzen da iparraldetza pilpiratsua, adiskidantza keinu ugaan euskararenak egina duela, salbu
riak, izateko nahikunde zilarra eta asteerrailearen karreraren bermatzekoak
rik aste garatzen diren kultur gertakaalaina. Gaitzitzen gara ez ditugulako
riak. Olerki, testu eta eranskin anitz
egiak maite. Euskadi global distiratsuakausitzen da memoriaren harrotzeko.
ren alde ilunean geratuko gara beti, hiJosebaren perpausak zintzoak
tzak ahul dabilzkigulakoan, aldizkadira, ez gaitu jujatzen, ezin baitu
riek paper hormatuaren ordez fotoiparraldeko eleen zurrunbiloekopia industriala erabiltzen
tan urtzen doan arau. Novemdutelakoan, musikariek ez dutelakoan diskorik grabatzen eta gai sapopulania ezezagunerako bikonen jorratzeko ustezko diplodaiari maiteminduaren ikusmak eskas ditugulakoan.
molde ukitua dastatu
Ordea, ez daitezela engaidudala dirudit, erdizka
na, ez gara ilusioz asetzen Bira
lauetan...
Sokratesen harpeko kideHotel Atalaiako bedeItxaro
Borda
en antzera, kanpoan gauratzigarren irakasgaia.
Aro berria
Joseba Felix
Tobar-Arbulu
Ingeniaria
A
ro berrian gaude,
inolako dudarik
gabe, eta askotxok
diotenez, ezkerra
galdurik dago, batzuk paradisu galduaren bila (errezeta zaharrekin) eta beste batzuk
hitzen zorabioan (nominalismoa
nagusi, badakizue!).
Aipa ditzagun aro berri honetako
zenbait puntu interesgarri: Hainbat herrialdetan (Grezia, Baltikoko
estatuak, Islandia) zor-deflazioa hedatu da, hortaz hartzekodunei ordaindu behar diete. Hartzekodunen
ustez, zor guztiak ordaindu behar
dira: lan-indarrak eta industriak
ordaindu behar dute. Klase finantzarioak ordainketa horiek erabiliko ditu lan-indarrari eta industriari
mailegu gehiago luzatzeko, azkenak are zordunago bilakatuz. Hortaz, nazioarteko finantza-klasea,
oligarkia finantzarioa berau, bankuen alde dago, lan-indarraren eta
industria-ekonomia erreala-ren
kontra. Kontua da zerga zama aberatsengandik langileriarengana
eta industria txiki eta ertainera pasarazi dutela.
Arazo teoriko nagusia hauxe da:
bankugintzak edo banku-sistemak
eta kreditu-sistemak nola funtzionatzen duten jakitea. Baina arazoa,
praktikan, bi arlo desberdinetan
agertu da: alde batetik Europa zaharrean, bestetik Europa berrian. Lehen arloan (Grezian, kasu) euroa da
moneta bakarra. Bigarrenean
(Hungaria, Errumania, Baltikoko
estatuak, Islandia) moneta propioak erabiltzen dira, nahiz eta haien
zorrak eurotan izendatuak izan.
Kontua da ea nola irabaziko duten truke atzerritarra ordaintzeko,
ordainketa-balantzan azaltzen den
desoreka eta defizita zuritzeko. Gil-
tza politika fiskalean datza. Jabegoa zergapetu barik, higiezin erreala askatu egin da, burbuila bat bultzatuz, eta atzerri merkataritza orekatzeko behar diren esportazioak
produzitzeko barneko inbertsioa
geldiaraziz. Horrela, zorrak handituz joan dira, gainera atzerritar monetatan (Europa berrian).
Europa zahar horretan, jabetzaburbuila lehertu denean, higiezin
erreala ekitate negatiboan azaldu
da. Orain herrialde horiek ez dira
gai atzerritar maileguak erakartzeko, iraganeko merkataritza defizitak finantzatzearren. Hortaz, soilik
Nazioarteko Diru Funtsetik (NDF)
eta Europar Batasuneko herrialde
sendoetatik (Alemania, Frantzia)
maileguak jaso ditzakete. Alegia,
zor publikoa areagotzen da atzerritar diruan izendaturiko jabego pribatuen zorrak ordaintzearren. Hori
ez da dinamika jasangarri bat. Okerrago oraindik, baldin eta gobernu
nazional batek zor pribatuak bere
gain eskuratzen baditu, eta baldin
eta zor horiek atzerritar gobernuei
edo nazioarteko hartzekodun erakundeei (kasu NDFri) ordaindu behar badizkie, orduan Europak garrasi egingo du. (Antzeko gauza bat
gertatu zaie post-sobietar ekonomiei Europar Batasunekiko, Europa berriko estatu horiek EBrekiko
aparteko menpekotasuna jasaten
ari dira,euroa dela kausa. Europa
zaharrak herrialde horiek merkatu
neokolonial gisa hartu ditu.)
Gaur egungo finantza-gerla industriaren, lan-indarraren, lehengo Sobietar Batasuneko ekonomien eta Hirugarren Munduaren
kontra da. Gobernuen aurka gerla
da, gastu publikoaren aurka: oinarrizko azpiegituren, eskola eta irakaskuntza publikoaren, osasungintza eta beste zerbitzu publikoen
kontra. Hori da hankaz gorako politika fiskal zehatz bat: herrialdeek
beren interes ekonomikoen alde
izan behar dute lehentasuna, ez
atzerritar mailegari harraparien
alde. Grezian, kasu, kontua ez da
aberatsak zergapetzea, haien
errenta aske uztea baizik, bankuen
bahituran jartzearren, are atzerritar mailegatze gehiago erakartzeko, barneko ekonomia azpigaratua
eta menpekotasunean utziz.
Grezia, Espainiar estatua, Portugal, Italia ordainketa-balantzaren
krisian daude, zeren haien zorrak
Alemaniako eta Austriako, baita
Frantziako ere, hartzekodunei baitagozkie. Hortaz, euro gunean bi
polo azaltzen dira argi eta garbi. Europa finantzarioki polarizatuta
dago, gainera politika fiskal atzerakoi baten testuinguruan.
Herrialde baten zorra beste baten aurrezkiak dira. Hortaz, baldin
eta balantza orriko pasibo aldeko
zorrak ezin badira ordaindu, orduan baten batek galdu behar du.
Hasieran, mailegu txarrak egin zituzten bankuek galduko dute. Baina gobernuak banku horiei diruopariak luzatzen ari zaizkie, zergaordaintzaileen kalterako, hots,
lan-indarraren eta industriaren
kalterako, edo eta erosle berriei enpresa publikoak saldu. Horrek are
okertuko du Europaren egoera.
Greziako irakaspenak mundu
osoarentzat dira. Izan ere, austeritatezko neurriak erabili izan dira
AEBetan, eta erabiliko nonahi, gizarte segurantza eta osasun-zerbitzuak, pentsioak, zerbitzu publikoak eta gobernuaren gastu publikoak mozteko. Austeritatea da, eta
epe luze batez izango da, modako
hitza. Grezian gertatzen ari dena
eredu izango da beste herrialdeetarako. Alegia, zientziaren izenean,
zabor-ekonomia izango da nagusi
nazioarteko politikan, eta bankariek ez dute izango oztoporik beren
bono-iragarpena betetzeko.
Opari greziarra tarp delakoaren
antzeko bat da alemaniar eta europar bankarientzat, baita espekulatzaile globalentzat ere. (TARP:
Troubled Asset Relief Program,
hots, finantza erakundeetatik aktiboak erostea finantza-sektorea indartzeko). Dirua beste gobernu batzuek emango dute (bide batez, barneko gastua moztuz), atzerritar
bonodunei ordaintzeko, zeintzuek
bono horiek erosi baitzituzten prezio oso baxuetan azken asteetan.
Ustekabeko irabazi hori zerga ordaintzaileek pagatuko diete europar gobernuei (Alemaniakoari batez ere), NDFri eta are AEBetako
Altxor Publikoari.
Baina bankariak ez dira leloak,
badakite, ongi jakin, finantza joko
(eta jolas) horrek ezin duela luze
iraun. Hortaz, jokatzen ari dira epe
laburrean eta Greziaren atzean beste herrialde batzuk jasanen dute
eraso berbera.
Hudson-ek dioenez, zor askotxo
ezin dira zuritu. Zorrak egokitu behar dira merkatuaren balioarekiko,
eta gobernuek beren zergapetze
atzerakoia (lan-indarraren eta kapital industrialaren aurka) aldatu behar dute. Zergak lurraren eta monopolioen gainean ezarri behar
dira, finantzaren, aseguruen, eta higiezin errealaren gainean .
Gainera, NDF ezin da irtenbidearen parte izan, arazoaren partea
baita. Gobernuek aberatsak zergapetu behar dituzte. Alemaniak ez
du hori egingo. EBk ez dauka gobernu bat hori egiteko (eta europar
ezkerrak ez daki zertan datzan
gaur egungo egoera). Hortaz, zer
egin daiteke?
Randall Wray-k zenbait proposamen egin ditu: alde batetik krisi
orokorrari aurre egiteko eta, bestetik, Eurolandiako egoerari buelta
emateko. Neoliberalismo finantzario gogor horren aurka, zeinak
ekonomia osoa finantzializatu
egin duen, gobernu sendoak behar
dira, politika fiskal progresibo eta
egoki eta zehatz bat martxan jarriko dutenak, baita zerbitzu publikoetan inbertsio berriak egiteko gai
direnak ere.
Eta Euskal Herrian? Estaturik
gabeko lurralde honetan, zer egin
daiteke? Jakitunak ote gara egoeraren larritasunaz? Ala pesimismo
hutsa (sic) ote da kontu hau?
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 5
Iritzia ‹ Harian
b
Tabakalera
Hizpideak
Kolonbia,bakarra
Jon Ordoñez
[email protected]
olonbia ez da Kuba; AEBek HegoAmerikan duten uhartea da, eta
gaur presidentetzarako hauteskundeak egingo dituzte. Alvaro Uribek legea
aldatu zuen 2006ko hauteskundeetan, bigarren aldiz bere hautagaitza
aurkeztu ahal izateko, baina Kolonbia
ez da Venezuela, eta Espainiako erregeak —hautagaitzarik aurkeztu behar
ez duen horrek— ez dio galdetuko zergatik ez den isiltzen. Inork ez dio galdetzen pontxorik ez duen agintariari Ko-
K
r
lonbiako hiru milioi desplazatuengatik,
ezta iaz hil zituzten giza eskubideen aldeko 32 ekintzaileengatik. Kolonbiak
badu label demokratikoa —Segurtasun demokratikoa esaten zaio—, nahiz
eta bahituen kopurua beste edozein
herrialdeetan baino handiagoa izan.
Positibo faltsuen eta Parapolitikarien auziak atzean utziko ditu Uribek.
Baita erositako botoen eskandalua eta
Ekuadorko lur zati bat bonbardatu zueneko krisi diplomatikoa ere.Drogaren
kontrako borroka izan du aterki,baina
bere agurrean munduko kokaina ekoizle handiena izaten segitzen du herrialdeak.Eta badoa.Kolonbia bakarra da.
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Adur
Ikerketa eta
irakaskuntza etikoa
Patxi Juaristi
Soziologoa
I
gunak egin ditut beroarena epelduko zain. Alferrik: ozpinak ez du mina galdu. Behingoagatik, kultur proiektu instituzional bat ari zen gure erraietatik ernaltzen.
Behingoagatik, gu ginen geure ispiluaren jabe, orain arteko lanak erruz erakutsi du proiektuak kultura —ez beste
deus— zuela helburu. Behingoagatik, arnasa geure erraietatik zetorkigun, eta artistikoa zen. Ez, ez zen fatxada, eta
horrek liluratu gintuen. Behingoagatik, amorratzen geunden, aspaldi handian abiarazitako iniziatiba kultural inportanteenaren aiduru eta gosez.
Tabakaleran biltzen zituzten zigarro handi haien kea
bezala desegin digute itxaropena. Esan zezaketen krisiak
epeak luzatzea eskatzen zuela. Esan zezaketen hartzeko
pazientzia, merezi zuela eta.
Gertatutakoaz bururatzen zaizkidan hipotesietatik,
hona bat: ez zuten proiektuan sinesten, ez bada beren
egoari marko bat jartzeko. Ditudan hipotesien artean,
errukitsuena da.
E
ragan maiatzaren 13an
eta 14an, Espainiako
Unibertsitateetako Etika Batzordeen Sarearen
(RCEUE) VII. Topaketa
ospatu zen Leioako Campusean, Euskal Herriko Unibertsitateko Irakaskuntzaren eta Ikerketen Etikarako Unibertsitate
Batzordeak antolatuta. Estatu
osotik etorritako etika batzordeetako hainbat kide elkartu ginen, eta etikarekin eta ikerketarekin zerikusia duten hainbat
gai jorratu genituen.
Egun bi horietan, arlo asko jorratu ziren, baina gauza bat argi
gelditu zen: ikerlariek gizakien
dignitatea errespetatu behar
dute, batez ere eurekin esperimentatzen dutenean. Eta horrek eskatzen duena da ikerke-
tetan erabiliko diren gizakien
oniritzia jasotzea, ezertan hasi
aurretik. Oniritzi hau modu librean eman behar dute, egon
daitezkeen arriskuak eta ondorioak sakonean ezagutu ostean.
Gainera, parte hartzaileei, edozein momentutan, atzera egiteko aukera eman behar zaie, inolako azalpenik eskatu gabe.
Gizakien duintasuna babesteak gizaki guztien ongizatea bilatzea eskatzen du. Nahiz eta ikerlariak ez diren euren ikerketen
ondorioen erabileraren erantzuleak, ez dute parte hartu behar
gizateriarentzat egokiak ez diren helburuak dituzten ikerketetan eta egitasmoetan. Zientziaren helburuak ezin dira jarri
gizakien interesen gainetik.
Hurkoaren maitasuna, herriaren osasuna.
Gizakien duintasuna errespetatzeak arrisku laboralak prebenitzea, datu pertsonalak babestea eta ingurugiroa ez kaltetzea
ere eskatzen du. Zentzu honetan, zientzialariak erantzule
dira gizakien aurrean, baina
baita ingurugiroaren eta gizaki
bizidun guztien aurrean. Beraz,
ahal den sufrimendu guztia ekidin behar die lehenengoei, eta
Lurra eta bere funtzionamendu
egokia babestu. Ondasuna galduz anitz galtzen, bihotza galduz
dena galtzen.
Animalien babeserako erakundeek askotan protestatzen
dute ikerkuntzan animaliak
erabiltzearen eta hauek jasaten
duten sufrimenduaren aurka.
Dena dela, badirudi, gaur gaurkoz, animalia biziekin ikertzea
ezinbestekoa dela gaixotasunak
eta hauen tratamenduak behar
bezala ikertzeko. Alternatibak
ikertzen ari dira, baina, oraingoz, animaliekin egindako esperimentuen ordezko egokirik ez
omen dago. Hala eta guztiz ere,
etikoki jokatu nahi badute, biomedikuntzan ari diren ikerla-
riek animaliekin esperimentatzeko arrazoi sendoak izan behar dituzte, eta, ahal den kasuetan, beste metodo eta teknika
batzuekin saiatu behar dira.
Are gehiago, ikerketa estrategiak ondo finkatu behar dituzte,
ahal den animalia gutxien erabiltzeko eta hauei ahal den sufrimendu guztia murrizteko.
Modu berean, irakaskuntzan
egiten diren esperimentuetan
animaliak ez erabiltzera jo behar da. Gaur egun, badaude klaseetako praktikak egiteko beste
bide batzuk: ikus-entzunezkoak, ordenagailuz egindako simulazioak, manikiak…
Etikoki ikertzeak zientziaren
Etikoki ikertzeak
zientziaren garapen
egokia bilatzea
eskatzen du. Beraz,
ikerketak gardenak
izan behar dira.
Alegia, ikerlariak
euren lanaren berri
emateko prest
egon behar dira
garapen egokia bilatzea eskatzen du. Beraz, ikerketak gardenak izan behar dira. Alegia,
ikerlariak euren lanaren berri
emateko prest egon behar dira.
Izan ere, garrantzitsua da beste
ikerlari batzuen iritziak ezagutzea zientziak aurrera egingo
badu. Gainera, ikerlariek onartu egin behar dute euren ikerketek beste ikerlari eta ikerketengan eragina izan dezaketela.
Eman ta zabal zazu.
Unibertsitatea etikarekin zerikusia duten gai guztien aitzindari izan behar da, kalitatezko
irakaskuntza eta ikerkuntza
egin nahi badira. Beraz, unibertsitate gehienetan sortu berri
diren etika batzordeek (Euskal
Herriko Unibertsitatean 2009an
sortu zen) lan asko dute ikerketan eta irakaskuntzan etikaren
kultura hedatzeko. Dena dela,
unibertsitateetan lan egiten dugun irakasle, ikerlari, ikasle eta
zerbitzuetako langileen erantzukizuna ere bada kultura berri honetan oinarritutako zientzia egitea. Are gehiago, ikasleak heziz, unibertsitateko
langileok gizarte etiko bat bultzatu behar dugu. Izan ere, balio
etikorik gabeko gizarte batek ez
dauka etorkizunik. Gaizki pentsatzen duenak, ongi ezin egin.
6 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Iritzia
Estatu
sakona
apateroren hil kanpaiak hasi dira jotzen
Espainia aldean. Pentsatu gura dut euskal prozesu berriaren zutabeak jarri dituztenek aintzat hartuko zutela Espainian Alderdi
Popularra agintean egongo dela ziur aski berandu baino goizago. Raxoik inoiz ez du gaur
bezain erraz irabaziko hain meritu gutxirekin.
Ez du zertan kalterako izan. Estatua beti
kontrolatu duenak gobernua ere kontrolatzea ekarriko du. Zer axola dio katalanari Zapatero egotea agintean, lehendabizi hitza jan
eta gero erreferendumean onartutakoa estatuak atzera botatzen badu? Euskal Herrian
azken prozesuan ikusi genuen: Zapaterok auzia konpontzeko benetako borondatea zuela
emanda ere —eta asko ematea da—, estatuak aski izan zuen epaile bakar bat aktibatzea euskal ordezkariak espetxeratzen hasteko. Kolpismo light-a da.
Turkian estatu sakona deitzen diote. Militar
kolpistak, armadari eta estatu laikoari lotutako burgesia kemalista eta bestelako indar ilunak izan dira estatu kolpeen, milaka kurdu eta
ez-kurduren exekuzioen eta bestelako triskantzen erantzule. Estatu egiturak irautearen
erantzule dira. Espainiak, armadaburua estatuburu izanda ere, lortu du bere herritar
gehienei sinetsaraztea mendebaldeko demokrazia homologatu batean bizi direla. Baina estatu sakonak zain luzeak ditu oraindik,
gobernua abenturaren batera ausartuz gero.
Estatu sakonaren ordezkari den PP, edo
behinola hari aurka egin eta gerora haren mugak onartuta bizi izan den PSOE, horiek Espainiako gobernu aukerak. 1978an sortutako
egitura kolokan dago, horratik; urduri dago
estatu sakona. Zer egin katalanek eta euskaldunek demokratikoki estatu horretatik bereiztea erabakitzen dutenean? Krisiak nabarmen indartu ditu independentismoak. Estatu
sakonaren mugak amiltzen ari dira. Espainia
edo demokrazia erabaki beharko dute laster.
Bada garaia estatu sakon horri probokatzeko,
benetako aurpegia erakuts dezan. Aurpegi
beldurgarria izan arren.
Z
Larrepetit
Urtzi Urrutikoetxea
Zapaterok auzia
konpontzeko
benetako
borondatea zuela
emanda ere
—eta asko
ematea da—,
estatuak aski
izan zuen epaile
bakar bat
aktibatzea euskal
ordezkariak
espetxeratzen
hasteko.
Kolpismo
‘light’-a da.
,
Hemeroteka
‘L’enfant...’
Amatiño › Argia
L’enfant terrible-arenak: 1982ko urritik abendura bitartean prestatu genuen telebista-programazioa elebiduna izan zen. Urteberriko aurreneko
saioak euskaraz zein gaztelaniaz izan ziren horregatik.
Urtarril hartan erabaki zen, ordea, ordurarteko esperientzia guztiek
arras frogatzen zutela komunikabide elebidun denetan beti amaitzen
zela gaztelania gailentzen euskararen kaltetan. Alegia, erdaldunek onartu
lezaketen euskara-kopurua hutsaren hurrengoa dela euskaldunentzat,
eta euskaldunek gutxienekotzat jotako euskara, aldiz, lar dela erdaldunentzat. Arrazoi soil bezain sakon honi esker sortu zen ETB1 elebakarra
eta horregatik, hain zuzen, gaur arte iraun.
Orain, ostera, badira hainbat euskaltzale argi, aditu, jakitun, maisu eta
ez dakit zer gehiago, euskararen gizarte-normaltzearen onetan komunikabide publiko elebidunen apustua egin nahi dutenak. Segurutik oso bizkorrak izango dira baina ez dute batere erantzukizunik, l'enfant terrible
hutsak dira. Eman bai ideiak eta gero, errua, adituen proposamen onak
kudeatzen ez omen dakiten politikoena izango da.
u
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dute 2.500 karaktere —espazioak barne— baino luzeago izan
behar, eta BERRIAk mozteko eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:
Berria, Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko: [email protected].
Mamarigako Kultur Etxea: hogei
urtez autogestioa bizitzen
Jada Mamarigako Kultur Etxeak hogei urte
bete ditu. Hogei urte okupazio eta autogestioari lotuak, herritik sortua eta egunero-egunero kultura euskaltzale eta parte-hartzailea
Mamariga auzoari eskaini dizkiona. Hori dela
eta, gure urteurrena behar bezala ospatzea
bururatu zaigu auzoarentzako jai erraldoia
eginez. Urtero legez Kultur Eguna gauzatuko
dugu, baina aurtengoa berezi samarra izango da. Goizean ikastaroak kalera aterako ditugu, ondoren zikiroa jango dugu, arratsaldean kalejirak eta iluntzean Norte Apache,
Sexty Sexers eta Hora Zuluren kontzertuak
izango ditugu Mamarigako frontoiko plazan.
Bertan gauza ugari dugu ospatzeko. Izan
ere, ehunka pertsonaren ahaleginari esker,
lehen pribilegioa zen kultura, eta, denbora
honetan guztian, eskubide bihurtu da. Era libre, autonomo eta burujabean egin ditugu
tailerrak, ikastaroak, hitzaldiak…
Ibilbide honetan Kultur Etxeak autogestioari
esker urtero Mamarigan inbertitu duen aurrekontua 16.000 eurokoa izan da (2.700.000
pezeta); hots,hogei urte hauetan,320.000
euro baino gehiago.Horrek auzoari ez dio ekarri
gasturik,diru guztia autofinantzaketa eta autogestio herrikoiaren bidez eskuratu baita.
Santurtziko Udalak (EAJ), ostera, hain berezia behar zuen urte hau hondatu nahi digu
hamaika oztopo jarriz. Herri mugimenduak
ozen eskatu zizkion gune kultural berriak. Zehazki, liburutegia, erabilera anitzeko aretoa
eta ludoteka bat. Bi baldintza mahai gainean
jarriz: frontoiko plaza handitzea eta Mamarigako Kultur Etxea errespetatzea. Baina, herri
honetan, boterea beti azpikeriatan dabil, eta,
denon borondatea gutxietsiz, Kulturgune berria egingo zuela esan zuen harrokiro.
Mamarigako biztanleoi bi milioi euro kostatuko zaigun eraikin honek —gehi gerora izango
duen etengabeko gastua— frontoiko plaza
handitzea galaraziko du,eta,horren ondorioz,
auzoan egiten diren festa herrikoi guztiak.Besalde,Mamarigako Kultur Etxeak betetzen dituen zenbait funtzio bete nahi izango ditu.
Gainera, agerian geratu da Santurtziko
Udalak honekin bilatzen duena dela Mamarigako Kultur Etxea bota eta hustea. Hasieratik
gezurretan ibili dira herri mugimenduarekin:
gure izena erabili dute egiteko asmoa duten
eraikin berria izendatzeko, ezer esan barik
proiektu honetarako aurrekontuak onartu dituzte proiekturik ez zutela esaten zuten bitartean, Interneten bidez izan dugu horren guztiaren berria... Aurreko astean udaleko topografoak Kultur Etxearen kanpoaldean aurkitu
genituen neurriak hartuz; parking bat egiteko!
Jokaldi ederra udalarena; kultur zentro ofizial
bat eraiki nahi dute orain dela hogei urte auzoak berak sorturikoa pikutara bidaltzeko!
Azken hiru urteotan, Mamarigako Kultur
Etxeak 829 eskabide sartu ditu udalean, Herri Mugimenduak egindako eskaeraren eta
Kultur Etxea errespetatzearen alde. Norbanako zein taldeenak —herriko 28 elkartek
atxikimendua eman digute—. Horiek guztiek
udalaren proiektuaren aurka berba egin
dute. Begi-bistakoa da, aldiz, zer-nolako kasua egin digun udalak. Hauxe bidegabekeria
hutsa da. Azken batean, argi dago jendeak ez
duela inolako aukerarik bere herrian zer egin
behar den erabakitzeko, adin txikikoak bagina bezala tratatzen gaituzte, eta euren era-
bakiak inposatzen dizkigute ezer aldatzeko
aukera barik. Akaso esango dute egia, beren
benetako asmoa Mamarigako Kultur Etxea
boikotatu eta botatzea dela?
Iker Sagastibeltza. Mamarigako Kultur Etxeko kidea (Santurtzi).
Ondo egindako eginbeharrak.
Nork?
Krisia deitutako hori dela kasua hartutako
erabaki ekonomikoak hizpide, eta, Espainiako egoerarekin alderatuta, gure hainbat politikariren ahotik, behin eta berriro «hemen
gauzak hobeto daude eginbeharrak egin ditugulako» entzuten ari gara.
Zer esanik ez dago, Espainiako datuekin alderatuta, gauzak, hemen, hobeto daudela,
batere zaila ez den gauza portzierto, baina
hobeto hitzak ez gaitu nahastu behar. Euskal
Herrian asko dira baztertuak edota egoera
kaskarrean ezinbestez diharduten langileak,
edo prekarietatea, edota lan istripuen ondorioz hildakoak edo hilabete amaieraraino nekez heltzen diren pentsiodunak, langabetuak, edo bestelako familiak, hainbat kasu
aipatzearren.
Baina gauzak hobeto daudela onartuta
ere, nork egin ditu ondo etxeko lanak? Hainbat politikari presaka hasi dira euren buruei
laudorioak botatzen. Aurreko Jaurlaritza
dela, Diputazioa dela, udalak direla… Ez naiz
hemen inori merituak kentzen hasiko, baina
argi gera dadin gauzak hemen ezberdin joatearen meritua hainbat eragileri dagokiola.
Euskal sindikatuak, autonomoak, langileak,
bazterkeriaren aurkako taldeak, ekologistak,
mota anitzeko gizarte elkarteak, gure gizartearekiko erne dauden bestelako gizataldeak… guztiok gara, Espainiarekin alderatuta,
gure Euskal Herriaren egoera anormalaren
errudunak; horiek guztiak dira Espainiatik bereizten gaituena; horiek dira gure kalitate
marka eta gure anormaltasunaren arrazoia.
Eta orain, zer? Orain, Espainia aldetik, hango egoera larria dela kausa, «elkartasuna»
eskatzen digute.
Nortzuk eta hainbeste urtean gure herriko
zilegizko askatasun nahi demokratikoak
etengabe arbuiatu dituzten berberek, estatuko erabateko gehiengoan oinarrituz gure
gehiengo sindikala baztertu egin duten Espainiako sindikatuek, gure gizartearekiko eta
honen erabakiekiko erabateko errespetu falta erakutsi duten parlamentari espainiarrek ,
gure euskal gizartea «anormala» dela eta
ezinbestez normaltasun espainiarrera pasatu behar dugula esaten diguten alderdi politikoek; orain, horiek guztiek elkartasuna eskatzen digute. Eta elkartasun eza bakarrik erakusterik daukatenek bezala egiten dute,
dekretuz, bortitz.
Beraz, Euskal Herrian diharduten Espainia
mailako sindikatuek eta alderdi politikoek
umiltasuna erakutsi beharko lukete, haiengatik izango balitz gure egoera jaun eta jabe
diren Espainiakoa bezain negargarria litzatekeelako, eta, bide batez, kontuan har dezaten
ezin dela esku batekin elkartasuna eskatu
eta bestearekin borra eta iraina erabili.
Eta hainbat euskal alderdi politiko, adi,
euskal gizarte eragileek eskuak libre utziko
balizkiete egoera ez litzatekeelako Espainiakoa baino askoz hobea izango.
Beraz, guztioi: utzi bakean Euskal Herria.
Jokin Malats-Etxebarria. Getxo.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 7
‹ Harian
Kastak
Indian
Gaurkoa›
Errolda berritzearekin, zein kastakoak diren esan beharko dute indiarrek. Irudian, Indiako sektorerik baztertueneko kideak, dalitak, artxiboko irudian. BERRIA
Kastak
edo
‘varna’-k
pBrahmanak
edo apaizak.
Kasta gorenekoak dira.Brahmana jainkoaren
—munduaren
sortzailea— ahotik sortu zela dio
hinduismoak.
pKshatriyak
edo gerlariak.
Gerlari eta agintarien kastakoak
dira,brahmanaren besotik sortuak.
pVaishiyak edo
merkatari eta
nekazariak. Burgesen taldea
sartzen da hemen, eta brahmanaren izterretik sortu zen.
pShudrak edo
eskulangileak.
Langile eta zerbitzarien kasta;
kastarik apalena
da,brahmaren
oinetik sortuak.
pDalitak edo
ukiezinak. Ez
dira kastatzat
ere jotzen. Sektorerik baztertuena da. 2.000
azpitalde inguru
daude.
Azalaren
koloreari begira
Kasten sistema 1950ean indargabetu zuten Indian, baina indarrean
jarraitzen du oraindik ere. Auzia argitara atera da, berriz ere, errolda
berritzean; zein kastakoak diren esan beharko baitute indiarrek.
Ainara Rodriguez
M
unduko bolaren barnean, mundu
oso bat da India; koloreen mapa
bat, inurrien joan-etorri etengabe
bat. Ez da alferrik munduko bigarren hiririk jendetsuena. Munduaren barneko
mundua da India, ezbairik gabe; ez bakarrik bistaratzen, usaintzen eta dastatzen diren kolore, lurrin eta zaporeen aniztasunagatik; azalaren koloreagatik bakarrik ere bereizketa egiteko gai direlako baizik.
«Pratibha Devi Singh Patil izena dut, eta Jalgao hirian bizi naiz, Maharashtra estatuan». Halaxe eman dio berriki Indiako lehen ministroak
inoizko datu zenbaketarik erraldoienari hasiera
seinalea; Indiako biztanleen erroldarena, hain
zuzen ere. Sekulako erronka inondik ere, 2001ean
azken zenbaketa egin zutenetik —1872. urtetik
hamar urtetik behin berritzen dute errolda— biztanleria 200 milioi lagunetan hazi dela aintzat
hartuta. Datozen hilabeteetan administrazio publikoko langileek aski merezia izango dute hileroko lansaria; atez ate, batez beste, 1.200 milioi lagunen xehetasunak jaso beharko baitituzte, In-
diaren luze-zabaleko 7.000 hiri eta 60.000 herrietan.
Izen-deiturak, adina, alfabetatzea, ondasunak,
erlijioa, hizkuntza... norbanako bakoitzarekin zehaztasunez beteriko nortasun-agiria osatuko
dute; baita fisikoki eratu ere, norbere datu pertsonalak jasotzen dituen txartela jasoko baitute indiarrek lehen aldiz. Berrikuntza, ordea, ez dute
denek miresmen berberarekin desiratzen, beharbada, bertan idatzia izaterik nahi ez duten horregatik; alegia, oinordekotzaz jasotzen eta bizimoduan zuzenean eragiten dien kide diren
kasta aipatu behar izateagatik.
Gobernuaren irudiko, garrantzirik gabeko txikikeria da
norbere kasta nabarmentzearena; 1931n egin zuten kasten
inguruko azken errolda, Erresuma Batuaren menpeko Indian, eta herrialdeko soslai
«erreal eta zorrotza» eratzea ez
ei dute soilik gura. Alta, «Zein
‘varna’-koa —kastakoa— za-
ra?» erantzun behar izateak, bereizketaren arrakala areagotzea dakarrela uste dute hainbatek;
bazterkerian bizi direnek gehienbat —dalitak edo
ukiezinak—. Piramidearen puntan direnentzat
—brahman—, berriz, estatus sozial erosoan aise
sostengatzeko merezitako garaikurra da.
Aldaketarako neurriak
Itaun maltzurraren formulazioak, ezin uka, zentzugabekeriaren errezeloa harramazkatzen du;
hala da, 1950ean Indiako Errepublika aldarrikatu
eta Konstituzioa aitortzearekin batera, kasten
sistema indargabetu egin zutela kontuan hartuta. Egoera dezente malgutu da azken urteetan,
baina agerikoa da pribilegioen piramideak indarrean segitzen duela; gobernuak berak erakusten
du eguneroko jardunaz, nahiz eta hori ukatzen
saiatu. Iaz, hain zuzen, daliten egoera normaltzen
saiatu zen Patilen gobernua, eta ikasleen unibertsitaterako sarbidearen %50 ukiezinei gordetzea
erabaki zuen. Istiluak piztu zituzten sua izan ziren Patilen adierazpenak, eta kaleak hartu zituzten klase pribilegiatuek, neurriagatik protestan.
Etengabeko bazterkerian bizi dira ukiezinak,
ezinezkoa baita kasta batetik bestera aldatzea.
Horretarako hautu bakarra, hinduismoaren bizitzarako araubideak, bide egokia —dharma— jarraitzea da, hil ondoren estatusa igotzeko aukera
izan ahal izateko.
Kastak edo varna-k kristo
aurreko 1500ean txertatu zituzten ariarrek Indian; varna-k,
hain zuzen, azalaren kolorea
esan nahi du hinduen hizkuntzan. Horren arabera bereizteko gaitasuna erakutsi dute urtez urte indiarrek; zenbat eta
ilunagoa, arbuiagarriagoa;
zenbat eta argiagoa, miresgarriagoa. Horretan ari dira orain
Indian. Nortasun agiri batean
onargarriak diren edo ez, azalaren koloreari begira.
Errolda
zenbatzeko
lanak
amaitzen
dituztenean,
nortasun
agiria izango
dute lehen
aldiz indiarrek
8 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Euskal Herria
Euskal gazteen aurkako errepresioa
salatu dute Bruselako kaleetan
GaztEHerriak deituta, eskubide zibil eta
politikoen alde eta torturaren aurka
manifestazioa egin dute ehunka gaztek
Nazioarteko hainbat gazte erakundetako
ordezkariek parte hartu dute martxan
Jokin Sagarzazu
Euskal Herriko manifestazioetan
ohikoak diren aldarriak entzun
dira Bruselako kaleetan. GaztEHerriak deituta, manifestazioa
egin zuten atzo ehunka gaztek.
Euskal gazteriaren aurkako
«errepresioa» salatu eta eskubide
zibil eta politikoen alde egin zuten, Freedom for the Basque
Country. Civil and political rights
for the basque youth lelopean (Askatasuna Euskal Herriarentzat.
Eskubide zibil eta politikoak euskal gazteentzat). GaztEHerria
ekimenak nazioartean eginiko
kanpainaren emaitza da manifestazioa. Hori hala, nazioarteko
hainbat gazte erakundetako ordezkariek hartu zuten parte.
GaztEHerriakoek jakinarazi
dutenez, Euskal Herritik hamabi
autobus joan ziren hara. Bruselara iritsi zirenean, han bizi diren
hainbat euskal herritar eta nazioarteko hainbat eragile zituzten
zain, eta txaloka hartu zituzten.
Norbanako eta eragile
independentistei
elkarlanean aritzeko
deia egin zieten
Gazteak identifikatu
eta bideoz grabatu
zituen Poliziak
Irungo ordaintokian
Manifestazioa 15:30 inguruan
abiatu zen Roi Albert bulebarretik. Euskal presoen aldeko banderak, argazkiak, ikurrinak eta
Nafarroako banderak ikus zitezkeen. Euskal gazteria aurrera;
independentzia; utzi bakean euskal gazteria; gazteak gara, ez
terroristak eta antzeko leloak
oihukatu zituzten. Era berean,
zenbait gaztek eskuorriak banatu zituzten Bruselako herritarren
artean. GaztEHerriak nazioarteko eragileekin euskal gazteen
eskubide zibil eta politikoen alde
eginiko agiriaren edukien berri
eman zuten orri horien bitartez.
17:45 aldera bukatu zen manifestazioa, hiriguneko Albertinaplein plazan. Bertan, ekitaldi
berezi bat egin zuten, eta Ogra
Sinn Feineko kide batek eta GaztEHerriako ordezkariek hartu
zuten hitza.
Andoni Rojok eta Itxaso Cuevasek, GaztEHerriaren izenean, elkarlanaren garrantzia nabarmendu zuten. «Denok lanean, bakoitza beretik, baina denok
batera, elkarlanean lortuko dugu
ametsa zena errealitate bihurtzea», adierazi zuten.
Salatu zuten independentziaren aldeko lana ez dagoela egiterik askatasun osoz. GaztEHerriako kideen arabera, Espainiako
eta Frantziako estatuek independentziaren aldeko elkarlanari
«beldur» diotelako «atxilotu eta
torturatzen» dituzte gazte eragileak.
Ogra Sinn Feineko kideak, berriz, «autodeterminazio eskubidearen aldeko aldarria aurrera
eraman duten eta daramaten herri txikien lana» nabarmendu
zuen, eta bereziki euskal gazteriaren lana txalotu zuen. «Europan
zehar gaitasun handiena duen
gazte mugimendua» dela esan
zuen. Eusko Gudariak abestuz
amaitu zen ekitaldia.
Poliziak errepidean
Ehunka lagun irten ziren herenegun Hego Euskal Herriko hiriburuetatik GaztEHerriak antolatutako hamabi autobusetan. Bidaia
luzea zuten aurretik. Gaua autobusean igaro eta eguerdian Bruselara iristea zen antolatzaileen
asmoa. Gipuzkoa eta Lapurdi arteko mugara iristean, baina,
Guardia Zibilak eta Espainiako
Poliziak jarritako errepide kontrolekin egin zuten topo. Autobusak geldiarazi zituzten, eta horietako batzuk ordu eta erdiz eduki
zituzten atxikita.
GaztEHerriako kideek jakinarazi dutenez, Espainiako Poliziaren kontrolean gazte guztiak jaitsarazi zituzten autobusetatik,
eta, banan-banan, izena eta abizenak esanarazi zizkieten bideo kamerekin haien aurpegiak grabatzen zituzten bitartean.
Informazio gehiago bildu
nahi izanez gero, bisitatu
webgune hauek:
www.gazteherria.net
basqueyouth.wordpress.com
@
Euskal Herritik joandako gazteek bi orduko manifestazioa egin zuten Bruselako erdiguneko kaleetan zehar. BERRIA
Euskal gazteriaren aurkako jazarpena salatu eta eskubide zibil eta politikoen alde
GaztEHerriak eginiko agiriarekin bat egin dute nazioarteko gazte eragile ugarik.
Gernikatik nazioartera
J.Sagarzazu
M
artxoan sortu zen GaztEHerria ekimena;
Euskal Herriko gazte
independentisten bilgune izatea
du helburu. Hiru hilabete baino
ez dira igaro, eta jada Europaren
bihotzean entzunarazi dituzte euren aldarrikapenak. Tarte horretan erakutsi dute proiektu independentista baten alde dauden
gazteek elkarlanean aritzeko gaitasuna dutela. Besteak beste, ezker abertzaleko eta Eusko Alkartasunako gazte erakundeek osatzen dute GaztEHerria. Azken
hilabeteotan bi alderdi horiek eta
beste eragile batzuk elkarlanean
aritzeko agertu duten borondatearen isla da ekimena, eta ekarpen
bat indar eta eragile subiranistek
sustatu nahi duten indar metaketa eta herri aktibazioan. Funtsean, euskal gazteriaren eskubide
zibil eta politikoen defentsa egiteko sortu da GaztEHerria.
Ekimena otsailean aurkeztu
bazuten ere, harreman dinamika
aurretik hasia zutela erakutsi zuten 2009aren ondarrean. Azaroan
Espainiako Auzitegi Nazionalak
aginduta, Hego Euskal Herri osora zabaldutako polizia operazio
batean 34 gazte atxilotu zituzten.
Gernikan eginiko ekitaldia. M. R / ARP
Inkomunikazio egoeran igarotako atxiloaldian torturak eta tratu
txarrak jaso zituztela salatu zuten 31 gaztek. Aste horretan bertan, gazteen eskubide zibil eta politikoen alde eta torturaren aurka
manifestazio jendetsu bat egin
zen Bilbon. Martxa babestu zuten
gazte eragileak agiri bat lantzen
hasi ziren orduan, eta apirilean
aurkeztu zuten. Agiria prestatu
eta aurkeztu bitartean, nazioarteko gazte erakundeen atxikimendua lortzeko kanpaina bat abiatu
zuten.
Agiria Aberri Egunaren bezpera aurkeztu zuten, Gernikan. Au-
rreko egunetan GaztEHerriak
antolatuta jaialdi bat egin zuten
Durangon, eta nazioarteko gazte
erakundeetako ordezkari ugari
bildu zirela baliatuz, haiekin batera egin zuten agerraldia.
Eskubide zibil eta politikoak
euskal gazteriarentzat deituriko
agiriaren bidez, euskal gazteek
pairatzen duten jazarpena salatu
dute nazioarteko 50 bat gazte erakundek. Horrekin batera, aukera
politiko guztientzat berdintasuna eskatu eta tortura amaitzeko
exijitu dute. Etorkizunera begira,
berriz, Frantziako eta Espainiako
estatuei irtenbide politiko eta demokratiko baten aldeko urratsak
egiteko eskatu diete.
Parlamentariekin hizketan
Atzoko manifestazioa nazioarteko eragile horiekin eginiko elkarlanaren emaitza da hein handi batean. Era berean, hil honetan Europako Parlamentuko hainbat
alderdirekin bildu dira GaztEHerriako kideak; besteak beste, European Free Aliance, Bloco de Esquerda eta European Left koalizioetako ordezkariei aurkeztu
diete eskubide zibil eta politikoen
aldeko agiria. GaztEHerriaren aldarriak kontuan hartuko dituztela adierazi dute parlamentariek.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 9
Euskal Herria ‹ Harian
‘Udalbiltza auzia’ D Bilera
Babes taldeak
sortuko dituzte
‘Udalbiltza
auzia’ salatzeko
Ekainaren 11n babes
taldeak aurkeztera, eta
12an elkarretaratzeak
egitera deitu du Bai
Udalbiltzari Sareak
Erredakzioa Donostia
Udalbiltza aske izan dadin herritarrak mobilizatzea ezinbestekotzat jota, antolatzera deitu du Bai
Udalbiltzari Sareak. «Indarrak
biltzea Udalbiltzak aske izan behar duela aldarrikatzeko». Udalbiltza auziaren inguruko babes
taldeak antolatzera deitu dute horretarako. Herri, hiri eta auzoetan, nork bere eran, arlo eta pentsaera zabaleko pertsonak elkartzea, eta Udalbiltza zer zen eta
haren aurkako epaiketa Auzitegi
Nazionalean nola hastekoa den
lau haizeetara hedatzea dute
xede, epaiketaren aurka ahalik
eta olatu erraldoiena sortzeko eta
22 auzipetuei babesa adierazteko.
Hamar eta hamabost urte arteko
kartzela zigorrak eskatu ditu Fiskaltzak 22 euskal herritarrentzat,
Udalbiltzan lanean aritzeagatik.
Auzitegi Nazionalaren asmoa da
epaiketa uztailaren 15ean hastea
eta irailean amaitzea.
Bai Udalbiltzari Sareak batzar
zabal bat egin zuen atzo Urretxun (Gipuzkoa), Labeaga aretoan. 100 herri baino gehiagotako
230 udal hautetsi eta hautetsi ohi
batu ziren. Ordezkaritza politikoa ere zabala izan zen. Batzar
hartan erabaki zuten epaiketak
iraun bitarteko lan dinamika
hastea.
Batzarrean bildutako guztiak
bat etorri ziren Udalbiltza zilegi
zela esatean eta hark egiten zuen
lana ezin dela kriminalizatu esatean, «era guztietako erakundeak, lokalak, herrialde mailakoak
zein nazio mailakoak sortu eta garatzea eskubide demokratiko oinarrizkoa delako».
«Sekula ere egin behar ez zen
Udalbiltzaren kontrako epaiketa» salatu, zigortu nahi dituzten
22 auzipetuei elkartasuna adierazi eta, hori egite bidean, ahalik eta
herri gehienetara salaketa eta babes dinamika eramateko konpromisoa hartu zuten atzo, batzarrean.
Horrenbestez, babes taldeak
Bai Udalbiltzari Sareak antolatuta, batzar bat egin zuten atzo, Urretxun. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
G Elkarretaratzeak
12
pEkainaren 12a. Elkarretaratze
isilak egitera deitu dute udalerri
guztietan, eguerdi partean.
Egun hartako mobilizazioa
modu sinkronizatuan egin nahi
dute Euskal Herri osoan, udaletxeen aurrean. Eta elkarretaratzeetan ahalik eta herritar
gehienek parte hartze aldera,
babes taldeak antolatzera deitu
dute.
sortzea ebatzi zuten. Horren jarduerak hasiera eta bukaera izango du, eta helburu nagusi bat: indarrak biltzea Udalbiltza aske aldarrikatzeko.
Honako lan ildo hau proposatu
dute: lehenik, esparru ugari eta
zabaletako pertsonez eratutako
babes taldea sortzea. Bigarrenik,
udaletara mozioak eramatea,
Udalbiltza auzia salatuz eta erakundearen zilegitasuna aldarrikatuz. Hirugarrenik, informazioelkartasun-salaketa dinamika.
Ekainaren 11n eta 12an, modu
sinkronizatuan, Euskal Herriko
herri guztietara iritsi nahi dute.
11n, herrietan babes taldeak aurkeztuz eta Udalbiltza auziari buruzko bideo emanaldiak eta hitzaldiak eskainiz. Eta 12an, elkarretaratze
isilak
eginez,
eguerdian, udaletxe aurrean.
Azkenik, proposatutako lan
ildo horiez gain, tokian tokiko berezitasunak baliatuz, babes talde
bakoitzak egoki deritzon jarduerak egitea proposatu dute.
Informazio gehiago bildu
nahi izanez gero, bisitatu
webgune hau:
www.udalbiltza.net
www.berria.info/guregaiak/123
@
10 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Euskal Herria
Politikan aritzen
direnen aurkako
euroagindurik
ez onartzeko
eskatu dute
Aurore Martinen
aurkako euroagindua
aztertuko dute etzi,
eta babesa agertu diote
dozenaka hautetsik
Erredakzioa
Hainbat senidek agerraldia egin zuten atzo Iruñean, martxa aurkezteko. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
Euskal presoei elkartasuna
adierazteko martxa
egingo dute Puertora
Hamaika herritatik
abiatu, eta Puerto de
Santa Maria espetxera
helduko da martxa,
ekainaren 11, 12 eta 13an
Iñigo Astiz Iruñea
1.100 kilometro inguru joateko,
eta beste hainbeste bueltatzeko:
2.200 kilometro inguru guztira.
Hori da Euskal Herritik Cadizen
(Espainia) dagoen Puerto de Santa Maria espetxera joan eta itzultzeko egin beharreko distantzia.
Hori da han diren euskal presoak
bisitatzera joaten diren senide eta
lagunek aldiro egin behar duten
distantzia. Eta distantzia hori
bera egingo dute ekainaren 11n,
12an eta 13an euskal presoei elkartasuna adierazi eta presoek
bizi duten egoera salatzeko martxan parte hartuko dutenek. De-
nok Puertora izango du leloa, eta
ahalik eta jende gehiena elkartzea da asmoa. Autobusak antolatu dituzte, horregatik, Nafarroako hamaika herritatik abiatuta.
«Elkartasun olatu erraldoi bat»
sortzea da helburua, Koldo Amatria eta Hilargi Jaunarena Etxerat-eko kideek atzo Iruñean irakurritako deialdian esan zutenez.
Berrogeitik gora euskal preso
daude egun Puerto de Santa Mariako hiru espetxeetan, eta haiei
elkartasuna adieraztea da martxaren helburuetako bat. Ez haiei
bakarrik, ordea, presoen kolektibo osoari helarazi nahi baitiote elkartasuna; baita hainbat espetxetan, baldintzak salatzeko, borrokaldian dauden preso politikoei
ere.
Haiek diotenez, «nabarmen»
okertu da azken urteetan euskal
presoek bizi duten egoera, eta
zenbakiak aipatu dituzte horren
erakusgarri. Ia 750 lagun daude
egun euskal presoen kolektiboaren barrenean, eta azken hogeita
hamar urteetan izan den zenbakirik handiena da hori. Frankismoaren garai gogorrenetan zegoen
preso kopurua baino handiagoa
da egungoa.
Baina, presoen egoerak ez du
kopuruz soilik egin okerrera. Salatu dutenez, okerrera egin dute
haien eta haien senideen bizi-baldintzek ere. Adibide batzuk jarri
dituzte: zigorrak 40 urtera arte luzatzea, kolektiboaren gaineko
presioa handitzea, espetxe barruko bakartzea handitzea, bisiten
aurretik senideei egiten zaizkien
miaketak...
Puerto de Santa Mariako espetxea da, senideen hitzetan, espetxe politika horren isla. Puerto III
espetxea aipatu dute, bereziki.
«Segurtasun handiko» espetxea
da kartzela hori, haren arduradunen hitzetan, baina, jakinarazi
dutenez, «errepresio handiko» es-
petxea da, benetan. Horregatik
hautatu dute espetxe hori elkartasun martxaren helmugatzat.
Dokumental bat egingo du
Apurtu Telebistak ekainaren
11ko, 12ko eta 13ko bidaiei buruz.
Martxan direnen eta presoen senide eta lagunen lekukotzak bilduko dituzte, eta sakabanaketaren eta espetxe politikaren ondorioak ikustaraztea izango du helburu.
Valladoliden atzo
Puertorakoa, baina, ez da euskal
presoei elkartasuna adierazteko
egunotarako Euskal Herrian antolatu den bidaia bakarra. Oiarztzungo Amnistiaren Aldeko Mugimenduak ere Herrera de la Mancha eta Alacazarreko espetxeetara(Espainia) martxa antolatu du
datorren astebururako, eta atzo
bertan abiatu zen beste bat Valladolideko espetxera (Espainia).
Gainera, hango kartzelan dauden
euskal presoak martxan izan zirenak ikusi eta sumatu ahal izan zituzten.
Gasteiztik abiatu zen Valladoliderako martxa. Bizi guztiko zigorrak bertan behera geratzea, presoak Euskal Herriratzea eta eritasun larriak dituztenak askatzea
ziren martxaren eskarietako batzuk.
Aurore Martin Batasuneko kidearen aurkako euroagindu eskaera aztertuko dute etzi Paueko Auzitegian. Martinen auzian, aurreneko aldiz, Iparraldean bizi den
eta jaiotzez hangoa den norbaiten
aurkako euroagindua onar dezakete. Adierazpen bat izenpetu
dute dozenaka hautetsik euroaginduaren aurka. Besteak beste,
Catherine Greze eta Jose Bove diputatuak, Kotte Ezenarro Hendaiako kontseilari orokorrak, Hiriburuko, Azkarateko, Lehuntzeko, Arrosako eta Gamarteko
auzapezek eta Donibane Lohitzuneko, Angeluko,Urruñako eta
Makeako hainbat hautetsik izenpetu dute adierazpena.
Idatzian diotenez, adierazpen
askatasuna eta proiektu politikoen defentsa oinarrizko eskubideak dira demokrazian. Baina Euskal Herrian alor politikoan edo
elkarteetan aritzeagatik hainbat
lagun kartzelatuak direla salatu
dute. Besteak beste, 18/98 auzia,
Haika-Segi, Batasuna eta Udalbiltza auziak ekarri dituzte gogora. Espainiako justiziak auzi
horietan iparraldeko lagunak ere
auzipetu dituela salatu dute. Eta
honakoa salatu dute: horien kontrako prozedurak «ezin onartuzkoak» direla, demokraziaren
barruan edozein mugimendu
politiko, kultural edo elkarte
motak beren lekua behar lukeelako. Ondorioz, prozedura horiek
geratzeko eskatu dute. Euroaginduen prozeduratik aldentzeko
eskatu diote Frantziari, «bereziki
militante politikoen kontrako
euroaginduak ez onartuz». Eta
gizarteari erantzuteko eskatu
diote.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 11
Euskal Herria ‹ Harian
Jose Antonio Pastor, atzo, PSE-EEren Bilboko egoitza nagusian egindako agerraldian. ALFREDO ALDAI / EFE
PSE ziur dago hezkuntza
planerako ituna bihar
itxiko duela EAJrekin
EAJk Bakerako Hezkuntza Planari ezezkoa
emateko aukera baztertua du PSEk, baina,
hala balitz, Jaurlaritzak aurrera egingo luke
EAJk dio «aurrerapausoak» eman dituztela
baina oraindik ez dagoela dena itxita
Aitziber Laskibar Bilbo
PSE-EE seguru dago EAJk babestu egingo duela Eusko Jaurlaritzak aurkeztu dion Bakerako Hezkuntza Plana. Akordioa bihar sinatuko dutela esan du Jose
Antonio Pastor bozeramaileak,
inolako zalantzarik gabe: «Ez
dugu bestelako jarrerarik espero». Edozein kasutan, ezusteko
hori gertatuko balitz, Jaurlaritzak aurrera egingo luke. Negoziazioak ez liratekeela berriz hutsetik hasiko esan du Pastorrek.
Alderdi politiko eta gizarte eragileen artean babes handia jaso
duela eta, EAJk ezezkoa emango
balu, jeltzaleen babesik gabe eutsiko liokeela planari.
Gauzak horrela, egutegi zehatz
bat aurkeztu du Pastorrek: «Astelehenean egingo da akordioa ahal
den adostasun handienarekin,
hurrengo astean onartuko du Gobernu Kontseiluak, eta ekainaren
11n, ostirala, aurkeztuko da formalki plana Eusko Legebiltzarrean».
EAJren babesa jasotzeko
«nahikoa bide» egin du planari
buruzko eztabaidak, PSE-EEko
buruzagiaren esanetan. Jeltzaleekin negoziazioak malgutasunean oinarrituta egin dituztela adierazi du, akordioa lortzeko sozialistek beren eskuetan dagoen
guztia egiten ari direla, eta horre-
‘‘
Datorren astean onartuko
du Gobernu Kontseiluak,
eta 11n aurkeztuko da
Eusko Legebiltzarrean»
«ETAk, GALek eta BVEk
eragindako biktimen
testigantzak eramango
dira ikastetxeetara»
JOSE ANTONIO PASTOR
PSE-EEren bozeramailea eta legebiltzarkidea
xegatik aurkeztu dutela bigarren
plana. Jaurlaritzak hasieran landu zuen Elkarbizitza Demokratikorako Plana «ona» zela uste du
Pastorrek. Baina EAJk bere osotasunean atzera bota eta giza eskubideen alde aurrez zegoen planarekin uztartu zezatela eskatu
zuenean, Jaurlaritzak horixe
egin zuela azaldu du: «Ahalegin
hori egin zen, eta testu forma berritu hori igorri zen».
Filosofia eta oinarri berak
Azken asteotan EAJrekin akordioa lortu nahian egiten ari diren
negoziazioak bigarren testu horren gainean egiten ari direla
ziurtatu du Pastorrek. Ez dela
egia EAJk proposatutako beste
proposamen bat dela eztabaidarako oinarria. Hasierako planteamenduaren «filosofiari» eusten
diola gaineratu du, EAJk ostiralean esan zituenak gezurtatzeko.
«Oso argi utzi behar da Jaurlaritzaren Elkarbizitzarako Planaren
filosofiak, oinarriek eta funtsezko akordioek indarrean jarraitzen dutela, erabat».
Hasierako proposamen hari
bai EAJren eta bai beste alderdi
eta gizarte eragileen ekarpenak
gehitu dizkiotela esan du, baina
eztabaidarako oinarriaren funtsa
Jaurlaritzak proposatutakoa
dela, eta ez EAJk landutakoa.
Hortaz, planaren hiru gako nagusiak «indarkeriaren deslejitimazioa», «Zuzenbide Estatuaren, legearen eta instituzio demokratikoen defentsa» eta biktimen
lehentasuna direla esan du.
Biktimen testigantzak ikastetxeetara eramateko asmoari eutsi dio Pastorrek. Baina horiek askotarikoak izango direla adierazi
du; Biktimen Legeak biltzen dituenen esperientziak zabaltzea
dela asmoa, eta horien artean jasotzen direla ETAk, GALek,
AAAk eta Batallon Vasco-Españolek eragindakoak. «ETAk, GALek eta BVEk eragindako biktimen testigantzak eramango dira
ikastetxeetara».
Torturak jasan dituzten biktimen testigantzak ere jasoko diren
galdetuta, honako hau erantzun
du: «Bada beste dokumentu bat
bestelako biolentzia batzuk eragindako biktimak ere biltzen dituena, baina, gaur gaurkoz, lantzen ari den testu formaberritu
horrek ez ditu jasotzen». Bestetik,
biktimen testigantzak ikasleei
helarazteko «hainbat bide» daudela azaldu du, eta, beraz, ikasleek ez dutela, derrigorrez, biktimen esperientzia haien ahotik zuzenean entzun beharko. Hori ikastetxe bakoitzaren autonomiaren
esku egongo dela zehaztu du, eta
irakasleen «parte- hartze aktiboa» garrantzitsua izango dela.
Joseba Egibar Eusko Legebiltzarreko EAJren bozeramaileak
ere hitz egin du gaiaren inguruan.
Negoziazioetan «aurrerapauso»
garrantzitsuak egon direla onartu du, baina horrek ez duela esan
nahi akordioa egina dagoenik:
«Desadostasun iturri izan daitezkeen gaiak geratzen dira».
Jaurlaritzak aurkeztutako lehen plana EAJk baztertu zueneko
«lehen fasea» gaindituta dagoela
azaldu du Egibarrek, «bigarren
fasea» Jaurlaritzak proposamen
formaberritua egin zuenean hasi
zela, eta oraindik badirela lotu beharreko gaiak.
Euskal kutxen
‘fusio hotza’
«interesgarria»
litzatekeela uste
du Pastorrek
Ondoren beste erkidego
batzuetako kutxekin
batzeko abiapuntu ona
iruditu zaio Javier Rojok
egindako proposamena
A.Laskibar Bilbo
«Prozedura interesgarria» litzateke, Jose Antonio Pastor PSE-EEren bozeramailearen ustez, Kutxa, BBK eta Caja Vital hiru euskal kutxen artean fusio hotza egitea. Gregorio Rojo Caja Vitaleko
presidenteak egin du proposamena, eta, Pastorren aburuz, bide
onean aurrera egitea litzateke. Erkidego gehienetan halako prozesuak etengabe gertatzen ari direla gogorarazi du; lehen, 45 aurrezki kutxa zeudela esan du, baina,
elkartze horien ondorioz, astebetean, 22ra jaitsi direla. «Ez litzateke zentzuzkoa, fusio hotzenjokaleku honetan, erkidego gehienen
artean egiten ari diren batura horietatik kanpo geratzen diren bakarrak euskal kutxak izatea».
Hortaz, aurrera begira beste
urrats bat egiteko bide gisa ulertzen du euskal kutxen arteko batura mota hori PSE-EEkoak: «Gerora beste erkidegoetako kutxekin fusionatzeko abiapuntu ona
litzateke». Gainera, ohartarazi du
halako elkartzeek ez dutela estatuaren laguntzarik behar.
12 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Euskal Herria
Enrique Martinez Reguera q Hezitzailea
Erakundeek gazte etorkinekin eta, oro har, gazteekin darabiltzaten hainbat prozedura
patologikoak direla dio Enrique Marinez Reguera filosofo eta psikologo galiziarrak.
«Garai batean, delinkuentzia kostu bat
zen; egun, negozio bilakatu da»
Lierni Alkorta Donostia
Irakasletza, Filosofia eta Psikologia ikasketak izan arren, hezitzaile gisa definitzen du bere burua
Enrique Martinez Reguerak (Coruña, Galizia, 1935). Izan ere, 40 urtetik gora daramatza Madrilen gizarteak «zailtzat» hartzen dituen
gazteekin lanean eta gizartea gazteekin inplika dadin «gizarte sare
bat sortzen». SOS Arrazakeriak
gonbidatuta, Donostian izan berri da, Adingabe eta gazte atzerritarrak arrisku egoeran izenburupean eginiko topaketetan.
Gazte etorkinek nahi dutena egiten
dute, eta legeak ez ditu zigortzen.
Zer dauka egiatik baieztapen horrek?
Baieztapen horrek ez dauka ez
hankarik ez bururik. Zentzugabea da hasieratik amaierara, baina jendearen ahotan existitzen
da. Errealitatea eraldatzea da
hori. Lehenik, etorkin gazteek
edozer egingo dute, baina ez nahi
dutelako. Etorkinen ekarpen guztiak positiboak dira. Baina, guztia
ukatzen bazaie, piztia bihur ditzakegu. Bizitzaz beterik daude gazte horiek. Gizarteak hondatua
egon behar du bizitzaren iturri
hori sartzeari beldurra izateko.
Legeak beti zigortzen ditu ahulenak,
hau da, gazte etorkinak. Zer dauka
baieztapen horrek egiatik?
Legeak, printzipioz, delituak egiten dituztenak zigortu behar ditu.
Baina egia da legeak denbora
gehiegi eskaintzen diela gaizkile
ahulenei, eta oso denbora gutxi
boterea duten gaizkileei. Botereak ez du sekula boterea zigortzen.
Zentzu horretan, nabarmena da
zein zigor jartzen diren batzuetan, nori eta zergatik. Automatikoki funtzionatzen dute, bihozgabeki. Beraz, bai, baliteke ahulenekiko zigor bereziak egotea.
Gazteen delinkuentzia eta immigrazioa. Binomio batez ari gara hitz egiten?
Ez, komunean ezer ez duten bi
gauzari buruz ari gara hitz egiten.
Antitetikoak, urrunekoak eta ezberdinak dira. Hazkuntza eta bizitzarako prestakuntza negargarriak, etorkizuneko itxaropen faltak eta izaera juridiko-penalik ez
duten gaien formalizazio juridiko-penalak ahalbidetzen dute
gazteak gaizkile bihur daitezen.
Oro har, hemengoak diren gaizkile gazteek hazkuntza txarra izan
dute. Etorkinak, aldiz, bizitzaz beterik datoz, eta hazkuntza onare-
Bi lagun hil dira
Lekunberrin eta
Erandion,
errepide
istripuetan
Getarian furgoneta
batek harrapatutako
gaztea erietxean hil da,
ordu batzutan
hilzorian egon eta gero
Erredakzioa
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
kin. Bilatzen dutenaren oso ikuspegi argia dakarte. Gero, nora
ezean ibiltzen direla, bizioak hartzen dituztela edo suntsitu egiten
direla ahotik ogia ukatzen zaielako? Bai. Baina batzuk bakarrik
ibiltzen dira nora ezean, gehienek
oso argi baitute zertara etorri ziren eta zer nahi duten. Beste gauza bat da hemen ukatzea. Identitate juridikoa eta dena ukatzen
zaie.
Etorkinak gaizkile bihurtzen diren
kasu gutxi horietan, zein dira kausak?
Bi kausa nagusi, lehena %75ean
eta bigarrena %25ean. Lehena, oinarrizko beharrak ukatzen zaizkiela. Jatea ez da eskubide bat,
premia bat da. Neguan aterpe bat
izatea ez da eskubide bat, askoz
gehiago da. Eskubideak saihets
daitezkeenak dira, eta premiak
ez. Beraz, gizaki bati iraupena
ukatzen diozunean ahal duen lekuan bilatu behar du. Beraz, gazte
bati oinarrizko beharrak ukatzen
dizkiozunean, piztia bihurtzera
derrigortzen duzu. Kausa jartzen
dutenak dira arduradunak.
Bigarren arrazoia da gure gizartean patologia sozial asko dagoela. Oraindik drogak zer diren
ere ez dakiten herrialdeetatik datozen gazteak dira hainbat, eta
esaten diete: «Honetan aritzen bazara biziraupena bermatuko duzue». Hori gazteak ustelkeriara
bultzatzea da, modu argian. Hortik gazte askok burua galtzen dute, baina ez beraiengan hori dagoelako, indarrez inposatzen zaielako baizik.
Eta zein da talde txiki horrentzat irtenbidea?
Erreformatzaile eta antzerakoen
makinaria guztia ahaztarazten
diezunean lortzen da zaintza. Testuingurua soilik aldatuta, gazte
horiek etorkizuneko aukerak
edukiko dituzten tailer pizgarrietan sartuta, eta gizarte abegikor
batean txertatuta, gehien-gehienak, %90 inguru, unean bertan
aldatzen dira. Ez dugu inolako es-
«Gazte bati oinarrizko
beharrak ukatzean,
piztia bihurtzera
derrigortzen duzu»
«Legeak denbora
gehiegi eskaintzen die
gaizkile ahulenei, eta
gutxi boterea dutenei»
fortzurik egin behar, benetan
nahi dutena delako. Kriminalizatzeko joera dago, ordea. Garai batean, delinkuentzia galdutako
kostua zen. Egun, negozio ikaragarri bilakatu da.
Gaizkile bakarrak ez dira, ordea,
etorkinak.
Etorkinak ia inoiz ez, salbuespenetan soilik. Ez da gazte horiek
horrelakoak direlako, baizik eta
modu horretara formalizatzen ari
direlako. Beste modu batera itxuratzen eta formalizatzen dituzunean, ordea, gaizkile ezaugarri
guztiak galtzen dituzte. Formalizazioak bultzatzen ditu modu horretara aritzera.
Birgizarteratzea existitzen al da benetan?
Birgizarteratzea, hainbatetan,
bere kasa gertatzen da. Beste egoera batzuetan ia ezinezkoa da,
prozedurak berak birgizarteratzea galarazten duelako. Adibidez: 7-10 urterekin administrazioaren zaintzarako erakunde batean sartzen da haur bat, eta bertan
hazten da. 18 urte betetzen dituenean kalean uzten dute, hazkuntzarik, prestakuntzarik eta paperik gabe. Baina hurrengo egunean jan egin behar du, eta janaria
emango dion inor hurbildu ezean,
derrigor lapurtzera behartuta dago. Erakundeek ohikotzat darabiltzaten hainbat prozedura patologikoak dira, gure seme-alabekin erabiliko ez genituzkeenak.
Beraz, ez duzu askorik partekatzen
administrazioen aritzeko modua.
Muineko hutsak daude, eta inor
ez da ari horiek aintzat hartzen.
Gure seme-alabei ematen dieguna eman behar zaie: humanizazio
eta pertsonalizazio prozesua.
Hazkuntza prozesua. Eta hori
zentro horietan ez da egiten.
Kuartelak bezalakoak dira. Ezin
da absolutizatu, zentro horietan
ere oso pertsona den jendea egon
daiteke, eta haurrek pertsona horiengandik laguntza asko jaso. Oinarrizko prozedura ez da planteatu: hazkuntza, prestakuntza eta
aukerak etorkizunerako. Gazte
horiek norabiderik gabe eta baliabiderik gabe ateratzen dira, eta
justiziak betebeharrak exijitzen
dizkio segituan eskubideak eta
beharrak ase ez zitzaizkionari.
Bi lagun hil ziren atzo Nafarroan
eta Bizkaian izandako istripuetan. Leitzarango autobian 62 urteko Asturiasko gizon bat —
F.A.P.—hil zen. Ezbeharra Lekunberri eta Gorriti artean jazo zen,
gidaria Azpirotz tunelera iristen
ari zela. Foruzaingoak azaldu
duenez, gizona gidatzen ari zen
ibilgailua errepidetik irten, eta
autobideko bi bideen artean sartu zen. Kontrola galduta, zuzenean joan zen tunelak bereizten dituen hormaren kontra.
Ezbeharra goizaldean gertatu
zen, 05:26 aldera. Leitzako suhiltzaileak eta Irurtzungo medikua
eta laguntzailea gerturatu ziren,
baina ezin izan zuten ezer egin, foruzainen esanetan.
Iluntzean beste lagun bat hil
zen Erandion (Bizkaia), Enekuriko gainean izandako istripuan. Istripua 21:40ak aldera jazo zen. Herrizaingo Saila aztertzen ari da
gertaera.
Bestalde, Artaxoan (Nafarroa)
10 urteko ume bat harrapatu
zuen atzo auto batek, 17:15ean.
Umea oso larri eraman zuten, helikopteroz, Iruñeko Bideko Ama
erietxera. La Cruz kalean harrapatu zuen. Guardia Zibilaren arabera, umea Valentziakoa da (Herrialde Katalanak); oporretara
etorria zen Artaxoara.
Getariako gaztea zendu egin da
Beste istripu baten ondorioz, gazte bat hil zen ostiralean. Ostegun
iluntzean Getarian (Gipuzkoa)
jazo zen istripuan zauritu zen gazte hori, eta hilzorian eraman zuten erietxera. Hil aurretik, garuna hilda eduki zuen zenbait orduz, eta ostiralean zendu zen,
14:30ean. Heriotzaren berri izan
orduko, Getariako Udalak bertan
behera utzi du Euskal Jai Eguna;
atzo ospatzekoa zen jaia.
Zarautz aldetik abiadura handian heldu zen furgoneta batek
eragin zuen istripua. Getariara
sartu, eta errepidearen eta oinezkoentzako bidearen arteko hesia
apurtu zuen. Frontoiko hesia ere
hautsi zuen, eta aurretik eraman
zituen herritar batzuk. Une hartan, nesken arteko pala txapelketa jokatzen ari zen frontoian. Ikusle zenbait harrapatu zituen furgonetak. Haietako bat izan zen ostiralean hildako gaztea.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 13
Euskal Herria ‹ Harian
Suedia, hiriburua:
Ouagadougou
Darwin eta gu
Jose Mari Pastor
Ibilaldiaren aurkezpena, iragan ekainean, festa giroan. MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS
«Gorantz datorren marean»
murgiltzeko deia egingo dute
gaur Bermeon,Ibilaldian
Jaurlaritzako hiru
sailburuk iragarri dute
joango direla: Idoia
Mendiak, Isabel Zelaak
eta Blanca Urgellek
Arantxa Iraola Donostia
Gaur Bermeon Bizkaiko Ikastolen 32. jaia egingo da. Marigoran
kikunbera leloa gidari hartuta ospatuko da aurten Ibilaldia. Bertako euskaran, «gorantz datorren
marean murgiltzea» esan nahi du
ikurritzak, eta, hain justu, bertara hurbiltzen diren euskaltzale
guztiak euskararen eta ikastolen
aldeko «olatu erraldoi» bihurtu
nahi dituzte antolatzaileek.
Bermeoko Eleizalde ikastolak
hartu du aurten jaia antolatzeko
ardura. Ikastetxeko hezkuntza
proiektua ezagutarazteko baliatu
dute egitekoa, eta, halako jaietan
ohikoa denez, diru iturri izatea
ere espero dute; ikastolaren eraikina orain 32 urte eraiki zuten,
eta, zenbait premiari erantzuteko, azpiegitura berriak egin eta
egokitu beharrean daude.
6,7 kilometroko bidea prestatu
dute festari leku egiteko. Bermeoko itsasertza zein barnealdeko
landa eremua igarotzen ditu ibilbideak. Bost gunetan banatu
dute, jaiaren ikur den Kikun izarraren bost puntak gogoan.
09:30ean hasiko da festa, Zelai
Handia eremuan egingo den
inaugurazio ekitaldiarekin. Han
bertan omenaldia egingo diete
hainbat laguni. Kostako herria
denez, Bermeok euskal kultura
G Datua
32
pAntolatutako Ibilaldiak.
1978an egin zen lehen Ibilaldia,
Getxon, Uribe Kostako ikastolek
antolatuta. Bermeon bertan, lehendik badute esperientziarik,
orain dela 25 urte egin zen bertan lehendabiziko aldiz Bizkaiko
ikastolen festa, 1985ean. Antolatzaileen aburuz, orain dena
«profesionalagoa» da.
eta itsasoaren mundua sustatu
eta uztartu dituzten hainbat laguni egingo die aurten gorazarre.
Egitarau oparoa antolatu dute,
adin orotako euskaltzaleak gogoan. Kontzertuak, haurrentzako
ikuskizunak, dantzariak, herri
kirolak... Jendea erruz espero da,
eta antolatzaileek, zirkulazio arazoak saiheste aldera, garraio publikoa erabiltzeko eskatu dute.
Nolanahi ere, aparkaleku ugari
prestatu dituzte propio gaurko
festarako.
Datorren urteko Ibilaldiak ere
bere bidea hasiko du gaur; Bermeoko Eleizalde ikastolak lekukoa
pasako dio Ondarroako Ikastolari.
Jaurlaritzaren ordezkari
Eusko Jaurlaritzako hiru sailburuk jakinarazi dute gaur Bermeon izango direla; Isabel Zelaa Hezkuntza sailburua, Blanca Urgell
Kultura sailburua eta Idoia Mendia Justizia sailburu eta Eusko
Jaurlaritzako bozeramailea bertan izango dira. Iaz, Patxi Lopezen Jaurlaritza eratu berritan, ez
zen Hezkuntza sailburua Ibilaldian izan, eta kritikak jaso zituen.
E
zin ditugu zerbitzu suediarrak izan zerga afrikarrekin», adierazi du Patxi Lopezek aste honetan, krisi ekonomikoaren harira. Zer esan nahi
zuen? Zerbitzu txarrak ditugula
geureak zerga afrikarrak direlako ala zerbitzu onak ditugula,
suediarrak, baina horiei eusteko
zergak igo behar direla? Horixe
zalantza.
Erreferentzia Burkina Faso badugu, gurea ongizate gizartea da,
baina Ipar Europarantz begiratuz
gero, ez. Har dezagun Suedia ondoko estatu bat. Finlandia, esaterako. Bertako lagun bat dut, irakaslea, bi alaba txikiren ama. Lehen umea ekartzean hamar hilabeteko amatasun baimena izan
zuen: lehen hiru hilabeteetan soldata oso-osorik kobratu zuen, eta
beste zazpi hilabeteetan, soldataren %70. Hamar hilabete horiek
pasatuta, baimena luzatzeko aukera dute guraso finlandiarrek
umeak 3 urte bete arte. Hilean 300
euro kobratzen dute oinarri gisa
eta, horretaz gain, 100 euro haur
bat izateagatik —ume gehiago badira, gehiago jasotzen dute ume
bakoitzeko—. Ume txikienak 3 urte bete aurretik beste haur bat eginez gero, hutsetik hasten da berriro: hamar hilabete eta, gero, ume
horrek 3 urte egin arteko denbora. Miak horixe egin du bi haurrekin. Eta horrela segi lezake. Hau
ohikoa da Eskandinaviako beste
estatuetan ere. Udan Osloko Vigeland eskultura parkera joatea
besterik ez dago 20 urteko neskak
haur-kotxearekin ikusteko. Batzuek bi seme-alaba dituzte jadanik. Askok ikasten segitzen dute,
eta 25 urte pasatxo dituztenean
karrera amaituta dute, eta umeak
koskortzen hasiak.
Politika sozial horiek ganorazkoak dira; orain 2.500 euro eman,
orain kendu inprobisatzen ibiltzea baino sendoagoak belaunaldi erreleboa bermatzeko. Finlandian etengabe ari dira bultzatzen
jaiotzen aldeko neurriak. Gurasoek 18 hilabeteko baimena hartzea
aztertzen ari dira orain: lehen sei
hilabeteak amak, beste seiak aitak, eta azken seiak bietako batek. Jarraian, umeak 3 urte bete
arteko laguntzak. Eta denbora
hori bukatu aurretik beste haur
bat ekarriz gero, berriz hasi.
Ama izatea ez da obligazioa, babestu beharreko eskubidea baizik. Gizarte ongizatea estatuak
herritarrak nola tratatzen dituen
erreparatuz neurtzen da, batez
ere krisi garaietan. Ongizatea hedatzeko ondareen gaineko zerga
ezartzea edo sozietate zerga eta
presio fiskala igotzea kaltegarria
dela diote batzuek. Ez da egia. Begiratu Ipar Europako herrialdeei.
Gurea arazo estruktural eta kulturala da. Hego Europan ez dugu
erroturik elkartasun soziala. Gurea leinu edo tribu elkartasuna
da, familia barrukoa edo lagunartekoa, baina ez gizarte mailakoa.
Gutarrei lagundu bai, baina besteak hor konpon. Horrela zaila da
gizarte kohesionatua eraikitzen.
Hemen ez dugu zerbitzu suediarrik izango politika eta kultura sozialak aldatu arte. Bi arrazoirengatik: herritar aberatsenek
zerga afrikarrak ordaintzen dituztelako, eta herritar xumeenek
soldata eta lan-baldintza afrikarrak dituztelako. Donostian bertan badira enpresak —eta ez dira
ezkutuko tailer txinatarrak—
emakumeei agiria eskatzen dietenak medikutara doazenean, ez
ordu horiek ordaintzeko, baizik
eta osasun zentrora joan direla
frogatzeko, ez kafetegira. Anbulatorioan emandako denbora ez
diete ordaintzen. Nola bermatuko dituzu amaren eta umearen eskubideak, jaio aurretik emakumea zigortzen ari bazara ginekologoarengana joateagatik? Ipar
Europa Hego Euskal Herrian?
Barrerik ez eragin, mesedez.
14 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Euskal Herria
Gipuzkoak euskararentzat
emandako diru laguntzak
«arbuiatu» ditu Nafarroak
Gipuzkoako Aldundiak
dio «ahulen» dauden
lekuan euskal kultura
eta euskara sustatzen
jarraituko duela
Mikel Peruarena Donostia
Aurrena dimisioa emateko eskatu zion PSE-EEk, eta orain gutuna
bidali dio UPNk. Gipuzkoako Foru Aldundiak Udabilderi ematen
dizkion diru laguntzak ez dituzte
begi onez ikusten bi alderdi horiek, eta hala adierazi diote Maria
Jesus Aranburu Gipuzkoako Euskara eta Kultura diputatuari. Julio Astudillo Gipuzkoako Batzar
Nagusietako PSE-EEko eledunak
Aranburuk kargua uzteko eskatu
zuen, apiril hondarrean; gipuzkoarren dirua Ipar Euskal Herrian
eta Nafarroan «gastatzea» leporatu zion. Astudilloren adierazpenak prentsak jaso zituen; bide horretatik, Juan Ramon Corpas Nafarroako Kultura kontseilariak
Udalbideren laguntzen berri ja-
kin du. Eta gutuna idatzi dio
Aranbururi. «Laguntza horien asmo politikoa arbuiatzen dugu»,
idatzi dio Corpasek. Ez dimisio eskaerak ez Corpasen gutunak ez
dutela diru laguntzak etetea lortuko nabarmendu du Aranburuk:
«Udalbiderekin hitzarmena sinatua dago, eta guk orain arte bezala
jarraituko dugu».
Gipuzkoako Foru Aldundiak
206.670 euro onartuak ditu,
2010eko aurrekontuan, Udalbiderentzat; 2004az geroztik, etenik
gabe eman ditu aldundiak laguntza horiek. Baina aldundia ez da
izan Udalbide diruz lagundu
duen bakarra: Bizkaiko Foru Aldundiak, Eusko Jaurlaritzak eta
hainbat udalek, baita Nafarroako
zenbaitek ere, diru laguntzak
eman izan dizkiote.
Laguntzak jaso eta gero, euskara eta euskal kultura sustatzeko
programen artean banatzen ditu
Udalbidek, deialdi publiko bidez.
Urteotan dozenaka elkartek baliatu dituzte Udalbideren laguntzak: Nafarroako eta Ipar Euskal
Herriko zenbait ikastolak, Naba-
rra aldizkariak, Euskalerria Irratiak, Gure Irratiak, Euskal Irratiek, Nabarraldek, Euskal Herriko Laborantza Ganberak... Olentzero antolatzeko, liburuak
argitaratzeko, ikasleak D ereduan matrikulatzeko kanpainak
egiteko... Horrelakoetarako ere
erabili izan dira laguntzak.
Jaurlaritzaren laguntzak
Eusko Jaurlaritzako agintea PSEEEk duen arren, erakunde horrek ere Araba, Bizkai eta Gipuzkoatik kanpoko hainbat lekutara
laguntzak ematen dituela oroitarazi du Aranburuk. Euskal etxeak jarri ditu adibide; baita Ipar
Euskal herriko EEP Euskararen
Erakunde Publikoari eta Herri
Urratsi ematen dizkion laguntzak ere. «Gobernu sozialistak
zergatik dauka hitzarmen bat
EEPrekin? Hori ere esku-sartze
zentzu berean uler zitekeen...
Euskal kultura sustatu nahi da
ahulen dagoen tokietan. Laguntzak horretarako dira».
Corpasen gutuna jasotzeak harritu egin duela onartu du Aran-
Maria Jesus Aranburu, diputazioko Euskara Arloko langileekin. JON URBE / ARP
buruk, baina adierazi du ez diola
garrantzirik eman. Udalbiderekin sinatutako hitzarmena ez dela berria eta denen bistan egon dela ohartarazi du: «Mundu guztiak
zekien, gure aurrekontuak begiratuz gero, diru saila hor zegoela;
urtez urte egon da».
Corpasek gutunak ez du eraginik izango laguntzetan, Aranburuk dioenez: «Guk oso garbi daukagu euskara zazpi lurraldetako
hizkuntza dela, eta ahultasun
handienean baldin badago, bertako erakundeek ez diotelako behar
bezala laguntzen, guk ahal dugun
neurrian lagunduko dugu». Horrek ez du esan nahi, Aranbururen esanetan, Gipuzkoako beharrak baztertuak daudenik. «Geurea erantzuteaz gain, ahalegintzen gara ahulenari ere laguntza
ematen, eta egitasmo honekin jarraituko dugu».
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 15
Euskal Herria ‹ Harian
36,9
Gizon bat atxilotu dute
genero indarkeria egotzita
pOsakidetzaren gastua GIBaren
aurkako botiketan, milioi euroan.
GIB birusa —hiesa eragiten du— duten pertsonentzako botiketarako
36,9 milioi euro eman zituen iaz Osakidetzak. Birusarekin kutsatutako
4.604 pertsona artatu zituen,
2008an baino %10,7 gehiago. 207
pertsonari diagnostikatu zieten birusarekin kutsatuta daudela; 156 gizoni,
eta 51 emakumeri. Sexu harremanen
bidez kutsatu ziren gehienak.
GASTEIZ › Gizon bat atxilotu zuten ostiralean
ertzainek, bikotekidea jotzea eta mehatxatzea
leporatuta. Ez da antzeko delitu bat leporatzen
dioten lehen aldia. Emakumeak egindako dei
baten bidez izan zuten ertzainek erasoaren
berri. Hark esandako lekura heldu zirenean, aurpegian eta lepoan kolpeak zituela ikusi zuten.
Labanaz eraso bat egitea
egotzita, atxilotu bat Lemoan
BILBO › Durangoko polizia etxeko ertzainek 19
2.250
urteko gazte bat atxilotu zuten atzo Lemoan
(Bizkaia), ustez beste gazte bati labanaz eraso
egin ziolakoan. Goizean goiz izan zen jazoera;
borroka baten berri izan zuten ertzainek, eta
abisua eman zieten lekura heltzean, gazte bat
zaurituta aurkitu zuten, sabelean labanaz egindako ebakiarekin. Zauritutako gaztea erietxera
eraman behar izan zuten.
pErrezetak ordaindu beharko lituzketen erretiratuen pentsioa. Erretiratuei botikak ordainaraztea aztertzen ari da Jaurlaritza. Nolanahi ere,
Jose Antonio Pastor PSE-EEko eledunak atzo esan zuen, ezartzekotan,
2.250 euro inguru kobratzen duten
erretiratuei ezarriko zaiela neurria.
Haurtzaindegiek ez dute
onartzen erreforma xedea
Bardeako tiro eremuko
dirua krisiaren aurka
egiteko erabiltzeko deia
Erredakzioa Iruñea
Bardeako Tiro Eremuaren Aurkako Batzarrak mozio bat aurkeztu du hainbat udaletan egunotan. Esparru militar horretarako ematen den dirua krisiaren aurkako neurriak hartzeko
erabiltzeko eskatu dute mozio horretan. Hainbat taldek prentsaren aurreko agerraldia egin zuten atzo, mozio horren berri
emateko: «Bardeako tiro eremua itxi eta desmuntatzeak eta
hegazkinetarako eta armetarako jartzen diren aurrekontuak
kentzeak krisiaren ondorioei aurre egiteko balio beharko luke,
herritarren pobretzeari kontra eginez».
Atzoko agerraldia baliatu zuten, bide batez, Bardeako Tiro
Eremuaren Aurkako Martxa aurkezteko. Datorren igandean
egingo dute martxa; 23. urtez egingo dute aurten. Deitzaileek
oroitarazi dute biosfera erreserba dela Bardea. Aurtengo
martxarekin hori ekarriko dute gogora, eta Nafarroako agintariei oroitaraziko diete «ingurumen betebeharrak» dituztela
eta inguru horietan bizi diren herritarren segurtasuna bermatu behar dutela.
Irudia qIruñea
BAIONA › Atzo goizean hirurehun lagun elkarretaratu ziren Baionako karriketan, haurtzaindegietako erreforma xedea deitoratzeko. Erreforma horren bidez, haurtzaindegietako langile
bakoitzak beregain hartu behar dituen haur
kopurua handitu nahi du Frantziak. Gaur egun
langile bakoitzak zortzi haur har ditzake bere
gain, eta erreforma onartuz gero, hamabi hartu
beharko ditu.
2.400 edoskailu kate
kendu dituzte merkatutik
GASTEIZ› Eusko Jaurlaritzako Osasun eta Kontsumo Sailak hala aginduta, 2.400 edoskailu
kate kendu dituzte merkatutik, arriskutsuak izan
daitezkeelakoan. Antza, itomena eragin dezakete kate horiek, eta horregatik hartu dute erabaki hori. Lehendik ere hartu dira antzeko erabakiak produktu horiekin.
j
IRUÑEA › AEK-k eta Euskal Kultur Erakundeak
bosgarren Hitzaditza antolatu zuten atzo Baionan. Hitzaditza euskarazko diktaketa da. Euskararen erabilera sustatzea eta bereziki irakurmena eta idazmena bultzatzea du helburu; batetik
diktaketa bera eginez, bertze aldetik euskal
idazle zenbait ezagutaraziz eta gurutzatuz.
Parte-hartzaileak lau taldetan banatu zituzten,
adin eta euskara mailaren arabera.
Laburrean
Hitzaditza, AEKren eta Euskal
Kultur Erakundearen eskutik
SUBIRANOTASUNA,EUSKARA ETA EKONOMIA
Nafarroako jardunaldi subiranista, progresista
eta ezkertiarrak. Izen hori hartu dute ekainaren
5ean Iruñean Hamaika Bil Gaitezen eta Ezker Soberanista ekimenek antolatutako jardunaldiek.
«Nafarroako aldaketa politikoari buruzko eztabaida gizarteratzea» da antolatzaileen helburua,
eta Nafarroa Baiko, EAko, ezker abertzaleko, ELAko eta LABeko kideak elkartuko dituzte. Nafarroaren autogobernua, ekonomia eta euskara izango
dira eztabaidatuko dituzten gaiak, hiru mahai-inguruak. Tres Reyes hotelean izango dira denak;
09:30etik 12:30era, hiruak aldi berean. IÑIGO URIZ / ARP
16 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Mundua
Kolonbiako hauteskundeak (IV) D
Narkotrafikatzaileen
eta Camorraren arteko
bitartekaria, atxilotuta
Espainiako Poliziak Pasquale Claudio Locatelli
atxilotu zuen atzo, Madrilgo
Barajas aireportuan. Ustez, Napoliko Camorra mafiaren, Kolonbiako kokaina trafikatzaileen eta Marokoko haxix trafikatzaileen arteko bitartekari
lanak egiten zituen Locatellik.
1989tik zegoen ihes eginda.
Frantziako Clavary ospitaletik
alde egin zuen, era ikusgarrian,
beste bost lagunen laguntzarekin. Espetxean zegoen garai
hartan, eta tratamendu bat jasotzeko eraman zuten erietxera. Semearen zain zegoen atzo
atxilotu zutenean. Pasaporte
faltsua eta bost sakelako telefono zituela gainean zehaztu
du Poliziak. Frantzia eta Italia
zebiltzan, besteak beste, Locatelliren bila.
D
Emakume bat Juan Manuel Santosen aldeko kartelen alboan, herenegun, Jaramundin (Kolonbia). CARLOS ORTEGA / EFE
Santos eta Mockus lehen itzulian
parez pare gelditzea espero da
Gaur egingo dituzte presidentetzarako
bozak, eta bi hautagai nagusiek berdindu
egingo dute botoetan, inkesten arabera
Uriberen gobernuak 350.000 soldadu
mobilizatu ditu, segurtasuna bermatzeko
Ixiar Zubiaurre
Inkesten arabera, buruz buruko
lehia izango da gaur: Juan Manuel Santos U Alderdiko hautagai kontserbadoreak eta Antanas
Mockus Alderdi Berdekoak berdinketa euren alde hausteko ahalegina egingo dute. Haatik, ez dirudi bietako batek ere eskuratuko duenik gehiengoa; horregatik,
postu onenetan gelditzen diren
gainontzeko hautagaiak erabakigarriak izango dira hurrengo
itzulian. Datorren ekainaren
20an egingo dute bigarren saioa;
eta berdinketa hausteko, beste alderdien sostengua beharko dute
Santosek eta Mockusek.
Hurrengo itzulian bi horiek
elkarren aurka lehiatu beharko
balute, Santosek, segur aski,
Errotiko Aldaketa alderdiaren
babesa lortuko luke —German
Vargas da alderdi horretako hautagaia—, baita Alderdi Kontserbadorearena ere. Ez horregatik,
baina, Noemi Sanin hautagai
kontserbadorearena, gehiegitan
liskar gogorrak izan baititu Santosekin. Rafael Pardo Alderdi
Liberaleko presidentetzarako
hautagaiak, berriz, argi esan du:
«Santos bakarrarengan sinesten
dut, eta hori boleroak kantatzen
dituen Daniel Santos da».
Polo Demokratikoak eta hauteskundeetara horren izenean
lehiatuko den Gustavo Petrok zer
egingo duten, bestalde, ez dago
argi oraindik. Mockusen eta Petroren arteko ezin emana agerian
gelditu da hauteskunde kanpainan; baina, inoren aldeko botoa
eskatzekotan, Santosen alde baino hautagai berdearen alde errazago egingo luketela dirudi.
Parte-hartze handia
Kolonbiako presidentetzarako
hauteskundeetan 30 milioi herritarrek izango dute botoa emateko
eskubidea. Estatu Zibilaren Erregistro Nazionalari kasu eginez
gero, haietatik hamabost edo hamasei milioi lagun joango dira
gaur bozkalekuetara. Iragan
martxoaren 14ko Legebiltzarreko
hauteskundeetan izandako parte-hartzea baino handiagoa espero dute, hortaz, Kolonbiako hauteskunde agintariek. Botoa ematera joandako herritar kopuru
aldetik, historikoak izan ziren
hauteskunde haiek; 14 milioi lagunek baino gehiago parte hartu
zuten.
FARC Indar Armatu Iraultzaile
Kolonbiarrak gerrillak abstentzioaren alde egindako deiak,
dena dela, parte-hartzean eragitea espero da. Ostegunean argitaratutako oharrean, FARCek bozkalekuetara ez joateko eskatzen
zien herritarrei. Presidentetzarako hautagai guztiek «gastu militar gehiago eta gerra gehiago»
besterik ez dutela proposatu argudiatu du gerrillak, abstentzioaren alde egiteko.
Herenegun egindako telebista
debateak eta kanpaina iraun
duen artean egindakoek hainbati
hauteskundeetan parte hartzeko
gogoa piztu diela dio aditu batek
baino gehiagok. Horien arabera,
debateetan hautagaiek erakutsi
duten eztabaidarako gaitasunak
maila altuan utzi ditu alderdi guztiak.
Santosek eta Mockusek bete
dute hauteskunde kanpaina ia
dena, dena dela. Eta herenegungo debatetik ere haien hitzak edu-
‘‘
Giza trukeak adoretu
egingo luke FARC,
eta bahiketa gehiago
gertatuko lirateke»
JUAN MANUEL SANTOS
U Alderdiko presidentetzarako hautagaia
«Gerrillariek Estatua
belaunikatu nahi dute,
eta haien parekoa
balitz bezala tratatu»
ANTANAS MOCKUS
Alderdi Berdeko presidentetzarako hautagaia
ki dute oihartzunik handiena. Segurtasunaren inguruan esandakoak, bereziki. Izan ere, elkarrenganako alternatibo agertzeko
ahalegina egin duten Mockusek
eta Santosek bat egin dute gai horretan.
Biak ere bat datoz, halaber, gerrillak bahitutakoen auzia ebazteko moduan. Ez Santosek ez
Mockusek ez dute giza trukea aintzat hartu nahi; irtenbideak,
haien ustez, bide armatutik iritsi
behar du. «Gizarte trukeak adoretu egingo luke FARC, eta bahiketa gehiago gertatuko lirateke»,
adierazi du Santosek. Ildo beretik
osatu zuen herenegun bere diskurtsoa Mockusek: «Gerrillariek
Estatua belaunikatu nahi dute,
eta haien parekoa balitz bezala
tratatu».
Segurtasuna
Hauteskunde eguna hurbildu
ahala indarkeriak gora egingo
zuela ohartarazi zuten agintariek. Alabaina, azken aldiko kanpainarik lasaiena izan da. Erasoak izan dira, baina Kolonbiako
eguneroko bortitzarekin alderatuz gero, ez da nabarmentzeko
moduko gertakaririk izan. Indarkeria herritarren egunero sufritzen duten gaitza baita Kolonbian. Atzo bertan, bi haur hil zituzten hainbat gizon armatuk,
Caucan. Armadaren eta paramilitarren erasoak maiz jasaten dituzte departamentu horretako
herritarrek, baita zenbaitetan gerrillarienak ere.
Hauteskunde egunean ezustekorik izango ez dela bermatzeko,
segurtasun neurri bereziak jarri
ditu martxan Alvaro Uribe oraindik herrialdeko presidente denak. Hala, besteak beste, 350.000
soldadu mobilizatu ditu.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 17
Mundua ‹ Harian
Kolonbiako hauteskundeak (IV) D
Angelino Garzon q U Alderdiko presidenteordegaia
Uriberen politikak onuragarritzat jo, eta bide horretan jarraitzeko
asmoa agertu du Garzonek; esperientzia baliatuta segurtasun
demokratikoa bermatzea oraindik ere erronka bat dela uste du.
Leku-lekutan
Kristina Berasain
«Beharrezkoa da gerrilla eta Hiru aste
paramilitarismoaren aurkako
politika gogorrei eustea»
K
Arantxa Elizegi
Alvaro Uribe presidentearen zenbait politikekin kritiko agertu
izan da Angelino Garzon (Buga,
1950). Zentro-ezkerrekoa da, sindikalista ohia, eta alderdiko kidea
ez bada ere, presidenteordetzarako lehiatuko da U Alderdiarekin.
Juan Manuel Santosek berak eskatu zion haren bigarren izatea,
eta, gizarte politikak bideratzeko
erronka tarteko —langabezia
tasa handiari aurre egitea—,
onartu zuen eskaintza, hainbatentzat ezustekoa izan bazen ere.
Kolonbiako Konstituzioa idazteko batzordean aritu zen lanean
1991n, eta ondoren ministro izan
zen Andres Prastanarekin (19982002); Lan ministroa. NBE Nazio
Batuen Erakundean Kolonbiako
enbaxadorea ere izan zen hainbat
urtez. Garzonen iritziz, komunikabideek oposizioaren mesedetan jokatu dute azken hilabeteetan, eta, haren ustez, egoera horretan ulertu behar da Antanas
Mockusen gorakada.
Zer esango zenieke Juan Manuel
Santosen gerrillarekiko politikak salatzen dituztenei?
Beharrezkoa da gerrillaren, droga trafikoaren eta paramilitarismoaren aurkako politika gogorrei eustea, Kolonbiako demokraziari kalte gehien egin diona
haien indarkeria delako. Gerrillari exijitu behar zaio bahituak baldintzarik gabe askatzeko, bahiketak eteteko, terrorismoa amaitzeko, nekazari eta indigenei kalte
handia eragiten dieten pertsonen
aurkako minak jartzeari uzteko,
eta inoizko erabaki iraultzaileena
hartu eta herritarrei barkamena
eskatzeko. Jendaurrean onartu
behar dute indarkeria horrek ez
duela zentzurik. Hori guztia eginda, gure aldetik prest egongo ginateke bake akordioak eraikitzeko, adiskidetze prozesuak bultzatzeko eta biktimei kalte ordainak
emateko.
Santosek salatu du Kolonbiako komunikabideek bere aurkako kanpaina egin dutela.
Komunikabide nagusiek oso gogor jokatu dute gure aurka, eta al-
MAURICIO DUEÑAS / EFE
diz, izugarri eskuzabalak izan
dira Mockusen hautagaitzarekin.
Baina hori da demokrazia, eta hemen nabarmendu behar duguna
da, irabazten badugu, prentsa askatasunarekiko errespetuz jokatuko dugula.
«Ez goaz
presidentetzara
inprobisatzera,
gobernatzera baizik»
«‘Positibo faltsuen’
auzia Kolonbian
inoiz gertatu behar
ez zuen zerbait da»
Zergatik bozkatu behar dute kolonbiarrek Santosen alde?
Lehenik eta behin esperientzia
luzea dugulako politikagintzan.
Santos Merkataritza, Ogasun eta
Defentsa ministro izan da; eta ni,
berriz, diputatu, Lan ministro,
Cauca bailarako gobernadore eta
enbaxadore izan naiz; ez goaz presidentetzara inprobisatzera, gobernatzera baizik. Bigarrenik,
publikoki konprometitu gara segurtasun demokratikorako politikak bermatzera, hirietan eta nekazaritza guneetan. Ekonomia
hazkundea ere bultzatuko dugu,
gutxieneko soldatak eta lanbide
duinak bultzatuz. Eta azkenik,
pobreziaren aurkako eta giza eskubideen aldeko politikak bermatuko ditugulako.
Bestetik, Santosek hitzeman
du bozetara aurkeztu diren beste
hautagaiei tokia egingo diela bere
gobernuan, tartean Alderdi Berdeko hautagai Antanas Mockusi,
jakin badakigulako herrialde hobea eraikiko dugula alderdikeriak alde batera utzi eta bat egiten
badugu.
Nola laburbilduko zenuke Alvaro
Uriberen agintaldia?
Gure asmoa da Uriberen agintaldiko politika onuragarriekin jarraitzea; besteak beste, segurtasun demokratikorako politikekin, gizarte programekin, eta
talde armatuen aurkako borrokarekin. Bide beretik, noski Uribek
hasitako nazioarteko harremanei eutsiko diegu, beti ere errespetuan oinarrituta.
Uriberen agintaldian, ordea, eskandaluak ere izan dira, eta Mockusek
leporatu dizue positibo faltsuak deitutakoetan erantzukizun morala
izatea.
Positibo faltsuen auzia Kolonbian
inoiz gertatu behar ez zuen zerbait da; gertatutakoa benetan lotsagarria da demokraziarentzat.
Baina ekintza hauek ez dira
oraingoak, duela 30 urte hasitakoak dira. Alvaro Uribe presidenteak eta Santosek berak, Defentsa ministro zen garaian, gobernuz kanpoko erakundeek eta
komunikabideek egindako salaketei erantzuteko ausardia izan
zuten. Barkamena eskatu zieten
bai herritarrei eta baita nazioarteari ere. Kolonbiako presidenteordearekin batera joan nintzen ni
Giza Eskubideen Batzordera barkamen eske. Uribe presidenteak
eskatu zien epaileei ikerketak egiteko eta errudunak zigortzeko.
Azkenik Bogota salaketak argitzera eta epairik gabeko exekuzioak amaitzera konprometitu da
Nazio Batuen Erakundeko giza
eskubideen ordezkariaren aurrean; NBEko ordezkariak berak
onartu du aurrerapausoak egin
ditugula alor honetan.
olonbian gaur egingo dituzten bozen irabazlea zein izango
den hemendik hiru astera jakingo da. Eta ez botoak zenbatu
eta emaitzak emateko hogeita bat egun beharko dituztelako, baizik eta hurrengo presidentea zein izango den hauteskundeen bigarren itzulian erabakiko delako. Juan Manuel Santos eta
Antanas Mockusen artekoa izango da lehia heldu den ekainaren 20an,
eta, bitxia bada ere, orain arte kanpaina osoan apenas oihartzunik
izan duten beste zazpi hautagaiek protagonismo berezia izango dute
tarte horretan; hautagai baten edo bestearen aldeko sostengua erabakigarria izango baita garailea zehazteko. Santos edo Mockus. Hor
dago gakoa. Bietako inork ez du gehiengo osoa lortuko gaur, eta, hartara, beste hiru aste iraungo du herrialdeko inoizko kanpaina zirraragarrienak; bihartik aurrera, bederatzi lehiakide izango ditu, eta ez soilik bi.
Politika egiteko bi eredu zeharo ezberdin ordezkatzen dituzte bi
hautagaiek; parekatuta daude inkestetan, eta horrek are xarmagarriago egiten du erakargarria izan den kanpaina. Abstentzioa %50etik
%30era jaitsiko dela aurreikusten da, eta, lehen aldiz botoa emango
dutenak hiru milioi izango direla aintzat hartuta, are ulergarriagoa
da uribismoa kezkatuta egotea. Orotara, 30 milioi herritar daude deituta bozkatzera, eta horietatik hamabi milioi dira 34 urtetik beherakoak. Marea berdeak hartu duen indarra testuinguru horretan kokatu
behar da; Mockusek sare sozialez baliatzen jakin du bere mezua gazteengana gerturatzeko, eta, egun gutxian, Twitter eta Facebook-en jarraitzaile gehien duen munduko zazpigarren politikaria bilakatu da.
Haren sostenguak izan duen gorakada —otsailaren 20an %3koa baino
ez zen—, baina, bitartekoengatik baino gehiago, diskurtsoa beragatik
baino gehiago, horretan ez baitaude alde handiak haren arerioarekin
—neoliberala da hura ere—, politika tradizionaletik haratago beste estilo batzuk badaudela transmititzeko gai izan delako da. Arkatza eta
eguzki-lorea eskuetan, beste sistema bat, politikagintzan zintzotasuna oinarri izango duen sistema aldarrikatzeko trebezia izan du, eta,
akaso, nahi gabe, aurretik horretarako estrategia bat prestatuta izan
gabe, publizitaterik egin gabe eta, bitxiena, arerioen kontra egin gabe,
haren mezuak harrera zabala izan du.
Alderdi Berdearen aldeko afixak, Calin. CARLOS ORTEGA / EFE
Eta itxaropena piztu du, eta, horregatik guztiagatik ere, xelebrea,
eszentrikoa, anbiguoa, lausoa, heterodoxoa eta abstraktua izatearen
fama jaso du Mockusek. Politikarien artean ohikoa ez den eredu baten
ikur bilakatu baita, baina, era berean, eskemak hautsi izanak kezkak
eragin ditu; beste ezer baino gehiago, sailkatu ezina delako eta, mugak
hausten ez dituzten horientzat, sailkatu ezina dena beldurgarria da.
Eta beldur hori baliatzeko ahalegina egin du Santosek. Serioak izan
gaitezen. Horixe izan da haren kanpainako leloa, eta behin eta berriz
esan du bera ez dela «horren bitxia, isilagoa dela, lotsatiagoa ere akaso». Eta Mockusek horregatik zehaztu du etiketak batzuetan gauzak
argitzeko baliagarriak diren bezala, beste askotan gauzak ezkutatzeko balio dutela, mugak jartzen dituztelako. Santos edo Mockus. Mockus edo Santos. Hemendik hiru astera.
18 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Harian › Mundua
Ban Ki-moonek
uranioa
aberasteari
uzteko eskatu
dio Irani
Hillary Clintonek
mundua arriskutsuago
egitea leporatu dio
Brasili, Iranekin
akordioa egiteagatik
Obamarentzat «orekatua
eta praktikoa» izan da arma
nuklearren inguruko ituna
Israeli aipamen zuzena
egiten dio adostutako
testuak, eta hori ez zaio
gustatu AEBetako
presidenteari
Erredakzioa
Miren Garate
Programa nuklearra helburu baketsuetarako duela erakutsi ahal
izateko, uranioa aberasteari uzteko eskatu dio Nazio Batuen Erakundeak Irani. Hark, ordea,
%20ko araztasunera arte aberasten jarraitzeko asmoa agertu du,
nahiz eta Brasilekin eta Turkiarekin atzerrira gutxi aberastutako
uranioa bidaltzeko akordioa ere
sinatu duen berriki.
Maiatz erdialdera egin zuten
akordioa hiru herrialdeek. Atzerrira uranio bidaltzearen truke
behar adina aberastutako erregai
nuklearra jasotzea onartu zuen
Teheranek. Harekin medikuntzarako isotopoak egingo dituela dio.
Kritika handiak jaso dituzte bai
Brasilek eta bai Turkiak, batez
ere aurrenekoak.
«Brasilen erruz Iran denbora
irabazten ari da, eta horrek mundua arriskutsuago egiten du»,
esan du Hillary Clinton AEBetako Estatu idazkariak. «Uste osoa
dugu ondo jokatu dugula. Akordioak konfiantza sortzeko balioko du, eta ate bat irekiko du etorkizuneko eztabaidetarako», erantzun dio Celso Amorim Brasilgo
Nazioarteko Harremanetarako
ministroak. Luiz Inacio da Silva
Lula presidenteak ere ez du denbora askorik behar izan erantzuteko. Energia nuklearrak garapenerako tresna izan behar duela
dio, eta ez mehatxua.
2005ean ez ziren gai izan ados jartzeko. Orain bai. NPT Arma Nuklearrak Ez Ugaltzeko Ituna berraztertzeko goi bileran lortutako
akordioarekin gustura geratu da
Barack Obama AEBetako presidentea. «Orekatua eta praktikoa»
dela esan du. Nazio Batuen Erakundeak eta Europako Batasunak ere poza agertu dute. Hala eta
guztiz ere, Obamari ez zaio gustatu dokumentuan Israeli aipamen
zuzena egin izana.
Hilabete pasatu dute negoziatzen NPT ituna babesten duten
189 herrialdeek Washingtonen,
Nazio Batuen Erakundearen
egoitzan. Herenegun gauean
amaitu zuten, 28 orrialdeko dokumentua sinatuta. Besteak beste,
desarmatze nuklearra bizkortzeko konpromisoa hartu zuten bost
potentzia nuklearrek —Txina,
Errusia, AEBak, Frantzia eta
Erresuma Batua—. Ez zuten
onartu erabateko desarmatzerako epe muga bat jartzeko eskaera.
Alabaina, arma horiek beren
politika militarretan duten pisua
murriztearen alde agertu ziren.
Bost urtean behin izaten da NPTko goi bilera. Hura baino lehen,
2014rako, jakinarazi beharko dute
bi helburu horiei lotuta zein neurri hartu dituzten. Dokumentuak
Energia Atomikoaren Nazioarteko Erakundearen aginpidea sen-
dotzeko eta hitzarmeneko konpromisoak derrigorrean betetzeko ere eskatu du.
Akordioko punturik gatazkatsuena Israeli buruzkoa izan da.
Arabiako herrialdeek hala nahita, Arma Nuklearrak Ez Ugaltzeko Ituna sinatzeko eskatu diote,
orain artean ez baitago hura babestu duten herrialdeen zerrendan. Hark inoiz ez du onartu
arma nuklearrak dituenik.
2012an biltzarra antolatuko dute
Ekialde Hurbila arma nuklearrik
gabeko gunetzat jo daitekeen aztertzeko.
‘‘
Akordioak aukera
emango du itunaren
hiru zutabeetan aurrera
egiteko»
BAN KI-MOON
NBEko idazkari nagusia
Dokumentuan Israeli buruzko
aipamen zuzena sartu izana garaipentzat hartu dute Arabiako
herrialdeek. «Konferentzian berretsi egin da Israel itunean sartzea garrantzitsua dela eta haren
azpiegitura nuklearrak Energia
Atomikoaren Nazioarteko Erakundeak gainbegiratu behar dituela. Sinatzaileek garbi erakutsi
dute arma nuklearrik gabeko
Ekialde Hurbila nahi dutela»,
esan du Maged Abdelaziz Egiptoren enbaxadoreak.
Ban Ki-moon Nazio Batuen
Erakundeko idazkari nagusiaren
esanetan, «akordioak aukera
emango du itunaren hiru zutabeetan aurrera egiteko; desarmatzean, ez ugaltzean eta arma nuklearren erabilera baketsuan,
hain zuzen». Catherine Ashton
Europako Segurtasun eta Politikarako goi arduradunak agindu
zuen Europako Batasuneko herrialdeak «berehala» hasiko direla goi bileran adostutako neurriak aplikatzen. «Desarmatzearen erregimena bizirik dagoela
eta guztien babesa duela frogatu
da», esan du.
Israelentzat, «hipokrisia»
Kritikak ere egon dira. Bernard
Koucher Frantziako Atzerri ministroak, esaterako, esan du ugaritze krisiarekin zorrotzagoak
izateko neurrien falta sumatu dutela, Irani erreferentzia eginez.
Hain zuzen, azken dokumentuak
ez dio ezer herrialde horren auziari buruz. NPT itunaren sinatzaileetako bat da, baina maiz leporatu
diote azterketak egitea oztopatzea Energia Atomikoaren Nazioarteko Erakundeari.
Israelek ere gaitzespen hitzak
izan ditu. Ituna «hipokrisia» hutsa dela dio. «Israel bakarrik aipatu dute testuan, eta arma nuklearrak dituzten India, Ipar Korea
eta Pakistani buruz ez dute ezertxo ere esan», adierazi du gobernuko goi kargudunetako batek.
Haren esanetan, gaitzesgarria da
Irani buruzko aipamenik ez egitea.
Hego Koreako
ontziaren
kasuaz hitz egin
gabe segitzen du
Txinak
Ipar Korea erruduntzat
jota, AEBei euren
interesen alde aritzea
leporatu die
Piongiangek
Erredakzioa
Koreako penintsulan ez da giro
azkenaldian. Seulen eta Piongiangen arteko tentsio giroak baldintzatu zuen atzo Hego Korea,
Japonia eta Txinaren arteko bilera. Nazio Batuen Erakundeko segurtasun batzordera eraman
nahi du Hego Koreak Cheonan
ontziaren hondoratze kasua, eta
Japoniaren babesa du horretarako. Pekinek, ordea, inoren alde jarrera hartu gabe jarraitzen du.
«Txina Koreako penintsulako
bakea suntsituko duten ekintza
guztien aurka dago», adierazi du
Wen Jibao Txinako lehen ministroak. Haren arabera, herrialdeak ez ditu babestuko ontziaren
hondoratzea eragin zutenak. Alabaina, gertatutakoaren atzean
Ipar Korea dagoenik ez dutela ondorioztatu oraindik ere zehaztu
du.
Bien bitartean, Ipar Koreak
AEBen jarrera gaitzetsi du. Ontziaren hondoratzearen errua
Piongiangi egotzi die. Hauteskundeei begira, gertaeren erabilera interesatua egiten ari dela
Barack Obamaren gobernua uste
du. Haren helburua Japoniako
Gobernua konbentzitzea dela dio,
tropek Okinawa uhartean jarraitu ahal izateko. «Ipar Koreako nazioarteko inbertsioei kalte egin
nahi die, eta era berean, Txina
egoera deserosoak jarri», gaineratu du.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 19
Mundua ‹ Harian
DLaburrak
Guantanamoko preso
ugari gudari hutsak ziren
WASHINGTON › Guantanamon
urtarrilean zeuden 240 presoetatik gehienak gudari hutsak
izandakoak ziren; soilik 24 ziren
atentatuak egin izanaren susmagarriak. Barack Obamak
aditu talde bati agindutako
ikerketaren berri eman du The
Washington Post-ek; adierazi
dute 126 preso aberriratu egin
beharko liratekeela, 48k preso
jarraituko beharko luketela eta
36 epaitu beharko liratekeela.
Konstituzioa berritzeko
epea luzatu dute Nepalen
KATMANDU › Nepalgo Parlamentuak beste urtebeteko
epea eman dio itun berria egiteko Batzar Konstituziogileari.
Maoistek lehen ministroaren
dimisioaren truke babestu dute
neurria. Kongresu Nazionalak
jakinarazi zuen maoistek berriz
ere koalizio gobernua eratuko
dutela. Nepalen 2006an hitzartu zuten gerra zibilari amaiera
eman zion akordioa.
Thailandiak bertan behera
utzi du etxeratze agindua
BANGKOK › Thailandiako
Gobernuak bertan behera utzi
du duela hamar egun hiriburuan eta beste 23 eskualdetan
ezarritako etxeratze agindua.
Abhisit Vejjajiva lehen ministroak, bestetik, adierazi du zaila
izango dela aurten bozak aurreratzea. Thailandian, apirilaren
10etik, 85 lagun hil eta beste bi
mila zauritu dira armada eta
alkandora gorridunen arteko
liskarretan.
AEBek 23 zibil hil zituzten
otsailean Afganistanen
KABUL › Ameriketako Estatu
Batuetako armadako sei ofizial
zigortu dituzte iragan otsailean
agindutako bonbardaketa batean «akatsak» egin izanagatik.
Uruzganen otsailaren 21ean
egindako erasoan 23 zibil hil eta
beste hamabi zauritu zituzten,
ekintzaileak zirelakoan.
Petrolio isuria eteteko
beste saio bat egin dute
WASHINGTON › Mexikoko Gol-
koko plataformako petrolio isuria tapatzeko beste ahalegin bat
egin du British Petroleumek;
oraingoan goma eta golf pilotak
sartu ditu hodian.Barack Obama presidentea herenegun izan
zen kaltetutako eremuan,eta
marea beltzari aurre egiteko bitartekoak handitzeko hitza
eman zuen.
Txekian sozialdemokratek
irabazi arren, gobernua
zentro-eskuinak eratuko du
Lehen datuen arabera,
sozialdemokratek lortu
dute boto gehien;
ez, ordea, gobernua
bakarrik eratzeko adina
Erredakzioa
Jiri Paroubek Txekiako lehen ministro izandakoaren Alderdi Sozialdemokratak (CSSD) botoen
%23 eskuratu ditu, behin-behineko emaitzen arabera. Botoen %85
zenbatuta, Petr Necas kontserbadorearen alderdiak (ODS), ehunekotan, hogei puntu eskuratu ditu.
Eta TOP 09 alderdiko liberal-kontserbadoreek, botoen %16; horregatik, ODSkoek horiekin bat
egingo balute, zentro-eskuina litzateke Txekiako hauteskundeetan garaile irtendakoa. ODSek,
kontserbadore-liberalek eta Radek John buru duen alderdi berriak bat eginda botoen %46 ditu
alde Txekiako zentro-eskuinak.
Gertatzen dena gertatzen dela
ere, koalizio gobernu batek agin-
duko duela dirudi Txekian. Eta
aukera gehien duen aliantza kontserbadoreen eta kontserbadoreliberalen artekoa da (TOP 09).
Zentro-eskuineko gobernu
horrek sozialdemokraten porrota baieztatuko luke. Haatik, bada
kontserbadore eta sozialdemokraten arteko aliantza zabala eratzeko aukera baztertu ez duenik
ere; porrota orain arte alderdi
nagusi izandakoena dela argituz.
Atzoko eta herenegungo hauteskundeetara arte, izan ere, sozialdemokraten, kontserbadoreen
Parte-hartzea aurreko
hauteskundeetan
baino txikiagoa izan
da: %62koa, zehazki
eta komunisten artean banatu
dira hautesleak. Oraingoan, bestela, boto sakabanatua nagusitu
da. Paroubekek bera halaxe onartu du: «Inkesten aurka, alderdi
txikien aldeko aukera egin da».
Hauteskundeak bi egunetan
egiten dituzte Txekian; Parla-
menturakoak herenegun hasi zituzten, eta atzo bukatu. Partehartzeari dagokionez, lehenengo
egunak datu hobeak eman ditu
bigarrenak baino. Hala, ostiralean boto-emaileen %50ek parte
hartu zutela ikusita, aurtengo bozetan, azkenean izan den partehartzea baino handiagoa izatea
espero zen. Ez da hala izan, ordea.
Orain lau urteetakoekin alderatuz gero, parte-hartzea txikiagoa
izan da: %62koa, zehazki.
Geldialdiaren amaiera
Mirek Topolan lehen ministro
kontserbadorearen gobernuak
duela urtebete egin zuen porrot.
Europako Batasuneko presidentetzaren ardura zuela, izan ere,
Topolanek zentsura mozioa galdu zuen. Ordutik, teknokratek
agindu dute Txekian. Gobernuburu jardunean Jan Fischer aritu da. Hauteskundeen ondotik
gobernua eratzen dutenean, Fischerrek Berreraikitzerako eta
Garapenerako Europako Bankuko presidenteorde kargua hartuko du.
Minursorekin
harremanak
eten ditu
Fronte
Polisarioak
NBEk ez dituela bere
erantzukizunak bete
eta erabakia haserrearen
ondorio dela zehaztu du
Ahmed Bujarik
Erredakzioa
Minursorekin harremanak eten
ditu Fronte Polisarioak. Ahmed
Bujari SEAD Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoak
NBE Nazio Batuen Erakundean
duen ordezkariak jakinarazi du
erabakia «haserrearen» ondorio
dela: «Mendebaldeko Sahararen
okupazioa, alegia, kolonizazioa
babesteko erakundea bihurtzen
ari da Minurso». NBEk berriki
egin zion uko giza eskubideak
ikuskatzeko erantzukizuna bere
gain hartzeari. Fronte Polisarioak erabaki horren ostean jakinarazi zuen misioarekiko harremanak aztertuko zituela.
Minurso 1991n sortu zen, suetena ikuskatzeko eta erreferenduma antolatzeko. Minurso giza
eskubideez arduratzen ez den misio bakarra da munduan.
20 berria 2010ko maiatzaren 30a, igandea
Kirola›
Xabi Prieto Realeko erdilaria Anoetako harmailetara begira, penaltiz 1-0ekoa lortu ondoren; atzean, Carlos Bueno eta Ion Ansotegi ageri dira. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
Borrokatzea da haren patua
Reala
Vila-real B
2 Realak laugarren sailkatuarekiko lau
1 punturen aldeari eusten dio, Vila-real B-ren
Reala. Zubikarai; De la Bella, Ansotegi, Labaka, Mikel Gonzalez; Rivas,
Aranburu; Griezmann (Agirretxe,
90. min.), Zurutuza (Elustondo,
71. min.), Xabi Prieto; eta Bueno
(Nsue, 77. min.).
Vila-real B. Juan Carlos; Oriol, Catala, Mussacchio, Kiko; Matilla, Marcos (Costa, 64. min.), Cristobal, Jefferson Montero, Nacho Insa (Gerard
59. min.); eta Marco Ruben.
Golak. 1-0. Xabi Prietok, penaltiz
(18. min.); 1-1. Marco Rubenek, penaltiz (33. min.); 2-1. Mikel Gonzalezek (55. min.).
Epailea. Del Cerro Grande. Txartel
horia Realeko Rivas, Aranburu, Mikel Gonzalez eta Buenori, eta Vilareal B-ko Jefferson eta Musacchiori.
Bestelakoak. 27.000 ikusle inguru
Anoetan. Edurne Pasaban mendizaleak egin zuen ohorezko sakea.
aurkako garaipen sufrituari esker
Xabi Prietok, penaltiz, eta Mikel Gonzalezek
sartu dituzte txuri-urdinen bi golak
Xabier Lopetegi Donostia
Ederra izan zen gaua. Ederra Realaren sarrera eta irteera. Hunkigarria Anoeta lepo ikustea Realaren garairik onenetan bezala,
banderaz josita, kolore txuri-urdinak soinean eta bihotzean. Jokalariek igoera lortuta balego bezala ospatu zuten garaipena, taldeak urrats handia egin zuelako.
Elx gainetik kendu zuen, eta gaur
Herculesek berdindu edo galtzen
badu, gertuago izango du helburua. Baina inor ez dadila erratu.
Borrokan jarraitu beharko dute
futbolariek zein zaleek, atzoko
norgehiagokan bezala. Gorriak
ikusi zituen Realak Vila-real B
menderatzeko, baina hori ez da
harritzekoa. Klubak sufrimenduaren bidetik erdietsi ditu bere
Realeko zaleak, partida hasi aurretik, jokalariei ongietorria egiten. J. C. R. / ARP
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 21
22››
Ivan Bassok eskura du Italiako Giroa irabaztea,
eta gaurko erlojupekoan erabakiko da podiuma
26››
Beroizek eta Aritz Lasak jokatuko dute Bigarren
Mailako buruz buruko txapelketako finala
ten, eta Prietok berak sartu zuen,
bere erara, erditik eta baloia laztanduz. Golak lasaitasuna eman
zion Realari. Orduan ere ez zuen
jokoaren lema hartzerik izan, baina defentsan egoera kontrolpean
eduki zuen. Momentu ona zen anbizioa erakutsi eta partidaren
bila joateko, baina Vila-real B
ondo jarrita zegoen, eta zelai erdiaren jabe izan zen. Gainera,
epaileak oso penalti zalantzagarria adierazi zion Ansotegiri, Rubeni emandako bultzakadagatik.
Argi dago honezkero norbaitek ez
duela Reala Lehen Mailan nahi.
Hori da txuri-urdinen patua, elementuen aurka borrokatzea.
G Sailkapena
BIGARREN MAILA
39.jardunaldia
Atzo
Kordoba-Cartagena
1-2
Huesca-Betis
0-1
Reala-Vila-real B
2-1
Las Palmas-Elx
4-1
Levante-Rayo
Gaur
Ordua
TB
Girona-Recreativo
17:00
Salamanca-Real Union 17:00 GolTV / C+
Gimnastic-Cadiz
17:00
Murtzia-Celta
17:00
Numantzia-Castello
19:00 GolTV / C+
Hercules-Albacete
21:00
C+E
‘‘
Garrantzitsuena da
taldeak bizirik jarraitzen
duela, indarrari
eusten diola»
MARTIN LASARTE
Realeko entrenatzailea
«Zaleek urte guztian
babestu dute taldea, eta
hamarrekoa merezi dute.
Eskertzekoa da babesa»
JOKIN APERRIBAI
Realeko presidentea
arrakasta guztiak, eta sasoi honetakoak ere halaxe iritsi behar du.
Partidaren berezko tentsioa
zangoetan zuela zelairatu zen Reala. Vila-real B-k lasai, lasaiegi jokatu zuen lehen minutuetan.
Etxe ondoko belardian bezala aritu zen, ukitu eta ukitu, oso eragozpen gutxirekin. Monterok eta
Rubenek euren kalitatea erakutsi zuten: Labakak azken horren
erremate loratu bat atepetik atera behar izan zuen, bere burua zutoinaren kontra botata. Reala, aldiz, pattal zebilen erasoan. Prietok ez zuen baloi bakar bat eduki
lehen hamar minutuetan. Lasartek Gonzalez kokatu zuen eskuin
hegalean, eta atzelariak ez zen
gora igo, nahikoa lan baitzuen
Montero geldiarazten. Ezkerrean
ere txisparik gabe ari zen Griezmann, De la Bellaren laguntza
ona izan arren.
Penalti batek aldatu zuen
lehia. Realaren aldekoa izan zen.
Anoetako ikusleek eskuak burura eraman zituzten, sinetsi ezingo
balute bezala. Prietori egin zio-
Banakoarekin, eta atsedenaldia iristear zela, Buenok gaizki
errematatu zuen De la Bellaren
erdiraketa on bat. Berriz ere hasi
beharra zegoen, eta zerbait gertatu zen aldageletan, Reala indarberrituta atera zelako. Bihotzari
heldu zion, mendiak mugitzen dituen indar horri, eta lehia komeni
zitzaion tokira eraman zuen. Lehen hogei minutu horietan
erauntsiaren pare aritu zen. Mikel Gonzalezek bigarren gola sartu zuen, Griezmannek ateratako
kornerra bigarren zutoinean
errematatuta, eta Carlos Buenok
hiru kontraeraso izan zituen
lehia erabakita uzteko, zein baino
zein garbiagoak. Uruguaitarrak,
ordea, berekoiegi jokatu zuen.
Nsueren freskotasuna
Lasarteri kosta egin zitzaion aldaketak egitea. Vila-real B-k, aldiz,
lehenago mugitu zuen aulkia, eta
sartu berrietako batek, Gerardek,
ezkerkada ona jo zuen, baina Zubikaraik behar bezala erantzun
zuen. Elustondoren eta, batez ere,
Nsueren sarrerak freskotasuna
eman zion Realari. Ez da erraza
Vila-real B bezain talde talentuduna geldiaraztea, baina txuri-urdinek gogor jokatu zuten. Baloiari irteera ematerakoan, berriz,
Aranburuk sekulako erakustaldia eman zuen. Kapitaina beti
azaltzen da egun handietan. Azken minutuak urduritasun handikoak izan ziren, baina aukera
garbirik ez zuen sortu Vila-real Bk. Betisen azken orduko gola izan
zen albiste txarra, baina ordurako jendeak garaipena ospatzen
ziharduen buru-belarri.
Puntuak J I B G
68 39 18 14 7
65 38 17 14 7
64 39 17 13 9
4.Cartagena
64 39 18 10 11
5.Hercules
61 38 16 13 9
6.Vila-real B
60 39 16 12 11
7.Elx
60 39 17 9 13
8.Numantzia
53 38 14 11 13
9.Recreativo
50 38 12 14 12
10.Celta
49 38 12 13 13
11.Kordoba
49 39 12 13 14
12.Las Palmas
48 39 11 15 13
13.Gimnastic
48 38 13 9 16
14.Girona
47 38 12 11 15
15.Rayo
47 38 11 14 13
16.Albacete
46 38 10 16 12
17.Huesca
45 39 10 15 14
18.Cadiz
44 38 10 14 14
p 19.Real Union
43 38 11 10 17
p 20.Salamanca
42 38 10 12 16
p 21.Murtzia
40 38 8 16 14
p 22.Castello
33 38 7 12 19
p Lehen Mailara p Bigarren B Mailara
p 1.Reala
p 2.Levante
p 3.Betis
Goikoetxea, Salamancaren aurkako joanekoan, Galen. JUAN CARLOS RUIZ / ARP
Ia sei hilabete pasa eta
gero, jaitsieratik irten
daiteke Real Union
Salamancan irabazita,
azken asteetako bolada
ona luzatu nahi dute
irundarrek gaur, 700
zaleren babesarekin
Jon Eskudero Donostia
2009ko abenduaren 5a. Urrun geratzen da egun hori. Oso urrun
ere. Bada, data horretan bertan
sartu zen Real Union jaitsiera
postuetan, Realaren kontra Anoetan 4 eta 1 galdu ondoren. Geroztik tunel baten barruan murgildurik egon da, argirik ikusi gabe.
Bazirudien, gainera, ez zuela ikusi ere egingo. Baina pausoz pauso
jarraitu du lanean Irungo taldeak, eta gaur bertan irten daiteke
argitara. Alegia, ia sei hilabeteren ondoren atera daiteke jaitsiera postuetatik, Helmanticoko estadioan.
Horretarako, baina, Salamanca hartu beharko du mendean,
eta etxeko taldeak ere jokoan zenbat duen aintzat hartuta, ez dute
lan errazik izango Iñaki Alonsoren jokalariek. Izan ere, Salaman-
ca sailkapenaren zuloan dago
Real Unionek baino puntu bat gutxiagorekin, eta gaur galtzen duenak atzerapauso larria emango
du mailari eusteko lehian.
Aste osoan aurreratu duen moduan, Alonsok argi du zein den
taldeak eduki beharreko jarrera
hiru puntuak etxera ekarri ahal
izateko: «Ezeren gainetik, talde
bat izan behar dugu, eta elkarri
lagundu behar diogu une oro.
Hori egiten badugu, ziur nago irabaziko dugula». Jarrera ez ezik,
zer joko egin behar duen ere argi
du Real Unioneko entrenatzaileak: «Gakoa baloiaren jabetza edukitzea da. Behin hori lortuta, burua hotz mantentzea komeni zaigu, aukerak iritsiko baitira. Oso
garrantzitsua da markagailuan
aurre hartzea».
Hasierako hamaikakoan hainbat aldaketa egitera derrigortuta
dago Alonso, atzeko lerroan, bereziki, hainbat lesioren erruz. Hala,
Beobide atzealdeko eskuin hegalean ariko da, eta ezkerraldean,
berriz, Deskarga. Beobidek utzitako hutsunea, bestalde, Aitor
Sanzek beteko du. Erdilaria lesio
batetik irten berri da.
40.jardunaldia (ekainak 5 eta 6)
Larunbata
Ordua
TB
Castello-Salamanca 18:00
Albacete-Recreativo 18:00
Vila-real B-Huesca
18:00
Cadiz-Reala
18:00
ETB1
Celta-Gimnastic
18:00
Elx-Murtzia
18:00
Las Palmas-Girona
18:00
Betis-Numantzia
21:00 C+/GolTV
Igandea
Ordua
TB
Rayo-Kordoba
17:00 C+/GolTV
Real Union-Levante 19:00 C+/GolTV
Cartagena-Hercules
21:00
C+E
Zaleen babesik, behintzat, ez
du faltako Real Unionek, 700 bat
lagun joango baitira Irundik Salamancara. Mailari eusteko aukerek ilusioa piztu dute txuri-beltzen zaleen artean. Guztiaren beharra izango dute irundarrek.
Gaur zortzi Levante hartuko dute
Gal estadioan.
SALAMANCA-REAL UNION
pSalamanca. Ribas, Gañan,
Murillo, Goikoetxea, Zamora,
Leal, Sevilla, Toti, Cuellar, Azkorra eta Linares.
pReal Union. Jauregi, Beobide,
Lacruz, Iglesias, Deskarga, Sanz,
Romo, Domingez, Abasolo, Goikoetxea eta Brit.
pEpailea. Miranda Torres.
pLekua. Helmantico (17.341
ikusle).
pOrdua. 17:00.
22 berria 2010ek o maiatzaren 30a, igandea
Kirola ›
Txirrindularitza D Italiako Giroa
Ezinaren
anestesia
Sastrek, Vinokurovek eta Pinottik urrutitik
jo dute erasoa, baina Evansen azken uneko
kolpeak soilik hautsi du Liquigasen kontrola
Tschoppek irabazi du etapa, Bassok eskura
du garaipena, eta podiuma kolokan geratu da
Unai Zubeldia
«Sentsazioen desagerpena gorputz osoan, eta beraz estimuluei
erantzuteko gaitasuna ezabatzea». Hitz batean, anestesia. Gorputzaren energia hustuta iritsi da
tropela Italiako Giroaren amaierara. Gogorra joan da Giroa, azkarra, bustia, urduria. Eta herenegungo etapak jota utzi zituen denak. Baita podiumeko hirukotea
ere: Ivan Basso (Liquigas), David
Arroyo (Caisse d’Epagne) eta Vincenzo Nibali (Liquigas). L’Aquilan amaitu zen etapan, besteak
beste, Arroyori eta Carlos Sastreri
(Cervelo) ia hamahiru minutuko
aldea hartzen utzi ondoren, herenegun jantzi zuen maglia arrosa
Giroko txirrindularirik indartsuenak: Bassok. Horrek lotu egin
zuen atzo tropela. Izan zen urrutiko erasorik, Sastrek, Aleksandr
Vinokurovek (Astana) eta Marco
Pinottik (Columbia) jo zutena.
Baina gaitasuna falta izan zitzaien Liquigasi min egiteko.
Forcola di Livigno (2.315 metro), Eira (2.211 metro), Foscagno
(2.291 metro), Gavia (2.618 metro),
eta Tonale (1.883 metro). Gogorgogorra zen atzoko etapa, Giroko
azken-aurrekoa. Baina Liquigasen loturari ezinaren anestesia
gehitu zitzaion gero. Urrutitik jo
zuen Sastrek, 57. kilometroan, eta
kontraerasoan irten zen Vinokurov, 64. kilometroan. Talde polita
Xabier Zandio eguneko
ihesaldian sartu da,
eta Iban Maioz
22. posturaino igo da
sortu zen aurrean, bi horiez gain,
besteak beste, Pinotti sailkapen
nagusiko hamargarren sailkatua, Gilberto Simoni, Damiano
Cunego (Lampre) —azken hori
atzean geratu zen berehala—, Xabier Zandio (Caisse d’Epargne),
Marcel Wyss Sastreren taldekidea, eta Johan Tschopp (Bouygues Telecom) zihoazelako aurrean. Wyssen erritmoari jarraituz,
G Sailkapenak
HOGEIGARREN ETAPA
1.Johann Tschopp (Bouygues)
2.Cadel Evans (BMC)
3.Ivan Basso (Liquigas)
4.Michele Scarponi (Androni)
5.David Arroyo (Caisse)
6.Vincenzo Nibali (Liquigas)
7.John Gadret (Ag2r)
8.Bauke Mollema (Rabobank)
9.Daniele Righi (Lampre)
10.Vasil Kirienka (Caisse)
34.Iban Maioz(Footon)
74.Xabier Zandio(Caisse)
5.26.47
16ra
25era
d.b.
41era
43ra
48ra
50era
57ra
1.02ra
8.11ra
31.46ra
NAGUSIA
1.Ivan Basso (Liquigas)
87.23.00
2.David Arroyo (Caisse)
1.15era
3.Vincenzo Nibali (Liquigas)
2.56ra
4.Michele Scarponi (Androni) 2.57ra
5.Cadel Evans (BMC)
3.47ra
6.Richie Porte (Saxo Bank)
7.25era
7.Aleksandr Vinokurov (Ast.)
7.31ra
8.Carlos Sastre (Cervelo)
8.55era
9.Robert Kiserlovski (Liquigas) 14.06ra
10.Marco Pinotti (Columbia) 15.00era
22.Iban Maioz(Footon)
1.06.47ra
62.Xabier Zandio(Caisse) 2.27.36ra
min egiteko modukoa zen taldea.
Baita ibilbidea bera ere.
Baina Liquigasek nahierara
kontrolatu zuen arriskutsua izan
zitekeen ihesaldia. Sastre eta Vinokuroven taldetxoak bi minutuz
azpiko aldea izan zuen une oro tropel nagusiarekiko. Han zihoazen
Basso, Nibali, Arroyo, Michele
Scarponi (Androni), Cadel Evans
(BMC) eta gainerakoak. Eguneko
lehen mendatean, Forcola di Livignon, 1.45 minutukoa zen aldea.
Foscagnon gora Stefano Pirazzi
italiarrak (Colnago) jo zuen erasoa aurrean. Gainean 50 segundora zihoan Sastreren taldea, eta
1.35 minutura tropela. Gavia
erraldoia zuen zain tropelak, eta
2.618 metroko mendateak bere kasa jartzen du bakoitza bere lekuan. Eta hala gertatu zen atzo
ere. Pirazzi Gavian gora geratu
zen lehertuta, eta aurrean zazpi
txirrindulariko taldetxoa sortu
Johann Tschopp Bouygues Telecom taldeko suitzarra, pozez zoratzen, atzo, Tonaleko helmugan . CARLO FERRARO / EFE
zen: Vinokurov, Sastre, Tschopp,
Simoni, Pinotti, Matthew Lloyd
(Omega Pharma-Lotto) —mendiko maillota eskuratzeko puntuak
pilatzea zuen helburu—, eta David Moncoutie (Cofidis). 1.14 minutura zihoan tropela. Eroso.
Gavia gainetik lehenengo postuan igarotzea eta etapa irabaztea
helburu zuela jo zuen erasoa Simonik helmugara iristeko 35 kilometro falta zirela, eta erraz erantzun zion Tschoppek. Baina Coppi
gainetik lehen postuan igarotze-
G Gaurko etapa
21.
etapa
Verona > Verona
15 km
Torricelle
3
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 23
‹ Kirola
DLaburrak
Txuleta eder
baten zain
MRAk finaleko lehen
partida galdu du (3-2)
ARETO FUTBOLA › MRA Nafarroak ligako finaleko lehen partida galdu zuen atzo, El Pozo
Murtziaren aurka (3-2). Aurretik
joan arren (1-2), azkenean
galdu egin zuten nafarrek. Txapeldunak hiru partida irabazi
behar ditu, eta bigarrena gaur
izango da Murtzian, 18:30ean.
Va bene
Iban Maioz
Ogier izan da bizkorrena
Portugalgo bigarrenean
Footon-Servettoko txirrindularia
I
karagarria izan da gaurkoa,
izugarria. Perfilari begira
aritu naiz, eta 70 kilometro
geneuzkan maldan gora, eta
desnibela uste dut 6.000 metro
ingurukoa zela. Etapa hasterako
sortu da, gainera, ihesaldia;
Sastre sartu da tartean, eta
Liquigas bete-betean tiraka aritu
da. Ez dakit sekula halakorik
egin dudan. Normalean lehen
mendateetan lasai antzean
joaten gara, baina gaur dena
emanda igo ditugu 70
kilometroak. Gavian gora geratu
naiz ni atzean, eta gainetik
minutu eta erdira igaro naiz.
Baina bakar-bakarrik geratu
naiz jaitsieran, eta ez dut askorik
arriskatu, amildegi ederrak
daudelako Gaviako jaitsieran.
Azkenerako zortzi minutura
iritsi naiz helmugara, eta oso
pozik nago, 22. postuan
nagoelako sailkapen nagusian.
Kito, hau amaitzera doa, eta
ospatzeko gogo ederra daukagu.
Ez dakit bihar [igandea] edo
astelehenean goazen etxera,
baina afari eder batekin
ospatuko dugu bihar Veronan.
Hori bai, mahai txiki batekin
nahikoa izango dugu, lau
bakarrik gaudelako taldean.
Etxera iristean, berriz, txuleta
eder bat jango dut. Eskerrik asko
denoi egunero nirekin
egoteagatik, eta laster arte!
ak ematen dien sonarik gabe geratu zen Simoni, Tschoppek etapa
amaiera balitz bezala lehiatu ziolako esprinta. Lehen borroka suitzarrarentzat.
Eta bigarrena ere bai. Gavian
behera Tschoppek atzean utzi
zuen Simoni, eta tarte polita lortu
zuen. Tonale igotzen hasi zenean,
minutu batera zihoazen Vinokurov, Simoni —lehertu egin zen—,
Vladimir Karpets (Katuxa) eta
Daniele Righi (Lampre) —jaitsieran bat egin zuten aurrekoekin—,
eta 2.13 minutura tropela. Sastre
eta Pinotti erdibidean geratu ziren, eta tropelak harrapatu egin
zituen gero, Tonalen gora.
Azken mendatean gora Tschopp lehertu beharrean zihoan,
Vinokurov gorputza hustuta, eta
tropela anestesiatuta... Evansek
kolpea eman zuen arte. Lau kilometro falta ziren helmugarako,
eta australiarra su batean irten
zen tropeletik, baina Tschoppek
etapa garaipena gozatzeko aukera eduki zuen. Atzean Arroyok
eta Nibalik sufritu egin zuten, eta
Garzelli podiumera gerturatu
zen. Baina gaurko erlojupeko
bihurriak emango du azken
epaia, segundo baten jiran daudelako Garzelli eta Nibali. Basso eta
Arroyo, berriz, seguru dira podiumeko lehen bi kosketan.
Splitter, herenegun, Lavrinovic eta Velickovicekin lehian. MONIKA DEL VALLE / ARP
Hobekuntzak
finala dakar
Baskoniak 2-0ekoa
lortu nahi du gaur
eguerdian, finalera
hurbildu eta Madrilera
lasaiago joateko
A.Urbistondo Donostia
Bazekiten ez zela erraza izango.
Finalerdiak finalerdiak dira, eta
jakina da kanporaketetan ez dagoela norgehiagoka errazik. Real
Madrilek Cajasol menderatzeko
izan zituen arazoak, egoera horren erakusle. Finalerdia gogorra
izango da, luzea, ziurrenik, baina
Baskoniak lasaitasuna irabazi
zuen herenegun. 1-0ekoak aurkaria behartzen du, eta asko, bigarrena galtzen badute oso zail izango dutelako kanporaketari buelta
ematea. Baskoniak ere ondo kudeatu behar du bigarrena irabazteak ekar dezakeen onura. Finala
hatzekin uki dezakete gasteiztarrek Real Madril bigarrenez garaitzen badute, eta lorpen handia
litzateke hori.
Llull gabe, Real Madrilek Felipe
Reyes, Tomic eta Novica Velickovicekin jokatu zuen herenegun.
Kanpoko lerroan fidatzeko moduko baliabide bakarra dauka Messinak, Louis Bullock, baina saskipean Baskonia baino indartsuagoak dira. Baliabide gehiago dituzte, eta banan bana Splitter denak baino hobea izanda ere, batek
hiruren aurka ezin du ezer egin.
Aparteko azterketa merezi du
brasildarraren jokoak. Defentsa
on-ona egin ziolako Real Madri-
lek, eta halere partidako onena
izan zelako. Messinaren taldeak,
ordea, ondo ikasita dauka lezioa.
Badaki Splitter estutzea funtsezkoa dela, baina baita neurrian egitea ere, pibotak taldekideak libre
bilatzen baditu Baskoniak edozein aurkari txikitu dezakeelako.
Baskoniak zer hobetu franko
dauka. Hirukoetan ez zen ondo
ibili, eta komeniko litzateke portzentajeak igotzea —%21 herenegun—. Era berean, irtenbideren
bat bilatu behar dute Splitter aulkian dagoenerako, taldeak asko
nabaritzen duelako ikurraren gabezia. Olesonek ondo ulertu zuen
egoera lehen partidan, eta erantzukizuna hartu zuen. Baina
Huertasek, San Emeteriok eta
Herrmannek ere ardura handiagoa hartu behar dute. Partidaren
erritmoa ere erabakigarria izango da. Baskoniak asko izango du
irabazita korrika egitea lortzen
badu.
BASKONIA-REAL MADRIL
pTxapelketa. ACB ligako finalerdietako bigarren partida.
pBaskonia. Palacio, Huertas,
Pau Ribas, English, Oleson, San
Emeterio, Herrmann, Teletovic,
Eliyahu, Splitter eta Golubovic.
pReal Madril. Prigioni, Jaric,
Llull, Bullock, Almond, Vidal,
Velickovic, Garbajosa, Darjus
Lavrinovic, Van den Spiegel eta
Tomic.
pLekua. Buesa Arena (9.700
ikusle).
pOrdua. 12:30 (ETB1).
pBeste finalerdia. Bartzelona
71; Unicaja 58 (2-0).
RALLYAK › Citroen etxeko hiru
gidari gailendu ziren atzo Portugalgo Rallyko bigarren egunean. Lehen egunean bezala,
Sebastian Oger frantziar gaztea
nagusi izan zen, eta lider jarraitzen du. 21 segundoko aldea du
Sebastien Loeb bigarren sailkatuarekiko. Hirugarren Petter
Solberg da.
Ruben Perezek Bavierako
itzuliko lidertza galdu du
TXIRRINDULARITZA › Ruben
Perezek (Euskaltel) ezin izan
zion Bavierako itzuliko lidergoari eutsi, atzo jokatutako erlojupekoaren ondoren. Maxime
Monfortek (THR) etapa eta
lidertza eskuratu zituen, eta
Perez 1.54ra helmugaratu zen.
Lehen euskalduna Igor Anton
da, bederatzigarren, 14.56ra.
Boston NBAko finalerako
sailkatu da (96-94)
SASKIBALOIA › Boston NBAko
finalerako sailkatu da (4-2),
Orlandori 96-94 irabazita, eta
Ekialdeko Konferentzia Txapelketa ere irabazi du. Paul Pierce
izan da partidako onena, 31
punturekin. Beste finalista Los
Angeles Lakers edo Phoenix
Suns izango da.
Kaiku izan da azkarrena
sailkapen fasean
ARRAUNA › Gaur jokatuko da
Euskadiko Trainerila Txapelketako finala, Getarian (17:00).
Bertan neurtuko dituzte indarrak Kaikuk, Oriok, Hondarribiak
eta Sanpedrotarrak taldeek.
Atzoko sailkapen fasean Kaiku
izan zen azkarrena.
Nadalek Hewitti irabazi
dio Roland Garrosen
TENISA › Roland Garroseko
hirugarren faseko atzoko partidarik esanguratsuenean, Rafa
Nadalek arazo handirik gabe
irabazi zion Lleyton Hewitti (64, 6-3, 6-4). Andy Roddick seigarren zerrendaburuak, berriz,
Teimuraz Gabasvhiliren aurka
galdu zuen (6-4, 6-4, 6-2).
24 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Kirola ›
Kolore urdina gero eta ohikoagoa da kirol azpiegituretan, telebistaz zein zuzenean jokoa hobeto
ikusten delako. Pilotalekuetara ere iritsi da, Zallakoa da lehena, eta laster ez da bakarra izango.
ZERUAN BEZALA,
LURREAN ERE
Imanol Magro
I
raultzek kolore propioak
izan dituzte historian; izan
dira gorriak, laranjak… eta
orain urdinaren aroa da.
Kirolak telebistarekiko,
eta bide batez ikus-entzunezko teknologiarekiko,
duen mendekotasunaren
fruitua da. Mendekotasuna eta esker ona, ikuskizunen helburua begia delako, eta urdinak
pertzepzioa errazten du. Atletismo pistak
urdinak dira, Australiako Irekiko zorua
urdina jarri zuten, eta eskubaloi profesionalean telebista bera da parket zaharrak
estaltzeko oihal urdina daramana…
Orain joera hori pilotara iritsi da, Zallako
pilotalekura (Bizkaia) . «Urdinak ondo
funtzionatzen du telebistan; gure begiak
ondo asimilatzen du frekuentzia kromatiko hori. Tenis torneoetan zoruak urdinak
dira, baita moreak ere. Ikerketak eginak
daude. Gainera, bi orduko emanaldi batean, urdinak ez du ikuslearen begia nekarazten». Iñigo Urreagaren hitzak dira, Bainet ekoiztetxeko errealizadore eta telebistaz emaniko pilotaren guruetako batenak.
1994an pasa ziren pilotaleku motzak zuritik berdera, erremintakoak ere berdeak
zirelako, eta denborarekin inor gutxik uste du aldaketa ez zela izan onerako. Garai
hartan Urreagak eta Fernando Lopetegi
ETBko errealizadoreak, gutun publiko
batzuk idatzi zituzten berdea defendatzeko eta urdina ere erabil zitekeela iradokitzeko. Urdina beste pauso bat da, eta,
Urreagak dioenez, hainbat udaletxetatik
deitu diote urdin tonalitate zehatza zein
den galdetuz. Errealizadoreak, baina, nabarmendu du Zallakoa proba bat dela, eta
Asegarcek ez duela pilotaleku urdinik inposatu. «Ziur nago, %90ean, arrakasta
izango dela, baina proba bat da. Gure bi
teknikari han izan ziren kamera batekin,
eta txundituta itzuli ziren. Baina hau
apustu bat da, aukera pertsonal bat, Zallako Udalak egin duena, eta pilotaleku
ikusgarria eraiki du».
Urdin satinatua erabili dute, dirdiradunak ez zuelako balio. Ducados urdina baino ilunagoa da, baina ez Bilbo urdina bezain iluna. Kolorea hautatzeko probak
egin zituzten oihalekin, eta emaitza ona
izan zen. Gerora, teknikarien iritziak ere
Urreagaren arrakasta ustea sendotu du.
«Kolore atsegina da begiarentzat, eta atzeko paretak laguntzen badu, hobeto ikus
daiteke kantxan sor daitekeen epika narratiboa. Jokaldiak hobeto ikusten dira.
Tenisak diru asko mugitzen du, eta urdina
aukeratu badute zerbaitegatik da». ATP
zirkuituan, esaterako, tradizio are luzeago bat haustekotan dira, eta hasiak dira
lur harrotu urdina probatzen. Izan ere, urdin koloreak, berde edo gorriarekin alderatuta, kontraste handiagoa eragiten du.
Berdeak, konposizioan, horia darama, eta
kolore argiagoa da; baina urdinean pilota
zuriaren kontrastea nabarmenagoa da.
Hori gutxi ez, eta hainbat kirol psikologok
ondorioztatu dute azpiegitura urdinean
errendimendua hobetzen dela, askatasun
sentsazioa handiagoa delakoan.
Gakoa kontrastea bada, baina, zergatik
pilotaleku urdina eta ez beltza? Gernika
Jai Alai berria eta erremintako beste pilotaleku batzuk beltzak dira. «Batzuek diote
onena beltz eta zuri garbiak direla, baina
pilotaleku beltz bat bi orduz ikustea neka-
‘‘
Kolore atsegina da, ez du begia
nekarazten eta kantxa gaineko
epika narratiboa hobeto
ikusten laguntzen du»
IÑIGO URREAGA
Bainet-eko telebista errealizadorea
garria da; pentsa, ia ez dago dekoratu beltzik telebistan. Gainera, pilotaleku beltz
batek argiztapen gehiago behar du, urdinak berdeak baino gehiago eskatzen du,
eta beltzak are gehiago oraindik». Zallakoaz gain, badaude pilotaleku urdin gehiago,
Aiakoa urdin argia da —frontisa beltza
bada ere—, eta Getxokoak Zallakoaren kolore bera du . Etorkizunean Bilboko zein
Iruñeko pilotaleku berriak ere urdinak izatea aurreikusita dago. Euskal Herriko mugetatik kanpo aspaldi egin zuten aldaketa,
Valentziako Biomekanika Institutuak
ikerketa bat egin zuen, eta ondorioztatu
zuen Valentziar erarako pilotarako pilotalekuetarako kolore egokiena urdina dela.
Zorua beltza, marrak laranjak
Pilotalekua, baina, paretak baino gehiago
da; marrak daude, kontra kantxa, eta batez ere, argiak. Azken horien garrantzia
nabarmendu du Urreagak: «Kolorea garrantzitsua da, baina argiztapen onik ez
badago… jai dugu! Kolorea argia da». Alde
horretatik, Zallako eredua goraipatu du.
«Antxon Maestre arkitektoak bete-betean asmatu du. Pilotaleku askotan argiak
kontra kantxako marraren gainean daude, baina kontrakantxa ere jokalekua da,
eta hori ilunpean gelditzen da. Zallakoan,
berriz, argiak harmailen gainean daude.
Benetan, pilotaleku ikusgarria da». Zallako Udalak 7 milioi euro inbertitu ditu, eta
kantxara sartzean, argia dela-eta, telebista plato erraldoi bat dela dirudi.
Marrak laranjak dira, paretan zein zoruan. Urdinaren osagarria da, eta gainean bote egitean pilota garbi ikusten da.
«Urdina ez dugu normalizatu, ez EPELen, ezta federazioetan ere, baina hori bai
behartu beharko litzake. Marrak, beti, laranjak». Zorua, berriz, beltza da, eta
oraingoz oso lakarra. Urreagaren iritziz,
onena lurra ere urdina izatea litzateke,
baina badaki gai sentikorra dela. «Miarritzeko pilotalekuan konposite bat bota zuten lurrean, eta ispilu efektua egiten du,
ederra. Baina hori erreminta pilotalekua
da; eskuan, aldiz, aurkakoak agertuko lirateke. Pilota material bizia da, eta denak
du eragina».
Beste auzi bat elastikoak izango dira.
Egun gorri eta urdinekin jokatzen dute,
eta urdinak behar bezala ikusiko ziren zalantzetako bat zen. Urreagaren iritziz, ez
dago eztabaidarik, urdina ondo desberdintzen da. «Pilotariak gorria eta urdina
dira, bi edo lau asko jota, eta desberdintzen dira. Atzeko masa urdina erraldoia
da, eta ondo ikusten dira. Lehen zuriz jokatzen zuten pilotaleku zurietan, ia inork
ikusten ez zituen gerriko batzuekin». Halere, etorkizunean, pilotarien elastikoak
egiten dituen etxeak pilotaleku berrien
urdin tonalitatea kontuan hartu beharko
du eredu berriak egitean.
«Dena iritsiko da»
«Orain kolorea da… baina aldaketa
gehiago etorriko dira». Urreagak ez du
igarle lanetan hasi nahi, baina etorkizunak beste iraultza txiki batzuk ekar ditzake. Koloreari dagokionez: morea. «ATPko
hainbat torneo pista moreetan jokatzen
hasi dira, zergatik ez pilotalekuak?». Azken egunetan belatz begia izan da hizpide, errealizadorearen iritziz, lanabes interesgarria da, baina oso garestia. «Tenise-
an ondo erabil daiteke, bi dimentsiotan
jokatzen delako. Frontoia, aldiz, kubikoa
da, hiru dimentsiotan jokatzen da, hor
daude paretak, eta marra asko. Teknologia hori ondo erabiltzeko kamera asko behar dira. Gainera, aurretik ere asko okupatzen dugu joko espazioa…». Beste pauso bat izango da paretetako publizitatea:
finkoa izan beharrean, argi proiekzio bidez txertatzea.
Baina urrunago ere jo daiteke, eta beti
ikuskizunaren pertzepzioa hobetzeko bidean. Pilotalekua aldatu eta margotzeak
dirutza balio du, pilota bakoitzak, aldiz, 30
euro. Beraz, ez ote litzateke hobe berrikuntzak pilotara bideratzea? Urreagaren
iritzia. «Nahiko nuke nik Inasmet edo halako zentroren batekin esperimentatzea,
pilotak aldatzeko. Produkturen bat
eman, eta argi filtrodun jakin batzuekin
pilotalekuko jendeak pilota berdin ikusi
dezala, eta telebistak askoz hobeto desberdintzea lor daiteke». Halere, pilota
hain txikia izanda, telebistarako iraultza
handia goi bereizmeneko teknologia
(HD) izango da, edo hiru dimentsiotakoa.
«Pentsa, etxetik pilota pilotalekuan aurrera eta atzera ikustea. Baina hainbat
adituk diote hiru dimentsiotako telebista
burmuinarentzat kaltegarria izan daitekeela». Koloreetako pilotalekuak iritsi dira, elastikoak, belatz begiak… «Teknologia badago, pausoak ematea da, eta alde
guztiek bat egitea. Dena iritsiko da, ziur
nago».
«Pilota hobeto ikusten da»
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 25
‹ Kirola
Mikel Urrutikoetxeak eta Mikel
Beroizek atzo estreinatu zuten
pilotaleku urdina, 2. Mailakoaren finalerdi batean. Aurretik, aste barruan, entrenamendu saioak egin zituzten, eta biek oniritzia eman zioten
koloreari. Biek ere bat egin zuten kantxa barrutik ere pilota hobeto ikusten
dela. Urrutikoetxea «harrituta» gelditu zen sartzean, «ederra da, eta ez
dut egokitzeko arazorik izan». Beroizi
ere gustatu zitzaion, nahiz eta hasieran arraroa egin zitzaiola onartu. Iragan asteazkenean Urrutikoetxea Iñaki Izarekin entrenatu zen, eta
sparring-a izan zen pilotalekua
gehien goratu zuena. «Barnetik ere
pilota hobeto ikusten da. Kontrastea
handiagoa delako». Atzoko jaialdiko
lehen partidako pilotariei ere asko
gustatu zitzaien. Denek kolore berrira
ohituz joan beharko dute.
D
G Urdinak dira baita ere
Telebistaren eraginez, hainbat kirolek
jo dute egitura urdinetara. Batzuetan,
atletismoan bezala, urte luzeko tradizioak aldatu dira. Beste batzuetan, aldiz, eskubaloian bezala, telebistaz
ematen diren partidetan espresuki
jartzen dute zoru urdina.
1
Telebistarekin bat. Eskubaloian,
telebistaz ematen diren partida
garrantzitsu gehienetan —Asobal
ligan eta EHFko Txapeldunen Ligan— antolatzaileek oihal sintetiko urdina espresuki garraiatzen dute pista estaltzeko.
Gomazko ehun zatik osatzen
dute, eta presioz behar bezala
kokatzeko ia egun osoa behar da.
Bizkorragoa omen. Atletismoan, tartan urdinak laranja
historikoa bazterrarazi du. Are
gehiago, hainbat kirol psikologok
diote urdinaren gainean marka
hobeak lor daitezkeela. Montjuiceko (Bartzelona) olinpiar estadioko
pista aldatu berri dute, eta 5 milioi
euro kostatu zaie.
2
Hurrengoa, lur harrotua. Lur
artifizialean jokatzen diren tenis
torneo gehienetan pistak urdinak
dira. 2008tik geroztik Australiako
Irekia ere pista urdinetan jokatzen
da —lehen berdea zen—. Lur harrotu lehen probak egin dituzte honezkero, baina tenislari gehienek esan
zuten ez zitzaiela gustatzen, tradizioa argudio hartuta.
3
Bitxikeria bat.Futbol zelai urdinak etorkizuneko
asmakizuna dirudi,baina bat
badago,hori bai,amerikar futbolekoa.Bronco Stadiuma Boise State (Idaho,AEBak) unibertsitateko belar artifizialeko zelaia da,eta taldearen goitizena Blues da; urdinak,alegia.
4
Ez du denerako balio. Izotz
hockeya da zoru urdina
probatu eta atzera egin duen
kirol bakarra. Jokoa ondo ikusteko arazoak buruhauste larria
dira AEBetako NHL ligan, eta
2005ean Buffalon egun batez eginiko saioak ez zuen oihartzunik izan.
5
Zallako Mimetiz pilotaleku berriko
kantxa, pareta urdin ilundun aurrenekoa.
LANDER. F. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
26 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Kirola ›
Beroizek eta Lasak
jokatuko dute
2. Mailako finala
Uhartekoak kostata
kanporatu du
Urrutikoetxea (22-20),
eta Urretxukoak Leizari
irabazi dio (22-16)
I.Magro
Mark Webber Lewis Hamiltonen aurretik, atzoko Istanbul Parkeko entrenamendu saioan. TOLGA BOZOGLU / EFE
Mikel Beroizek eta Aritz Lasak jokatuko dute 2. Mailako buruz buruko txapelketako finala, ekainaren 12an, oraindik zehaztu gabeko pilotaleku batean. Beroiz atzo
pasatu zen finalera, Zallan gorriak ikusita Mikel Urrutikoetxearen aurka irabazi ondoren (2220). Lasa, berriz, herenegun sailkatu zen, Iñigo Leizaren aurka
Beasainen 22-16 irabazita.
Urrutikoetxeak eta Beroizek
partida galanta jokatu zuten atzo
pilotaleku urdinean. Zorua oso lakarra zegoen, eta partida asko gogortzeaz gain, bi pilotariek izan
zituzten botera egokitzeko arazoak. 72 minutu eta ia hirurehun pilotakadaren ondoren, Uhartekoak leher eginda altxa zituen beso-
Webberrek, berriz ere
Australiarrak hirugarren
‘pole’-a lortu du jarraian
Hamilton eta Vettel
gaindituz; eta Alonso
12. postutik irtengo da
G Turkiako Sari Nagusia
Laurentzi Garmendia
Istanbul
Red Bull taldeak bere pole position
bolada etengabearekin jarraitu
zuen atzo Turkian, Mark Webberrek urteko zazpigarrena eman
baitzion. Australiarra da sasoiko
gidaria uneotan, eta Sebastian Vettel bera etsitzen hasia da bere ezina ikusita. Vettelek, baina, adierazi zuen balazta arazoak izan zituelako ibili zela hain makal. Izan
ere, Hamiltonek egin zuen bigarren, eta garaipena posible du
McLarenekoak. Zailago izango
dute Ferrariko gidariek, taldearen 800. lasterketa oso atzetik hasiko baitute.
Txapelketak alde hori erakusten ez badu ere, Red Bull autoak
nagusi dira zirkuitu guztietan.
Nagusitasun horren ordezkari
Mark Webber da, Montmelon
pole-a lortu zuenetik. Hortik aurrera, jokoan izan den guztia irabazi du australiarrak, iazko joera
aldatuz. Inoiz ez da hain indartsu
izan Webber, eta atzo hark eman
zion lehen postua Red Bulli. Vettel
burumakur utzi zuen, barruan zeraman etsipena ezkutatu ezinda.
Gaztea da, eta naturala: pozik dagoenean gainezka agertzen da,
baina atzo bezalakoetan ez daki
etsipen hori gordetzen. Bere alde
du irteeran alde garbia dagokiola,
eta ikusi denagatik, Hamilton bezala alde zikinean daudenek postu bat gal dezakete. Hortxe du Vettelek aukera onena.
Aurrean Webberrek bere lasterketa egingo du ziurrenik, baina Turkian McLaren autoa bereziki ondo dabil. Hamiltonek zioen
bezala, ezinezkoa da hiru astean
Red Bullek Bartzelonan zuen segundo bateko aldea jatea, baina
Gaur
ak bukaeran. Izan ere, ia galduta
izan zuen partidari eman zion
buelta. Urrutikoetxeak hasiera
ikusgarria izan zuen, eskuinez
zein ezkerrez pilota ondo luzatuz
7-18 aurreratu zen. Kantxa gaineko aldea nabarmena zen, eta partida erabakita zegoela zirudien.
Baina Beroizek ez zuen amore
eman, eta lanean jarraituz 20-19
aurreratu zen. Kuraia erakustaldia izan zen berea. Urrutikoetxeak bolada txarra eten zuen (20-20),
baina azken tantoak iazko txapeldunak egin zituen.
Herenegungo Beasaingo partidak ez zuen hainbeste emoziorik
izan, eta Lasa lan oso txukuna
eginda sailkatu zen. Irabazleak
txapelketako partidarik onena jokatu zuen Leizaren aurka. Urretxukoak oldarkor jokatu zuen, sotamanoz ausart sartu eta sake
errematea bilatzen. Leizak, tartean, saketik eginiko tantoei esker
—sei guztira— eutsi zion orekari
(11-11). Errestoarekin asmatzen
hasi zenean, baina, Lasa nagusi
izan zen (12-19). Irabazleak hamalau tanto egin zituen jokoan.
La Sexta 14:00
TF1 14:00
Luz
era
5,338
km
Itzuliak
58
Distantzia guztira
2009ko podiuma
309,356 km
ak
gune
Bihur
14
Pole errekorra
1. Jenson Button
BrawnGP
1.26,506 K. Raikkonen
2. Mark Webber
Red Bull
Lasterketako errekorra
3. Sebastian Vettel
Red Bull
1.24,770 J. P. Montoya
Ferrari
2008
McLaren 2005
Txapelketa
Gidariak
Puntuak
Eskuderiak
Puntuak
1. Mark Webber
Red Bull
78
1. Red Bull
156
2. Sebastian Vettel
Red Bull
78
2. Ferrari
136
3. Fernando Alonso
Ferrari
75
3. McLaren
129
Mikel Beroiz pilota zail bat bueltatzen, atzoko Zallako partidan. M. V. /ARP
Polea
Gidariak
1. Mark Webber
Denbora
1.26,295
Gidariak
Denbora
2. Lewis Hamilton
0,138 ra
6. Nico Rosberg
0,567 ra
3. Sebastian Vettel
0,465 era
7. Robert Kubica
0,744 ra
4. Jenson Button
0,486 ra
8. Felipe Massa
0,787 ra
http://kanalak.berria.info/1formula
pausoak norabide egokian emanez, abordaia egin dute Istanbulen. Hamiltonek esku artean konfiantza ematen dion autoa duenean izugarria da hura ikustea, eta
atzo horrela zebilen. Jada ostiralean ondo moldatu zirela ikus zitekeen. Webber gainditzea oso
zaila izango da, baina Hamiltonek oraindik ez du irabazi aurten,
eta lehorte horri amaiera jarri
nahi dio.
G Jaialdiak
5. Michael Schumacher 0,562 ra
Txapelketan Ferrari da Red Bullen aurkari nagusia. Atzo, ordea,
Ferrarik ez zuen erakutsi. Alonsok ezin izan zuen lehen hamarren artean sartu, eta Massa zortzigarren izan zen. Zortziehun
lasterketa osatuko ditu gaur Ferrarik, eta Domenicalik onartu
du berehala hobetu behar dutela.
Bestela McLarenek hartuko du
bigarren taldearen tokia. Lehena,
ezbairik gabe, Red Bullena baita.
OSTIRALEKO EMAITZAK
pBeasain. Martinez de Irujo-L.
Galarza 22; Berasaluze IX.a-Zubieta 10. Leiza 16; Aritz Lasa 22.
ATZOKO EMAITZAK
pZalla. Berasaluze VIII.a-Apraiz
19; Bengoetxea VI.a-Begino 22.
Beroiz 22; Urrutikoetxea 20.
pPalencia. Antxia-Huarte 2;
Gomez-Gorriti 0 (10-6, 10-7).
Del rey-Arzelus 2; AmantegiZabala 1 (8-10, 10-6, 5-1).
pEuskal. Matxin VI.a-Zubizarreta 35; Urrutia II.a-Urko 25.
Juaristi-Lizaso 40; Urtasun-
Urrutia 30. Agirresarobe-Etxeberria III.a 40; Uterga-Badiola
35. Matxin III.a-Barrenetxea IV.a
30; Endika-Aizpurua II.a 20.
pBergara. Ezkurra-Baleztena
40; Urriza-Ion 33.
pDeportivo. Altadill-Oiarzabal
40; Zulaika-Larrinaga 33. Lujan
26; Gaubeka 35.
*)-.44/
,,.-&%)
*,.#(
2010eko maiatzaren 30a, igandea
berria 27
‹ Publizitatea
28 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Agenda›
D
Ekitaldiak
Musika
Maitasun eta gorroto harremanak landu dituzte Laurence Yadik eta Nicolas Cantillonek. DOROTHEE THEBERT
Bikote harremana eta dantza
Suitzako 7273
konpainiak musikarik
gabeko koreografia
sinple bezain indartsua
aurkeztuko du Bilbon
Erredakzioa
Laurence Yadik eta Nicolas Cantillonek osaturiko Compagnie
7273 dantza taldea Romance-s pieza aurkezten ari da egunotan Bilbon. Gaur da azken aukera Suitzako konpainiaren lan sinple bezain indartsua ikusteko.
Maitasun harremanak edo,
hobe esanda, maitasun-gorroto
harremanak hartu dituzte gai
gisa azken sorkuntza lan honetarako. Isiltasunean egiten dute
dantza, 45 minutuz elkarren inguruan. Elkarri heltzen, elkarren
arteko harremanaz mugimenduekin mintzatzeko. Mezua unibertsala da, ordea: bikote ororen
inguruko ikuskizuna da.
Maitasun mota guztiak aztertzen dituzte piezan, bikote posible
oro. Eta, halere, harreman estereotipatuetatik ihes egitea lortzen
dute.
La Vision du Lapin, Simple Proposition, On Stage eta Merry-GoRound dira, besteak beste, talde-
ak azken urteotan aurkeztu dituen egitasmoak. Climax piezarekin, arteak laguntzeko Lietchi
fundazioaren saria irabazi zuten.
Genevako hiriaren zein Suitzako
beste hainbat erakunderen laguntza dute.
Dantzaren esanahiaren bila dabilen konpainia gisa deskribatu
dute. Yadi eta Cantillon dantzariek beraiek sortu dute ideia eta
koreografia.
‘ROMANCE-S’
7273 KONPAINIA
pNoiz. Gaur, 20:00etan, La
Fundicion aretoan, Bilbon
(Francesc Macia, 1).
Emakumeak Ekialde Hurbilean
Bihartik ostegunera,
emazteek duten egoera
landuko dute
dokumental eta
solasaldiekin, Bilbon
Erredakzioa
Zinema eta hitza erabiliko dute
besteak beste, Palestinako emakumeen egoera ezagutarazteko,
bihartik asteazkenera Bilboko
Euskalduna jauregian egingo
den Emakumeak, Ekialde Ertaina eta Erresistentzia Zibila zineforumean.
Libano, Jordania, Siria eta Palestinako emakumeen errealitatea erakutsiko dute, dokumentalen bidez. Horrez gain, dokumentalon egileak Bilbon izatea espero
dute, gaia lehen eskutik ezagutarazteko.
Bihar, 18:30ean, Mai Masriren
Diario de Beirut: verdades, mentiras y vídeos lana emango dute. Serene Assir kazetari libanoarra
gonbidatu dute.
Asteartean, Mais Darwazaren
Llévame a mi tierra dokumentala
emango dute. Zuzendaria mahaiinguruan izango da, Reem Lutti
irakaslearekin batera, besteak
beste.
Hurrengo egunean, Diana El
Jeiroudiren Muñecas, una mujer
de Damasco lana erakutsiko digute.
Ostegunean, Tahani Rachedren Soraida, una mujer en Palestina ikusi ahalko da.
Biladi palestinar kultur elkarteak antolatu du zineforuma.
2003. urtean sortu zen; ezer irabazteko asmorik gabeko erakundea da, eta bere helburua Palestinaren eta Euskal Herriaren arteko kultura harremanak sendotzea da. Arabieraz, nire lurra
esan nahi du biladi-k.
ZINEFORUMA
pNoiz. Bihartik ostegunera,
Euskalduna jauregian, Bilbo.
pAia. Erromeria, Ostolaza eta
Andonegirekin. Gaur, 18:30etik
aurrera, Aristerrazun.
pBaiona. Old School Funky
Family. Gaur, 18:00etan, Baionako Gainetan.
pDonostia. Autoramas. Gaur,
20:00etan, Le Bukowskin.
pDurango. The Riff Truckers
eta Jon & Sugramas. Gaur,
22:00etan, Plateruenan.
pElgoibar. Akordeoi Orkestraren kontzertua. Gaur,
19:00etan, Maalako parkean.
pEtxarri Aranatz. Otxalde eta
Bizardunak. Gaur, 19:00etan,
Musika plazan.
pGasteiz. The Space Rangers
eta Los Fontane. Gaur,
20:00etan, Ibu Hots aretoan.
pHondarribia. Imuntzo eta
Beloki. Gaur, 17:00etan, Zumardian.
pMarkina-Xemein. Euskal
Kantak Jardinean. Gaur,
18:00etan, Uhagonen.
pTolosa. Aintzina. Gaur, Bonberenean.
pUrnieta. Erdizka Lauetan.
Gaur, 19:00etan, Donibane plazan.
pZarautz. Total Abuse eta
Keep Diggin. Bihar, 20:30ean,
Putzuzulo gaztetxean.
pZiortza-Bolibar. Passamezzo
Antico. Gaur, 18:00etan, Kolegiatan.
Antzerkia
pBilbo. Platonov. Gaur, Eliseo
Zelaiak antzokian.
pBilbo. Gazte Antzerki Topaketak. Bihar, 18:00etan, Kafe
Antzokian.
pBurlata. Presas, NUPeko
Antzerki Taldea. Gaur,
20:00etan, kultur etxean.
pDeba. Oteizari omenaldia.
Gaur, 13:00etan, pilotaleku
berrian.
pGetxo. Nora zoaz Txanogorritxo, Deabru Beltzak taldearekin. Gaur, 18:00etan, Areetako
Andres Isasi musika eskolan.
pOndarroa. Xabinaitor. Gaur,
20:30ean, Kafe Antzokian.
Dantza
pBilbo. Romanace’s, Compagnie 7273. Gaur, 20:00etan, La
Fundicion aretoan.
pDonostia. Brasilgo dantzen
jaia. Gaur, 14:00etatik aurrera,
Larratxo kultur etxean.
pEibar. Ezpalak Dantza Jauzien
Nazioarteko Jaialdia. Gaur,
12:30ean, Untzaga plazan.
Bertsolaritza
pDonostia. Ikastetxeak Bertsotan jaialdia. Asteartean,
17:30ean, Antzoki Zaharrean.
pDonostia. Ikastetxeak Bertsotan jaialdia. Asteartean,
19:00etan, Antzoki Zaharrean.
pDonostia. Ikastetxeak Bertsotan jaialdia. Asteazkenean,
17:30ean eta 19:00etan, Antzoki Zaharrean.
pDonostia. Ikastetxeak Bertsotan jaialdia. Ostegunean,
17:30ean eta 19:00etan, Antzoki Zaharrean.
pHazparne. Iparraldeko XVII.
bertsulari gazteen xapelgoa.
Haurren maila. Finala. Ostegunean, 10:30ean, finala. Mendealan.
pUsurbil. Bertso saioa. Bihar,
14:30ean, Udarregi ikastolan.
Bertsolariak: Uxue Alberdi eta
Amets Arzallus.
Hitzaldiak
pDonostia. Somalia: causas
de un estado fallido, Itziar RuizGimenezekin. Bihar, 19:00etan,
Koldo Mitxelena kulturunean.
pDonostia. Sargazo Itsaso
Zabala Jean Rhysen eleberriaz
mintzatuko dira literatura solasaldian, Harkaitz Canok gidatuta. Bihar, 19:30ean, San Jeronimo kaleko sotoan.
pIruñea. Guifi.net komunikazio
sarearen inguruko hitzaldia.
Asteazkenean, 21:00etan, Akelarre kultur elkartean (Txantrea).
Ikus-entzun
pBergara. Children of Men
filma. Gaur, 18:00etan, gaztetxean.
pGasteiz. Shisha-Pangmarako
igoera. Gaur, 20:00etan, Hala
Bedi tabernan.
Bestelakoak
pDonostia. Komuneko paperean idatzitako poemak errezitaldia, Imanol eta Mattin Epelderekin. Gaur, 18:00etan,
Dokan.
pDonostia. Ez dago etxean,
Jokin Urainen saiakera aurkeztuko du Jose Luis Otamendik.
Ostegunean, 11:00etan, San
Jeronimo kaleko sotoan.
pZamudio. Eroriaren logika,
errezitaldia egingo du Juanra
Madariagarekin. Bihar,
20:00etan, Dorretxean.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 29
‹ Agenda
D
Erakusketak
pAzkoitia. Euskaldunen pilota
jokoa. Maiatzaren 31 arte, Elkargunean.
pAzpeitia. Usoa Fullaondoren
margoak. Ekainaren 15a arte,
Biur galerian.
pBilbo. Del mar, la montaña y
otros lugares para contemplar,
Joseba Garcia artistaren argazki
erakusketa. Ekainaren 3ra bitartean, Deustuko Liburudendan.
pBilbo. Rober Rauschenberg:
Gluts erakusketa. Guggenheim
museoan.
pDonostia. Argia Urez, San
Salvador eta Iker Badiesen
akuarelak. Ekainaren 19a arte,
Ekain galerian.
pDonostia. Superflat, Takashi
Murakamiren lanak. Ekainaren
19a arte, Okendo kultur etxean.
pDonostia. Atunetan: pesca
sostenible y consumo responsable erakusketa. Udara bitartean, Aquariumean.
pEibar. Manuel Zabala artistaren erakusketa. Uztailaren 23ra
bitartean, Armagintzaren
museoan.
pIrun. Hiru margolari, Carmen
Maura, Javier Sagarzazu eta
Susana Zaldibarren erakusketa. Ekainaren 13ra bitartean,
Amaia KZ gunean.
pIruñea. Jokin Alegria artistaren oleo erakusketa. Maiatzaren 31ra bitartean, Potemkin filmotekan.
pOieregi. Uraren azala, Tomas
Sobrinoren margoak. Gaur azken eguna. Bertizko Natur Parkean.
pTolosa. Halere, natura gara,
Nisa Goibururen margoak. Gaur
2
Musika qThe Space Rangers
eta informazio gehiagorako,
943-88 22 90 telefonoan eta
[email protected] helbidean.
Lehiaketak
ALEMANIAKO SURFLARI KLASIKOAK
Surf musika jaialdia antolatu dute gaurko,
20:00etan, Gasteizko Ibu Hots aretoan. Dagoeneko 50 urte bete ditu rockaren aldaera hondartzazaleak, eta The Space Rangers Alemaniako
taldeak horren estilorik klasikoena jotzen du.
azken eguna, Aranburu jauregian.
pTolosa. Nire kameratik mundura, Adolfo Tannenbaunen argazki erakusketa. Ekainaren
12ra bitartean, Aranburu jauregian.
pZarautz. Oskar Alegria, W.
Boiseel eta Estudio Luzarten
argazki erakusketak. Sanz
Enean, Torre Luzean eta Galeria
Bidean, hurrenez hurren. Gaur
azken eguna.
pZarautz. Argazkigintza eta
2003. urtean sortu zuten taldea, Ulm hirian. Urte
amaierarako bigarren diskoa argiataratuko dute
Kamikaze Records etxearekin. Los Fontane taldea izango dute lagun Gasteizen. Gorbata eta
Mexikoko borrokalari maskarak eta guzti. BERRIA
inprimategia. Gaur azken
eguna. Photomuseumen.
Ikastaroak.
pDonamartiri. Idazketa lantegia, Itziar Madinarekin. Ekainaren 4an. Informazioa:
055 929-40 50 eta [email protected].
pDonostia. Psikomotrizitate
ikastaroa, 4, 5 eta 6 urte bitarte-
ko haurrentzat. Ekainean eta
irailean, astean bi egunetan.
Amara Berri eskolan. Informazioa: 618-74 07 93.
pDonostia. Didgeridoo ikastaroa. Informazioa: 606-10 74 64
telefonoan.
pDonostia. Haur eta Gazteen
aisialdiko zuzendari ikastaroa.
Izena emateko eta informazioa
jasotzeko: 943-31 14 74.
pOrdizia. Sukaldaritza osasuntsuaren ikastaroa, Goierri Lanbide eskolan. Izena emateko
Hilberriak
ESKELAK
(0034)943 30 40 30
[email protected]
pBilbo. Euskadi-Cuba elkarteak antolatuta, Komunika Sur
hegoaldeari buruzko film laburren lehiaketa. Lehiaketaren oinarriak www.euskadicuba.org
helbidean. Informazio gehiagorako, 94-415 11 07 telefonoan.
pEtxarri Aranatz. Festetako
kartel lehiaketa. Lanak ekainaren 18a baino lehen aurkeztu
behar dira, udaletxean. Informazio gehiagorako, 948-46 09
30 telefonoan eta www.etxarriaranatz.com helbidean.
pOrdizia. Lazkao Txiki XIX. bertsopaper lehiaketa, 13 urtetik
gorakoentzat. Lanak uztailaren
1a baino lehen aurkeztu behar
dira Argi Berri elkartean. Informazio gehiagorako, 649-01 12
62 telefonoan.
pZizur Nagusia. Festetako kartel lehiaketa. Lanak ekainaren
25a baino lehen aurkeztu behar
dira, udaletxeko kultura zerbitzuan. Informazio gehiagorako
948-18 25 00 telefonoan.
pZumarraga/Urretxu. Iparragirre sariak: Bertsopaperak, narratiba eta poesia. Epea: irailaren 24a baino lehen.
pZumarraga/ Urretxu. Iparragirre sariak: Argazkia. Epea:
urriaren 1a baino lehen.
pZumaia. Hirikoa argazki lehiaketa. Lanak aurkezteko azken
eguna: ekainaren 23a. Informazioa: 943-86 10 56 eta [email protected].
30 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Agenda ›
1
Filmen estreinaldiak
Ames en Stock
Frantzia,AEB,2008.Zuz.: Sophie
Barthes.Akt.: Paul Giamatti,Dina
Korzun,David Strathairn,Emily Watson.97 min.Paul Giamatti antzezlea
oso urduria eta ezegonkorra da;Tio Vania antzezlana interpretatu behar duen
bakoitzean larritu egiten da.Egun batean,antsietatea duten pertsonei teknokologia berrien bidez arima izozten dien
enpresa baten berri izango du.Giamattik enpresara joatea erabakiko du bere
arima izozteko asmoz.Baiona (L’autre).
Etat D’Elue/A propósito
de Elly
Ça commence par la fin
Frantzia, 2009. Zuz.: Michael Cohen.
Akt.: Emmanuelle Beart, Michael
Cohen, Leopold Kraus. 88 min.
Gabrielle eta Jean bikoteak Parisen
udan duen maitasun istorio gatazkatsua. Miarritze (Royal).
Jacuzzi al pasado
+16. AEB,2010.Zuz.: Steve Pink.Akt.:
John Cusack,Lizzy Caplan,Crispin
Glover,Chevy Chase,Kate Walsh,Se-
1
bastian Stan.100 min.Hiru lagunek
denbora asko daramate elkar ikusi gabe.Mendiko hotel batera joango dira
asteburua pasatzera.Jacuzzia probatu,
eta denboraren makina batek 1986.urtera eramango ditu.Komedia.Gasteiz
(Abaco Boulevard,Yelmo Gorbeia),Bilbo (Zubiarte),Barakaldo (Max Ocio,
Yelmo),Getxo (Lauren),Leioa (Artea),
Donostia (Bretxa),Irun (Cinebox,Txingudi),Usurbil (Urbil),Iruñea (Golem La
Morea),Tutera (Ocine),Uharte (Itaroa),
Viana (Las Cañas).
Frantzia,2009.Zuz.: David Haddad.
Akt.: David Haddad,Marie Lorna Vaconsin,Philippe Stellaire.85 min.Auzoko festak direla eta,Pierrek eraikineko bizilagunak gonbidatu ditu askaria
hartzera.Alkateak ere festara joatera
gonbidatzen du,baina albiste txar bat
emango diete.Angelu (Moncine).
Mi nombre es Khan Indiako filma Hego Euskal Herrian dago ikusgai. BERRIA
Legión
+7. India,2009.Zuz.: Karan Johar.
Akt.: Shahrukh Khan,Kajol,Christopher B.Duncan,Steffany Huckaby,Carl
Marino.130 min.Rizwan Khan amarekin hazi da,Bombay hirian,eta Aspergerren sindromea du.Irailaren 11ko atentatuen ostean,atxilotu egingo dute bere
«jokaera susmagarriagatik».Drama
erromantikoa.Gasteiz (Florida),Bilbo
(Golem Alhondiga,Multi),Barakaldo
(Max Ocio),Donostia (Principe),Iruñea
(Golem Baiona).
+16. AEB,2010.Zuz.: Scott Stewart.
Akt.: Paul Bettany,Lucas Black,Tyrese Gibson,Adrianne Palicki,Kevin Durand,Jon Tenney.100 min.Jainkoak fedea galdu du gizakiarengan.Aingeru
talde bat bidaliko du Lurrera,bigarrenez
gizakiak akabatzeko.Basamortuan ezkutatuta dagoen matxino batek egingo
die aurre,Miguel goiaingeruarekin batera.Gasteiz (Abaco Boulevard,Guridi,
Yelmo Gorbeia),Barakaldo (Max Ocio,
Yelmo),Durango (Zugaza),Getxo (Lauren),Leioa (Artea),Donostia (Bretxa),
Irun (Cinebox,Txingudi),Usurbil (Urbil),
Iruñea (Golem La Morea,Carlos III),Tutera (Ocine),Uharte (Itaroa),Viana (Las
Cañas).
Mi nombre es Khan
Rabia
+12. Espainia-Mexiko-Kolonbia,
2010.Zuz.: Sebastian Cordero.Akt.:
Martina Garcia,Gustavo Sanchez Parra,Concha Velasco,Iciar Bollain,Alex
Brendemuhl,Jon Gonzalez.95 min.
Jose Maria igeltseroa da,eta Rosak etxe
batean egiten du lan.Etorkinak dira,eta
Espainian bizi dira.Rosaren nagusiak
oporretara joango dira,eta Jose Maria
eramango du lan egiten duen etxera.
Gasteiz (Florida),Bilbo (Capitol,Golem
Alhondiga),Donostia (Principe),Iruñea
(Golem Yamaguchi).
Street Dance 3D
D. Erresuma Batua,2010.Zuz.: Max
Giwa,Dania Pasquini.Akt.: Charlotte
Rampling,Rachel McDowall,Nichola
Burley.84 min.Kaleko dantzari batzuek ballet klasikoko eskola bateko
ikasleekin batera egingo dute lan,entseatzeko leku bat lortu eta street dan-
+18. AEB,2010.Zuz.: Breck Eisner.
Akt.: Radha Mitchell,Danielle Panabaker,Timothy Olyphant,Joe Anderson,Preston Bailey.88 min.Pensylvaniako (AEB) hiri txiki batean lehergailu
biologiko batek eztanda egingo du.
Handik aurrera,herritarrak zonbi bilakatuko dira. Remake bat da.Gasteiz (Abaco Boulevard,Guridi,Yelmo Gorbeia),
Bilbo (Zubiarte),Barakaldo (Max Ocio,
Yelmo),Getxo (Lauren),Leioa (Artea),
Portugalete (Ballonti),Donostia (Bretxa),Errenteria (Niessen),Irun (Txingudi),Usurbil (Urbil),Tutera (Ocine),
Uharte (Itaroa).
White Material
Frantzia,2008.Zuz.: Claire Denis.
Akt.: Isabelle Huppert,Christopher
Lambert,Nicolas Duvauchelle,Isaach de Bankole,Adele Ado.112 min.
Maria kafea ekoizten duten lur sail bateko jabea da Afrikan.Izaera gogorra du,
eta guztiaren gaineko kontrola izatea
gustuko du.Gerra zibila piztean,inoiz
baino gogorrago zaindu beharko du uzta.Komedia eta drama uztartzen dira
filmean. Baiona (L’autre cinema).
Zinema
Filmen laburpenak
80 egunean
The Crazies
La fête des voisins
+12. Iran, 2009. Zuz.: Asgar Farhadi.
Akt.: Golshifte Farahani, Tarane Alidusti, Mani Hagigi. 119 min. Ahmad
Alemanian bizi da aspalditik. Iranera
itzuliko da, bisita labur baterako, eta
haren lagunek bilera bat antolatuko
dute Kaspiar Itsasoan. Bilbo (Golem
Alhondiga), onostia (Trueba), Baiona
(L’autre cinema). JBA.
D
ce-ko txapelketa irabazteko asmoz.
Dena den,hasieran bi taldeak ez dira
ongi konponduko.Gasteiz (Yelmo Gorbeia),Bilbo (Golem Alhondiga,Zubiarte),Barakaldo (Max Ocio,Yelmo),Leioa
(Artea),Portugalete (Ballonti),Santurtzi (Serantes),Donostia (Antiguo Berri,
Bretxa),Errenteria (Niessen),Irun (Txingudi),Baiona (CGR),Angelu (Moncine),
Donibane Lohizune (Le Select),Iruñea
(Golem La Morea),Tutera (Ocine),Viana (Las Cañas).
111
D. Euskal Herria, 2010. Zuz.: Jon Garaño eta Jose Mari Goenaga. Akt.: Itziar
Aizpuru, Mariasun Pagoaga. 105 min.
Axun, 70 urteko emakume bat, alabaren senar ohia zaintzera joango da
ospitalera. Berarentzat ustekabean,
ondoko gaixoa zaintzen duen emakumea Maite da, nerabezaroko lagun
mina, 50 urte luzean ikusi ez duena.
Gaztetan zuten kimika oraindik bizirik
dagoela sumatuko dute. Gasteiz (Florida), Bilbo (Capitol, G. Alhondiga), Barakaldo (Max Ocio), Donostia (Antiguo
Berri, Principe), Eibar (Coliseo), Errenteria (Niessen), Iruñea (G. Yamaguchi),
Uharte (Itaroa).
Baarìa
+7. Italia, 2009. Zuz.: Giuseppe Tornatore. Akt.: Monica Bellucci, Raoul
Bova, Michele Placido, Angela Molina, Enrico Lo Verso. 106 min. Istorio
epiko bat kontatzen du filmak, hiru
belaunaldiren bitartez. Faxismoaren
sorrera, II. Mundu Gerra eta gerra osteko Italia ageri dira. Gasteiz (Yelmo Gorbeia), Bilbo (Multi), Donostia (Principe), Iruñea (Golem Baiona).
Copie conforme
Frantzia-Italia-Iran,2010.Zuz.: Abbas Kiarostami.Akt.: Juliette Binoche,William Shimell,Jean-Claude
11111 BIKAINA
1111 OSO ONA
111 ONA
11 BALEKOA
1 TXARRA
Carriere,Agathe Natanson,Gianna
Giachetti,Adrian Moore.106 min.Italian,Toscanako hegoaldeko herrixka
batean,gizon batek eta emakume batek topo egingo dute.Gizona idazle bat
da,eta hitzaldi bat ematera joan da.
Emakumea Frantziako galerista bat da.
Drama.Baiona (L’Autre),Donibane
Lohizune (Le Select),Miarritze (Royal).
El pastel de boda
D. Frantzia,2010.Zuz.: Denys GranierDeferre.Akt.: Clemence Poesy,Jeremie Renier,Jean-Pierre Marielle,Christophe Aleveque.115 min.Berengere
eta Vincent ezkondu egingo dira,familia zintzoetan egiten den moduan.Senideak eta lagunak bilduko dira ekitaldirako,baina laster ikusiko dute senideak
ezin direla lagunak bezala aukeratu,eta
belaunaldien gatazka sortuko da.Komedia erromantikoa da.Gasteiz (Florida),Bilbo (Golem Alhondiga,Multi),Getxo (Lauren),Santurtzi (Serantes),Donostia (Principe),Iruñea (Golem Yamaguchi),Uharte (Itaroa).
Prince of Persia
+7. AEB,2010.Zuz.: Mike Newell.Akt.:
Jake Gyllenhaal,Gemma Arterton,
Ben Kingsley,Alfred Molina.
116 min.Persia,Erdi Aroan.Printze
abenturazale batek indarrak batuko ditu printzesa batekin,diktadore gaizto
bati aurre egiteko.Izan ere,diktadoreak
mundua suntsi dezakeen hondar ekaitza sortzeko asmoa du.Bideo jokoen
sailean oinarrituta dago.Gasteiz (Abaco Boulevard,Guridi,Yelmo Gorbeia),
Bilbo (Capitol,Zubiarte),Barakaldo
(Max Ocio,Yelmo),Basauri (Sozial),Ge-
txo (Lauren),Leioa (Artea),Mungia (Torrebillela),Portugalete (Ballonti),Santurtzi (Serantes),Donostia (Antiguo Berri,Bretxa,Principe),Eibar (Coliseo),
Errenteria (Niessen),Irun (Cinebox,
Txingudi),Usurbil (Urbil),Baiona (CGR
Center),Angelu (Moncine),Donibane
Lohizune (Le Select),Iruñea (Golem
Baiona,Golem La Morea,Carlos III),Lizarra (Golem Los Llanos),Tutera (Ocine),Uharte (Itaroa),Viana (Las Cañas).
Robin Hood/Robin des bois
+7. AEB, 2010. Zuz.: Ridley Scott. Akt.:
Russell Crowe, Cate Blanchett,
William Hurt. 140 min. XIII. mendea,
Britainiako lurraldeetan. Rikardo erregearen esanetara dagoen arkulari bat
da Robin. Rikardo hiltzen denean,
Nottinghamera joko du Robinek. Ustelkeriari aurre egingo dio, eta Lady Marionekin maiteminduko da. Gasteiz (A.
Boulevard, Guridi, Y. Gorbeia), Bilbo
(Capitol, Golem Alhondiga, Zubiarte),
Barakaldo (Max Ocio, Yelmo), Getxo
(Lauren), Leioa (Artea), Portugalete
(Ballonti), Zalla (Antzokia), Donostia
(A. Berri, Bretxa, Principe), Errenteria
(Niessen), Irun (Mendibil, Txingudi),
Tolosa (Leidor), Usurbil (Urbil), Baiona
(CGR, L’Autre), Angelu (Oscar), Donibane Lohizune (Le Select), Miarritze
(Royal (JBA)), Iruñea (G. Baiona, G. La
Morea, Carlos III), Tutera (Ocine), Uharte (Itaroa), Viana (Las Cañas).
Siempre hay tiempo
D. Espainia, 2010. Zuz.: Ana Rosa
Diego. Akt.: Txema Blasco, Edu Bulnes, Sergi Calleja, Maite Sandoval,
Fermi Reixach. 84 min. Hector adine-
ko gizon bat da, eta Euskal Herrian bizi
da. Baina autobia bat egin behar dute,
eta herritik joan beharko du. Hirira
heldu, eta Bruno bilobarekin partekatuko ditu arazoak. Gasteiz (Florida),
Bilbo (Multi), Iruñea (Olite).
Two Lovers
111
+12. AEB, 2008. Zuz.: James Gray.
Akt.: Joaquin Phoenix, Gwyneth Paltrow, Vinessa Shaw, Isabella Rossellini, Elias Koteas. 100 min. Bi familia
juduk euren negozio komunak sendotu
nahi dituzte, euren seme-alabak
ezkonduta. Baina arazo bat dago:
familietako baten semea bizilagunaren
alabarekin maitemindurik dago. Drama
erromantikoa da. Gasteiz (Abaco Boulevard, Yelmo Gorbeia), Barakaldo
(Max Ocio), Bilbo (Zubiarte), Donostia
(Principe), Iruñea (G., Carlos III).
Un ciudadano ejemplar
+16. AEB, 2010. Zuz.: F. Gary Gray.
Akt.: Gerard Butler, Jamie Foxx, Colm
Meaney, Michael Gambon, Leslie
Bibb. 108 min. Law Abiding Citizenek
dena galdu zuen, eta edozer egiteko gai
da. Duela hamar urte haren emaztea
eta alaba hil zituzten. Hiltzaileak askatu egingo dituzte, fiskalaren erruz.
Orduan, Law mendeku odoltsuarekin
hasiko da. Gasteiz (A. Boulevard, Yelmo
Gorbeia), Bilbo (Zubiarte), Barakaldo
(Max Ocio, Yelmo), Getxo (Lauren),
Leioa (Artea), Portugalete (Ballonti),
Donostia (Bretxa), Errenteria (Niessen),
Irun (Cinebox, Txingudi), Usurbil (Urbil),
Iruñea (Golem La Morea, Olite), Tutera
(Ocine), Uharte (Itaroa), Viana (Las
Cañas).
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 31
‹ Agenda
1
MIARRITZE
Aretoak
Legión
Jacuzzi al pasado
The crazies
Principe de Persia
Araba
GASTEIZ
D ABACO BOULEVARD
Boulevard merkataritza gunea (902-22 16 22).Ikuslearen eguna: osteguna.
The crazies
Robin Hood
Un ciudadano ejemplar
Jacuzzi al pasado
El plan B
Two lovers
Legión
Principe de Persia
16:15
16:00 16:30
16:05
16:20
16:00
Alicia en el país de las maravillas
Noche loca
Que se mueran los feos
Iron man 2
18:15 20:20 22:25
19:00 19:30 22:00 22:20
18:20 20:30 22:45
18:20 20:25 22:30
18:15
20:20 22:35
16:00 18:05 20:15 22:30
15:40 17:00 18:00 19:30 20:20
22:00 22:40
15:45 18:00 20:15 22:30
16:10 18:10
20:10 22:25
17:00 19:30 22:15
D FLORIDA
El plan B
Viaje magico a Afric a 3D
Un ciudadano ejemplar
Robin Hood
Alicia en el país de las ...3D
Iron man 2
Como entrenar a tu dragon
Que se mueran los feos
12:15
12:15
12:15
12:15
21:15
12:15
12:15
16:20
16:05
16:10
15:45
22:30
15:30
15:40
18:20 20:20
18:05 20:05
18:10 20:10
16:45 18:00
D ROYAL
Ajami
14:00
Ça commence par la fin
Copie conforme
14:00
Dans ses yeus
Film socialisme
J’ai oublié de te dire
Mammuth
Robin des bois (JBA)
Solutions locales pour desordre....
La stratégie du choc (JBA)
Soleil trompeur (JBA)
14:00
Le criquet
Les aventures de Don ...
22:20
22:05
22:10
19:00 20:15
17:30
19:30 21:40
17:45 20:30
12:00 15:50 18:05 20:15 22:25
12:15 15:30 17:55
12:15 15:45
20:20 22:30
20:00
D IBAIGANE
Habitación en Roma
Mi normbre es Khan
Principe de Persia
Baaria
Robin Hood
Two lovers
Que se mueran los feos
17:30 20:00
DBERMEO. Nestor Basterretxea.
El supercanguro 17:00
Que se mueran los feos 19:30
DDURANGO. Zugaza. El supercanguro
17:15 20:00
17:00 19:45
17:00 19:45
17:00 19:45
17:15 20:00
17:15 20:00
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
17:15 20:00
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
17:00 19:45
17:00 19:45
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D GOLEM YAMAGUCHI
(948-22 23 33) Ikuslearen eguna: asteazkena.
Rabia
80 egunean
El pastel de boda
Yo soy el amor
El escritor
17:00
Legión 19:30 22:30
DELORRIO. Arriola.
Soul Kitchen 20:00
D GOLEM LA MOREA
Principe de Persia
Legión
Los caminos de la memoria
The crazies
La nana
Alicia en el país de las maravillas
Que se mueran los feos
Robin Hood
DERMUA. Lobiano.
(948-22 23 33) Ikuslearen eguna: astelehena.
Prince of Persia, Mike Newell zuzendariaren filma. BERRIA
Ez dago emanaldirik.
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30
20:00
17:15 20:00
DGERNIKA. Lizeo Antzokia.
80 egunean 19:00 22:00
GETXO
D LAUREN GETXO
Legión
Street dance 3D
Jacuzzi al pasado
The crazies
Fantastico Sr.Fox
Principe de Persia
18:30 20:30 22:30
20:00
18:05 20:05 22:05
17:55 19:55 21:55
17:30
17:00 18:00 19:15 20:15
22:30
Robin Hood
17:30 18:30 20:30 21:30
Baaría
19:15 22:00
Alicia en el país de las maravillas 3D
17:45
22:15
Que se mueran los feos
18:10 20:20 22:30
Two lovers
16:35 18:40
El plan B
20:45 22:45
Oceanos
15:50 17:50
Iron man 2
15:45 18:10 20:40
Un ciudadano ejemplar
19:50 21:50
El escritor
19:30 22:00
Cómo entrenar a tu dragón
17:30
El super canguro
16:00
Arriluze,z/g (94-431 03 10).Ikuslearen eguna: asteazkena
DAMURRIO. Amurrio Antzokia.
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
16:30
15:45
16:05
15:55
15:30
15:45
21:30
15:30
La niñera mágica y el Big Bang 18:00 En concierto 20:00
Bizkaia
BILBO
D CAPITOL
Villarias ,10 (94-431 03 10).Ikuslearen eguna: astelehena
19:45
17:00 19:45
17:00 19:45
16:45
19:45
22:30
22:30
22:30
22:30
D GOLEM ALHONDIGA
(94-6070767)
Jacuzzi al pasado
El escritor
Alicia en el país de las maravillas
El pequeño Nicolas
The crazies
Un ciudadano ejemplar
Que se mueran los feos
Two lovers
El pastel de boda
Robin Hood
Principe de Persia
Legión
16:10 18:10 20:10 22:10
16:15
19:15 22:10
16:00 18:10
20:20 22:20
16:15 18:15 20:15 22:15
16:30
19:30 22:20
16:30
19:30 22:00
16:00 18:10 20:20 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:20 17:15 19:15 20:15 22:10
16:30
19:30 22:00
16:30 18:30 20:30 22:30
DIGORRE. Lasarte aretoa.
Recuerdame 19:30
17:30 19:45 22:00
17:00 19:45 22:30
17:15 20:00 22:30
17:00 19:45 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
17:30 20:00 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
D MULTICINES
Eskutza kalea,13 (94-431 03 10).Ikuslearen eguna:astelehena
17:30 20:00
19:45 22:00
17:15 19:45 22:00
17:30 19:45 22:15
22:15
17:30 20:00 22:15
17:15 19:45 22:15
17:20 20:00
17:30
D ZUBIARTE
D CINESA ARTEA
Iron man 2
Un ciudadano ejemplar
Alicia en el país de las ...
Principe de Persia
Legión
Street dance 3D
Jacuzzi al pasado
El supercanguro
El plan B
Robin Hood
The crazies
El escritor
12:00
17:00 19:30
22:45
12:30
12:00
22:45
12:15
12:15
12:00
12:15
17:00
16:00 18:15 19:30 20:30 22:00
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:00 20:00 22:00
16:15 18:15 20:15 22:30
16:30
18:15 20:30
12:30 16:30
19:15 22:00
12:30 16:00 18:00 20:00 22:15
22:15
D KULTUR LEIOA
Ez dago emanaldirik.
Kareaga,z/g (94-431 03 10).Ikuslearen eguna: astelehena.
18:15 20:30
18:00 20:00 22:00
17:15 19:00 20:15 21:45
17:30 19:00 20:15 21:45
19:15 22:00
17:00 19:30
19:15 22:00
17:00
17:00 19:15 22:00
19:15 22:00
19:15 22:00
19:30 22:00
19:15 22:00
22:00
19:15 22:00
18:00 20:15 22:30
D PRINCIPE
San Joan ,10 (943-42 12 47).Ikuslearen eguna:asteazkena.
Pastel de boda
Rabia
Robin Hood
Que se mueran los feos
80 egunean
Yo soy el amor
Baaría
Principe de Persia
Two lovers
Mi nombre es Khan
17:00 19:00 21:00 23:00
17:00 19:00 21:00 23:00
17:00 19:45 22:30
17:30 20:00 22:30
17:15 19:45 22:00
17:15 19:45 22:15
16:45
19:30 22:15
17:15 19:45 22:30
17:00 19:30 22:15
16:45
19:30 22:15
A proposito de Elly (JBA)
Rosa y negro
17:15 19:45 22:00
17:15 19:45 22:00
DANDOAIN. Bastero.
D CINEBOX URBIL
Urbil merkataritza gunea (902- 22 16 22).
Jacuzzi al pasado
Robin Hood
Un ciudadano ejemplar
Iron man 2
Legión
The crazies
Alicia en el país de las maravillas
El plan B
Principe de Persia
Que se mueran los feos
16:00 18:00 20:15 22:30
16:00
19:00 22:00
20:30 22:45
22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:00 20:00 22:00
17:00 19:30
16:00 18:15
15:45 18:05 20:25 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
D SAIDE CARLOS III
(948-24 54 00) Ikuslearen eguna: astelehena.
Legión
Principe de Persia
Robin Hood
Two lovers
Que se mueran los feos
Alicia en el país de las maravillas
DVILLABONA. Gurea.
Ez dago emanaldirik.
DARRASATE. Amaia antzokia.
17:00
(948-24 54 00) Ikuslearen eguna: astelehena.
En tierra hostil 19:30 22:15
Un ciudadano ejemplar
Siempre hay tiempo
Oceanos
El escritor
Viaje mágico a Africa
Principe de Persia 17:00 19:30
DZUMARRAGA. Zelai Arizti.
D BALLONTI
Que se mueran los feos
16:00
Ciudadano ejemplar
Alicia en el país de las maravillas 3D
Street dance 3D
16:00
Iron man 2
Plan B
Principe de Persia
16:00
The crazies
16:20
Robin Hood
16:30
BAIONA
DATAUN. Herri antzokia.
D L’ATALANTE
Ez dago emanaldirik.
(0559-55 73 63)
Dans ses yeux (JBA)
New York I love you
Femmes du Caire (JBA)
Mammuth
DAZKOITIA. Baztartxo.
Furia de titanes 17:15 19:30 22:00
LIZARRA
D GOLEM LOS LLANOS
Principe de Persia
Océanos
Habitación en Roma
18:00
D OCINE
Principe de Persia
20:30
16:15
22:30
18:00
(943-34 52 91)
20:10 22:10
17:00
19:30 22:10
18:20 20:20 22:20
18:20 20:20 22:20
19:15 22:00
D SERANTES
17:30 20:00
17:30 20:10
17:15 20:00
17:00 19:40
17:00 19:45
22:45
22:45
22:30
22:35
22:30
17:15
20:00 22:30
DHERNANI. Biteri aretoa.
(94-483 92 44) Ikuslearen eguna: asteazkena.
Street dance 3D
El principe de Persia
El pastel de boda
Que se mueran los feos
Street dance 3D
The crazies
Un ciudadano ejemplar
El principe de Persia
Robin Hood
Alicia en el país de las maravillas 3D
80 egunean
Que se mueran los feos
IRUN
D CINEBOX MENDIBIL
DZALLA. Antzokia.
Mendibil merkataritza gunea.Ikuslearen eguna: osteguna.(943-63 02 23)
Robin Hood 17:00
Gipuzkoa
Principe de persia
Un ciudadano ejemplar
Alicia en el pais de las maravillas
Robin Hood
El plan B
Jacuzzi al pasado
Legión
Que se mueran los feos
DONOSTIA
(943-63 54 41).Ikuslearen eguna: astelehena.
DZORNOTZA. Zornotza aretoa.
En el límite del amor 20:00
15:45 18:05 20:05 22:25
20:25 22:35
18:15
19:00 22:00
18:15
18:05 20:15 22:25
18:05 20:15 22:25
20:25 22:40
16:00
16:00
15:45
15:45
16:00
D TXINGUDI
D ANTIGUO BERRI
(943-00 12 00) Ikuslearen eguna: astelehena.
Ques se mueran los feos
Streed dance 3D
16:45
Alicia en el país de las maravillas 3D
Principe de Persia
Alicia en el país de las maravillas 16:45
Welcome
Fish Tank
Robin Hood
16:45
El escritor
80 egunean
17:00 20:00
18:45
20:45
17:15 19:45
19:45
20:45
17:15 19:45
19:30
17:15 19:45
17:00 19:00
22:30
22:45
22:15
22:45
22:15
22:15
22:15
21:00 23:00
D OCINE LA BRETXA
16:00 17:15 18:15 19:30 20:30
22:00 22:45
14:00
14:00
14:00
14:00
16:30
16:00
16:00
16:00
16:00
11:00 13:45 16:30
11:15
16:00
14:00
11:15 14:00
19:45
18:00 20:00
18:00 20:00
20:00
18:00
19:30
18:00 20:00
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
(902-46 32 69) Ikuslearen eguna: osteguna.
22:15
El pastel de boda
80 egunean
Robin Hood
Iron man 2
Alicia en el país de las maravillas
Un ciudadano ejemplar
Que se mueran los feos
Como entrenar a tu dragon
18:00 20:00
ANGELU
Alicia en el país de las maravillas 3D16:00
Street dance 3D
Robin Hood
The crazies
16:00
Principe de Persia
16:00
Un ciudadano ejemplar
16:00
Que se mueran los feos
Jacuzzi al pasado
16:00
Legión
16:00
18:15 20:30
17:00 19:45
18:00 20:00
18:15 20:30
18:10
20:15
18:00 20:00
18:15 20:30
22:45
22:30
22:15
22:45
22:30
22:15
22:45
Prince of Persia
La fete des voisins
Le plan B
Street Dance 3D
Robin des Bois
Camping 2
L'amour c'est mieux à deux
Imogene
Iron man 2
Dragons
Alice aux pays des merveilles
18:30 20:20 22:30
18:00 20:00 22:00
D CINES ITAROA
11:15
11:15
11:15
11:15
D MONCINE
Noche loca 19:30
17:30 20:00 22:30
17:15 19:45 22:15
17:30
20:00 22:30
Prince of Persia
Plan B
Street dance 3D
Crazy night
Freddy les griffes de la nuit
Robin des bois
L’amour c’est mieux a deux
Iron man 2
Camping 2
18:00 20:00 22:00
UHARTE
D CGR CENTRE
(0559-59 90 90)
D NIESSEN ZINEMAK
16:00 17:15 18:15 19:30 20:30
22:00
18:10 20:20 22:30
17:30 19:15 20:30 22:30
18:15 20:15 22:15
Legión
16:00
Robin Hood
The crazies
16:15
Perdona si te llamo amor
16:00
Que se mueran los feos
Ciudadano ejemplar
16:30
Jacuzzi al pasado
16:30
Alicia en el país de las maravillas 3D 16:00
Street dance 3D
Copie conforme (JBA)
18:30
Ames en stock (JBA)
18:45
Robin des bois (JBA)
16:00
Les femmes de mes amis (JBA)
16:30
Achille et la tortue
20:30
London nights (JBA)
14:15
Etat d’Elue
20:45
Les aventures de Robin...(JBA)14:30
20:00
20:00
20:00
17:30 20:30
17:30 20:30
17:30 20:30
TUTERA
14:15
D L’AUTRE CINEMA
ERRENTERIA
18:05 20:15
17:30 19:45 22:30
20:00 22:00
17:30 20:00 22:00
17:00 19:30 22:00
17:30
DALTSASU.Iortia.
Lapurdi
Principe de Persia 17:00 19:30
Principe de Persia
80 egunean
Que se mueran los feos
PORTUGALETE
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
Los niños de Timplebach 17:00
Recuerdame 20:10
DARETXABALETA. Zaraia. Ez dago emanaldirik.
D COLISEO
Ez dago emanaldirik.
17:30 20:00
17:30 20:00
17:00 19:45
17:30 20:00
20:00
17:30
D SAIDE OLITE
DZARAUTZ. Modelo. Fantastico Sr.Fox
Corazones rebeldes 19:30
EIBAR
DMUSKIZ. Meatzari aretoa.
Principe de Persia
USURBIL
Ez dago emanaldirik.
Ez dago emanaldirik.
Principe de Persia 17:00 19:30 22:30
Arraindegi eraikina (943-42 13 71).
Welcome 19:30
Robin Hood 17:00 22:00
DZUMAIA. Aita Mari.
DBERGARA. Zabalotegi.
DMUNGIA. Olalde aretoa.
D YELMO MEGAPARK
DTOLOSA. Leidor.
(0559-55 52 98)
Más allá del tiempo 19:30
Erribera etorbidea z/g.(94-418 16 72).Ikuslearen eguna: astelehena.
17:45 20:00 22:15
22:45
22:15
22:30
22:30
Que se mueran las feos 17:00 19:30 22:15
BARAKALDO
Alicia en el país de las maravillas 16:00
Street dance 3D
Robin Hood
16:15
Principe de Persia
16:15
Jacuzzi al pasado
16:45
Océanos
Un ciudadano ejemplar
16:45
Alicia en el país de las maravillas 3D 16:00
Como entrenar a tu dragon
Legión
The crazies
16:45
Iron Man 2
Two lovers
16:45
Que se mueran los feos
16:45
80 egunean
Mi nombre es Khan
16:30
18:15 20:30
18:00 20:00
17:00 19:45
18:10 20:15
DBEASAIN. Usurbe.
SANTURTZI
D COLISEO MAX OCIO
19:45 22:15
18:10 20:15 22:30
S.Esnaola,2 (943-27 13 91).Ikuslearen eguna: asteartea.
Leizaola Lehendakariaren kalea,2.
Street dance 3D
19:30 22:00
Que se mueran los feos
16:15
19:00
Un ciudadano ejemplar
22:00
Alicia en el país de las maravillas 3D
17:00
Principe de Persia
16:15
19:00 22:00
Iron man 2
16:15
Robin Hood
16:00
19:00 22:00
Two lovers
19:00 22:00
The crazies
16:15
19:00 22:00
Legión
16:15
19:00 22:00
Jacuzzi al pasado
16:15
19:00 22:00
Iron man 2
17:15
Ciudadano ejemplar
Legión
16:00
Alicia en el país de las maravillas 3D 16:00
Street dance 3D
Jacuzzi al pasado
16:00
Robin Hood
The crazies
16:00
Plan B
16:00
Que se mueran los feos
D TRUEBA
LEIOA
DLEKEITIO. Ikusgarri.
El pastel de boda
El escritor
Mi nombe es Khan
El día que Dios se fue de viaje (JBA)
El último veano de la Boyita
Aurora boreal
Yo soy el amor
Baaría
Siempre hay tiempo (Hector y Bruno)
16:30 18:30 20:30 22:45
16:30 18:30 20:30 22:45
17:15 20:00 22:30
16:30 18:30 20:30 22:45
16:30 17:15 19:00 20:00 21:30
22:45
Robin Hood
17:00 19:45 22:30
Un ciudadano ejemplar
17:15 20:00
El pequeño Nicolas
17:15
El plan B
20:30 22:45
Iron man 2
17:15 20:00 22:30
Perdona si te llamo amor
22:45
Que se mueran los feos
17:15 20:00 22:45
Oceanos
16:30 18:30
Alicia en el país de las maravillas 3D 16:15 18:15 20:40 22:50
Furia de titanes 17:00 19:30 22:30
Gorbeia merkataritza gunea (94-546 04 23).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:45
Street dance 3D
Legión
The crazies
Jacuzzi al pasado
Principe de Persia
DGALDAKAO. Torrezabal.
D YELMO GORBEIA 3D
Street dance 3D
16:45
16:20
(948-22 23 33) Ikuslearen eguna: asteazkena.
Principe de Persia
D GURIDI
Street dance 3D
Mi nombre es Khan
A proposito de Elly (JBA)
Robin Hood
Rabia
80 egunean
El pastel de boda
La nana
21:20
21:45
21:30
D GOLEM BAIONA
D SOCIAL ANTZOKIA
DDERIO.Gurea.
San Prudentzio,6 (94-523 19 40).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Robin Hood
80 egunean
Rabia
Principe de Persia
19:40
20:00
IRUÑEA
BASAURI
El escritor 19:00 21:30
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
18:00 20:15
17:30 20:00
18:00 20:15
18:00 20:15
19:40
Nafarroa
San Prudentzio,22 (94-523 19 40).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Mi nombre es Khan
80 egunean
El escritor
Rabia
Yo soy el amor
Siempre hay tiempo
El pastel de boda
16:00
17:40
17:35
17:45
11:00
11:00
11:00
11:00
11:00
11:00
14:00
14:00
14:00
14:00
14:00
14:00
16:30
19:30 22:00
16:00 18:00 20:00
16:00 18:00 20:00 22:00
16:00 18:00 20:00 22:00
16:30
19:30 22:00
16:00
20:00 22:00
18:00 20:00 22:00
18:00
22:00
11:00 14:00
16:00
DONIBANE LOHIZUNE
D LE SELECT
Cople conforme (JBA)
Prince of Persia
14:30
Robin de bois
Le plan B
14:45
Street Dance 3D
14:45
Les invités de mon père
14:45
Les tisseuse (JBA)
Eastern Plays (JBA)
Moomin et la folle aventure de l’été
17:30 20:30
17:30 20:30
16:15
16:20
16:20
16:00
16:00
22:15
16:00
16:00
16:05
16:00
18:15 20:15
18:20 20:20
18:20 20:20
17:45
17:00 18:10
22:15
22:20
22:20
19:30 20:20
20:10 22:10
20:10 22:20
17:00 19:00 19:45 22:20
17:00
18:00 20:00 22:00
20:10 22:15
18:10 20:15 22:30
18:00
VIANA
D LAS CAÑAS
Street dance 3D
Legión
16:00
Jacuzzi al pasado
16:00
Soul Kitchen
16:00
Principe de Persia
15:50
Robin Hood
16:15
Alicia en el país de las maravillas 3D 16:00
Ciudadano ejempar
16:00
El super canguro
16:00
Iron man 2
Que se mueran los feos
16:00
18:15 20:30
18:15 20:30
18:10 20:15
18:00 20:15
18:00 20:25
19:15
22:45
22:30
22:30
22:45
22:15
22:40
18:10 20:30 22:45
18:00
20:00 22:30
18:10 20:25 22:40
20:30
Nafarroa Beherea
20:30
DONIBANE GARAZI. Le Vauban. Dragons 18:00
17:30
17:30
D REX
La Comtesse (JBA)
Legión
Crazies
Jacuzzi al pasado
Winx Club (Euskaraz)
Principe de Persia
17:30
Gardiens de l’odre 21:00
DONAPALEU. St.Louis.
Iron man 2 16:00
Une journée particuliere 21:00
DLAZKAO. Areria aretoa.
DHAZPARNE. Haritz Barne.
Corazones rebeldes 19:30
Les invites de mon père 21:00
DOÑATI. Herri zinema.
DHENDAIA. Varietes.
Furia de titanes 19:30 22:30
Ez dago emanaldirik.
Zuberoa
DORDIZIA. Herri Antzokia.
DKANBO. Aiglon. Robin des bois 15:00
MAULE. Baitha. My own love song 18:00
Exposados 19:30 22:15
Ander 17:30
Robin des bois 18:00
Drôle de grenier 16:00
32 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Agenda ›
b
Eguraldia
JON ALBISU
Joera
Bihar
t°
t°
Asteartea, 1
Itsasoa
t°
pItsasoko egoera. Lehenengo
20 milietan ipar mendebaldeko
haizea nagusituko da 2ko indarrarekin, eta itsaskirria sortuko
du. Tarteka, 3ko indarrekin itsakiko guneak egongo dira.
pOlatuak. Metro bat artekoak.
t°
Asteazkena, 2
Osteguna, 3
p
Baiona 20/16
p
Bakio 22/13
p
Donostia 20/14
p
p
Bilbo 22/13
p
p
p
Balmaseda 23/13
Itsasaldiak
Maule 21/14
ORDUA
Itsasgora
Donibane Garazi 22/13
Eibar 22/11
4.07
00:03
0.95
Itsasgora
18:32
4.04
Itsasbehera
12:23
1.17
Itsasbehera
p
p
Leitza 20/11
Arrasate 22/12
Amurrio 23/13
Argitze aldera: ipar haizea,
baina baita ostarteak ere
pZerua. Aroak argitze aldera
egingo du, eta eguraldi egonkorraz gozatzeko aukera izango
da. Goizetik ostarteak egongo
dira Euskal Herriko eremu geografiko askotan. Barnealdean,
ordea, goiko hodei dezente
izango dira. Ipar haizea ailegatuko bada ere, tenperaturak
gora egingo du.
pHaizea. Ipar haizea.
pTenperatura. Gora. Beroenak
ipar isurialdean eta mendi inguruetan, 20 eta 26 gradu artekoak izango dira. Barnealdean, berriz, 19 eta 27 gradu artekoak
izango dira.
p
p
Abaurregaina 19/10
p
p
p
Gasteiz 22/11Agurain 23/11
Gaur
Arratsalderako hodeiak
ugaritzea espero da
pZerua. Hodeiak ugarituz
joango dira ipar isurialdean
eta mendialdean. Beraz,
zeru hodeitsua eta zaparrak
izango dira nagusi. Barnealdean, berriz, egonkortasun
atmosferikoa izango da.
Lizarraldetik Erriberara arte,
goiko hodei dezente espero
dira.
b
Iruñea 24/11
t°
p
p
Tafalla 24/11
Guardia 23/11
pHaizea. Ipar mendebaldeko haizea.
pTenperatura. Berdin. Beroenak, ipar partean eta
mendialdean, 19 eta 24 gradu artekoak. Barnealdean,
berriz, 18 eta 25 artekoak.
p
Tutera 27/13
Isobara mapa
Eguzkia
S0RTU
07:19
Ilargia
3
21:31
Ilgora
Ekainaren 19a, larunbata
Ilbete
Ekainaren 26a, larunbata
Ilbehera
Ekainaren 4a, ostirala
Ilberri
Ekainaren 12a, larunbata
BAGABIGA
G Hitz gurutzatuak
2
GORDE
EGUNA
Hitz jokoak
1
METROAK
06:17
4
G Sudokua
5
6
7
8
9
10
11
1
12
1
2
3
7
9
7
5
9
8
6
4
7
5
2
2
4
1
1
5
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
4
9
8
7
2
6
4
7
2
3
5
9
1
8
6
8
9
10
11
12
Ezker-eskuin
1. Mendi garaietara igotzen den mendizale. 2. Une honetan. Donostiako futbol talde baten siglak.
Zaraitzun eta Erronkarin, jin, etorri. 3. Bizkaiko herria, Uribe-Bilbo aldean. Bokala. 4. Esaten du.
Gipuzkoako herri bateko. 5. Hutsa, gabezia. Lutezioaren ikurra. Dago. 6. (Errep.) Txori mota. Erraz.
Suari dariona. 7. Gipuzkoako herri batekoa. 8. Guztiz larritu edo estutu. Emakume izena. Bostehun
eta berrogeita hamar. 9. Euskal fonema. Potasioaren ikurra. Isuna hartua. 10. Soinu. Sufrearen ikurra.
Niri. 11. Bokala. Ate, hitz elkarketan. Denbora tartea. 12. Argazkiak egiteko tresna. Atx! Uribe-Kosta.
G Esaldi ezkutua
«_r_k_r__ d_
g__zk_ b_z_tz__
_b_r_ts h_l _h_l
_z_t_k_».
G Atzoko erantzunak
E
A
F
A
N
A
K
R
O
D
I
O
A
2
8
1
3
9
6
5
7
U
Z
I
R
R
5
4
6
1
8
7
3
9
2
K
G
A
R
A
I
O
9
3
7
4
5
2
8
1
6
O N
B
R
A
K
B
3
2
9
6
7
4
1
8
5
I
R
E
K
I
6
5
8
9
1
3
4
2
7
A
E
D
R
O
A
1
7
4
5
2
8
9
6
3
N O
R
K
7
1
2
8
4
5
6
3
9
N
A
I
Z
8
6
5
2
3
9
7
4
1
N U
4
9
3
7
6
1
2
5
8
A
L
D
I
L
D
O
D
E
K
S
A
R
I
O
T
T
A W A
U U
M
P
G
O
K
R
Goitik behera
1. Traketsak. 2. Eraikitzea. Bokala. 3. Narama. Musika nota. Memoria mota. 4. (Errep.) Begien distira.
Zirkulazioa eta aparkalekuak arautzen dituen ordenantza. Metalezko lokarri. 5. Kimatuak,
xedarratuak. Jatorria adierazten duen atzizkia. 6. Kontsonantea. Brasilgo hiriburua. Bokala. 7. Ordu,
tenore. Juduen apezburu, Jesukristoren garaian. Kontsonantea. 8. Putzu. Libanoko komunitate
musulman bateko kidea. 9. Kontsonantea. Toka, zeukan. Berrogeita hamaika. 10. Desafio hitza.
Erbioaren ikurra. Ipar Euskal Herrian, ‘da’ zuzeneko galderetan. 11. Litioaren ikurra. Adardun bihurtu.
12. Txori mota. Atseginak.
Falta diren
bokalak idatzita
Decimus Junius
poeta
erromatarraren
gogoeta bat
azalduko zaizu.
I
T
O
A
4
Esaldi
ezkutua:
Ezbeharrari
aurre egin ez
dionak ez du
bere indarra
ezagutzen.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 33
‹ Agenda
Komunikazioa D
Esaldi bakarrean
Uhinetatik tiraka
Xabier Lasa
Greba. EITB taldeko EI, Gaztea eta Radio Vitoria irratietan
musika nagusitu zen bitartean,
REk normaltasunez emititu
zituen bere programak asteartean. Entzuleok nork bere ondorioak atera ahal izan ditugu lau
irratietako langileen gehiengoak
krisiaz, deialdiaz, greba deitzaleez, gobernuez… izan dezaketen
iritziaren inguruan. Zilegia da
langileek hartutako erabakia,
noski, euren entzuleek edonolako kabalak egitea bezain zilegi.
Beste kontua da zerbitzu publikoa eskaintzera behartuta dauden langileek iritzia informazioarekin nahasten digutenean… Zer
pentsatua eman zigun, alde
horretatik, eguerdiko 14:00etako
albistegia irekitzeko REn erabili
zen esaldiak: «Greba ez da nabaritu osasungintzan eta administrazio publikoan». Hamaika for-
mula zuhurrago erabil zitzaketen; baina erabatekoa, zalantza
izpirik uzten ez duena hautatu
zuten.
Paco, Manolo eta Pepe.
Atal berriak eman dizkigu Ser
kateko kirol taldea protagonista
duen sugetzarrak. Morboaren betaurrekoarekin dakusagu kazetaritzarekin zerikusi gutxi duen
eta esatari izartsuen eta zuzendaritzaren arteko pultsutik asko
duen serial hori. Daniel Anido da
zuzendari nagusia irratian, Augusto Delkader haren laguntzaile fina; Anido M-11ko gertakarien
karira, Zapatero Moncloara aupa
zedin hagitz lagundu zioten Sereko albistegietako arima izan
zen. Orduz geroztik eskuratua du
ospea, eta boterea, Ser-en. Bada,
bi kazetari horiek Paco Gonzalez
kalean geratzen zela adierazi ziguten ofizialki hilaren 14an. Hurrengo bi egunetan, asteburuko
Carrusel Deportivo saioan, Pepe
Domingo Castañok eta Manolo
Lamak Gonzalezen aldeko hitzak
haizatu zituzten desafio usaina
zerion estiloan, nahiz eta zuzendaritzak ika-mika ez aipatzeko
agindu. Castañori Ser-en egun
gutxi gelditzen zaizkiola diote...
Jokoan zer? Batzuen handiustea eta etorkizun mediatikoarekin lotutako estrategia, eta
besteen auzitan jarritako autoritatea, horiexek daude jokoan. Eta
horien gainetik, audientziak eta
diru iturriak. Izan ere, Gonzalez,
Lama eta Castañoren Carruselaren iragarkiek Ser kateak lortzen duen fakturazio osoaren
ehuneko galanta osatzen dute,
milioika euro alegia. Eta bien bitartean, isil eta mutu segitzen du
Jose Ramon De La Morenak; zuzendaritzarekiko leial, eta Castaño, Lama eta Gonzalezekin etsaituta.
Argentinako Madre agentziak irabazi
du El Soleko iragarki onenaren saria
Sari handietan
Argentinak bi eraman
ditu, Espainiak beste bi
eta Mexikok egunkari
eta aldizkarien sailekoa
Telesailaren eszena bat. ETB
‘V’ telesailaren
bertsio
modernoa
estreinatuko du
gaur ETB2k
Urtzi Urkizu Donostia
Logela ilun batean, katu bat ageri
da. Ondoren, gizon bat pakete bat
irekitzen hasten da, eta off ahotsak dio: «Zerbait berria erosteak
euforiko sentiarazten zaitu, joe,
garbia, zerbait berria erosteak
sentiarazten zaitu... canchero.
Usaina, alanbrea, apargoma,
G-P-S». Bere GPS berria ireki du
gizonak. Idatzita jabea hitza ageri
da, eta, ondoren, Banco Hipotecario bankuaren kreditu txartelak.
Argentinako Madre agentziak
egindako iragarki horrek irabazi
du Donostiako El Sol jaialdian
epaimahaiaren sari nagusia telebista/zinema sailean. Argentinako beste agentzia batek (Del Campo Nazca Saatchi & Saatchi) irabazi du grafikako sailean, Andes
garagardoen irudiari esker. Azkeneko urteetan, Argentinako sortzaileek sari ugari irabazi dituzte
El Solen, eta aurten joera hori
baieztatu da. Urteko ekoizpen
etxearen saria ere Argentinara
joan da, Primo enpresara hain zuzen.
Epaimahaiak emandako sei
sari nagusietatik bi Espainiako
sortzaileentzat izan dira: bata,
euskarri interaktiboena, Sra.
Rushmore
agentziarentzat,
Aquarius edariaren kanpainarengatik; eta bestea, hedabideena, DDB agentziarentzat, Kanaria uharteetako turismoa promozionatzeko iragarkiari esker.
Erredakzioa Donostia
Zerbait berria erosteak sortzen duen plazerra irudikatzen du Madre agentziaren iragarki irabazleak. EL SOL
Iragarki horretan, hartz zuri bat
eta emakume gazte bat jolasean
agertzen dira hondartzan, gero
Teiden eta, amaitzeko, hotel batean, koktel bat edaten. Misión di
no al Winter Blues du izena iragarkiak. Marketingeko saria ere kanpaina horrentzat izan da. Egunkari eta aldizkarien sailean, bestalde, Mexikoko Ogilvy agentziak
irabazi du, Scrabble jokoaren iragarkiari esker. Jaialdiko agentziaren saria Almap BBDO brasildarrarentzat izan da. Eta prentsaren sari berezia BMWko Eskua
kanpainak eraman du.
Azkeneko urteetan bezala, El
Solek gaur herritarrentzako Ate
Irekiak jardunaldia egingo du,
Kursaalean. 12:00etan, aurtengo
lan irabazleak proiektatuko dituzte, eta, ondoren, 25 urteotako
lan onenak. Erakusketa grafiko
bat ere izango da ikusgai.
Balio arduragabeenak zabaldu dituzten
iragarkientzat Sombra (Itzal) sariak
Hirugarren urtez, El Sol jaialdiarekin batera Sombra (Itzal)
sariak banatu ditu Ekologistak Martxan taldeak. Bertan, publizitate sexistena, arrazistena, elkartasun gabekoena, kontsumistena eta iruzurtiena saritzen dituzte. «Herritarrek jasotzen dituzten publizitate mezuek balioen homogeneitate bat erakusten
dute: banakotasunaren aldarrikapena kolektiboaren aurrean, hedonismoa esfortzuaren aurrean, estetikoa etikoaren aurrean», salatu du ekologista taldeak. Hausnarketa horren harira, ondoko sariak banatu dituzte: iragarki etnozentristenari Munduko Zilborra
saria, Navidulen Canibales iragarkiari; balio kontsumistenei Me Lo
Llevo saria, El País egunkariko Shopping & Style gehigarriarentzat; aurpegi garbiketa oportunistenari Lavado Solidario saria,
Starbucksen 100% café de comercio justo kanpainarentzat; aurpegi garbiketa ekologikoari Lavadora Verde saria, Carrefour-en
Bolsa caca kanpainarentzat; elikadura balio txarrenei Tortilla de
Silicona saria, Heinzen Fruto Ketchup iragarkiarentzat; ingurumena suntsitzeko ikuspegiari Chimenea saria, Banco Santanderrentzat; arduragabeko balioen Cenutrio saria, Impulsa TDTrentzat.
Defentsa Ministerioari ibilbide osoko saria eman diote.
D
80ko hamarkadan miloika ikusle
aztoratu zituen V zientzia-fikziozko telesailak. Oihartzun handia
izan zuten Lurrera iritsitako bisitariek eta haiei aurre egin zieten
gizakien gorabeherek. Orain,
ABC AEBetako kateak telesailaren bertsio berri bat emititu du,
eta ikusle datu onak lortu. FORTAk ekoizpena erosi du, eta ETB2
kateak gaurtik aurrera emango
du igande gauetan (22:00). Astero
bi atal emitituko dituzte.
V-ren bertsio modernoan, bisitariak mehatxutzat joko dituzte
gizakiek hasiera batean. Baina
berehala jendea liluratzea lortuko dute. Tyler gaztearentzat «zerbait handiaren parte» izateko aukera izan daiteke. Chad kazetariak elkarrizketak egingo dizkio
Anna bisitarien buruzagiari, komunikabideen munduan aurrera
eginez. Jack apaizak, ordea, begi
txarrez ikusten ditu estralurtarrak, eta egiaren bila jotzea erabakiko du. Ryan eta Valerie ere mesfidatiak dira. Erica Evans FBIko
agenteak, halaber, bisitarien itxuraren azpian ezkutatzen dena deskubrituko du.
34 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Agenda ›
E
El juego de los errores
Gaurko filmak
Botere telekinetikoak
dituen neska argia
oald Dahl idazlearen ipuin
klasiko batean oinarrituta,
kontaketa modernoa egin zuen
Danny De Vitok. Haur zein helduentzat lan aproposa ondu
zuen, eta bazkalosterako eskaintza aproposa dugu.
Mathilda Wormwood neska
R
111
Matilda
pAntena3, 16:00. Zuz.: Danny
de Vito. Akt.: Mara Wilson,
Danny DeVito, Rhea Perlman,
Embeth Davidtz, Pam Ferris,
Brian Levinson, Paul Reubens.
98 min. AEB, 1996.
D
11
Akt.: Ray Liotta, Shaun Sipos, Rachel
Blanchard. AEB. 2006
ling. Akt.: Maureen O’Hara, Eric Stolz,
Trini Alvarado. AEB. 2000.
1
p Urtzi Urkizu
Quelques jours avec moi
111
p La1, 16:00. Zuz.: Armand Mastroian-
p France2, 20:35. Zuz.: Claude Sau-
ni. Akt.: Daryl Hannah, Doug Savant,
Brandy Ledford. AEB. 2000.
tet. Akt.: Daniel Auteuil, Sandrine Bonnaire. Frantzia. 1987.
El desafío
George eta dragoia
11
11
p T5, 16:00. Zuz.: Lee Tamahori. Akt.:
p ETB1, 22:00. Zuz.: Tom Reeve. Akt.:
Anthony Hopkins, Alec Baldwin, Elle
MacPherson. AEB. 1997.
James Purefoy, Piper Perabo, Patrick
Swayze. AEB. 2003.
Amor y otros desastres
hainbat eszena eta istorioak
hasiera batean pentsa zitekeena baino mami gehiago du. Elkarrizketa eta egoera batzuk
barrez lehertzeko modukoak
dira. Azken finean, ez da familia
osoarentzako film tipikoa, eta
eskertzen da.
1
p Antena3, 20:00. Zuz.: Kevin Dow-
Traición en la Casa Blanca
inteligente eta ikusnahia da,
bere gurasoengandik oso ezberdina. Gainera, gurasoek normalean ez diote kasu handirik
egiten. Hazten doan heinean,
Mathilda konturatuko du botere
telekinetikoak dituela. Irakasle
batek erakutsiko dio botere horiek erabil ditzazkeela adiskideak laguntzeko. Orain arte berarekin gaizki portatu direnek, aldiz, neskaren botereak pairatu
beharko dituzte.
Pertsonaia gehienak karikatura barregarriak dira, umore
beltzez zipriztinduta daude
El último baile
p ETB2, 16:00. Zuz.: Bruce McCulloch.
1
Firewall
111
p La1, 17:30. Zuz.: Alek Keshishian
p La1, 22:15. Zuz.: Richard Loncraine.
Akt.: Brittany Murphy, Matthew Rhys,
Catherine Tate. EB. 2006.
Akt.: Harrison Ford, Paul Bettany, Virginia Madsen. AEB. 2006.
Asesinato en la carretera
La verdad oculta
1
11
p ETB2, 17:55. Zuz.: Tony Tilse. Akt.:
p La1, 23:55. Zuz.: John Madden. Akt.:
Bryan Brown, Joanne Frogatt, John
Wood. AEB. 2008.
Gwyneth Paltrow, Anthony Hopkins,
Hope Davis. AEB. 2005.
El sueño de mi vida
1
Thunderbolt (JBA)
1111
p Antena3, 18:00. Zuz.: Gary Winick.
p France3, 00:15. Zuz.: Josef von
Akt.: Jennier Garner, Mark Ruffalo,
Judy Greer. AEB. 2004.
Sternberg. Akt.: George Bancroft. 95
minutu. AEB. 1929.
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika La 1
La 2
Antena 3
07:50: Supernanny.
08:35: Sustraia.
09:00: Kresala.
09:50: Egi bidean.
10:00: Meza.
11:00: Kerman mintzalagun
bila.
11:35: Magazine Champions.
12:00: Kirolez kirol.
(12:30) Saskibaloia. ACB
Liga. Baskonia - Real Madril.
14:30: Gaur egun. Ander Arzakek aurkezten duen albistegia.
14:55: Eguraldia.
15:00: Kirolez kirol. (15:05)
Txirrindularitza. Italiako Giroa. 21. etapa. Verona - Verona. (17:45) Herri Kirolak.
Urrezko Aizkolariak. 2. Finalerdia.
07:10: Mucho viaje.
07:40: EITB kultura.
08:10: Nueva vida.
08:20: Rutas de solidaridad.
08:55: Sustraia.
09:25: Palabra de ley.
10:05: Chiloe.
10:35: Nick dut nik.
11:20: Kresala.
12:20: Teknopolis. Maider
Egueseren eskutik.
12:50: Mundo.hoy. ‘Los asesinatos de Cradock: Mattew
Goniwe y el fin del Apartheid’.
13:55: Rex.Telesaila.
14:58: Teleberri. Estibaliz
Ruiz de Azuaren eskutik.
16:00: Zinema. ‘El juego de
los errores’. Zuz.: Bruce McCulloch. Akt.: Ray Liotta,
Shaun Sipos. 2006.
09:00: Marrazki bizidunak.
10:00: Haurrentzako zinema.
11:15: Osteguneko Bat eta
bat.
12:05: Azpeitiko rallya.
12:40: Onein.
13:10: Haurrekin jolasean.
13:30: Goltb.
13:55: Bi fashion.
14:10: Eskuokin.
14:20: Kiroleroak.
14:50: Ilunpean.
15:35: Ostiraleko Bat eta bat.
16:55: Travelling.
17:20: 8garren kalea.
17:50: Arte irekia.
18:20: Jazz Zarautz.
19:00: Itsaoari begira.
19:30: Gipuzkoa kultura.
20:00: Ikusmira.
20:30: Lekeitiko zine programazioa.
21:00: Gaztero.
22:00: Lekeitiko zine programazioa.
22:35: Jazz Zarautz.
07:50: Los Lunnis. En busca
del valle encantado. Harry y
su cubo de dinosaurios. Little
Einstein. Nouky y sus amigos.
Duck Dodgers.
11:45: Indar Armatuaren
Eguna.
13:00: Espacios naturales de
Aragon. ‘Maestrazgo aragones’.
13:30: España entre el cielo y
la tierra.
14:30: Corazon. Carolina Casadoren eskutik.
15:00: Telediario 1. Albistegia.
16:00: Zinema. ‘Traición en la
Casa Blanca’. Zuz.: Armand
Mastroianni. Akt.: Daryl Hannah, Doug Savant, Brandy
Ledford. 2000.
08:00: Los conciertos de la
2.
08:40: Buenas noticias TV.
08:55: Shalom.
09:10: Islam hoy.
09:30: Babel en TVE.
10:00: Ultimas preguntas.
10:30: El dia del Señor.
12:00: Pueblo de Dios.
12:30: Nosotros tambien.
13:00: Zaldi lasterketak.
14:00: Camino del Cid.
14:45: Otros pueblos. Gentes
de Uzbekystan.
15:40: Paraisos cercanos.
‘Kenia, la cima africana’.
16:30: Memoria de España.
‘De Altamira al útil del metal’.
17:10: America e Indonesia
mitica.
18:00: Cuadernos de paso.
07:45: Power rangers. Telesaila.
08:30: Megatrix. Haurrei zuzendua: Pelopicopata. Dinosapiens. Zoey. H20.
12:00: Videos, vídeos.
13:00: Impacto total.
14:00: Los Simpson. Marrazki bizidunak. ‘24 minutos’.
‘Homer se va de marcha’.
15:00: Noticias 1. Lourdes
Maldonadok aurkezten duen
albistegia.
16:00: Zinema. ‘Matilda’.
Zuz.: Danny De Vito. Akt.:
Danny De Vito, Mara Wilson,
Rhea Pearlman. 1996.
18:00: Zinema. ‘El sueño de
mi vida’. Zuz.: Gary Winick.
Akt.: Jeniffer Garner, Mark
Ruffalo, Judy Greer. 2004.
‘Firewall’ filma. 22:15
‘En portada’. 22:00
‘Doctor Mateo’. 22:15
17:30: Zinema. ‘Amor y otros
desastres’. Zuz.: Alek Keshishian. Akt.: Britanny Murphy,
Matthew Rhys. 2006.
19:00: España directo. Mercedes Torrek aurkezten duen
magazina.
21:00: Telediario 2. Albistegia.
22:15: Zinema. ‘Firewall’. Zuz.:
Richard Loncraine. Akt.: Harrisond Ford, Paul Bettany,
Virginia Madsen. 2006.
23:55: Zinema. ‘La verdad
oculta. Zuz.: John Madden.
Akt.: Gwyneth Paltrow, Anthony Hopkins. 2005.
01:30: Ley y orden. Telesaila.
02:50: TVE es música.
03:00: Noticias 24h.
18:55: Senderos de gran recorrido. ‘GR 140 Almeria’.
19:30: El escarabajo verde.
20:00: Tres 14. ‘Biónicos’.
21:00: Redes 2.0. ‘Desmontando mitos sobre el mundo’.
21:30: Ciudades para el siglo
XXI. ‘Valentzia II’.
22:00: En portada. ‘Periodismo. Maldito oficio’.
22:45: Tesoro del sur.
23:40: Vietnam, vida tras la
muerte.
00:10: Metropolis. Itziar Okariz.
00:40: El gran día. Telesaila.
01:00: Zinema. ‘La feria de
las vanidades. Zuz.: Mira Nair.
Akt.: Gabriel Byrne. 2004.
03:10: Teledeporte.
20:00: Zinema. ‘El último
baile’. Zuz.: Kevin Dowling.
Akt.: Maureen O’Hara, Eric
Stolz, Trini Alvarado. AEB.
2000.
21:00: Noticias 2. Lourdes
Maldonadok azken berriak
biltzen dituen albitegia aurkezten du.
21:40: Eguraldia. Laura Ferrerek aurkezten duen tartea.
21:45: El club del chiste.
Umore saioa.
22:15: Doctor Mateo. Telesaila.
00:00: El internado. Telesaila. ‘Después de la luz fueron
los crímenes’.
02:30: Astro show.
04:00: Unicos.
ETB 3
‘George eta dragoia’. 22:00
‘Teknopolis’ saioa. 12:20
(18:15) Futbola. 2.A mailarako igoera fasea. Ontinyent Eibar.
20:45: Gaur egun. Albistegia.
20:55: Eguraldia.
20:55: Kirolez kirol.
21:05: Britania txikia.
21:35: Bi errepidean.
22:00: Zinema. ‘George eta
dragoia’. Zuz.: Tom Reeve.
Akt.: James Purefoy, Piper
Perabo, Patrick Swayze.
2003.
23:30: Kultura gaua.
00:35: Kalaka.
02:20: Gag gag.
03:15: Hasiberriak.
03:35: Elkartasunaren bideak.
04:00: Esanak esan.
17:55: Zinema. ‘Asesinato en
la carretera’. Zuz.: Tony Tilse.
Akt.: Bryan Brown, Joanne
Frogatt, John Wood. 2008.
19:55: Lo mejor de Euskadi
directo.
20:58: Teleberri. Estibaliz
Ruiz de Azuaren eskutik.
21:55: Eguraldia.
22:05: La noche de... V telesailaren inguruko saio berezia.
22:30: V. Telesail berria. ‘Piloto’. ‘Ya no hay nada normal’.
00:20: Secuestrado.
01:55: Kresala.
02:45: Locos por el Jazz.
03:40: Sustraia.
04:10: Palabara de ley.
04:40: Rutas de solidaridad.
14:35: Avatar-azken aire
maisua.
15:00: Trikitraka trikitron.
15:55: One piece.
16:15: Maskara.
16:35: X-taldea: eboluzioa.
16:55: Dragoi ehiztariak.
17:20: Huckleberry hound.
18:05: Popeye marinela.
18:25: Kriptako istorioak.
18:50: Doraemon.
19:55: Avatar-azken aire
maisua.
20:20: Spirou eta fantasio.
20:40: One piece.
21:30: Chiloe.
21:55: Gaztea live. Olimpic &
Munlet.
23:45: KTX.
00:10: Burp.
00:40: Azken rock kontzertuak.
03:10: Chiloe.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 35
‹ Agenda
B
Pilota urrunen
botatzeko apustua
Errealitate
kontrajarriak
Festaz festa ibiliko den
programa berria
Golf makila batekin eta zestapuntarekin bi lagunek apustu
ikusgarria egingo dute buruz
buru. Pilota urrunen botatzen
eta abiadura handienarekin
botatzen saiatuko dira. Golf
makilarekin Oskar Lasa pilotaria ariko da. Zesta-puntarekin,
berriz, Alex Hormaetxea bizkaitar jokalari profesionala.
Gai baten bueltan bi errealitate
ezberdin aurrez aurre jarriko
dituzte igandero Vuelta y vuelta izeneko docu-reality berrian.
Aurreneko atalean, batetik,
Lehen Mailako Deportivo taldearen egunerokotasuna jasoko
dute, eta bestetik, hirugarren
maila erregionaleko Racing de
Vallbona taldearena.
Herrietako jaietan murgilduko
da gaurtik aurrera Molinos de
Papel ekoizpen etxeko (Callejeros) Fiesta Fiesta saioa. Erromeriak, azokak, jaialdi gastronomikoak eta mendetako
tradizioa duten ohiturak erakutsiko dituzte. Horretarako, Jalis
de la Serna erreportaria ibiliko
da hara eta hona.
‘Bi errepidean’. ETB, 21:35.
‘Vuelta y vuelta’. La Sexta, 21:30.
‘Fiesta Fiesta.’. Cuatro, 21:35.
Irratia
Euskadi Irratia. Bermeoko Ibilal-
FM
dian egongo da goiz osoan Amarauna
magazinea. Gorka Goikoetxea eta Maribi
Kanpandegi publizitateaz ariko dira. Burusoilei buruzko erreportajea entzun
ahalko da saio berean.
89.2 Segura irratia
89.7 Antxeta irratia
91.4 Euskalerria irratia
91.8 Irulegiko Irratia
93.6 Arrate irratia
94.4/95.2 Euskadi irratia
95.5 Xiberoko Boza
96.0 Bilbo Hiria
97.0 Tas-Tas irratia
99.8 Herri Irratia
101.3 France Bleu Pays
Bizkaia Irratia. Ibilalditik irratsaio
berezia egingo dute, 11:00etatik aurrera.
Silvestre Bilbao eta Josune Errenteria elkarrizketatuko dituzte, Ibilaldian omendu egingo baitituzte. Asel Luzarragaren
agurra izango dute Txiletik. Datorren urtean Ibilaldia antolatuko duten Ondarroako ikastolakoekin ere hitz egingo dute.
Radio Euskadi. Eleizalde ikastolako presidente Markel Goikoetxea eta zuzendari Aintzane Egañarekin hitz egingo
dute Más que palabras magazinean.
10:00etan, Miguel Angel Lotina futbol
entrenatzailea elkarrizketatuko dute.
Basque
102.6 Bizkaia irratia
103.5 Gaztea
106.6 Gure Irratia
107.0 Eguzki irratia /
Oiartzun irratia
107.5 Txolarre irratia
107.5 Xorroxin irratia
107.7 Hala Bedi
AM
1224 Herri Irratia
Internet
www.info7.com Info7
D
Cuatro
Tele 5
La Sexta
TF1
France 2
France 3
06:35: NBA en acción. Kirol
saioa.
07:10: Sabrina, cosas de brujas. Telesaila.
09:00: Cracks. Niko Abaden
eskutik.
09:45: El zapping de Surferos.
12:25: Futbol 7. Espainiko
Txapelketa. Finalerdiak.
13:55: Noticias Cuatro. Azken
berriak biltzen dituen albistegia.
14:55: Noticias Cuatro Deportes.
15:35: Antes de que caiga.
15:50: CQC. Ana Millanek, Silvia Abrilek eta Tania Sarriasek aurkezten duten saioa.
17:10: Perdidos. Telesailaren
azken bi atal.
07:00: Boing. Geronimo Stilton. Jewelpet. Las supernenas Z. Le secret saturday. Ben
10 Alien Force. Bakugan en
Nueva Vestroia.
09:45: Patito feo.
10:45: Más que coches GT.
11:15: I love TV.
12:30: Bricomania. Kristian
Pielhoffek eta Iñigo Segurolak aurkezten duten saioa.
13:00: Vuélveme loca. Patricia Perezek eta Celia Montalbanek aurkezten duten magazina.
15:00: Informativos Telecinco. Albistegia.
16:00: Zinema. ‘El desafio’.
Zuz.: Lee Tamahori. Akt.: Anthony Hopkins, Alec Baldwin,
Elle MacPherson. 1997.
07:00: Lo mejor de la Sexta.
07:30: Teletienda.
08:25: Animales asombrosos. ‘El secreto de la supervivencia’.
09:20: ¿Sabías que?. Dokumentala.
09:55: La ciencia del deporte. ‘Atletismo’.
11:00: GP 2. Munduko Txapelketa. Turkiako Sari Nagusia.
12:00: 1 Formula. Munduko
Txapelketa. Turkiako Sari
Nagusia. Atarikoa.
14:00: 1 Formula. Munduko
Txapelketa. Turkiako Sari
Nagusia. Lasterketa.
16:00: LaSexta/Noticias.
Cristina Villanuevak aurkezten duen albistegia.
06:30: TFOU.
10:25: Automoto. Marion Jollések aurkezten duen saioa.
11:05: Téléfoot. Christian Janierren eskutik
12:05: Attention a la marche!. Jean-Luc Reichmannek
aurkezten duen saioa.
13:00: Le journal. Claire Chazalek aurkezten duen albistegia.
13:20: F1 a la une.
13:55: 1 Formula. Turkiako
Sari Nagusia. I
16:05: Eleventh hour. Telesaila. ‘Coups de foudre’.
17:00: Les experts: Miami.
Telesaila. ‘Un coupable intouchable’.
17:50: Combien ça coûte?
L’hebdo.
07:00: Thé ou café. Gonbidatua: Guillaume Gallienne.
08:00: Rencontres a XV.
08:30: Les chemins de la foi.
Sagesses bouddhistes.
(08:45) Islam. (09:15) La
Source de vie. (10:00) Présence protestante. (10:30)Le
Jour du Seigneur. (10:45)
Meza. (11:30) La Vie en France des communautés
étrangères chrétiennes.
12:05: Tout le monde veut
prendre sa place.
13:00: Journal. Laurent Delahousserek aurkezten duen
albistegia.
13:20: 13h15, le dimanche...
Magazinea.
14:10: Le bêtisier du dimanche.
08:55: Bunny tonic.
10:55: C’est pas sorcier.
11:20: Expression directe.
11:35: La vie d’ici.
12:00: Le 12/13.
12:50: Tenisa. Roland-Garros. Final zortzirenak.
15:00: En course sur France
3.
15:25: Nous nous sommes
tant aimés.
17:10: Des chiffres et des lettres, le championnat.
17:55: Questions pour un super champion.
18:50: Le 19/20.
20:00: Un jour a Roland.
20:10: Fa si la chanter.
20:35: Chabada. Daniela
Lumbrosoren eskutik.
22:35: Soir 3.
22:55: 7 á voir. Magazina.
Gonbidatua: Rama Yade.
00:00: Tout le sport.
00:15: Zinema. ‘Thunderbolt’(JBA)’. Zuz.: Josef von
Sternberg. 1929.
Arte
‘Cuarto Milenio: 200’. 00:35
‘Aida’ telesaila. 22:00
1 Formula: Turkia. 14:00
Frantzia - Tunisia. 20:45
‘Quelques jours avec ...’. 20:35
19:40: Futbol 7. Espainiako
Txapelketa. Finalak.
20:55: Noticias Cuatro. Azken berriak biltzen dituen albistegia.
21:35: Fiesta Fiesta. Erreportaje saio berria.
22:40: Casadas con Hollywood.
23:40: Callejeros. ‘Más de un
millón’. Erreportajea.
00:35: Cuarto Milenio. Iker Jimenezek aurkezten duen
saioaren 200. atala .
03:05: Máestros de la ciencia ficción. Telesaila.
03:45: 13 miedos. Telesaila.
‘Esquela’.
04:05: Shopping. Televenta.
06:45: Recuatro.
18:15: La que se avecina. Telesaila. ‘Un chihuahua, un barrendero y un rescate en el
convento’.
20:00: La guillotina. Jesus
Vazquezek aurkezten duen
lehiaketa.
20:55: Informativos Telecinco. Carme Chaparrok aurkezten duen albistegia.
22:00: Aida. Telesaila. ‘Mac,
¿qué será lo que tiene el netro?’. ‘Por la gloria de mi madre’. ‘
00:15: Supervivientes: el debate.
02:30: Locos por ganar.
03:30: Nosolomúsica.
04:00: Cómo se rodó.
04:30: Infocomerciales.
16:55: ¿Quién vive ahí?. Erreportaje saioa.
18:55: Futbola. Corazón
Classic Match. Real Madril
vs AC Milan. Elkartasun partida.
21:00: LaSexta/Noticias.
Cristina Villanuevak aurkezten duen albistegia.
21:30: Vuelta y vuelta. Saio
berria.
22:20: El mentalista. Telesaila. ‘Rojo por los cuatro costados’. ‘Lanzando fuego’. ‘Rojo
corporativo’.
01:00: Vidas anónimas.
02:05: Historias con denominación de origen.
02:35: Astro TV.
05:00: Teletienda.
18:45: Sept a huit. Harry Roselmacken eskutik.
20:00: Journal. Albistegia.
20:45: Futbola. Lagun arteakoa. Frantzia - Tunisia.
23:10: Les Experts. Telesaila.
‘Équipe de nuit’, ‘Un millionnaire malchanceux’. ‘Candidat au suicide’
01:40: L’actualité du cinéma.
01:45: Le club de l’economie.
02:25: Le blog politique.
02:45: Reportages. ‘Sur le
banc des assises’.
03:20: Histoires naturelles:
Au fil du Saint Laurent.
04:15: Sur le routes d’Ushuaïa. ‘Rencontres australiens’.
04:40: Musique.
14:50: Tenisa. Roland-Garros. Final zortzirenak.
18:40: Stade 2.
20:00: Journal.
20:35: Zinema. ‘Quelques
jours avec moi’. Zuz.: Claude
Sutet. Akt.: Daniel Auteuil,
Sandrine Bonnaire, Jean-Pierre Marielle. 1987.
22:45: Faites entrer l’accusé.
‘Frédéric Audibert, violence á
huis clos’. Magazinea.
00:05: Journal.
00:20: Retour a Roland-Garros.
01:10: 13h15, le samedi... Laurent Delahousseren eskutik.
01:40: Thé ou café.
02:30: Newport beach. Telesaila.
19:00: Arte Journal.
19:15: Vladimir Jurowski.
Kontzertua.
20:00: Karambolage.
20:10: Thema. ‘Les Indiens
vus par Hollywood’.
20:40: Zinema. ‘Un homme
nommé Cheval’. Zuz.: Elliot
Silverstein. Akt.: Richard Harris, Judith Anderson, Jean
Gascon. 1970.
22:30: Hollywood et les Indiems. Dokumentala. Zuz.:
Neil Diamond. 2009.
00:00: Super-8, Chronique
d’une disparition.
00:55: Zinema. ‘Irina Palm’.
Zuz.: Sam Gabarski. Akt.: Marianne Faithfull, Miki Manojlovic, Kevin Bishop. 2007.
02:35: Julia jour. Film laburra.
03:00: Zinema. ‘Bad Boy
Bubby’. 1993.
36 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Plaza›Kultura
Javier Agirresarobe q Argazki zuzendaria
Argiak sekretu gutxi du beretzat, baina oraindik ere, harritu, liluratu eta hunkitu egiten du argiak.
Euskal Herritar Unibertsalaren sariaren berri Los Angelesko argitan jaso zuen. Han du argi-iturri berria.
«Nire begiak ez dira bereziak,
akaso begirada dut pertsonala»
Gorka Erostarbe
Krisialdia izan zuen berak ere,
gazte garaian. Madrilera ikastera
joan eta «garai nahasiak» igaro zituen. Optika, Telekomunikazioak eta Kazetaritza ikasten saiatu,
baina bukatzeke utzi zituen Javier Agirresarobek (Eibar, 1948).
Zinemako Eskola Ofizialean ikasten hastean, 60ko hamarkada
amaieran, hasi zen argia ikusten.
1972an eskuratu zuen titulua. Ez
zuen orduan askorik usteko ia lau
hamarkada geroago zinemaren
munduko argazki zuzendari estimatuenetakoa izatera ailegatuko
zenik. Argazkigintza aldizkari bateko zuzendari gisa eta laborategi
bateko zuzendari komertzial modura ere aritu izan zen buru-belarri zinemaren munduan barneratu zen arte. Madrilen bertan egin
zituen lehen lanak, eskolan adiskide egin zituen zuzendari zenbaitekin. Jose Luis Borauren Hay
que matar a B filmean egin zuen
estreinakoa, kameraren laguntzaile modura. Baina 1977tik aurrera Euskal Herrian egindako zinema izan zuen akuilu, babesleku
eta erakusleiho, batez ere. Ikuska
sailean egindako lanek, Imanol
Uriberekin filmaturikoek —El
proceso de Burgos (1979), Segoviako ihesa (1981) eta Mikelen heriotza (1983)— eta Montxo Armendarizekin egindakoek (27 ordu) hasi
zitzaizkion sona ematen. Victor
Erizeren El sol del membrillo
(1991), Julio Medemen Tierra
(1995), Imanol Uriberen Haika
mutil (Mikel Laboa)dokumentala
(1997), Alejandro Amenabarren
Los otros (2001) eta Mar adentro
(2004), Pedro Almodovarren Hable con ella (2002), Woody Allenen
Vicky Cristina Barcelona (2008)
eta John Hillcoaten The Road
(2009) izan dira geroztik Agirresaroberen argazki eta argi trataera
berezia jaso duten filmetako batzuk. The Road-en egindako lanarekin laudorioak baino ez zituen
jaso. Oscar sarietarako hautagai
izango ote zen ere zabaldu zen,
nahiz eta azkenean ez hala gertatu. Alabaina, 2009ko Euskal Herritar Unibertsalaren saria eskuratu du berriki, Eusko Jaurlaritzaren eskutik. Los Angelesen
(AEB) bizi da egun, argazki zuzendaritza ikasten ari den Jon semearekin batera. Han goizeko zazpiak
direnean, filmaketa bati ekin aurretik erantzun ditu galderok,
presa izanagatik, presarik sartu
gabe. Gurasoek hitz eginagatik,
euskara galdu zuen berak, eta horren pena du oraindik ere barnean.
Non zaude orain?
Los Angelesen bertan nago, The
Gardener izeneko lana filmatzen.
Chris Weitz da zuzendaria. Harekin lan egin nuen aurretik New
Moon filmean. About a Boy filmarekin egin zen ezagun. Gustura
nabil, eta baditut egitasmo gehiago ere. Film honen ondoren terrorezko beste batean hasiko naiz lanean. Oso interesgarria dirudi,
3D-n filmatuko dugu. Teknikoki
oso interesgarria da. Fright Night
filmaren remake-a da, eta Craig
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 37
38››
Joseba Tapiak II. gerra karlistako bertsoak
musikatu ditu bere disko berrirako
tenak, baina hain ezagunak ez
direnak.
The Road filmean egindako lanak
laudorio asko ekarri zizkizun atzerrian, hain zuzen ere. Nola izan zen
film horretako giro hain iluna ,ia apokaliptikoa sortzeko lana?
The Road proiektu handi bat izan
zen niretzat, proiektu garrantzitsua. Eleberria bera oso interesgarria zen, indar bisual handikoa.
Hori argazki zuzendari batentzat
zoragarria da. Filmaren zuzendariak, John Hillcoatek, proposatu
zidan oso atmosfera gogorra sortzea, nobelarekin bat zihoan atmosfera, hain zuzen ere. Istorioak
eskaintzen zizkidan abaguneak
aprobetxatu nituen, kolore saturazio gutxiago sartu eta eguzkiaren absentziak filma arraro egiten du, baina sinesgarri, era berean. Lur apokaliptiko batena.
Zer da argia zuretzat? Zer da argi
egokia harrapatzea?
Argia beste elementu bat gehiago
da istorio bat kontatzeko. Niretzat
argia beste idazkera elementu bat
da. The Gardener-en ahalik eta argi naturalena islatzen saiatzen ari
naiz. Mar a dentro-n ere argi naturala bilatu genuen, ia dokumental
«Filmarekin amets
egin behar duzu
prestaketetan
ari zarenetik»
JON AGIRRESAROBE
Gillespie da zuzendaria. Spielbergen Dreamworks ekoiztetxea dago egitasmoaren atzean. Egitasmo txikiak dira, baina ezin naiz
kexatu.
Hor egonkortzeko asmoa al duzu?
Bai, oinarri bat ezarri nahi nuke
hemen. Bertakoak diren argazki
zuzendarien tankerakoa izan
nahi nuke. Estudioei eta produktoreei ere interesgarria iruditzen
zaie kanpoko jendearen lana, eta
gustura nabil.
Sari asko jaso izan dituzu zure ibilbidean.Beste bat gehitu dizute berriki,
Euskal Herritar Unibertsal izatearena. Ez al zaizu arraro egiten norbaitek izendapen ponpoxo hori ezartzea, zure lana aspalditxotik munduan barrena ezagun denean?
Ez, ez, ni oso harro nago sari
horrekin. Gehiegizkoa ere badela
esango nuke. Bere garaian Oteizak, Txillidak eta abarrek jaso
zuten. Ni hunkitu egiten nau
horrek. Beste alde batetik,
sari horrek bi gauza interesgarri
hartzen ditu kontuan. Batetik,
beste kultura, beste leku eta
beste bide batzuekiko moldagarritasuna, eta bestetik, egiten
duzun lana kanpoan ere aitortua
izatea. Gainera, lagungarri
izan zait zinemak oihartzun berezia izaten duela. Izango dira
beste euskal herritar batzuk nik
baino meritu handiagoak dituz-
«Nahiago dut jendeak
esatea filma bera dela
zoragarria, nire lana
hor txertatzen baita»
«Azken 10-12 urteetan
ez dut ia eztabaidarik
izan filmen
zuzendariekin»
batena. Hurrengo filmean, terrorezkoan, beste argi mota bat bilatu beharko dut, efektistagoa. Argia da nire hizkuntza, ikusleari
adierazi nahi diogun hori adierazteko hizkuntza; batzuetan sinesgarritasuna islatzeko, besteetan
antsietatea, edertasuna edo hondamendia.
Eta egunerokoan argiak obsesionatzen al zaitu? Etengabe erreparatzen al diozu argiari, argi mota desberdinei?
Landu egiten duzu gaitasun hori.
Filmarekin amestu egin behar
duzu prestaketan ari zarenetik.
Gero, ez dakit ondo zergatik, baina filmak bere bidea jarraitzen
du, amestutako edo irudikatutako film horren zertzelada batzuk
baino ez ditu izango.
Zein teknika erabiltzen duzu zuk istorio bakoitzari behar duen argia
egokitzeko?
Nik iturri naturaletara jotzeko
ohitura daukat, leihoak eta halakoak erabiltzekoa. Argi naturaletik abiatzen naiz normalean. Argiaz gain, kameraren mugimenduak daude, lenteak, kolorea,
40››
ehundura... Eta hori guztia arte
zuzendariarekin elkarlanean, zeinarekin kolore paleta bat hautatzen duzun, esaterako. Talde lana
da, azken batean. Gauza asko lotu
behar dira emaitza orokor eta eraginkor bat lortzeko.
Esan izan duzu adinean aurrera egin
ahala zure lanak «naturalismo expresionista» baterantz egin duela.
Beno, hitz egiteko modu bat da
[barreak]. Esan nahi dudana da
natura iturri nagusi moduan hartzea interesatzen zaidala, eta gero
argi hori indartzea, istorioarekin
bat eginez. Horri deitu izan diot
espresionismo naturala, edo naturalismo expresionista edo dena
delako hori. Nahiz eta kontzeptua
bera handiuste samarra izan litekeen.
Argiaren bilaketa horri dagokionez
lan paradigmatikoa izan zen Victor
Erizeren El sol del membrillo lanean
egin zenuena. Filmeko protagonista,Antonio Lopez pintorea,bera ere
argiaren bila zebilen eta.
Estimu berezia diot lan horri, bai.
Antonio ere obsesionaturik zegoen argiarekin. Biok elkar hartzen
genuen eta ordu luzeak igarotzen
genituen argiari buruz hitz egiten. Beti geunden eguzkiaren eta
haren mugimenduaren mende,
borrokan. Denboraren une bat
izoztu nahi zuen, eta saio pila bat
egiten zituen argi egokiaren bila.
Neuk proiektore bat erabiltzen
nuen, eta alde horretatik abantaila nuen bere aldean, baina sakonean ahalegina bera zen. Argi une
jakin bat harrapatu nahi izatea.
Lanean ez zaudenean,film batean ez
zaudenean, zure egunerokoan, argiak arreta deitzen dizu?
Nik uste gainerako gizaki guztioi
bezalaxe deitzen didala arreta.
Akaso nik detaile handiagoz
begiratuko dut, beste irizpide
batzuekin begiratuko dut...
Baina ideiak etorriko zaizkizu,ezta?
Ideiak etortzen zaizkit, baina gertatzen dena da ez daudela hainbeste egoera aldakor ere, aldioro
ideiak etor dakizkidan. Inspirazioa beste leku batzuetatik ere
etortzen zait. Denbora librea
dudanean zinema gehiago ikusten dut, adibidez. Beste estilo
batzuetan jartzen dut arreta, irakurtzea eta idaztea asko gustatzen zait, irakurtzeak irudimena
asko eragiten dit, edo koadro bat
ikusteak... Nire begiak ez dira
bereziak, beste edozeinenak
bezalakoak, akaso begirada dut
pertsonala.
Zer sentitzen duzu film batek fotografia ederra duela entzutean?
Hori sarri samar gertatzen da.
The Road-ekin gertatu zait, esaterako. Horrek ikaratu egiten nau,
egia esan. Ikaratu egiten nau, filmak behar adinako interesik ez
duela izan sumatzen dudalako hori entzutean. Edo aspergarria izan
dela bestela. Orduan, ez dut jakiten laudorioa den ala ez den. Nik
nahiago dut jendeak esatea filma
bera dela zoragarria. Hori esanez,
Andres Neuman: «Latinoamerikako
literaturaren identitatea globalizatu egin da»
G Plano motzean
pAurrenekoz zirrara eragin zizun zinemako irudi bat?
18 urte nituela Carlos Sauraren
La caza ikusi nuen, eta txunditu
egin ninduen. Horrek bultzatu
ninduen argazkigintza zuzendaritza ikas nezan.
pLeku guztietara eramango
zenukeen irudi bat?
Ez dut argazkirik eramaten soinean inoiz.
pBere argazkiarengatik txunditurik zauzkan film bat?
Stanley Kubricken Barry
Lindon-ek erabat harrapatu
ninduen. Oso film erakargarria
eta osoa iruditzen zait.
pArgi bat?
Vancouverren izan dut inoizko
argirik ederrena, iparraldeko
argi zoragarria.
pZein zinema zuzendarirekin
lan egingo zenuke oraindik?
David Fincherrekin lan egitea
gustatuko litzaidake. Orain
Stieg Larssonen nobela famatuekin filmak egin behar ditu.
Oso zuzendari bisuala da: Zodiac, Seven, Panic Room...
pZein argazki aterako zenuke
gustura?
Egunero ateratzen ditut argazkiak, eta ez da erraza erantzuten. Nire familiarena aterako
nuke gustura, eta bertan ni neu
egonik, gainera. Asko gustatzen
zaizkit erretratuak.
zure lana primeran txertatzen da
laudorio horretan.
70eko hamarkadan hasi zinen lanean Euskal Herrian egindako filmetan. Trantsizioko lehen urteetan
beste balio batzuek artistiko hutsek
baino indar handiagoa zuten?
Beste garai batzuk ziren. Lehentasuna bizirik irautea zen. Lan
duin bat egiten saiatzen ginen,
pentsatuz lan hori baliagarria
izango zitzaigula lanbide horretan aurrera egiteko. Lehen urratsak oso gogorrak izan ziren, duda
asko nituen. Esperientziarik ez
nuen, eta intuizioz jokatzen nuen.
Maitasun handiarekin gogoratzen dut garai hura, dena ondo joan zitzaidalako, eta batez ere, Imanol Uriberekin topo egin nuelako.
Zorte handia izan nuen egitasmo
horietan parte hartzeko aukera
izan nuelako, Euskal Herriko zinemaren hastapenetan egoterik
izan nuelako.
Hainbeste bidaiaturik,leku askotan
hitz egin behar izan al duzu euskal
gatazkari buruz.Jende askori aldatu
behar izan al diozu lentea?
Bai, batzuetan gertatu zait, baina
leku gehienetan euskal gatazkarena oso urruneko zerbait bezala
ikusten da. Ez da jende askok pasioz bizi duen gaia. Eta nik neuk ez
dut hainbeste ere bidaiatu. Bai,
egia da azken bospasei urteetan
dezente ari naizela kanpora irte-
ten. Eta Euskal Herriko prozesua
ez da 80ko hamarkadan eta 90ekoan bezainbat albisteen foku.
Zer sentitu izan duzu nazioarte mailako zuzendariak deika hasi zaizkizunean.Zer sentitu zenuen,esaterako,
Woody Allenek deitu zizunean?
Woody Allenek Bartzelonan filmatu zuen Vicky Cristina Barcelona, eta inguruko argazki zuzendari bat behar zuen. Beste batzuen
artean hautagai nintzen neu ere,
eta deitu egin ninduen. Zorte handia izan zen niretzat. Albiste profesional bat izan beharrean, albiste pertsonal bat izan zen ia-ia. Woodyren filmean parte hartzea,
kredituetan azaltzea, hain zinemagile eta idazle berezia izanik.
Oso hunkigarria izan zen. Ondo
elkar ulertu genuen. Filma bere
gusturako ondo geratu zen.
AEBetan izugarrizko arrakasta
izan zuen, Europan ez bezala.
Zein harreman izaten duzu zuzendariekin? Beraiek eskatutakora mugatzen zara erabat,ala zure sorkuntza
espazioa ere izaten duzu?
Konbinazio bat izaten da. Zuzendariak deitzen badizu, berak buruan duen filma bisualizatzeko
gai ikusten zaituelako da. Hasieratik dago aldeko konpromiso
bat. Gero, zertzelada batzuk ezartzen dituzu, eta gehienetan bat datoz zuzendariaren hasierako proposamenarekin. Azken 10 edo 12
urteetan ez dut ia eztabaidarik
izan. Ni lanean jartzen naiz, besterik gabe, koloreak proposatzen ditut, eta beraiek onartzen dute normalean. Askatasun esparru bat
da. Woddy Allen, esaterako, hasieratik obsesionatua zegoen filmak
oso goxoa izan behar zuela, oso goxoa, eta ni horretan saiatu nintzen.
Noiz jakin zuen Javier Agirresarobe
gazteak argazki zuzendariak bazirela? Noiz erabaki zuen horretara erabat bideratzea lan profesionala?
Madrilgo zinema eskolatik
1973an atera nintzen. Sei urte igaro nituen ahal nuena egiten, bizitza aurrera ateratzeko, ahal zela
argazkigintzarekin loturik. Dena
albo batera utzi eta zinemagintzan buru-belarri sartzea deliberatu nuen. Ordura arte ez bainintzen erabat gustura bizi. Pixkana
ikusten duzu balio zenezakeela
eta horrek asko animatzen zaitu.
Gehiago duzu argazkilaritik ala zinemagiletik?
Ba, ez dakit, bietarik dudala uste
dut. AEBetan oso zinemara lotuak gaude. Ez baita argia eta kolorea kontuan hartu beharrekoa
soilik. Planoen plangintzan eta
beste mila istorioetan ere sartzen
gara. Ez bakarrik argazkigintzan.
Bernardo Atxagaren Soinujolearen
semea nobelan oinarrituriko filma
zuzentzeko asmoak bere horretan
jarraitzen al du?
Bai, gidoia idatzia dut duela pare
bat urtetik. Hor dago, geldirik
oraingoz, eta ea noizbait behar bezala egiteko aukera dugun, asko
gustatzen zaidan istorioa baita.
38 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Plaza › Kultura
2
Hilberria
PAUL BUCK / EFE
Dennis Hopper
Ikonoklasiaren
eredu
paltasun apartekoz,bere
ibilbideaz harro ez zegoela
adierazi zuen Dennis Hopperrek,2002an,Zinemaldiko Donostia saria jaso zuenean.«Etsipen ugari izan ditut lanean»,
esan zuen aktore eta zinemagile
estatubatuarrak.«Nire film
handia,hainbeste alditan
amestutako filma egin ez dudala sentitzen dut».Nolanahi den,
1969an Peter Fonda eta Jack
Nicholson aktore zituen Easy Rider arrakastatsua aurkeztu ondotik ere film gogoangarriak
egin zituen aktore gisa,hala nola Wim WendersenThe American Friend,Francis Ford Coppolaren Apocalypse Now eta
Rumble Fish,David Lynchen
Blue Velvet...Alabaina,ez du
gehiagorik sortuko.74 urterekin
zendu zen atzo,prostatako minbiziari gaina hartu ezinik.Argazkiko irudia joan den martxoan
atera zioten.Oso ahul zegoen
ordurako.
Julian Schnabelen eskutik
jaso zuen Donostia saria. Hark
ikonoklasiaren eredu gisa definitu zuen Hopper, ikonoklasta
handi bezala. Izan ere, Hollywoodeko industriarentzat lan
andana eginagatik, ez zuen
Oscarrik irabazi, birritan izendapena jaso bazuen ere Easy
Rider (1969) eta Hoosiers
(1986) filmengatik. Industriaren bazterrean lan eginikoa zela
zioen Hopperrek berak. «Ez
nago sistemaren barruan».
Baina ez zuen inor horren errudun egiten. «Ez bainaiz Hollywoodeko tragediarik handiena». Alkoholarekin eta
bestelako drogekin arazoak izanagatik ere, aktoreen komunitatearen barneko sentitzen zen,
gainera. 18 urte baizik ez zituela
sinatu zuen lehen lan kontratua, Warnerrekin. Handik urtebetera, Rebel Without a Cause
filma egin zuen, James Dean,
Nathalie Wood eta Sal Mineorekin. Zinema landu zuen ondorengo 40 urteetan. Hala ere,
azken garaian argazkilaritza eta
pintura ere jorratu zituen. Zaletasuna 60ko hamarkadatik
zetorkion. p IRUNE BERRO
A
Ramontxo Vega, Joseba Tapia eta Mintxo Garaikoetxea, ostiralean Usurbilen emandako kontzertuan. J. E.
Karlistek eta liberalek idatzitako bertsoak musikatu ditu Joseba Tapiak, irailean argitaratuko duen
diskorako. Haize instrumentuez osaturiko talde berri batekin jendaurrean aurkezteari ekin dio.
Gerrako bi bandoetan
Jon Eskisabel Usurbil
J
oseba Tapia borroka frontera itzuli da. Bigarren aldiz
euskaldunon gerrako kantutegira jo du trikitilariak gertaera historiko bati buruzko diskoa osatzeko. Agur Intxorta
maite-n Espainiako gerran idatzitako bertsoak musikatu ondoren,
bigarren gerra karlistara jo du
oraingoan, eta karlistek zein liberalek idatzitakoak jaso ditu haize
instrumentuez osaturiko talde
batekin. Diskoa jada grabatuta
dago, eta uda ondoren argitaratuko da Eta tira eta tunba izenburupean. Haatik, kantuak ezagutze-
ko ez da diskoa kaleratu arte itxaron beharko, zuzenean aurkezten
hasi baita, kontzerturik eman gabeko denboraldi luze baten ondoren. Ostiralean egin zuen lehen
saioa, Usurbilen (Gipuzkoa), eta
datorren ostiralean Larrabetzun
(Bizkaia) izango da.
Lan horrek bigarren gerra karlistan zer gertatu zen argiago
ikusteko balio izan dio Tapiari,
kantuak aletzen hasi aurretik Sutegi kultur etxean bildutakoei
azaldu zienez. «Eskolan entzuna
genuen gerra dinastiko bat izan
zela, baina kantu hauetan ikusten da beste zerbait pasa zela. Modernitatearen eta tradizioaren ar-
teko talka gertatu zen, mendia eta
kalea, nekazaritza eta merkataritza... kontrajarriak agertzen ziren. Euskal Herriaren kontraesan bat agertu zen karlistaldian».
Geroago, ordea, tradizioaren eta
modernitatearen arteko talka hori «beste gerra estatal batera lerratu zen».
Bi aldeetan euskaldunak zeuden, eta bi aldeek erabiltzen zuten
kantua. «Bertsoak egiten zituzten, eta elkarri ez zioten ukatzen
euskaltasuna». Hortaz, kantutegi
horretan «derrigorrean» bi ban-
‘‘
Esan daiteke kantuok
gerra psikologikoa
egiteko baliatu
zituztela bi aldeek»
JOSEBA TAPIA
Musikaria
doetan egotea egokitu zaiola esan
zuen Tapiak. «Agur Intxorta maite-n modernitatea eta tradizioa alde bakarrean zeuden, galtzaile
izatea egokitu zitzaion alderdian». Bigarren gerra karlista liberalek irabazi arren, «bi bandoetako euskaldunak galtzaile suertatu ziren», Tapiaren esanetan;
«foruak galdu ziren, baina euskal
liberalen artean ere frustrazio
handia sortu zen». Hain zuzen, liberalen artean foru zaleak ere bazirela ageri da bertso batzuetan,
Serafin Barojak, Pio Barojaren aitak, idatzitako Karlistaren panparroikeriak izenekoetan, kasu.
«Deskalabru handi hartatik
zerbait ederra» sortu zen, ordea:
kantua. «Kantu ederrak dira, oso
kantagarriak bai doinu bai leloen
aldetik». Ironia, trufa, haserrea,
gorrotoa... agertzen dira maiz,
baina baita «herri xehearen derrota, tristura eta damua» ere.
«Esan daiteke gerra psikologikoa
egiteko baliatu zirela kantuok».
Gai batzuk errepikatzen dira.
Esaterako, apaizak tiroka ibiltzea
aurpegiratzen diete liberalek karlistei; horiek, berriz, harro dira gerran boluntario eta ezer kobratu
gabe ari direlako...
Soinu «militarra»
Liberalen kantuak (Vive, vive la liberté, Viva gu ta gutarrak, Ta gu
gera, Karlistaren panparroikeriak, Hernani dago penoso...) eta
karlistenak (Ta noiz zuazte?, Carlos dator eta ikustera guaz, Azpeitiko neskatxak, Eta tira eta tunba...)
txandakatu zituen Tapiak kontzertuan, egitasmo horretarako
sortu duen taldearekin. Izan ere,
kantuok janzteko beste soinu bat
bilatu du, «kutsu militarrekoa
edo», eta haize tresnez osaturiko
taldea eratu du honako musikari
hauekin: Filipe Aldako (tronpeta;
Skunk taldean aritutakoa), Alain
Martineau (saxofoia), Mintxo Garaikoetxea (bonbardinoa; Jarauta 69 txarangako kidea), Ramontxo Vega (tuba) eta Jokin Irungarai (perkusioa; Zezenaren Taldea). Hortaz, jazpana, fanfare eta
musika bandatik du trikitilariaren eskaintza berriak, herri musikaren berezko soiltasunari eutsiz.
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 39
‹ Publizitatea
40 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Plaza › Kultura
Literatura D
‘El viajero del siglo’-rekin Alfaguara saria irabazi zuen Andres
Neumanek, eta nobela promozionatzeko bira bat antolatu zion
argitaletxeak Latinoamerikan zehar. Bidaia hura oinarri, egungo
Latinoamerikari letrazko argazkia egin dio ‘Cómo viajar sin ver’
liburuan. Donostian hitzaldia eman du aste honetan.
Konplexutasun
gero eta
hibridoagoa
Juan Luis Zabala Donostia
L
atinoamerika hain han-
dia izaki, Latinoamerikako literatura ezin da
izan errealitate bakun
eta sinplea, begirada bakarrez
atzematen erraza. Latinoamerikako literatura norantz zihoan
galdetu zieten idazleei, Bogotan
egindako jardunaldi batzuetan.
«Gutariko bakoitzak hodeiertzeko puntu banatara seinalatu genuen», ekarri du gogora Andres
Neumanek (Buenos Aires, 1977).
«Konplexutasun handiko errealitatea da Latinoamerikako literatura, hizkuntza batek batu eta banatutako literatur eremu zabala».
Baina, orokorrean hitz egitea
zaila den arren, uste du atzeman
daitezkeela Latinoamerikako
egungo literatura definitzen duten fenomeno batzuk. «Adibidez,
Latinoamerikako kultura oro
har, bere adierazpide guztietan,
krisiari lotua dago, eta egokia da
hori gogora ekartzea Europan
krisia etengabe aipatzen den une
honetan. Krisian dagoen Europarentzat, interesgarria izan daiteke Europako hizkuntzetako bat
mintzatzen duen arren oso bestelako errealitate batetik abiatzen
den literatura bati begiratzea».
Bada, horretaz gain, Neumani
gero eta gehiago interesatzen
zaion beste fenomeno bat: «dago-
eneko ez latinoamerikar eta ez europar ez diren oriundo-ena, bigarren belaunaldikoena». Batzuk
han bizi dira eta beste batzuk handik kanpo. «Boom-aren garaian
ere Latinoamerikako literatura
ez zen soilik Latinoamerikan idatzitakoa —Mario Vargas Llosa eta
Jorge Luis Borges Bartzelonan
bizi izan ziren, adibidez—, eta fenomeno hori areagotu egin da geroztik, nabarmen gainera».
«Latinoamerikako literaturaren identitatea globalizatu egin
da, hitzaren zentzu onean», Neumanen iritziz. Daniel Alarcon da-
‘‘
Latinoamerikako
literaturaren identitatea
globalizatu egin da,
hitzaren zentzu onean»
ANDRES NEUMAN
Idazlea
torkio burura: «Perun jaioa da eta
ingelesez idazten du; nire belaunaldiko estatubatuar idazleen artean garrantzitsuenetakoa da. Ingelesa hautatu zuen literaturarako hizkuntza gisa, baina
immigrante latinoen istorioak
kontatzen ditu. Literatura hori
Latinoamerikakoa da ala AEBetakoa? Perun bi izaerak onartzen
dizkiote eta AEBetan ere bai».
«Beste batzuk Europan heziak
gara, nahiz eta hizkuntza ez dugun aldatu», jarraitu du hizketan
Neumanek. «Jatorrizko herriarekiko arroztasun sentimendu hori
Latinoamerikako idazleen artean gero eta usuago agertzen den
fenomenoa da. Badira jatorrizko
herrialdean bizi diren idazleak,
baina kanpoan bizi garenok ez
gara dagoeneko salbuespen bat.
Gero eta gehiago dira idazle eta
herritar hibrido sentitu eta bi
itsasertzei buruz arroztasun berberaz idazten dutenak».
Anekdota hau kontatzen du
Cómo viajar sin ver liburuan:
«Buenos Airesko aireportuan hegazkinetik jaistean, bi ilara ikusi
nituen, bakoitza letrero banarekin: Argentinarrak eta Atzerritarrak. Une batez duda izan nuen,
ez nekien zein ilara zegokidan.
Zalantza une horrek ondo islatzen du —gutariko askoren identitate hibridoaz gain— ‘Latinoamerikako literatura’ esateak berekin dakarren anbiguotasuna».
Latinoamerikako literatura ez
dagoela exotismoari eta misterioari lotua aldarrikatzen du Neumanek. «Inoiz izan den idazlerik
kosmopolita, europazale eta internazionalistenetako bat latinoamerikarra da: Borges. Mariano
Azuelaren liburuetako Mexikar
Iraultza bezain latinoamerikarra
zen Borges, edo Gabriel Garcia
Marquezen Remedios la Bella zerurantz igotzen bezain latinoamerikarra. Tradizio hibrido eta
halabeharrez mestizoa areagotu
egin da azken hamarkadetan».
«Oso harreman naturala» dute
Neumanen belaunaldiko latinoamerikar idazleek Latinoamerika-
Andres Neuman idazlea, joan den ostegunean, Donostiako Altza auzoan,
ko literaturaren boom deituarekin. «Behar den errespetuarekin
eta distantziarekin begiratzen
diegu boom-aren egileei. Gure belaunaldiko idazleok, egun 30 eta
40 urte inguru ditugunok, ez
dugu boom-aren zama gainean jasan beharrik izan. Hori aurreko
belaunaldiari egokitu zitzaion,
haien seme-alaba izateko adina
dutenei. Guk, ordea,haien bilobak izan izateko adina dugu. Gabriel Garcia Marquez nire amonaren adin berekoa da».
‘Boom’-ekoekin, gatazkarik ez
«Ez dugu inoiz haiekin konpondu
beharreko gatazkarik izan», dio.
«Boom-eko egileen lanak, hala
bizi direnenak nola hildakoenak,
Franz Kafkarenak, William
Faulknerrenak edo Truman Capoterenak irakurtzen ditudan
arretarekin eta distantzia berberarekin irakurtzen ditut nik.
Haietako batzuk, zorionez, bizirik daude, baina niretzat klasiko
garaikideak dira. XX. mendeko
biblioteka handiaren parte dira.
Guk ez dugu boom-a hil beharrik
sentitu, guretzat boom-a urruti
zegoelako, Homero edo Dante hiltzeko beharrik sentitu ez dugun
gisa berean. Ez zait inoiz burutik
pasatu Garcia Marquezekin
lehiatu behar dudanik, edo hark
oinordetzan utzitako ondareaz
askatu behar dudanik».
Dena den, Neumanek uste du
badela ordua Latinoamerikako literatura boom-aren erreferenteen beharrik gabe irakurtzeko,
«Frantziako zinema nouvelle vague-an pentsatu gabe ikus daitekeen moduan, edo Hollywoodeko
zinema aktoreak Humphrey Bogartekin eta zuzendariak Billy
Wilderrekin konparatu gabe».
Baina bada boom-aren kanonaren hierarkia birplanteatzeko ordua ere. «Cien años de soledad eta
El coronel no tiene quien le escriba
nekatu gabe irakur daitezke nahi
adina aldiz, bikainak direlako,
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 41
Kultura ‹ Plaza
Literatura D
Hirudia
Iratxe Retolaza
Literatur kritikaria
Belaunaldi
literarioak
anon zahar-berrien inguruan hitz egin eta belaunaldi zahar-berrietara egin du jauzi eztabaidak. Jauzi horrek El País (2010-05-10) egunkariko erreportaje bat ekarri dit gogora,
duela hiru asteko zutabearen biharamunean argitaratua,
eta Iban Zalduaren aipamenari esker jasotakoa. Zutabe hauetan esandakoei eginiko erantzuna zirudien, erreportaje horretan euskal idazle
belaunaldi berri bat aipatzen baitzen. Belaunaldi horren ordezkari,
honako idazle hauek: Harkaitz Cano, Unai Elorriaga, Karmele Jaio
eta Kirmen Uribe. Kanon berriez hitz egiterakoan, bada, Iban Zalduak
ia plenoa egin zuen, eta iragarri argitaratzear zen erreportajea. Erreportaje horren hasieran argi adierazten da honako hau: espainiar eremu literarioan txoko bat egin duten euskal idazleen belaunaldi berriez ariko direla. Ez da aipatzen —espresuki esanda— espainiar eremuan oihartzunik izan ez duen idazlerik. Jakina, bi belaunaldi besterik ez dago euskal literaturan, irizpide horren arabera: Bernardo
Atxaga eta belaunaldi berri hauxe.
Erreportajean belaunaldi berri honen ezaugarri hauek aipatzen dira, besteak beste: euskaraz ikasi dutela normaltasun osoz, askatasunez idazten dutela, Euskal Herritik kanpora hedatzeko gogoa eta ofizioarekiko konpromisoa. Erreportajean aipatzen ez diren antzekotasun garrantzitsuak, nik uste, honako hauek: testuinguru lainotua duten obren egile izatea (testuinguru sozial eta historiko zehatzetik
urrundurikoak), Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak izatea,
eta ukatzerik gabeko ibilbidea izatea (alegia, oraingoz behintzat idazle hauek ez dute aurreko obra ukatu duen obrarik idatzi, eta hartara,
estetika bertsuan ibili dira obraz obra, eta modu horretara, nolabait,
idazle irudia indartu egin da, eta ez irakurle irudia —ez baitute berriro interpretatu edo parodiatu inoiz bere obrarik—). Kasualitateak beharbada, baina, kausalitateak, ziur asko.
Erreportaje horrek espainiar irakurle batentzat izan lezake interesik, azken batean, irakurle hark eremu literario horren bitartez jasotzen dituelako literatura diskurtsoak, ez bakarrik euskal literaturaren ingurukoak, baita beste zenbait literaturen ingurukoak ere. Beharbada, harrigarri dena da eremu literario horretan irudikaturiko
mapa horixe izatea guk geuk eztabaidagai, eta horixe izatea gaur
egun euskal literaturaz hitz egiteko dugun erreferentzia nagusi.
Kezkagarriagoa, belaunaldi literarioak ez al dira korronte estetiko
eta filosofia literarioen arabera definitu behar? Salmenta-kopuru eta
hedabideen irudiez haratago, zeintzuk dira egungo belaunaldi literarioak? Ba al dugu horiek zedarritzerik?
K
Latinoamerikako literaturaz eman zuen hitzaldia hasi aurretik. JON URBE / ARGAZKI PRESS
baina ahaztu egiten da Jose Donoso Pájaro de la noche obra bikainaren egilea dela, edo Manuel
Puig oso idazle modernoa izan
zela, hedabideak nobela klasikoaren tradizioarekin uztartu zituena, ikuspuntu ausartez; eta tele-
bista inspirazio iturritzat hartu,
abangoardiarekin eta surrealismoarekin batera. Gaur egungo
ikuspegitik begiratuz gero, argi
dago Manuel Puigek oraindik ez
daukan leku bat merezi duela».
«Boom-a erreferentzia estuegia
da Latinoamerikako literaturak
eskaintzen duen paisaia zabalegia atzemateko», Neumanen ustez. «Baina boom-az aritzean ere,
joera dago azkenean kanon estuegia ezartzeko eta beti egile berberak izateko hizpide»
G Erreferentzia gomendagarri batzuk
pSamanta Schweblin (Buenos Aires, 1978). «Oraintxe argitaratu du Lumenek haren ipuinen antologia. Ipuingilea da batez ere, aparta. Narrazio hutsa
da, gihar hutsa, eta errealismo
oso gordinekoa. Pertsonaia
urratuak, ezinegona eragiten
duten argumentuak. Oso narratzaile eraginkorra eta argumentala».
pAlejandro Zambra (Santiago,
1975). «Minimalismoarekin egiten du lan. Nobela ñimiñoak
idazten ditu, prosa ñimiño eta
erritmo oso mantsokoak, une
baten dilatazioak balira bezala.
Delikatuak dira oso, xaboi burbuila txikien pare. Mikronobelak
dira, eta ez da kasualitatea lehenengoak Bonsai izatea izenburu. Espainian Anagramak kaleratu ditu Zambraren liburuak
eta nahiko ezaguna da».
pAlvaro Enrigue (Mexiko Hiria,
1969)
«Konplexutasun handiko idazlea da, eta saiakeragile bikaina.
Haren Vidas perpendiculares
oso nobela gomendagarria
da».
pFernanda Garcia Lao (Mendoza, Argentina, 1966)
«Joan-etorriko bidea egin zuen.
Argentinan jaio zen, txikia zela
gurasoak Espainiara erbesteratu ziren eta orain Argentinan bizi
da. Itzuli zenean, ez zuen Argentina ezagutzen. Hainbat alditan
egokitu behar izan du bere
azentua, eta ogibide bitxia du,
horrekin zerikusia duena: argentinar aktoreak espainiar doinuz
mintzatzen trebatzen ditu.
Muerta de hambre eta La perfecta otra cosa nobelen egilea
da, besteak beste».
pEduardo Halfon (Guatema-
lako Hiria, 1971). «El boxeador
polaco ipuin liburu bikainaren
egilea da. Baita El ángel literario
nobelarena ere. Oso narratzaile
metaliterarioa da, beti literaturan pentsatzen ari dena. Aurretik aipatu ditudanek ez bezala,
Enrique Vila-Matas eta Roberto
Bolañoren ildotik jotzen du».
pGuadalupe Nettel (Mexiko
Hiria, 1973). «El huésped nobelaren eta Pétalos y otras historias incómodas ipuin liburuaren
egilea da. Oso dibertigarria da.
Ezagutzen duzunean, pertsona
herabe eta delikatua ematen
du. Baina bere ipuinak guztiz
basak eta erradikalak dira. Zatartasunean eta higuinean barneratzen da bere literatura,
modu poetikoan. Lirikoa izaten
saiatzen da desatseginena denarekin. Oso estetika bakan eta
pertsonala du beraz».
42 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Publizitatea ›
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 43
Kultura ‹ Plaza
Literatura D
Gerra, euskaldunon begietatik
Leire Lopez Ziluaga
I
par eta Hego Euskal Herria
banatzen dituen muga ez da
muga politikoa soilik. Ziurrenik, mapetan ageri den muga baino sakonagoa da Bidasoako alde
bateko eta besteko herritarren
buruetan dagoena. Frantziak
XIX. mende hasieratik aurrera
bere gobernupean zeuden herriak frantsesteko egindako lanak askoz emaitza hobeak izan
ditu Espainiaren metodoek baino. Hain zuzen ere, Frantziaren
zentralizazio prozesuan erabakigarria izan zen Lehen Mundu Gerraren aurrean alde bateko eta
besteko euskaldunek erakutsitako jarrera ezberdina aztertu du
Eneko Bidegainek Gerla Handia,
muga sakona liburuan. Horretarako, Hegoaldeko Euzkadi egunkari jeltzalean eta Iparraldeko Eskualduna aldizkari elizkoian gerraz nola hitz egin zuten aztertu
du, gerraren lehenengo hilabeteetan argitaratu zituzten zenbakiei erreparatuta.
Liburuaren lehen ataletik zazpigarrenera, azterketa hasi aurretik irakurlea kokatzeko zenbait datu eman dizkigu Bidegai-
nek. Hasteko, Lehen Mundu Gerraren kontakizun azkarra egin
du, aukeran eskematikoegia, lanaren helburua gerraren bilakaera bera azaltzea ez bada ere. Horrez gainera, Frantziak mobilizaziora deitu zuenean Ipar Euskal
Herriko bizilagunak ere deitu zituela gogoratzen du eta gerrari
buruz idatzi zuten euskal idazleen zerrenda ere egiten du lehen
atal horretan. Euzkadi egunkaria
eta Eskualduna astekaria ere
aurkezten dizkigu.
Zortzigarren ataletik aurrera,
azterlana bera egin du egileak.
Eskualduna-k gerraren lehen hilabeteetan egin zuen gudaren eta
Frantziaren apologia azaltzen du
lehenik, Iparraldeko herritarra
eta frantsesa izatea gauza bera zirela baitzioen astekariak. Euzkadi-n sasoi berean argitara emandako berriak aztertzen ditu segidan. Kasu horretan, jarrera neutrala zutela dio; penaz ikusten
omen zuten aberkide gisa ikusten
zituztenak gerrara herri arrotz
bat defendatzera joatea eta alde
bietako euskal herriek nazio bakarra osatzen zuten haien iritziz.
Bigarren zati horretan, ideia batzuk gehiegi errepikatzen direla
iruditu zait, eta zenbait azalpen
ez direla beharrezkoak, esaterako, Eskualduna gerlazalea zela
azaltzeko orduan, buelta asko
ematen zaizkio kontuari, askotan
ezer berririk gehitu gabe.
Bi komunikabidek epe jakin
batean argitaratutako berriak
baino ez dituenez aztertu, liburua
mugatua da ezinbestean. Egileak
berak dio liburu xumea dela. Batetik, interesgarria izango litzateke orduko euskal herritarren iritzien gaineko informazio gehiago
izatea. Esate baterako, Luis Arana-Goiri eta haren jarraitzaileak
Alemaniaren aldekoak izan zi-
‘GERLA HANDIA, MUGA
SAKONA’
pEgilea: Eneko Bidegain.
pArgitaletxea: Utrisque Vasconiae.
G Haur eta gazte literatura
Ritak ez du arimarik
bentura narrazio honetan
immigrazio ilegalaren
atzean dauden pertsonak eta
bizi duten drama azaletik erakusten zaigu. Rita eta bere familia Cadizko kanpinera doaz,
lagun batzuekin oporrak pasatzera. Ritak ez du batere gogorik, kanpin-dendan lo egitea ez
duelako atsegin (sic) eta ezezagunekin oporrak pasatzea ere
ez (sic). Arratsalde batean
kaian zegoen ferrya bisitatzera
joan eta, ferryko salbamendutxalupan gelditzen da zorabiaturik, nahigabeko ekintza kateatu batzuen ondorioz. Galerna
gaizto batek txalupa eta Rita
uharte bakarti batera eramaten
ditu. Estutasun hartan, egun
A
‘RITA ROBINSON’
pEgilea: Mikel Valverde.
pItzultzailea: Juan Martin
Elexpuru. pArgitaletxea: Elkar.
batean patera bat hurbiltzen
ikusten du, eta bidaiari bat bertan uzten dute, zigorturik-edo.
Lagunak egin, paterako mafiosoen aurka borrokatu eta, azkenik, etxera itzuliko da Rita.
Ilustrazioa ia orrialde guztietan dago, testuaren esanak
baieztatzen eta, kasurik onenean, osatzen.
Liburu hau Ritaren laugarrena
dugu, eta dagoeneko badakigu
zer espero dezakegun, formatua
errepikatu egiten baita: (1) Rita
gaizki ulertu batek sartzen du
abenturan. (2) Modako topiko
eta aldarrikapenak (ekologia,
egiptologia, immigranteak,...)
azaletik erakusten zaizkigu. (3)
Ritak ez du garapen psikologikorik: bere adimena eta gaitasunak
txiklea bezala luzatu eta laburtzen dira, istorioaren beharrei
makurturik. Desberdintasuna lehen aleak markatu zuen, hartan
modako aldarrikapenik ez zegoelako, nahiz eta beste bi ezaugarriak (gaizki ulertuarekin abiatzea eta pertsonaiaren garapen
eza) bai agertu. Ziurrenik hura
izan zen, gainera, lauetan dibertimendu gehien ekarri zuen alea.
ren. Bestalde, Hego eta Ipar Euskal Herriaren arteko muga aztertu nahi bada, beharrezkoa da azterlan zabalago bat egitea, hemen
egin duen alderaketa historiako
hainbat sasoiri aplikatuz, muga
noiz eta nola sortu zen eta muga
horrek zein bilakaera izan zuen
jakiteko. Izan ere, liburua irakurri aurretik norbere buruari egin
diezaiokegun galderetako bat da
ea muga gerrak ezarri zuen edo
bistaratu baino ez zuen egin. Liburua irakurrita, nahiko argi geratzen da muga Lehenengo Mundu Gerra baino lehenagokoa zela,
orduan argiago azaldu bazen ere.
Eneko Bidegainek egindako lanak bide bat zabaldu dezake, beraz.
Orduko egoera gaur egungoarekin lotzeko ahalegin handiagoaren falta sumatu dut. 140. orrialdeko paragrafo batean egin du aipamen bat, orduko banaketak
gaur egungoa azaldu dezakeela
adierazi baitu, baina ez dio heldu
horretan gehiago sakontzeko aukerari.
Dibulgazioko liburu moduan
funtzionatzen du; ez da sakona,
baina egoeraren gutxi gorabeherako ideia bat izateko balio du.
‘HERRI LITERATURA’
pEgilea: Igone Etxebarria
eta Jabier Kalzakorta.
pArgitaratzailea: Eusko
Jaurlaritza.
Euskarazko herri literaturaren
eta haren historiaren berri ematen duen lan dibulgatiboa da
hau, Igone Etxebarria eta Jabier
Kalzakorta Labayru Ikastegiko
kideek idatzia eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikako
Sailburuordetzak Euskara Mintzagai bilduman argitaratua.
‘KONTRARIOA’
pEgilea: Lander Garro.
pArgitaletxea: Susa.
p IMANOL MERCERO
Adiskidetasuna kontu serioa da
a narraziorik ez duen album
ilustratu honek orrialde
gehienak bi pertsonaia bakarti
deskribatuz joaten dira: untxia
eta otsoa. Bata haranaren gainean bizi da, dena ilun, dena zorrotz, tximiniatik ke beltza darion etxe handi beltz batean,
izoztutako gainak dituzten
mendien alboan. Bestea laku
epelaren ondoan bizi da, ke zuria darion etxe txiki borobilean,
eguteran, haranaren barrenean.
Bakarka bizi dira, adiskide
minez, eta elkarren berri izan
gabe. Lagunarekin amesten
dutelarik nolakoak diren agertzen digute. Untxia egozentrikoa da, soilik bera bezalakoak
nahi ditu bere ondoan, bere
I
‘AMI-AMI’
pEgilea: Rascal. pIlustrazioak:
Stephane Girel. pItz.: Mirentxu
Ibargarai. pArgitaletxea: Ikas.
gustu berdina dutenak, bere
dohainak, bere zaletasunak: bildumak egiteko zaletasuna
dutenak, marrazten dakitenak,
bera bezala belarjaleak eta txikiak direnak. Otsoak, kontrara,
bere izaera ezkutatzen digu,
horren ordez jarrera hipokrita
erakutsiz, laguna zenbat eta
zenbat maitatuko lukeen behin
eta berriz azpimarratuz: maitatuko dut… neurriz kanpo…
amultsuki… dohain handiz!
Baina irudiek otsoa sukaldari
amantalarekin erakusten digute, inguruak miatzen, sardexka
eskuan duela… Eta xehetasun
horiek bere burutik benetan zer
pasatzen den iradokitzen digute.
Halabeharrak aginduta bi pertsonaiak aurrez aurre aurkitzen
dira. Untxiak ez daki nola erreakzionatu, ihes egiteko bururik ez
du erakusten eta horren ordez
eskutan daraman lore-sorta
oparitzen dio otsoari. Honek
bere laguntzat hartu eta airean
etxera eramaten du. Atea giltzaz
ixten du.
Hamar urtetik aurrerakoentzako hausnar-bide mamitsua.
Irribarrea kilikatzen duen istorio
petrala idatzi du Lander Garrok
lehen nobelan. Galtzaile baten
ibiliak kontatu ditu; Oreretako
Pontika auzo bazterrekoan
arratsaldeak xakean eta edaten
pasatzen dituen Raul Oliveirarenak. Gabriela ezagutzean
sumatuko du argi izpi bat bere
bizimodu malapartatuan.
‘HEGATS’ LITERATUR
ALDIZKARIA, 45. ZENBAKIA
pEgilea: Askoren artean.
pArgitaldaria: Euskal Idazleen
Elkartea.
Joxe Azurmendi filosofoari eskaini dio Euskal Idazleen Elkarteak Hegats aldizkariaren 45.
zenbakia.Pentsalariaren obrari
begiratu bat eman diote Ander
Iturriotz,Xabier Mendiguren,
Paulo Agirrebaltzategi eta Igor
Estankonak,besteak beste.Lorea Agirrek Azurmendiri eginiko
elkarrizketa ere jaso dute.
44 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Publizitatea ›
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 45
Bizia ‹ Plaza
Joseba Gurutz De Vicente q
Haritzalde elkarteko sortzailea
Haritzalde elkarte naturazaleak ‘Kristina
Enea-Gladys Parkea; Historia, flora eta fauna’
liburua kaleratu du euskaraz.
«Lasai egoteko
eta ikasteko
gunea da parkea,
ez bulebar bat»
Irati Agirreazaldegi Donostia
Udaberri giroa Donostiako Kristinaenea parkera joateko aproposa. Esanahi berezia du donostiar
askorentzat parke horrek, baina
ibilbidean barrena ikus ditzaketen animalien eta landareen berri
dakienik gutxi izango da, are gutxiago parkearen historia ezagutzen duenik. Horiek guztiak ezagutarazteko Haritzalde elkarteko
eta Parkea Bizirik ekimeneko Joseba Gurutz de Vicentek (Donostia, 1971) 400 orritik eta 1.000 argazkitik gora dituen liburu mardula kaleratu du.
Txikitan zure jolas parke zena jendeari erakutsi nahi diozu; zer dela eta?
Liburuarekin azaldu nahi dut
parkea jendearentzako aisialdi
gune izateaz gain, fauna eta floraren bizileku ere badela. Udalaren
kudeaketaren eraginez, baso izaera galtzen ari da, lorategi bilakatuz. Ondorioz, babestutako zenbait espezie galdu egin dira, eta
beste batzuen populazioa muturrekoa da. Oso garrantzitsua da
txokoak soropil ez bihurtzea;
hainbat gunetan izan daitezke
aproposak, baina beste batzuk
bere horretan utzi behar dira, eta
azaldu, ez direla utzikeriaren ondorio, bioaniztasunaren kontserbazioaren bermea baizik. Parkea
ez da bulebar bat, lasai egoteko
eta ikasteko gune bat baizik. Jakinarazi nahi dut nola kudea daitekeen parkea aisialdirako gustagarria izan eta era berean fauna eta
flora basatia kontserbatzeko.
Zaindu ezean, gure ondorengoek
ez dute parkea ezagutuko.
Liburuan jasota daude Kristinaeneko animaliak eta landareak. Zenbat
espezie daude parkean?
Zehazki esatea ezinezkoa da. Liburuan 115 espezie jaso ditugu,
bakoitza bere argazkiekin. Argazki horietan ikus daitezke habiak,
arrautzak, kumeak, helduak,
emeak, arrak... Aukeratutakoen
artean daude animalia ornogabe
batzuk, parkeko eta ibaiko arrainak, anfibioak, narrastiak, hegazti erdi etxekotuak, hegazti basatiak eta ugaztunak. Flora bi ataletan banatu dugu: autoktonoak
eta aloktonoak edo kanpokoak;
guztira, 71 espezie. Florak osatzen
du parkeko ekosistema. Kristinaenea parke historikoa da; lurrak
erosten eta batzen hasi ziren 1863.
urtean, eta bost kontinentetako
zuhaitzak ekarri zituzten; horietako batzuk bizirik daude oraindik, eta aparteko tamaina dute.
Denbora aurrera joan ahala, parkearen balioa handituz doa.
Flora eta faunaz gain,parkearen historia ere jaso duzu liburuan,ezta?
Liburuan Mandasko dukearen bizitzako hainbat pasarte kontatu
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS
ditugu, hark erosi baitzituen parkeko lurrak. Oso diruduna zen,
baita buru azkarra ere. Seme-alabarik izan ez zuenez, ondarea Donostiako hiriari oparitu zion, baina azken bi hamarkadetan, jauregian zeuden artelan gehienak
desagertu egin dira. Bestalde,
«Aisialdi gune izateaz
gain, fauna eta florako
espezieen bizileku ere
bada parkea»
«Parkean hobeto
biziko direlakoan
espezie inbaditzaileak
ekartzen ditu jendeak»
Gladys del Estal militante ekologistaren biografia ere jaso dugu,
hainbatek parkeari Gladys parkea deitzen baitio.
Oraintsuko historia ere azaldu
dugu. Izan ere, parkearen izaera
erromantikoa modu alegalean
degradatu da. Urmael historikoa,
etxeko espezieentzako Donostian
zegoen handiena, suntsitu egin
zuten, eta, haren ordez, garaikidea ez zen urmael txikiago bat jarri; parkean 3.806 tona hormigoi
jarri zituzten... Ez da liburu instituzionala; jendeak ezagutzen ez
dituen egiak azaltzen ditu, frogatutako egiak.
Paumak ezagunak dira,baina parkean bada jendeak han daudenik ere ez
dakien espezierik; zein dira?
Paumak, antzarak, ahateak... oso
garrantzitsuak dira hirian bizi direnentzat, natura ezagutzeko lehen atea direlako; laguntzen dute
jendea basoko bizitza horretan
barneratzen. Paumak ikusteko aitzakiarekin, Kristinaenera etorri,
eta ohartzen dira urubiak, saguzaharrak eta igelak ere badirela.
Zein dira Kristinaenean dauden animaliarik bitxienak?
Parkean bizi diren espezie gehienak arruntak dira; izan ere, badira batzuk, parkean muturreko populazioa izan arren Europan ez
daudenak galtzorian. Esaterako,
kukulunbera edo arkanbelea Eu-
ropako kakarraldorik handiena.
Anfibioekin gertatu dena ere negargarria da. Orain dela gutxira
arte sei espezie zeuden: arrubioa,
igel arrunta, txantxiku arrunta,
apo arrunta, baso igel gorria eta
uhandre palmatua, eta horietatik
bi galdu dira. Bestalde, badira espezie inbaditzaileak ere: Floridako dortokak, urre arrainak, ibai
karramarro amerikarrak... Askotan kendu egin ditugu, baina,
asmo txarrik gabe, jendeak ekarri
egin ditu parkean etxean baino
hobeto biziko direlakoan, eta kaltegarriak dira. Ugaztunak ere
egoera txarrean daude. Lepazuriak eta trikuak desagertu dira,
eta satorrak udalak erausi ditu lurra harrotzen dutelako.
Kristinaenera doan bisitariak zer
ikusi behar luke ezinbestean?
Haurrekin joanez gero, lehenengo, ahateen urmaela ikustea gomendatuko nuke. Ondoren, egun
euritsu batean joatea da aproposa; hegaztien doinuak entzun eta
identifikatzea: urubiak, birigarroak, zozoak...
46 berria 2010eko maiatzaren 30a, igandea
Plaza › Bizia
Ezarian D 1908ko Edward Poppleren bizikleta bidaia Euskal Herrian
Bizikleta hartu, eta Euskal Herrian zehar
ibili zen 1908an Edward Popple irakasle
ingelesa. Bertan eginiko marrazki eta
kronikekin liburuxka bat osatu zuen,
eta XX. mende hasierako Euskal Herriaren
argazki berezia eskaintzen du; gurpil
gainetik ateratakoa.
itsas gizon sendo bat hurbildu,
eta erabiltzen ari ginen hondartzaren zatia emakumeentzako
soilik zela azaldu zigun arte [señoras hitza darabil jatorrizko idazkian Popplek]. Konturatu ginen
‘emakumeentzako soilik’ zioen
afixetako bat pasatu genuela
oharkabean».
Fedearen itzalpeko Euskal Herriaren argazki bat ere harrapatu
zuen Gipuzkoako hiriburuan. Casino kanpoko dantzaldian, hain
zuzen ere. «Bat-batean, denak be-
Gurpil
gaineko
kronika
Iñigo Astiz Iruñea
I
rakaslea zen lanbidez Edward Popple (1879-1960) ingelesa, baina artista autodidakta eta musikari amateurra afizioz; baita bidaiazalea ere.
Hala heldu zen 1908an Euskal Herrira, Crawford Plenderleith
(1880-1946) lagunarekin batera.
bizikletan ibili ziren biak batetik
bestera, eta larruzko azaldun liburuxka batean bildu zituen bidaia haren nondik norakoak;
gero, lagun, senide eta hurbilekoei erakusteko. Ia ehun urtez ibili
ziren hala haren hitz eta marrazkiak, eskuz esku, harik eta, orain
urte batzuk, James eta Rob White
bilobek argitaratzea erabaki zuten arte. The Charm of Travel, an
Edwardian Cycle Trip trhough
France and Spain (Bidaiatzearen
xarma, bizikleta bidaia eduardiar
bat Frantzian eta Espainian zehar) izenarekin liburuxka gisa argitaratu zuten ordura arte eskuizkribu izandakoa. Umoretsu batzuetan, zorrotz besteetan, XX.
mendeko Euskal Herriaren argazki bitxia eskaintzen dute haren idazki eta akuarelek. Ia ibilgailurik ez zuen Euskal Herri haren gurpil gaineko kronika da.
1908ko uztailaren 31n atera ziren Popple eta Plenderleith Berkhamstedetik (Ingalaterra). «Atzean ezer uzten ez nuen sentsazioarekin eta bi zaku beterekin», dio
Poppleren idatziak. Londresera
joan ziren, eta handik Parisera;
hiriari begiratu azkar bat eman;
Bordelera joan, gero, eta Pirinio
aldera heldu. «Hori zen benetan
gure helmuga». Baionara joan ziren, horregatik, eta handik Miarritzera (Lapurdi), berehala.
«Pena hartu genuen Baiona ez bisitatzeagatik, oso hiri interesga-
rria zirudielako». Dena dela koadernoan «oso usaintsua» zela ere
idatzi zuen.
Bazuen lirikarako joerarik,
hala ere, Popplek. Hala deskribatu zuen aurreko gauean egindako
euria zela-eta Miarritzek goizez
zuen itxura: «Naturak aurpegia
garbitu zuela zirudien». Eder irudikatzen du paisaia bere testuak:
zeru urdina, itsaso ikusgarria,
haizeak sorturiko olatuak. «Gure
pipak erre eta han eseri, besterik
ez genuen nahi; inguruari ordu-
Euskal kantuak
jo zituen pianoan
Popplek Lekunberriko
ostatuan herritarrekin
XX. mende hasierako
Euskal Herriko ohitura,
sinismen eta dantzak
aipatzen ditu Popplek
Edward Popple, atsedena hartzen. SAGEGROUSE.COM
Pirineo inguruan ibili
nahi zuen Popplek,
eta horregatik heldu
zen Euskal Herrira
Baiona «interesgarri»
eta «usaintsu» gisa
deskribatzen du
Popplek bere kronikan
bete inguruz begira egon. Bi zirriborro egin nituen, ezinezkoa harrapatzen saiatzen ari nintzen
sentsazioarekin, noski».
Miarritzetik aurrera, okertu
egin zen errepidea, eta aldapatsu
bihurtu. «Lepoa apurtzeko moduko abiaduran egiten genuen maldan behera, eta oinez egiten genuen gorako bidea». DonibaneLohizunera (Lapurdi) heldu ziren
hala. «Milia bakoitzak mendietara gerturatzen gintuen, halako
moldez, ezen Pausura (Lapurdi)
heldu ginenean, mugan, gure aurrean genituen, dorreen pare, eta
bazirudien gure bidea ixten zutela».
Hendaiara (Lapurdi) joan ziren
gero, eta ez dirudi herria askorik
gustatu zitzaienik. Hala idatzi
zuen, behintzat, Popplek koader-
Popple eta lagunak koban galduta ageri dira marrazkian. SAGEGROUSE.COM
noan: «Ez da batere hiri atsegina». Bestelako apunteak ere hartu zituen. «Pilota da Frantziako
toki honetako jendeen denborapasarik maiteena, eta hainbat gizon eta mutil ikusi ditugu hartan». Muga pasatu, eta Donostiara joan ziren.
Janaria da maiz, egun, kanpotarrek Euskal Herriaz goraipatzen duten ezaugarrietako bat,
baina ez du hala egiten Popplek.
Haren hitzetan, Ipar Amerikako
kotoi hazien olioa erabiliz prestatzen ziren otorduak Euskal Herrian, eta horrek ozpintzen zizkion janariak. Hitz ederrik ez euskal gastronomia ospetsuaz,
beraz, ezta Donostia turistikoaz
ere: «Udan bateko eta besteko bisitariz eta oporretan dabilen jendez beteta dago Donostia», dio testuak. «Hala ere, ez dago interes
bereziko ezer ere, eta poliki joan
zitzaigun denbora han arratsalde
horretan».
Hondartzako damatxoak
Umorerako tarterik aurkitu
zuen, ordea, Popplek Donostian.
Beste askok baino gertuagotik
ezagutu zituen Donostiako damatxoak hondartzan zebilela. «Gizon gutxi ikusten genuen inguruan, eta emakume asko, beren
bainujantzi dotorekin, harik eta
launiko jarri ziren, alboko kaleari
begira. Prozesio txiki bat ikusi genuen. Kandelak zeramatzaten bi
eliz mutil eta apaiz batek Kristoren Gorputza zeramaten gaixorik
zegoen norbaiten etxera. Ikuskizun ederra izan zen, minutu erdi
batez edo, oporretan zebilen jende hori guztia belauniko eta burua makurturik ikustea. Altxa
egin ziren gero denak, eta lehen
etendako puntu berean ekin zieten berriz elkarrizketei eta algarei».
Tolosara (Gipuzkoa) joan ziren
Donostiatik, eta Tolosatik Iruñerantz, errepide zaharra harturik.
Arazoak ere izan zituzten, gainera, bidean. «Bide ertzeko etxola
bat pasatu genuen, eta gizon bat
ziztu bizian atera zen barrutik
gure atzetik ulertezin zitzaizkigun hitzak oihukatzen. Bistan denez, geldi gintezen nahi zuen, eta
bizikletetatik jaitsi ginen. Arnasestuka heldu zen gugana, eta
beste hitz isuri bat bota zigun. Penike bat nahi zuela ulertu genion». Erabakia hartu zuten, ordea, ez zioten diru eske zebilen
orori dirurik ordainduko.
«Dirurik ez, pasatzerik ez»,
esan zien orduan, gizonak, gero
eta mutur okerragoz. «Noski, gizona hartu, eta inguruko edozein
erreka bazterretara botatzea litzateke benetako bi ingeles sutsuk egingo luketena, edo, bestela, bere gorpuaren gainetik gidatuko lituzkete beren bizikletak,
baina lotsaturik, onartu beharra
dut apal-apal bakoitzak penike
bana eman geniola gizon hari.
[…] Orduantxe ohartu nintzen
eman genion diru hura, ziur aski,
bide saria izango zela, eta sari biltzailea zela gizon hura».
Lekunberrin (Nafarroa) herritarrekin egin zuten afaria beste
gau batez. Pianoa irekita zegoen,
eta hainbat kanta jo zituen Popplek haiekin. Baita euskarazko-
2010eko maiatzaren 30a, igandea berria 47
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D 1908ko Edward Poppleren bizikleta bidaia Euskal Herrian
Miarritzeko hondartzan olatuei begira egon zen Popple. SAGEGROUSE.COM
Bi bidaiariak, Donostian, emakumeentzako soilik zen hondartza zatian. SAGEGROUSE.COM
James White 1Edward Poppleren biloba
«Bitxikeria bat zen
gure aitona
euskaldunentzat»
I.Astiz Iruñea
Popplek Irunberriko kaleak irudikatuz eginiko margoa. SAGEGROUSE.COM
ren bat ere, emaitza oso onik gabe,
baina, kontatzen duenez: «Kantatu zuten kantetako bat euskal
maitasun kanta bat zen, 5/8 denborakoa. Oso sinplea zirudien
partituretan, baina nire esku ingelesek ez zuten erritmoa ongi
eman».
«Lurraren erraietan galdurik!»
Astizko kobetan (Nafarroa) ere
egon ziren. Banaka eta soka batez
lagunduta jaitsi ziren, haitzuloak
bisita gehiegi izaten ez zituenean.
Kandelez lagunduta ikusi zituzten kobaren barruak, eta marrazki bat ere egin zuen gero, Popplek
han ikusitakoekin. Galdu egin ziren. «Lurraren erraietan galdurik!», dio Popplek bere idazkian.
Behin eta berriz pentsatu zuten
kanpoko bidea aurkitu zutela,
baina alferrik izan omen zen
behin baino gehiagotan, azkenean irteera aurkitu aurkitu zuten
arte.
Iruñean dantzaldi bat ere ikusi
zuten, eta harrituta gelditu ziren
jendearen indarrarekin. «Azkenean, musikariak jota jotzen hasi
zirenean, dantzari guztiak poztu
egin ziren, eta ikaragarria zen
jaurtitzen zuten energia kopurua. […] Musika horrekin tarte
bat egin ondoren, balts lasai eta
negargarri bat hasi zen, eta bikoteak motel mugitzen ziren zirkuluetan, gorputzak elkartuta. Orduan, berriz ere, erritmo bizia
hasi zen; batzuk besteengandik
urrunduz, beren hatzez kraskitikin egiten hasi ziren berriz, eta
dantzan, beren bizitza jokoan balute bezala».
Ikusi zutena kontatzen du Popplek, baina baita herritarrek nola
ikusi zituzten ere. Behin baino
gehiagotan herriko gazteak gainetik ezin kenduz ibili omen ziren. Hala izan zen Iruñean, baita
Irunberrin (Nafarroa) ere. Bi turista bizikleta gainean. Ez zen
ikuskizun makala herritarrentzat. «Arratsaldean, ingurua esploratzen genbiltzala, gaztetxo
multzo batek jarraitu gintuen
etengabe, bizikletaren txirrina
joaz, gure gurpilei helduz... Zaharragoak ez ziren hobeak, eta,
gehienetan, nahiko astunak ziren. Onera hartu genuen, ziurrenik, sekula halako objektu arrarorik ikusi gabeak zirelako: txapel zuridun ingeles turista bat,
belaun zauritu eta artilezko galtzerdiekin».
Egun osoan jarraitu zituzten
Irunberriko biztanleek txirrindulariak Popplek kontatzen duenez.
Lagunak ezin izan omen zuen argazkirik atera ere. «Ezinezkoa
da», zioen; «ezin dut bakar bat ere
atera!». Jende gehiegi zuten inguruan beti. Hala heldu ziren herrira, eta hala atera. «Lau eta erdietan atera ginen, oinutsik ziren
mutiko mordo batek jarraituta,
baina errepidean behera abiada
hartu ahala, atzean utzi genuen
jendetza arnasestuka».
Hala heldu ziren Euskal Herrira, Popple eta Plenderleith, eta
hala joan ziren. Herritarrei irudi
bitxi bat utziz, eta, trukean-edo,
Euskal Herriaren argazki bitxi
bat hartuz. Aragoi aldera (Espainia) jo zuten gero, eta etxera bueltatu ziren; zakua bete istorio.
INFORMAZIO GEHIAGO
The Charm of Travel, an Edwardian Cycle Trip trhough France
and Spain liburuan, ingelesez,
eta Jose Antonio Rekondoren
Tolosatik Iruñerako errege-bidea liburuan, euskaraz.
Edward Poppleren iloba da James
White. Hura arduratu zen Rob
anaiarekin batera aitonaren eskuizkribua hartu eta argitaratzeaz. Behin baino gehiagotan egin
du, gainera, haren aitonak XX.
mende hasieran eginiko bidaia
bera XX. mende bukaeran.
2008an izan zen azkenekoz aitonaren urratsei segika Euskal Herrian. Bide berean, baina aitonak
deskribatutakoaz, guztiz bestelako mundu batean, kasik.
Ezagutu al zenuen aitona? Zer gogoratzen duzu hartaz?
Nahiko gogoan dut. Gizon jakintsu eta prestua izatea zuen helburua, nik uste, baina gogor egin behar izan zuen lan aurrera egin
ahal izateko. Abenturazalea ere
bazen, dudarik gabe, eta, 1902tik
I. Mundu Gerra hasi arte, urtero
ibili zen Europan gora eta behera
bizikletarekin. Euskal Herria bizikletan bisitatu zuen ingeles bakarrenetarikoa izango zen, nik
uste, baina nahiko ohikoa zen orduan Frantzian eta Alemanian
ibiltzea.
Nola erabaki zenuten aitonaren liburua argitaratzea? Eta nola otu zitzaizuen haren urratsei segika zuek ere
bide bera egitea?
Liburua denbora luzez egon zen
ahaztuta. Amonak eman zidan
niri, hil zenean. 1986an bizikletan
bidaia bat egin behar nuela, eta
aitonaren ibilbidearen zati bat
egitea erabaki nuen. Rob anaia,
bitartean, multimedia kontuetan
zebilen sartuta; aitonaren bidean
oinarrituriko multimedia lan bat
egiteko asmoa zuen, eta berriz
joan ginen aitonaren urratsei
segika, 2000. urtean. Kamerak
bizkarrean hartuta, oraingoan,
bizikleta estatiko batean ibili
ahala, gure bidaiaren irudiak
erakusten zituen lana sortu baitzuen
Robek
(www.veloquence.com). Orduan
ere ez genuen bide osoa egiterik
lortu, halere, eta obsesio moduko
bat bilakatu zen guretzat. Familiako kideen artean liburuarekiko interesa ere piztuz zihoan, eta
jatorrizkoa puskatuz zihoanez,
argitaratzea erabaki genuen.
Senide batzuei liburua gustatu,
eta bidaia egiteko ideia otu zitzaigun. 2008an egin genuen, azke-
Poppleren bidaiaz
ehun urte betetzean,
haren bide bera egin
zuten hainbat senidek
nik, aitonaren ehungarren
urteurrenean.
Aitonak kontatutakoaren antzik
izan zuen zuen esperientziak?
Askoz ere auto gehiago aurkitu
genituen, noski. Maiz, ezin izan
genuen aitonaren bidea zehatzmehatz jarraitu, baina jatorrizko
bidaiaren izpirituari eusten saiatu ginen. Hark deskribatutako
zenbait gauza errepikatzen ere
saiatu ginen; bizargileenera sartzen, adibidez, edo pilota saio bat
ikusten. Aitonak euskaldunak
guk baino gertuagotik ezagutzeko aukera izan zuen, halere,
haientzako bitxikeria bat zelako.
Ostatuz ostatu ibili zen, eta kaleko gizon eta emakumeak ezagutu zituen, haien ohitura eta balioak xehetasunez deskribatu ahal
izateraino. Masa turismoaren
garaian joan ginen gu, eta jende
jatorra ezagutu genuen guk ere,
noski, baina, azken finean, turistak baino ez ginen.
r
Zakilixut
Gasteizko Udalaren eta herritarren arteko bitartekari lanak egiten ditu Herritarren
Defendatzaile karguan; eleberriak idazten ditu, eta masoien mundua ere gertutik bizi du.
Javier Otaola
«Masoneria zer den behar
bezala azaltzea falta zaigu»
IDOIA BERATARBIDE
bat izango dute. Herritarrek eskertzen
dute norbaitek euren kezka entzutea.
Masoneria izan daiteke zure terapia,solasaldien bitartez?
Masoneria pentsamenduaren elkarte
bat da, eta bai, badu harremanerako,
jendarterako elementurik.
Zer bilatzen zenuen 25 urterekin masonerian? Aurkitu zenuen,antza...
Egia esan, gauza bat bilatzen nuen, eta
beste bat aurkitu nuen. Eztabaidarako,
solaserako taldea bilatzen nuen, librepentsalariena, eta gero konturatu nintzen hori baino gehiago zela. Tradizio
intelektuala eta morala zeukala, hausnarketa filosofikorako aukera zegoela,
eta gustatu zitzaidan. Jende interesga-
rria aurkitu nuen, eta han jarraitzen
dut 30 urte pasatu eta gero.
Zergatik sortzen du ‘masoi’hitzak,oraindik ere,mesfidantza?
Ziurrenik, gure erruz. Batetik, ez dugulako behar bezain ondo azaldu, normaltasunez, zer den masoneria. Eta
bestetik, diktadura garaian izan zuen
jazarpenagatik. Horrek, oharkabean,
eragina izaten jarraitzen du. Masoneria Europako tradizio intelektualaren
parte da, Ingalaterran sortutakoa,
1917an, eta gure artean oso jendetsua
ez izan arren beti izan dena.
Ezkutuan gorde nahi izateagatik,agian?
Ez da ezkutuan ezer gorde. Ez behintzat BBVAk, alderdi sozialistak eta al-
D
Lorategietan erabiltzen den herbizida
dela, gaueko zaratak direla, autoen kea
dela. Hamaika kexa heltzen dira astero
Javier Otaola (Bilbo, 1956) Gasteizko
sindikuaren bulegora. Horiek aztertu
eta irtenbide bat bilatzearekin batera,
hiriko Manuel Iradier masoien logiako
kide ere bada.
Asko kexatzen al gara gasteiztarrak?
Tira, ez hainbeste, kexatzeak ere lana
dakar. Normalean arrazoi sendo bat
izaten da kexatzeko, aspertzen den baten bat ere etortzen den arren.
Zein da jaso duzun kexarik harrigarriena?
Etxe salmenta iruzurrari lotutako batek txundituta utzi nau. Halakoak gertatzen zirela entzuna nuen, baina ez
nuen halakorik sekula ezagutu.
Nola heldu akordio batera, esaterako,
atseden hartu nahi dutenen eta parranda
egin nahi dutenen artean?
Akordio batera heltzea ezinezkoa da,
eta horregatik legea ezartzea da aukera bakarra. Interpretazioetarako leku
gutxi uzten du legeak kasu honetan, ordutegiak bete behar dira.
Herritarrekin psikologo lana egin behar
izaten duzu?
Gatazkarekin zerikusia duenez, beti
dago arlo emozionala, pertsonala, eta
badago harreman hori. Gu ez gara terapeutak, baina erantzun juridiko bat
ematen badiozu, itxaropenerako ate
Igandea
2010eko maiatzaren 30a
Anakoz Amenabar
derdi jeltzaleak talde moduan gordetzen dutena baino gehiago. Talde guztiek dituzte pribatuak diren gauzak,
eta publikoak direnak. Masoneriak ez
dauka publiko izateko helbururik, pentsamendu elkartea da eta batik bat barrurako lan egiten du.
Masoneriaren inguruko liburua kaleratu
berri duzu,hogei lagunen esperientziarekin.Zerk elkartzen ditu horiek?
Egia esan, oso gauza gutxik. Guztiek
parte hartu dute elkartean sartzeko
sarbide-tradizioetan. Guztiek egin dute esfortzua euren mugak gainditzeko,
mozorro eta filtrorik gabe, beste lagun
batzuekin elkartu ahal izateko. Horiekin elkartu eta horren bitartez norbera
aurkitzea, hori da logiaren jokoa. Hilean behin elkartzen gara, eta azkenean
erreferentzia talde bat sortzen da, elkarri laguntzeko izan daitekeena. Gero,
noski, bakoitzak bere bizimodua egiten du, ez dago jarraibiderik.
Gazterik ba al dago taldean?
Badaude, baina egia da heldutasun
apur bat eskatzen duela.
Eta parte hartu nahi izango banu?
Logia ez dago edonor hartzera behartuta, baina ez ditu ateak ixten. Ekarpenik egingo duzun aztertuko dugu. Masoneriaren oinarrizko dokumentuak
dio pertsona askea dena eta arte erreala ulertzeko gai dena izan behar dela.
Askea diogunean, autonomoa esan
nahi dugu, moralki eta materialki; eta
arte erreala ulertzea diogunean, masoneria ulertzeko gai izango dena.
Elite itxura du horrek...
Elitea, hitzaren zentzu onean. Jende
mota ugari dago, eta hori da hain zuzen
helburua, ezkerreko zein eskuinekoak,
gizon eta emakumeak, denetarik egotea. Zure antzeko jendearekin topo egiten baduzu zu zarena konfirmatu baino ez duzu egiten.
Literaturarako gai aproposa dira masoiak.
Dan Brown,adibidez?
Literatura aldetik oso kaxkarra da, eta
masoien inguruan ematen duen irudia
ere errealitatetik urrun dago, baina, tira, entretenigarria da.
EKAINA / 4-5-6 / JUIN / FICOBA
/6<A2??./2?12.?2;4?6;.
LAGUNTZAILEAK:
http://bioterra.ficoba.org
ANTOLATZAILEA:
Igandea
berria
2010eko maiatzaren 30a
08 Argentina Sekretua kendu dieten agiriak
10 Elkarrizketa Marije Atxalandabaso
21 BIEMH Azken urteetako azoka zailena
Ubideko
herriak
Espainiako Kolonizazio
Institutuak bost herri sortu
zituen Nafarroan,1960ko
hamarkadan,Esako urtegia
eraiki eta Bardeako ubidea
martxan jarri eta gero.
Figarol herria 1962an sortu zen, eta, egun, 300 biztanle inguru ditu. LANDER FDZ. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
02 Herriak
Edurne Elizondo
Mende erdia bete berri du Nafarroako
Gabarderal herriak; Bardeako
ubidearen inguruko eremua
ureztatzeko lur bilakatzeko
asmoz eraiki zuen Espainiako
Kolonizazio Institutuak.
Nafarroako
kolonoak
Herria anitz zaintzen dute Gabarderalen bizi diren herritarrek. Loreak nonahi ikus daitezke, karrikak eta etxeak apaintzen. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
aztelaniaz, basa arrosondoz betetako tokia dela islatzen du
Gabarderal herriaren izenak. Hala zen,
eta hala da. Loreak eta landareak
nonahi ikus daitezke herriko karriketan. Larrosak, laranja loreak, zaingorriak eta bertze. Lorategietako belarra moztu berria dute
txoko guztietan. Sumatzen da herria zaintzen dutela bertan bizi direnek. Ederki, gainera. Etxeak
ere, dotore ageri dira. Paretak garbi-garbiak dituzte. Solairu bakarreko eraikinak dira, ia denak
berdinak. Eta gehienak, hasierakoak, Nafarroa plazara begira.
Plaza horretan bertan, haurrentzako jolas parkearen ondoan,
iturriaren txorrota entzun daiteke. Plaka bat jarri zuten iturrian,
hilaren 15ean, San Isidro egunean. Siempre ilusión y esfuerzo. Ilusioa eta ahalegina beti. 1960-2010.
Herriaren 50. urteurrena ospatzeko jarri zuten plaka. Mende erdia
bete berri duelako Gabarderalek.
Francoren garaian, Espainiako
Kolonizazio Institutuak sortu
zuen, Esako urtegia eraiki, eta
Bardeako ubidea martxan jarri
eta gero. Ubidearen ondoko eremua ureztatzeko lur bilakatzea
zen asmoa. Gabarderalekin batera, San Isidro del Pinar, Figarol,
Arrada eta El Boyeral sortu ziren
modu berean Nafarroan.
Zangozatik lau kilometro eskasera dago Gabarderal. Kontzejua
da, Zangozako Udalaren menpe
dago. Zangozakoak ziren, hain
zuzen, Gabarderal eraikitzeko
Espainiako Kolonizazio Institutuak hartutako lurrak. Nafarroako hamaika txokotako herritarrak ailegatu ziren bertara
1960an, bizitza hutsetik hastera.
Etorkizun hobe baten bila. 24
familiarekin hasi zuen herriak
bere bidea. Haietako bat zen
Blasa Hermoso de Mendozarena.
1927an jaio zen Armañantzasen.
Antonino Gar senarrarekin eta
lau seme-alabarekin etorri zen
Gabarderalera. «Txikienak 21
egun baino ez zuen; besoetan
hartu, eta etorri ginen». Herrian
bertze bi seme-alaba izan zituen.
Duela bederatzi urte gelditu zen
alargun Hermoso de Mendoza.
Seme bakarra bizi da etxean
orain. Egunotan, hala ere, Pilar
ahizpa du ondoan. Etxeko atarian, harrotasunez mintzatzen
da Gabarderali buruz Blasa.
«Toki ederra da, eta hagitz lasaia.
Armañantzasen jaio nintzen,
baina hau da nire herria. Ez naiz
hemendik aterako».
Herriko txokoak erakusten, sumatzen zaio emakumeari kontent eta harro dela. Gabarderal
eraikitzen lagundu du, eta horrek
badu pisua beretzat. «Hor frontoia dago, eta ondoan igerilekua.
Osasun etxera ostiraletan etortzen da medikua. Landa etxe bat
G
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Herriak03
David Maruri · Historia ikertzailea
«Ez zieten deus oparitu»
E.Elizondo
Blasa eta Pilar Hermoso de Mendoza, etxeko atarian. E. E
ere badugu. Herria eraiki zutenean, garai hartan zegoen Sail Femeninoaren egoitza zen. Josten
irakasten ziguten bertan».
Hasierako urteak gogoratzen
dituenean, aurpegia ilundu egiten zaio Hermoso de Mendozari.
«Etxea eta lurra eman ziguten, eta
behor bat eta behi bat, baita gurdi
bat ere. Baina dena ordaindu behar izan genuen gero. Urik eta argindarrik ere ez genuen hasieran;
zangara joan behar genuen arropa garbitzera. Gogorra zen, hagitz
gogorra. Benetan hutsetik hastea. Egun guztia ematen genuen
lanean. Lurra lantzen, kanpoan,
eta familia zaintzen, etxean».
‘‘
Elkarri lagundu diogu
beti; denak etorri ginen
asmo berarekin, eta
denak ginen nekazariak»
«Hutsetik hasi ginen;
beti ginen lanean, lurra
lantzen eta familia
zaintzen»
BLASA HERMOSO DE MENDOZA
Gabarderal herriko bizilaguna
Hasieratik, hala ere, gelditzea
izan zuen xede. «Ez nintzen etorri
itzultzeko asmoarekin. Lan egiteko ilusioarekin etorri ginen, eta
horixe egin genuen». Eskola zenaren eraikinari egiten dio so Hermoso de Mendozak. «Itxita dago
jada; orain Zangozara joaten dira.
Haur gutxi dago, gainera». Lanak
Gabarderaldik kanpo eraman
ditu gazteak. Tristuraz onartzen
du hori duela 50 urte herrira ailegatu zen emakumeak: «Baina lurrak jada ez du ematen. Lehen
nahikoa zena orain gutxi da».
Herria egin
Sorterriko eta familiako kideen
argazkiak Gabarderalen egindakoekin nahasten dira Hermoso de
Mendozaren etxean. «Horretan
ageri naiz ni, senarrarekin, ezkondu ginen egunean», erran du,
emozio puntu batekin. Beltzez
jantzita dago irudian, orduko ohiturak agintzen zuen gisara. Armañantzasera joaten da emakumea senarraren hilobiari bisita
egitera, han baitago lurperatuta.
Gabarderalen hilerririk ez da.
Anai-arreben argazkiak ere baditu bere paretetan. «Bederatzi ginen, eta orain bost; eta gehienok
alde egin behar izan genuen herritik gazte, lan bila». Gasteizera
joan zen ahizpetako bat, bere zazpi seme-alabekin, eta Pilarrek berak, orain Blasak etxean duen
ahizpa zaharrenak, Donostian
eman zituen 30 urte, zerbitzari.
«Gazte gelditu nintzen alargun,
eta seme-alabarik ez dut izan; aukera sortu, eta alde egin nuen».
Gabarderalen, herriko lasaitasuna eskaintzen dio ahizpak Pilarri. «Hau ordaintzeko dirurik ez
da», azpimarratu du Blasa Hermoso de Mendozak. Herritarren
arteko giroa ere ona dela nabarmendu nahi izan du. «Elkarri lagundu diogu beti; hainbat txokotako jendea etorri ginen honat,
asmo berarekin. Buñuel, Lodosa,
Bargota eta bertze hainbat herritako jendea etorri zen gurekin;
haietako hainbat ezagunak bagenituen. Denak ginen nekazari».
Denen artean herria sortu zutela
azpimarratu du: «Letra larriz
idazteko moduko herria, gainera!».
50. urteurrena ospatzeko bazkaria egin zuten frontoian. 300 lagun izan ziren bestan. Herrian,
131 bizilagunekoa da 2008ko errolda. Bestan, olerki bat irakurri
zuen Blasak haien aurrean. Hainbat esalditan islatzen du emakumeak herria zer den beretzat:
«Etorkizun hobe baten bila etorri
ginen, hura lortzeko ilusioarekin.
50 urteotan anitz egin dugu. Herri
bat eraiki dugu, eta gure familiarentzat bilatzen genuen etorkizun hobe hura. Belaunaldi berriek ez dezatela ahatz euren
amonek egin zuten sakrifizioa.
Zaindu eta errespeta dezatela herri hau, eta egin dezatela lan aurrera egiteko».
Bi ostatu badira Gabarderalen;
dendarik, ordea, ez, eta herritarrek Zangozara joan behar dute
erosketak egitera. Okina ere Zangozatik etortzen da egunero herrira. «Luxu handirik ez dugu,
baina, lasaitasuna, nahi adina».
Hori da Gabarderalen altxor nagusia. Enaren txioak eta iturriaren txorrota bertzerik ez dira entzuten herrian. Zeruan, saiak ageri dira. Etxeko atarian gelditu
dira ahizpak. Zaingorrien ondoan
eserita. Laranja loreei so.
Liburu bat prestatzen ari da David Maruri ikertzailea Gabarderal herriko historiari buruz, duela
50 urte Bardeako ubidea martxan
jarri eta gero sortutako herriari
buruz. Bizkaian jaio zen (Zalla,
1952), baina 9 urterekin Zangozara ailegatu zen David Maruri, eta
bertako historia landu du hainbat
lanetan. Emaztearen bidez du harremana Gabarderal herriarekin.
Ezagutu du bertako herritarren
lana, eta lan horren bidez lortutakoa. Orain zer gozatu badutela uste du, nahiz eta gazteek herritik
kanpo bilatu behar duten lana, lurrak jada ez duelako denentzat
ematen.
G Bost herri sortu zituen Nafarroan
Espainiako Kolonizazio Institutuak;
zein zen gisa horretako herrien helburua?
E Hainbat eremu ureztatzeko
lur bilakatzeko asmoekin egiten
zuten bat, normalean, kolonizazio planek. Gabarderal eta Nafarroako bertze herriak egin zituzten Esako urtegiarekin eta
Bardeako ubidearekin lotuta.
Gabarderalen historiak erakusten du lurra nola aldatzen den
urarekin eta gizakiaren eskuhartzearekin. 1959. urtean inauguratu zituzten Esako urtegia eta
ubidea. Garai berean, kolono titulua eman zieten Gabarderalera
eta bertze herrietara joan ziren
herritarrei.
G Denak ziren nafarrak?
E Gabarderalen bai. Halako herriak egiten zirenean asmoa izaten zen eremuko bizilagunak joatea haietara bizitzera. Gabarderalen kasuan, asmoa zen Zangozako
familiekin betetzea herria. Hasieran hainbat familiak eman zuten
izena, baina gehienek atzera egin
RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
zuten, eta, azkenean, Zangozako
bost familia baino ez zegoen herrira joan ziren 24 familia haien artean.
G Zergatik egin zuten atzera gehienek?
E Gogorra zelako bizimodua herri horietan. Lehendabiziko urteak zailak izan ziren. Argindarrik
ez zuten, ezta urik ere txorrotan.
Hasieran, gainera, Kolonizazio
Institutak kontrolatzen zuen
dena. Agintariek erabakitzen zuten zer erein. Egia da haiek ematen zutela lurra, etxea, behorra,
behia eta hazia, baina haiek nahi
zutena egin behar zuten herritarrek, eta jasotako uztaren zati batekin ordaindu jasotakoa. Ez zieten deus oparitu.
G Zenbat lur jasotzen zuten?
E Ehun erreneurri inguru. Hala
ere, kontuan hartu behar da aurretik landu gabeko lurrak zirela
eta denbora behar izan zutela nekazariek uzta onak biltzeko. Hasiera gogorra izan zen. Garai hartan, ehun erreneurri nahikoa ziren familia batek aurrera egiteko,
baina ez dugu ahaztu behar Gabarderalera joan ziren kolonoen
seme-alabek, gero, herritik kanpo
jo behar izan zutela lan bila. Lurrak ez zuelako nahikoa ematen.
Zangozara, Kasedara, Irunberrira eta Iruñera joaten ziren lantegietara beharrean aritzera.
G Nolakoak ziren hasieran Gabarderalera joan ziren familia haiek?
E Nafarroa osotik joan ziren.
Egoera kaskarrean ziren, eta konponbide baten bila joan ziren Gabarderalera. Gehienak familia
handiko kideak ziren, eta, noski,
etxean denentzat nahikorik ez
zen izaten. Etorkizun hobe baten
bila joan ziren herrira, eta harro
egon daitezkeela uste dut; herri
eder bat eraiki dute. Lan handia
egin dute, baina merezi izan du.
Herritarrek, gainera, harreman
estua dute sortu duten herriarekin; haien herritzat dute. Hasieran zangozarrekin egon ziren tirabirak, gainera, gainditu dituzte
denek jada.
G Tirabirak egon ziren?
E Hasieran izan zen tirabiraren
bat. Izan ere, Gabarderalerako
hartutako lurren %80 Zangozako
herri lurrak ziren. Hainbat jabe
txikiri ere kendu zizkieten euren
lurrak. Bai eta Xabierko konteei
ere. Hasieran egon ziren arazoak,
baina horiek denak iraganeko
kontuak besterik ez dira.
G Herria osatzea lortu zuten, beraz?
E Bai, hori da garrantzitsuena.
Herritarren arteko elkarbizitzak
bizia eman dio herriari. Finean,
Gabarderalen historia da lur eta
ur eremu txiki baten humanizazioaren historia. Gainera, gaur
egun Gabarderal dagoen eremua
izan da toki bizia. Erronkariarrek
Bardeara joateko erabiltzen zuten ardibidea pasatzen da bertatik; eta bertatik pasatzen zen, halaber, erromatarren bide bat. Erdi
Aroko arrastoak ere badira. Horrek erakusten du eremua ez dela
eremu hutsa izan.
Kontzejuaren egoitza ageri da irudian. Herria, hala ere, Zangozako Udalaren menpe da. J. MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
04 Herriak
Figarol eta San Isidro del Pinar herria. Bertako bizilagunek hutsetik hasita egin dute aurrera. LANDER F. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
Egin eta bizi
Espainiako Kolonizazio Institutuak eraiki San Isidro del
Pinar eta Figarol herrietan dena hutsetik sortu zuten
sentipena dute bertako bizilagunek, eta kontent dira.
E.Elizondo
sako urtegiarekin eta
Bardeako ubidearekin
lotura estua dute Gabarderalek eta garai
berean Espainiako Kolonizazio Institutuak sortutako
Nafarroako bertze lau herriek. El
Boyeral zen horietako bat, baina
ia sortu aurretik desagertu zen.
Zangozako lurretan eraiki zituzten herrian sei familia hartzeko
etxeak, baina inoiz ez zituzten
bete. Herria ez zen inoiz eremu
bizi izan. Gabarderalgo herritarrek landu zituzten bertako lurrak lehendabiziko urteetan, zangozarrek berriz hartu zituzten
arte. Eraikitako etxeen ia arrastorik ez da gaur egun. Sortu baino
lehen hil zen herria izan baitzen
El Boyeral.
Bertzelakoa da San Isidro del
Pinar herriaren bidea eta historia. Hori ere bada Kolonizazio Institutuak sortutako herria, eta herri bizia, oraindik ere. Gabarderaldik ubideko errepideari
jarraituz, 27 kilometro inguru
bada San Isidro del Pinarreraino.
Errepide estua da ubidearen ondokoa, baina paisaia ederra ikusteko aukera eskaintzen du. Bar-
E
deako tiro eremuko hegazkin militarrek zerua zeharkatzen ez duten bitartean, behintzat. Tarteka
gertatzen da hori, herria nolako
inguruan den oroigarri.
Paisaia pinuz betetzen da San
Isidrora ailegatzerakoan. Pinudi
handi bat dago herriaren alde batean, hain zuzen. Eta bertzean,
San Isidrori eskainitako baseliza.
«Horregatik jarri zioten herriari
San Isidro del Pinar izena; ez zuten burua gehiegi estutu!». Elvira
Radarenak dira hitzak. Duela 39
urte ailegatu zen San Isidro del Pinarrera, Kasedatik, ezkontzera.
Senarra ere, Asterio Olleta, Kasedan sortu zen, eta gurasoekin
etorri zen San Isidrora, Espainiako Kolonizazio Institutuak eraikitako etxeetako batera. «Lanera
etorri ziren. Eta ni haiekin, noski.
22 urte nituen orduan. Hasieran
gogorra egin zitzaidan, baina ohitu nintzen, eta orain kontent
nago».
Kasedakoak ziren herrira etorri ziren lehendabiziko hamalau
familiak. Pinu handi baten inguruan eraiki zituzten etxeok, elkarri begira. Erdiko plaza herritarren bilgune da. Pinuaren itzala
bilatzen dute denek udako egun
eguzkitsuetan. Azken urteotan
Bardeako ubidea
Amalia Artola, Joaquin Sahun eta Mari Carmen Jaso, Figarolen. E. E.
Iruñea
Esa
Esako urtegia
Gabarderal
San Isidro
del Pinar
ia
oi iba
Arag
Arrada
Eb
ro
Bardeako
kanal nagusia
Figarol
La Pardinako
kanala
Nafarroako
erretena
ib
ai B A R D E
a
A
Tutera
Cinco Villasko
erretena
ARAGOI
Elvira Rada eta Asterio Olleta, San Isidro del Pinarreko herritarrak. E.E.
Iruñeko jendea ere ailegatu da
San Isidrora. «Asteburuak pasatzeko etxea erosi du hainbat familiak hemen», azaldu du Radak.
Lasaitasuna eta bakea
Gabarderalen bezala, San Isidron
ere gauzak anitz aldatu dira 60ko
hamarkadaz geroztik. Egun 30 bizilagun inguru bizi dira bertan.
Herria Kasedako Udalaren men-
pe dago. 1960 inguruan ailegatu
ziren lehendabiziko familiak herrira, eta haien artean ziren, Olletaren familiarekin batera, Maximiano Arenaz eta Maria Urrutia
senar-emazteak. 1923an jaio ziren
biak. Ez dira, geroztik, herritik
mugitu, eta Kasedara itzultzeko
inolako asmorik ez dute. Kontent
bizi dira herrian, eta, batez ere, lasai. Lasaitasun hori, hala ere, ez
dute doan lortu. Horixe azpimarratu du Arenazek. «Lan handia
egin behar izan dugu; urik eta argindarrik gabe, gainera, hasieran». Ez zen erraza izan ordura
arte deus eman ez zuen lurretik
uzta onak ateratzea, hasiera hartan. Are gutxiago Espainiako Kolonizazio Institutak agintzen zienean zer erein. Denetarik jartzen
zutela gogoratu du Arenazek.
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Herriak 05
Arrada,
bi aldiz herri
Francoren garaian sortutako herria da
Arrada ere, baina Erdi Aroko harresiz
inguratutako izen bereko herrixkaren
aztarnak daude bertan.
E.Elizondo
«Fruitu zuhaitzak ere bai». Orain,
mahastiak, olibondoak eta arbendolondoak badira, batez ere, San
Isidroko lurretan.
Olletak erretiroa hartu zuen
duela hainbat urte. Lurra lantzen
aritu zen gurasoekin hasieran,
eta, gerora, gasolindegi batean
ere aritu zen beharrean, Oibarren. «Izan genuen hemendik joateko aukera, baina ez genuen
nahi izan», erran du. Herrian jaio
ziren senar-emazteen bi seme-alabak, eta, haientzat ere, euren herria da San Isidro. Orain, etxea eta
baratzea zaintzea da Olletaren
lan nagusia. Eta gustura aritzen
da horretan. «Hau da hemen duguna, gure gauzetan aritzeko aukera; lasaitasuna eta bakea». Eskola aspaldi itxi zuten, eta haurrik jada ez da herrian. «Gazteek
Kasedan bilatzen dute lana eta
etorkizuna». Olletak eta Radak,
ordea, bai eta Arenazek eta Urrutiak ere, San Isidron dute nahi eta
behar duten guztia.
Figarol,1962tik
San Isidrotik 11 kilometrora dago
Figarol, 60ko hamarkadan Bardeako ubidearen eskutik sortutako
bertze herrietako bat. Bada aldea,
ordea, Gabarderalekin eta San Isidrorekin alderatuta. Handiagoa
da Figarol. 1962an sortu zen herria, eta, egun, 300 biztanle inguru
ditu. Eskola bat, bi taberna, denda
bat eta aterpe bat ere badira herrian. Haurrak ere ikusten dira
herriko karriketan, jolasean. Baina, akaso, Figarolek ez du Gabarderalek eta San Isidrok duten bezainbertze sarma. Laranja lorerik
ez da ikusten karriketan. Autoak,
berriz, bai. Bertze herrietan baino
gehiago. Etxeek, hala ere, agerian
uzten dute Figarolen jatorria. Denek dute itxura bera.
Amalia Artola gurasoekin ailegatu zen Figarolera, Zarrakaztelutik. «Oraindik 12 urte egin gabe
nintzen etorri nintzenean. Hemengo batekin ezkondu, eta hementxe jarraitzen dut. Gustura,
gainera». Mari Carmen Jasok ere
Figarolgoa du senarra. Bera, berriz, Zueran sortu zen (Aragoi, Espainia). Joaquin Sahun, halaber,
Aragoikoa da, Benasquekoa.
«Nik jarri nuen herri honetan lehendabiziko negozioa». Harategia izan zuen hamazazpi urtez Figarolen, eta ostatu baten jabe izan
‘‘
«Hasieran gogorra egin
zitzaidan, baina ohitu
nintzen, eta orain
kontent nago»
ASTERIO OLLETA
San Isidro del Pinar herriko bizilaguna
«Garai batean gu ginen
herriko gazteak, eta,
orain, hasieratik
gelditzen diren azkenak»
AMALIA ARTOLA
Figarol herriko bizilaguna
zen, halaber, hogei urtez. «Benasquen artzaina nintzen, bertzerik
ez zen. Bertze zerbaiten bila etorri
nintzen honat. Hutsetik hastera.
Eta orain hemen dut dena. Ez dut
sorterrira itzultzeko inolako asmorik».
Hirurek bat egin dute, eta bertze herrietako auzolagunen iritzi
bera agertu dute. «Hasiera gogorra izan zen». «Francoren garaia
zen, eta hark agintzen zuena egin
behar genuen. Ezin genuen nahi
genuena erein edo landu; eta jasotakoa ordaindu behar genuen hilabetero. Gogorrak izan ziren lehen urte haiek», laburbildu du Ja-
sok. Denborak bizitzaren gogortasuna arintzen omen du, neurri
batean behintzat, eta, akaso horregatik, ordukoak ahaztu, eta
Jasok, Artolak eta Sahunek argi
dute Figarol ez luketela bertze
edozein herrirengatik aldatuko.
«Hau da gure herria», erran du
Artolak. Eta hark errandakoa berretsi dute Jasok eta Sahunek.
Lasaitasunari buruz mintzatu
dira, bertze behin, Kolonizazio
Institutuak sortutako herrietako
biztanleak. Biziki estimatzen duten lasaitasunari buruz. Alderdi
txarrik ere ikusten diote herriari,
hala ere. «Komunikazio txarra
dugu. Iruñera joateko autobusa,
adibidez, astean bitan baino ez da
pasatzen hemendik». Figarol
kontzejua bada, baina Zarrakazteluko Udalaren menpe dago. Herri horretara jotzen dute herritarrek anitzetan, hain zuzen ere.
Zarrakaztelura eta bertze hainbat herri eta hiritara joan dira Figaroldik herritarrak, Artolak
tristuraz onartu duenez. «Gazteek alde egiten dute hemendik.
Normala da, lan bila joaten dira,
baina Figarolek izan zuen urrezko garaia gogoratuz, tristea da
jendeak alde egiten duela ikustea. Garai batean, gu ginen herriko gazteak, eta, orain, hasieratik
gelditzen diren azkenak».
Anuncia Casaus ere Figarolen
bizi da, eta Melidara joaten da lanera. «10 urte nituen etorri ginenean, gurasoekin, anai-arrebekin
eta aitonarekin». 1972an ailegatu
zen Casaus herrira. Bere herria
Figarol dela argi du. Bertze herritar anitzen sentimendua du. Denen artean eraikitako herria dela
Figarol, eta horrek ematen diola
izaera berezia. Horregatik dela Figarol haiek munduan duten txokoa.
Gabarderal, San Isidro del Pinar,
Figarol eta El Boyeral herriekin
batera sortu zuen Espainiako Kolonizazio Institutuak Arrada herria ere, Melida eta Caparroso artean, 1960ko hamarkadaren hasieran. Asmo berarekin egindako
herria da, ubideko ura inguruko
lurrak ureztatzeko eta lantzeko
erabiltzeko asmoarekin alegia.
Bertzeekin alderatuta, hala ere,
ezaugarri berezirik badu Arradak, Kolonizazio Institutuak sortu aurretik ere bazelako izen hori
zuen herrixka bat.
Erdi Arokoa da Arrada izeneko
lehendabiziko herri hori, eta haren aztarnak ikus daitezke, oraindik ere. 400 metro garai den herriko muinoan daude. Arrada berria,
berriz, muinoaren magalean.
Arrada zaharra museo bilakatu
du Nafarroako Gobernuak, eta bisitari anitz jasotzen du. Agiri zaharretan, XI. mendekoa da herrixka horri buruz egiten den lehendabiziko aipamena. 12.500 metro koadroko gunea omen zen, eta
125 biztanle inguru omen zituen.
Nafarroako erregeen arteko ga-
tazken ondorioz, herrixka suntsitu egin zuten 1455. urtean. Ordurako, hutsik zen. Herritarrek dena utzi, eta ihes egin zuten. Hainbat etxeren, XII. mendeko San Nikolas elizaren, harresien eta nekropoli baten arrastoak aurkitu
dituzte eremu horretan, bertzeak
bertze, eta ikusgai daude gaur
egun.
Arrada berriak ez du zaharrarekin deus ikustekorik, noski.
Kolonizazio Institutuak sortutako bertze herrietan bezala, solairu bakarreko gisa bereko etxeak
dira herriko gehienak. Hasierakoak, batez ere. Handituz joan da
herria azken urteotan, eta, garai
berean sortutako bertze herriekin alderatuta, askoz ere zerbitzu gehiago du herritarrei eskaintzeko. Osasun etxea bada,
bai eta farmazia ere, hainbat ostatu, posta etxea, dendak eta
abar. 500 biztanle inguruko herria da. Herri berria da, baina historia zabaleko eremuan eraikia.
Horrek berezi bilakatzen du Bardeako ubidearen harira 1960ko
hamarkadaren hasieran Nafarroan sortu zituzten herrien artean.
Arrada 500 biztanletik goitiko herria da. LANDER F. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
06 Iritzia
Hemeroteka
Argentina:
200.
urteurrena
Maiatzeko Iraultza
gertatu eta 200 urtera
Julio C. Gambina
ALAI
U
rteurren egunek balantzeei eta etorkizunari
buruzko iruzkinei bide
ematen diete, eta, hala, eztabaidagai izaten dira 1810eko Iraultzak
utzitako ondarea eta Argentinaren etorkizuneko egitasmoa.
Auzi bien bidegurutzean, merkataritza libreari buruzko eztabaida nabarmentzen da. Oraindik orain, esaterako, Europako
Batasunak, Latinoamerikak eta
Karibek Madrilen elkarrekin
egindako goi bileran, eztabaidagai izan zuten merkataritza libreari buruzko negoziazioak berriro
hastea; negoziazio horiek bertan
behera utzita egon dira, alde bietako negoziatzaileek ezarritako
oztopo «protekzionistak» direla
bitarteko. Euroaren debaluazioak larriagotu egin du egoera Argentinan, Europako inportazioen
mesederako izan baita, baina Argentinako esportazioak mugatu
egin baititu.
Ezbairik gabe, merkataritza librea izan zen iraultzaren ekonomia bandera, eta hura eskuetan
hartuta ibili ziren Buenos Airesko merkatariak, ordu hartako potentzia nagusiaren ondoan irudikatzen baitzuten beren burua.
Batetik, kontrabandoa —salgaiak sartzeko—, eta, bestetik, bide propio bat bultzatzeko beharra
—tokiko ekoizpena sortzeko—;
horiexek izan ziren iraultzaren
hasierako ideologiaren oinarri
materialaren iturburu. Ezbairik
gabe, nazio berri bat sortzeak berekin ekarri zuen mundu sisteman sartzearen eztabaida.
Atzo eta gaur, merkataritza libreaz eztabaidatzen da, baina
bien bitartean handitu egin dira
monopolioak, gaur egun munduko eta tokiko ekonomiako transnazional gailen izateraino, eta,
beraz, atzerriko erabakien mende geratu da Argentinako ekonomia jarduera.
Besteak beste, honako kontu
hauek dakarkiote Argentinari
gaur egungo ahultasuna: mendeko izatea esportazio ekoizpen nagusiei dagozkien prezioak —adibidez, sojarenak eta haren eratorrienak— finkatzerakoan; bai eta
esportazio ekoizpenetan inbestitze berriak egiterakoan, hala nola
mega-meatzaritza neurrigabean,
urreak egindako jausiaren eraginez etorri baitzen —berriro trukerako balio orokor gisa erabiltzearen eta haren balioa gehitzearen ondorioz—.
Argentinaren mendekotasuna
gordin-gordin ageri da, zorpetze
publikoari dagokionez. Indarrean den zorraren trukea ez da izaten ari gobernuak espero bezalakoa, negozioa sortu zuten banku
transnazionalekin zerikusia duten inbestitzaile nagusiei ez zitzaielako behar bezain erakargarria iruditu gobernuaren eskaintza; saldo gisa, beraz, espero dute
zorraren stock-a handitzea, eta ordainketen eteteak bere hartan
irautea, behin trukea berriz irekirik etorkizunean berriz ireki ahal
izateari bide eman baitzioten.
Trukearen inguruko hasierako
proposamenean, pentsatu zuten
berriro ere mila milioi dolar ezartzea, herrialdea berriro ere munduko finantza merkatuetara itzulia zela erakustearren. Nonbait,
horrek porrot egin du, hobe beharrez porrot egin ere, Argentinak
eztabaidatu beharra baitauka.
Mundu ekonomian krisian dauden merkatuetara itzuli ordez,
eta bigarren mendeurrena betetzear dela, gure aberri amerikarraren hasierako egitasmoa berreskuratu beharra dauka, ale-
Argentinarrek 1810eko iraultzaren berrehungarren urteurrena ospatu dute aste honetan. CEZARO DE LUCA / EFE
Lorpenak eta erronkak
Editoriala
Clarin
Argentinako lehen
gobernua sortu zela
200 urte bete ziren
maiatzaren 25ean.
Balantzea egitean,
merkataritza libreari
buruzko eztabaida
azpimarratzen da
lehenengo
artikuluan;
benetako garapena
lortzeko herriak
dituen ahuldadeak,
bigarrengoan.
Z
alantza, frustrazio eta
itxaropenez ospatzen ari
da egunotan Argentina
Maiatzeko Iraultzaren berrehungarren urteurrena. Bidezkoa da
harro sentitzea, bi mendeko helmugara iritsita. Harrotasun hori,
gainera, nabarmenagoa da heldua den eta askatasunean bizitzea onartu duen gizarte batean,
eta ,aldi berean, zorrak bizkarrean daramatzan eta atzeratutako
gai askori aurre egin behar dien
gizarte batean.
Urteurreneko ospakizunez
gain, historiaren ispiluaren perspektibatik ikusten ditugun emai-
gia, ALBA Gure Amerikako Herrien Aliantza Bolivartarreko herrialdeek sustatutako finantza
arkitektura berrian sartzea eskualdea, eta haren barruan antolatzea ekoizpena eta finantzaketa. Zilegi da Hegoaldeko Bankuaren bidetik jotzea ere, nazioarteko erreserben 500.000 milioi dolar
gainditu baititu uneotan eskualdeak.
[...] Amerikako goi bileran,
2005ean, berriro ere itxaropenari
bide eman zioten, ALCA eta Bush
gaitzetsita; horrek ekarri zuen
Venezuela Mercosur Hegoaldeko
Merkatu Batura biltzea, eta, beraz, hautazko garapen ardatz bat
eratzea. Gure Amerika honetan
berreungarren urtemugako
hainbat ekitaldi antolatuko direlarik, hauxe da galdera: eskualde
honek berriro aurre ematerik
izango al dio egitasmo askatzaile
bati, alegia, elikadura, energia
eta finantza subiranotasuna ardatz izango dituen bati?
Duela 200 urte kezka bat zeukaten: Latinoamerikako eta Karibeko herriak elkartuko zituen egitasmo bat osatzea. Guretzat, gure
lurraldean, helburu jakin oraindik gauzatu gabe baten hasierako
egintza izan zen maiatzeko iraultza hura; helburu hura, ordea, botere konstituziogile berri baten
bidez atera beharko da burutan.
tzak ere azpimarratu behar dira.
Eta hor ikusiko dugu hainbat borroka eta gerra gainditu zituen
herriak bere biztanleei —bertako
edo etorkin— eginiko promesa.
Promesa hori nazioartean sartzeko balio izan zion errepublika
gaztean islatu zen duela mende
bat, eta garatzeko perspektiba
handiko herrialde bilakatu zen.
Baina eredu haren krisiak helburutik kanpora utzi zuen Argentina, eta autonomia bide bat bilatzen hasi behar izan zuen; bide
hartan erakunde ahulak topatu
zituen, ezegonkortasun politikoa, autoritarismoa eta talde buruzagien gaitasun falta interes
pluralak bilduko zituen herri eredu bat proposatzeko.
Zabalkunde ekonomiko uneak
izan ziren, krisi eta atzeraldiak
gero; parte-hartzea ekarri zuten
ziklo politiko irekiak izan ziren,
eta ziklo ilun eta itxiak gero;
bategite sozialeko garaiak izan
ziren, baina atzetik baita herri
perspektibak hondatu zituzten
bazterketa sozialeko garaiak ere.
Ez zen inoiz lortu —demokrazia
berreskuratu zela 27 urte pasatu
eta gero, hori da lortzeke dagoen
helburu nagusietakoa— herri
bat garatzeko saihetsezin diren
hiru baldintza handi hauek bat
egitea: erakunde eta jarduera
demokratikoen irautea hezkunde ekonomiko etengabe eta
eramangarria bultzatzeko, kohesio soziala lagunduko duten aberastasunen eta aukeren banaketa bultzatzeko eta giza
garapenaren adierazleak hobetzeko.
Berrehungarren urteurrenera
iritsi gara arazo eta erronka zerrenda luze batekin. Batzuk egiturazkoak dira, eta aspalditik datoz; beste batzuk oraingoak dira,
eta momentukoak. Lurraldearen
antolaketa politikoaren makrozefaliatik eta federalismoaren
asimetrietatik hasita, boterearen
kontzentrazioa dakarren presidentzialismoraino. Inbertsio produktiboak bultzatuko dituen politika baten faltatik hasita, oinarri sozial, ekonomiko eta
kulturalak hondatzen dituzten
pobreziaren eta desberdintasunen jarraipeneraino. Argentina
nazio gisa sortu zeneko garaietan
bezala, akordioak eta bat egiteko
borondate politikoak behar dira.
Horrela lortuko da baliabideak
mobilizatzea eta zatiketak eta
mugak gainditzea etorkizuneko
aukera bihur daitezen.
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Iritzia 07
Txartel ez politikoak
O
Bihar jai
Mikel Elorza
Ona ez da txartela,
ona da txartelaren
kontura hamaika
milioi euro gastatu
eta orain ez duela
balio esatea (ateak
irekitzeko, kokamarrak osatzeko...
segitzen du baliozko
izaten). Txarra da
ez dugula jakingo
txartelaren kontura
krisiari aurre
egiteko arazoak
nork ez dituen
izango. Ona da
batzuek egingo
zuten negozioa.
sasun txartel
elektronikoa ez
dela operatiboa
eta programa
hori atzera bota
dute. Baina ez dago inolako arrazoi politikorik. Ekonomikoak,
kudeaketa alorrekoak... izango
dira. Eta horiek ez al dira ba politikoak? Horiek politikoak ez baldin badira... Are gehiago herritarren eguneroko bizimoduaz eta
kezkez arduratu behar zuen gobernu batez hizketan ari garela;
bere jarduera identitate kontu
korapilotsu, astun eta polemikoetan —herritarren interesekoak
ez— katigatuko ez zuen gobernu
batez. Arrazoi alderdikoi-rik edo
ez dela izan esatea zehatzagoa litzatekeela uste dut. Esan nahiko
lukete ez dutela txartel elektroniko horren kontua bertan behera
utzi jeltzaleek egindako gauza
izanik beraiek maite ez dutelako.
Izan daiteke hala.
Baina bi komentario bederen
aterako ditut nik afera honetan
—ONA txartelik ez dut, esan dezadan, pentsa ez dezazuen artikulua asmo mendekatiz ari naizela egiten—. Lehena da gibelasmo alderdikoirik ez duen
erabakia dela hau, diotenez, eta
hori esplizituki esateak adierazten duela beste erabaki batzuek
badutela halakorik. Politikoak
direla beste erabaki batzuk (herritarren egunerokoaz kezkatuta
dagoen gobernu honek hartu dituen gehienak, bai noski). Identitate kontuetan sartu gabe, adibidez, Sukarrietako Rikardo Bastidaren eraikina eta lur-saila
ondare izendatzeko abiatutako
espedientea, Urdaibaiko Guggenheimi gurpilean jarritako makilatzarra dena. Makila baino, titaniozko haga, esan genezake. San
Mames bai, Urdaibaikoa ez...
Gozo dabiltza psezialistak eta jeltzaleak!
Bigarrena komentarioa bainoago beldur deia da. Ontzat emanda ere txartela kentzeko erabakia
Bengalan, Indian, trenbidetik atera zen trena ostiralean, eta 70 lagunetik gora hil ziren. PIYAL ADHIKARY / EFE
ekonomi eta kudeaketa arrazoiek eragin dutela, ez dadila
egon arrazoi horien artean iturgintza-traspaso konturik ere.
Hau da, ez dadila izan: kontu hau
ez da oso operatiboa eta gainera
gure sozioek ez dute xemeikorik
ikusten. Ez dadila izan: zuen aroa
amaitu da, eta orain guk egingo
dugu beste berrikuntzaren bat
gure aliatuek izan dezaten lehiaketak irabazteko eta kontratuak
heltzeko xantza. Alderdi guztiok
baititugu jaten eman beharreko
aholkulariak eta enpresa sortu
berri edo zahar duten lagun piloa.
Naxalitak. Aspaldian dena
dago urardotuta —eta zigorra
oso aktibatuta— eta ez da garai
batean bezala, baina imajina dezakezue estradizio edo entrega
bat dela-eta Jamaikan sortu dena
bezalakoa hemen? Ez ezta? Gero
Euskal Herriko kaleetako indarkeria eta ezinbizi horretaz jardungo dute! Kingston aldean ska
eta marihuana eta Marleyz gain
beste gauza batzuk ere badituztela jakiteko balio izan du. Evaristok kantatzen zuena gogoratzeko: Jamaica está que arde!
Jamaikan fusil automatikoak
eta gerrilla maoista Indian. Aste
honetan plazan izandako beste
albiste bat azken hau, trena bidetik aterarazi dutela, eta dozenaka
hildako eragin. Gerrilla maoista
Indian? Ezjakintasunezko galdera oso arrunta da, mundu osoko
informazioa dugun garaiotan, informazio horri begiratzeko betaurreko oso estuak erabiltzen ditugula ere egia handia baita.
Naxalitak deitzen diete.
Atentzioa berehala ematen du,
XXI. mendean gerrilla maoista
batek zein aldarrikapen eta xede
dituen aztertzea. Ez dut esaten,
baina, kontu anakroniko lekuz
eta garaiz kanpokotzat jotzen dudalako: munduari begiratu azkar
bat eman besterik ez dago berresteko maoismoa eta sozialismoaren bestelako dotrina batzuk ere
sortu zireneko kausak ez direla ia
aldatu. Justizia soziala helburu
duten mugimenduen izateko
arrazoia ez da deus aldatu.
Bitxia da osagai identitario, nazional eta erlijiozkoak dituzten
—nahiz maiz funts nagusia ez—
gatazkak direlarik munduan
orain indarrean diren asko, itxuraz bestelako funtsa duen borroka armatua ikustea. Eta pixka
bat arakatzea besterik ez dago
—kontuz arakatu hala ere, Interneten izugarri dagoen lokatza
kenduz—, eta azkar topatzen da
gerrillari buruzko informaziorik.
Non sortu zen (duela 30 urte baino gehiago!), zergatik, zeren aldarria egiteko, nola egon den hainbat urtetan isildu eta isilarazia,
baina berpiztu den...
Borroka moldeak aldatu behar
ote diren ez dakit, hemen ere nahasten dira erlijio elementuak,
tribalak, borroka armatuak berarekin dakartzan zor mordoxka,
eta nekez eman daiteke epairik
begiratu azkar baten ostean. Borrokarako motiboak ez direla aldatu, holako ondorioetara iristea
ez da hain zaila, ordea. Begiratua
oso azkarra izanagatik ere.
Tristea dena da, ordea, ikustea
arazoa konpontzeko zein diren
hautatzen diren bideak —arazoa
dagoela uste duenarentzat,
behintzat; arazorik ez, soilik terrorismoa dagoela uste duenarentzat diferente da—.
(Badago Interneten irakurgai
Arundhati Roy idazlearen erreportaia luze bat, Walking with
the Comrades izenburukoa, idazleak eskualde horretan egindako
egonaldi baten ondoren idatzitakoa, oso interesgarria).
Hurrengo
egunetan
Pantxike Agirre
Gipuzkoako metal arloa
Greba eguna,ostiralean
Ezker abertzalea
LABen ekitaldia ,Iruñean
Literaturia
Irakurleak gogoan
Eskola Publikoa
Jaia,Amurrion
ELA,LAB eta CCOO sindikatuek
–azkenak bere aldetik– lau eguneko grebara deitu dituzte Gipuzkoako metal arloko langileak.4koa bigarrena da: 10ean eta 11n,besteak.
Abertzaleen arteko elkarlanean
urratsak egiteko, langileen babesa
eskatu du LABek. Mezu horren inguruan ekitaldi nazionala antolatu
du: larunbatean, Anaitasunan.
Ekainaren 4,5 eta 6an egingo da,
Larrabetzun,Literaturia.Irakurle
taldeei buruzko mahai-inguru bat
egingo da,eta euskarara itzulitako
liburuei buruzko beste bat.
Aiarako eskola guztiek parte hartuko dute aurten Amurrion egingo
den Euskal Eskola Publikoaren
jaian.Zortzi gune egokitu dituzte,
haur eta gurasoen gozamenerako.
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
08 Argentina
Memoriaren Artxibo Nazionalean daude, Buenos Airesen, sekretua kendu dieten diktadurako agiriak. 601 Batailoiari buruzkoa ere bai. LEO LA VALLE / EFE
601: diktaduraren
batailoi sekretua
Argentinako Gobernuak sekretua kendu die diktadura
garaiko hainbat agiriri. 601 Inteligentzia Batailoian jardun
zutenen izenak aireratzeak ustekabeak ekarri ditu: duela
gutxi arte ezkerreko taldeetan sartuta zeuden hainbat
pertsonak espioitza lanetan segitzen zutela jakin da.
Hernan Scandizzo
rgentinako presidente Cristina Fernandezek urtarrilean sinatu zuen
4/2010 dekretua, armadaren diktadurako agiriei sekretua kendu diena. «1976. eta
1983. urteen artean indar armatuek egin zituzten ekintzei buruzko informazio eta dokumentazio
guztia sekretu izateari uzteko»
agindu zuen dekretu horren bi-
A
dez presidenteak. Diktaduraren
ondoren, ekintza haiei lotuta sortu zen informazioa eta egin ziren
agiriak ere argitara eman behar
direla esaten du dekretuak. Fernandezek sinatu duen aginduak
honela dio, hitzez hitz: «Estatu terrorismoaren garaian indar armatuek izan zuten jokaerak erakusten du ez-publikotzat jo ziren
informazio eta agiriak ez zutela
helburu izan estatu demokratiko
baten berezko interes legitimoak
defenditzea, baizik eta gobernua-
ren legez kontrako ekintzak ezkutatzea izan zutela helburu».
Sekretua kendu dieten agirien
artean dago 601 Inteligentziako
Batailoia osatzen zuten pertsonen zerrenda. Zibilak ziren, ez militarrak, eta estatuaren izua zabaltzeko makinerian pieza garrantzitsua izan ziren 1976 eta
1983 bitarteko urteetan. Martxoaren hasieran, Buenos Airesko
Veintitres aldizkariak zerrenda
hori eman zuen argitara, eta, handik egun batzuetara, eztanda uhi-
nen modura zabaldu zen eskualdeko komunikabideetan: susmo
zaharrak egiaztatu egin ziren,
baina ezusteko batzuk ere izan ziren. Zerrendako milaka izen horien artean agertzen dira legegile
izandakoak, egun langile publiko
diren hainbat pertsona, kazetariak, hezitzaileak, fiskalak… eta,
gainera, Raul Tarifeño gelditu da
agerian, zeina 2006. urtera arte ezkerreko erakundeetan infiltratuta ibili baitzen Argentina hegoaldean, Neuquen eskualdean.
Izuaren izenak
Argentinako Legebiltzarrak gaitzetsi egin zituen 80ko hamarkadan Puntu eta Amaierako eta Beharrezko Obedientziaren Legeak.
Zigorgabetasunaren aldeko legeak zirela zioten giza eskubideen
aldeko elkarteek, mugatu egiten
zutelako 1976-83 urteetako dikta-
duran goi agintari militarrek estatu terrorismoan izan zuten
erantzukizuna. 80ko hamarkadaren amaieran, Carlos Menem presidente ohiak indultatu egin zituen atxilotuta zeuden militar zapaltzaile gutxi batzuk, eta, hala,
itxi egin zuen zirkulua. 2003an,
Menemen indultua eta aipatutako legeak indargabe utzi ondoren,
epaiketei berrekin zieten. Gizateriaren kontrako krimenengatik
egin ziren epaiketak, diktaduraren arduradunek herritarren
kontra, militarren kontra eta segurtasun indarren kontra eginikoengatik. Auzi horietako bakoitzean eskatu zen armadaren agiriei sekretua kentzeko, eta eskakizun horien ondorio izan zen 4/2010
dekretua.
Erabakiaren garrantzia nabarmendu dute Argentinan giza eskubideen arloan jarduten duten
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Argentina 09
elkarte gehienek, eta egiaren eta
justiziaren aldeko herri borrokaren garaipentzat jo dute. «Froga
gisa, ekarpen garrantzitsua dira
agiri horiek, orain arte guretzat
ezezagunak ziren izen asko ezagutu ditugulako. Segurtasun aparatuetatik barrutik datorren informazioa da, eta, nahiz eta ezin dugun pentsatu zehaztasun guztiak
lortu ditugula, badugu ziurtasuna zerrendan daudenak direla informazio zerbitzuetan aritu zirenak». Marcelo Parrilli MST Langileen Mugimendu Sozialistako
abokatua da, Buenos Airesen, eta
uste du erabakiak aurrera begira
aukerak zabalduko dituela.
«Erantzuleen artean gora egiteko
modua ematen digu zerrenda horiek ezagutzeak».
601 Batailoian zeuden pertsonek informazio zerbitzuetako zereginen bat izan zuten diktaduran. «Ez hori bakarrik», zehaztu
du Parrillik: «Zeregin operatiboa
ere bazuten, hau da, bahiketak
egiten zituzten, eta tortura bidezko itaunketak, baita hilketak
ere».
Jose Schulman Giza Eskubideen Aldeko Argentinako Ligako ordezkariak ere baikor hitz egin du:
«Ontzat jotzen dugu, prozesu baten emaitza da eta garrantzitsua
iruditzen zaigu. Gobernuak bere
egin du gizartearen eskaera bat».
Hala ere, argi du behar den informazio guztia ez dagoela agiri horietan, «ezta gutxiagorik ere».
Izan ere, beste indar armatu batzuen agiriak falta dira. Schulmanek azaldu duenez, gobernuaren
erabakiak «armadako betiko sektoreen erreakzioa eta kexua» eragin du. Perfil egunkariak argitaratu zuenez, Nilda Garre Defentsa ministroak mehatxuak jaso zituen zerrenda argitara eman ondoren.
Pandoraren kutxa
Harridura handia sortu duten
gaietako bat Marcela Molfinoren
auziari lotutakoa da. Desagertuta dagoen emakume horren
mutil-laguna agertu da zerrendetan: Julio Cesar Marturet. «Informazioa biltzeko agente» modura
ageri da, hau da, erakunde sozial
eta politikoetan infiltratu zen.
Bere izena argitara atera zenean,
Misiones eskualdean Ekintza
Kooperatiborako idazkariorde
zen, eta berehala eman zuen
dimisioa.
Marcela Molfinoren familiak
errepresio bortitza pairatu zuen
diktadura garaian. Neska desagertu egin zen, haren ama Noemi
Esther Gianetti hil egin zuten,
anaia bat preso politikoa izan zen
eta ahizpak erbestera ihes egin
behar izan zuen. Maiatzeko Plazako Amen Ildo Sortzaileko
ordezkaria da Taty Almeida, eta
kasu horrek bereziki hunkitu
dituela esan du. «Ezusteko itsusiak ere izan dira, eta horietako
bat da hau. Kolpe gogorrak dira,
Cristina Fernandez presidentea, Maiatzeko Plazako Amen
elkarteko ordezkari batekin, Memoriaren Parkean. LEO LA VALLE / EFE
baina ez gaituzte geldiaraziko,
segitzera bultzatu baizik. Hori da
garrantzitsuena».
601 Batailoiko zerrendan daude
Santa Fe probintziako hiru diputatu ohi: Enrique Vallejos, Oscar
Reque Martinez eta Julio Adelaido Ramos, denak Alderdi Justizialistakoak. Horrelako kasu
asko daude, baina bereziki Raul
Tarifeñorena nabarmentzekoa
da, zeina «informazioa biltzeko
agente» modura ageri baita zerrendan. 80ko hamarkadan, alderdi komunistan sartu zen, Neuquengo Cutral Co herrian, eta
handik urte gutxira kanporatu
egin zuten. Haren bikotekide
ohiak salatu zuen «zerbitzukoa»
(salataria) zela. Carlos Moraña di-
‘‘
Erantzuleen artean
gorago egiteko aukera
ematen digu zerrenda
horiek ezagutzeak»
MARCELO PARRILLI
Langileen Mugimendu Sozialistako abokatua
«Herri mugimenduetan
sartzeko lana egiten da
oraindik, egitura
instituzionaletik at»
JOSE SCHULMAN
Giza Eskubideen Aldeko Ligako ordezkaria
putatu ohi eta egun Cutral Coko
Alderdi Intransigenteko zinegotzia denak ere salatu zuen, eta
proba modura hainbat agiri eraman zituen Neuquengo Giza Eskubideen Aldeko Batzar Iraunkorrera (APDH). Salaketak, ordea,
ez zuen aurrera egin.
Tarifeñok herria utzi zuen, eta
Neuquen hiritik gertu dagoen herri batean jarri zen bizitzen.
APDHra hurbildu zen, eta 1991n
MAS Sozialismoranzko Mugimendua erakunde troskistan sartu zen. Erakunde hori zatitu ondoren, MST sortu zen, eta han sartu zen. «2006tik ez zuen alderdian
militatzen, baina haren inguruan zebilen, giza eskubideei
eta gizarte eta lan gatazkei lotutako jardueretan. Neuquenen oso pertsona ezaguna
zen», esan du Parrillik.
«2008tik galdua zuen gurekin
harreman oro». Hala ere, 2007.
urteko hauteskundeetan MSTko zerrendan lekua izan zuen;
probintziako legegile ordezko
izan zen.
Jarraipena
Tarifeñok Buenos Airesko Miradas al Sur astekariari aitortu dionez, 2006. urtera arte jardun zuen
espioitza lanetan. Horrek adierazten du 2000. urtean, 601 Batailoia desegin eta gero ere, armadak barne inteligentzia lanak
egin zituela beste egitura batzuk
baliatuz, nahiz eta egungo legediak debekatu egiten dion horrelako jarduerak egitea.
Datu ikaragarria da nola Tarifeñok familiari ezkutatu zion egia.
Maria Eva Sireix bikotekide ohiarekin hiru seme-alaba izan zituen.
Hamasei urtean elkarrekin bizi
eta gero jakin zuen egia Sireixek.
2006. urtean igorle arraroko gutun
bat jaso zuten etxean, eta, tentazioari ezin eutsita, ireki egin zuen:
Barne Ministerioaren gutun bat
zen. «Halako ezustekoa jaso nuen,
halako hutsune eta haserrea sentitu nuen, ongi baino hobeto ulertu nuen gauza bakarra hauxe izan
zen: zerbitzuetakoa zela eta utzarazi egin ziotela», azaldu zion Tarifeñoren bikotekide ohiak Rodolfo
Walsh notizia agentziari.
Erabat jota, ia bi urte egin zituen Tarifeñorekin etxe berean
bizitzen. Inork ez ziola sinetsiko
pentsatu zuen, agentearen aurreko bikotekidearekin gertatu zen
bezala. «Nik ez nuen frogarik, gutuna berak hartu zuelako berehala. Gertuko pertsona batzuei eta
haren familiari bakarrik esan
ahal izan nien».
Azkenean, Tarifeñoren jardue-
on den
Sekretuan eg
agiria.
raren berri zabaldu izanak MSTren salaketa ekarri zuen, Buenos Airesko epaitegi federalean.
Parrillik bultzatu zuen auzia, eta
Tarifeñori buruzko agiriak eta informazioak eskatzea lortu zuen.
«Baita 601 Batailoia osatzen zuten guztien izenak ere, 76tik hasita orain arte», azaldu du abokatuak. «1983. urtea baino lehenago
egin ziren espioitza jarduerak
giza eskubideen kontrako delituei lotzeko aukera dago. Baina
92tik aurrera beste modu batera
jasotzen da langile publikoaren
zereginak urratu izanaren delitua. Izan ere, urte horretatik aurrera Segurtasun Legeak debekatu egiten du barne inteligentzia».
Anaia handia
«Gu ziur gaude beste erakunde
batzuek eta beste izen batekin informazio lanak egiten dituztela
oraindik; herri mugimenduetan
sartu eta zirikatu egiten da», azaldu du Schulmanek. Gogora ekarri du 2006. urtean CELS Lege eta
Gizarte Ikerketarako Zentroak
salatu zuela Patagoniako Chubut
probintzian gizarte eta ikasle mugimenduak espiatzeko informazio lanak egin zirela. Ikerketa
egin zen eta agerian gelditu zen
armada jakinaren gainean zela
eta ikuspegi nazionaletik agindutakoa izan zela.
«CELS zentroak esan zuen be-
zala, kasu hark argi utzi zuen
amaitu gabe dagoela agintari zibilek indar armatuak kontrolatzeko prozesua, demokrazia berriz ezartzearekin batera hasitako prozesua. Erreforma
prozesutik kanpora gelditu
zen arlo bat; hain justu, erregimen diktatorialetan errepresioaren arduradun eta protagonista izan dena. Schulmanek azpimarratu duenez,
Chubuteko gertaerak aldaketak ekarri zituen armadako goi kargudunen artean
eta Defentsa Ministerioan.
«Armadan aldaketa batzuk
izan dira, eta horregatik atera da
orain argitara zerrenda», esan du.
«Itsas armadan eta aeronautikan
aldaketa gutxiago daudela iruditzen zait. Eta herri mugimenduetan sartzeko lan hori egiten da
oraindik, egitura instituzionaletik kanpora». Bestalde, espioitza
ekintzak kontrolatzeko sortu zen
batzorde parlamentarioa informazio zerbitzuaren menpe dagoela salatzen du. «Horregatik, batzorde horren egitekoa eta eskumenak zabaldu egin behar dira,
herri mugimenduak zelatatzea
debekatzen duen legea betetzen
dela ziurtatzeko».
Adolfo Perez Esquivel bakearen nobel sariduna zuhurrago
agertu da auzi honetan. «Ez dut
uste indar armatuak horretan dabiltzanik... behintzat, ez da ezer
ofizialik horren inguruan. Ez dakigu isilpean egiten jarraituko
duten. Gauza bera Poliziari dagokionez. Debekatuta dago eta zigortzeko modukoa litzateke».
CELS ere bide beretik mintzatu
izan da. «Ez dirudi gobernuak
barne inteligentziarekin jarraitzeko borondate politikoa duenik». Almeidak, azkenik, zalantzari utzi dio lekua. «Ni ez ninduke harrituko. Hainbeste kolpe
jaso du batek, ‘ez dut sinesten’ hitzak hiztegitik kanporatu ditut.
Adi egon behar dela uste dut».
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
10 Elkarrizketa
Marije Atxalandabaso
«Andreok eskubidea daukagu
gure aisialdia antolatzeko»
Urteetan aurrera egiten ari den emakume mendizalea. Hautsi
egiten ditu ohiko moldeak, onartzen du hori. Gozamenerako
eta aldarrirako du mendia, Euskal Herrian eta handik kanpo.
Atxalandabasok dio helburu ez duela tontorrera besterik gabe
igotzea. Gailurrerako bidean eta hark dakarrenean dago giltza.
Garikoitz Goikoetxea
Bizipoz faltarik ez du Marije Atxalandabasok (Bilbo, 1941). Lau
seme eta bost biloba baditu, baina
zapatilak eta arropa arinak jantzita mendian ibiltzen da, Euskal
Herrian zein kanpoan. Asteazkenero egiten du itzulia, Gernikako
lagunekin. Bakarrik ere bai, horretarako gogoa jartzen zaionean. Eta balentria handiak ere egin
ditu. Dagoeneko ondo paseak
ditu 60 urteak, baina urtez urte
handitzen ari da palmaresa: bizkarrean ditu jada Kilimanjaro
(5.891 metro), Elbrus (5.642 metro)
eta Mont Blanc (4.810 metro), esate baterako.
Baina tontorrera igotzea ez du
helburu. Bidea bera da helmuga.
Naturarekin topo egiteko lekua.
Baita aldarrirako tokia ere. Marimendi elkarteko kidea da Atxalandabaso. Zaharrena elkartean,
eta harro dago. Emakume heldu
euskaldun eta mendizaleen talde
bat da, eta tartean-tartean irteerak egiten ditu. Baina ez dira
txango hutsak: emakumeek aisialdia euren gisara erabakitzeko
duten eskubidea aldarrikatzen
dute. Andreak urri diren lekuan,
elkar hartu eta tokia egin nahi
dute. Esamesak esames.
G Inoiz ez da berandu.
E Hori da nire leloa. Gizonagaz
istripu txiki bat izan nuen autoz;
semaforo gorrian geldituta geunden, eta beste ibilgailu batek jo
egin gintuen atzetik. Zerbikaletatik arazoak izaten hasi nintzen istripua izan ondoren. Nire gizona
mendizalea zen ordurako, eta
hark esan zidan: «Hasi nigaz etortzen, eta han sendatuko zara».
Eta halaxe hasi nintzen senarrarekin mendian.
G Terapia izan zen,hortaz?
E Egia esan behar badut, ez dakit azkenean zerk sendatu ninduen. Medikuak, masajistak... de-
netik pasatu nuen. Orain jada ez
daukat minik, baina, hala ere,
zaintzen dut zerbikal ingurua,
asko mugitu gabe. Baina dagoeneko ahaztuta dago gertatu zena,
ez dut ezer igartzen.
G Nolakoa izan zen hasiera hura?
Nora joaten zinen?
E Karramarro bat legez ibiltzen
nintzen, oso astiro. Ito beharrean
jartzen nintzen segituan. Baina
oso gustura joaten nintzen. Euskal Herriko mendietara joaten ginen. Nire senarra entziklopedia
baten gisakoa da. Euskal Herriko
mendiak eta nik ez dakit zenbat
bidexka ezagutzen ditu. Gernika
inguruan hasi ginen; gero, Euskal Herriko ehun mendi biltzen
dituen katalogoa erosi genuen,
«Lagunekin joateak
elkarrizketa giroa
sortzen du, baina
bakarrik joatean
gehiago ikusten da»
«Ez dut paso egiten
esamesez. Baina
hori bada ordaindu
beharreko prezioa,
ni prest nago»
eta hura egiten hasi ginen, Euskal Herriko zazpi herrialdeetan
barrena. Bakarra falta zait katalogoan ageri diren ehunak osatzeko: Zuberoako Argibel (795 m),
Biarnoko mugan.
G Ohikoa zen emakumeak mendian ikustea?
E Ez ginen asko. Baina ni senarragaz joaten nintzen beti, eta
hori onartuago zegoen. Bakarrik
joanez gero, ordea, aldatu egiten
da gauza. Hori orain ere gertatzen
da. Bakarrik joandakoan, maki-
na bat aldiz galdetzen didate ea
non utzi dudan senarra. Eta hari
ere esaten diote, mendian bakarrik ikusi nautela eta. «Baina lasai. Gu han gabiltzan bitartean ez
zaio ezer gertatuko», esaten diote,
gainera. Horrelako gauzak oraindik ere badaude. Baina berdina
esaten dut nik beti: zer egingo didate, bada, bakarrik joateagatik?
G «Amona Mont Blancen izan da»,
esan dezakete bilobek. Ez da ohiko
irudia.Bilobak zaintzea da gizarteak
aitona-amonei ezarritako rola.
E Beti mendian gabiltzala diote
bilobek! Gizarteak ezarri duen rol
hori oso errotuta dago Gernikan.
Herri txikia da. Baina ni ez naiz
aritzen haurrak zaintzen; egon
egiten naiz haiekin gustura asko,
baina zaintzeko ardura gurasoena da. Ez dut nahi nik lan hori niretzat.
G Rol horri muzin eginda, jendearen esamesen beldurrik ez duzu?
E Bai. Ez dut esango paso egiten
dudanik. Baina nik beste helburu
batzuk dauzkat, eta horren truke
ordaindu beharreko prezioa hori
bada, prest nago horretarako. Zuzenean ez didate ezer esaten, baina zeharka aritzen dira. Askotan
entzun dut: «Marije, ez didazu batere inbidiarik ematen». Baina
kontua da haiek niri ere ez didatela ematen batere inbidiarik. Nik
horrelako gauzak ez ditut egiten
jendeari inbidia emateko, baizik
eta gustatzen zaidalako. Gauza
batzuk aldatu dira urteak joan
ahala, baina asko dago egiteko.
Alde batetik, ulertzen dut, nire
adinekook izan dugun heziketa
dela eta. Nire adinean horrelako
gauzak eginda ari naiz rolak edo
moldeak apurtzen, gai horretan.
Beste gauzetan, klasikoa naiz.
Baina hori gustuko dut, eta ez dut
utzi nahi inola ere.
G Igande goizak pasatzeko lekua
baino gehiago da zuretzat mendia.
E Batez ere natura, mendia bai-
no gehiago. Ni, normalean, ez
naiz ibiltzen arrapaladan mendian. Batetik, ez daukadalako gaitasunik horretarako, baina, bestetik, ez naiz ahalegindu ere egiten horretan. Ez naiz saiatzen
arin ibiltzen. Nire ahalegina ez
doa bide horretatik. Orain udaberrian gaude, eta zoragarri dago
natura; neguan ere berdin, eguraldi txarrarekin. Bidean gozatu
egiten dut nik, hasieratik. Izan lagunekin edo bakarrik, bietara
gustatzen zait. Lagunarekin joateak elkarrizketa giroa sustatzen
du, baina bakarrik joatean gauza
gehiago ikusten dira.
G Gaur egun ere zerbaitetarako terapia bada mendira joatea?
E Psikologikoki, bai. Barruko
poztasuna sentitzen dut nik mendian. Herrian ere ondo egoten
naiz, lagunekin eta. Baina mendian askotan oihu-eta egiten dut,
baina kalean ez nuke egingo.
«Gora hirugarren adina!», oihukatzen dut mendian. Niretzat
opari handia izan da adin hau. Ez
nuen inondik inora ere espero.
Garai tristea izango zela uste
nuen: semeak etxetik joanda, bakardadean, adinaren ajeak... Baina ez, oso garai polita ari da izaten. Gozatzen ari naiz.
G Aldarria ere bada mendia. Marimendi elkartean batuta zaudete
emakume talde bat. Nondik nora elkartu zineten?
E Marian Arin da sortzailea. Senarragaz ibiltzen zen lehenago
goi mendietan, eta konturatu zen
emakumerik ia ez zela batere ageri. Euskal Herrian emakume
mendizale asko ginen, baina ez ginen kanpora joaten. Hala, hiru
arau jarri zituen: emakumea izatea, 40 urtetik gorakoa eta euskalduna. Berdin da euskaraz zelan
egiten duzun, komunikatzeko gai
baldin bazara; hori da helburua,
bestela gaztelaniara salto egiteko
arriskua legokeelako. Gainera,
aberastasun handia daukagu
euskara aldetik. Taldean daude:
Arratiako batzuk, Ondarroakoak, Bilbokoak, Hondarribikoak,
Arantzakoak, Oletakoak... Euskalki asko dauzkagu.
G Goi mendietara jo duzue Marimendi taldean. Horrek arriskua dakar mendi horiekin itsutu eta hemengoak ahazteko?
MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Elkarrizketa 11
Motzean
1 Igotako mendi bat. Aralarreko bat. Euskal Herriko lekurik ederrena da Aralar, nire
ustez.
2 Begiz jotako mendia. Argibeltz (Zuberoa). Laguntzaileak aurkitu ditut, senarrak esan baitit ez dela gehiago joango. Maiz saiatu gara,
baina ezin izan ginen igo. Ezin
zen igo, itxita zegoen.
3 Bakarrik edo lagunarekin? Biak; alde onak eta txarrak dituzte.
4 Sakelako telefonoarekin? Senarrak eramaten du.
Bakarrik joaten naizenean
eramaten dut batzuetan,
hark esanda. Baina batzuetan alferrik izaten da, ez duelako estaldurarik.
5 Marimendi. Emakumea.
6 Edurne Pasaban. Kirolaria.
7 Eredurik? Ez dut izan.
Gustatzen zaidana egiten
dut, nire erara gozatu.
E Ez, ez. Haietara joateko, entrenatu egin behar duzu lehenago.
Gainera, ezin da egunero joan,
diru aldetik oso garestia baita.
Normalean, hemen inguruan
ibiltzen gara taldeko gehienak. Ez
denak, batzuek oso maila altua
dutelako, baina bai gehienak. Ni
bezalakoak hemen inguruko
mendietara joaten gara, baina,
gutxienez, entrenatuta gaude
kanpora joateko. Asteburuan,
adibidez, Pirinioetan izango gara.
Teknikak ikasi-eta egingo ditugu, gidariekin.
G Taldea sortu berritan, telebistan-eta atera zineten. Emakumearen lekua indartzea lortu duzue?
E Hitzaldiak ematen ari gara,
emakume taldeek eta udalek
antolatuta. Gure aldarrikapena
da eskubidea dugula gure aisialdia antolatzeko. Gizonek, adin
batekin, jarraitzen dute aisialdiko gauzetan, nahiz eta zerbait
utzi behar izan. Emakumeek ez;
dela ama, amaginarreba edo bilobak zaintzea, dela etxeko lanak
egitea. Horrelako mendietara
igotzeko, ezin da egun batetik
bestera joan, entrenatu behar da.
Eta, bestalde, landu behar da alde
psikologikoa ere: etxekoak utzi
eta mendira joateagatik ez da
errudun sentitu behar. Eskubidea daukagu gure aisialdia eta
gure bizitza antolatzeko. Mendia
gustatu edo beste edozer gustatu.
G Mendiaz eta emakumeaz ari garela Edurne Pasaban aipatu beharrekoa da...
E Ni galdu egiten naiz hor...
Hainbeste diru sartuta dagoenean, gauzak korapilatu egiten dira.
Ez dut esaten gaizki dagoenik,
baina ez da hori niri gustatzen zai-
dana. Meritu handia dauka, zalantzarik gabe, baina nire helburua desberdina da. Beste bide bat
da hori. Futbolariek ere hori egiten dute, diru gehien ordaintzen
dieten lekura jo.
G Garrantzi handia eman zaio lehen emakume izateari. Gehiegi, beharbada?
E Behar du garrantzia ematea.
Tabu asko dago oraindik ere. Goi
mendian eta hemen. Goi mendietakoa hemen gertatzen denaren
isla da, azken batean. Aurreratzen ari gara, zalantzarik ez. Askotan galdetu izan didate gaztetan nolatan ez nintzen mendian
hasi. Garai hartan eta Gernikan,
nola, bada? Horrela zen. Baina
orain deskubritu dut, eta espero
ez nuen gauzak egiten ari naiz
orain.
G Zuk zeuk zortzimilakorik baduzu
buruan?
E Ez dut helbururik. Orain artekoa ere halabeharrez etorri da.
Planak ateratzen dira, eta apuntatu egiten naiz. Gainera, hasieratik esaten dut baietz, eta gero
hasten naiz galdezka.
G Arriskuak ere badira mendian.
Euskal Herriko zortzi mendizale hil
dira mendian aurten...
E Ni beldurtia naiz. Leku txarretatik pasa behar bada, pasa behar
izaten da; baina, aukera badut,
beste bide bat hartzen dut. Kanpora joandakoan, normalean,
gidariekin joaten naiz, eta horrek
segurtasuna eta konfiantza ema-
«Etxekoak utzi
eta mendira joan
garelako ez da
errudun sentitu
behar»
«Hiltzeko gogorik
ez daukat, baina
mendian hil
nahiago, txipiroiak
prestatzen baino»
ten dizkit. Arriskua dagoenean,
galdetzen dute ia inork lotu nahi
duen sokara, eta ni lehena izaten
naiz eskua altxatzen. Baina badakit arriskua, izan, badagoela.
G Izan duzu arrisku egoerarik?
E Jora mendian, Zuberoan.
Senarra eta biok joan ginen. Ez
da oso mendi altua, baina oso
aldapa handia dauka. Hasi ginen,
eta ia zintzilik amaitu genuen
biok. Etxean ez dugu kontatzen
gero horrelakorik. Dena dela,
gauza bat argi dut: ez dut hiltzeko
gogorik, baina nahiago dut mendian hil, etxean txipiroiak prestatzen baino. Ez pentsa, sukaldean
ere emakume askok hartzen dute
min. Ez naiz beti semeen atzetik
ibiltzen diren horietakoa. Ez naiz
haien zerbitzaria izango, haiek
jezarrita eta ni janaria ematen.
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
12 Motorzaleak
Gotzon Hermosilla
atzuen ustez, managaitzak, matxinoak,
euren burua gizartearen muga estuetatik
at jartzea erabaki duten motorzale bihurri erromantikoak; beste batzuen ustez, ordea,
gaizkileak, droga eta arma trafikatzaileak, naziak, krimenaren
bidez aberasteko sorturiko talde
antolatuak. Motorzaleen elkarteak kontrakulturaren ikur bilakatu dira dagoeneko, eta, askoren
begietara, araurik gabeko askatasuna ordezkatzen dute, baina hedabideetan etengabe agertzen
dira talde horiek delituekin lotzen dituzten albisteak. Elkarte
horietatik ezagunenetako bik,
Hells Angelsek eta Bandidosek,
«bake hitzarmena» sinatu dute
asteon Alemanian, elkarren arteko liskar luzea izan ondoren.
Joan den asteazkenean izenpetu zuten akordioa bi elkarteetako
ordezkariek Hannoverren (Alemania), abokatu talde baten bulegoan. Stern aldizkariaren edizio
digitalak adierazi zuenez, Alemaniako Bandidosen presidente Peter Maczolleckek eta Hannoverko
Hells Angelseko ordezkari Frank
Hanebuthek erdietsi zuten akordioa, bi taldeen arteko zortzi asteko menia baten ostean. Hitzarmena bete beharko dute bi elkarteetako kide guztiek, eta norbaitek
beteko ez balu, elkarteen esku
geldituko litzateke zigorra ezartzea.
Bi elkarteen arteko ezinikusia
aspaldikoa da Alemanian, eta liskar eta borroka ugari sortu ditu,
baina azken hilabeteetan egoerak
okerrera egin du, batez ere 2009ko
urrian Hells Angelsekin lotura
zuen motorzale batek Bandidoseko kide bat ustez hil zuenetik.
Hilketaren ostean, Bandidosen
Duisburgeko atalak mendekua
iragarri zuen, sarean «errukirik
ez» zioen mezu bat jarrita. Geroztik, iskanbilak ugaritu egin dira.
Horietatik larriena azaroan gertatu zen, Bandidos taldeko hainbat kidek Hells Angelsen areto
bati eraso ziotenean, Duisburgen.
Bi taldeetako ehun kide inguruk
hartu zuten parte borrokaldian,
eta, azkenean, poliziak ere esku
hartu zuen.
dutela frogatu beharko bailitzateke.
B
Motorra,bizimodu
Outlaw bikers edo motorzale
bihurrien elkarteak Ameriketako Estatu Batuetan sortu ziren, II.
Mundu Gerraren ostean. Horietako asko gerran aritutako soldadu
ohiak ziren; sorterrira itzulitakoan, familiarik, lanik eta sustrairik gabe zeuden, eta motorrean
norabiderik gabe ibiltzea, zaleta-
Gatazka urrian piztu
zen, Hells Angelseko
batek Bandidoseko bat
ustez hil zuenean
Bi taldeek bake
akordioa erdietsi dute,
zortzi aste iraun duen
menia baten ostean
Motorzaleen elkarteak mundu osora hedatu dira. Irudian, Outlaws taldekoak . BORIS ROESSLER / EFE
Matxinoak
ala gaizkileak
Hells Angels eta Bandidos motorzale taldeek «bake
hitzarmena» izenpetu dute Alemanian, bien arteko liskar
askoren ostean; horrelako taldeak legez kanpo uzteko
aukera aztertzen hasiak ziren Alemaniako agintariak.
Polizia bat,hilik
Horiek horrela, poliziak bi taldeen aurka jotzea erabaki zuen, eta
hurrengo asteetan hainbat sarekada egin zituen, eta Hells Angelseko zein Bandidoseko kide ugari
atxilotu zituen, legez kanpoko armak edukitzea, droga trafikoa,
motorrak lapurtzea eta antzeko
delituak leporatuta. Joan den
martxoaren 17an, sarekada horietako batean, Hells Angelseko zenbait kidek ustez tiro egin zuten
etxe bat miatzera etorritako polizien kontra, eta polizia bat hilik
suertatu zen.
Bi taldeetako ordezkariak, elkarri eskua ematen. JOCHEN LUEBKE / EFE
Martxoaren amaieran epaiketa
hasi zen Duisburgen, urrian gertaturiko hilketa zela-eta. Akusatu bakarra dago, Timur A. izeneko Hells Angelseko kidea, eta
Bandidos taldeko kide Heins Rudolf E., Ashley ezizenekoa, tiroz
hiltzea leporatzen diote. Epaiketa
zela-eta, segurtasun neurri han-
diak hartu zituen poliziak, istiluak suerta zitezkeelakoan. Epaiketan, bi taldeetako kide ugari
egon zen, nor bere elkarteko ikur
eta adierazgarriekin apainduta,
eta poliziak aretoaren alde banatan eserarazi zituen.
Gertaeren bilakaera ikusita,
eztabaida zabaldu da Alemanian
motorzale elkarteak legez kanpo
uzteko egokitasunaren inguruan. Ez dago adostasunik: polizia elkarte batzuek denak legez
kanpo uzteko eskatu dute, baina
poliziaren sindikatuko presidenteorde Hermann Benkar, esaterako, ez da iritzi berekoa. Haren ustez, «debekuak ez du arazoa konpontzen; horrelako elkarteak
legez kanpo aritzen badira, zailagoa da haien jarduerak kontrolatzea». Dagoeneko bi elkarteak legez kanpo daude Schleswig-Holstein landerrean, eta Hanburgon
1983an debekatu zuten Hells Angelsen jarduna.
Bi taldeen arteko bakea erdietsita, ikusteko dago Alemaniako
agintariek nola erreakzionatzen
duten. Poliziak, dagoeneko, adierazi du ez duela horretan sinesten. Behe Saxonia landerreko
barne ministro Uwe Schunemannek, bestalde, zail ikusten du taldeok legez kanpo uzteko aukera,
talde horiek «egitura antolatua»
suna baino gehiago, bizimodutzat
hartu zuten, euren burua gizarte
arauetatik at nahita jarriz.
Horrelako motorzaleen elkarteetatik, Hells Angels lehenengoetako bat izan zen, San Bernardinon (Kalifornia, AEB) sortu baitzen 1948ko martxoan, eta, laster,
ezagunena izan zen. 1960eko hamarkadan, AEBetako kontrakulturaren ikur bilakatu ziren: Allen
Ginsbergek poemak idatzi zizkien, Hunter S. Thompsonek
haiei buruzko liburua argitaratu
zuen, eta hippy mugimenduak
erabateko askatasunean bizi ziren matxino erromantiko gisa
ikusten zituen.
Lilura 1969ko abenduaren 6an
amaitu zen, Altamonten (Kalifornia, AEB). Egun hartan, Rolling
Stones taldeak doako kontzertu
bat antolatu zuen, eta Hells
Angels kontratatu zuen emanaldiaren segurtasunaz arduratzeko, baina motorzaleek istilu
larriak eragin zituzten, ikusle
ugariri eraso zioten, eta Meredith
Hunter izeneko gazte bat hil
zuten.
Geroztik, kondaira beltzaren
harlauza gainean eraman behar
izan du elkarteak. Hedabideetan
askotan agertu dira Hells Angels
gaiztakeria antolaturako talde
baten gisa aurkezten duten informazioak, baina elkarteak gezurrezkotzat jo ditu beti horrelako
albisteak, eta argudiatzen du zenbait kidek egindakoa ezin zaiola
elkarte osoari leporatu. Gaur
egun, elkarteak 33 herrialdetan
ditu atalak, legezkoak dira horietan guztietan, eta motorzaleen
jaialdi, topaketa eta bilkura ugari
antolatzen dituzte mundu osoan.
Bandidos taldeari dagokionez,
1966an sortu zen, Texasen (AEBetan), eta Hells Angels bezain ezaguna ez bada ere, gaur egun 250
atal eta 2.500 kide inguru ditu,
gehienak AEBetan. Munduko
beste zenbait herrialdetara ere
hedatuta daude.
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Elikadura 13
Janariak
jan ez
gaitzan
Slow Food nazioarteko elkarteko
presidente Carlo Petriniren azken
liburua,‘Terra Madre’, euskaraz
argitaratu dute frantsesera eta
gaztelaniara itzuli baino lehen,
hizkuntz aniztasuna aldarrikatzeko.
Gotzon Hermosilla
rteak dira slow food
izeneko filosofia
Euskal
Herriko
hainbat
lekutan
ezartzen hasi zenetik. Orain, beste pauso bat egin
dute tokian tokiko elikadura,
ekoizleak eta osasuna babestu
nahi dituen filosofia horren sustatzaileek, eta Slow Food nazioarteko elkartearen sortzaile eta presidente Carlo Petriniren Terra Madre: nola ez utzi janariak jan gaitzan azken liburuaren euskarazko itzulpena argitaratu dute Slow
Food Bilbo Bizkaia elkarteak eta
Bilboko Udalak.
Slow Food mugimendua 1986an
sortu zen, eta, izenak iradokitzen
duen moduan, fast food edo janari
lasterraren kontzeptuaren kontrakarrean jaio zen hasiera batean. Janari lasterra elikagaigintza
industrialaren ondorioa izaten
da, berdin-berdina munduko edozein tokitan, elikatzeko gaitasun
gutxikoa eta ez sobera osasungarria, adituen arabera. Slow Food
mugimenduak kontrakoa proposatzen du: tokian tokiko elikagaiak kontsumitzea, bertako
ekoizleak sustatzea, janarien
aniztasuna zaintzea eta abar.
Baina ez hori bakarrik. Liburuan, janari-burujabetasunakontzeptua erabiltzen du Petrinik,
eta ekoizle eta kontsumitzaileen
arteko «aliantza» proposatzen
du, demokrazia parte-hartzailea
eraikitzeko bidean. Elikagaiak
ekoitzi eta kontsumitzea ere erabaki politikoa delako: «Planeta
honetako biztanle orok (…) aukera izan behar du erosketak non
eta norengandik egin erabakitzeko, elikadura-burujabetasunaren
irizpide guztiak betetzen dituzten
janariak eduki behar ditu eskura.
Elikagai bat gure mahaira nola
U
irits daitekeen erabakitzen dituzten arauek irizpide horiek bete behar dituzte».
Terra Madre euskarara itzultzeko ideia joan den abenduan
sortu zen, Carlo Petrini Euskal
Herrira etorri zenean, Barakaldoko BEC erakustazokan antolatutako Algusto azokan parte hartzera. Han jo zien erronka Slow Food
mugimenduko Euskal Herriko kideei, Mariano Gomez Slow Food
Bilbo Bizkaia elkarteko presidenteak dioenez: «Petrini liluratuta
gelditu zen Euskal Herriarekin;
bertoko produktu eta gastronomiarekin ez ezik, euskal kultura
eta hizkuntzarekin ere bai. Eta liburua euskaraz argitaratzea proposatu zigun, frantsesez eta gaztelaniaz agertu baino lehen. Maiatzean itzultzekoa zenez, ordurako
prest egongo zela esan genion,
baina ez zuen sinesten».
Erronka
Sinetsi ala ez, kalean daude dagoeneko Terra Madre-ren euskarazko edizioaren 1.500 aleak. Aipatutako lanean, elikagaigintza industrialak lurrari eta gizarteari
ekartzen dizkien kalteak, zer eta
nola ekoitzi erabakitzeko eskubidea eta beste hainbat gai jorratu
ditu Petrinik. «Batzuetan, sekulako dirutza ordaintzen dugu urrutitik ekarritako produktuen truke», dio Gomezek, «pentsatu gabe
ondo-ondoan dugun baserritarrak kalitate handiagoko produktuak ekoizten dituela; produktu
on, garbi eta justuak, Petrinik dioen moduan».
Janari-burujabetasunaren inguruko gogoeta Petriniren liburuko gakoetako bat da: «Globalizazioaren aroan bizi gara, baina
bioaniztasunaren inguruko sentsibilitatearen aroan ere bai. Eta,
elikatzeari dagokionez, antzeko
hautuaren aurrean gaude: globa-
Tokian tokiko produktuak sustatzea proposatzen du Slow Food mugimenduak. IMANOL OTEGI / ARGAZKI PRESS
lizazioari men egin, edo herri bakoitzak bere kultura, elikagaiak
eta kontsumitzeko moduak babestu. Horretan datza janari-burujabetasuna. Herri bakoitzaren
kulturan txertatuta dauden produktu horietako asko galtzen ari
dira, ekoizle txikiei multinazionalekin eta salgune handiekin
lehiatzea ezinezkoa zaielako».
Hizkuntz aniztasuna
Sabin Anuzita Osasun eta Kontsumo arloko Bilboko zinegotziaren ustez, ez da kasualitatea Petriniren azken liburua euskaraz
argitaratu izana beste hainbat
hizkuntzatan, tartean frantsesa
eta gaztelania, atera baino lehen:
«Slow Food mugimendua 80ko
hamarkadan sortu zen, baina nik
uste dut horren mamia gure nortasun eta kulturan txertatuta dagoela. Eta, kulturari gagozkiolarik, euskara da gure nortasun
adierazpiderik handiena»
Slow Food mugimenduaren aspaldiko nahia zen hizkuntz aniztasunaren gaia ere bere jarduera
eta oinarriekin uztartzea. Terra
Madre euskaraz argitaratzea
urrats bat da bide horretan, baina
ez da bakarra izango. Irailean, Salone Internazionale del Gusto izeneko azoka egingo dute Turinen
(Italia), slow food filosofiari jarraitzen dion munduko azokarik handiena. Horrekin batera, Terra Ma-
‘‘
Herri bakoitzaren
kulturan txertatuta
dauden produktuetako
asko galtzen ari dira»
MARIANO GOMEZ
Slow Food Bilbo Bizkaia elkartea
dre izeneko batzarra egingo dute,
mundu osoko ekoizle txikiak biltzen dituena. Aurtengoan, eremu
urriko hizkuntzek garrantzi berezia izango dute bertan.
«Petrinik esan digunez, hasiera
ekitaldian hizkuntza txikiak
izango dira ofizialak, beti erabiltzen diren nazioarteko hizkuntza
handien ordez», adierazi du Gomezek. «Hainbat lekutako ekoizleek egingo dute sarrera berbaldia, nork bere hizkuntzan, eta
gonbidapena jaso dugu euskal baserritar batek ere parte har dezan, euskaraz. Ohore handia da
hori guretzat, euskal ekoizleak ez
ezik ekoizle horien hizkuntza ere
aintzat hartuko dutelako».
Aspaldikoa da Bilboko Udalaren eta Slow Food Bilbo Bizkaia
elkartearen arteko elkarlana, Sabin Anuzitak dioenez: «Duela bi
urte hasi ginen, eta, orain arte,
hainbat proiektu egin ditugu elkarrekin: eskoletako umeekin
egindako lana, udal merkatuetara antolatutako bisitaldiak, Mercabilbaorekin izenpetutako akordioa eta abar». Ekimen horietako
batzuk bertatik bertara ezagutu
ditu Petrinik, Euskal Herrira
egindako bisitaldietan, eta lan horri « oso interesgarri» iritzi dio,
Gomezen arabera: «Askotan esan
du Euskal Herrian slow food egiten zela, kontzeptua asmatu baino lehen ere».
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
14 Historia
Kondairaren
mugetan
Bigarren
Mundu
Gerra
‘Iliada’-ren itzala
Lapurdiko
kostaldean
Aliatuek eta naziek euren mende eduki nahi izan zuten Lapurdiko kostaldea. BAIONAKO ARTXIBOA
Iñaki Egaña
yrmidon operazioa XX. mendeko
gure historiako
beste zati ezezagun bat da. Winston Churchill garai hartako Ingalaterrako lehen ministroa egon
omen zen Bigarren Mundu Gerrako ekintza horren atzean. Adituen arabera, sobietarrek gehiegi
bultzatzen zuten Europako hegoalderantz, eta Churchillek zerbait egitea erabaki zuen. Eraso
bat, hain zuzen ere.
Norbaitek erasoaldiari (edo
erasoaldiaren proiektuari) izena
jarri zion: Myrmidon. Zer da, zein
da Myrmidon? Izena Euskal Herriarekin lotuko bagenu, Ingalaterrako armadak egin zuenaren
antzera, horren irakurketa oso
iradokitzailea izango litzateke.
Myrmidon, Grezia zaharreko mitologiaren arabera, herri bat zen,
asmatutakoa. Homerok deskribatu zuen, Iliada liburu epikoan.
Aquile myrmidondarren burua
izan zen, ahultasunaren ikurra.
Lehenengo zirriborroaren arabera, Myrmidon operazioak 3.000
soldadu bildu behar zituen, hamar gerra itsasontzitan. Soldaduekin batera, tankeak, Valentin
M
‘Myrmidon
operazioak’3.000
soldadu bildu behar
zituen, hamar gerra
itsasontzitan.
Soldaduekin batera,
tankeak, Valentin
modelokoak.
Lehorrertzea lau
tokitan egin behar
zuten militar
britainiarrek:
Bokalen, Baionan,
Donibane
Lohizunen eta
Hendaian.
modelokoak. Lehorreratzea lau
tokitan egin behar zuten militar
britainiarrek: Bokalen, Baionan,
Donibane Lohizunen eta Hendaian. Eta eguna eta guzti jarri
zuten: 1942ko martxoaren bukaerarako. Baina, nonbait, berraztertu egin zuten proiektua eta bigundu egin zuten. Gehiegikeria omen
zen. Naziek Unternehmen Barbarossa-rekin nahikoa zuten (Mosku iristeko abentura), eta aliatuek, Hitlerren jeneralak engainatzeko, zerbait sinesgarriagoa
asmatu behar zuten. Holokaustoaren lehenengo albisteak heltzen
ari ziren. Ez zen txantxetako garaia izan.
Proiektua bertan behera utzi?
Alemanek bi urte zeramaten
Londres bonbardatzen. Churchillek eta haren aholkulariek helburua aldatu zuten, bazekitelako
gerran ere keinuak egin daitezkeela. Eta gezurretako (edo benetako) sarraskia prestatu zuten:
Hendaia eta Donibane Lohizune
utzi eta Aturriko bokalera indarrak bideratzea. Lehorreratzekoak zirenek fabrika batzuk txikitu
behar zituzten, lehergailua erabiliz: Blancpignoneko bolbora, Forges de l´Adour, Latecoere... guztiek gerrako industriarekin
zerikusia zuten. Eta Baionako
Saint Espirit auzotik, bitartean,
Ingalaterrako marinelek plastikolarien txikizioa babestu behar
zuten.
1942ko martxoaren 25ean,
Churchillek eta Lord Mountbattenek proiektua onartu zuten.
Garai horretan Mountbattenek
zuzentzen zituen aliatuen ekintzak Frantzian —37 urte geroago,
hain ospetsua zen lord hori IRAk
hil zuen—. Glendinning tenientekoronela eta Maxwell-Hyslop
armadako buru izendatu zituzten. Falmouth portutik abiatu
Azkenean, benetako
lehorreratzea egin
zuten aliatuek, bi urte
geroago, Normandian
ziren Princess Beatrix eta Queen
Emma itsasontziak, komandoetako kideekin. Soldadu bakoitzari, badaezpada, iparrorratz bat,
500 gramo txokolate, salda pote
batzuk eta 2.000 libera eman zizkieten.
Apirilaren 5ean, barkuak Aturriko bokaleko lau miliatara iritsi
ziren, gau ilun batean. Itsasoa zakarra zegoen, eta eguna berezia
zen: Pazko Eguna, Aberri Eguna.
Baina aliatuen agintarien artean
Parmako bioletak
Egunen batean jakin
genuen Angelu eta
Biarritzeko hiriak aliatuek
bonbardatu zituztela. Bigarren Mundu Gerraren hondarretan. Berrehun bat lagun
hil zituzten Amerikako Estatu Batuetako hegazkinek,
eta, historiako zenbait libururen arabera, nazien armadaren aurkako erasoaldia
izan zen. Hala izan zen. Baionako kanposantuan garai
hartako Alemaniako soldaduen gorpuzkiak aurkitu ziren. Baina bonbardaketa horretan soldadu ez ziren euskaldun askok ere azken
hatsa eman zuten, 150 inguruk. Gertaera hari buruz Lapurdiko hiriburuko Espainiako kontsulatuen artxiboan
aurkitzen diren gutunak
mingarriak dira. Egoera larriak. Hegoaldeko errefuxiatu ugari etsaiaren etxera
itzuli ziren, dena galdu ostean eta beharraren poderioz.
Iraina.
D
inork ez zekien existitzen ez zen
herri baten ikurrak zeintzuk ziren. Baionatik urrun, Donostiako
Orfeoiak —Francoren aldeko
euskaldunen enbaxada bakarrenetariko bat— Espainiako faxisten jaia ospatu zuen egun horretan, Murtzia hirian, Mediterraneotik gertu, oso gertu.
Kronikek esaten dutenaren
arabera, bi gerra itsasontzietik 30
bat txalupa atera ziren Baionara
iristeko intentzioarekin. Zakartzen ari zen gaua: trumoiak, txinpartak... ekaitza. Egunsentiarekin beheko laino artifiziala sortu
zuten prestatutako tramankuluek. Itzultzeko ordua. Hala kontatu digute eta horrela sinetsi beharko genuke. Ni, egia esan, eta
datu handirik gabe, ez naiz fededuna.
Ingalaterrako historiagileek
Myrmidonen operazioaz idatzi
zuten. Egin ez zen lehorreratzea
aitzakia hartuz, alemanek Atlantikoko Harresiaren obra faraonikoa azkartzeko agindua eman zuten. Gaur egun ikus daitezken aztarnak azalean daude. Eta
azkenean, baina bi urte geroago,
aliatuek benetako lehorreratzea
egin zuten, Normandian. Baina
175.000 soldadurekin, ez 800ekin,
1942an saiatu ziren bezala. Myrmidon operazioa, Homeroren herria bezala, desagertu egin zen.
Hala eta guztiz, 1945eko uztailean, Churchill, haren emaztea eta
alaba Hendaiako Bordaberri gaztelura etorri ziren. Oporretara.
Eta bere soldaduek ezagutu ez zituzten parajeak ezagutzeko aprobetxatu zuen egun horietan Ingalaterrako lehen ministroak.
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Iritzia 15
Milaka manifestari
Negoziazioak,habian
Irakurle bakezaleok: albiste on bat dugu. Tronpatzeko batere beldurrik gabe baiezta dezakegu badirela harremanak Espainiako Gobernuaren eta The Organization-en artean, irtenbide elkarrizketatu eta negoziatu batera heltzeko. Iragan astelehenean, Abc-k, Vocento taldeko egunkari
madrildarrak, honako titular honekin zabaldu zuen edizioa, bost zutabera: «El Gobierno vasco pide a Eguiguren
que finalice sus escarceos con ETA» (ETAri keinuak egiteari utz diezaiola galdegin dio Eusko Jaurlaritzak Egigureni). Barruko orrialdeetan irakur zitekeenez, PSE-EEko
presidentea bere kasa eta haren alderdiaren irizpideen
aurka ari da harremanak izaten The Organization-ekin,
bitartekarien bitartez. Hori irakurrita, Imanol Murua
Uriaren Loiolako hegiak —hortik paragrafoaren izenburua— liburu guztiz gomendagarriak biltzen duen Egigurenen beraren aitorpen batekin akordatu ginen. Azken
su-etenaren aurretik, Egiguren The Organization-ekin
negoziatzen aritu zen Genevan. Zapateroren eta Rubalcabaren onespena zuen, baina Muruaren liburuan Egigurenek kontatzen du argi zeukala gauzak bide onetik zihoazen bitarteko babesa besterik ez zela. «Dena garai hartan
jakin izan bazen eta eskandalua piztu bazen, gobernuak
esango zuen: ‘Zoro hau bere kasa sartu da hor’». Beraz,
orain, Mayor Oreja gobernua eta The Organization negoziatzen ari direla lau haizetara zabaltzen ari dela, Egiguren bere kasa ari den zoroa dela esan badute, bistan da
ziur dela egiazki negoziatzen ari direla. Albiste bikaina,
doike.
Serio demonio
Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa
[email protected]
Manifestazio eredugarria
Txikiteroaren ekonomia lezioa
Igande goiza. Txikiteroa prentsa irakurtzen ari da Goñi
tabernan. Bezperako torturaren aurkako manifestazioko
argazkiak ikusten ari da. Beti bezala, labur baina sakon,
oso sakon mintzatu da: «Eredugarria». Zaldieroak eta
biok ere argazkiei erreparatu diegu. Ez dira manifestari
asko ikusten. «Zergatik eredugarria?», galdetu diogu.
«Erantzuna masiboa bezain ausarta izan delako», ihardetsi digu. «Argazkian jende gutxi ikusten da, eta gehienak
gazteak», nabarmendu dugu, deus ulertu gabe. «Gazteak?
Zer gazte? Ah, bai, hor argazkiaren erdian badira gazte
batzuk. Orain arte ez ditut ikusi. Ez, ez nintzen gazte horiez ari, baizik eta haien inguruan dauden Espainiako Polizia Nazionaleko kide ugariez. Ehunka dira. Milaka,
agian. Ausardia behar da gero polizia izanda torturaren
aurkako manifestazio batean parte hartzeko, uniformea
jantzita, gainera. Berriz diot, guztiz eredugarria da», bota
du Txikiteroak, ohi baino luzeago baina beti bezain sakon
mintzatuz. Azkenaldian, Euskal Herrian, giza eskubideen urraketen salaketan ez ezik, nazio eraikuntzan ere aitzindari izaten ari dira poliziak. Aste honetan, Ertzaintzako eta Foruzaingoko kideek protesta bateratua egin dute
Bilbon, lan baldintza hobeak aldarrikatzeko. Albiste ona
poliziak horrenbeste mugitzea; izan ere, beste inon baino
gehiago dira gurean. Aste honetan prentsan irakurri dugunaren arabera, Nafarroan, mila biztanleko 5,42 polizia
ditugu —kolore guztietakoak, gainera: polizia nazional
urdin ilunak, guardia zibil berdeak, foruzain gorriak eta
udaltzain urdin argiak—. Aldiz, Espainian, tasa 3,7 besterik ez da.
Amaitzeko, ohitura zaharrei jarraiki, tutti-frutti-a, baina
zapore bakarrekoa, ekonomia zaporekoa hain zuzen ere.
Bat: zalantza handiak genituen hilaren 25eko greba deialdiaren inguruan. Adibidez, ez zitzaigun askorik gustatzen langabe gero eta ugariagoengatik grebarik ez egitea
eta, aldiz, funtzionarioen soldaten %5eko murrizketarengatik lanuztera deitzea. Eta ez zitzaigun askorik gustatzen beste behin ere sindikatuek bi deialdi ezberdin egitea
eta, hartara, hainbat langile ataka estuan jartzea gure
Nafarroa itogarri honetan, non deialdi jakin batekin bat
egiteak kaleratzea eragin baitezakeen. Baina deitzaileak
zuzen zebiltzan, eta gu, aldiz, oker. Izan ere, Diario de Navarra egunkariak, grebaren biharamunean, ez zuen lanuztea azalean aipatu. Eta hori, duda izpirik gabe, gauzak
ongi egin ziren seinale da. Bi: Miguel Sanz diputazioburuak di-da topatu du bizi dugun krisiaren konponbidea.
Esan du besterik gabe %15 pobreago izatera ohitu behar
dugula. Esan ez duena da ez dela gauza bera %15 pobreagoa izatea eta %15 ez hain aberats izatea. Hiru: Txikiteroak dio ekonomia ez dela dirudien bezain konplikatua. Eta
hori erakusteko, lau esalditan laburbildu du egoera, edonork ulertzeko moduan: «Espainiaren zerga presioa, zerga progresibitatea eta gastu sozialak Europako Batasuneko hamabost herrialderik garatuenen batez bestekotik
behera daude. Langabezia, aldiz, EB osoko altuena da.
Eta esaten dute hori konponduko dutela zergak igo gabe,
gastu sozialak murriztuz eta langileen kaleratzeak merkatuz. Ez da zertan Ekonomiako Nobel sariduna izan jabetzeko tokomotxo itzela dela».
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
16 Begia
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Begia 17
Uholdearen ostekoak
Garbine Ubeda Goikoetxea
Eskoletan, kiroldegietan edo antzeko zabaldegietan aterpetzen
dira hondamendietako galtzaileak. Okupatzen utzi zaien eremutxoari balizko hesiak ipini eta bertan itxaroten dute horrelakoetan itxaron litekeena: urgentziazko espazio bizigarria, jana,
edana, bakardadeari aurre egiteko konpainia apur bat, hobeto
daudenen laguntza, esperantza.
Lotuta gauzkan denbora-tartea ahalik eta samurren igarotzea izaten da kontua, intimitate ezari nardatzen ez uztea, ezintasuna isiltzea. Bitartean, behin-behineko barrutian zabalduko
ditu nork bere puskak, presaka eta harrapataka batu ahal izan
dituen ondasun premiazkoenak, arrazoia edo funtzioa edozein
delarik ere, etxean, bere burbuila gotortuan sentiarazten lagunduko dioten gauza animagabeak, oroitzapenak astintzeko baliatzen diren kuttunak.
Vistulako urak bere onera egitearekin batera itzuliko den etorkizunak arre kolorea du batzuentzat. Krisi ekonomikoak uholde
osteko lohian harrapatuko du elkartasuna.
Poloniako uholdeetan kaltetutako emakume bat, Karzsmiska
hiriko eskola batean aterpetuta. EFE/ MIROSLAW TREMBECKI (2010-05-23)
[email protected]
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
18 Denbora-pasa
BagaBiga
1
Hitz gurutzatuak
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
Ezker-eskuin
1. Zegoen. Zaraitzuko herri nafarra, Ori mendiaren magalean
2. Igo. Ipar Euskal Herrian, zorigaiztoko.
3. Joko fisiko. Nora joan, nora eraman. 4. Amurrioko
kontzejua, Arabako Aiaraldean. Aurreneko zenbakia.
5. Zintzoa. (Errepikatuz) barrea adierazten duen hitza.
Atzizki femeninoa. Uranioaren ikurra. 6. Idi, hitz
elkartzeetan. Geltoki. 7. Noka, ziekeen. Radonaren ikurra. 8.
Kontsonantea. Rutenioaren ikurra. ... gabe, etengabe.
Jardun. 9. Arrantzan erabiltzen den metalezko atal txiki.
Barrutik. 10. Bigorra hiria, Frantziako Pirinio Garaien
departamenduko hiriburua. Besteen oniritzia, edo geure
buruarena, ez galtzera behartzen gaituen sentimen.
10. Elizkizun multzoa. Xume. 12. Noka, zieten. Bizkaiko ibaia.
Goitik behera
1. Atmosferako ekaitz. ... ere, batik bat, nagusiki. 2. Egia itxura
du. Euskal mitologiako pertsonaia. 3. Lera, gurpilik gabeko
gurdi modukoa. Gesalazko kontzejua, Nafarroan.
4. Galdetzailea. Geu, guhaur. Informazio unitate.
5. Iodoaren ikurra. Toka, luke. Zerbaitek hutsune edo tarte
bat zeharo hartu. 6. Tulioaren ikurra. Baretasun, lasaitasun.
7. Zanbranako. A bikoitza. 8. Euskaraz belarmintz eta
zumintz ere deitzen zaion landare. Ur tanta guztiz txikiz eta
lurretik oso hurbil osatutako masa. Nitrogenoaren ikurra.
9. Pinu. Instintu. Euskal Herriko Unibertsitatea. 10.
Oztopoak. Gai bakun baten ezaugarriak atxikitzen dituen
zati txikien. 11. Tentea. Dohainik, doan. 12. Usu egin, maiztu.
Ni kimikoa.
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Zazpi aldeak
Gonzalo de Maeztu (Ordena)
Sudoku gaitza
Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko
bederatzi karratu dituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka
zabalean, inoiz prestatu direnetan zailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek.
Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean? Tira, ba...
7
1
2
9
8
2
6
1
7
5
4
2
6
1
3
4
2
9
2
4
3
7
3
8
8
9
12
2010eko maiatzaren 30a • Igandea
Denbora-pasa 19
BagaBiga
Hitz gezidunak
pNarrasti mota ezagun zenbaiten izen arruntak:
p EZKERREKO ▼
AURRERATU, ▼
AURREZTU
LAGUNTZARIK
GABE DABILTZA
NAHI BIZIAK,
IRRIKAK
IRUDIAN
▼
▼
UKIMENDU
ALAITASUN
...GABE,
ETEN GABE
ERREGAI
BELTZ
▼
GANIBET
p
▼
▼
▼
▼
▼
▼
▼
ATZERARAZIA
▼
KOLORE
SISTEMA
TREBIÑUKO
AUZOA
UZTAREN
ERDIAN
OHELAGUN,
MAITALE
IZUKAITZ
NAFARROAKO
UDALERRIA
▼
AURPEGIKO
IREKIUNE
BAINU
BEROA
ELORRIOKO
AUZOA
▼
▼
▼
ERREP.,
BARREA
KOLPEAREN
ONOMATOPEIA
500
▼
▼
BOLADAN
DAUDENAK
▼
▼
▼
BIHIAK,
GARAUAK
EZARRI
ADITZAREN
OINA
DOZENA
ERDI
p ESKUINEKO
▼
IRUDIAN
▼
▼
BIZKAIERAZ,
AZERI
▼
OXIGENOA
▼
TEILAPEKO
OHOLA
XABIER ...,
EUSKAL POETA
KONTSONANTEA
▼
▼
▼
BARRU
ABESBATZA
▼
p
▼
FRANTZIAKO
HIRIA
▼
▼
BELARDI
▼
▼
IBARGOITIKO
AUZOA
BIZKAIERAZ,
IZOTZAK
▼
▼
▼
DAMUTU
▼
▼
HARRAPA
EZAK!
ERREGAI
MOTA
TOKA,DIZKIO
▼
MENDIKO
ATEA
MARMAR
▼
▼
▼
MODUAK
MORE
▼
IZUKORRA
OMEN
LERA
GALDERA
▼
IRUDIAN
PORTAERAK
EBAKUNTZA
EGILE
p GOIKO
ZANGOAREN
ATAL
ZERORI
▼
LORTU ADITZAREN OINA
▼
▼
▼
▼
▼
AKURIA
IKASTETXE
▼
▼
▼
▼
ARANONDOAREN FRUITUA
▼
HILDA
▼
▼
MUGIMENDUAK
▼
▼
▼
AUZOA.
▼
IPAR EH-N,
INGURU
▼
▼
AROTZAREN
LANABESA
TONA
▼
▼
KONTSONANTEA
▼
▼
Erantzunak
13 hizki
Beldurrarazia
Parekotasunak
T
I
R
R
I
A
K
U
B
E
L
Z
T I
A R
I R
I
6 hizki
Adiaka
Itogin
Taulen
Xanpua
3 hizki
Ala
Ore
Pia
Ron
Ter
Ukir
N
A
R
R
A
7 hizki
Dakusat
Izenean
Lausana
Unarazi
4 hizki
Deus
Egin
Gero
Guam
Neba
Nian
Tarn
Zepa
I
K
A
R
A
K
O
R
R
A
8 hizki
Ahuntazk
Antsoain
Energiak
Estalpea
Karlismo
Tranbiak
Ukaezina
Usaimena
K
E R A
I O T
K A
T O K
O D A
K I
L O
L O I
I A N
9 hizki
Albaindua
Aurretiaz
Dongaroak
Narotasun
5 hizki
Antzu
Azaoa
Barne
Benta
Biana
Edale
Erotu
Etxea
Ezgai
Kanbo
Palau
Rondo
P
I
K O A K
A Z I A
I
Z T
M O T Z
A H O
N A
M
A I T U
D O R
D E
M
L U
E Z A R
E T
G U A D
11 hizki
Belarrimotz
Iturmendiar
S
P
O M A
B E L
R A
A N A
T A U
U
S
G A
L A R
E S T
K
A
U
N
▼
Hitz kateatuak
T
E
R
▼
▼
ESPAINIAKO
IBAIA
▼
Diagraman koka itzazu ondoko hitz hauek:
FRANTZIAKO
IBAIA
B
A
R
N
E
NOKA,
NAITEKE
INTERJEKZIOA
S
A U
G
Z E
Z
A
L I K
I R U J
Z K I O
E I A K
O N
A
A L E
S K E R
E
T A
I T E K
LARRUAK
ONTZEKO GAI
B
H I
Z
Z I
L
L A
G
M U
N
N A
▼
51
NEONA
Igandea • 2010eko maiatzaren 30a
20 Kioskoa
harpidedunentzat
z zozketak
01
CASA NIKOLASA JATETXEA
02
Bi lagunentzako menu berezia
opariak
PARTE HARTZEKO, deitu: IGANDETIK ASTEARTERA 943-30 43 47 edo www.berria.info/kioskoa
SARIDUNAK ostegunetan argitaratuko dira.
03
ZELAIKOETXE
Bi lagunentzako gaua eta gosaria
04
SAMANIEGO JAUREGIA
GOIURI BIKINI DENDA
Bi lagunentzako gaua eta gosaria
Goiuri markako
bi bikini
Aldamar, 4
Donostia
Tel.: 943-42 17 62
www.casanicolasa.es
05
09
Gorbea auzoa, 2 • Aiara
Tel.. 945-06 10 41 • 667-40 22 45
www.toprural.com
06
JAKION PRODUKTUAK
Constitucion 12 • Samaniego
Tel.: 945-60 91 51
www.palaciosamaniego.com
09
LOIZU JATETXEA
San Bartolome, 6
Donostia
www.goiuri.com
08
ZELAI TALASOTERAPIA
IBERNALO LANDETXE-JATETXEA
Bi saski
Bi lagunentzako menu berezia
Bi lagunentzat bina sarrera
Bi lagunentzako dastatze menua
San Migel plaza, 4, etxabea
Leintz Gatzaga
Tel.: 943-71 46 86
San Nikolas, 13 • Auritz
Orreaga eta Irati oihanaren ondoan.
Tel.: 948-76 00 08
Itzurun hondartza
Zumaia
Tel.: 943-86 51 00
www.talasozelai.com
Kanpezu • Araba
Tel.: 945-10 22 71 / 647-91 14 84
www.casasruralesalava.com
10
ZERGATIK
11
SKUNK FUNK
Bi elastiko
Bi elastiko
Bost lagunentzat bina sarrera
Plaza Barria, 2
Bilbo
www.skunkfunk.com
k 2=1 kupoiak
AISIA LEKEITIO
HOTEL TALASOTERAPIA ***
Santa Elena etorbidea, z/g.
Lekeitio
Tel.: 94-684 26 55
www.aisiahoteles.com
2=1
Bost lagunentzat bina sarrera
Gasteiz
MOZTU eta erabili zure harpidedun txartelarekin batera*
2=1 kupoia
IZEN-ABIZENAK
* Harpidedun bakoitzak, asteko kupoi bat bakarra aurkez dezake.
SARRERAK
DONOSTIAKO AQUARIUMA
Carlos Blasco de Imaz plaza
Donostia
Tel.: 943-44 00 99
www.aquariumss.com
2=1
2=1 kupoia*
IZEN-ABIZENAK
HARPIDEDUN KODEA
HARPIDEDUN KODEA
ERABILITAKO EGUNA
ERABILITAKO EGUNA
ARGITARATZE EGUNA: 2010-05-30
ERABILTZEKO EPEA: hilabete
SARRERAK
IRUÑEKO PLANETARIOA
2=1
FLORIDA GURIDI ZINEMAK
Alzuza
Tel.: 948-33 20 74
www.museooteiza.org
SASOIAN JARTZEKO ZIRKUITUA
Batek ordaindu,
eta bigarrenak doan!
Sancho Ramirez, z/g.
Iruñea
Tel.: 948-26 26 28
www.pamplonetario.org
12
OTEIZA MUSEOA
2=1 kupoia*
IZEN-ABIZENAK
ARGITARATZE EGUNA: 2010-05-30
ERABILTZEKO EPEA: hilabete
Batek ordaindu,
doan
renak
! !
bigar
doan
eta
renak
bigar
Batek ordaindu, eta
TXURI URDIN
IRRISTAKETA LIBREA
SARRERAK
2=1
Anoeta pasaealekua, 24 • Donostia
Tel.: 943-46 44 04
*Sarrera garestiana ordainduko da.
2=1 kupoia
IZEN-ABIZENAK
HARPIDEDUN KODEA
HARPIDEDUN KODEA
ERABILITAKO EGUNA
ERABILITAKO EGUNA
Batek ordaindu,
eta bigarrenak doan!
ARGITARATZE EGUNA: 2010-05-30
ERABILTZEKO EPEA: hilabete
*Sarrera garestiana ordainduko da.
Batek ordaindu,
eta bigarrenak doan!
ARGITARATZE EGUNA: 2010-05-30
ERABILTZEKO EPEA: hilabete
Egitura
berria 2010eko maiatzaren 30a [email protected]
Bisitariak makina baten funtzionamendua ikusten, duela bi urteko azokan, Barakaldoko BECen. ALFREDO ALDAI / EFE
Azoka zailena
Makina-erremintaren Biurtekoa hasiko da bihar BECen,
sektorearen erakusleiho nagusia,baina enpresen eskaera
kopurua hondoratuta eta produkzio maila apalarekin.
Jakes Goikoetxea Elgoibar / Durango
urtengo Makinaerremintaren Biurtekoak (BIEMH)
zerikusi gutxi du
2008koarekin. 2008a
urte historikoa izan zen, emaitza
onengatik; aurten, aldiz, iazko
eskaera kopuruaren jaitsiera historikoaren ondorioak jasaten ari
dira.
2008a urte oso ona izan zen makina-erremintako ekoizle gehienentzat. Iaz urteari eutsi zioten,
2008ko eskaera kopuruaren inertziagatik; baina iaz enpresen eskaera kopurua %66 jaitsi zen, eta
zeudenetako batzuk bertan behera geratu edo atzeratu ziren.
A
Beherakadaren ondorioak aurten ari dira nabaritzen. Makinaerremintarena luzera begira funtzionatzen duen sektorea baita,
makina bat egiteko eskaera jasotzen denetik entregatzen denera
arte hilabeteak pasatzen baitira.
«Sektorea bere egoera zailenean
dago», onartu du Koldo Arandiak, AFMko presidenteak. Espainiako Makina-erremintaren
Ekoizleen Federazioa da AFM,
eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako enpresenak dira AFMren
ekoizpenaren eta esportazioen
%80.
Iaz, AFMko enpresen produkzioa ia %30 jaitsi zen. Esportazioak %25 —ekoiztutakoaren %75
esportatzen dute—. Produkzio
maila %40koa zen urrian eta azaroan. Langileen %6-8 kaleratu zituzten, eta elkarteko hiru enpresatik batek enplegua erregulatzeko dosierrak onartu ditu.
Hazkunde motela
Hala ere, ekoizleek badute itxaropena. 2008ko amaieran eta iazko
urte hasieran eskaerak amildu ostean, eskaerak hazten joan dira
hilabetez hilabete. Baita aurten
ere. Dena den, gaur egungo eskaera kopurua 2008koaren erdia baino txikiagoa da.
Batez besteko produkzio maila
%60koa da, ez bakarrik eskaera
gehiago dituztelako, baita langileak kaleratu eta dosierrak aplikatu dituztelako ere. Iazko faktura-
zioari eustea da enpresa gehienen
helburua.
Egoera horretan iritsi da 26.
BIEMH, Euskal Herriko sektorearen erakusleiho eta erreferentzia
nagusia. Bihartik larunbatera
egingo da, Barakaldoko BECen
(Bizkaia). 45.000 profesionalek
eman dute izena bertara joan ahal
izateko. 24 herrialdetako 1.085 enpresak parte hartuko dute (ekoizleak, inportatzaileak eta banatzaileak), 2008an baino 600 gutxiagok. Lau pabilioi hartuko dituzte,
duela bi urteko seien aldean. Hala
ere, AFMrentzat ez da gutxietsi
beharreko kopurua, sektoreari
buruzko hainbat azoka bertan behera geratu baitira munduan, krisiaren ondorioz.
BIEMH erakusleiho eta topagune erraldoia izan ohi da sektorearentzat. Ekoizleek beren onena
eraman ohi dute bertara. «Aurtengoak krisiaren bi urteetan egin duguna erakusteko balioko du», nabarmendu zuen Arandiak azokaren aurkezpenean. Makinak berritu eta hobetu egin dituztela esan
zuen.
Txina eta India,gora
Txinako eta Indiako ekoizleen elkarteak lehenengo aldiz izango dira BIEMH azokan. Txina da munduko makina-erreminta ekoizle
eta erosle nagusia. AFMko enpresek Txinan saltzen dituzte makinen %7,7, eta Indian %7,1. Herrialde gero eta garrantzitsuagoak dira
hemengo ekoizleentzat: aurtengo
lehen hiru hilabeteetan handik jaso dute eskaera gehien, Alemania
eta Frantzia bezero tradizionaletatik baino gehiago. Alemaniara
joaten dira esportazioen %24, eta
Frantziara %8,2.
Ekoizleek espero dute BIEMH
azokak irauten duen bitartean
Eusko Jaurlaritzak diru laguntzak iragarriko dituela enpresek
makina berriak erosteko. Iaz hamar milioi euro eman zituen laguntzetan, bi zatitan banatuta, eta
aitaren batean agortu ziren: lehenengo bost milioi euroak lau egunetan, eta bigarrenak lau ordutan.
Egitura • 2010eko maiatzaren 30a
22 Makina-erreminta
01.
Danobat
Krisiari aurrea
hartuta
goera dagoen bezala, ondo gaude, gainerakoak
baino hobeto». Ez da gutxi, baieztapen hori egiten duena Euskal Herriko makina-erremintako enpresa handiena eta Europako garrantzitsuenetakoa bada, Mondragon taldearen
barruko Danobat. Berak izango
du biurtekoko erakustoki handiena. Egoera ona izateak ez du esan
nahi krisiak eragin ez dionik. «Eskariak %20 jaitsi ziren iaz», onartu du Mikel Alvarezek, Danobateko zuzendari komertzialak.
Etorkizunari, krisiari aurrea
hartzea lortu dutela dio. «Guk urteak daramatzagu krisi honetarako prestatzen, hamar urtetik
behin krisiren bat izaten baita.
Horrela irauten dugu bizirik».
Nola? Etorkizuna duten sektoreen eta sektore horietako negozio aukeren aldeko apustua eginez: tren garraioa, ekipamendu
E
ondasunak, aire eta espazio industria, energia eolikoa, petrolio
eta gas ekoizpena eta autogintza.
«Mundu guztiak daki aukerak
izango direla sektore horietan,
horiek bultzatuko dutela ekonomia hamar edo hamabost urte
barru», nabarmendu du Alvarezek.
Baina gauza bat da hori jakitea,
eta bestea negozio aukerak aurkitzea, «balio erantsia eskainiz, estandarizaziotik ihes eginez». Euskal Herriko ekoizle guztiek eta Alvarezek berak onartzen baitute
‘‘
Ideien aldeko apustua
egin behar da, baina
garatzeko modukoak
izan daitezkeen ideiak»
MIKEL ALVAREZ
Danobateko zuzendari komertziala
Danobaten artezteko makina bertikal berria, Danobat VG. DANOBAT
ezin dutela Asiako lehiakideek seriean egiten dituzten makina
merkeagoekin lehiatu.
Beraz, besteek eskaintzen ez
duten zerbait eskaini behar dute.
Balio erantsiarena da krisitik ateratzeko aipatzen den mantretako
bat, I+G+(b)-rekin uztartuta. Hasteko, ideia eduki behar da. «Horretarako apustua egin behar da, diru asko inbertituz», nabarmendu
du Alvarezek. «Baina garatzeko
modukoak izan daitezkeen
ideiak».
Garapen prozesuan beti bezeroen babesa izaten saiatzen dira,
bezeroren baten interesa ziurtatzen, bidea elkarrekin egiteko.
Horren erakusgarri dira Danobatek esku artean dituen hiru
proiektu: Errusiako TVRZ enpresarentzat treneko ardatz muntatuak egiteko sortu duen produkzio lerroa; Iberiarentzat hegazki-
nen turbinetako piezen higadura
laser bidez konpontzeko sortu
duen sistema; eta makina-erremintekin zuntza landu eta aerosorgailuen palak egiteko duen
egitasmoa, munduan aitzindaria.
Txinaren eta Alemaniaren hobekuntzak mesede egin dio Danobati. Txina baita sektoreko ekoizle eta erosle nagusia, eta atzerrian erosten du behar duen
makina-erremintaren %30.
02.
Kondia
Onik ateratzeko
itxaropena
ondia «eusten» ari da,
ekaitzetik, krisitik onik
ateratzeko asmoz. Joseba Konde presidenteak
ez daki hurrengo hilabeteetan zer
gertatuko den. Aurrera egiteko
itxaropenari eta ilusioari eusten
die. Eskarmentuak erakutsi baitio ekaitzaren ostean barealdia
etortzen dela: «Krisi batzuk ezagutu ditugu, eta guztietatik onik
atera gara».
Gogoan du 1990eko hamarkadaren hasierako krisia. Urte batetik bestera fakturazioa erdira jaitsi zen. Antzeko zerbait gertatu zitzaien 2008tik 2009ra. Aurtengo lehen lau hilabeteak iazkoak baino
pixka bat hobeak izan dira, baina
aintzat hartu behar da iazkoa oso
urte txarra izan zela.
Kondia 1952an hasi zen lanean,
belarra mozteko makinak egiten.
1960ko hamarkadan etorri ziren
K
fresagailuak. Euskal Herriko lehenak izan ziren zenbakizko kontrola erabiltzen, 1986an. Dorrefresagailuak utzi eta mekanizazio
zentroak egiten dituzte gaur
egun. Hamabi modelo dituzte katalogoan.
«Hasieran», gogoratu du Kondek, «zaila zen ekoiztea». Gogoan
ditu Francoren diktadura garaian sarritan estraperloan erosten zituztela makinetarako behar
zituzten ardatzak eta errodamenduak, Irunen (Gipuzkoa).
«Gaur egun, aldiz, zaila da saltzea, esportatzea», gehitu du. Lehen, Ameriketako Estatu Batuak,
Brasil eta Hong Kong ziren bezero
nagusiak. Euroa indarrean jarri
zenetik, berriz, Europan saltzen
dituzte makina guztiak, Alemanian eta Italian batez ere. Zergatik? Euroa dolarra baino indartsuago egon izan delako, eta ho-
Kondiaren Five-400 mekanizazio zentroa. KONDIA
rrek beren produktuak lehiakideak baino garestiago bihurtu dituelako Europako Batasunetik
kanpoko erosleentzat. Baina, era
berean, Taiwango, Koreako eta
Japoniako lehiakideen produktuak merkeago egin ditu Europako erosleentzat.
«Lehiakortasuna galdu dugu»,
onartu du Kondek. «Kanpotik datozen produktuak oso prezio onetan ekartzen dituzte, batzuetan
%30-40 merkeago». Hala ere, Kondiak atzerrian —Espainiatik kan-
po— lortzen ditu fakturazioaren
hiru eurotik bi.
Eskariak, lan moldeak aldatzera behartu ditu merkatuak. Beti-
‘‘
Zaila da Europatik kanpo
esportatzea. Euroarekin
lehiakortasuna
galdu dugu»
JOSEBA KONDE
Kondiako jabea eta presidentea
danik makina estandarrak egin
dituzte, makina berdinak. Duela
bi urtetik, ordea, bezero bakoitzari egokitutako makinak egiten ari
dira.
Etorkizunari begira lan ildo berriak aztertzen ari dira. Hortz protesiak egiteko makina bat dute esku artean, «nahiko aurreratuta».
Laserraren bidez ahoa irakurri,
irakurritako datuak ordenagailura pasatu eta makinak protesia
egingo luke, oso zehatza. Erabiltzailearen bila ari dira orain.
2010eko maiatzaren 30a • Egitura
Makina-erreminta23
03.
CMI Aeronautica
Jauzia produkzioan
eta merkatuetan
MI Aeronauticak jauzia
emango du aurten. Produkzioa handituko du;
ordezkaritza komertzial
bat zabaldu du Txinan, eta Indian
ere irekitzeko aukerak aztertuko
ditu. Ez da krisiak bultzatutako
erabakia izan, plan estrategikoan
hala aurreikusi baitzuten; baina
krisiak ere lagundu du urratsa
atzera egin beharrean, aurrera
egiten.
2008 oso ona izan zen, sektoreko
enpresa gehienentzat bezala. Iazko urtea, 2008ko inertziak lagunduta, «nahiko ondo» pasatu zuten; baina aurten, eskaeren jaitsiera «oso garrantzitsua» izan
da, Mikel Valiente zuzendari gerentearen esanetan. «Iazko eskariak amaitu eta beherakada handia dator. Kezkatzen hasi gara».
CMI Aeronautica ez da makina
asko egiten dituen enpresa. Iaz
hiru egin zituen, Durangon (Biz-
C
kaia) duen lantokian. Baina makina bereziak izan ohi dira, bezero bakoitzaren premietara egokitutakoak, katalogoa ere baduen
arren. 150.000 eurotik hasita, «bezeroak gastatu nahi duena arte».
Milioi bat eurotik gorakoak ere
bai. Prozesu luzeak izan ohi dira,
makina bakoitzari egokitutako
kalkuluak, planoak, diseinua eta
ekoizpena egin behar baitira.
Orain artean beren produkzio
gaitasunarekin eta jasotzen zituzten eskaerekin «nahikoa» zuten
aurrera egiteko; aurrerantzean,
‘‘
Orain artean deitu egin
digute, eta seinale ona
da, baina orain mundura
atera behar dugu»
MIKEL VALIENTE
CMI Aeronauticako zuzendari gerentea
CMI Aeronauticaren FP7U-12000 fresagailua. Trenbideak egiteko balio du. CMI AERONAUTICA
ordea, produkzioa bikoiztuko
dute —urtean sei makina—, eta
arlo komertziala indartu.
«Orain artean, deitu digute, eta
hori seinale ona da, baina orain,
mundura atera behar dugu», laburbildu du jarrera aldaketa Valientek.
Makina gehienak Espainian
saltzen dituzte, baina gorabidean
diren herrialdeetara zabaldu
nahi dute. Txinara aurrena eta In-
diara gero. Ez ekoiztera, saltzera
baizik. Lan zaila, Euskal Herrikoak baino merkeagoak diren makinak ekoizten baitituzte han. «Zu
baino merkeagoa den herrialde
batera saltzera bazoaz, beste teknologia bat saldu behar duzu»,
nabarmendu du Valientek.
Aeronautica da enpresaren
abizena, baina horrek ez du esan
nahi aeronautikarako makinak
bakarrik egiten dituztenik. Auto-
04.
daitezke berarekin: metala, zeramika, polimeroak, beira...
Ideko-IK4 Mondragon taldeko
Danobatek eta Fagorrek sortu zuten 1986an, produktu eta ekoizpen teknologia berrien garapenean laguntzeko eta enpresei lehiakortasun handiagoa eskaintzeko.
Hamahiru enpresa ditu bazkide,
eta iaz ehun proiektutan baino
gehiagotan parte hartu zuen.
Zazpi milioi euroko aurrekontua eta ehun langiletik gora ditu.
7,5 milioi euroko diru sarrerak
Ideko-IK4
Mikroteknologiaren
apustua
le baten neurriko metalezko
piezak zulatzeko gai den mikrofresagailua egin dute
Euskal Herrian. 50 mikrako
diametroko zuloak egiten ditu,
minutuan 100.000 bira ematen dituen mikrobarauts baten bitartez
eta mikra bateko zehaztasunarekin. Pentsa, mikra metroaren milaren bat da, eta ile baten batez
besteko diametroa 75 mikrakoa
da. Ultrazehaztasunaz, zehaztasun azpimikrometrikoaz, hitz
egin behar da. Ia ikusezinaz. Prozesu tradizional bat, fresatzea,
muturrera eraman dute.
Elgoibarko (Gipuzkoa) IdekoIK4 zentro teknologikoak egin du
prototipoa, Soraluce kooperatibaren laguntzaz eta partzuergo bat
osatu duten bazkideen babesarekin, Europako Launch Micro
proiektuaren barruan. Proiektu
horren aurretik, 300 mikrako dia-
I
metrokoa zen material batean
egin zitekeen zulorik txikiena.
Proiektu horren bitartez muga 50
mikrara jaistea lortu dute.
Asmoa duela bost urte inguru
sortu zen, Ideko-IK4n bertan.
«Ikusi genuen mikroteknologiaren arloa etorkizunean oso interesgarria izan zitekeela inguruko
enpresentzat», azaldu du Peio
Olaskoagak, Ideko-IK4ko Diseinu
Mekanikoko kudeatzaileak.
Mikroak eta nanoak etorkizuna dute. Mikrofresagailua hainbat jardueratarako erabil daiteke: medikuntzan, gorputz barruan sartu beharreko gailu txiki
eta zehatzak egiteko; optikan,
azalerei ezaugarri bereziak emateko; autogintzan, neurgailu zehatzagoak egiteko; hegazkinetan
eta energian, azalera eraginkorragoak lortzeko; plastikozko pieza txikientzako moldeak egiteko;
gintzarako, energia eolikorako,
aeronautikarako eta trenbideak
egiteko makinak ekoizten dituzte, DyE markarekin.
Lau arlotan lan egiten dute:
makina berriak, mantenua, mekanizatu astuna —beste enpresa
batzuentzako piezak— eta retrofitting-a. Retrofitting-aren bidez
makina zaharrak edo bigarren eskukoak zaharberritzen dituzte,
berrien erdi prezioan ia.
‘‘
Mikroteknologia
inguruko enpresentzat
oso interesgarria izan
zitekeela ikusi genuen»
PEIO OLASKOAGA
Ideko-IK4ko Diseinu Mekanikoko kudeatzailea
Ideko-IK4ren mikrofresagailuaren prototipoa. IDEKO-IK4
baita erlojuak eta bitxiak egiteko
ere.
Hala ere, Olaskoagak berak
onartu du oraindik ez dela gertatu mikroekoizpenean espero den
iraultza, eta oraingoz makinak ez
duela irtenbide argirik. IdekoIk4k prototipoa egin du; prototipoa egiteko menderatzen ez zituen teknologia batzuk garatu
ditu, eta teknologiak izan ditzake-
en aukerak aztertzen ari da. Bezeroen artean badituzte interesatuak daudenak.
Mikrofresagailua ez da IdekoIK4k Makina-erremintako Biurtekora eramango duen prototipo
bakarra. Bertan izango da laserraren bidez mikromekanizatuak
egiten dituen makina ere, hori ere
mikrozehaztasunez lan egiteko
gai dena. Hainbat material landu
izan zituen iaz, 2008an baino %7
gehiago. 4,3 milioi euro enpresentzat egindako I+G proiektuetatik
eta 2,4 milioi euro erakundeek babestutako proiektuetatik.
Horrek ez du esan nahi krisiak
eragingo ez dienik, enpresetan
baino beranduago bada ere.
«Oraingoz ondo gabiltza; urtea
baldintza onetan hasi dugu, baina ikusten dugu sentituko dugula, bai aurten, bai hurrengo urteetan», uste du Olaskoagak.
Egitura • 2010eko maiatzaren 30a
24 Hitz bitan
Bakarrizketan
Errua ez ei zen
Kervielena
Mozketaren astea (eta gehiago)
alkateen presioari egotzi zion iritzi aldaketa. Egun horretan NDFk «neurri sakonak eta luzera begirakoak» exijitu zizkion
Espainiari. Alegia, lan merkatuaren eta
aurrezki kutxen erreforma.
J.Senar
1 Nor da Jerome Kerviel? 33 urteko
finantza operadore ohi bat da. Societe Generalerentzat lan egin zuen
2000tik 2008ra. Bankuari 4.900 milioi euroko galera eragin zion.
2 Nola hasi zen dena? Hasieran,
beste operazioen gaineko barneko
kontrol lanetan jardun zuen, eta 27 urterekin operadore lanetan hasi zen.
Oso epe motzera diru kopuru handiak
erabilita, akzioak salerosteko operazioetan aritzen zen. Bankuarentzat
egun batean kopuru astronomikoak
irabazten zituenean «plazer orgasmikoa» eragiten ziola aitortua du.
3 Zer gertatu zen? Barne kontroleko
sistema ondo ezagutzen zuenez, akzioei denbora gehiagoz eusten hasi
zen, dirutza handiagoa irabazteko asmoz. 2007a zen, eta ez zekien burtsa
beheranzko bolada batean sartzera
zihoala. Okerraz jabetuta, etorkizuneko merkatuetan apustu are handiagoa egin zuen: 50.000 milioikoa.
4 Noiz jakin zuen horren berri bankuak? 2008ko urtarrilaren 18an. Presaka akzioak saldu eta ostiral beltza
bizi zuten Europako burtsek. Operazio
hark 4.900 milioiko galera eragin zion.
Aurten, lehen hiruhilekoan SGk 1.063
milioi irabazi ditu.
5 Aurretik bankuak ez zekien ezer?
Kervielek dio bazekitela. Asteon egindako elkarrizketa batean «errugabetzat» jotzen du bere burua. «Mundu
guztiari erakutsi nahi diot nire buruzagiek bazekitela zertan nenbilen eta
horretan lagundu zidatela, bankuarentzat are diru gehiago irabazteko».
6 Zer leporatzen zaio Kervieli? Dokumentuak faltsutzea,konfiantzaz
abusatzea eta bankuko ordenagailuak
pirateatzea egozten diote eta 4.900
milioiko kalte-ordaina eskatzen.
7 Noiz hasiko da epaiketa? Ekainaren 8an, Parisen.
8 Non dago egun Kerviel? Informatikari lanetan aritzen da Parisko enpresa batean. Epaiketaren atarian,
l’Engranage izeneko liburua argitaratu berri du.
Titulutik haratago
Ivan Santamaria
K
iroletako prentsaren abiadurak zer pentsa ematen
du. Partida amaitu bezain
pronto hurrengoari buruz
hitz egin behar da. Gogoetarako astirik ez, sakontzeko astirik ez.
Krisiak eragin duen albiste oldea ikusita,
kazetaritza ekonomikoa antzeko ibilbidea egiten ari da; iragan asteari begiratzea besterik ez dago. Defizit publikoa murrizteko dekretua onartu zenekoa baino
gehiago izan da.
Astelehena. Dekretua argitaratzean,
ezustea: udalerriak zorpetzeko debekua
jasotzen du; ezingo dute mailegurik eskatu 2012. urtea arte. Bien bitartean, EAEko
administrazioen arteko goi bilerak argiak
eta ilunak utzi zituen. Neurrien ezarpenaz Espainiako Gobernuarekin negoziatu beharrari buruz, ados, baina funtzionarioen ordainaren murrizketan eta, batez
ere, erreforma fiskalari dagokionez, bakoitza bere lubakian.
Asteazkena. Espainiako Kongresuan
dekretua onartzeko bozketaren bezperak
Zapateroren bakardadea utzi zuen agerian. EAJk ezezkoa emango zuela iragarri zuen Iñigo Urkulluk arratsaldean. CIU
edo amildegia geratzen zen Espainiako
Gobernuarentzat. Haatik, Kataluniako
alderdiak abstentzioa iragarri izanak tentsioa apur bat arindu zuen.
Zapaterok aberatsei ezarri nahi dien
zergari buruzko azalpenak eman zituen.
Soilik Espainiako populazioaren %0,1ek
ordainduko du tasa. Tarte hori nortzuk
osatzen duten zehaztu gabe jarraitzen du,
hala ere. Bitartean, Espainian lan erreforma adosteko bilerak porrot egin zuen berriro. Nazioartean, bankuek euren krisiak onar ditzaten funtsa sortzeari ekin
dio Europako Batasunak.
Osteguna. E eguna Zapaterorentzat.
Boto bakar bati esker aurrera egin zuen
dekretuak. Alta, aurrerantzean ez duela
CIUren babesik izango ohartarazi zion
Duran i Lleidak, eta hauteskundeetara
deitzeko exijitu zion presidenteari. EAEn,
berriz, PSE bakarrik geratu zen dekretuaren defentsan Eusko Legebiltzarrean. Halaber, Lopezek bere neurri propioak aurkeztu zituen. Funtzionarioen ordainaren
murrizketa betetzeko, enplegu publikoari
kosk egingo dio Jaurlaritzak. Lan erreforma «kaltegarria» ikusiz gero greba orokorra deitzeko prest daudela esan zuten
UGTk eta CCOOk, bestalde.
Ostirala. 2011rako aurrekontu gastuaren aurreikuspena ia %8 murriztu zuen
Espainiako Gobernuak. Horren ondorioa: hazkunde gutxiago eta langabezia
handiagoa datozen urteetan. Politikatik
at, ekonomia errealean lanuzte batek kalera atera zituen Gipuzkoako metalgintzako beharginak, itun kolektibo baten
alde.
Asteartea. ELA, LAB, ESK, EILAS eta
Hiru sindikatuen eskutik, greba Hego
Euskal Herriko administrazio publikoetan, lehena murrizketak iragarri zirenetik. Erantzunari buruz, ohiko ezadostasunak. Jaurlaritzak «arrakasta eza» ikusi
zuen tokian, antolatzaileek «erantzun zabala» azpimarratu zuten, eta mezu bat
eman: ez dituzte protestarako bitarteko
guztiak erre.
Udalen zorpetzeari dagokionez, atzera
egin zuen Zapateroren gobernuak. Hasieran akatsa izan zela esan zuen, baina gero
Patxi Lopez, Eusko Jaurlaritzako lehendakaria, ostegunean. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
Asteko enpresak
Ikusi
Tranbian
hara eta hona
Mondragon
Murrizketen
osteko irabaziak
Iberdrola
Estrategikoa ez
denari, agur
BBK
Izoztuta geratu
da ‘fusio hotza’
Murtzia eta Zaragozarako
tranbia sistema berrien zatiak garatuko ditu Ikusik,
beste enpresa batzuekin
batera.Besteren artean,
txartelak kudeatzeko sistema berri bezain korapilatsuak landu beharko ditu telekomunikazio enpresa donostiarrak.Eta erronka garrantzitsuak izango direla
ziurtatu du enpresak.Trukean,bederatzi milioi euro poltsikoratuko ditu.Ez da negozio txarra garai hauetarako.
Gastua murrizteko hartu dituen neurriak tarteko, 69
milioi euroren irabaziak izan
ditu Mondragonek 2009an.
Emaitzak ontzat eman ditu
taldeak, kontuan izanda
«bere jarduera guztientzat
urtea biziki zaila» izan dela,
batez ere lehen sehilekoa.
Baina, duela bi urte erdietsitako emaitzetatik dezente
urrundu da Arrasateko kooperatiba taldea, orduan
%14 gehiago irabazi baitzuen.
Desinbertsio asmoekin aurrera doa elektrika enpresa.
Aste honetan, AEBetako
gasa banatzeaz arduratzen
ziren hiru filial saldu dizkio
UIL Corporation konpainiari,
1.060 milioi euroren truke.
Diru hori AEBak eta Kanada
lotzeko proiektu erraldoia finantzatzeko erabiliko du.
Bost urtean 800 kilometro
elektrizitate linea jarri edo
berritzea eta bost azpiestazio eraikitzea da Iberdrolaren asmoa.
Hazteko estrategiaren barruan, zailtasunak dituzten
aurrezki kutxekin saiatzea
erabaki du BBK-k. Caja Castilla la Mancharekin egin
zuen lehen ahalegina. Hark
huts egin zuen bezala, aste
honetan porrot egin du Caja
del Mediterraneorekin bategite birtual edo fusio hotz
batean elkartzeko saioak
ere. Talde berriaren kontrolari buruzko desadostasunengatik eten dira bi kutxen
arteko negoziazioak.
2010eko maiatzaren 30a • Egitura
Hitz bitan 25
Adi datuari
%3
63
16.000
pFunts sarea. Bankuek eragindako krisiak herritarrek ordaintzea ez da bidezkoa. Hala,
bankuak zergapetzea proposatu du Europako Batzordeak.
Bildutako dirua funtsetan gordeko litzateke, herrialde bakoitzak izango luke berea ,eta
denen artean funts sare bat
osatuko lukete. Nazioarteko
Diru Funtsaren irudiko, EBko
BPGaren %2 eta %4 artean
biltzea nahikoa litzateke.
pErretiratzeko adina. Egun,
60 urterekin hartzen dute
erretiroa ipar euskal herritarrek eta frantziarrek. Adina
atzeratu egingo diete; zenbat
atzeratuko dieten, hori da airean dagoena. Eric Woerth
Frantziako Lan ministroak
azaldu duenez, 61, 62 edo 63
urte izan daiteke erretiratzeko
adin berria. Sindikatuek protestak iragarri dituzte datozen
egunetarako.
pGutxieneko errenta. Araba,
Bizkai eta Gipuzkoan gutxieneko diru sarrerak bermatzeko errenta besterik jasotzen
ez duten 16.000 laguni lana
era aktiboan bilatzen lagunduko die Eusko Jaurlaritzak.
Gemma Zabaleta Enplegu
eta Gizarte Gaietako sailburuaren irudiko, errenta hori kobratzen ari diren «gehienek»
laneratzeko maila «ertaina
edo handia» dute.
58.000
pGreba metalgintzan.Gipuzkoako metalgintza sektoreko lan ituna berritu behar dute aurten;
58.000 lagunen lan baldintzak hitzartu behar dira, hain zuzen. Sindikatuak eta patronala behin
baino gehiagotan bildu dira, baina apenas ezer lortu duten. Adegiren jarrera «atzerakoiaz» nazkatuta, egun osoko lanuztea egin zuten ostiralean, batetik ELAk eta LABek, eta bestetik CCOOk deituta. Sindikatuentzat erabateko arrakasta izan zena, porrot biribila izan zen patronalarentzat.
Aste honetan entzunak
«Feitok sindikatuak
iraindu ditu, eta
soldatapeko hiltzaile
batek bezala jokatu du»
«Ez dugu Zapatero
salbatu. Salbatzekotan,
Espainiako gizartea
salbatu dugu»
«Kostuek eskaintzen
zizkiguten lehiarako
abantailak galdu ditugu
dagoeneko»
CANDIDO MENDEZ
JOSEP ANTONI DURAN LLEIDA
EDUARDO ZUBIARRE
UGTko idazkari nagusia
CiUko bozeramailea Espainiako Kongresuan
Adegiko presidentea
Bueltak eta
bueltak
Asteari so
Mertxe Larrañaga
G
roundhog Dayfilmean Bill Murray aktoreak
behin eta berriz
marmotaren
egun bera bizi du, eta beldur naiz,
krisia dela eta, neuri ere antzeko
zerbait ez ote zaidan gertatzen ari.
Hemen, krisiak, orain arte bi fase
handi izan ditu: lehena, 2008an
AEBetatik heldu zitzaigun, eta bigarrena, lehenengotik eratorria,
2010an Europan bertan sortu da.
Biak finantza kriak izan dira hasieran —lehena bankarioa, eta bigarrena kanpo zorrarena— eta
biak ekonomia errealera pasatu
dira berehala. Eta kaltetuen eta
erantzuleen artean ere antzekotasunak oso nabarmenak dira.
Bi kasuetan, kaltetu handiak
langileak dira. Krisiaren lehen
kolpeak lanik gabe gelditu diren
milaka eta milaka gizon eta emakume jasaten ari dira. Bigarren
fasean, berriz, azken asteetan iragarritako murrizketek, kalte handia egingo die batez ere sektore
publikoko langileei. Komunikabideetan entzundakoaren arabaera, ez du ematen jendeak soldata
jaitsiera hori oso txarto hartu
duenik, pentsatzen delako lan segurua dela eta, gainera, lan gutxi
eginda asko irabazten dela. Ahaztu egiten da, adibidez, sektore publikoan aldi baterakotasuna
egon, badagoela, eta ez gutxi-gutxi gainera. Azken datuen arabera, EAEko langile publikoen
%30ek aldi baterako kontratua du
eta emakumeetan portzentajea
%35era iristen da. Ez litzateke batere harritzekoa izango, horietako
Umeek
zaldiko-maldikoan
bezala, krisi
honetan ere,
denbora pasa
arren, arduradun
oso antzekoak
ikusten ari gara,
eta oso antzeko
gauzak egiten.
asko hemendik gutxira lanik gabe gelditzea. Are gehiago, dagoeneko, sektore publikoa langabetu
asko dituen sektoreen artean dago. Gainera sektore publikoan soldatak jaisten badira, zer ez da gertatuko, adibidez, sektore pribatuko enpresa txikietan?
Umeek zaldiko-maldikoan
bueltak eta bueltak ematean beti
aurpegi berdinak ikusten dituzte.
Krisi honetan ere denbora pasa
arren arduradun oso antzekoak
ikusten ari gara, eta oso antzeko
gauzak egiten. Noski, finantza
merkatuez eta haiei oso estu lotutako ratingagentziez ari gara. Baina, orduan zergatik hitz egiten da
hainbeste lan merkatuaren edo
pentsioen erreformez, eta hain
gutxi finantzen erreformez? Zeren beldur dira agintariak finantzetan aldaketak egiten hasteko?
Noiz arte iraungo du merkatu horien gehiegizko botereak? Ematen du, kostata, baina azkenean
arlo horretan zerbait egingo duena Obamaren administrazioa dela. Ikusteko dago AEBetako finantza erreforma nolakoa izango
den, baina, segurua da rating
agentziak kontrolatzeko, eratorrien merkatuak aldatzeko eta
bankuen inbertsioen arriskuak
mugatzeko neurriak hartuko direla.
Déjà vuinpresioa handia bada
ere, oraingoan hainbat gauza aldatu dira, eta seguru asko ez onerako. Horien artean Nazioarteko
Diru Funtsaren (NDF) rola azpimarratuko dugu. NDFk krisietatik indartuta ateratzeko ahalmen
handia erakutsi du beti. Adibidez,
1973an Bretton Woodseko sistema
jauzi zenean zereginik gabe gelditu zen, eta 1980ko hamarkadan,
kanpo zorraren arazoarekin protagonismoa berreskuratzea lortu
zuen. Ordutik aurrera, hor ibili da
krisian zeuden herri pobreetan
errezeta ekonomikoak ezarrerazten, hori bai errezeta berdinak toki guztietan: gastu publiko baxua,
zerga baxuak, merkatuen liberalizazioa... Berria dena da, betiko
errezeta zahar horiekin oraingoan Europako herri aberatsetara
ailegatu dela, eta hori inor gutxik
espero zuen. NDFarentzat arrakasta handia da. Badakigu NDFk
agindutako botikak ondorio txarrak izan dituela ia beti; esate baterako, Latinoamarikaren kasuan, atzerapausua oso handia
izan zenez, 1980ko hamarkada «alferrik galdutako hamarkada» bezala ezagutzen da. Espero dugu
oraingoan gure artean aplikatuko diren murrizketa planek ez
hondatzea hasiberria dugun hamarkada.
Egitura • 2010eko maitzaren 30a
26Gaindegia txostena 2009
izenekoa da. Horien interpretazioa bigarren zatian egiten du Nekane Juradok. Zifratan gakoa
atalean, 2009an Euskal Herriko
daturik adierazgarrienak jaso dituzte Gaindegiakoek, eta, ondoren, adituek egindako analisiak
ageri dira. Behategiak iaz eginiko
ikerketa nagusiek eta prentsan
jasotako gai garrantzitsuenek
osatzen dute txostena.
Hainbat adierazletan, hamar
urteko konparazioak eta datu nagusietan Euskal Herrikoak Fin-
Gaindegiak dio
txostena nazio
kohesiorako
garrantzitsua dela
Euskal Herriko adierazle
sozioekonomiko
bateratuen azterketa
bakarra da
landiako zenbakiekin alderatu dituzte. Euskal Herrian gizarte babesa 2000tik 2005era %0,46 igo
dela (1,7 puntu Finlandian), langile bakoitzeko produktibitatea
2000. urtetik 2007ra %29 hazi dela
(%26 Finlandian) eta I+G gastua
1999tik 2008ra ia bikoiztu egin
dela eta euskal enpresen inbertsioa 2000tik 2008ra %2,53 jaitsi
izana jasotzen du, beste hainbat
adierazleren artean, Gaindegiaren lanak.
Euskal Herriko
errealitatearen B
adierazle
Mikel Carramiñana
ost urte dira Euskal
Herriko ekonomia
eta gizarte garapenerako behategia, Gaindegia, martxan jarri
zutela. Urtemuga argitalpen nagusiaren hirugarren alea plazaratuta ospatu dute, Euskal Herriko
adierazle ekonomiko, demografikoak eta sozialak biltzen dituen
2009ko txostenarekin. Ekonomiaren eta gizartearen argazkia egiteko ez ezik, txostenak «nazio kohesiorako» duen garrantzia nabarmentzen du Joxerra Bustillo
argitalpeneko zuzendariak, adierazle bateratuen zerrenda bakarra baita.
Ikerlaneko lehenengo atala
Euskal Herria 2009 adierazleetan
Gaindegiak hirugarren txostena argitaratu berri du,
Euskal Herriko datu ekonomiko, demografiko eta sozial
nagusiak biltzen dituen urtekaria. 2009ko gai
sozioekonomiko nagusien analisiak ere plazaratzen ditu.
Konparazio batzuk
0,5
0
0
0
ITURRIA: GAINDEGIA
AEB
Japonia
EH
EB
AEB
Japonia Finlandia
2008
25,18
23,31
20,32
(-%1,85)
18,47
1,79
15
21,09
(+%0,56)
(-%1,87)
(+%0,45)
20,64
3,02
20
25,70
(-%2,53)
25
1,23
1,0
10.000
2000
30
3,44
1,5
2,63
2,62
(+%0,07)
2,0 (+%0,84)
20.000
EB
(-%0,01)
2,5
5.000
EH
(+%0,42)
3,0
10.000
2008
1,83
1,90
(+%21,85)
50.228,68
63.491,91
(+%26,4)
(BPGren %tan) 2000-2008
1999
3,5
43.789,61
53.361,20
30.000
77.654,06
63.263,53
27.900
50.000
40.000
(+%23,35)
45.643,50
56.302,57
38.700
30.700
24.900
70.000
60.000
22.300
15.000
22.585
25.000
20.000
19.100
33.014
35.000
2007
(+%22,74)
(+%29,21)
56.002,18
72.361,18
80.000
Enpresa inbertsioa
(BPGrekiko %) 1999-2008
2000
1,79
2007
40.000
30.000
I+Gko gastua
Enplegatuko (€) 2000-2007
2000
23,17
Lanaren produktibitatea
(€) 2000-2007
0,95
BPG biztanleko
5
EB
AEB
Japonia Finlandia
Gaindegiak sakonki aztertutako
lehen arloa Euskal Herriko lan
merkatua da, EHUko irakasle
Mertxe Larrañagaren eskutik.
Langabezia gizartearen «arazo
handiena» dela egiaztatu dute datuek eta bereziki sektore batzuk,
eraikuntza kasu, eta batez ere gizonezkoak «kolpatu» ditu. Emakumezkoen eta gizonezkoen jarduera tasen arteko aldea, alabaina, oraindik ere 15 puntukoa dela
nabarmentzen du adituak.
Gazteen egoerari bereziki «kezkagarria» deritzo, 16 eta 24 urte bitartekoen langabezia 2007an
%10ekoa zelako eta iaz %25ekoa.
2009an gazteen langabezia tasarik altuena Nafarroan zegoen,
%30,9koa, eta baxuena Gipuzkoan, %18,2.
Lan merkatuaren erreformaren harira, «asko harritzen» du
oso zurruna dela diotenen iritzia:
«Nola esan daiteke zurruna dela,
behin-behinekotasuna beste inon
baino altuagoa izanik?». Langabe
askok aldi baterako kontratuak
zituzten eta, ondorioz, Hegoaldean behin-behinekotasuna «nabarmen» jaitsi da: %17 EAEn eta
%12 Nafarroan.
10
Finantza sistema
0
EH
Lan merkatua
EH
EB
AEB
Japonia
Euskal Herrian egoitza duten finantza erakundeen iazko bilaka-
2010eko maiatzaren 30a • Egitura
Gaindegia txostena 2009 27
era aztertu du Ana Beraza EHUko irakasleak. Espainiakoen aldean, krisiari aurre egiteko abiapuntu hobea zutela dio, eta ekonomia errealaren arazoari
«erantzun positiboa» eman izanari aipagarria deritzo. Finantza aktiboak eskuratzeko funtsetatik,
alabaina, guztira 648 milioi euro
lortu zituzten euskal erakundeek. Likidezia arazoengatik baino
gehiago, finantzaketa merkea lortzeko baliatu zuten.
Maileguei buruz, euskal kutxek eta kreditu kooperatibek bezeroei emandako kredituen hazkundea moteldu dela baina, hala
ere, oraindik positiboa dela dio
Berazak. Hamar langiletik gorako Gipuzkoako enpresen %38k,
ordea, finantzaketa lortzeko arazoak zituztela dio Adegik irailean
eginiko inkestak.
Ekoizpen sareak
Berrikuntza, I+G eta enpresen
nazioarteratzea izan du hizpide
Mikel Gomezek, Jon Barrutiak
eta Goio Etxebarriak osatutako
taldeak. Euskal Herriak ikerketa
eta garapenari bideratutako finantza baliabideak nabarmen
handitu behar direla eta euskal
industriak bere oinarriak «errotik» berregituratu behar direla
diote EHUko irakasleek.
Esportatzeko ez ezik, nazioartean euskal enpresek negozioa bilatu behar dutela uste dute. Batzuek, alabaina, kanpoan instalatzeko asmoak moteldu egin behar
izan dituzte finantzaketa faltagatik. Ildo beretik, globalizazio garaian merkatu jakin batzuetan
egoteaz gain, herrialde horietako
patente bulegoetan asmakizunak erregistratu behar dituztela
nabarmentzen dute. Euskal Herrian, 10.000 biztanleko 0,65 patente eskaera egin ziren 2005ean.
Iparraldeko I+G
Ikerketa eta Garapenaren egoera
Iparraldean aztertu du Eguzki
Urteaga EHUko irakasleak. Herrialdearen berezitasunak aztertuta, berezko politika zientifikoa
sortzeko ezintasuna aipatzen du.
Horri unibertsitaterik ez dagoela
gehitzen zaio. Egun, Paue eta
Aturriko Herrietako Unibertsitateak eranskinak ditu Angelun eta
Baionan. Horien inguruan antolatutako polo zientifikoa eta ingeniaritza eskola egon arren, hirugarren zikloan ikasteko gabeziagatik, urtero, 8.000 ikasle inguruk
Iparraldetik kanpora jotzen dute.
Herrialdeko enpresen tamainak, ertainak eta txikiak dira
gehienak, ere mugatzen du I+G.
Giza baliabideetan dituzte gabeziak; zientzian eta teknologian
aritu daitezkeen giza baliabideak
10.000 biztanleko 249,6 dira, Paris
aldean hamar aldiz gehiago direnean. I+G gastua %1,2koa da, eta
Frantzia osoan, berriz, %2,2koa.
Nekane Jurado · Ekonomialaria eta Gaindegiko kolaboratzailea
«Ongizate estatuaren amaiera
bizkortu egin du krisiak»
Nekane Juradok uste du sektore publikoa pribatizatzeko
azken fasea krisialdiaren ondorioz aurreratu dutela, eta
ohartarazi du ekonomiaren egoerak, bestalde, emakumeei
mota askotako kaltea dakarzkiela.
M.Carramiñana
Maastrichteko Itunean duela ia
hogei urte hasitako bidearen
urrats berria baino ez du ikusten
egunotako erabaki politikoetan
Nekane Juradok (Pont de Suert,
Herrialde Katalanak, 1958). Murrizketak izan ditu hizpide, besteak beste, Gaindegiaren txostenari egin dion ekarpenean.
G Euskal Herriko bizi-baldintzak
kaskartu direla diozu txostenean.
Zertan jaitsi dira?
E Gizarte adierazleak okertu
dira batez ere. Per capita errentak
handitzen jarraitzen badu ere,
aberastasunaren metaketa ere
igo egin da. Kontratu prekarioak,
mila euroko soldatak eta pobreziatik gertuko pentsioak dira nagusi. Prekarietatea handitzen ari
da. Tarta handiagoa egiteak ez du
esan nahi guztien artean banatzen denik. Prekarietate hori, gainera, legearen indarrez egiten ari
da, egunotan ikusten denez: pentsioak izoztuz eta eskubideak murriztuz. Espainian auto istripuengatik baino hildako gehiago daude suizidioengatik, gehienak
langabezia eta antzeko arazo ekonomikoengatik.
G Enpresek krisia baliatu dutela
uste al duzu?
E Iruzurrarekin ikusten da zein
den enpresen estrategia. Ez dator
bat zerga biltzea jaitsi dena enpresen jardueraren jaitsierarekin,
askoz gehiago jaitsi baita bildutakoa. Krisiarekin enpresa handien
iruzurra handitzen ari da. Lanpostu finkoak kenduta mozkinak
handitu dituzte.
G Enplegu egonkorra prekarioarekin ordezkatzen ari dira?
E Ez da egia prekarietatea bakarrik gazteen artean ematen denik; 35 urte betetzeagatik ez dute
langilea finkoa egiten, prekarietatea betiko ezarri dute. Enpresek
ondo ordaindutako lan finkoa
suntsitu dute, gero baldintza prekarioetan langile berriak kontratzeko. Bitartean, sozietate zergaren jaitsierak eskatzen dituzte,
edo kaleratze merkeagoa. Neoliberalismoan dago hori; krisiak
prozesua azkartu egin du.
soziala. Tarta ez da asko jaitsi,
baina banaketa lan eta enpresa
errenten arteko alde gero eta handiagoan ikus daiteke.
G Euskal Herriko adierazle ekonomiko nagusiak Europako mailan
egonda ere,zergatik galdu da krisian
Espainian beste enplegu?
E Lan merkatua arautzen duten
lege berdinen menpe gaudelako
suntsitu dira hainbeste lanpostu.
Lege horiei dagozkion eskumenak ez dira eskualdatu. Hainbeste enplegu galdu da lanpostuen
heren bat prekarioa zelako. Batzuek diote ez dutela langilerik
kaleratu, kontratua bukatu zaiela baizik.
G Nola eragin die krisialdiak emakumeei?
E Datu ofizialek diote enplegu
suntsipenak gizonezkoei kalte
egin diela emakumeei baino
gehiago, baina ñabardurak egin
behar ditugu. Emakumea da ezkutuko ekonomian gehien ari
dena, etxeko langileak kasu. Krisiagatik kaleratzen dituzten emakumeetako batzuk adinekoak
zaintzeko kontratatuta zuen bes-
«Etxeko indarkeria
ere handitzen ari
da, sustrai
ekonomiko sakonak
dituelako»
MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
G Zein da prozesu hori?
E Aspaldi diseinatu zen ongizate
estatutaren amaiera, Maastrichten hasi ziren 90eko hamarkadaren hasieran, sektore publikoaren pribatizazioarekin, hor hasi
ziren erreforma handiak. Bigarren fasea, 2000. urtekoa, Lisboako estrategia zen. Beste bat prestatu zuten 2010-2020. urteetarako.
Krisiak bizkortu egin du hirugarren maila, sektore publikoan aurrekontu gehien duten arloak pribatizatzeko: osasun arloa, hezkuntza eta pentsioak.
G Gizartearen zahartzeak zer-nolako ondorioak izango ditu?
E Zalantza dago orain bizi-itxaropena handitu egingo den edo
gutxitu. Zahartuz doan belaunaldia hainbat arrisku ditu: elikadura, kutsadura, estresa... eta gero
eta gehiago pribatizatutako osasun arloa. Horrek guztiak kolokan jartzen du gehiago biziko
den. Zahartzearen teoria pentsioak murriztu nahi dituztenak darabilte, ehun urtez biziko direnen
pentsioak ezingo direla ordaindu
diote. Pentsioekin egiten dutenak
ez dauka zentzurik, zertarako luzatu langileen erretiroa 55 eta 65
urte bitartekoen erdia lanean ez
badago?
G Aberastasunaren metaketa okerrera egin al du?
E Bai, gero eta okerragoa dela
egiaztatu dugu. Prekarietatea
maila guztietan handitzen ari da,
eta handitzen jarraituko du. Soldata apalagoek miseriazko pentsioak ekarrizko dituzte. Lan merkatuan prekarietatea nagusi den
heinean halakoa izango da babes
te emakume bat kaleratzen du,
eta horiek ez dira inon zenbatzen.
Etxeko indarkeria ere handitzen
ari da, sustrai ekonomiko sakonak dituelako. Emakume askok
ez lukete jasango jasan behar dutena independentzia ekonomikoa
izango balute. Langabezia dela
eta, gizonezkoek estres handiagoa izaten dute, eta antsietateak
eta estresak bizikidetza okertzera
modu azkarrean eraman dezake.
G Gaindegiak bost urte bete ditu.
Zer deritzozu eginiko lanari?
E Barruan lan egin dugunok atera dugun ondorio nagusia da beharrezkoa dela Estatitikaren
Euskal Institutua sortzea, errealitatea ezagutu nahi badugu,
diagnosiak egin eta alternatibak
eskaintzeko. Ahalegin handiak
daude adierazleetan, eta kolaboratzaile ugariren borondatezko
lana. Baliabideak behar ditu halako erakunde batek, baina gobernuek datu ofizialak ezkutatu eta
erabilpen politikoa egiten dute.
Egitura • 2010eko maiatzaren 30a
28 Lan eskaintza publikoa
Bizkaia
Iturria: 2010-05-12ko 88. BAO,
12426 orria.
Berdintasunerako
agentea, Barakaldon
Dinamizatzaile
soziokulturala,
Gautegiz Arteagan
Deialdigilea: Gautegiz Arteagako Udala.
Baldintzak:
p Gizarte-Hezkuntza diplomaduna izatea edo titulua eskuratzeko eskubideak ordainduta
edukitzea.
p Hirugarren hizkuntza eskakizuna izatea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, dinamizatzaile soziokultural lanpostu bat betetzeko
deialdia egin du Gautegiz Arteagako Udalak.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik
zenbatzen hasita.
Informazioa: Gautegiz Arteagako Udala. Herriko plaza, 1.
48314 Gautegiz Arteaga.
Telefonoa: 94-625 29 53
Faxa: 94-625 24 42
Iturria: 2010-05-14ko 90. BAO,
12641 orria.
Administrari laguntzailea,
Muskizen
Deialdigilea: Muskizko Udala.
Baldintzak:
p Eskola-graduatua, LH1 edo
haien pareko beste tituluren
baten jabe izatea.
p Hirugarren hizkuntza eskakizuna izatea, derrigorrezkoa.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, administrari laguntzaile
lanpostu bat betetzeko deialdia
egin du Muskizko Udalak.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik
zenbatzen hasita.
Informazioa: Muskizko Udala.
San Juan auzoa, 2. 48550 Muskiz.
Telefonoa: 94-670 60 00
Faxa: 94-670 63 63
Iturria: 2010-05-12ko 88.. BAO,
12426 orria.
Behargin espezialista,
Muskizen
Deialdigilea: Muskizko Udala.
Baldintzak:
p Eskola ziurtagiria edo haren
pareko beste tituluren bat izatea.
p B mailako gidabaimenaren
jabe izatea.
p Lehenego hizkuntza eskakizuna, ez da derrigorrezkoa.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, behargin espezialista bat
kontratatzeko deialdia egin du
Muskizko Udalak.
Epea: Egutegiko hogeo egun,
EAOn argitaratzen den egunetik
zenbatzen hasita
Informazioa: Muskizko Udala.
San Juan auzoa, 2. 48550 Muskiz.
Telefonoa: 94-670 60 00
Faxa: 94-670 63 63
Deialdigilea: Barakaldoko
Udala
Baldintzak:
pGizarte laneko edo gizarte
hezkuntzako diplomatu titulua
izatea.
pHirugarren hizkuntza eskakzuna, derrigorrezkoa ez.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, berdintasunerako agente
lanpostu bat betetzeko deialdia
egin du Barakaldoko Udalak.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik
zenbatzen hasita.
Informazioa: Barakaldoko
Udala. Herriko Plaza, z/g. 48901
Barakaldo.
Telefonoa: 94-4789100
Faxa: 94-4789315
Iturria: 2010-05-25ko 97. BAO,
13448 orria.
Bost psikologo,
Aldundian
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pPsikologiako lizentziaduna
izatea.
pHirugarren hizkuntza eskakizuna izatea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, bost psikologo lanpostu
betetzeko deialdia egin du Bizkaiko Foru Aldundiak. Lau lanpostu txanda askekoak izango
dira eta beste lanpostua pertsona ezinduentzat izango da
Epea: 2010-06-07
Informazioa: Bizkaiako Foru Aldundia. Administrazio Publikoaren Saila. Kale Nagusia, 25.
48008 Bilbo.
Telefonoa: 94-406 80 00
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11007 orria.
Basogintzako ingeniaria,
Aldundian
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pBasogintzako ingeniaria izatea.
pHirugarren hizkuntz eskakizuna izatea.
Edukia: Lehiaketa oposizio libre
bidez, basogintzako ingeniari
lanpostu bat betetzeko deialdia
egin du Bizkaiko Foru Aldundiak.
Epea: 2010-06-07
Informazioa: Bizkaiako Foru
Aldundia. Administrazio Publikoaren Saila. Kale Nagusia, 25.
48008 Bilbo.
Telefonoa: 94-406 80 00
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11007 orria.
40 gizarte laguntzaile,
Aldundian
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pGizarte Laneko Diplomatura
edo baliokidea izatea.
pHirugarren hizkuntza eskakizuna izatea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, 40 gizarte laguntzaile
lanpostu betetzeko deialdia
egin du Bizkaiko Foru Aldundiak. 38 lanpostu txanda askekoak izango dira eta beste bi
lanpostuak pertsona ezinduentzat izango dira.
Epea: 2010-06-07
Informazioa: Bizkaiako Foru Aldundia. Administrazio Publikoaren Saila. Kale Nagusia, 25.
48008 Bilbo.
Telefonoa: 94-406 80 00
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11007 orria.
pBigarren hizkuntza eskakizuna izatea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, garraioen ikuskapeneko
zazpi laguntzaile lanpostu betetzeko deialdia egin du Bizkaiko Foru Aldundiak. Sei lanpostu
txanda askekoak izango dira,
eta beste lanpostua pertsona
ezinduentzat izango da.
Epea: 2010-06-07
Informazioa: Bizkaiako Foru
Aldundia. Administrazio Publikoaren Saila. Kale Nagusia, 25.
48008 Bilbo.
Telefonoa: 94-406 80 00
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11007 orria.
Nekazaritzako bost
ingeniari tekniko,
Aldundian
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pIngeniari teknikoa, diplomaduna, arkitekto teknikoa, hirugarren mailako Lanbide Heziketa edo baliokidea izatea.
pHirugarren hizkuntz eskakizuna izatea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, garraioetako teknikari ertain ikuskatzaile lanpostu bat
betetzeko deialdia egin du Bizkaiko Foru Aldundiak.
Epea: 2010-06-07
Informazioa: Bizkaiako Foru Aldundia. Administrazio Publikoaren Saila. Kale Nagusia, 25.
48008 Bilbo.
Telefonoa: 94-406 80 00
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11007 orria.
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pNekazaritzako ingeniari teknikoa izatea.
pHirugarren hizkuntza eskakizuna izatea.
Edukia: oposizio lehiaketa libre
bidez, nekazaritzako bost ingeniari tekniko lanpostu betetzeko deialdia egin du Bizkaiko
Foru Aldundiak.
Epea: 2010-06-07
Informazioa: Bizkaiako Foru
Aldundia. Administrazio Publikoaren Saila. Kale Nagusia, 25.
48008 Bilbo.
Telefonoa: 94-406 80 00
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11007 orria.
Bost mediku, Aldundian
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pMedikuntzako lizentziatura
izatea.
pHirugarren hizkuntza eskakizuna izatea
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, bost mediku lanpostu
betetzeko deialdia egin du Bizkaiko Foru Aldundiak. Lau lanpostu txanda askekoak izango
dira eta beste lanpostua pertsona ezinduentzat izango da.
Epea: 2010-06-07
Informazioa: Bizkaiako Foru Aldundia. Administrazio Publikoaren Saila. Kale Nagusia, 25.
48008 Bilbo.
Telefonoa: 94 4068000
Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO,
11007 orria.
Garraioen ikuskapeneko
zazpi laguntzaile,
Aldundian
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pEskola graduatua, Lanbide
Heziketako lehen gradua, Bigarren Hezkuntzako graduatua
edo baliokidea izatea.
Garraioetako teknikari
ertain ikuskatzailea,
Aldundian
Programazio teknikaria,
Santurtzin
Deialdigilea: Serantes Kultur
Aretoa Erakunde Autonomoa.
Baldintzak:
pHonako titulu hauetakoren
baten jabe izatea:
- Animatzaile soziokulturalaren
goi mailako titulu teknikoa (goi
mailako LH) eta goi mailako
batxilergoko titulua edo haren
pareko besteren bat.
- Dagokion autonomia erkidegoak emandako animatzaile
soziokulturalaren titulua (Euskal Autonomia Erkidegoan, Kultura eta Turismoaren Sailaren
1988ko abuztuaren 30eko
Aginduak ezarritakoari jarraiki)
eta goi mailako batxilergoko
titulua edo haren pareko besteren bat.
- Goi Mailako batxilergoko titulua eta masterra, graduondoko
ikastaroa edo honako espezialitate hauetakoren bateko diploma: kultura-kudeaketa, animazio soziokulturala, helduen
heziketa edo berdintasuneko
politikak, gutxienez 150 ordukoak; horiek egokiro egiaztatu
beharko dira, diplomaz edo bertaratze ziurtagiriaz.
p Derrigorrezkoa hirugarren hizkuntza eskakizuna.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, programazio teknikari
lanpostu bat betetzeko deialdia
egin du Serantes Kultur Aretoa
Erakunde Autonomoak.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik zenbatzen hasita.
Informazioa: Serantes Kultur
Aretoa SKA. Gabriel Aresti
plaza, z/g. 48980 Santurtzi.
Telefonoa: 94-483 92 44.
Faxa: 94-483 40 63.
Iturria: 2010-02-25ko 38. BAO,
5318. orria.
Administrari laguntzailea,
Santurtzin
Deialdigilea: Serantes Kultur
Aretoa Erakunde Autonomoa.
Baldintzak:
p Sarrera-txanda: aipatutako
plaza lortzeko lehentasuna
izango dute %33ko edo hortik
gorako ezintasuna duten pertsonek. Hala ere, plaza sarrera
libreko txandaren bidez eskainiko da, aipatutako ezintasuna
duen hautagairen batek ez
badu hautaketa-prozesua
gainditzen, dagozkion probak
gainditzeko exijitutako gutxieneko puntuazioa lortu ez izanagatik.
p Hautaketa-probetarako
onartu eta horietan parte hartzeko, oinarri orokorretan adierazitako betekizunez gain,
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako graduatua, eskola graduatua eta lehen mailako Lanbide Heziketa edo antzekoren
bat eduki beharko dute hautagaiek, edo hori egiteko eskubideak ordainduta izan beharko
dituzte.
p Ezinduentzat gordetako
txandaren bidez parte hartzen
duten pertsonek % 33ko edo
gehiagoko minusbaliotasuna
aitortuta izan beharko dute
ezinbestean.
p Hizkuntza eskakizuna: derrigorrezkoa bigarren hizkuntza
eskakizuna izatea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, administrari laguntzaile
lanpostu bat betetzeko deialdia
egin du Santurtziko Serantes
Kultur Aretoa Erakunde Autonomoa.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik zenbatzen hasita.
Informazioa: Serantes Kultur
Aretoa SKA. Gabriel Aresti
plaza, z/g. 48980 Santurtzi
Telefonoa: 94-483 92 44.
Faxa: 94-483 40 63.
Iturria: 2010-02-25ko 38. BAO,
5318 orria.
Aparejadorea, Sondikan
Deialdigilea: Sondikako Udala.
Baldintzak:
p Aparejadore, arkitekto tekniko edo horien antzeko tituluren
bat izatea.
p B motako edo maila altuagoko gidabaimena izatea ezinbes-
2010eko maiatzaren 30a • Egitura
Lan eskaintza publikoa 29
tekoa.
p Hirugarren hizkuntza eskakizuna izatea derrigorrezkoa izango da.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
eta irekiaren bidez, aparejadore
lanpostu bat betetzeko deialdia
egin du Sondikako Udalak.
Hautatuak funtzionario kontratua izango du. Lanpostua
administrazio bereziko eskalari
dagokio: Azpieskala Teknikoa,
Erdi Mailako Teknikaria, A sailkapen Taldea, A2 Azpitaldea.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik zenbatzen hasita.
Informazioa: Sondikako Udala.
Goronda Gane Bidea, 1. 48150
Sondika.
Telefonoa: 94-453 31 00.
Faxa: 94-471 03 24.
Iturria: 2009-12-02ko 231. BAO,
25 orria.
Gipuzkoa
Administraria, Ordizian
Deialdigilea: Ordiziako Udala
Baldintzak:
p Batxilergoko titulua, Lanbide
Heziketako Bigarren mailako
titulua edo haren pareko beste
tituluren bat izatea.
p Euskarazko hirugarren hizkuntza eskakizuna, ezinbestekoa.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, administrari lanpostu bat
betetzeko deialdia egin du Ordiziako Udalak.
Epea: 2010-06-03.
Informazioa: Ordiziako Udala.
Kale nagusia, 26. 20240 Ordizia.
Telefonoa: 94388 58 50.
Faxa: 943-80 54 04.
Webgunea: http://www.ordizia.org/
https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/04/23/e1004
599.htm
Iturria: 2010-04-23ko 74. GAO,
85.orria.
Ofizio askotarako ofiziala,
Eibarren
Deialdigilea: Eibarko Udala
Baldintzak:
p LH1 titulua edo baliokidea
izatea.
p B motako gidabaimena izatea.
p Lehenengo hizkuntza eskakizuna, ez da derrigorrezkoa.
Edukia: Eibarko Udalean ofizio
askotazko ofiziala.
Plaza bat betetzeko lehiaketa
oposiziorako deialdia.
Epea: 2010-06-03.
Informazioa: Eibarko Udala.
Hiritarren zerbitzurako bulegoa.
Pegora. Untzaga, 1. 20600
Eibar.
Telefonoa: 943-70 84 00.
Faxa: 943-70 84 16.
Webgunea:
http://www.gipuzkoa.net
https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/04/21/e10044
62.htm
Iturria: 2010-04-21eko 72.GAO,
52. orria.
Arkitektoa, Zizurkilen
Deialdigilea: Zizurkilgo Udala
Baldintzak:
p Arkitekto tituluaren jabe izatea.
p Euskarazko laugarren hizkuntz eskakizuna izatea.
p B motako gidabaimena izatea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, lanaldi erdian jardungo
duen arkitekto bat kontratatzeko deialdia egin du Zizurkilgo
Udalak.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik zenbatzen hasita.
Informazioa: Zizurkilgo Udala.
Teodoro Hernandorena kalea,
6. 20159 Zizurkil.
Telefonoa: 943-69 10 12.
Faxa: 943-69 32 00.
Webgunea: https://ssl4.gipuz-
koa.net/euskera/gao/2010/02
/e1001705.htm
Iturria: 2010-02-15eko 29. GAO,
246.orria.
Informatika ingeniaria,
Aretxabaletan
Deialdigilea: Aretxabaletako
Udala.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, egun erdiz ariko den
informatikan ingeniari lanpostu
bat betetzeko deialdia egin du
Aretxabaletako Udalak.
Baldintzak:
pInformatikan ingeniari titulua
izatea.
pLaugarren hizkuntza eskakizuna.
Epea: Egutegiko hogei egun,
EAOn argitaratzen den egunetik zenbatzen hasita.
Informazioa: Aretxabaletako
Udala. Arratabe Jauregia, Otalora kalea,1. 20550 Aretxabaleta.
Telefonoa: 943-71 18 62.
Faxa: 943-71 18 64.
Webgunea: www.aretxabaleta.com.
Helbide elektronikoa:
[email protected].
Iturria: 2009-11-23ko 222. BOG,
124 orria.
Lapurdi
Garapen iraunkorreko
arduraduna, BAM
elkargoan
Deialdigilea: Baiona Angelu
Miarritze Elkargoa.
Edukia: A mailako lanpostua,
lanaldi osokoa, eta Zerbitzuetako Zuzendaritza Nagusiaren
menpekoa. Eginbeharrak:
p Elkargoaren Klimaren Lurralde plana lantzea.
p Plan horren ekintzak abian
jartzea.
p Estatuaren laguntzen jarraipena egitea.
p Ingurumenarekin lotura duten eztabaidetan Elkargoa ordezkatzea, hala nola, bainatzeko uren kalitateaz, SAGE itsasertza, Natura 2000, ibaien
kontratuak.
p Ingurumenarekin eta garapen iraunkorrarekin lotura duten gaietan lurralde egitura guztietan elkarlanean aritzea (Akitania eskualdea, Pirinio
Atlantikoak, Euskal Herria, Eurohiria, herriko etxeak... ).
Baldintzak:
p Goi irakaskuntza garapen jasangarrian edo ingurumenean
edo hirigintzan.
p Bost urteko esperientzia halako lanpostu batean.
p Informatikaren ezagutza.
p Gaztelania menperatzea.
Epea: 2010-06-25
Webgunea: www.agglo-bab.fr
Eskakizunak: Eskutitza, CV, argazkia eta administrazioan
izandako azken lanpostuaren
agiria bidali behar da honako
helbide honetara: Baiona Angelu Miarritze Elkargoa, Foch hiribidea, 64.115 Baiona.
Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/showOfferExt/offerId/65139
Adinekoen etxeko
zuzendaria, Hendaian
Deialdigilea: Hendaiako Gizarte Ekintzako Zentroa.
Edukia: Lurralde mailako funtzio publikoko lanpostua, A
mailakoa. Hendaiako Gizarte
Ekintzako Zentroko (CCAS)
zuzendariaren eta presidentearen agindutara, menpeko adinekoen etxeko zuzendari lana
egin beharko du. Zentroak 67
ohe eta 12 UHR ditu. Zahar
etxean daudenen bizi kalitate
eta errespetu baldintzak betearazi beharko ditu, langile taldea
kudeatu, animazioak antolatu,
finantza kudeaketa egin, eta
Gizarte Ekintzaren politikak
betearazi beharko ditu.
Baldintzak: Lehen mailako
diploma, eta Lurraldeko Funtzio
Publikoko langile izan beharko
du. Gerontologia ezagutu
beharko du, eta antzeko egoitza batean esperientzia izan
beharko du.
Epea: Beranduenik 2010eko
abuztuaren 1ean bete beharreko lanpostua.
Eskakizunak:
C. Barthe, Hendaiako CCASeko
zuzendaria. Jardinen karrika, 9,
PK 60150. 64701 Hendaia.
Iturria:
http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/sh
owOfferExt/offerId/61052.
Ur zerbitzuetako
zuzendaria, Baionan
Deialdigilea: Baionako Herriko
Etxea.
Edukia: Baionako udal zerbitzu
teknikoetako zuzendariaren
barruan, honako eginbehar
hauek izango ditu:
p Ur zerbitzuen kudeaketa. 36
laguneko lan taldea gidatu
beharko du, eta arlo teknikoa,
ingurumenarena, administrazioarena, araudiarena eta
komertziala antolatu beharko
ditu.
p Ekintza estrategikoak aitzineratu beharko ditu. Aurrekontua
landu eta diru laguntzak bilatu.
pBeste udal zerbitzuekin elkarlana egin beharko du.
Baldintzak:
p 2010eko irailean bete beharreko lanpostua.
p Goi hezkuntza (bac +5
gutxienez). Hidraulikan eta
edateko uraren banaketan eta
ekoizpenean ezagutzak izan
beharko ditu.
p Antzeko lanpostu batean
esperientzia izan beharko du,
batez ere kudeakuntzan.
p Lurralde kolektibitateen funtzionamendua ezagutu beharko du.
p Informatika menperatu
beharko du.
Egitura • 2010eko maiatzaren 30a
30 Lan eskaintza publikoa
Webgunea: www.ville-bayonne.fr
Epea: 2010-06-30.
Eskabideak: Eskutitza, CV eta
argazkia bidali beharko da, postaz, honako helbide honetara:
Baionako auzapeza. Herriko
Etxea, Leclerc marexalaren hiribidea, 1. 6004 PK, 64109 Baiona.
Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/showOfferExt/offerId/64967
Giza baliabideetako
teknikaria, Bidarten
Deialdigilea: Bidarteko Herriko
Etxea.
Edukia: B edo C mailako lanpostu publikoa. p C (cadre B ou
C). Giza Baliabideetako zuzendariaren agindupeko lana. Eginbeharrak:
p Udal langileen eta Herriko
Etxearen menpeko erakundeetako langileen ordainketaz arduratuko da.
pUdal langileen lanaldia eta
lanpostuak kudeatu beharko
ditu.
pLangile berrien biltzean eta
formakuntzan parte hartuko
du.
p Berehala bete beharreko lanpostua.
Baldintzak:
pAntzeko lanpostu batean esperientzia izatea.
pUdal langileen estatutua eta
ordainketa sistemak menperatzea.
pAntolakuntza, zuhurtasuna,
harremanetarako erraztasuna...
Epea: 2010-05-31.
Webgunea: www.bidart.fr
Eskabideak: Eskutitza eta CVa
igorri behar da honako helbidera: Bidarteko Auzapeza. Sauveur Atxoarena plaza, 64210 Bidarte.
Posta elektronikoa:
[email protected] (eskabideak
bidaltzeko ere balio du).
Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/showOfferExt/offerId/64576
Legelaria, Bidarten
Deialdigilea: Bidarteko Herriko
Etxea.
Edukia: A edo B mailako lanpostua. Hautetsiak, zerbitzuen
zuzendaritza eta zerbitzuak
berak aholkatu beharko ditu
lege kontuetan. Eginbeharrak:
p Herriko Etxearen dosierrak
kudeatzea.
p Administrazioaren erabakien
legezkotasuna kontrolatzea.
p Proiektuak gainbegiratzea.
p Ikerketa juridikoak egitea.
p Berehala bete beharreko lanpostua.
Baldintzak:
pAntzeko lanpostuan esperientzia izatea.
pZuzenbide publikoa eta pribatua ezagutzea.
p Lurralde kolektibitateen funtzionamendua menperatzea.
Epea: 2010-05-31.
Webgunea: www.bidart.fr
Eskabideak: Eskutitza eta CVa
igorri behar da honako helbidera: Bidarteko Auzapeza. Sauveur Atxoarena plaza, 64210
Bidarte.
Posta elektronikoa:
[email protected] (eskabideak
bidaltzeko ere balio du).
Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/showOfferExt/offerId/64544
Nafarroa
Kazetaria, Nafarroako
Gobenuan
Deialdigilea: Nafarroako Gobernua.
Baldintzak:
pKazetaritzan lizentziaduna
izatea edo hura eskuratzeko
moduan egotea.
Edukia: Oposizio lehiaketa libre
bidez, kazetari lanpostu bat betetzeko deialdia egin du Nafarroako Gobernuak. A mailako
funtzionario kontratua izango
dute hautatuek.
Epea: 2010-06-21
Informazioa: Nafarroako Gobernua. Sartzeko hautaketa
zerbitzua.
Telefonoa: 848-42 71 00
Helbide elektronikoa: [email protected]
Iturria:
http://www.navarra.es/home_
es/Servicios/ficha/3518/Periodista-Oposicion#presentacion
Nafarroa
Beherea
Zerbitzuetako zuzendaria,
Garazi-Baigorrin
Deialdigilea: Garazi-Baigorriko
Herri Elkargoa.
Lanpostua: Herri Elkargoko
zerbitzuetako zuzendaria behar
da. Presidentearekin elkarlanean ariko da, eta honako eginbehar hauek izango ditu: elkargoaren segurtasun juridikoaz,
administratiboaz eta finantzarioaz arduratu beharko du; hautetsiak aholkatu beharko ditu;
dosierren jarraipena egin; herri
elkargoaren erabakiak prestatu
beharko ditu, indarrean jarri eta
betearazi; finantza eta ekonomia estrategia finkatu beharko
ditu; aurrekontuak prestatu;
kontabilitatea eraman; erosketa publikoak gainbegiratu; giza
baliabideak kudeatu; eta instituzioekin elkarlanean jardun
beharko du.
Baldintzak:
pLurralde kolektibitateen
zuzenbidea ezagutzea.
pAurrekontuen prestakuntza
eta kontabilitatea menperatzea.
pEuskaraz jakitea kontuan hartuko da.
Epea: 2010-06-14.
Eskabideak: Eskutitza, CVa eta
egoera administratiboa zehazten duen agiria (edo lehiaketa
publikoa gainditu izanaren
kopia) bidali behar dira honako
helbide honetara: Centre de
Gestion de la Fonction Publique Territoriale des PyreneesAtlantiques, Maison des Communes, BP 609 64006 Paue.
Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com/jobSearch/showOfferExt/offerId/64135.
Bekak
Multimedia komunikazioa
unibertsitate masterra
Deialdigilea: Euskal Herriko
Unibertsitatea.
Edukia: Eraginkortasuna, sormena eta kalitatea dira multimedia komunikazioan diharduten profesionalen erronka
nagusiak, eta haien eguneroko
zeregina hainbat euskarritarako
produkturik egokienak diseinatzea eta ekoiztea. Multimedian
trebakuntza berezi hori lortu
nahi duten graduatu edo lizentziatu berrientzako da Master
ofizial hau. Baita komunikabideetan lanean ibili eta birziklatzeko eta etengabe prestatzeko
gogoa daukaten profesionalentzako ere.
Helburuak:
pKomunikatzeko gaitasuna
garatzea, unibertso multimediaren komunikazio-egoera
bakoitzean egokienak diren
baliabideak aintzat hartuz.
pMultimedia produktuen diseinuan eta ekoizpenean trebatzea, bereziki euskarri berrietan
eta kazetaritza eredu emergenteak erakusten dituztenetan.
pMasa-hedabideen merkatuan
zein aldebikotasuna daukaten
beste komunikabideen erabilpenak eta kontsumoak aztertzea, produktuen eraginkortasuna eta erakargarritasuna
bermatzeko asmoz.
Sarbiderako betekizunak:
pKomunikazio-ikasketak eginik
izatea:
-Kazetaritzan lizentziaduna.
-Ikus-entzunezko komunikazioan lizentziaduna.
-Publizitate eta Harreman
Publikoetan lizentziaduna.
-Komunikazio-ikasketak egin ez
dituzten ikasleentzat plazen
laurdena erreserbatuko da.
pIkasleen onarpenerako hona-
ko hauek izango dira kontuan:
-Komunikabideetako testuak
egiteko gaitasuna.
-Komunikabideetan egindako
lanen dosierra.
-Kasu guztietan sarbidea lortzeko ezinbesteko baldintza izango
da lizentzia euskaraz egin izana
edo EGA edo baliokidea izatea.
Eskaerak aurkezteko:
http://www.ehu.es/p200home/eu
Epea: 2010-07-02.
Dokumentuak:
pIkasle guztiek dokumentazio
hau aurkeztu beharko dute:
-NAN edo pasaportearen fotokopia.
-Tituluaren fotokopia.
-Egiaztagiri akademikoaren
fotokopia, karrerako irakasgai
guztien kalifikazioak eta deialdiak zehaztuta.
-Lanen dosierra (egindako
lanak edo argitalpenak)
-Beste meritu batzuk.
pHomologatu gabeko atzerriko
titulazio bat duten ikasleek,
aurretik aipatutakoaz gain,
honako dokumentu hau aurkeztu beharko dute:
pTituluaren eta egiaztagiri akademikoaren zinpeko itzulpena,
EAEko hizkuntza ofizialetako
batean.
Informazioa eta dokumentuak
aurkezteko lekua: Gizarte eta
Komunikazio Zientzien Fakultateko idazkaritzan. Sarriena
auzoa z/g, 48940 Leioa (Bizkaia).
Telefonoak: 94-601 22 91 (Deikunde Intxaurraga) 94-601 27
31 (Agurtzane Elordui), 94-601
30 06 (Carmen Pontes)
Posta elektronikoa: multimediakomunikazioa.masterra.idaz
[email protected]
[email protected]
Webgunea: www.multimediakomunikazioa.info
Hedabideekin lotutako
proiektuetarako
Berria beka
Deialdigilea: Berria Hedabideen Fundazioa.
Edukia: Berria Hedabideen
Fundazioak, Euskarazko Komunikazio Taldearen laguntzaz,
beka baterako deialdia egin du,
euskara, hedabideak eta teknologia berriak kontuan hartuta
proiektu berriak sortu eta martxan jartzeko.
Oinarriak:
pEnpresa, hedabide edo bestelako proiektu berriak sortzea
lortu nahi da bekaren bidez.
Euskarazko hedabideen eremuan, teknologia berrietan
oinarrituta, komunikaziorako
egitasmoa izan beharko du:
komunikazio proiektu edo
enpresa ere izan daiteke.
pBanaka edo taldeka parte
hartu ahal izango da, parte-hartzaileak norbanakoak izanik.
pParte hartzen duenak honako
hau aurkeztu beharko du:
a) Proiektuaren egilearen edo
egileen curriculum laburra.
b) Proiektuaren azalpen txostena, landu nahi den ideia ahalik
gehien zehaztuta.
pProiektu bat baino gehiago
aurkeztu ahal izango ditu pertsona edo talde bakoitzak.
pAurkeztu den proiektua martxan jarri aurretik behar dituen
azterketa eta lanketak egiteko
baliatuko da beka: enpresa egituraren azterketa, alde teknikoen azterketa, antolaketa, merkatu azterketa eta abar.
pBekadunak, hiruhilero, epaimahaiari proiektuaren berri
emango beharko dio.
pJasotako proiektu guztiak
Berria Hedabideen Fundazioak
izendatutako epaimahaiak
aztertuko ditu. Epaimahaia bost
lagunek osatuko dute.
pEpaimahaiak aukera izango du
beka eman gabe uzteko.
pBekaren irabazleak idatziz
onartu beharko du berau.
pBekaren laguntza honela jasoko du irabazleak: laurdena, beka
eman eta onartzen duenean;
erdia, beranduen handik hiru
hilabetera, egiten ari den lanaren xehetasunak bilduko dituen
lehen informea aurkeztu eta
epaimahaiak onartu ondoren
(epaimahaiak egindako lana
baloratu eta ontzat ematen ez
duenen); azken laurdena,
proiektua amaitu eta epaimahaiaren oniritzia jaso ondoren.
pEgileak proiektua aldatzeko
aukera izango du, betiere
aldaketarako nahikoa arrazoi
badago, eta epaimahaiak
aldaketa onargarritzat jotzen
badu.
pEpaimahaiaren erabakiak
onartu beharrekoak dira bai egilearentzat bai BERRIA Hedabideen Fundazioarentzat.
pBERRIA Fundazioak edo Euskarazko Komunikazio Taldeak
aukera izango dute egilearekin
batera proiektua garatzeko,
baina ez inolako derrigortasunik.
pInformazio gehiago: [email protected].
pProiektuaren jabea egilea da.
Iraupena: gehienez urtebeteko
epea proiektua garatzeko; luzatzeko aukera ere egongo da.
Ordaina: 15.000 euro proiektua
martxan jartzeko. Berria Hedabideen Fundazioak eta Euskarazko Komunikazio Taldeak
dituzten baliabideak erabiltzeko
aukera. Landutako proiektua
martxan jartzeko laguntza.
Epea: 2010-06-11.
Proiektuak entregatzeko:
p Berria Fundazioa. Iratxe
Monasterioa, 45. 13.a. 31011 Iruñea.
pBerria Fundazioa. Martin Ugalde kultur parkea. 20140 Andoain.
[email protected]
Iturria: BERRIA.
2010eko maiatzaren 30a • Egitura
Publizitatea 31
Egitura • 2010eko maiatzaren 30a
32 Finantza sistema
Benetako ordua iritsi da
Amaitu dira txantxak. Espainiako
Bankuak, Cajasurren esku hartuta,
bat-egiteak azkartzeko mezu zuzena
bidali die kutxei asteon.
Moldaketa garaia aurrezki kutxentzat
25
Euskal kutxak egoera hobean
Mapa aldatzera doa
(Finantza kaudimena %, 2009)
(Aktibo kopuruaren arabera, 2009,
mila milioi eurotan)
Egoera onean
Egoera ahulean
Arrisku egoeran
BBK
Caixa
271
20
ragarrita zegoen urte hau
Espainiako finantza sistemarentzat annus horribilis
bat izan zitekeela, eta itxura hori hartzen hasia da.
Urtebete iragan da Espainiako
Bankuak Gaztela-Mantxako aurrezki kutxa (CCM) salbatu zuenetik. Operazio horren ondotik,
Espainiako Bankuak jakinarazi
zien larri zebiltzan aurrezki kutxei, CCM bezala bukatu nahi ez
bazuten, kapitalizazio berria lortzeko modu bakarra zutela: euren
arteko bat-egitea.
Aurrezki kutxen mapa errotik
aldatzera doala gauza jakina den
arren, hilabeteak joan eta hilabeteak etorri, negoziazio ugari egon
dira eta, tokian tokiko gobernuak
direla edo lurraldeen arteko mesfidantzak direla, azkenean oso
proiektu gutxi gauzatu dira. Horietako bat Nafarroako Kutxak, Cajacanariasek eta Caja Burgosek osatutakoa da, Banca Civica —Caja
Avilak asteon hor sartzeko eskaera egin du—. Hain justu, bat-egite
birtual baten bidez egingo den
proiektu hori uztailean jarriko da
indarrean, eta, horregatik, bat-egite guztien artean aurreratuena da.
Espainiako Bankuari pazientzia amaitu zaio, ordea. Hainbat
negoziazioren ostean, Cajasurrek
Malagako Unicajarekin bat egiteari uko egin ostean, Espainiako
Bankuak aurreko asteko larunbat goizaldean Cajasurren esku
hartu zuen. Bide batez, mahai
I
Caja Madrid
gainean kolpe bat jo eta beste aurrezki kutxa guztiei mezu garbi
bat igorri zien: bat-egite prozesuetan parte hartu nahi ez duenari
Cajasurren patua geratuko zaio.
Kordobako aurrezki kutxa hori
Elizaren eskuetan zegoen eta kiebran zegoen: 440 milioi euroren
baliabide propioak zituen, baina
gutxienez 967 milioirenak izan beharko lituzke. Hala, Cajasurrek
irauteko beharrezkoa duen dirua
FROB funtsak jarriko du, baina
erakundea kiebrara eraman dutenak zuzendaritzatik atera eta
hiru pertsona independente jarri
ditu Espainiako Bankuak.
Bigarren ohartarazpena
Esku hartzeaz gain, asteon beste
kolpe bat jo du mahai gainean:
aurrezki kutxei ohartarazi die
ekainaren 30ean bukatuko dela
FROB funtsara diru eske jotzeko
epea, eta, hartara, ordurako inolako bat-egite edo bateratze prozesutan sartua ez dagoen ezein
kutxak ezingo du gerora Espainiako Bankuaren atea jo.
Cajasurren esku-hartzeak eta
ohartarazpen horrek izan dute
eraginik. BBKri eta Caja Madridi
ezezkoa eman ostean, Caja Mediterraneak (CAM), zeinak finantza
arazo handiak baititu, Asturiasko Cajastur, Caja Extremadura
eta Caja Cantabria kutxekin bat
egingo du. Hala jakinarazi dute
aste hasieran. Aktibo kopuruaren aldetik Espainiako hirugarren kutxa osatuko dute. Dena
den, hasieratik proiektua hondo-
192
CAM+Cajastur+Cantabria+Extremadura
135
Bancaja
15
111
Kutxa
Euskadiko
Kutxa
10
Banco Guipuzcoano
Caja Burgos
Banco Popular
Vital
CAN
Caixa
C. Catalunya+Tarragona+Manresa
81
Cajacanarias
Caja Madrid
Banca Civica (CAN)
59
Caja Duero+Caja España
47
Santander
BBVA
5
0
Caixa Galicia+Caixanova
Caja Avila
Caja España
Caja Segovia
Core kapitala
Joxerra Senar
46
Ibercaja
Caixa Galizia
Caixa Catalunya
CAM
44
Unicaja+Jaen
35
Cajasur
Cajasol+Caja Guadalajara
30
Berankortasuna
2,0
2,5
3,0
BBK
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
30
6,5
ITURRIA: ERREDAKZIOAN LANDUA
ratu ez dadin, gutxienez FROBetik 1.600 milioi euro beharko dira.
Gainera, Caja Murcia, Caja Granada, Sa Nostra eta Penedesko Kutxa hitz egiten ari dira beste bategite birtual bat gauzatzeko. Horri
gaineratu behar zaio Galiziako bi
kutxek akordiorako oinarriak
adostu dituztela bat egiteko, eta
Caja Duero eta Caja Españaren arteko bat-egitea eta Kataluniako
hiru kutxaren arteko bi bateratze
prozesu abian daudela. Hurrengo
asteetan tankera bereko albiste
gehiago etorriko dira, eta kutxen
mapa are gehiago aldatuko da.
FROBera jotzeko azken eguna
apur bat gehiago atzeratu badaiteke ere, denbora amaitzen ari zaie.
Nazioartetik ere etorri zaie abisua. «Gaur egin daitekeena ez
utzi biharko», gogorarazi die asteon kutxei Joaquin Almunia Europako Batzordeko Lehiarako ko-
misarioak. Nazioarteko Diru
Funtsak, berriz, kutxen pribatizazio partziala aldarrikatu du.
Bai kaudimen aldetik, bai berankortasun tasa aldetik, Espainiako kutxa zein bankuekin alderatuta, Hegoaldeko kutxak egoera nabarmen hobean daude, eta
horrek pribilegiozko abantaila
ematen die; egoerak zer eskainiko
zain egon ahal izatea. Orain arte
urrats esanguratsu bakarra Nafarroako Kutxak eman du, Banca
Civicaren bidez. BBK ahalegindu
da lehenik CCMrekin eta gero CAMekin bateratze prozesuak negoziatzen. BBK-k argi du, zailtasunak dituzten kutxak aukera bat
diren moduan, bateratze proiektuak gidatzea dagokiola. CAMen
kasuan, Valentziako PPk botere
banaketan parekotasuna nahi
izatea oztopo izan da akordiorako.
Vital Kutxak aitortu du bi
proiektutan sartzeko eskaintzak
jaso dituela baina euskal kutxen
arteko bat-egite baten zain geratzea hobetsi duela. Haatik, Eusko
Jaurlaritzak argi utzi du bat-egitea ez dela aurten etorriko, eta negoziazioei aurrerago berrekitea
da alderdien eta beste aurrezki
kutxen irizpidea.
Haatik, egoerak euskal kutxei
ere eragingo die. Espainiako Bankuak hirugarren kolpea jo du mahai gainean. Iaz zalantzazko kredituen gaineko horniduren baldintzak leundu zituen, eta zorroztea erabaki du asteon. Ondorioa
da kreditu berankorren arriskua
estaltzeko hornidura handiagoak
beharko dituztela finantza erakundeek: ondorioz, irabaziak murriztu egingo zaizkie batzuei, eta
beste batzuk kinka larrian utziko
ditu. Cajasur gehiago agertuko dira. Benetako ordua iritsi da.
FROB, Espainiako Bankuaren salbamendu funtsa
Zer da FROB?
Bankuen Moldaketa Ordenaturako Funtsa deritzo. 2009ko
ekainaren 26an onartu zuen
Espainiako Gobernuak, dekretu bidez.
Zertarako da?
Bi helburu nagusi ditu: batetik,
aurrezki kutxen arteko bat-egite prozesu batzuetan baliabide
propioak sendotzea, beharrezko kapitala banatuta; bestetik,
Espainiako Bankuak arazo larritan diren aurrezki kutxetan
esku hartu ondoren, erakunde
horiek irauteko beharrezko kapitala jartzea, kontuak orekatu
eta ondoren saltzeko.
Zenbat diru du
horretarako?
Hasiera batean, 9.000 milioi
euro jarri dituzte. 6.750 milioi
euro Estatuko Aurrekontu
Orokorren bidez finantzatu dira,
eta beste 2.250 milioi euro
bankuek eta aurrezki kutxek
sortutako berme funtsetik
atera dituzte. Hala ere,
Espainiako Gobernuak funtsa
90.000 milioi eurora
zabaltzeko aukera irekita utzi
du hasieratik.
Zenbat erakundek erabili
dute FROBeko dirua?
Orain arte,bederatzik.Batetik,
aurrezki kutxen arteko hiru bategite prozesutan FROBek jarri
du dirua.Kataluniako Manlleu,
Sabadell eta Terrassako kutxetan 380 milioi euro jarri dira;
Catalunya,Tarragona eta Manresako kutxen arteko bat-egitean,1.250 milioi,eta Caja Duero eta Caja Españaren artekoan, 525 milioi.Bestetik,Cajasu-
rren esku hartu ostean,beste
550 milioi jarri dira.Orain arte,
beraz,guztira,2.705 milioi euro.
Zergatik behar dute
kutxek birkapitalizatu?
Batetik, Espainiako finantza
sistemaren jarduera oso lotuta egon da etxebizitza merkatura. Zenbat eta menpekoago,
orduan eta arrisku handiagoa.
Espainiako Bankuaren arabera, 165.000 milioi eurokoa da
etxegintzari lotutako kreditu
arriskua. Bestetik, 2011 edo
2012 aldera Basilea III jarriko
da indarrean, eta kaudimenaren inguruan eskakizun zorrotzagoak izango dira. Horretara
egokitzeko, birkapitalizatu
beharra dute.
Nork hartzen ditu
erabakiak?
Zuzendaritza batzorde batek.
Bertako zortzi kideak Elena
Salgado Ekonomia ministroak
izendatzen ditu, baina horietako bost Espainiako Bankuak
proposatzen ditu, eta beste
hiru, finantza erakundeen berme funtsak, hots, bankuek.