Documentación del monasterio de San Salvador de Oña I

Transcripción

Documentación del monasterio de San Salvador de Oña I
Serie CORHEN, 1
Documentación del monasterio de
San Salvador de Oña I (822-1280)
1
María Jesús Torrens Álvarez (coord.)
Jaime González Gómez
Carmen Isasi Martínez
Concepción Mendo Carmona
Carmen Moral del Hoyo
Emiliana Ramos Remedios
Javier Rodríguez Molina
Madrid, 2016
ISBN: 978-84-617-4006-2
Serie: Corpus Histórico del Español Norteño (CORHEN)
Dirección: María Jesús Torrens Álvarez (ILLA-CSIC)
Título de la obra:
Documentación del monasterio de San Salvador de Oña I (822-1280)
Autores:
María Jesús Torrens Álvarez (ILLA-CSIC), coordinadora
Jaime González Gómez (Universidad de Sevilla)
Carmen Isasi Martínez (Universidad de Deusto)
Concepción Mendo Carmona (Universidad Complutense de Madrid)
Carmen Moral del Hoyo (Universidad de Cantabria)
Emiliana Ramos Remedios (Universidad del País Vasco)
Javier Rodríguez Molina (Universidad de Granada)
Con la colaboración de Elisa Ruiz (Universidad Complutense de Madrid)
Esta publicación ha sido realizada en el marco del Proyecto de Investigación del Plan
Nacional FFI2012-36813.
© De los autores
Madrid, 2016
ISBN: 978-84-617-4006-2
INTRODUCCIÓN
San Salvador de Oña
1
La Documentación del monasterio de San Salvador de Oña I (822-1280) que aquí presentamos
constituye la primera monografía de la serie Corpus Histórico del Español Norteño
(CORHEN) <corhen.es>, que pretende ofrecer un creciente volumen de documentos
privados de las variedades castellanas del centro-norte peninsular, con el objetivo
principal de que sirvan de base para el estudio y la reconstrucción de la historia del
castellano.
El monasterio de San Salvador de Oña se encuentra en la Bureba burgalesa, a los pies de
los Montes Obarenses, últimas estribaciones por el este de la Cordillera Cantábrica.
Dominio territorial y político de los condes de Castilla, fue Sancho García, nieto de Fernán
González, quien el 12 de febrero de 1011 funda el cenobio para su hija Tigridia, habiendo
ya casado a sus otras dos hijas, una con el rey de Navarra Sancho III el Mayor y otra con el
conde de Barcelona Ramón Berenguer el Curvo.
Monasterio inicialmente dúplice, será Sancho el Mayor de Navarra, yerno del conde
fundador, quien en 1033 suprima la comunidad de monjas, introduzca a los monjes
cluniacenses y nombre abad de Oña, tras un breve mandato de don García, al prestigioso
San Íñigo, probablemente con anterioridad a que acabara el año 1034. Ya por entonces San
Salvador de Oña se había convertido en un destacado señorío con monasterios, iglesias y
heredades, con un amplio territorio de las actuales provincias de Burgos, Cantabria y
Palencia.
Recordemos que frente a la proliferación de pequeños cenobios de creación muchas veces
familiar que salpican la geografía hispánica en la Alta Edad Media, la llegada de la orden
benedictina supuso la concentración de los monjes en comunidades mucho mayores, con
el despunte de algunos monasterios de fundación condal o regia dotados de un rico
patrimonio, que lo fueron incrementando al tiempo que imponían su hegemonía sobre
amplios territorios. En el primer tercio del siglo XI Sancho el Mayor opta por la
europeización de sus tierras navarras, aragonesas y castellanas, para lo que, entre otras
cosas, favorece la llegada de monjes de Cluny; similar apoyo y patrocinio, con la entrega
de monasterios y tierras, encuentra la poderosa abadía francesa en los reyes castellanoleoneses Fernando I y, muy especialmente, Alfonso VI, que en 1080 declara oficial la
sustitución de la liturgia hispánica por la romana.
En Burgos, San Pedro de Arlanza, San Pedro de Cardeña, Santo Domingo de Silos y San
Salvador de Oña son cuatro de esos grandes centros monásticos benedictinos. Otros, como
Nuestra Señora de Bujedo de Juarros, Santa María de Herrera, Nuestra Señora de Rioseco
y Santa María La Real de Las Huelgas, se fundaron tras la reforma de la regla benedictina
2
llevada a cabo por San Bernardo de Claraval, monasterios cistercienses que robaron
protagonismo a los benedictinos. Algunos, como San Pedro de Gumiel de Izán, se
convirtieron en cistercienses tras haber sido benedictinos. Un tercer grupo lo forman los
premonstratenses de San Cristóbal de Ibeas de Juarros, Nuestra Señora de Bujedo de
Campajares o Nuestra Señora de la Vid, una de las dos primeras congregaciones de esta
orden menor en España (h. 1140), solo dos décadas posterior a la fundación de la orden
por San Norberto (1120). Tanto la orden benedictina como las que le sucedieron después se
introdujeron en Hispania desde Francia, y de allí vinieron numerosos monjes a los centros
burgaleses, principalmente francos a los benedictinos y occitanos a los cistercienses
(Hernández 2009: 275; cfr. Torrens 2014).
Los documentos
Es, por tanto, San Salvador de Oña uno de los cuatro grandes centros benedictinos de la
Castilla medieval, el más poderoso durante largo tiempo, y sin duda el más importante
para nuestros intereses por ser el único que conserva un considerable volumen de
documentación original, si bien no comparable con el abundante patrimonio documental
de los monasterios leoneses coetáneos. Oña cuenta con unos pocos diplomas anteriores a
1011, y aunque todavía son relativamente escasos los originales del s. XI, los manuscritos
van aumentando a medida que avanza la cronología.
La colección Documentación del monasterio de San Salvador de Oña I (822-1280) está formada
por 253 documentos de las fechas extremas señaladas, si bien el primero no es original,
sino que se conserva en una copia de mediados del siglo XIII. El primer original es del 944
(CORHEN0002).
Como decíamos al inicio, el Corpus Histórico del Español Norteño está integrado
exclusivamente por documentación privada, lo que significa que quedan excluidos los
escritos reales y propiamente eclesiásticos. Historiadores, paleógrafos y diplomatistas e
historiadores de la lengua han analizado con profusión los documentos de la cancillería
real, erigida (la de Fernando III y Alfonso X) en norma y modelo lingüístico. Los escritos
de carácter particular o privado, en cambio, se han visto relegados al olvido, a pesar de
que es precisamente en ellos donde podremos rastrear la variedad lingüística del lugar de
escrituración. Por eso, solo damos cabida a los contratos entre particulares o entre
instituciones y particulares, generalmente compraventas, intercambios, donaciones,
avenencias, etc., y otros escritos cuyos participantes y escribano comparten el mismo
ámbito geográfico.
Para la historia de la lengua, el documento de archivo cuenta con la ventaja de su datación
cronológica explícita. Incluso los textos interpolados, los falsos diplomáticos o las copias
temporalmente cercanas al original son representativas de la lengua del momento, frente a
la mayoría de las obras literarias, conservadas en testimonios muchas veces más de un
siglo posteriores al original. Una gran parte del fondo oniense carece de elementos de
validación, lo que en el caso de la documentación privada en absoluto implica su falta de
autenticidad. Esto supone una dificultad para determinar el carácter original o no de los
diplomas, especialmente de los escritos en letra visigótica y de los que se han ocupado
investigadores como Ruiz Asencio (2008) y Vivancos (2011). Por eso, siempre que existan
dudas razonables sobre la originalidad del documento editado, se hará constar al inicio del
regesto. Solo en casos excepcionales hemos incluido en el corpus documentos conservados
en copias muy posteriores al original, cuando la antigüedad o singularidad de este así lo
aconsejaba, como sucede con el del año 822, transmitido por un manuscrito de mediados
del s. XIII.
3
Otra característica de la documentación privada de los siglos X al XIII es que carece casi
sin excepción de data tópica. Lejos de identificar, como con frecuencia sucede, el fondo
archivístico al que pertenece con el centro de emisión, hemos hecho el esfuerzo de intentar
reconstruir el lugar donde el documento fue escriturado, a veces sin poder concretar más
allá de la región histórica, como por ejemplo la Bureba o el alfoz de Burgos. Aun a riesgo
de cometer errores, la adscripción acrítica del diploma al monasterio o catedral entre cuyos
fondos se conserva nos parece un desacierto mayor que puede dar lugar a interpretaciones
equivocadas.
En cuanto a la lengua que presentan los documentos, su cronología permite analizar la
contienda entre los códigos latino y romance antes del definitivo triunfo de este último. El
surgimiento del romance en la escritura no puede valorarse en su justa medida sin el
estudio de la tradición latina precedente y coetánea, y el hibridismo latino-romance
característico de buena parte de esta documentación es clave para aquilatar la
representatividad lingüística de estos textos. Y es el fondo de San Salvador de Oña
prácticamente el único que nos permite rastrear los rasgos escriturarios y lingüísticos
burgaleses, o más bien del norte burgalés, con una continuidad temporal de la que carecen
los restantes fondos.
El castellano norteño
Ya Menéndez Pidal (1950 [1926]: 514) en sus Orígenes del español decía: “resulta que más de
las tres cuartas partes de la Península carecen de un dialectalismo rico en variedades
numerosas y primitivas comparables a las de la zona septentrional”. En la considerada su
obra cumbre, a partir del estudio de la documentación de los siglos IX-XI llegaba a la
conclusión de que el castellano había nacido en Cantabria y zonas limítrofes, área que "nos
aparece en su evolución lingüística como región más indócil a la común evolución de las
otras regiones, más revolucionaria, más inventiva, original y dada al neologismo"
(Menéndez Pidal 1950: 487). De los muy diversos fenómenos descritos a lo largo de las
páginas de Orígenes, en sus "Conclusiones" Menéndez Pidal seleccionaba unos pocos
rasgos fonéticos que le permitían distinguir el castellano de los otros dialectos, y de la
comparación de la distribución de esos rasgos en los siglos IX-XI y el siglo XX concluía la
identificación de aquel castellano primitivo con el español moderno, tras un proceso de
4
expansión política y lingüística del reino de Castilla hacia el sur en forma de cuña
invertida, rompiéndose así la primigenia continuidad geográfica del romance
septentrional. De este modo, el castellano se define como un dialecto innovador y
homogéneo que fija de manera más decidida y temprana determinadas soluciones
fonéticas, frente al carácter más conservador e indeciso de las variedades vecinas, sobre las
que se va imponiendo aquel a medida que avanza la reconquista. Años después de la
última edición de Orígenes, R. Lapesa (1981: entre 192 y 193) desarrolló la reconstrucción
de la expansión castellana en el mapa de este mismo nombre, en el que trazaba las
diferentes fases de esta progresión trasplantando o proyectando al plano lingüístico las
sucesivas fases de expansión política del reino, pero sin añadir ningún apoyo documental
distinto a los aportados por Pidal para la época de orígenes.
Sorprende que una teoría de tal trascendencia para la historia de la lengua española haya
sido aceptada y repetida hasta la saciedad, con escasa disidencia hasta fecha reciente, y
que sin embargo la documentación medieval del antiguo condado y después reino de
Castilla no haya sido objeto de investigaciones sistemáticas. Al margen de la polémica
muchas veces científicamente estéril sobre cuáles son los textos castellanos más antiguos,
Santa María de Valpuesta y sus cartularios suponen un hito por su temprana redacción y
las innumerables muestras de romance que ya contiene el Becerro Gótico (ss. IX-XII). Para
algunos es aquí donde debe situarse "la cuna" del castellano, entre el norte de Burgos y el
occidente alavés, en la diócesis de Valpuesta que, como heredera de la de Oca, extendía su
jurisdicción por tierras de la Castella Vetula, este de Cantabria y occidente de Vizcaya y
Álava (Ramos Remedios 2001), hipótesis que ha cobrado nuevo vigor con la reciente
publicación de los cartularios valpostanos (Ruiz Asencio et al. 2010).
En cuanto a la caracterización del castellano primitivo propuesta por Menéndez Pidal, las
revisiones y críticas, cada vez más numerosas y de mayor calado, han venido casi
exclusivamente de los datos ofrecidos por la dialectología moderna, no del análisis de la
documentación medieval y posterior. El salto del siglo XI al XX se sigue, pues,
produciendo, y a pesar de que estemos hablando de la "cuna del castellano", la
documentación medieval del centro-norte peninsular continúa a la espera de que los
investigadores la analicemos de manera sistemática. De hecho, son muchos los fondos
todavía inéditos y muchos también los necesitados de una nueva edición con criterios
filológicos. De ahí la necesidad de recurrir a las fuentes primarias antiguas para
reconstruir la historia del castellano desde sus comienzos escritos.
Documentos como los aquí editados y las herramientas informáticas de explotación
accesibles a través de la web <corhen.es> han de ser la base para el estudio lingüístico de la
documentación particular o privada (principalmente monástica, pero también urbana o
concejil) escrita en la Castilla septentrional para, desde un enfoque variacionista, intentar
establecer una geografía y una cronología de los fenómenos (gráfico-fonéticos,
morfológicos, sintácticos, léxicos y discursivos) en el marco de las relaciones con las
variedades romances colindantes y con el euskera. De esta forma, no solo se podrán
establecer las coincidencias y divergencias entre las posibles variedades cántabras y las
burgalesas, sino también qué fenómenos son comunes a todos los dialectos centrales y qué
otros no, y en el caso de las innovaciones, dónde está su origen y cuál es su dirección y
extensión.
Nuestra edición
5
La mayoría de los documentos que aquí recogemos fueron editados en 1950 por Juan del
Álamo, y algunos sueltos aparecen también en otras colecciones, como los Documentos
Lingüísticos de España de Ramón Menéndez Pidal.
Al margen de algunas malas lecturas y erratas en los textos de Álamo, se puede decir que
inevitables en cualquier trabajo de edición de fuentes antiguas, se hacía necesaria una
nueva edición con criterios de perfil más claramente filológico. Esto significa que la
presentación gráfica de un texto no puede limitarse a cumplir la función de facilitar el
acceso al tenor del documento, sino que ha de permitir el estudio de aspectos propiamente
lingüísticos. De acuerdo a los principios de la Red Internacional CHARTA
<www.redcharta.es>, propugnamos un acercamiento global al documento que tenga en
cuenta la relación entre el contexto histórico, los aspectos materiales y la dimensión
lingüística del mismo. El corpus ha de posibilitar, por tanto, diferentes perspectivas de
análisis (archivística, diplomática, paleografía, historia de la lengua e historia general),
tanto de manera aislada como, sobre todo, en su complementariedad e interdependencia
(Sánchez-Prieto et al. 2009: 27), por lo que una única presentación gráfica no es suficiente.
Esta es la razón de que de cada documento se ofrezca una triple presentación, las
textuales, según unos criterios consencuados en el seno de la Red CHARTA (v. Sánchez
González de Herrero et al. 2013): a) transcripción paleográfica, que respeta los usos
gráficos del documento y cuya función primordial es posibilitar el estudio de los niveles
gráfico y fonético-fonológico, así como los sistemas antiguos de puntuación, el uso de
mayúsculas y minúsculas o la unión y separación de palabras; b) presentación crítica, que,
mediante una intervención normalizadora por parte del editor, reflejará la intelección total
del texto sin falsear en ningún caso su lengua, y será la base para los análisis morfológico,
sintáctico, léxico-semántico y discursivo; esta presentación crítica de base filológica,
necesariamente fundamentada en el conocimiento de la historia de la lengua y de la
escritura, elimina la variación alográfica y reduce considerablemente la gráfica, pero en
ningún caso la propiamente lingüística, facilitando así la lematización y permitiendo una
búsqueda ágil por formas y lemas 1; y c) fotografía –siempre que los archivos titulares den
autorización—, que permitirá el estudio de la paleografía y de la disposición de los
elementos diplomáticos, además de facilitar la comprobación de la corrección o no de las
presentaciones gráficas.
María Jesús Torrens Álvarez
1
Los criterios de CHARTA están disponibles en <http://www.charta.es>.
DOCUMENTOS
CORHEN0001
6
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 1
0822 noviembre 18 (s.l. [Tobillas, Álava, España])
Copia del s. XIII. Donación pro anima. El abad Avito dona al monasterio de San Román de
Tobillas varias de sus heredades en diversos lugares, particularmente en Comunión y
Villamanca, además de otros bienes.
Iohannes (scripsit)
Pergamino, 125 x 65 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Domnis inuictissimis ac t<ri>umfatorib<us> s<an>c<t>or<um> patronor<um>
n<ost>ror<um> s<an>c<t>or<um> romani. & teodoli. Ego abit<us> abba comorante in loco
q<uo>d uocitant touiellas dono atq<ue> concedo ad ipsu<m> atrio q<uo>d nup<er>
manib<us> meis edificaui s<an>c<t>or<um> romani. & s<an>c<t>i aciscli & s<an>c<t>i
cipriani {2} ep<iscop>i. & s<an>c<t>i clem<en>tis concedo om<n>ia mea hereditate que<m>
habeo uel habere consto uel deinceps stare potuero idest t<er>ris q<uo>d ego scalidauj uel
a me aplicauj en touiellas de ualle placini usq<ue> ad fonte sabanaira cum om<n>ib<us>
fontib<us> & silbas & post inde p<re>suras {3} *ue prisi s<an>c<t>i michael in riuo de tiron
in ossemella t<er>ras molin** & suas ferragines & t<er>ras [subrayado: ets<au>c<t>os] alias
multas in alios locos & casas & eccl<es>ia sup<er> puras s<an>c<t>e crucis & t<er>ras &
prisi s<an>c<t>e marie in lara cum suos aditos & suo prato & prisi eccl<es>ia s<an>c<t>e
crucis in paretes {4} *ubias cum suo adito uel t<er>ras & prisi seneras in comunione ante
uilla de t<er>mino ad t<er>mino a .xx.iij. modios seminatura & alia sinera ad fonte rege &
t<er>cia sinera subt<us> s<an>c<t>e marie & alia circa prato & sinera iter porciles & petra
longa. & feci casas in [* * *] {5} de horca & prisi t<er>ras ibi & media eccl<es>ia
s<an>c<t>or<um> cosmas & damianj idest sinera sup<er> uilla & alias t<er>ras ante uilla &
sinera in ualle & suo orto & suo molino & cum uicinos hereditate in fontes & in montes &
sinera ad pruno ad dorso .iij. sineras & sinera in ualle {6} horca & alia sinera in riuo de
q<ui>ntaniella & alia presura q<ue> prisi in uilla manca eccl<es>ia s<an>c<t>or<um>
pet<ri> & paulj & .iij. ferrannes [corregido sobre: ferragines] in uilla & alia ferranne sup<er>
illa fonte & alia subt<us> uia & agro subt<us> uilla & cu<m> uicinos hereditate in fontes &
in montes & sinera in cas{7}tella in ualle donnica de limite ad limite & sinera in lausa ad
illas fontes iusta uia & prisi bustos de fonte azebeta usq<ue> ad fonte martinj & ad foze de
uilla lumenusi bustos in ipsa p<re>sura ad illa bustella & alio in ualle cauato & busto in
7
bustantigo & {8} media eccl<es>ia s<an>c<t>i mames & media de comunione & in fontes &
in montes & .xx. & .iij. airas in salinas & suo puteo & ratione in illas fontes & libros .xx.iiij.
iugu<m> bouu<m> .c. bakas. equas .lxxx. caballos & mulos .xx. peccora .d. mobile uel
inmouile sic illa {9} concedo ad ipsos s<an>c<t>os pro remedio anime mee uel de meos
gasalianes pro luminarib<us> patror<um> n<ost>ro uel p<ro> uicto fr<atru>m q<ui>a ad
ipso altario uel ad ipsa regula deseruienciu<m>. Et nullos inq<ui>t & p<re>sumat inferre
n<is>i {10} q<ui> in regula colla sua humiliauerit. & q<ui>cq<ui>d subtraxere uoluerit
excomunicat<us> p<er>manent a corporis d<omi>ni n<ost>ri ihesu xp<ist>j nec in fine
comunicatio acci{11}piat & pariet a parte regule .c. solidos & a parte comitis alios .c. &
istu<m> meu<m> factu<m> stabilitate<m> habeat uel p<er>maneat. ego abit<us> abba
q<ui> hanc {12} sc<ri>pta testam<en>tu feci manu mea roboraui & [cruz] f<eci>. paul<us>
pr<es>b<ite>r * s<an>c<t><us> abba .r<oboraui>. uerulf<us> abba .r<oboraui>. sinduit<us>
abba .r<oboraui>. felices abba .r<oboraui>. {13} laucellus abba .r<oboraui>. sanci<us>
t<esti>s. [cruz] lucan<us> t<esti>s. [cruz] arbori<us> t<esti>s. [cruz] seuero t<esti>s. [cruz]
Facta sc<ri>pta donationis .xiiij. k<a>le<ndas> decembris eRa {14} .dccc.Lx. Regnante
principe adefonso in obetao. ioh<anne>s scrjpsit.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Domnis invictissimis ac triumfatoribus sanctorum patronorum nostrorum sanctorum
Romani et Teodoli. Ego Abitus abba, comorante in loco quod vocitant Toviellas, dono
atque concedo ad ipsum atrio quod nuper manibus meis edificavi sanctorum Romani, et
sancti Aciscli, et sancti Cipriani {2} episcopi et sancti Clementis, concedo omnia mea
hereditate quem habeo vel habere consto vel deinceps stare potuero, id est: terris quod ego
scalidavi vel a me aplicavi en Toviellas de valle Placini usque ad fonte Sabanaira, cum
omnibus fontibus et silbas, et post inde presuras {3} <q>ue prisi Sancti Micael in rivo de
Tirón; in Ossemella, terras, molin<os> et suas ferragines, et terras et <sautos> alias multas
in alios locos; et casas et ecclesia super puras Sancte Crucis et terras; et prisi Sancte Marie
in Lara cum suos aditos et suo prato; et prisi ecclesia Sancte Crucis in Paretes {4} <R>ubias
cum suo adito vel terras; et prisi seneras in Comunione ante villa de termino ad termino, a
XXIII modios seminatura, et alia sinera ad Fonte Rege, et tercia sinera subtus Sancte Marie
et alia circa prato, et sinera iter Porciles et Petralonga. Et feci casas in <...> {5} de Horca; et
prisi terras ibi et media ecclesia Sanctorum Cosmas et Damiani, id est: sinera super villa et
alias terras ante villa, et sinera in valle, et suo orto et suo molino, et cum vicinos, hereditate
in fontes et in montes, et sinera ad Pruno, ad dorso III sineras, et sinera in valle {6} Horca,
et alia sinera in rivo de Quintaniella et alia presura que prisi in Villa Manca, ecclesia
Sanctorum Petri et Pauli, et III ferrannes in villa, et alia ferranne super illa fonte et alia
subtus via, et agro subtus villa, et cum vicinos hereditate in fontes et in montes; et sinera in
Cas{7}tella, in valle Donnica de limite ad limite; et sinera in Lausa ad illas fontes iusta via;
et prisi bustos de fonte Azebeta usque ad fonte Martini, et ad foze de villa Lumenusi
bustos in ipsa presura ad illa bustella, et alio in valle Cavato et busto in Bustantigo, et {8}
media ecclesia Sancti Mames, et media de Comunione et in fontes et in montes, et XX et III
airas in salinas, et suo puteo et ratione in illas fontes, et libros, XXIII iugum bovum, C
8
bacas, equas, LXXX caballos et mulos XX, pecora D, mobile vel inmovile. Sic illa {9}
concedo ad ipsos sanctos pro remedio anime mee vel de meos gasalianes, pro luminaribus
patrorum nostro vel pro victo fratrum quia ad ipso altario vel ad ipsa regula
deserviencium. Et nullos inquit et presumat inferre nisi {10} qui in regula colla sua
humiliaverit; et quicquid subtraxere voluerit, excomunicatus permanent a corporis Domini
nostri Iesu Cristi, nec in fine comunicatio acci{11}piat, et pariet a parte regule C solidos, et
a parte comitis alios C. Et istum meum factum stabilitatem habeat vel permaneat. Ego
Abitus abba, qui hanc {12} scripta testamentu feci, manu mea roboravi et f<eci>. Paulus
presbiter <roboravi>; Sanctus abba roboravi; Verulfus abba roboravi; Sinduitus abba
roboravi; Felices abba roboravi; {13} Laucellus abba roboravi; Sancius testis; Lucanus testis;
Arborius testis; Severo testis. Facta scripta donationis XIIII calendas decembris, era {14}
DCCCLX. Regnante principe Adefonso in Obeto. Iohannes scripsit.
CORHEN0002
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 3r
0944 noviembre 22 (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Confirmación de donación. El conde Asur Fernández confirma la donación de Santa
Eulalia de Agés al monasterio de San Salvador de Loberuela, cuyos monjes habían sido
separados de su casa tiempo atrás a instancias del monje Conancio.
Pergamino, 290 x 335 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Jn era Dcccc Lxxxiiª orta fuit Intemtjo Inter fr<atre>s de regula s<an>c<t>i
salbatoris et conantjus fr<ate>r qui fuit In Ipsa regula sub regimine uuimarani abbati {2} et
sub manu silbani ababa .xxii annos; et post hec uenit illi sp<iritu>s deceptjonis quum aliis
gasalianes qui sunt suasores ecl<esi>e; quum cartas falsarias {3} et extranearunt nobis
den<o>s<tr>a casa. et fuimus ex illa minus. dies triginta; et rapinaberunt ex illa quan tum
In notitja resonat. {4} et effugauerunt fr<atre>s deIpsa kasa., Et post hec diuina
misericordia Inspirabit d<eu>s comite assuri [raspado] fredenandiz. et exquisibit ex
Indeueritate {5} et mandabit. ad t*us suus rodanius abba. et belasconi abba. et magnati
palatii; ut fecissent ueritate Inter Ipsos Insidiatores. et fr<atre>s. {6} Jta et fac tum e*t et
Inuenerunt mendacium. InIpso conantjo. et quod Iam deguerat pac tum u<e>l regula. per
annos xxii et sub {7} abbatis Iam supradictis uuimarani. et silbani abbatis quu<m> socis
fratrum suo<rum>. et Iam contestauerat. per testamentum qui ante {8} presentja u<e>s<tr>a
resonat., et Ius*t domnus n<o>s<te>r comite assuri fredenandiz. ut redderent om<ni>a sua
causa ad fr<atre>s. et donabimus nobis et conferma{9}bimus ecl<esi>a quo<rum> reliquias
9
scitas sunt s<an>c<t>e eulalie. et senra determinata per terminis suis ex unaparte riodeue**
et dealia parte aroIo {10} deballe. et determino Intermino., et accepim<us> deuobis In
offertjone. kaballos duos. scalas duas. et equas. x., Jta ut ex odierno die {11} u<e>l tempore
abeatis teneatis et possideatis. Iuriq<ue> u<e>s<tr>o Inperpetuo uindicetis ac defendatis.,
Siquis tamen uos Inquietare uoluerit {12} an ego an filiis meis an nep tis an nep<o>tis an
aliquis subrogata persona. sit ex traneatus acorpus do<mi>ni; et quum Iuda qui do<mi>no
tradidit {13} sit condemnatus In Inferno et Insup<er> pariet aparte decomite. auri libras
dece et factus [interlineado: histe firmis p<er>maneat] Facta cartula donatjonis notum dieet
tempore {14} quo* erit .x. k<a>l<en>d<a>s d<e>c<em>br<i>s Regnante principeranemiro In
leIone. et comite assuri fredenandiz In castella Ego assurifredena<n>diz {15} qui hanc
cartula donatjonis fieri uolui et relegendum audiui manu mea signum feci et tes tib<us>
tradidi ad roborandum {16} [signo] {a} [crismón] Sub xp<rist>i nomine Iulian<us>
ep<iscopu>s palentjasedis / Belasconi abba [signo] / Apper menendiz. Salbatus [signo] /
Moniu [signo] / Abolmondar sendiniz gomma [signo] {b} [crismón] Didacusm[corregido
sobre: s]unnioz / Godesteutelluz / Garciamunnioz / Munniomunnioz {c} [crismón] Assur
hanniz / Assur m***iz / Gundesalboruderici / Gundesalbosonnaz {d} [crismón] Ibera /
bermudus gasseza / Assur gasseza / fredenandus gasseza / falconi sesnandiz / Paterno
sesnandiz / munnio furtuniz / obeco. [cruz] albaro / garcialaquenti. / rapinato. belaco [cruz]
/ Ariolfus [cruz] Didacus / rapinatiz. scemeno [cruz] / Arquisso. [cruz] {e} [crismón] Garcia
[cruz] lecinio / amato [cruz] nunu pr<e>s<biter> [cruz] / mandolfo. felix / cilbaniz.
uinquenti. / sancio [cruz] comize[corregido sobre: d]cequera {f} lucino [signo] dulquitodemo /
enneco [cruz] ueldemiro [cruz] Albaro obecoz [signo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In era DCCCCLXXXIIª, orta fuit intentio inter fratres de regula Sancti Salbatoris et
Conantius frater qui fuit in ipsa regula sub regimine Vuimarani abbati {2} et sub manu
Silbani abba XXII annos; et post hec venit illi spiritus deceptionis quum aliis gasalianes qui
sunt suasores eclesie, quum cartas falsarias {3} et extranearunt nobis de nostra casa, et
fuimus ex illa minus dies triginta, et rapinaberunt ex illa quantum in notitia resonat, {4} et
effugaverunt fratres de ipsa casa. Et post hec divina misericordia inspirabit Deus comite
Assuri Fredenándiz, et exquisibit ex inde veritate {5} et mandabit ad t<i>us suus Rodanius
abba, et Belasconi abba et magnati palatii ut fecissent veritate inter ipsos insidiatores et
fratres. {6} Ita et factum e<s>t et invenerunt mendacium in ipso Conantio et quod iam
deguerat pactum vel regula per annos XXII, et sub {7} abbatis iam supradictis Vuimarani
et Silbani abbatis cum socis fratrum suorum, et iam contestaverat per testamentum qui
ante {8} presentia vestra resonat et ius<i>t domnus noster comite Assuri Fredenándiz ut
redderent omnia sua causa ad fratres. Et donabimus nobis et conferma{9}bimus eclesia
quorum reliquias scitas sunt Sancte Eulalie et senra determinata per terminis suis, ex una
parte río de Ve<na> et de alia parte arroio {10} de Balle, et de termino in termino. Et
accepimus de vobis in offertione caballos duos, scalas duas et equas X. Ita ut ex odierno
die {11} vel tempore abeatis, teneatis et possideatis iurique vestro in perpetuo vindicetis ac
defendatis. Siquis tamen vos inquietare voluerit {12} an ego, an filiis meis, an neptis, an
10
nepotis an aliquis subrogata persona, sit extraneatus a corpus Domini et cum Iuda, qui
Domino tradidit, {13} sit condemnatus in inferno, et insuper pariet a parte de comite auri
libras dece, et factus iste firmis permaneat. Facta cartula donationis notum die et tempore
{14} quo<d> erit X calendas decembris. Regnante principe Ranemiro in Leione et comite
Assuri Fredenándiz in Castella. Ego Assuri Fredenándiz {15} qui hanc cartula donationis
fieri volui et relegendum audivi, manu mea signum feci et testibus tradidi ad roborandum.
{a} Sub Cristi nomine, Iulianus, episcopus Palentia sedis, confirmat. Belasconi abba
confirmat. Apper Menéndiz confirmat. Salbatus. Moniu. Abolmondar Sendíniz. Gomma.
{b} Didacus Muñioz. Godesteu Télluz. García Muñioz. Muñio Muñioz.
{c} Assur Háñiz. Assur <...>. Gundesalbo Ruderici. Gundesalbo Soñaz.
{d} Ibera. Bermudus Gasseza. Assur Gasseza. Fredenandus Gasseza. Falconi Sesnándiz.
Paterno Sesnándiz. Muñio Furtúniz. Obeco. Álbaro. García Laquenti. Rapinato. Belaco.
Ariolfus. Didacus. Rapinátiz. Scemeno. Arquisso confirmat.
{e} García Lecinio. Amato. Nunu presbiter. Mandolfo Felix. Cilbániz. Vincenti. Sancio.
Cómiz Ecequera.
{f} Lucino Dulquito demo. Éñeco. Veldemiro.
Álbaro Obécoz.
CORHEN0003
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 3v
0944 noviembre 22 (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Compraventa. El conde Asur Fernández y su esposa venden la iglesia de Santa Eulalia de
Agés al abad Silvano y su congregación, que pagan con diversos bienes.
Pergamino, 290 x 335 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Jn d<e>i n<omi>ne ego assuri fredenandiz una cum uxormea [blanco] placuit
nobis acq<ue>conuenit; nullumq<ue> cogentis Imperio. neq<ue> suadentis articulo set
propria et sponta{2}nea accessit nobis uolumtas; ut uinderem<us> tibi em tori meo silbano
abbati u<e>l ad fratrib<us> tuis. eclesia propria n<o>s<tr>a queabuit abus n<o>s<te>r
scalidata. Id<es>t {3} s<a>c<t>e eulalie quor<um> reliquias scitas sunt. In ripa fluminis
queuocitant r*o debena., Uendim<us> uobis Ipsa ecl<esi>a cum omnib<us> aditib<us> suis.
tam In gressum. {4} quam et regresum. per hanc firmitate scripture; In aderato et diffinito
*recio quan tum Internos pacifice conu**it arbitrio; que accepim<us> deuos {5} precio
Id<es>t duos kaballos uno[corregido sobre: a] per colore bario. et alio baIo. In .c. solidos et
.X. equas. In .c. solidos. et duas scalas. In .xii solidos. {6} et nicil aput uos remansit deuitus.,
11
Probatus q<ue> est manifestus; qua Ipsa ecl<esi>a cum sua hereditate superius
no[roto]mita deIuri n<o>s<tr>o sit ab{7}rasa; et In u<e>s<tr>o d<omi>nio translata. u<e>l
confirmata., Jdeo abeatis adeatis. teneatis et possideatis Iuriq<ue> u<e>s<tr>o In perpetuo
uindicetis ac defendatis., {8} et quicquid ex Inde facere uolueritis. In dei n<omi>ne liberam
abeat** *otestatem., Siquis tamen quid fieri minime. credimus si aliquis uos {9} Inquietare
uoluerit. pro Ipsa hereditate. an nos. an filios n<o>s<tr>os [interlineado: an nep***] an
a**quis qualibet subrogata persona. que [tachado: nos] nos non potuerimus uindicare. {10}
In concilio; tunc abeatis ad nos Ipsa kasa; quum Ipso precio. In dup**., [blanco] Et negotjus
histe firmis permaneat {11} FActa cartula uendictjonis notum die et tempore quo erit .X.
k<a>l<en>d<a>s d<e>c<em>br<i>s., er DccccL*xxiiª Regnanted<omi>no n<o>s<tr>o Ih<s>u
xp<ist>o. {12} et Imperante princip* ranemiro In leIone; et comite assuri fredenand** In
castella., et ego assuri fredenandiz. cum uxor mea. {13} [* * *] cimus testis tradimus.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Assuri Fredenándiz, una cum uxor mea, placuit nobis acque
convenit nullumque cogentis imperio, neque suadentis articulo set propria et sponta{2}nea
accessit nobis uolumtas, ut vinderemus tibi emtori meo Silbano abbati vel ad fratribus tuis,
eclesia propria nostra que abuit abus noster scalidata, id est, {3} sacte Eulalie quorum
reliquias scitas sunt in ripa fluminis que vocitant r<í>o de Bena. Vendimus vobis ipsa
eclesia cum omnibus aditibus suis, tam ingressum {4} quam et regresum, per hanc
firmitate scripture in aderato et diffinito p<recio>, quantum inter nos pacifice conv<en>it
arbitrio que accepimus de vos {5} precio, id est: duos caballos, uno per colore bario et alio
bayo in C solidos, et X equas in C solidos, et duas escalas in XII solidos; {6} et nicil aput vos
remansit devitus probatus, que est manifestus qua ipsa eclesia cum sua hereditate
superius nomi<na>ta de iuri nostro sit ab {7} rasa et in vestro dominio translata vel
confirmata. Ideo abeatis, adeatis, teneatis et possideatis iurique vestro in perpetuo
vindicetis ac defendatis. {8} Et quicquid exinde facere volueritis, in Dei nomine liberam
abeatis <p>otestatem. Si quis tamen quid fieri minime credimus, si aliquis vos {9}
inquietare voluerit pro ipsa hereditate, an nos, an filios nostros, an nep<tis>, an a<li>quis
qualibet subrogata persona que nos non potuerimus vindicare {10} in concilio, tunc abeatis
ad nos ipsa casa cum ipso precio in dup<lo>. Et negotius iste firmis permaneat. {11} Facta
cartula vendictionis notum die et tempore quo erit X calendas decembris, er<a>
DCCCCL<X>XXIIª. Regnante Domino nostro Iesu Cristo, {12} et imperante princip<e>
Ranemiro in Leione et comite Assuri Fredenánd<iz> in Castella. Et ego Assuri Fredenándiz
cum uxor mea {13} <...> testis tradimus.
CORHEN0004
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 4
0967 s.m. s.d. (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Posible copia del s. XI. Traditio corporis et animae. Doña Eldoara dona al atrio de San Juan
de Cillaperlata y a su abad Ovidio varios cenobios y heredades que posee en lugares del
norte de la actual provincia de Burgos.
Rodanius (scribsit)
Pergamino, 140 x 295 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
12
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sub n<o>m<i>ne p<a>tris et filii; gr<ati>aq<ue> sp<iritu>s s<an>c<t>i. Ego heldoara licet
Indigna nulliusq<ue> p<er>suasus Ingenio sedi diuino ardore accensa non quoactę {2} sed
spontaneę non Imbit<us>; sed uoluntarię pro remediu<m> animę *ęę mortem timendo
Infernu<m>q<ue> pabendo. placuit animo meo sic {3} trado meos monesterios et meos
solares. et meas diuisas et m*as hereditates. quam habeo deparentu<m> meor<um>. ad
atriu<m> s<an>c<t>i Iohan{4}nis babtistę. et s<an>c<t>i petri ap<o>st<o>li. u<e>l s<an>c<t>ę
crucis. seu s<an>c<t>i martini. cu*<us> uasilica sita est In loco predicto; cella prelata nec
non et tibi abbati {5} meo. ouidio. u<e>l om<n>ib<us> domnis sub tuo conmorantib<us>
dominio. In primis trado memet Ipsa. cu<m> corpus simul et anima. deInde. In alfo{6}ce
de onię. uilla q<ue>uocitant arroIo de s<an>c<t>i fructuosi. cu<m> Integritate. In ual deripa
hibrę; cella s<an>c<t>a cecilia. cu<m> Integritate. In alfoce dehipia {7} cella s<an>c<t>i
uincenti. dela mata cu<m> Integritate., In ualle de uielso cella s<an>c<t>i andrę; cu<m>
Integritate. In castella uetula. In alfoce detoba lina {8} In uilla quę uocitant
s<an>c<t>amaria. mea diuisa et meos solares populatos et cella s<an>c<t>a maria.
sup<er>abbeum que uocitant hibero. cu<m> illa peskera de {9} remolino. et illa media
peskera des<an>c<t>i clementi. et illos medios kannares del uado degaronna. et cu<m>
suas decanias. Idest s<an>c<t>i Iuliani deto ualina {10} cu<m>. s<an>c<t>a eulalia deuilla
semprun. et s<an>c<t>i Iohannis deualle horcha. hęc om<ni>a; cu<m>om<n>i Integritate.,
Hęc om<ni>a sup[tachado: e]erius prescribta seu roborata {11} concedo deo et tibi abbati
meo ouidio. tam monasterios. quam diuisas. tam solares quam hereditates. terris uineis.
molin<us>. kannares. {12} tam In hibero. quam In uesicę. u<e>l In aliis fluminib<us>.
defesas. pratis. pascibilis. libris: uasilia: exit<us> et IntroYt<us>. In montib<us> u<e>l
fontib<us>. quantu<m> {13} ad Ipsis locis u<e>l monasteriis pertinet; ad om<n>i
Integritate., Quod si ego heldoara u<e>l quispiam hominis parua uel magna persona {14}
hunc m<eu>m prescribtu<m> minuere tollere. u<e>l dis rum ausus fuerit. nullaten<us>
hocaudeat uindicare., Sed si uana presumptjone arrept<us> {15} ad alica In Iuria tibi
prefato d<o>m<i>no uoluerit Inferre. descendat sup<er> eum Irad<e>i. atq<ue> ab om<n>i
cetu xp<risti>anor<um> exclusussit; et as<an>c<t>a mater {16} ęccl<esi>a
anathematizat<us> et discomunicat<us>; et cu<m> Iuda traditore deputat<us>. et sup<er>
pariet. a parteregis. auri li[escrito sobre: b]brę. ue. et hoc scribtu<m> {17} firmu<m> et stabilis
sit p<er> om<ni>a s<e>c<u>la s<e>c<u>lor<um> a<me>n. Facta carta traditjonis. Inera
T:a:ua. Regnante rex adefonso In legione. et comite {18} garcia fredinandiz In ca*tella., Ego
heldoara q<ui> hoc pactum feci: et legente audiui: manum mea roborabi et signum. {19}
[Signo] Rodanius. scribsit. [Signo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
13
{1} Sub nomine Patris, et Filii gratiaque Spiritus Sancti. Ego Eldoara, licet indigna
nulliusque persuasus ingenio sed divino ardore accensa, non coacte {2} sed spontanee, non
imbitus sed voluntarie, pro remedium anime <m>ee, mortem timendo infernumque
pabendo, placuit animo meo sic {3} trado meos monesterios, et meos solares, et meas
divisas et m<e>as hereditates quam habeo de parentum meorum ad atrium Sancti
Iohan{4}nis Babtiste, et Sancti Petri Apostoli, vel Sancte Crucis seu Sancti Martini, cu<i>us
vasilica sita est in loco predicto cella Prelata, necnon et tibi abbati {5} meo Ovidio vel
omnibus domnis sub tuo conmorantibus dominio. In primis trado memetipsa cum corpus
simul et anima; deinde, in alfo{6}ce de Onie villa que vocitant Arroyo de Sancti Fructuosi
cum integritate; in val de Ripa Ibre, cella Sancta Cecilia cum integritate; in alfoce de Ipia,
{7} cella Sancti Vincenti de la Mata cum integritate; in valle de Vielso, cella Sancti Andre
cum integritate; in Castella Vetula, in alfoce de Tobalina, {8} in villa que vocitant Sancta
Maria, mea divisa et meos solares populatos; et cella Sancta Maria super abbeum que
vocitant Ibero, cum illa pesquera de {9} Remolino, et illa media pesquera de Sancti
Clementi et illos medios cañares del vado de Garoña, et cum suas decanias, id est: Sancti
Iuliani de Tovalina {10} cum Sancta Eulalia de Villa Semprún, et Sancti Iohannis de Valle
Orca, hec omnia cum omni integritate. Hec omnia superius prescribta seu roborata {11}
concedo Deo et tibi abbati meo Ovidio, tam monasterios quam divisas, tam solares quam
hereditates, terris, vineis, molinus, cañares, {12} tam in Ibero quam in Vesice vel in aliis
fluminibus, defesas, pratis, pascibilis, libris, vasilia, exitus et introitus, in montibus vel
fontibus, quantum {13} ad ipsis locis vel monasteriis pertinet, ad omni integritate. Quod si
ego Eldoara vel quispiam hominis, parva vel magna persona, {14} hunc meum
prescribtum minuere tollere vel disrum<pere> ausus fuerit, nullatenus hoc audeat
vindicare. Sed si vana presumptione arreptus {15} ad alica iniuria tibi prefato domino
voluerit inferre, descendat super eum ira Dei atque ab omni cetu cristianorum exclusus sit,
et a sancta mater {16} ecclesia anatematizatus et discomunicatus et cum Iuda traditore
deputatus. Et super pariet a parte regis auri libre Ve. Et hoc scribtum {17} firmum et stabilis
sit per omnia secula seculorum, amen. Facta carta traditionis in era TªVa. Regnante rex
Adefonso in Legione et comite {18} García Fredinándiz in Ca<s>tella. Ego Eldoara qui hoc
pactum feci et legente audivi, manum mea roborabi et signum. {19} Rodanius scribsit.
CORHEN0005
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 5
0993 marzo 7 (s.l. [Tamayo, Burgos, España])
Compraventa. Los hermanos Obieco, Odesenda y Fernando venden a Dídaco y su mujer
Prolina una heredad en Tamayo por diez sueldos de plata.
Dídaco (iscripsit)
Pergamino, 120 x 270 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
14
[crismón] {1} In dei nomine ego obieco et ego oddesenda et ego fredenando placuit nobis
espontanias n<o>s<tr>as boluntates {2} una pariter bendibimos a tibe didaco et ad uxor tua
prollina n<o>s<tr>a eredita tem q<ue> abimos de n<o>s<tr>os pa{3}rentes in terretorio de
tamaio In terras In binias In pumares In ortales In kasas In omnia n<o>s<tr>a eridita{4}tem
ubi potueris tu didaco et prollina Inbenire et accepimos precio pro ipsa ereditate ego Io
obie{5}co et od desenda et fredenando de tjbe didaco et de uxor tua prollina quanto nobis
bene conpla{6}cuit Ide est x s<o>l<i>d<o>s de arienzos q<ue> nobis conplacuit et precio
contra tjbe didaco et uxor tua prollina non {7} remansit debitu pro dare nec nobis Iures
n<o>s<tr>os deme obieco et oddesenda etfredenando In ipsa eredi{8}tatem abeas tu didaco
et prollina b<e>l filiis u<e>s<tri>s ipsa ereditate confirmata In p<er>petu abitaturi et {9} In
s<e>c<u>l<u>m s<e>c<u>li etsic aliquis omo de post odie die b<e>l tempore boce bos
sublebaberit pro ipsa ereditate ego {10} Io obieco aut oddesenda aut fredenando aut filiis
n<o>s<tr>is aut neptis n<o>s<tr>is aut aliquis de ap<er>tinen{11}tibus n<o>s<tr>is b<e>l de
gens n<o>s<tr>a aut aliqua subrogata p<er>sona boce bos aduxerit pro ipsa ereditate
qoo{12}modo bos pariet ipsa ereditatem duplicatu et b<e>l melioratu In ipsos limites con
quales fruges {13} et deficio abuerit ad tibi didaco et ad uxor tua prollina b<e>l ad filiis
u<e>s<tri>s et iscriptura ista ple{14}na<m> abeat firimitate facta huI<us> benedicio die notu
iii feria ipsas n<o>n<a>s marcias era T xxx i rex {15} bermudo In legion et comite sanzo
garcianiz In kastella ego obieco et oddesenda et fredenan{16}do merkato q<ue> fecimos et
precio accepim<us> etiscriptura ista legente audibimos et demanos. n<o>s<tr>as {17} [cruz]
[cruz] [cruz] roborabimus et presentes testes roboraberunt falcone hic testes gelga hic testes
monniu {18} hic testes manos n<o>s<tr>as [cruz] [cruz] [cruz] roborabim<us> In mano
deferruzo sum<us> roboratus iscriptura ista di{19}daco iscripsit [signo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Obieco, et ego Oddesenda et ego Fredenando, placuit nobis
espontanias nostras boluntates, {2} una pariter, bendibimos a tibe Dídaco et ad uxor tua
Prollina nostra ereditatem que abimos de nostros pa{3}rentes in terretorio de Tamayo, in
terras, in binias, in pumares, in ortales, in casas, in omnia nostra eridita{4}tem ubi potueris
tu Dídaco et Prollina inbenire; et accepimos precio pro ipsa ereditate ego yo Obie{5}co, et
Oddesenda et Fredenando de tibe Dídaco et de uxor tua Prollina quanto nobis bene
compla{6}cuit, ide est, X solidos de arienzos que nobis complacuit, et precio contra tibe
Dídaco et uxor tua Prollina non {7} remansit debitu pro dare, nec nobis iures nostros de me
Obieco, et Oddesenda et Fredenando in ipsa eredi{8}tatem abeas tu Dídaco et Prollina bel
15
filiis vestris ipsa ereditate confirmata in perpetu abitaturi et {9} in seculum seculi. Et sic
aliquis omo de post odie die bel tempore boce bos sublebaberit pro ipsa ereditate, ego {10}
yo Obieco, aut Oddesenda, aut Fredenando, aut filiis nostris, aut neptis nostris, aut aliquis
de apertinen{11}tibus nostris bel de gens nostra aut aliqua subrogata persona boce bos
aduxerit pro ipsa ereditate, coo{12}modo bos pariet ipsa ereditatem duplicatu et bel
melioratu in ipsos limites, con cuales fruges {13} et deficio abuerit, ad tibi Dídaco et ad
uxor tua Prollina bel ad filiis vestris, et iscriptura ista ple{14}nam abeat firimitate. Facta
huius benedicio die notu III feria, ipsas nonas marcias, era TXXXI. Rex {15} Bermudo in
Legión et comite Sanzo Garciániz in Castella. Ego Obieco, et Oddesenda et Fredenan{16}do
mercato que fecimos et precio accepimus, et iscriptura ista legente audibimos et de manos
nostras {17} roborabimus, et presentes testes roboraberunt: Falcone hic testes; Gelga hic
testes; Moñiu {18} hic testes. Manos nostras roborabimus, in mano de Ferruzo sumus
roboratus iscriptura ista. Dí{19}daco iscripsit.
CORHEN0006
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 11
1011 febrero 12 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Copia imitativa de mediados del s. XII. Donación pro anima. Don Sancho y su esposa doña
Urraca, condes de Castilla, donan al monasterio de San Salvador de Oña la villa de
Solduengo y otras muchas posesiones.
Isidorus scriba (scripsi)
Pergamino, 510 x 510 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} IN nomine s<an>c<t>e et Indiuidue trinitatis. patris et filij et sp<iritu>s s<an>c<t>i.
AMeN. Ego SaNciVS comes una cum conIuge mea VRRacha cometissa pro remedio {2}
animarum nostrarum. damus Monasterio sancti Salu*toris de Onia quem nos
construximus. n<ost>ram uillam de Sotolongo cum terris. uineis. pratis. defesis. fructiferis.
{3} et Infructiferis arboribus. pascuis. aquis. et cum n<ost>ro palacio et cu<m> suo exido. et
cum n<ost>ris eccl<es>ijs que sunt n<ost>re capelle. In uno barrio capellam sancti Quiriaci;
{4} Et In alio barrio eccl<esi>am s<an>c<t>e MaRie. que est capella n<ost>ra. Et isti sunt
termini de Sotolongo diui*i et limitati cum Villis de Infanzonibus. INter {5} uesgam. et
Sotholongum. et Quintana marzan; Et la uithe. et Quintana feliz. et Inter Sotholongum. et
Nauas. et Viauiallegio. et Quintana ceth. {6} et Cascaihares. Isti sunt termini et hec sunt
nomina terminorum et diuisiones. sicut uadunt homines de Vesga ad defesam regis, {7} et
per uiam rectam de lebrana. et ala monneca. deinde ala carrera de la loma per qua*
16
ueniunt homines de quintana de los albos {8} de mercado. de Inde ad fontem de
piencarrera. ad ribiellam de carcedo . Et de barrio de cella s<an>c<t>i Saluatoris sicut uadit
{9} uia publica ad Sotholongum. Et unum collacium quod est In cascaihares uadat ad
eccl<esi>am s<an>c<t>e Marie que est n<ost>ra capella In {10} Sotholongo eo quod non
habeat propriam eccl<esi>am. Omnes terminos prenotatos et limitatos; et omnes
hereditates Infra predictos {11} terminos Inclusas; Monasterio s<an>c<t>i Saluatoris Iure
hereditario damus In perpetuum possidenda* et om<n>ib<us> ibi habitantib<us>
irreuocabiliter concedim<us> p<er>mane<n>das. {12} ERgo ego SaNciVS comes una cum
coniu*e mea VRRacha cometissa hoc priuilegium legentem **diuimus. et cum manibus
nostris robora-{13}uimus. et om<n>ia suprascripta cum collacios et eccl<esi>as et
hereditates sine aliqua Iniuria uel contradictione offerimus Monasterio s<an>c<t>i Saluato{14}ris ad seruitium omnium ibi uiuentium. Et super hoc si quis hanc nostram donationem
diminuere conturbare uoluerit. uel inquietare; seu in {15} iudicium deducere presumpserit;
iram omnipotentis dei plenarie Incurrat. et pro quo uocem leua*erit. melioratum In
consimili loco restutuat. {16} et ad regulam hanc mille libras au** componat. et nostrum
decretum omni tempore firmum et Inco<m>mutabile permaneat. {17} Facta carta
donationis et confirma*ionis. Noto die quinta feria. d<omi>nica prima In quadragesima.
IN ERa .Tª. xLª. Viiija. {a} Ego Belascus ep<iscopu>s confirmo. et signum facio. [cruz] / Ego
Petrus ep<iscopu>s confirmo; et signum facio. [cruz] / Ego Sancius ep<iscopu>s confirmo et
signum facio. [cruz] / Guterrus diaz. t<esti>s. / Nunnu diaz. t<esti>s. / Didaco tellez
.t<esti>s. / Garci diaz. t<esti>s. [signo entre las columnas a y b: SJGNVM. COMITIS. SANCIJ.]
{b} Gonzaluo ga*ciez. .t<esti>s. / Roic gonzaluez. .t<esti>s. / Gomez diaz. .t<esti>s. / Fanne
uermuez. .t<esti>s. / Munio uelaskez. t<esti>s. / Salitu. .t<esti>s. / Munio gustioz. .t<esti>s.
{c} Martin bellidez. .t<esti>s. / Sancius tellez. .t<esti>s. Uermudo pedrez. t<esti>s. /
Ioh<annes> Sanchez. .t<esti>s. / Diac nunnez. t<esti>s. / Velasco munioz. .t<esti>s. / Don
gustio. .t<esti>s. [bajo las columnas] Ego Isidorus scriba. domino meo comiti Sancio
obediens. hunc priuilegium scripsi; et manu mea hunc signum [signo] feci.;
PRESENTACIÓN CRÍTCA
{1} In nomine Sancte et Individue Trinitatis, Patris et Fili et Spiritus Sancti, amen. Ego
Sancius comes una cum coniuge mea Urraca cometissa, pro remedio {2} animarum
nostrarum, damus monasterio Sancti Salv<a>toris de Onia quem nos construximus,
nostram villam de Sotolongo cum terris, vineis, pratis, defesis, fructiferis {3} et infructiferis
arboribus, pascuis, aquis; et cum nostro palacio et cum suo exido; et cum nostris ecclesiis
que sunt nostre capelle: in uno barrio capellam Sancti Quiriaci, {4} et in alio barrio
ecclesiam Sancte Marie, que est capella nostra. Et isti sunt termini de Sotolongo, divi<s>i et
limitati cum villis de infanzonibus inter {5} Vesgam et Sotolongum, et Quintana Marzán, et
la Vithe, et Quintana Feliz, et inter Sotolongum et Navas, et Vía Viallejo, et Quintana Ceth,
{6} et Cascajares. Isti sunt termini et hec sunt nomina terminorum et divisiones sicut
vadunt homines de Vesga ad defesam regis; {7} et per viam rectam de Lebrana et a la
Moñeca, deinde a la carrera de la loma per qua<m> veniunt homines de Quintana; de los
Albos {8} de Mercado deinde ad Fontem; de Piencarrera ad ribiellam de Carcedo; et de
17
barrio de cella Sancti Salvatoris sicut vadit {9} via publica ad Sotolongum; et unum
collacium quod est in Cascajares vadat ad ecclesiam Sancte Marie, que est nostra capella,
in {10} Sotolongo eo quod non habeat propriam ecclesiam. Omnes terminos prenotatos et
limitatos et omnes hereditates infra predictos {11} terminos inclusas, monasterio Sancti
Salvatoris, iure hereditario, damus in perpetuum possidenda<m>, et omnibus ibi
habitantibus irrevocabiliter concedimus permanendas. {12} Ergo ego Sancius comes una
cum coniu<g>e mea Urraca cometissa hoc privilegium legentem <au>divimus et cum
manibus nostris robora{13}uimus, et omnia suprascripta, cum collacios, et ecclesias et
hereditates, sine aliqua iniuria vel contradictione oferimus monasterio Sancti
Salvato{14}ris ad servitium omnium ibi viventium. Et super hoc si quis hanc nostram
donationem diminuere conturbare voluerit vel inquietare seu in {15} iudicium deducere
presumpserit, iram omnipotentis Dei plenarie incurrat, et pro quo vocem leva<v>erit
melioratum in consimili loco restituat {16} et ad regulam hanc mille libras au<ri>
componat, et nostrum decretum omni tempore firmum et incommutabile permaneat. {17}
Facta carta donationis et confirma<t>ionis noto die quinta feria dominica prima in
quadragesima, in era TªXLªVIIIa.
{a} Ego Belascus episcopus confirmo et signum facio.
Ego Petrus episcopus confirmo et signum facio.
Ego Sancius episcopus confirmo et signum facio.
Guterrus Díaz testis.
Nuñu Díaz testis.
Dídaco Téllez testis.
Garcí Díaz testis.
{b} Gonzalvo Ga<r>cíez testis.
Roíc Gonzálvez testis.
Gómez Díaz testis.
Fañe Vermúez testis.
Munio Velásquez testis.
Salitu testis.
Munio Gustioz testis.
{c} Martín Bellídez testis.
Sancius Téllez testis.
Vermudo Pédrez testis.
Iohannes Sánchez testis.
Díac Núñez testis.
Velasco Munioz testis.
Don Gustió testis.
Ego Isidorus scriba domino meo comiti Sancio obediens hunc privilegium scripsi et manu
mea hunc signum feci.
CORHEN0007
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 6
1011 febrero 27 (s.l. [Oña, Burgos, España])
Copia de finales del s. XII o comienzos del s. XIII. Decreto. El conde don Sancho, ante el
juez Fañe Vermúdez, el sayón Salito y los infanzones de Oña, acota las heredades
compradas en Oña a Gómez Díaz y a su mujer Ostrocia.
Pergamino, 100-60 x 530 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
18
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} In no<m>i<n>e d<omi>ni n<ost>ri ih<es>u xp<ist>i. Ego comes Sanci<us>. facio & pono
cotu<m> cora<m> stantib<us> iudice fanne uermudez & saione salito cu<m> istos
infanzones p<er>nominados. id e<st> gutier diez. & fredinand<us> diez & munio gustioz
& rodrico tellez. & gonzaluo garciez. & gonzaluo tellez & didaco tellez. & [tachado: &
rodrig] {2} & rodrico rodriz & do<m>na golafara. & cu<m> o<mn>ib<us> alijs q<ui> sunt in
[interlineado: ei<us>] uicinitate [tachado: de onia] p<ro>pt<er> t<er>minos & defesas. &
exit<us> de ipsa onia. Et isti sunt t<er>mini q<uo>s ego comes sanci<us> comparaui de
gomez diaz. & de uxore ei<us> ostrozia. scilice<t> p<er> illo semdario de s<an>c<t>o
romano. & p<er> illa defesa de do<m>na eilo. {3} et p<er> illa eccl<es>ia de s<an>c<t>i
michael de pando. & p<er> illo lombo de petra fitta. & decendet ad s<an>c<t>i andree a
uilla s<an>c<t>i. & p<er> illo lombo de cereseda. & p<er> illo portiello de abienzo. & p<er>
illo lombo de cantabrana. & p<er> illa uinea de aborricla. & p<er> ualle uiadero. & p<er>
illo collato {4} de orçales. & ad lombo que dicu<n>t galliello. & p<er> su<m>ma serra ad illa
mesa de petrapidonia et deprunat ad illa foz. et p<er> ipsu<m> directu<m> ad su<m>ma
penna et exit ad illo semdario de s<an>c<t>i romani de quinta ceit & exit p<er> su<m>ma
serra. & deprunat ad fonte<m> frida<m>. & de deinde {5} ad su<m>mo s<an>c<t>i michael.
Sic pono cotu<m> q<uo>d si aliq<ui>s h<om>o potens aut i<m>pote<n>s diues aut
paup<er>. int<ra> istos t<er>minos p<re> no<m>i<n>atos pignorau<er>it aut ho<m>i<n>e
cep<er>it u<e>l int<er>fecerit aut inde p<er> uim aliq<ui>d extrax<er>it. aut aliq<ua>m
uiolentiam intul<er>it ei q<ui> oniam mandau<er>it. aut uoce<m> p<ro> ipsis {6} defesis
u<e>l montib<us> u<e>l exitib<us> sup<ra>dicitis de onia & de t<er>minis ei<us>
subleuau<er>it tale decretu<m> sit ut p<ro> sola inquietudine ad ipsu<m> p<ro> q<uo>
uoce<m> subleuau<er>it u<e>l da<m>p<n>um fec*rit duplatu<m> & melioratu<m>
restituat. [blanco] Insup<er> ad ista<m> reg<u>lam pectet mille q<ui>ngentas {7} libras auri
cocti. & hoc n<ost>r<u>m decretu<m> firmu<m> p<er>maneat i<n>p<er>petuu<m>. Nos
u<ero> infanzones o<mne>s q<ui> sum<us> in circuitu onie concedim<us> istud
decretu<m> & cotu<m>. Et taggam<us> cu<m> t* sancio comite & [interlineado: cu<m>]
uxore tua urracha cometissa. ut intra istos [interlineado: t<er>minos] p<re>no<m>i<n>atos
null<us> n<ost>ror<um> sit aus<us> {8} pignorare aut homine<m> cap<er>e u<e>l
19
int<er>fic<er>e aut expoliare aut ligna scindere. aut taggare arbores. aut exidos cap<er>e.
aut aliq<ua>m iniuria<m> facere. neq<ue> n<ost>ri filij. neq<ue> [tachado: neq<ue>] nepti.
u<e>l consanguinei. neq<ue> aliq<ui>s ex n<ost>ra p<ro>ienie. neq<ue> ex alia parte
q<ui>cu<m>q<ue> hoc fec<er>it {9} pariat sup<ra>dictu<m> cotu<m> [cruz] Pret<er>ea ego
comes Sanci<us> statuo. ut montan<er>o de onia, quoscu<m>q<ue> inuen<er>it int<ra>
t<er>minos sup<ra>dictos ligna scindentes u<e>l aliq<ui>d de his que p<ro>hibita su<n>t
facientes. accipiat spolia eor<um>. & om<n>ia que ibi inuen<er>it. boues, carros {10}
secures. falces. bestias. & p<er>transeat ad partes de onia. Decretu<m> u<ero> istud
firmu<m> semp<er> p<er>maneat. [blanco] Facta caRta. cautionis & decreti. notu<m>
die<m> .iijª. f<e>r<i>a. iij k<a>l<en>d<a>s marcias. Era .Ma .xl. viiij. Regnante rege aldefonso
in legione & comite {11} sancio in castella. Nos u<ero> infanzones sup<ra>no<m>i<n>ati
q<ui> hanc sc<ri>ptura<m> cu<m> d<omi>no n<ost>ro comite sancio fieri decreuim<us>
legente<m> audiuim<us> & manib<us> n<ost>r<i>s roborau*m<us> cora<m> testib<us>.
{12} Nunno hic testis. Munio hic testis. Annaia hic testis.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Domini nostri Iesu Cristi. Ego comes Sancius facio et pono cotum coram
stantibus iudice Fañe Vermúdez et sayone Salito cum istos infanzones pernominados, id
est, Gutier Díez, et Fredinandus Díez, et Munio Gustioz, et Rodrico Téllez, et Gonzalvo
Garcíez, et Gonzalvo Téllez, et Dídaco Téllez, {2} et Rodrico Rodriz, et domna Golafara et
cum omnibus aliis qui sunt in eius vicinitate, propter terminos, et defesas et exitus de ipsa
Onia. Et isti sunt termini quos ego comes Sancius comparavi de Gómez Díaz et de uxore
eius Ostrozia, scilicet: per illo semdario de Sancto Romano et per illa defesa de domna
Eilo, {3} et per illa ecclesia de Sancti Micael de Pando, et per illo lombo de Petra Fitta, et
decendet ad Sancti Andree a villa Sancti, et per illo lombo de Cereseda, et per illo portiello
de Abienzo, et per illo lombo de Cantabrana, et per illa vinea de Aborricla, et per valle
viadero, et per illo collato {4} de Orçales, et ad lombo que dicunt Galliello, et per summa
serra ad illa mesa de Petrapidonia, et deprunat ad illa foz et per ipsum directum ad
summa peña, et exit ad illo semdario de Sancti Romani de Quintaceit, et exit per summa
serra et deprunat ad fontem Fridam, et de deinde {5} ad summo Sancti Micael. Sic pono
cotum quod si aliquis homo, potens aut impotens, dives aut pauper, intra istos terminos
prenominatos pignoraverit, aut homine ceperit vel interfecerit, aut inde per vim aliquid
extraxerit aut aliquam violentiam intulerit, ei qui Oniam mandaverit, aut vocem pro ipsis
{6} defesis, vel montibus vel exitibus supradicitis de Onia et de termini<s> eius
sublevaverit, tale decretum sit ut pro sola inquietudine ad ipsum pro quo vocem
sublevaverit vel dampnum fec<e>rit, duplatum et melioratum restituat. Insuper ad istam
regulam pectet mille quingentas {7} libras auri cocti, et hoc nostrum decretum firmum
permaneat in perpetuum. Nos vero infanzones omnes qui sumus in circuitu Onie
concedimus istud decretum et cotum et tajamus cum t<e> Sancio comite et cum uxore tua
Urraca cometissa ut intra istos terminos prenominatos, nullus nostrorum sit ausus {8}
pignorare, aut hominem capere, vel interficere, aut expoliare, aut ligna scindere, aut tajare
arbores, aut exidos capere aut aliquam iniuriam facere, neque nostri filii, neque nepti, vel
20
consanguinei, neque aliquis ex nostra proienie neque ex alia parte quicumque hoc fecerit
{9} pariat supradictum cotum. Preterea ego comes Sancius statuo ut montanero de Onia
quoscumque invenerit intra terminos supradictos, ligna scindentes vel aliquid de his que
prohibita sunt facientes, accipiat spolia eorum, et omnia que ibi invenerit, boves, carros,
{10} secures, falces, bestias, et pertranseat ad partes de Onia. Decretum vero istud firmum
semper permaneat. Facta carta cautionis et decreti, notum diem IIIª feria III calendas
marcias, era MaXLVIIII. Regnante rege Aldefonso in Legione et comite {11} Sancio in
Castella. Nos vero infanzones supra nominati qui hanc scripturam cum domino nostro
comite Sancio fieri decrevimus legentem audivimus et manibus nostris roborav<i>mus
coram testibus. {12} Nuño hic testis; Munio hic testis; Añaya hic testis.
CORHEN0008
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 6
1011 febrero 27 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Gómez Dídaz y su mujer Ostrocia entregan la villa de Oña a los condes de
Castilla, Sancho y su mujer Urraca, a cambio de la villa de Tobera.
Martino presbiter (excripsit)
Pergamino 575x255 mm
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Jn nomine d<omi>ni n<o>s<tr>i Ih<s>u xp<ist>i Ego gomez didaz et uxor mea
ostrozia placuit {2} nobis expontanias n<o>s<tr>as uolumtates ut con kambiauimus et
uindim<us> {3} n<o>s<tr>a billa onia cum suas kasas et suos omnes abitantes Inea et terras
et {4} uineas et ortus et arbusta et totus pomiferos qui In easunt et molinos et {5} pescarias
et kannariekas In flumine ues ka et pratis et pascuis et paduli{6}bus montes et fontes exitus
et regresus om<ni>a rem si conkambiabimus et uin{7}dimus ego gomez didaz et uxor mea
ostrozia atiui sanctjo comite et ad {8} uxor tua urraka cometissa si conkambiabimus et
uindim<us> eo gomez {9} didaz et uxor mea ostrozia Ipsa uillaonia abomni Integritate per
suos {10} terminos Id est terminos Illo semdario de s<an>c<t>i romani et per Illa defesade
{11} domna eilo et p<er> eglesia s<an>c<t>i micalli depando et perIllo lombo depetraficta
{12} et descende ad s<an>c<t>i andre ad s<an>c<t>i et per Illo lombo dezereseta et
perportiel{13}lo deabienzo et perIllo lombo de kantabrana et per Illa uinea de abo{14}riqla
et per ualle uiatero et per Illo collato deorzales. et per sum aserra {15} depetra pionia et ad
lomba que dicent gallielo et perIpso directo usque {16} In Illo semdario des<an>c<t>i
romani. Inter Ipsos terminos Iam nominatos sic {17} conkambiamus et uendim<us> eo
gomez didaz et uxor mea ostroziaad tiui {18} sancio comite et uxor tua urraka
cometissaIpsa uilla onia abomni In{19}tegritate cum tota omnia et rem que In easunt et que
21
In ea apertinet ab {20} omni In tegritate et accepimus eo gomez didaz et uxor mea ostrozia
precio {21} uel conkambiatjone de te sancio comite et de uxor tua urraka come{22}tjssa
Idest uilla In termino dekastella quedicent tobeira cum suas kasas {23} uel domos cum
omnib<us> qui sunt abitantes In eas terras uineas molinos cum {24} suis aquis kannares.
uiiii qui sunt In flumine ebro ubi dicent bado longo {25} ad Illaparte defredas. et Illa
ereditatem de s<an>c<t>amaria qui est In Ipsauillatobeira {26} et In kannozeto et Inrrama
et In fredas cum q<ue> potueritis Illo Inuenire ad om<n>i {27} Integritate<m> Ipsas uineas
et terras et kassas et ortales et mazanares cumpratjs {28} pascuis cum suis exitus et
Introitus et cum suis fontib<us> et montib<us> et cum {29} suas defesas determi num deIlla
uiaquidiscurrit defredas ad Illa cote d<e> Illa {30} lopeira usque ad Illo ad terminu deIllo
monte quedicen zesura ad Illa mon[interlineado: ne]ka et {31} departe kannozeto de
kanaliella espessa usq<ue> ad Ipsa lopeira et alia uilla quiest {32} In termino de kadrectas
Ipsauilla q<ue> dicent quintana de opio cum suis omnib<us> {33} qui sunt abitantes In ea
et cum suis exitus et Introitus et Ipsaterra et Ipso maza{34}nare qui est latus rio qui
discurrit dekadrectas sic accepim<us> eo gomez didaz et uxor {35} mea ostrozia Ipsas
uillas cum foro ex lecto q<ue> non pro omezidio non pro annudebera {36}
neq<ue>fossateira que saIone decomite non p<er>timescat sic accepimus eo gomez didaz
{37} et uxormea ostrozia Ipso precio qui In Ista resonat ex contranos que adnos uene {38}
conplacuit et aput te sancio comite et urrakacometissa deuitus non reman{39}sit prodare
nenamici gomiz didaz et uxormea ostrozia Iure In Ipsauillaoniapro Iuri{40}fi care ut
exodierno die et tempore Intuo Iure detesancio comite et deuxortuaurraka {41} est
uenditam et confirmatam In p<er>petu<m> uibituru<m>., Siquis tamen aliquis omo qui te
{42} sancio comite et ad uxortua urrakacometissa uobis Inquietare quisierit uel ad
Iu{43}dicio conpulsauerit anc eo gomez didaz aut uxormeaaut filiis n<o>s<tr>is aut
eredib<us> n<o>s<tr>is {44} aut desanguinib<us> n<o>s<tr>is aut quislibet omo
desubrogatap<er>sona comodo pariet Ipso omi{45}nequi karta disrumpere quisierit pariet
Ipsauilla onia cum totasuaedeficiaqui {46} In Istakarta superius resonat duplatu<m> et
melioratum atiui sancio comite et ad {47} uxortua urracometissa et ad filiis u<e>s<tr>is et
ad aparte regis et comites terre .IIII C. {48} libras aurias et karta Ista plena abeat
firmitatem., Facta karta uendictjo{49}nis Ista scriptura et roboratjonis diem notum .iii. feria
.iii. k<a>l<e>nd<a>s marcias Era T {50} xl uiiii rex adefonso In leione regnante eo gomez
didaz et uxor mea ostrozia quianc {51} scriptura Ista fieri uolim<us> et legente
audiuim<us> manus n<o>s<tr>as [cruz] [cruz] rouorauimus {52} Garzia didaz Ic [cruz]
rouorauit. fanne uermudez Ic [cruz] rouorauit. Gundesalbo rode{53}riz Ic [cruz] rouorauit.
Monnio godestiuz Ic [cruz] rouorauit. Gondesalbo garziaz {54} Ic. signu<m> [cruz]
rouorauit Roderigo gondesalbez Ic [cruz] rouorauit. Monnio uelascoz {55} Ic [cruz]
rouorauit Petrum ep<i>scopo confirmans Ic [cruz] rouorauit. et testes prentes Ic {56}
rouorauerunt., Salitu Ic t<e>st<e>s [cruz] rouorauit Nanni Ic t<e>st<e>s [cruz] rouorauit.
{57} monnio Ic t<e>st<e>s [cruz] rouorauit. Jn mano de uelasco episcopo sumus rouoratus
{58} Iscriptura Ista martino pr<e>s<biter> excripsit [signo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
22
{1} In nomine Domini nostri Iesu Cristi. Ego Gómez Dídaz et uxor mea Ostrozia placuit {2}
nobis, expontanias nostras volumtates, ut concambiavimus et vindimus {3} nostra billa
Onia cum suas casas et suos omnes abitantes in ea, et terras, et {4} vineas, et ortus, et
arbusta, et totus pomiferos qui in ea sunt, et molinos, et {5} pescarias, et cañariecas in
flumine Vesca, et pratis, et pascuis, et paduli{6}bus, montes et fontes, exitus et regresus.
Omnia rem si concambiabimus et vin{7}dimus ego Gómez Dídaz et uxor mea Ostrozia a
tivi Sanctio comite et ad {8} uxor tua Urraca cometissa. Si concambiabimus et vindimus eo
Gómez {9} Dídaz et uxor mea Ostrozia ipsa villa Onia ab omni integritate, per suos {10}
terminos; id est terminos: illo semdario de Sancti Romani, et per illa defesa de {11} domna
Eilo, et per eglesia Sancti Micalli de Pando, et per illo lombo de Petraficta, {12} et descende
ad Sancti Andre ad Sancti, et per illo lombo de Zereseta, et per Portiel{13}lo de Abienzo, et
per illo lombo de Cantabrana, et per illa vinea de Abo{14}ricla, et per valle Viatero, et per
illo collato de Orzales, et per suma serra {15} de Petra Pionia, et ad lomba que dicent
Gallielo, et per ipso directo usque {16} in illo semdario de Sancti Romani. Inter ipsos
terminos iam nominatos, sic {17} concambiamus et vendimus eo Gómez Dídaz et uxor mea
Ostrozia ad tivi {18} Sancio comite et uxor tua Urraca cometissa ipsa villa Onia ab omni
in{19}tegritate, cum tota omnia et rem que in ea sunt et que in ea apertinet ab {20} omni
integritate, et accepimus eo Gómez Dídaz et uxor mea Ostrozia precio {21} vel
concambiatione de te Sancio comite et de uxor tua Urraca come{22}tissa, id est: villa in
termino de Castella que dicent Tobeira cum suas casas {23} vel domos, cum omnibus qui
sunt abitantes in eas terras, vineas, molinos, cum {24} suis aquis, cañares VIIII qui sunt in
flumine Ebro, ubi dicent Badolongo, {25} ad illa parte de Fredas. Et illa ereditatem de
Sancta Maria qui est in ipsa villa Tobeira, {26} et in Cañozeto, et in Rama et in Fredas, cum
que potueritis illo invenire ad omni {27} integritatem. Ipsas vineas, et terras, et cassas, et
ortales, et mazanares, cum pratis, {28} pascuis, cum suis exitus et introitus, et cum suis
fontibus et montibus et cum {29} suas defesas de terminum de illa via qui discurrit de
Fredas ad illa cote de illa {30} Lopeira, usque ad illo ad terminu de illo monte que dicen
Zesura, ad illa Moñeca, et {31} de parte Cañozeto de Canaliella espessa usque ad ipsa
Lopeira. Et alia villa qui est {32} in termino de Cadrectas, ipsa villa que dicent Quintana de
Opio, cum suis omnibus {33} qui sunt abitantes in ea et cum suis exitus et introitus, et ipsa
terra et ipso maza{34}nare qui est latus río qui discurrit de Cadrectas. Sic accepimus eo
Gómez Dídaz et uxor {35} mea Ostrozia ipsas villas cum foro ex lecto, que non pro
omezidio, non pro annudebera {36} neque fossateira, que sayone de comite non
pertimescat. Sic accepimus eo Gómez Dídaz {37} et uxor mea Ostrozia ipso precio qui in
ista resonat ex contra nos, que ad nos vene {38} complacuit, et aput te Sancio comite et
Urraca cometissa devitus non reman{39}sit pro dare nen a mici Gómiz Dídaz et uxor mea
Ostrozia. Iure in ipsa villa Onia pro iuri{40}ficare ut ex odierno die et tempore in tuo iure
de te Sancio comite et de uxor tua Urraca {41} est venditam et confirmatam in perpetum
vibiturum. Siquis tamen aliquis omo qui te {42} Sancio comite et ad uxor tua Urraca
cometissa vobis inquietare quisierit vel ad iu{43}dicio compulsaverit, anc eo Gómez Dídaz,
aut uxor mea, aut filiis nostris, aut eredibus nostris, {44} aut de sanguinibus nostris aut
23
quislibet omo de subrogata persona, comodo pariet ipso omi{45}ne qui carta disrumpere
quisierit, pariet ipsa villa Onia cum tota sua edeficia qui {46} in ista carta superius resonat,
duplatum et melioratum, a tivi Sancio comite et ad {47} uxor tua Urra<ca> cometissa et ad
filiis vestris. Et ad parte regis et comites terre, IIIIC {48} libras aurias, et carta ista plena
abeat firmitatem. Facta carta vendictio{49}nis ista scriptura et roborationis diem notum III
feria, III calendas marcias, era T{50}XLVIIII. Rex Adefonso in Leione regnante. Eo Gómez
Dídaz et uxor mea Ostrozia, qui anc {51} scriptura ista fieri volimus et legente audivimus,
manus nostras rovoravimus. {52} Garzía Dídaz ic rovoravit; Fañe Vermúdez ic rovoravit;
Gundesalbo Rode{53}riz ic rovoravit; Moñio Godestiuz ic rovoravit. Gondesalbo Garzíaz
{54} ic signum rovoravit; Roderigo Gondesálbez ic rovoravit; Moñio Veláscoz {55} ic
rovoravit; Petrum episcopo, confirmans, ic rovoravit; et testes pren<sen>tes ic {56}
rovoraverunt: Salitu ic testes rovoravit; Nañi ic testes rovoravit; {57} Moñio ic testes
rovoravit. In mano de Velasco episcopo sumus rovoratus {58} iscriptura ista. Martino
presbiter excripsit.
CORHEN0009
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 7
1011 febrero 27 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Copia de mediados del s. XI de CORHEN0008. Permuta. Gómez Dídaz y su mujer
Ostrocia entregan la villa de Oña a los condes de Castilla, Sancho y su mujer Urraca, a
cambio de la villa de Tobera.
Martinus (scripsi)
Pergamino 600x270 mm
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Jn n<omi>ne d<omi>ni n<o>s<tr>i Ih<s>u xp<ist>i; Ego gomiz didaz et
uxormea ostrozia placuit {2} nob<is> expo<n>tanea n<o>s<tr>a uolu<m>tate utcon
cambia[interlineado: ui]m<us> et uendim<us> n<o>s<tr>a uilla {3} onia cum suas kasas et
suos homines habitantes Inea et terras et uineaset {4} ortos etpomares et om<ni>a
arb<us>ta q<ui> In easu<n>t. et molinos et pescarias et kannares {5} In riego beseca.
etpratis etpascuis. etpadulib<us>. montes et fo<n>tes exitus et re{6}gressus om<ni>a rem
sico<n>kambiauim<us>. et uendim<us> ego gomiz didaz. et uxormea {7} ostrozia. atibi
Santjo comite. et ad uxortua urraka comitissa. siconkam{8}biauim<us> et uendim<us>
om<n>ia et Ipsa uilla onia abom<n>i Integritate cu<m> suos ter{9}minos. Id est Illo
semdario. des<an>c<t>i romani. et p<er> illa defesa de d<o>mna eilo etp<er> ęgl<esi>a {10}
s<an>c<t>i micael depando et p<er> illo lombo depetra ficta. et descendet ad s<an>c<t>i
andre {11} ad s<an>c<t>i etp<er> illo lombo de zereseta. etp<er> illo portiello de abienzo. et
24
p<er> illo lombo {12} dekantabrana etp<er> illa uinea de aboricla. ep<er> ualle uiatero et
p<er> illo collato {13} de orzales et ad lombo quedicent galliello et p<er> summa serra ad
illa mesa depetra {14} pionga etdeprunat ad illa foz. et p<er> Ipsum directu<m> ad
su<m>ma penna et exit ad illo {15} semdario des<an>c<t>i romani deq<ui>ntana zet. et
exiit p<er> su<m>ma serra etdeprunat ad {16} fonte frigida et de Inde adsummo S<an>c<t>i
micael. InterIpsos terminos supran<omi>natos {17} sic kambiauim<us> et uendim<us>. ego
gomiz didaz et uxormea ostrozia ad tibi sanctjo comiti {18} et uxortua urraka comitissa.
Ip[interlineado: sa] uilla onia cu<m>om<n>i Integritate queadea ap<er>tinet. et {19}
accepim<us> dete santjo comite et de uxortua urrakaco<m>mitissa. ego gomiz didaz et
uxormea {20} ostrozia pretjo u<e>l co<n>ca<m>biatjone. Id est uilla Intermino decastella
quedicent tobeira {21} cu<m>suas kasas u<e>l domos. cu<m> omnib<us>. q<ui> su<n>t
abita<n>tes Ineas. terras. uineas. molinos; cu<m>suis {22} aq<ui>s kannares. nobem. q<ui>
su<n>t In flumine hebro. ubi dice<n>t badolongo. adillaparte defredas., {23} et illa
ereditate<m> d<e> s<an>c<t>a maria q<ui> est In illa uilla tobeira. et In kannozeto et In
rama. et In {24} fredas. cumq<ue> potueritis illo Inuenire ad om<n>i Integritate<m>
Ipsasuineas etterras et kasas etor{25}tales et mazanares. cu<m>pratis; pascuis; cu<m>suis
exitus et IntroIt<us>. et cu<m>suis fontib<us> et montib<us> {26} et cum suas defesas
determin<um>. de illauia q<ui>discurrit defredas adilla cote de illa. lopera {27} usq<ue>
adillo terminu. de illo monte. quedescendit adilla monnéka. et departekannozeto {28}
etdekana liella e*pessa. usq<ue> ad Ipsa lopera. et alia uilla q<ui> est Intermino
decatarectas {29} ipsa uilla quędicent q<ui>ntana de opio. cu<m> suis hominib<us>. q<ui>
su<n>t habitantes in ea. et cum suis {30} exitus et IntroItus. et Ipsaterra. et Ipso mazanare.
q<ui> estlatus río. q<ui> discurrit dekatarec{31}tas; sic accepim<us> ego gomiz didaz. et
uxormea. ostrozia Ipsasuillas. cu<m> foro ex lecto. que {32} non pro omicidio. non pro
annudubera. neq<ue> fossatera. que saIone decomite. no<n> timeat {33} Sicaccepim<us>.
ego gomiz didaz et uxormea. ostrozia Ipso precio q<ui> Inista carta resonat ex co<n>tra
{34} nos. que ad nos bene conplacuit. et aputte sancio comite et uxortua urraka comitissa.
debi{35}tus non remansit prodare. nec amici gomiz didaz et ostrozia co<n>Iuxmea Iure
Inipsa uilla {36} onia. pro Iurificare. ut exodiernodie. ette<m>pore In tuo Iure. dete sancio
comite. et de uxor {37} tua urraka comitissa est ue<n>dita<m> et confirmata<m>
Inp<er>petuu<m> uiuituru<m>., ¶ Siq<ui>s ta{38}men aliq<ui>s homo q<ui> tesancio
comite aduxortua urraka comitissa uob<is> Inq<ui>etare uoluerit {39} u<e>l ad Iudicio
co<n>pulsauerit anc ego gomiz didaz aut uxormea autfiliisn<o>s<tr>is. aut {40} eredib<us>
n<o>s<tr>is. aud desanguinib<us> n<o>s<tr>is. autq<ui>s libet homo de subrogata
p<er>sona; quomodo {41} pariet Ipse homine. q<ui> carta Ista disru<m>pere uoluerit pariet
ipsa uilla onia {42} cum tota sua hedificia. q<ui> Inista carta superius resonat. duplatu<m>
et melioratum {43} apartedetibi sancio comite et aduxortua urraka comitissa. et adfiliis
u<e>s<tr>is et ad parte {44} regis et comites terre. q<ui>ngentas libras aureas de auro
obrizo et carta Ista plena abeat {45} firmitatem., Facta carta uendictjonis u<e>l
co<n>cambiatjonis. Ista scriptura. et robo{46}ratjonis; die not<um> iiiª feria. iiiº
k<a>l<en>d<as> m<a>rc<ia>s. era T[cancelado: l] xL uiiiiª. Regnante rex adefonso Inleione
{47} rex Sancius Inpampilona., Ego gomiz didaz et uxormea ostrozia. q<ui> hanc scriptura
fieri {48} fecim<us>. etlegente audiuim<us>. man<us> n<o>s<tr>as. [cruz] [cruz] signu<m>
fecim<us> et roborauim<us>., Gartja didaz {49} Ic t<esti>s. r<o>b<o>r<a>b<i>t. fanne
uermudez. t<esti>s Ic r<o>b<o>r<a>b<i>t gu<n>desalbo ruderiz t<esti>s I<n>c
r<o>b<o>r<a>b<i>t Munnio gudestioz {50} I<n>c r<o>b<o>r<a>b<i>t. gundesalbo garzez
I<n>c
r<o>b<o>r<a>b<i>t.
Rudericogu<n>desalbez.
I<n>c
r<o>b<o>r<a>b<i>t.
Muniobelascoz. Ic r<o>b<o>r<a>b<i>t. {51} Petro ęp<iscop>o co<n>firma<n>s I<n>c
r<o>b<o>r<a>b<i>t. et testes presentes I<n>c roboraueru<n>t., Salitu. t<esti>s Nunni t<esti>s
{52} mu nio t<este>s. Jnmanu debelasco ęp<iscop>o sum<us> roboratus. Ego martin<us>
q<ui> ha<n>c scriptura {53} scripsi manumea signumfecit [cruz] [signo]., fiat fiat. a<me>n
d<e>o gr<atia>s.,
25
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Domini nostri Iesu Cristi. Ego Gómiz Dídaz et uxor mea Ostrozia placuit {2}
nobis expontanea nostra volumtate ut concambiavimus et vendimus nostra villa {3} Onia
cum suas casas, et suos homines habitantes in ea, et terras, et vineas et {4} ortos, et
pomares, et omnia arbusta qui in ea sunt, et molinos, et pescarias, et cañares {5} in riego
Béseca, et pratis, et pascuis, et padulibus, montes et fontes, exitus et re{6}gressus. Omnia
rem si concambiavimus et vendimus ego Gómiz Dídaz et uxor mea {7} Ostrozia a tibi
Santio comite et ad uxor tua Urraca comitissa. Si concam{8}biavimus et vendimus omnia et
ipsa villa Onia ab omni integritate, cum suos ter{9}minos, id est: illo semdario de Sancti
Romani, et per illa defesa de domna Eilo, et per eglesia {10} Sancti Micael de Pando, et per
illo lombo de Petraficta, et descendet ad Sancti André {11} ad Sancti, et per illo lombo de
Zereseta, et per illo portiello de Abienzo, et per illo lombo {12} de Cantabrana, et per illa
vinea de Aboricla, e per valle Viatero, et per illo collato {13} de Orzales, et ad lombo que
dicent Galliello, et per summa serra ad illa mesa de Petra {14} Pioña, et deprunat ad illa
foz, et per ipsum directum ad summa peña, et exit ad illo {15} semdario de Sancti Romani
de Quintana Zet, et exiit per summa serra et deprunat ad {16} Fonte Frigida, et de inde ad
summo Sancti Micael. Inter ipsos terminos supra nominatos {17} sic cambiavimus et
vendimus ego Gómiz Dídaz et uxor mea Ostrozia ad tibi Sanctio comiti {18} et uxor tua
Urraca comitissa ipsa villa Onia cum omni integritate que ad ea apertinet, et {19}
accepimus de te Santio comite et de uxor tua Urraca commitissa ego Gómiz Dídaz et uxor
mea {20} Ostrozia pretio vel concambiatione, id est: villa in termino de Castella que dicent
Tobeira {21} cum suas casas vel domos, cum omnibus qui sunt abitantes in eas, terras,
vineas, molinos, cum suis {22} aquis, cañares nobem qui sunt in flumine Ebro, ubi dicent
Badolongo, ad illa parte de Fredas. {23} Et illa ereditatem de Sancta Maria qui est in illa
villa Tobeira, et in Cañozeto, et in Rama et in {24} Fredas, cum que potueritis illo invenire
ad omni integritatem, ipsas vineas, et terras, et casas, et or{25}tales, et mazanares, cum
pratis, pascuis, cum suis exitus et introitus, et cum suis fontibus et montibus {26} et cum
suas defesas de terminum de illa via qui discurrit de Fredas ad illa cote de illa Lopera, {27}
usque ad illo terminu de illo monte que descendit ad illa Moñeca, et de parte Cañozeto
{28} et de Canaliella e<s>pessa usque ad ipsa Lopera. Et alia villa qui est in termino de
Catarectas, {29} ipsa villa que dicent Quintana de Opio, cum suis hominibus qui sunt
habitantes in ea et cum suis {30} exitus et introitus, et ipsa terra et ipso mazanare qui est
26
latus río qui discurrit de Catarec{31}tas. Sic accepimus ego Gómiz Dídaz et uxor mea
Ostrozia ipsas villas cum foro ex lecto, que {32} non pro omicidio, non pro annudubera
neque fossatera, que sayone de comite non timeat. {33} Sic accepimus ego Gómiz Dídaz et
uxor mea Ostrozia ipso precio qui in ista carta resonat ex contra {34} nos, que ad nos bene
conplacuit. Et aput te Sancio comite et uxor tua Urraca comitissa, debi{35}tus non remansit
pro dare nec a mici Gómiz Dídaz et Ostrozia coniux mea. Iure in ipsa villa {36} Onia pro
iurificare ut ex odierno die et tempore in tuo iure de te Sancio comite et de uxor {37} tua
Urraca comitissa est venditam et confirmatam in perpetuum viviturum. Siquis ta{38}men
aliquis homo qui te Sancio comite ad uxor tua Urraca comitissa vobis inquietare voluerit
{39} vel ad iudicio compulsaverit, anc ego Gómiz Dídaz, aut uxor mea, aut filiis nostris, aut
{40} eredibus nostris, aud de sanguinibus nostris aut quislibet homo de subrogata persona,
quomodo {41} pariet ipse homine qui carta ista disrumpere voluerit, pariet ipsa villa Onia
{42} cum tota sua edificia qui in ista carta superius resonat, duplatum et melioratum {43} a
parte de tibi Sancio comite et ad uxor tua Urraca comitissa et ad filiis vestris. Et ad parte
{44} regis et comites terre, quingentas libras aureas de auro obrizo, et carta ista plena abeat
{45} firmitatem. Facta carta vendictionis vel concambiationis ista scriptura et
robo{46}rationis, die notum III feria, III calendas marcias, era TXLVIIII. Regnante rex
Adefonso in Leione; {47} rex Sancius in Pampilona. Ego Gómiz Dídaz et uxor mea
Ostrozia, qui hanc scriptura fieri {48} fecimus et legente audivimus, manus nostras signum
fecimus et roboravimus. Gartía Dídaz {49} ic testis roborabit; Fañe Vermúdez testis ic
roborabit; Gundesalbo Ruderiz testis inc roborabit; Muñio Gudéstioz {50} inc roborabit;
Gundesalbo Garzez inc roborabit; Ruderico Gundesálbez inc roborabit; Munio Beláscoz ic
roborabit; {51} Petro episcopo, confirmans, inc roborabit; et testes presentes inc
roboraverunt: Salitu testis; Nuñi testis; {52} Munio testis. In manu de Belasco episcopo
sumus roboratus. Ego Martinus, qui hanc scriptura {53} scripsi, manu mea signum fecit.
Fiat, fiat, amen, Deo gratias.
CORHEN0010
AHN, Clero Secular_Regular, car. 269, n. 14
1014 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Copia del s. XIII. Donación. Los condes de Castilla, Sancho y su mujer Urraca, donan la
villa de La Nuez y otras posesiones a su hija Tigridia y a la congregación de San Salvador
de Oña.
Pergamino, 275 x 85 mm
Elisa Ruiz García
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} In d<e>j nom<in>e. Ego sa<n>ti<us> comes & uxor m<e>a urraca {2} cometissa
27
donam<us> atq<ue> concedim<us> t<ibi> filia n<ost>ra tigri{3}dia. & monast<er>io
s<an>c<t>i saluatoris onie; ip<s>am uilla<m> {4} q<ue> uocita<n>t la nuez ab o<mn>i
i<n>tegritate. & i<n> alio ua{5}rrio .vij. casatos. & i<n> gomele n<ost>ra<m> portione<m>
cu<m> {6} o<mne>s suos t<er>minos que resona<n>t i<n> ista carta. ex q<uo> {7}
ap<re>hendet ad illo molino de mingón. & exiit {8} at illa ui[raspado: ll]a q<ue> uadit ad
s<an>c<t>a maria. & desce<n>{9}dit usq<ue> ad illo molino de zomele. & uadit {10} p<er>
medio corral de rodrigo assuriz. & p<er> medio {11} corrale de lanzienzo. & exiit ad illo
senda{12}rio de s<an>c<t>i micaelis. & uadit p<er> illa carrera {13} de auellanosa. &
p<er>git p<er> illa carrera asuma {14} celata. & deprunat ad illa mo<n>neca. &
iu<n>c{15}tan se ad illo molino de mingón. & q<ue> om<ne>s {16} istos t<er>minos q<uo>s
sup<ra> dixim<us> includu<n>t. ab o<mn>i {17} integritate condonam<us>. &
co<n>firmam<us>. ne ullo {18} imp<er>io ad partes comitis t<er>re. absq<ue> saióne. & {19}
absq<ue> anubtua cu<m> tale foro electo. Siq<ui>s tam<en> {20} de filiis. neptis. u<e>l
h<er>edib<us>. seu aliq<ua> subroga{21}ta p<er>sona uoce<m> addux<er>it. u<e>l in
aliq<uo> co<m>pulsa{22}u<er>it; & hu<n>c n<ost>r<u>m testam<en>tu<m> diru<m>p<er>e
conat<us> {23} fuerit; pariet ad ip<su>m locu<m>. u<e>l ad s<an>c<t>a ip<s>i<us> {24}
eccl<esi>e qua<n>tu<m> patres statuer<unt>. insup<er> & ad par{25}tes comitis; CCCas.
libras auri. p<ro> eo q<uo>d ausus {26} fuerit uoce<m> adduc<er>e. ac co<m>pulsare. sit a
s<an>c<t>a {27} eccl<esi>a ext<ra>neus. atq<ue> co<n>fus<us>. & habeat portione<m> {28}
cum iuda traditore; q<ui> xp<istu>m tradidit. & cu<m> {29} sodoma & gomorra quos ignis
de celo con{30}su<m>psit. & cu<m> data<n> & abirón. q<uo>s uiuos t<er>ra {31} absorbuit.
& i<n> p<re>senti s<e>c<u>lo careat luc<er>nas. et i<n> {32} alio au<er>ni n<on> euadat
penas. & hoc testam<en>{33}tu<m> inuiolabile<m> teneat firmitate<m>. Facta {34} carta
testam<en>ti notu<m> die<m> .Va. f<e>r<i>a. Era .Ma. {35} .L. ij. Ego q<ui>de<m>
sa<n>ti<us> comes in castella. & rex {36} aldefons<us> in leione. & rex sa<n>ci<us> in
pa<m>pilona {37} Igit<ur> Ego sa<n>ti<us> comes & uxor m<e>a urráca co{38}metissa. hoc
testam<en>tu<m> fieri iussim<us>. rele{39}gentem audiuim<us>. & manib<us> n<ost>ris
robora{40}uim<us>. & testib<us> tradidim<us> ad roborandu<m> {41} Mu<n>no diaz;
t<esti>s. Gonzaluo diaz .t<esti>s. Alua{42}ro rademiç .t<esti>s. Munio gustióz. t<estis>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Dei nomine. Ego Santius comes et uxor mea Urraca {2} cometissa donamus atque
concedimus tibi filia nostra Tigri{3}dia et monasterio Sancti Salvatoris Onie ipsam villam
{4} que vocitant La Nuez ab omni integritate, et in alio va{5}rrio VII casatos, et in Gomele
nostram portionem cum {6} omnes suos terminos que resonant in ista carta: ex quo {7}
aprehendet ad illo molino de Mingón et exiit {8} at illa villa que vadit ad Sancta Maria, et
descen{9}dit usque ad illo molino de Zomele, et vadit {10} per medio corral de Rodrigo
Assúriz et per medio {11} corrale de Lanzienzo, et exiit ad illo senda{12}rio de Sancti
Micaelis, et vadit per illa carrera {13} de Avellanosa, et pergit per illa carrera a
Suma{14}celata, et deprunat ad illa Moñeca, et iunc{15}tanse ad illo molino de Mingón. Et
que omnes {16} istos terminos quos supra diximus, includunt ab omni {17} integritate,
condonamus et confirmamus ne ullo {18} imperio ad partes comitis terre absque saione et
28
{19} absque anubtua cum tale foro electo. Siquis tamen {20} de filiis, neptis, vel heredibus
seu aliqua subroga{21}ta persona vocem adduxerit vel in aliquo compulsa{22}verit et hunc
nostrum testamentum dirumpere conatus {23} fuerit, pariet ad ipsum locum vel ad sancta
ipsius {24} ecclesie quantum patres statuerunt insuper, et ad par{25}tes comitis CCCas libras
auri. Pro eo quod ausus {26} fuerit vocem adducere ac compulsare, sit a sancta {27} ecclesia
extraneus atque confusus, et habeat portionem {28} cum Iuda traditore, qui Cristum
tradidit, et cum {29} Sodoma et Gomorra quos ignis de celo con{30}sumpsit, et cum Datán
et Abirón quos vivos terra {31} absorbuit, et in presenti seculo careat lucernas et in {32} alio
Averni non evadat penas. Et hoc testamen{33}tum inviolabilem teneat firmitatem. Facta
{34} carta testamenti notum diem Va. feria, era Ma{35}LII. Ego quidem Santius comes in
Castella, et rex {36} Aldefonsus in Leione et rex Sancius in Pampilona. {37} Igitur, ego
Santius comes et uxor mea Urraca co{38}metissa hoc testamentum fieri iussimus,
rele{39}gentem audivimus et manibus nostris robora{40}vimus, et testibus tradidimus ad
roborandum: {41} Muño Díaz testis; Gonzalvo Díaz testis; Álva{42}ro Radémiç testis;
Munio Gustioz testis.
CORHEN0011
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 2
1045 febrero 19 (s.l. [San Llorente, Burgos, España])
Donación pro anima. El presbítero Soña y algunos familiares suyos donan al monasterio de
San Salvador de Oña y a su regente don Íñigo todas sus propiedades en la villa de San
Llorente, en el territorio de Bascuñuelos.
Soña (exaravit)
Pergamino, 280 x 430 mm.
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[Crismón] {1} SVB DIUINI IMPERII PATRIS UIDELICET ETERNI PROLIS SP<IRITU>S
S<AN>C<T>I UNUS ESSENTIALITER ET TRINVS PERSONALITER REGNANS AMEN
EGO NEMPE SONANI PR<E>SB<I>T<E>RI SIMVL CUM {2} tia mul. [interlineado: et] cum
tia mea. scemena. et germana mea maria. dum aliquantulum tractaremus quomodo qui
huic s<e>c<u>lo relincunt cum suis ossibus seruiant deo et sser hoc merentur frui regnum
cum electis in celo. tamen hec intra {3} nob<is> metIpsis uoluentes necno<n> repentin<us>
dies nimiu<m> pauentes: prona nob<is> accessit uolu<n>tas et tradim<us> om<n>e
facultate n<o>s<tr>a mouile et Inmouile: ad domu<m> d<e>i reliq<ui>as ferente s<an>c<t>i
saluatoris et s<an>c<t>i {4} michaelis arcangeli: et s<an>c<t>ę marię u<i>rg<ini>s: u<e>l
ceteror<um> Innumerauiliu<m> s<an>c<t>or<um>: quor<um> reliq<ui>ę co<n>dite
req<ui>escu<n>t locu<m> uocitat<um> hongea In arcisteriu<m>: qui est siti sup<er>
ripa<m> quida<m> fluminis uesicę {5} et tibi patri n<o>s<tr>o d<o>m<n>o enneco abbati:
29
regente co<n>gregatjo alma fr<atru>m: tradim<us> in primis domos n<o>s<tr>os cu<m>
orreos et cu<m> om<n>e hereditate que abuim<us> ex auios et parentib<us> seu ex
n<o>s<tr>is co<m>paratjonib<us>: In {6} uilla quę dicitur s<an>c<t>i laurenti: et uineis In
castella In territorio de basconiolos: deInde om<n>ib<us> facultatib<us> n<o>s<tr>is
q<uo>d abere potuerim<us> ut In dieb<us> uitę n<o>s<tr>ę du<m> **xerim<us> et In ipsos
domos abitauerim<us> {7} cu<m> om<n>ib<us> causis n<o>s<tr>is: uob<is> d<o>m<n>is
n<o>s<tr>is coabitantib<us> In prędictu<m> monasteriu<m> hongee: obseq<ui>a
preueam<us>: et post obitum n<o>s<tru>m mouile et Inmouile ad Integru<m> sit uob<is>
co<n>cessu<m> [interlineado: qua<n>t<um> In ipsis domib<us>. fuerit] et ut possideatis ec
{8} Iure p<er>petuo uos seu et posteriob<us> u<e>s<tr>is q<ui> militaueri<n>t d<e>o In
predicto cenobio: ut ante d<eu>m In*enia<n>t Inde animę nostrę mercimoniu<m>: qualiter
ex u<e>s<tr>o Intercessu: et p<er> suffragia s<an>c<t>or<um> mereamur {9} simul
uobiscu<m> euadere supplicia Inferor<um>: et Ingredi rura polor<um> a<me>n Siq<ui>s
tamen quisliuet homo ex successorib<us> u<e>l posteriorib<us>: hu<n>c n<o>s<tr>um
pretext<um> seu traditjone<m> uiolare nisus fuerit aut {10} disrumpere: sit ad<omi>no
maledict<us> et a s<an>c<t>is a<n>g<e>lis eI<us>: maneat q<ue> exul afide religiosa: si<n>t
dies illius paucissimi sup<er> terra: et apropriis ocelis careat lumina: Insup<er>
s<e>c<u>laria damna sit affli[interlineado: c]t[interlineado: u]s: {11} et post parte<m> regulę
u<e>s<tr>ę Inferat duo auri libra: et hęc scriptura traditjonis: firme<m> et sincera<m>
p<er>maneat; Facta huI<us> co<n>scriptjo sub die quod erit xi k<a>l<en>d<a>s m<a>r<cia>s
Era T L xxx iiiª Regna<n>te {12} d<omi>no n<o>s<tr>o Ih<s>u xp<ist>o et sub eI<us>
Imperio G<AR>SI<A> REX In pampilonę In alauę et castellę: atq<ue> eI<us> f<rate>r
FREDIN<A>NDUS REX In legione et In uurgus: Nos uero prędicti q<ui> ha<n>c cartula
traditjonis fieri uoluim<us> {13} et relegente audiuim<us>: manib<us> n<o>s<tr>is [cruz]
[cruz] [cruz] Impressim<us>: et testib<us> tradidim<us> ad rob***ndu<m> et
co<n>firmandum: Jgitur et enim euenit nob<is> Iam dicits In cordib<us> n<o>s<tr>is: ut
potjus {14} est nob<is> In uita n<o>s<tr>a aliq<ui>d ex n<o>s<tr>a facultate pro animab<us>
n<o>s<tr>is donare: et ob Id ualde co<m>placuit nob<is> ut donarem<us> uob<is> Iam
taxatis d<o>m<n>is n<o>s<tr>is: enneco abba u<e>l om<n>ib<us> fr<atr>ib<us> d<e>o
serbien{15}tib<us> In arcisteriu<m> Ia<m> dictu<m> hongea: pro animab<us> n<o>s<tr>is
u<e>l pro animę fr<atr>i u<e>s<tr>o didaconi pr<es>b<ite>ro; Ipsas uineas supra scriptas:
n<o>s<tr>as simul et suas quas ille abuit co<m> paratas: q<ui> sunt totas {16} In territorio
de basconiolos et de faletiello In loco quod dicitur sautiella: ut et odie die In u<e>s<tr>o
manea<n>t Iure: etq<ui>cq<ui>d exeas facere uolueritis libera<m> In d<e>i n<o>m<in>e
abeatis potestate<m> {17} tam In dieb<us> n<o>s<tr>is qua<m> etja<m> et post obitu<m>
n<o>s<tru>m: Quod si nos met Ipsos u<e>l q<ui>sliuet ho[***]anc n<o>s<tr>am
traditjone<m> u<e>l donatjone<m> disrumpere nisus fuerit: cum Iuda traditore sit eI<us>
{18} participiu<m> In Inferno Inferiori. a<me>n et ad parte<m> regulęu<e>s<tr>ę pariet LXª
s<o>l<i>d<us> de argento: et huI<us> scriptura Indisrupta p<er>maneat: Nos deniq<ue>
predicti q<ui> hanc traditjone fecim<us> {19} sicut superius sursu<m>q<ue>
confirmauim<us> et roborauim<us>: et testib<us> tradidim<us> ad roboran d<um>: De
s<an>c<t>i laurenti Iam dicta uilla: ectauita et tellu hic t<e>st<e>s. So<n>na telliz t<e>st<e>s:
{20} Abbas oueco des<an>c<t>i torquati. hic t<e>st<e>s. Sarrazino hanniz d<e>
fa[interlineado: le]tiello hic t<e>st<e>s: Sarrazino rodriz de mena t<e>st<e>s: {21} CωNNA:
COΠPAΔYXθOC. HξAPAOYθ: Hθ XwNΦYPμAOYθ.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
30
{1} Sub divini imperii Patris, videlicet eterni prolis Spiritus Sancti, unus essentialiter et
trinus personaliter regnans, amen. Ego nempe Sonani presbiteri, simul cum {2} tia Mul, et
cum tia mea Scemena et germana mea Maria, dum aliquantulum tractaremus quomodo
qui huic seculo relincunt cum suis ossibus serviant Deo et ser hoc merentur frui regnum
cum electis in celo, tamen hec intra {3} nobis metipsis voluentes necnon repentinus dies
nimium paventes, prona nobis accessit voluntas et tradimus omne facultate nostra, movile
et inmovile, ad domum Dei reliquias ferente sancti Salvatoris, et sancti {4} Micaelis
arcangeli, et sancte Marie Virginis, vel ceterorum innumeravilium sanctorum quorum
reliquie condite requiescunt locum vocitatum Hongea, in arcisterium qui est siti super
ripam quidam fluminis Vesice, {5} et tibi patri nostro domno Éñeco abbati, regente
congregatio alma fratrum. Tradimus in primis domos nostros cum órreos et cum omne
hereditate que abuimus ex avios et parentibus seu ex nostris comparationibus in {6} villa
que dicitur Sancti Laurenti, et vineis in Castella, in territorio de Basconiolos, deinde
omnibus facultatibus nostris quod abere potuerimus ut in diebus vite nostre dum
<vi>xerimus, et in ipsos domos abitaverimus {7} cum omnibus causis nostris, vobis domnis
nostris coabitantibus in predictum monasterium Hongee obsequia preveamus et post
obitum nostrum movile et inmovile ad integrum sit vobis concessum, quantum in ipsis
domibus fuerit, et ut possideatis ec {8} iure perpetuo vos seu et posteriobus vestris qui
militaverint Deo in predicto cenobio, ut ante Deum in<v>eniant inde anime nostre
mercimonium qualiter ex vestro intercessu et per suffragia sanctorum mereamur, {9} simul
vobiscum evadere supplicia inferorum et ingredi rura polorum, amen. Siquis tamen
quislivet homo ex successoribus vel posterioribus hunc nostrum pretextum seu
traditionem violare nisus fuerit aut {10} disrumpere, sit a Domino maledictus et a sanctis
angelis eius maneatque exul a fide religiosa, sint dies illius paucissimi super terra et
apropriis ocelis careat lumina; insuper secularia damna sit afflictus {11} et post partem
regule vestre inferat duo auri libra. Et hec scriptura traditionis firmem et sinceram
permaneat. Facta huius conscriptio sub die quod erit XI calendas marcias, era TLXXXIIIª.
Regnante {12} domino nostro Iesu Cristo et sub eius imperio Garsía rex in Pampilone, in
Alave et Castelle, atque eius frater Fredinandus rex in Legione et in Vurgus. Nos vero
predicti qui hanc cartula traditionis fieri voluimus {13} et relegente audivimus, manibus
nostris impressimus et testibus tradidimus ad rob<ora>ndum et confirmandum. Igitur et
enim evenit nobis iam dicits in cordibus nostris, ut potius {14} est nobis in vita nostra
aliquid ex nostra facultate pro animabus nostris donare, et ob id valde complacuit nobis ut
donaremus vobis iam taxatis domnis nostris Éñeco abba vel omnibus fratribus Deo
serbien{15}tibus in arcisterium iam dictum Hongea, pro animabus nostris vel pro anime
fratri vestro Didaconi presbitero, ipsas vineas supra scriptas, nostras simul et suas quas ille
abuit comparatas, qui sunt totas {16} in territorio de Basconiolos et de Faletiello, in loco
quod dicitur Sautiella, ut et odie die in vestro maneant iure et quicquid ex eas facere
31
volueritis liberam in Dei nomine abeatis potestatem {17} tam in diebus nostris quam etiam
et post obitum nostrum, quod si nos metipsos vel quislivet ho<mine h>anc nostram
traditionem vel donationem disrumpere nisus fuerit, cum Iuda traditore sit eius {18}
participium in inferno inferiori, amen. Et ad partem regule vestre pariet LXª solidus de
argento, et huius scriptura indisrupta permaneat. Nos denique predicti qui hanc traditione
fecimus, {19} sicut superius sursumque confirmavimus et roboravimus, et testibus
tradidimus ad roborandum de Sancti Laurenti, iam dicta villa: Echavita et Tellu hic testes;
Soña Télliz testes; {20} abbas Oveco de Sancti Torquati hic testes; Sarrazino Háñiz de
Faletiello hic testes; Sarrazino Rodriz de Mena testes. {21} Soña supradictus exaravit et
confirmavit.
CORHEN0012
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 8
1054 junio 1 (s.l. [provincia de Burgos, Burgos, España])
Acta judicial. Escritura de caución otorgada por García Añáyaz a Juan, abad del
monasterio de San Miguel, por la que ni él ni sus sucesores reclamarán en juicio dicho
monasterio y sus heredades sin pagar la cantidad establecida.
Ariolfo (scribsit)
Pergamino, 145 x 235 mm.
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} [crismón] Jn presentja d<e>. didaco rodrizi Iudice. u<e>l alios omines multor<um>
bonor<um> qui Ibi dem {2} fuerunt In Ipso concilio ego garzia annaIaz ut sic conpulsabit
In Iudicio adtibi {3} Ioannes abas d<e> s<an>c<t>i mikaelle pro ipso monesterio. de
s<an>c<t>i mikaelle ubi tu Ioannes. abitas. q<ui> est sita In adito d<e> {4} taboliekadidaz et
dixit ego garcia q<ue> Ipso monesterio cu<m> suas ereditates. q<ue> meo proprio est
demea debisa et proIn{5}de debenim<us> ad Iuratores q<ue> non era<n>t detua deuisa.
kabendutu fuit Ipsa tuadeuisione. ad pater meo albaro. {6} et bendibit Illo tuo pater annaIa
sarraziniz et parabimus Inter nos Iuratores. omines uonos In die placitu<m> et {7} tu.
Ioannes. abas. superasti cum tuos Iuratores. et cum tua beritate ad mici garcia que tuo pro
prio est et {8} Io garcia non fuit ausus. preendere Ipsos tuos. Iuratores. electos. q<ue> tu
Ioannes. abas aduxistj In die placitu {9} ego garzia kautu. poneo q<ue> si desodiem
tempore si ego garcia aut filiis meis aut eredes meos aut meo bicario {10} qui pro ipso
monesterio cu<m> suas ereditates ad tibi Ioannes u<e>l ad sanguinib<us> tuis. In Iudicio
conpulsauerit p<ro>comodoparie {11} ego garcia aut filiis meis aut Ipse omo qui boce In
Iudicio aduxerit simile tale monesterio cu<m> suas ereditates toto In {12} duplo ad tiui
Ioannes abas u<e>l ad sanguinib<us> tuis. et ad parte de rex parie In cautu<m>. D.
s<o>l<i>d<o>s. argenteos {13} et anc scriptura cautu<m> firmis p<er> s<e>c<u>la. fac**
*scriptura cautu<m> die iiii feriaIpsas k<a>l<en>d<a>s Iunias eraTLXLii [raspado: regnante]
{14} garcia rex In castella et fredenando rex In leIone et In regnis suis ego garcia qui
scriptura cautu Istum. q<ue> fecit {15} et legente audiuit d<e> mano mea [cruz] roborabit
cora<m> t<e>st<e>s qui hic roboraberunt rodrico sarraziniz et fredenan{16}do teilliz pro tes
tes sum<us> man<us> n<o>s<tr>as [cruz] [cruz] roborabim<us> Ariolfo scrip scripsit [signo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
32
{1} In presentia de Dídaco Rodrizi iudice vel alios omines multorum bonorum qui ibidem
{2} fuerunt in ipso concilio, ego Garzía Añáyaz, ut sic compulsabit in iudicio ad tibi {3}
Ioannes abas de Sancti Micaele pro ipso monesterio de Sancti Micaelle ubi tu Ioannes
abitas, qui est sita in adito de {4} Tabolieca Dídaz, et dixit: ego García, que ipso monesterio
cum suas ereditates, que meo proprio est de mea debisa, et pro in{5}de debenimus ad
iuratores que non erant de tua devisa, ca bendutu fuit ipsa tua devisione ad pater meo
Álbaro, {6} et bendibit illo tuo pater Añaya Sarrazíniz, et parabimus inter nos iuratores
omines vonos in die placitum, et {7} tu Ioannes abas superasti cum tuos iuratores et cum
tua beritate ad mici García que tuo proprio est, et {8} yo García non fuit ausus preendere
ipsos tuos iuratores electos que tu Ioannes abas aduxisti in die placitu. {9} Ego Garzía
cautu poneo que si des odiem tempore, si ego García, aut filiis meis, aut eredes meos aut
meo bicario {10} qui pro ipso monesterio cum suas ereditates ad tibi Ioannes vel ad
sanguinibus tuis in iudicio compulsaverit, pro comodo parie {11} ego García, aut filiis
meis, aut ipse omo qui boce in iudicio aduxerit simile tale monesterio cum suas ereditates,
toto in {12} duplo, ad tivi Ioannes abas vel ad sanguinibus tuis, et ad parte de rex parie in
cautum D solidos argenteos. {13} Et anc scriptura cautum firmis per secula. Facta scriptura
cautum die IIII feria, ipsas calendas iunias, era TLXLII. Regnante {14} García rex in Castella
et Fredenando rex in Leione et in regnis suis. Ego García, qui scriptura cautu istum que
fecit {15} et legente audivit, de mano mea roborabit. Coram testes qui hic roboraberunt:
Rodrico Sarrazíniz et Fredenan{16}do Téilliz pro testes sumus, manus nostras
roborabimus. Ariolfo scripsit.
CORHEN0013
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 11
1056 septiembre 13 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. La congregación de San Pedro de Arlanza y su abad don García dan una
heredad en San Miguel de Prádanos a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad don
Íñigo a cambio de la de Fuente Áurea con todas sus propiedades, incluida la iglesia de
Santa Eugenia.
Pergamino 135x320 mm
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
33
{1} Jn n<o>m<i>ne d<omi>nin<o>s<tr>i n<o>s<tr>i Ih<s>u xp<ist>i. ego deniq<ue> garsia
abba una cum collegio omnium fratruum meorum habitantju<m> Inceno uium locumque
uocitant s<an>c<t>i petri {2} deaslanza. placuit nobis exspontanean<o>s<tr>a uolumtate.
etconcamiauimus etuendidimus n<o>s<tr>am hereditatem propriam des<an>c<t>i
michaelis deplatano qui {3} est Iuxta flumen q<uo>d uocitant uesicę. Id est diuisa. kasas.
solares p<o>p<u>latos. u<e>l adpopulandum. terras. uineas. ortos. etexitus. etregressus.
uel om<ni>s pomiferos; {4} etquartapars Inillu<m> molendinu<m>. quiest deuicinus et
omnem remn<o>s<tr>am sicconcamiauimus. et uendidim<us> ego abbagarsea
etf<rat>r<e>s mei des<an>c<t>o petro deaslanza. tibi {5} abbati enneconi. etfr<atr>ibustuis
des<an>c<t>i saluatoris [* * *]e Ipsam hereditatem deplatano qua<m> habuim<us>.
abom<n>iIntegritate. utnullusn<o>s<tru>m exhocdie habeat ibiportjo{6}nem., Etprohac
concamiatjone uelheredita[* * *]a tibi dedim<us>. accepimus exte abbate enneconi. u<e>l
exfr<atr>ibustuis hanc hereditatem Inuilla quauocitant. {7} fonte aurea. Id est tresterras. et
Inilla unaterra solarecumsua ęcl<esi>a. qua<m> uocitant s<an>c<t>am eugenia<m>. et In
caput ipsius terrę suamhabet aream. et unum solarem. {8} cum sua ferragine. et unum
molendinu<m>. q<uo>d est faciendum. cumsuo exitu etsuo orto. et aliaterra quenon
laborata. sed est campu<m> ad laborandu<m>. EtInilla u<e>s<tr>a de{9}fesa. nullussit
ausus exhominib<us> n<o>s<tr>is pascere Inea. sedsolummodo n<o>s<tr>i equi. et
Ipsibobes q<ui>hanchereditatem laboraberint. quam ex uobis accepimus. ethoc totum {10}
quam Inhanc cartulam resonat. quantum Internobis beneconplacuit. conpletum hauemus.
et aput te enneconemabbatem. et aput fr<atr>ibus tuis. non {11} remansit debitum.
Siquistamen aliquis homo tibi abbati enneconi. etfr<atre>s tuos Inquietare uoluerit. u<e>l
Iudicium conpulsaberit. pro Ipsam hereditatem quam {12} tibi dedimus. aut ego
abbagarsia. aut fr<atre>squifuerint habitantes IamInsupradicto cenouio; autquisliuet
homo. pariet Ipsamhereditatem. uelquantum In {13} hanc scriptura resonat. dupplato
uelmeliorato. tibi abbati enneconi. et fr<atr>ibus tuis. quifuerint exonie. Insimiletaliloco.
cum suis fructibus. quascumq<ue> {14} habuerint uel suis ędificiis. Et aparte regis.
etcomitis terrę. d S<o>l<i>dos. deauro puro. Ethanc cartulam. plenissima<m> habeat
firmitatem., {15} Facta cartulaconcamiatjonis dienotum. vi f<eria> iduss<ep>t<em>br<i>s
ERaTLxliiii. SubImperio Imperatoris fredinandiregis. etsancię reginę. Imperatrice.
regn<um> {16} regentes Inleione. et Ingallecia. et Incastella. Suusq<ue> nepus sancio regis.
Inpampilona. etInnaggara., Fraterq<ue> eIus ranimirus regis., Inaragona {17} et
Inrippacorza. Et ego abbagarsea etfr<atre>s mei. quihanc scripturam. fieriIussimus. legente
audiuimus; etdemanibus n<o>s<tr>is hos [cruz] [cruz] [cruz] [cruz] [cruz] signo[interlineado:
s]. {18} [obs: espacio en blanco] Fecimus.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Domini nostri Iesu Cristi. Ego denique Garsía abba, una cum collegio
omnium fratruum meorum habitantium in cenovium locumque vocitant Sancti Petri {2} de
Aslanza, placuit nobis espontanea nostra uolumtate, et concamiavimus et vendidimus
34
nostram hereditatem propriam de Sancti Micaelis de Plátano, qui {3} est iuxta flumen quod
vocitant Vesice, id est: divisa, casas, solares populatos vel ad populandum, terras, vineas,
ortos, et exitus et regressus vel omnis pomiferos; {4} et quarta pars in illum molendinum
qui est de vicinus, et omnem rem nostram. Sic concamiavimus et vendidimus ego abba
Garsea et fratres mei de Sancto Petro de Aslanza tibi {5} abbati Enneconi et fratribus tuis
de Sancti Salvatoris <Oni>e ipsam hereditatem de Plátano quam habuimus ab omni
integritate, ut nullus nostrum ex hoc die habeat ibi portio{6}nem. Et pro hac concamiatione
vel heredita<te> <...> tibi dedimus, accepimus ex te abbate Enneconi vel ex fratribus tuis,
hanc hereditatem in villa qua vocitant {7} Fonte Aurea, id est: tres terras, et in illa, una
terra solare cum sua eclesia quam vocitant Sanctam Eugeniam. Et in caput ipsius terre
suam habet aream et unum solarem {8} cum sua ferragine, et unum molendinum quod est
faciendum, cum suo exitu et suo orto, et alia terra que non laborata, sed est campum ad
laborandum. Et in illa vestra de{9}fesa, nullus sit ausus ex hominibus nostris pascere in ea,
sed solummodo nostri equi et ipsi bobes qui hanc hereditatem laboraberint quam ex vobis
accepimus. Et hoc totum {10} quam in hanc cartulam resonat, quantum inter nobis bene
complacuit, completum havemus, et aput te Enneconem abbatem et aput fratribus tuis non
{11} remansit debitum. Siquis tamen aliquis homo tibi abbati Eeconi et fratres tuos
inquietare voluerit vel iudicium compulsaberit pro ipsam hereditatem quam {12} tibi
dedimus, aut ego abba Garsía, aut fratres qui fuerint habitantes iam in supradicto cenovio
aut quislivet homo pariet ipsam hereditatem vel quantum in {13} hanc scriptura resonat,
dupplato vel meliorato, tibi abbati Enneconi et fratribus tuis qui fuerint ex Onie, in simile
tali loco, cum suis fructibus quascumque {14} habuerint vel suis edificiis, et a parte regis et
comitis terre D solidos de auro puro. Et hanc cartulam plenissimam habeat firmitatem. {15}
Facta cartula concamiationis die notum VI feria, idus septembris, era TLXLIIII. Sub
imperio imperatoris Fredinandi regis et Sancie regine imperatrice, regnum {16} regentes in
Leione, et in Gallecia et in Castella. Suusque nepus Sancio regis in Pampilona et in Nájara.
Fraterque eius Ranimirus regis in Aragona {17} et in Rippa Corza. Et ego abba Garsea et
fratres mei qui hanc scripturam fieri iussimus, legente audivimus et de manibus nostris
hos signos {18} fecimus.
CORHEN0014
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 12
1056 septiembre 13 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Copia coetánea de CORHEN0013. Permuta. La congregación de San Pedro de Arlanza y su
abad don García dan una heredad en San Miguel de Prádanos a los monjes de San
Salvador de Oña y a su abad don Íñigo a cambio de la de Fuente Áurea con todas sus
propiedades, incluida la iglesia de Santa Eugenia.
Pergamino 120x510 mm
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
35
{1} Jn n<o>m<i>ne d<omi>ni n<o>s<tr>i Ih<s>u xp<ist>i ego deniq<ue> garsia abba una
cumcollegio omnium fratruum meorum habitantjum Incenouium locumquę uocitant
s<an>c<t>ipetri
deaslanza
placuit
nobis
expontanea
n<o>s<tr>a
uoluntate
etconcamiauimus
etuendim<us>
{2}
n<o>s<tr>am
hereditatem
propriam
des<an>c<t>imikaelis deplatano quiest Iuxta flumen quoduocitant uesica Id est kasas. et
solares. terras. et uineas. ortos et exitus. et regressus u<e>l om<ni>s pomiferos etquarta
pars Inillum molendinum quiest de uicinos {3} et omnem remn<o>s<tr>am
sicconcamiauimus et uindimus ego abba garsia etfr<atri>smei des<an>c<t>opetro
deaslanza tibi abbati enneconi etfr<atr>ib<us> tuis des<an>c<t>isaluatoris onię
Ipsamhereditatem deplatano quamhabuim<us> abom<n>i Integritate utnullus {4}
n<o>s<tru>m exhocdie habeat Ibiportjonem., Etprohac concamiatjone u<e>l hereditate
quamtibidedimus. accepimusexte abbate enneconi u<e>l ex fr<atr>ib<us> tuis hanc
hereditatem Inuilla qua uocitant fonte aurea Id est tres terras etI<n>illa {5} una terra solare
cumsua ęcl<esi>a quamuocitant s<an>c<t>am e*geniam et Incaput Ipsius terrę suam habet
auream et unumsolarem cumsua ferragine et unummolendinum quodest faciendum
cumsuo exitu etsuo orto. etalia terra {6} quę nonest laborata sedest campum
adlaborandum., EtI<n>illa u<e>s<tr>a defesa nullussit ausus ex hominib<us> n<o>s<tr>is
pascere Inea sed solummodo n<o>s<tr>i ęqui et Ipsiboues qui hanchęreditatem
laborauerint quam exuobis accepim<us>. {7} et hoc totumquam Inhanc cartulamresonat.
quantum Inter nob<is> bene conplacuit conpletumhabemus et aput te
ennecone<m>abbate<m> etaput fr<atr>ib<us>tuis nonremansit deuitum., Siquis tamen
aliquishomo tibi {8} abbati enneconi et fr<atre>stuos Inquietare uoluerit u<e>l Iudicium
conpulsauerit pro Ipsa<m>hereditate<m> quamtibi dedim<us> aut ego abba garsia aut
fr<atre>s quifuerint habitantes Iam Insupra dicto cenouio. aut quis libet homo {9} pariet
Ipsa<m> hereditate<m> duplata<m> u<e>l meliorata<m> tibi abbati[escrito sobre: e]
enneconi[escrito sobre: e] et fr<atr>ib<us> tuis quifuerint ex onię Insimile tali loco cum suis
fructib<us> quascumq<ue> habuerint., Et adparte regis et comitis terrę pariet .d.
s<o>l<i>dos {10} de auropuro., Et hanc cartulam. plenissimam habeat firmitatem., Facta
cartula concamiatjonis diemnotum ui f<eria>. Idus s<ep>t<em>br<i>s. era I lxl iiii., Sub
Imperio Imperatoris fredinandi regis etsancię reginę {11} Imperatrice; regnum regentes
Inlegione etIngallecia u<e>l Incastella., Suus q<ue> nepus sancio regis Inpampilona. et
Innaggara., F<rate>rq<ue> eIus. ranimirus regis. Inaragona et Inrippacorza., Et ego abba
garsea et {12} fratresmei quihanc scripturam fieriIussim<us>. legente audiuimus;
etdemanib<us> n<o>s<tr>is roborauimus et hos signos
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Domini nostri Iesu Cristi. Ego denique Garsía abba, una cum collegio
omnium fratruum meorum habitantium in cenovium locum que vocitant Sancti Petri de
Aslanza, placuit nobis, expontanea nostra voluntate, et concamiavimus et vendimus {2}
nostram hereditatem propriam de Sancti Micaelis de Plátano qui est iuxta flumen quod
36
vocitant Vesica, id est: casas et solares, terras et vineas, ortos, et exitus et regressus vel
omnis pomiferos; et quarta pars in illum molendinum qui est de vicinos, {3} et omnem rem
nostram. Sic concamiavimus et vindimus ego abba Garsía et fratris mei de Sancto Petro de
Aslanza tibi abbati Enneconi et fratribus tuis de Sancti Salvatoris Onie ipsam hereditatem
de Plátano quam habuimus ab omni integritate, ut nullus {4} nostrum ex hoc die habeat ibi
portionem. Et pro hac concamiatione vel hereditate quam tibi dedimus, accepimus ex te
abbate Enneconi vel ex fratribus tuis hanc hereditatem in villa qua vocitant Fonte Aurea,
id est: tres terras, et in illa, {5} una terra solare cum sua eclesia quam vocitant Sanctam
E<u>geniam. Et in caput ipsius terre suam habet auream et unum solarem cum sua
ferragine, et unum molendinum quod est faciendum, cum suo exitu et suo orto, et alia
terra {6} que non est laborata sed est campum ad laborandum. Et in illa vestra defesa,
nullus sit ausus ex hominibus nostris pascere in ea, sed solummodo nostri equi et ipsi
boves qui hanc hereditatem laboraverint quam ex vobis accepimus. {7} Et hoc totum quam
in hanc cartulam resonat, quantum inter nobis bene complacuit, completum habemus, et
aput te Enneconem abbatem et aput fratribus tuis non remansit devitum. Siquis tamen
aliquis homo tibi {8} abbati Enneconi et fratres tuos inquietare voluerit vel iudicium
compulsaverit pro ipsam hereditatem quam tibi dedimus, aut ego abba Garsía, aut fratres
qui fuerint habitantes iam in supradicto cenovio aut quislibet homo {9} pariet ipsam
hereditatem, duplatam vel melioratam, tibi abbati Enneconi, et fratribus tuis qui fuerint ex
Onie, in simile tali loco, cum suis fructibus quascumque habuerint, et ad parte regis et
comitis terre pariet D solidos {10} de auro puro. Et hanc cartulam plenissimam habeat
firmitatem. Facta cartula concamiationis diem notum VI feria, idus septembris, era ILXIIII.
Sub imperio imperatoris Fredinandi regis et Sancie regine {11} imperatrice, regnum
regentes in Legione, et in Gallecia vel in Castella. Suusque nepus Sancio regis in
Pampilona et in Nájara. Fraterque eius Ranimirus regis in Aragona et in Rippacorza. Et
ego abba Garsea et {12} fratres mei qui hanc scripturam fieri iussimus, legente audivimus,
et de manibus nostris roboravimus et hos signos <...>.
CORHEN0015
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 18
1065 abril s.d. (s.l. [localidad de La Bureba, Burgos, España])
Donación. Especiosa, su hijo Diego Rodríguez y su yerno Álvaro Sánchez donan al
monasterio de San Salvador de Oña y a su abad don Íñigo la iglesia de San Salvador en
Barruelo.
Éñeco (scripsi)
Pergamino 130x490 mm
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
37
[crismón] {1} Auctoritate patris etfilii. etgr<ati>a sp<iritu>s s<an>c<t>i. Hec est series
firmamenti seu testamenti qua<m> ego speciosa una cu<m> filio meo didaco roderiz. et
albaro sangez meo ierno facere studuim<us>. Adtendentes diuinu<m> preceptu<m> Inquo
loco {2} dicit. Vendite om<n>ia quę habetis. et emite uobis thesauoros Incelimansione<m>.
ubinonest tinea neq<ue> rubigo. Et iterum scriptu<m> repperim<us> Inactib<us>
ap<osto>lor<um>. Post resurrectjone<m> d<omi>ni predicantib<us> ap<osto>lis et
docentib<us> {3} deregno d<e>i. et uia<m> ueritatis om<n>ib<us> gentib<us>
aperientib<us> uendebant om<n>ia. et precium earu<m> afferebant et ponebant ante pedes
ap<osto>lor<um>. Ap<osto>li au<te>m diuidebant eis un<us>quisq<ue> pro ut opus erat.
reliqua {4} eni<m> In elemosinis peregrinor<um> et orfanor<um> et om<n>iu<m>
egentju<m> distribuebantur. prouidente sp<irit>u s<an>c<t>o. Hec precepta seruantib<us>
et cetera que In sacros uolumines scripta esse credim<us>. non coacte neq<ue> {5} suadente
ullius In genio. sed d<e>iamore accensi. Ego supra dicta speciosa una cu<m> prefatis filiis
meis
om<n>ib<us>
co<n>sentjentib<us>
propinquis
etuicinis
etparentib<us>.
Concedim<us> d<e>o et s<an>c<t>o sa[interlineado: l]batori {6} seu p<er>petue uirginis
marie. necnon et seniorin<o>s<tr>o s<an>c<t>o archangelo michaeli. om<n>iu<m>q<ue>
s<an>c<t>or<um> quor<um> reliquie ibi recondite sunt. concedim<us> et firmam<us> tibi
do<m>no n<o>s<tr>o abbati domno enneco eccl<esi>am {7} s<an>c<t>i saluatoris que est
sita In uico uocitato barriuelo ab om<n>i Integritate cu<m>suis domib<us> et om<ni>a sibi
p<er>tinentja qua<m> Inpresenti possidet u<e>l deInceps augmentare potuerit. ut seruiat
d<e>o. {8} ets<an>c<t>o saluatori p<er> s<e>c<u>la s<e>c<u>lor<um> am<en>. Jneo eni<m>
ut illi seniores qui ea<m> domu<m> tenuerint sipotuerint meliorare In illa honore. sin
au<te>m non minuent de illa q<uo>d hodie donam<us> In ea. Siquis eni<m> {9} ex
n<o>s<tr>is filiis aut quislibet exn<o>s<tr>a posteritate. aut aliqua parua u<e>lmagna
p<er>sona sup<er> hunc prescriptu<m> n<o>s<tru>m assurgere uoluerit et istu<m>
firmamentu<m> uiolare quesierit. ex uirtute xp<ist>i et om<n>ium {10} s<an>c<t>or<um>
auctoritate sit excomunicat<us> et maledict<us> male[interlineado: dic]ctjone p<er>petua. et
cu<m> comunicantib<us> d<e>o. parte<m> non habeat. sed sit extraneat<us> et
anathematizat<us> as<an>c<t>a mater eccl<esi>a. post obitum {11} uero cu<m> iuda
traditore InInferno Inferiori habeat portjone<m> Inom<ni>a s<e>c<u>la s<e>c<u>lor<um>.
et ad parte<m> regis xxxª libras auri soluat. et ipsa<m> eccl<esi>am cu<m> om<n>ib<us>
sibi p<er>tinentib<us> Insimili loco restituat. {12} Sup<er> hoc au<te>m modo hunc
testamentu<m> facim<us>. ut si illos d<o>m<i>nos quifuerint Ins<an>c<t>o saluatore
illa<m> eccl<esi>am cu<m> suis domib<us> deserta relinquerint. n<o>s<tr>i filii u<e>l
exn<o>s<tr>is nepotib<us> requirere ea<m> licentja<m> donam<us>. {13} ¶ Facta carta
donatjonis siue confirmatjonis. In ERA Tª. Cª. iii. die iiª feria mense apr<i>le. Regnante
d<omi>no ih<s>u xp<ist>o et sub eius Imperio fredinandus rex Inleione et castella et
gallecia {14} Nepus eius santj<us> rex Innagara et pampilona. Alius nepus eius In aragone
et sup<er>arui et ripa corza et in barbaster. Ep<i>Sc<o>po domno semeno In burgos:
Abb<a>s domno enneco In onia. prior d<o>mno {15} munio t<este>s. Do<m>no didaco
t<este>s. didaco go<n>saluez t<este>s. Do<m>no santjo delenzes t<este>s. do<m>no didaco
t<este>s. Garcia sangez t<este>s. Vermudo sangez t<este>s. Eita sangez t<este>s. Do<m>no
hanne t<este>s didaco assurez t<este>s. Totos homines deboreua t<e>st<e>s {16} [mano 2]
EGO ENNECO SCRIPSJ [signo] et de manu mea hunc signu<m> feci.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
38
{1} Auctoritate Patris et Filii et gratia Spiritus Sancti. Hec est series firmamenti seu
testamenti quam ego Speciosa, una cum filio meo Dídaco Roderiz et Álbaro Sánchez meo
yerno, facere studuimus, adtendentes divinum preceptum, in quo loco {2} dicit: "Vendite
omnia que habetis et emite vobis tesauoros in celi mansionem, ubi non est tinea neque
rubigo". Et iterum scriptum repperimus in actibus apostolorum: "Post resurrectionem
Domini predicantibus apostolis et docentibus {3} de regno Dei et viam veritatis omnibus
gentibus aperientibus vendebant omnia, et precium earum afferebant et ponebant ante
pedes apostolorum. Apostoli autem dividebant eis unusquisque pro ut opus erat, reliqua
{4} enim in elemosinis peregrinorum, et orfanorum et omnium egentium distribuebantur
providente Spiritu Sancto". Hec precepta servantibus et cetera que in sacros volumines
scripta esse credimus non coacte neque {5} suadente ullius ingenio, sed Dei amore accensi.
Ego supradicta Speciosa, una cum prefatis filiis meis, omnibus consentientibus,
propinquis, et vicinis et parentibus, concedimus Deo et Sancto Salbatori {6} seu perpetue
Virginis Marie, necnon et seniori nostro sancto Arcangelo Micaeli omniumque sanctorum
quorum reliquie ibi recondite sunt, concedimus et firmamus tibi, domno nostro abbati
domno Énneco, ecclesiam {7} Sancti Salvatoris que est sita in vico vocitato Barriuelo, ab
omni integritate, cum suis domibus et omnia sibi pertinentia quam in presenti possidet vel
deinceps augmentare potuerit, ut serviat Deo {8} et Sancto Salvatori per secula seculorum,
amen. In eo enim ut illi seniores qui eam domum tenuerint si potuerint meliorare in illa
honore, sin autem non minuent de illa quod hodie donamus in ea. Siquis enim {9} ex
nostris filiis, aut quislibet ex nostra posteritate, aut aliqua parva vel magna persona super
hunc prescriptum nostrum assurgere voluerit et istum firmamentum violare quesierit, ex
virtute Cristi et omnium {10} sanctorum auctoritate sit excomunicatus et maledictus
maledictione perpetua, et cum comunicantibus Deo partem non habeat, sed sit extraneatus
et anatematizatus a Sancta Mater Ecclesia, post obitum {11} vero cum Iuda traditore in
inferno inferiori habeat portionem in omnia secula seculorum. Et ad partem regis XXX
libras auri solvat, et ipsam ecclesiam cum omnibus sibi pertinentibus in simili loco
restituat. {12} Super hoc autem modo hunc testamentum facimus, ut si illos dominos qui
fuerint in Sancto Salvatore illam ecclesiam cum suis domibus deserta relinquerint, nostri
filii vel ex nostris nepotibus requirere eam licentiam donamus. {13} Facta carta donationis
sive confirmationis in era TªCªIII, die IIª feria, mense aprile. Regnante Domino Iesu Cristo,
et sub eius imperio Fredinandus rex in Leione, et Castella et Gallecia. {14} Nepus eius
Santius rex in Nájara et Pampilona; alius nepus eius in Aragone, et super Arvi, et
Ripacorza et in Barbaster. Episcopo domno Semeno in Burgos. Abbas domno Énneco in
Onia. Prior domno {15} Munio testes; domno Dídaco testes; Dídaco Gonsálvez testes;
domno Santio de Lenzes testes; domno Dídaco testes; García Sánchez testes; Vermudo
Sánchez testes; Eita Sánchez testes; domno Hanne testes; Dídaco Assúrez testes; totos
homines de Boreva testes. {16} Ego Éñeco scripsi et de manu mea hunc signum feci.
39
CORHEN0016
AHN, Clero Secular_Regular, car. 270, n. 19
1065 abril s.d. (s.l. [localidad de La Bureba, Burgos, España])
Copia contemporánea de CORHEN0015 u original múltiple. Donación. Especiosa, su hijo
Diego Rodríguez y su yerno Álvaro Sánchez donan al monasterio de San Salvador de Oña
y a su abad don Íñigo la iglesia de San Salvador en Barruelo.
Éñeco (scripsi)
Pergamino 190x395 mm
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Auctoritate patris etfilii. etgr<ati>a sp<iritu>s s<act>i; Hęc estseries firmamenti
seutestamenti qua<m>egospeciosa una cu<m> filiosmeos didaco rodriz et sol. et aluaro
sangez meo Ierno {2} facere studuim<us>; Adtendentes diuinu<m> preceptu<m>.
Inquoloco. dicit; Bendite om<n>ia quehabetis. et emite uob<is> thesauros In cęli
mansione<m>. ubinonest tinea. neque rubigo; {3} EtIteru<m>. scriptu<m> repperim<us>
Inactibus ap<o>st<o>lor<um>; Post resurrectjone<m> d<omi>ni predicantibus ap<osto>lis.
et docentibus. deregno d<e>i. et uiam ueritatis om<n>ib<us> gentibus aperientib<us>
uende-{4}bant om<n>ia etprecium earu<m>. afferebant.; etponebant antepedes
ap<o>st<o>lor<um>; Ap<osto>liau<te>m diuidebant eis unus quisq<ue> pro ut opus erat.
reliqua enim Inelemosinis peregrinorum. {5} et orphanor<um>. et om<n>ium egentju<m>
distribuebantur. prouidente sp<irit>us<an>c<t>o; Hęc preceptu seruantibus. etcętera
queInsacros uolumines scriptaesse credimus non quo acte. {6} neq<ue> suadente ullius
Ingenio. sed d<e>i amore. accensi; Ego supradicta spetjosa una cu<m>prefatis filiis meis.
om<n>ib<us> consentjentibus. propinquis etuicinis. etparentibus. con-{7}cedim<us> d<e>o.
ets<an>c<t>osaluatori. seup<er>petue uirginis marię. necnon et seniorin<o>s<tr>o.
s<an>c<t>o archangelo michaeli; om<n>iumq<ue>s<an>c<t>or<um> quor<um> reliquie ibi
reconditesu<n>t. concedim<us> etcon{8}firmauim<us> tibi domino n<o>s<tr>o abbati
domno enneco. ęccl<esi>a s<an>c<t>i [mano2, sobre raspado: saluatoris] que est sita Inuico
uocitato barriuelo. cu<m>suis domibus. et cu<m>totasua ereditate. terras. {9} et uineas.
ferre<n>nales. ethortales. etfontes. abom<n>i Integritate. et om<n>ia sibi p<er>tinentja.
qua<m>In presentipossidet. u<e>l deInceps augmentare potuerit. utseruiat d<e>o {10} et
s<an>c<t>i saluatori. p<er>s<e>c<u>la s<e>c<u>lor<um> Am<en>; Ineo eni<m> ut illi
seniores quiea<m> domu<m> tenuerint sipotuerint meliorare Inilla honore. sinau<te>m
non minuent. deilla quodhodie {11} donam<us> Inea; Siquis eni<m> exn<o>s<tr>is fillis aut
quislibet exn<o>s<tr>a posteritate aut aliqua parua u<e>lmagna p<er>sona sup<er> hunc
40
prescriptu<m> n<o>s<tru>m assurgere uoluerit. et Istum {12} firmamentu<m> uiolare
quesierit.
exuirtute
xp<ist>i.
et
om<n>ium
s<an>c<t>or<um>
auctoritatesit
excomunicat<us> etmaledict<us> maledictjone p<er>petua. etcu<m>comunicantib<us>
d<e>o parte<m> {13} non habeat. sedsit extraneat<us>. et anathemazatus as<an>c<t>amater
ęccl<esi>a. post obitu<m>uero cumIudatraditore InInferno Inferiori habea portjone:
Inom<n>ia s<e>c<u>las<e>c<u>lor<um>. Et {14} aparte<m> regis. .XXXta. libras aurisoluat.
et Ipsa<m> ęccl<esi>a<m> cu<m> om<n>ib<us> sibi p<er>tinentib<us>. du plado
Insimililoco restituat; Sup<er>hocau<te>m. modo hunc testamentu<m> facim<us>. utsi {15}
illos domnos quifuerint Ins<an>c<t>o saluatore illa<m> ęccl<esi>a<m>. cum suis domibus
deserta relinquerint n<o>s<tr>i filii. u<e>l exn<o>s<tr>is nepotib<us> requirere eam.
licentja<m> donam<us>. utseruia<n>td<e>o. {16} et s<an>c<t>o saluatori; Facta carta
donatjonis siue confirmatjonis. in ERA. Tª. Cª. IIIª. Die s<e>c<un>da. f<eri>a. mense. aprile.
Regnante fredinandus rex. Inleone et Incastella {17} et galletja; Nepus ei<us> santj<us> rex.
I<n>nagaRA etpanpilonia., Et alius nep<us>ei<us>. Inaragone et sup<er>arbi; E<pisco>po
do<m>no semeno enburgos; Abbas domno enneco In onia. Munio plior {18} testes.
Didacus. t<e>st<e>s; didaco. gonsaluiz. t<e>st<e>s. Garciasangez t<e>st<e>s. Santj<us> del[*
* *] t<e>st<e>s. bermudosangez t<e>st<e>s; {19} Ego Enneco scripsi; [signo] et demanu mea.
hunc signum feci
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Auctoritate Patris et Filii et gratia Spiritus Sacti. Hec est series firmamenti seu
testamenti quam ego Speciosa, una cum filios meos Dídaco Rodriz et Sol, et Álvaro
Sánchez meo yerno, {2} facere studuimus, adtendentes divinum preceptum, in quo loco
dicit: "Bendite omnia que habetis et emite vobis thesauros in celi mansionem, ubi non est
tinea neque rubigo".{3} Et iterum scriptum repperimus in actibus apostolorum. "Post
resurrectionem Domini predicantibus apostolis et docentibus de regno Dei, et viam
veritatis omnibus gentibus aperientibus, vende{4}bant omnia, et precium earum afferebant
et ponebant ante pedes apostolorum. Apostoli autem dividebant eis unus quisque pro ut
opus erat, reliqua enim in elemosinis peregrinorum, {5} et orphanorum, et omnium
egentium distribuebantur, providente Spiritu Sancto". Hec preceptu servantibus etcetera
que in sacros volumines scripta esse credimus, non quoacte {6} neque suadente ullius
ingenio, sed Dei amore accensi. Ego supradicta Spetiosa, una cum prefatis filiis meis,
omnibus consentientibus, propinquis, et vicinis et parentibus, con{7}cedimus Deo et
Sancto Salvatori seu perpetue Virginis Marie, necnon et seniori nostro sancto Arcangelo
Micaeli omniumque sanctorum quorum reliquie ibi recondite sunt, concedimus et
con{8}firmavimus tibi, domino nostro abbati domno Éñeco, ecclesia Sancti Salvatoris, que
est sita in vico vocitato Barriuelo, cum suis domibus et cum tota sua ereditate, terras, {9} et
vineas, ferreñales, et hortales et fontes, ab omni integritate, et omnia sibi pertinentia quam
in presenti possidet vel deinceps augmentare potuerit, ut serviat Deo {10} et Sancti
Salvatori per secula seculorum, amen. In eo enim ut illi seniores qui eam domum tenuerint
si potuerint meliorare in illa honore, sin autem non minuent de illa quod hodie {11}
donamus in ea. Siquis enim ex nostris fillis, aut quislibet ex nostra posteritate, aut aliqua
41
parva vel magna persona super hunc prescriptum nostrum assurgere voluerit et istum {12}
firmamentum violare quesierit, ex virtute Cristi et omnium sanctorum auctoritate sit
excomunicatus et maledictus maledictione perpetua, et cum comunicantibus Deo partem
{13} non habeat, sed sit extraneatus et anatemazatus a Sancta Mater Ecclesia, post obitum
vero cum Iuda traditore in inferno inferiori habea portione in omnia secula seculorum. Et
{14} a partem regis XXX libras auri solvat, et ipsam ecclesiam cum omnibus sibi
pertinentibus, duplado in simili loco restituat. Super hoc autem modo hunc testamentum
facimus, ut si {15} illos domnos qui fuerint in Sancto Salvatore illam ecclesiam cum suis
domibus deserta relinquerint, nostri filii vel ex nostris nepotibus requirere eam licentiam
donamus, ut serviant Deo {16} et Sancto Salvatori. Facta carta donationis sive
confirmationis in era TªCªIIIª, die secunda feria, mense aprile. Regnante Fredinandus rex
in Leone, et in Castella {17} et Gallecia. Nepus eius Santius rex in Nájara et Pampilonia; et
alius nepus eius in Aragone et super Arbi. Episcopo domno Semeno en Burgos. Abbas
domno Éñeco in Onia. Munio plior {18} testes; Didacus testes; Dídaco Gonsálviz testes;
García Sánchez testes; Santius de L<enzes> testes; Bermudo Sánchez testes. {19} Ego Éñeco
scripsi et de manu mea hunc signum feci.
CORHEN0017
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 1
1067 noviembre 20 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Traditio corporis et animae. Obeco dona al atrio de San Miguel Arcángel, Santa Eulalia y
Santos Cosme y Damián, así como al presbítero Tellón, todas sus propiedades en Tamayo.
Pergamino, 140 x 310 mm
Jaime González Gómez
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} [crismón] Subpotentjam cęlestis regis et eIusq<ue> Ineffabile sacra mentum., Ego
obequo licet Indign<us> nulliusq<ue> p<er>sua dentis Ingenio sed diuino ardore {2} ac
c[raspado]ensum. noncoactę sedsponta neę. nonImbitus seduoluntarie. proremedio animę
meę. mortem timendo. Infernumq<ue> pauendo. {3} placuit animomeo. et
tradocorpusmeum simulq<ue> animam adatrium s<an>c<t>imicahelisarcangeli. u<e>l
s<an>c<t>ę eulalię. seus<an>c<t>icosme et ddamiani. {4} om<n>ib<us>q<ue> reliquiis
ibiquiescentib<us>; necnon et tibi d<o>mnomeo telloni pr<e>sb<i>t<e>ri. u<e>l
om<n>ib<us> d<o>mnis Insupra scripto cenobio. subtuo commorantib<us> {5} dominio.
cumomnia mea substantja q<ue> habeo In tamaIo. tam mobile. quam ętjam Immobile.
omnia q<ue> Inuenire potueris ex mea facul{6}tate. Inom<n>i loco. tibisit concessum
abom<n>ni Integrita te et ut supra resonat. om<n>ib<us> seruientib<us> In s<an>c<t>i
micahelis. q<ui> est Inaditum de {7} tamaIo. Iure ętęrno p<er>petua s<e>c<u>la. A<me>n.,
42
Hec om<n>ia superius descripta seuroborata concedo deo et tibi d<o>mno meo. telloni
pr<e>sb<i>t<e>ri. {8} Quod si ego donator u<e>l quispiam hominis parua u<e>l magna
persona huncmeum prescriptum minuere. tollere. u<e>l disrumpere. ausus {9} fuerit.
nullaten<us> hocaudeat uendicare., Siau<te>m nullaten<us> tremerit magna d<e>i ultjo et
uana presumtjone arreptus ad aliqua {10} InIuria tibi prefato d<o>m<i>no meo uoluerit
Inferre. descendat sup<er>eum Ira d<e>i. atq<ue> abom<n>i cetu xp<ist>ianor<um>
exclusus sit as<an>c<t>a mater ęclesia. {11} ex comunicatus et anatematizatus. et cu<m>
Iuda p<er>dito deputatus., Insup<er> exsolbat apparte regis. iias libras auri. et hunc
m<eu>m testamen{12}tum firmis et stauilis sit p<er>om<ni>a s<e>c<u>la s<e>c<u>lor<um>
A<me>n Facta carta scripture. u<e>l testamentu<m> In era Mª.cª uª. notu<m> die. iiia feria
xiio k<a>l<en>d<as> d<e>c<em>br<i>s., {13} Regnante d<omi>no n<o>s<tr>o ih<s>u
xp<ist>o et sub eI<us> Imperio. rex sanctjus obtinens Imperiu<m> Incastella. fr<ate>r q<ue>
eI<us> rex alfonso In legyone. gundisalb<us>. {14} testes et confirmans [signo] munnio
testes et confirmans [signo] armentarius testes et confirmans. [signo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub potentiam celestis regis et eiusque ineffabile sacramentum. Ego Obeco, licet
indignus nulliusque persuadentis ingenio sed divino ardore {2} accensum, non coacte sed
spontanee, non imbitus sed voluntarie, pro remedio anime mee, mortem timendo
infernumque pavendo, {3} placuit animo meo et trado corpus meum simulque animam ad
atrium Sancti Micaelis Arcangeli, vel Sancte Eulalie seu Sancti Cosme et Damiani, {4}
omnibus que reliquiis ibi quiescentibus, necnon et tibi domno meo Telloni presbiteri vel
omnibus domnis in suprascripto cenobio sub tuo commorantibus {5} dominio, cum omnia
mea substantia que habeo in Tamayo, tam mobile quam etiam immobile, omnia que
invenire potueris ex mea facul{6}tate in omni loco. Tibi sit concessum ab omnni integritate
et ut supra resonat omnibus servientibus in Sancti Micaelis, qui est in aditum de {7}
Tamayo. Iure eterno perpetua secula, amen. Hec omnia superius descripta seu roborata
concedo Deo et tibi domno meo Telloni presbiteri. {8} Quod si ego donator vel quispiam
hominis, parva vel magna persona, hunc meum prescriptum minuere, tollere vel
disrumpere ausus {9} fuerit, nullatenus hoc audeat uendicare. Si autem nullatenus tremerit
magna Dei ultio et vana presumtione arreptus ad aliqua {10} iniuria tibi prefato domno
meo voluerit inferre, descendat super eum ira Dei, atque ab omni cetu cristianorum
exclusus sit, a sancta mater eclesia {11} excomunicatus et anatematizatus, et cum Iuda
perdito deputatus. Insuper exsolbat apparte regis II libras auri. Et hunc meum
testamen{12}tum firmis et stavilis sit per omnia secula seculorum, amen. Facta carta
scripture vel testamentum in era MªCªVª, notum die III feria, XII calendas decembris. {13}
Regnante Domino nostro Iesu Cristo, et sub eius imperio rex Sanctius obtinens imperium
in Castella, fraterque eius rex Alfonso in Legione. Gundisalbus {14} testes et confirmans,
Muñio testes et confirmans, Armentarius testes et confirmans.
CORHEN0018
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 2a
1067 noviembre 21 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato. Falcón Falcónez entrega al monasterio de San Salvador de Oña las propiedades
que heredó de su padre en Petrapidonia, Bentretea y Terminón en pago de una deuda
contraída previamente con el abad Íñigo. Escrito en la mitad izquierda del mismo
pergamino que también contiene el documento CORHEN0152.
Tellus (exaravit)
Pergamino, 200 x 230 mm
Jaime González Gómez
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
43
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Sub potentja cęlestis regis; et eI<us>q<ue> Ineffabile sacramentum., Ego falcon
falconez cognoscome {2} In ueritate q<ue> te misi fidiatore ad tibi d<o>mno meo enneco
abba contra partes degonsaluo didaz; per {3} ccos solidos deargento; et non potui peitare
Ipso argento ego falcon falconez. et sic peitasti {4} tu d<o>mno [tachado] meo enneco abba;
ccos s<o>l<i>d<o>s p<er>Ipsa fidiatura. et post ea cognouime ego falcon falconez {5}
q<ue>Inter duplo et capitale; habui adpeitare; cccc s<o>l<i>d<os>. et sic peitaui ego falcon
falconez de illo {6} capitale. cLxª s<o>l<i>d<os>. et remanserunt xlª s<o>l<i>d<os>. et non
potui peitare Ipsos xlª s<o>l<i>d<os>. et uenim<us> ad rogo {7} et sic peitaui mea diuisa
Inpetra pidonia. et illos solares q<ui> fuerunt de illos palacios demeo patre. {8} tam terras
quam uineas. ortos. pumiferos: exitus: et Introytus: quantum adIpsos palacios p<er>tinet
{9} ad om<ni>a Integritate., Et de hodie et de Incebs; demeo Iurę sit abraso; etIntuo
dominio sit con{10}firmato detibi enneco abba u<e>l de om<n>ib<us>q<ue> seruientib<us>
Ins<an>c<tu>m saluatorem onię. u<e>l s<an>c<t>ę marię semp<er> {11} uirginis.
seus<an>c<t>i micaelis arcangeli. Iure p<er>petuo. ęter[manchado]na s<e>c<u>la. A<me>n.
Siquis tamen aliq<ui>shomo {12} ad Inrumpendum uenerit proIpsa diuisa. aut proIpsos
palacios. cumsuas hereditates. aut ego fal{13}con falconez: aut filiis meis. aut neptis: aut
germanis: aut aliq<ui>s de pertinentib<us> meis. repetitjone {14} fecerit; pariet Ipse homo
q<ui> uoce adduxerit; Ipsa diuisa. et Ipsos palacios. et Ipsas hereditates {15} duplato.
simile tale InIpsa uilla InterIpsos limites cumquales fructus habuerit. exsolbat ap{16}parte
regis. Dos s<o>l<i>d<os> de argenteos; et hocscriptu<m> firmis et stabilis sit
p<er>Ins<e>c<u>la s<e>c<u>lor<um>. A<me>n. {17} Facta carta In era Tª cª uª. notum dię
iiiiª feria xiº k<a>l<en>d<as> d<e>c<em>br<i>s., Regnante d<omi>no n<o>s<tr>o ih<s>u
xp<ist>o et sub {18} eI<us> Imperio; rex alfonso Inlegyone. fr<ate>rq<ue> eI<us> rex
sanctjus In castellę. enneco abba; regens onię cenobio., {19} Ego falcon falconez q<ui> hanc
scriptura fieri Iussi; ea q<ue> legente audiui: de manu mea. [cruz]. [cruz]. [cruz]. feci. {20}
testib<us> tradidi adroborandum. gundissalbo. et munnio. et petrus. et uelasco. et orbita.
et enneco. et tellu. et garscia; hic t<e>st<e>s fuerunt., tellus. exarauit. [signo]. [signo].
[signo].,
PRESENTACIÓN CRÍTICA
44
{1} Sub potentia celestis regis et eiusque ineffabile sacramentum. Ego Falcón Falcónez
cognoscome {2} in veritate que te misi fidiatore ad tibi, domno meo Éñeco abba, contra
partes de Gonsalvo Dídaz, per {3} CCos solidos de argento. Et non potui peitare ipso
argento ego Falcón Falcónez, et sic peitasti {4} tu, domno meo Éñeco abba, CCos solidos per
ipsa fidiatura. Et post ea cognovime ego Falcón Falcónez {5} que inter duplo et capitale
habui ad peitare CCCC solidos. Et sic peitavi ego Falcón Falcónez de illo {6} capitale CLXª
solidos et remanserunt XLª solidos, et non potui peitare ipsos XLª solidos. Et venimus ad
rogo, {7} et sic peitavi mea divisa in Petrapidonia, et illos solares qui fuerunt de illos
palacios de meo patre, {8} tam terras quam vineas, ortos, pumiferos, exitus et introitus,
quantum ad ipsos palacios pertinet {9} ad omnia integritate. Et de hodie et deincebs, de
meo iure sit abraso, et in tuo dominio sit con{10}firmato de tibi Éñeco abba vel de
omnibusque servientibus in Sanctum Salvatorem Onie, vel Sancte Marie semper {11}
Virginis seu Sancti Micaelis Arcangeli, iure perpetuo eterna secula, amen. Siquis tamen
aliquis homo {12} ad inrumpendum venerit pro ipsa divisa aut pro ipsos palacios cum
suas hereditates, aut ego Fal{13}cón Falcónez, aut filiis meis, aut neptis, aut germanis, aut
aliquis de pertinentibus meis repetitione {14} fecerit, pariet ipse homo qui voce adduxerit
ipsa divisa, et ipsos palacios et ipsas hereditates {15} duplato simile tale in ipsa villa, inter
ipsos limites, cum quales fructus habuerit. Exsolbat ap{16}parte regis Dos solidos de
argenteos. Et hoc scriptum firmis et stabilis sit per in secula seculorum, amen. {17} Facta
carta in era TªCªVª, notum die IIIIª feria, XIº calendas decembris. Regnante Domino nostro
Iesu Cristo et sub {18} eius imperio rex Alfonso in Legione, fraterque eius rex Sanctius in
Castelle. Éñeco abba regens Onie cenobio. {19} Ego Falcón Falcónez, qui hanc scriptura
fieri iussi, ea que legente audivi, de manu mea feci. {20} Testibus tradidi ad roborandum:
Gundissalbo, et Munio, et Petrus, et Velasco, et Orbita, et Éñeco, et Tellu et García hic
testes fuerunt. Tellus exaravit.
CORHEN0019
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 2b
1067 noviembre 21 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato. Falcón Falcónez entrega al monasterio de San Salvador de Oña las propiedades
que heredó de su padre en Petrapidonia, Bentretea y Terminón, en pago de una deuda
contraída previamente con el abad Íñigo. Escrito en la mitad derecha del mismo
pergamino que también contiene el documento CORHEN0018.
Tellus (exaravit)
Pergamino, 200 x 245 mm
Jaime González Gómez
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
45
{1} [crismón] Sub potentja cęlestis regis; eI<us>q<ue> Ineffabile sacramentum., Ego falcon
falconez cognouime {2} In ueritate q<ue> te misi fidiatore ad tibi d<o>mno meo enneco
abba. contra partes de gonsalbo di{3}daz p<er> ccos s<o>l<i>d<os>. et sic peitasti prome
Ipsos ccos s<o>l<i>d<os>. et post ea peitaui ego falcon faconez illo capitale; {4} et p<er> illo
duplo. uenim<us> adconfeitamentu<m>. cumtibi d<o>mno meo enneco abba. et sic peitaui
ego {5} falcon faconez proIpso duplo; mea diuisa propria q<ue> abeo demeo patre tam
Inuentretegia; {6} quamInterminone. et una ferraine cumsuos solares. cumsuos pumiferos:
cumexitu et In{7}troytu. tam In defesas. quam I<n>pasturas. tam Inmontes; quam Infontes.
et dehodie et de In{8}cebs; de meoIure sit abrasa; Ipsadiuisa etIpsa ferraine cumsuos
solares. etIntuo dominio {9} sit confirmato detibienneco abba. u<e>l de om<n>ib<us> q<ue>
seruientib<us> Ins<an>c<tu>m saluatorem onię u<e>l s<an>c<t>ę {10} marię semp<er>
uirginis seus<an>c<t>i micahelis arc<an>g<e>li. Iure p<er>petuo ęterna s<e>c<u>la.
A<me>n. Siq<ui>s tamen {11} aliq<ui>s homo ad Inrumpendum uenerit pro Ipsadiuisa aut
pro Ipsa ferraine cumsuos solares {12} [tachado] aut ego falcon falconez aut filiis meis aut
neptis: aut germanis: aut aliq<ui>s de {13} p<er>tinentib<us> meis repetitjone fecerit. pariet
Ipse homo quiuoce adduxerit; Ipsadiuisa et {14} Ipsaferraine cumsuos solares duplato.
simile tale InIpsas uillas Inter Ipsoslimites. cum {15} quales fructus habuerit. exsoluat
apparte regis. Dos s<o>l<i>d<os> de argenteos. ut hocscriptum {16} firmis p<er>maneat.,
Facta carta Inera Tª cª uª. notum die iiiiª feria. xiº k<a>l<en>d<as> d<e>c<em>br<i>s.,
Regnante {17} d<omi>no n<o>s<tr>o ih<s>u xp<ist>o et sub eI<us> Imperio. rex alfonso In
legyone. fr<ate>rq<ue> eI<us> rex sanctjus In castellę {18} enneco abba regens onię
cenobio., ego falcon falconez q<ui> ha<n>c scriptura fieriIussi. eaq<ue> le{19}gente audiui:
de manu mea. [cruz]. feci. testib<us> tradidi ad roboradum., gundissalbo. et munnio. et
petrus. et uelasco. et orbita. et enneco. {20} et tellu. et garscia; hic t<e>st<e>s fuerunt., tellus.
exarauit. [signo]. [signo]. [signo].,
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub potentia celestis regis eiusque ineffabile sacramentum. Ego Falcón Falcónez
cognovime {2} in veritate que te misi fidiatore ad tibi, domno meo Éñeco abba, contra
partes de Gonsalbo Dí{3}daz per CCos solidos. Et sic peitasti pro me ipsos CCos solidos, et
post ea peitavi ego Falcón Facónez illo capitale. {4} Et per illo duplo venimus ad
confeitamentum cum tibi, domno meo Éñeco abba. Et sic peitavi ego {5} Falcón Facónez
pro ipso duplo mea divisa propria que abeo de meo patre, tam in Ventre Tegia {6} quam in
Terminone, et una ferraine cum suos solares, cum suos pumiferos, cum exitu et in{7}troitu,
tam in defesas quam in pasturas, tam in montes quam in fontes. Et de hodie et dein{8}cebs,
de meo iure sit abrasa ipsa divisa et ipsa ferraine cum suos solares, et in tuo dominio {9} sit
confirmato de tibi Éñeco abba vel de omnibusque servientibus in Sanctum Salvatorem
Onie, vel Sancte {10} Marie semper Virginis seu Sancti Micaelis Arcangeli, iure perpetuo
eterna secula, amen. Siquis tamen {11} aliquis homo ad inrumpendum venerit pro ipsa
46
divisa aut pro ipsa ferraine cum suos solares, {12} aut ego Falcón Falcónez, aut filiis meis,
aut neptis, aut germanis aut aliquis de {13} pertinentibus meis repetitione fecerit, pariet
ipse homo qui voce adduxerit ipsa divisa et {14} ipsa ferraine cum suos solares duplato
simile tale in ipsas villas, inter ipsos limites, cum {15} quales fructus habuerit. Exsolvat
apparte regis Dos solidos de argenteos. Ut hoc scriptum {16} firmis permaneat. Facta carta
in era TªCªVª, notum die IIIIª feria, XIº calendas decembris. Regnante {17} Domino nostro
Iesu Cristo, et sub eius imperio rex Alfonso in Legione fraterque eius rex Sanctius in
Castelle. {18} Éñeco abba regens Onie cenobio. Ego Falcón Falcónez, qui hanc scriptura
fieri iussi, ea que le{19}gente audivi, de manu mea feci. Testibus tradidi ad roboradum:
Gundissalbo, et Munio, et Petrus, et Velasco, et Orbita, et Éñeco, {20} et Tellu et García hic
testes fuerunt. Tellus exaravit.
CORHEN0020
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 9
1073 febrero 15 (s.l. [Moriana, Burgos, España])
Compraventa. Fredinando Martíniz vende a la congregación de San Salvador de Oña y a
su abad Obeco un solar y una divisa en la villa de Moriana por treinta sueldos.
Tellus (scribsit)
Pergamino, 295 x 300 mm
Jaime González Gómez
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Jnd<e>in<o>m<i>ne ego fredinando martiniz licet Indign<us>. nulliusq<ue>
p<er>suasus Ingenio setdiuino ardore ac{2}censu<m> non quoactę sedspontaneę
nonInbit<us> seduoluntarię proremediu<m> animeę meę morte<m> {3} timendo
Infernu<m>q<ue> pabendo; placuit michi. sic tradido mea diuisa propria q<ue>m habui
demeop<a>t<e>r {4} et uno solare. sic lotrado ad atriu<m> s<an>c<t>isaluatoris onię u<e>l
s<an>c<t>ę marię uirginis seus<an>c<t>i micaelis arcangeli {5} om<n>ib<us>q<ue>
reliq<ui>is ibi q<ui>escentib<us>. necnon et tibi d<o>mno meo obeco abba. seu munioni
preposit<us>. u<e>l om<n>ib<us> {6} domnis subtuo comorantib<us> dominio;
estIpsadiuisa etIpso solare. Inuilla q<ue> uocitant moriana. {7} illosolare
p<re>n<o>m<i>nato; ubi habitauit aluaro obequoz. cu<m> suo anteuzano. etdiuisa Inuilla:
Inexit<us> {8} et Introyt<us>: Inaquas: Inpasturas: Indefesas: Inmontib<us>: et fontib<us>:
et Ingenia. sine annuteba. sine fossatera {9} etsine saIone. et sine ulla facendera. Accepi
Indono u<e>l Inconfirmacione proIpsa diuisa et proIpso solare. {10} detibi d<o>mno meo
oueco abba u<e>l demunioni preposit<us>; quantu<m> michi placuit. Idest. xxxª.
s<o>l<i>d<os> deargenteos. {11} ut hoc scribtu<m> firmu<m> et stabilis sit p<er> om<ni>a
s<e>c<u>lA s<e>c<u>lor<um>. A<me>n. Quod si ego fredinando martiniz aut filiis meis
47
{12} u<e>l neptis: u<e>l q<ui>spia<m> hominis paruę u<e>l magnę p<er>sonę. hunc
m<eu>m prescribtu<m> minuere tollere u<e>l disru<m>pe{13}re ausus fuerit; nullaten<us>
hocpossit uindicare., Sed si uana presumptjone arrept<us> ad aliqua InIuria {14} uob<is>
domnis meis uoluerit Inferre; descendat sup<er>eum. ira d<e>iom<ni>p<o>t<e>ntis.
atq<ue> a om<ni> cętu xp<ist>ianor<um>. exclu{15}sus sit; et as<an>c<t>a mater ęclesia.
anathematizat<us>. et discomunicatus. et cu<m>Iuda traditore. deputat<us>. {16}
Insup<er>. exsoluat appartis huI<us> regulę; iiº liurę auri; ut hoc scribtu<m> firmis
p<er>maneat., ¶ Facta carta {17} regulę. u<e>l tradictjonis; Inera Tª. cª xiª. notu<m>die uiª
f<eri>A. xuº k<a>l<en>d<as> m<a>rc<ia>s., Regnante. rex adefonso Inlegyone {18} u<e>l
Incastellę. seugallecię., Ego fredinando martiniz. q<ui> hac pactu<m> u<e>l tradictjone feci:
scribturaq<ue> {19} legente audiui: de manu mea. [signo] feci: testib<us> tradi ad
roborandu<m>. q<ui>rici; hic t<e>st<i>s. sarracino; hic t<e>st<i>s. {20} aluaro; hic t<e>st<i>s
Jn presentja deInfanzones; nunu aluarez. et peitro fanniz. et fredinando fanniz. {21} et tellu
ouequoz. et munio alfonso; hic presens fuerunt., Jn mano de munioni ep<i>sc<o>pi
su<m>roborat<us>., {22} Toto concilio de moriana; auditores. testes et confirmatores.,
[signo]. Tellus; scribsit.,
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Fredinando Martíniz, licet indignus, nulliusque persuasus ingenio
set divino ardore ac{2}censum, non coacte sed spontanee, non imbitus sed voluntarie, pro
remedium animee mee, mortem {3} timendo infernumque pabendo, placuit michi sic
tradido mea divisa propria quem habui de meo pater {4} et uno solare. Sic lo trado ad
atrium Sancti Salvatoris Onie, vel Sancte Marie Virginis seu Sancti Micaelis Arcangeli, {5}
omnibusque reliquiis ibi quiescentibus, necnon et tibi, domno meo Obeco abba, seu
Munioni prepositus vel omnibus {6} domnis sub tuo comorantibus dominio. Est ipsa
divisa et ipso solare in villa que vocitant Moriana; {7} illo solare prenominato ubi habitavit
Álvaro Obécoz cum suo anteuzano et divisa in villa, in exitus {8} et introitus, in aquas, in
pasturas, in defesas, in montibus et fontibus et ingenia, sine annúteba, sine fossatera, {9} et
sine saione et sine ulla facendera. Accepi in dono vel in confirmacione pro ipsa divisa et
pro ipso solare {10} de tibi, domno meo Oveco abba, vel de Munioni prepositus, quantum
michi placuit, id est XXXª solidos de argenteos, {11} ut hoc scribtum firmum et stabilis sit
per omnia secula seculorum, amen. Quod si ego Fredinando Martíniz, aut filiis meis, {12}
vel neptis, vel quispiam hominis, parve vel magne persone, hunc meum prescribtum
minuere, tollere vel disrumpe{13}re ausus fuerit, nullatenus hoc possit vindicare. Sed si
vana presumptione arreptus ad aliqua iniuria {14} vobis domnis meis voluerit inferre,
descendat super eum ira Dei omnipotentis, atque a omni cetu cristianorum exclu{15}sus
sit, et a Sancta Mater Eclesia anatematizatus et discomunicatus, et cum Iuda traditore
deputatus. {16} Insuper exsolvat appartis huius regule IIº livre auri ut hoc scribtum firmis
permaneat. Facta carta {17} regule vel tradicionis in era MªCªXIª, notum die VIª feria, XVº
calendas marcias. Regnante rex Adefonso in Legione, {18} vel in Castelle seu Gallecie. Ego
Fredinando Martíniz, qui hac pactum vel traditione feci scribturaque {19} legente audivi,
de manu mea feci. Testibus tradi ad roborandum: Quirici hic testis; Sarracino hic testis;
{20} Álvaro hic testis. In presentia de infanzones: Nunu Álvarez, et Peitro Fáñiz, et
Fredinando Fáñiz, {21} et Tellu Ovécoz et Munio Alfonso hic presens fuerunt. In mano de
Munioni episcopi sum roboratus {22} toto concilio de Moriana, auditores, testes et
confirmatores. Tellus scribsit.
48
CORHEN0021
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 11
1075 diciembre 10 (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Donación. El obispo Jimeno dona a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad Ovidio
una divisa en Fuente Bureba.
Dominicus (notuit)
Pergamino, 110 x 340 mm
Jaime González Gómez
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sub n<o>m<i>ne s<an>c<t>e etIndiuidue trinitatis. Ego Igitur eximinus ęp<iscopu>s
gr<ati>adei. nulliúsq<ue> Ingenio persuasus. sed diuino ardore succensus. nullo cogente
sedspontanea {2} uolumtate trado uelconcedo proremedium animęmeę. etfratris
meigarsię. atq<ue> obremedium animabus parentor<um> n<o>s<tr>or<um> adhonorem
s<an>c<t>isaluatoris onie s<an>c<t>eq<ue> {3} marię deigenitricis semperuirginis.
ets<an>c<t>imichaelis
ar<can>g<e>li
eIúsq<ue>
socior<um>
acreconditarum
om<n>iúmq<ue> Ibireliquiarum. ettibi abbati oui[corregido sobre: e]dio. uel omnib<us>
monachis tecu<m> {4} co<m>morantibus. n<o>s<tr>adiuisapropria. quiest Infonte
deuorueba. cumsuossolares p<o>p<u>latos ueladpopulandum. sernas. ferragines. terras.
uineas. montes. fontes. cul{5}tum. atq<ue> Incultum. cum suis exitibus atq<ue>
regressibus. ab om<n>i Integritate utIneodem locum Iam superius dictum. seruiat
Iureperpetuo; Quod si aliquishomo de {6} eredibus. uel depropinquis meis. uel aliqua
subrogata persona. seuregiapotestas. uelcuIuspia assertjonis hanc meam uoluerit
traditjonem uel donatjonem {7} confringere uel disrumpere. quisquis fecerit pariet
Ipsadiuisa cumsuossolares. et illa ereditate et illoshomines ibidemhabitantes Indupplo
ueltripplo. InIpsauilla Ia<m> {8} dicta tibiabbati ouidio uelfratrib<us>. quiIneodemcenouio
commoraberint Inagonem certaminis., Et Insuper protemporale Iudiciu<m>. pariet
principis uelcomitis {9} terrę. uel ad partem Ipsam ęcl<esi>am. aurilibras. xem. Et Ista
cartula donatjonis ęcl<esi>ę. habeat perpetua firmitate., Facta cartula scriptjonis testamenti.
subdie q<uo>d {10} erit. iiiiº Idus decembres. INERA xiiiª. Regnante d<omi>no n<o>s<tr>o
rex adefonsus. Inleione etIncastella. Ego uero eximinus ęp<iscopu>s. quihoc testamentum
fieriprecepi. legente {11} illud audibi. atq<ue> manumea hoc sign<um> [signo] feci.
etr<o>b<o>r<a>bi ettestib<us> tradidi adroborandum. {a} Senior didaco aluariz hic testis
sum etr<o>b<o>r<a>bi hoc [cruz] signu<m> / comite gundisaluus hic testissu<m>
etr<o>b<o>r<a>bi hoc [cruz] signu<m> / Aluaro saluatoriz hic t<e>stis sum
etr<o>b<o>r<a>bi hoc [cruz] signu<m> {b} Martino sangez. hic t<e>stissum
etr<o>b<o>r<a>bihoc [cruz] sign<um> / Vermudo gutierrez hic t<e>stis sum
etr<o>b<o>r<a>bihoc [cruz] sign<um> / Munnio didaz hic t<e>stissum etr<o>b<o>r<a>bihoc
[cruz] sign<um> / Didaco monnioz hict<e>stissu<m> etr<o>b<o>r<a>bi hoc [cruz] sign<um>
{c} Munio ęp<iscopu>s hict<e>stis sum. et hoc [cruz] R<o>B<o>R<ab>I / Sisebutus abba
t<e>stis hoc [cruz] R<o>B<o>R<abi> / Dominicus [signo] notuit
49
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub nomine Sancte et Individue Trinitatis. Ego igitur Eximinus, episcopus gratia Dei,
nulliusque ingenio persuasus sed divino ardore succensus, nullo cogente sed spontanea
{2} uolumtate, trado vel concedo, pro remedium anime mee et fratris mei Garcie, atque ob
remedium animabus parentorum nostrorum, ad honorem Sancti Salvatoris Onie,
Sancteque {3} Marie Dei Genitricis semper Virginis, et Sancti Micaelis Arcangeli eiusque
sociorum ac reconditarum, omnium que ibi reliquiarum, et tibi abbati Ovidio, vel omnibus
monacis tecum {4} commorantibus, nostra divisa propria qui est in Fonte de Vorueba, cum
suos solares populatos vel ad populandum, sernas, ferragines, terras, vineas, montes,
fontes, cul{5}tum atque incultum, cum suis exitibus atque regressibus, ab omni integritate,
ut in eodem locum iam superius dictum serviat iure perpetuo. Quod si aliquis homo de {6}
eredibus, vel de propinquis meis, vel aliqua subrogata persona, seu regia potestas vel
cuius pia assertionis hanc meam voluerit traditionem vel donationem {7} confringere vel
disrumpere, quisquis fecerit pariet ipsa divisa cum suos solares, et illa ereditate, et illos
homines ibidem habitantes in duplo vel triplo, in ipsa villa iam {8} dicta, tibi abbati Ovidio
vel fratribus qui in eodem cenovio commoraberint in agonem certaminis. Et insuper, pro
temporale iudicium, pariet principism, vel comitis {9} terre vel ad partem ipsam eclesiam
auri libras Xem. Et ista cartula donationis eclesie habeat perpetua firmitate. Facta cartula
scriptionis testamenti sub die quod {10} erit IIII idus decembres, in era MCXIIIª. Regnante
domino nostro rex Adefonsus in Leione et in Castella. Ego vero Eximinus episcopus, qui
hoc testamentum fieri precepi, legente {11} illud audibi atque manu mea hoc signum feci et
roborabi, et testibus tradidi ad roborandum:
{a} Senior Dídaco Álvariz hic testis sum et roborabi hoc signum.
Comite Gundisalvus hic testis sum et roborabi hoc signum.
Álvaro Salvatóriz hic testis sum et roborabi hoc signum.
{b} Martino Sánchez hic testis sum et roborabi hoc signum.
Vermudo Gutiérrez hic testis sum et roborabi hoc signum.
Munio Dídaz hic testis sum et roborabi hoc signum.
Dídaco Monioz hic testis sum et roborabi hoc signum.
{c} Munio episcopus hic testis sum et hoc roborabi.
Sisebutus abba testis hoc roborabi.
Dominicus notuit.
CORHEN0022
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 20
1096 junio 1 (s.l. [Rubena, Burgos, España])
Donación. Don Sancho y sus hermanos Feles y Juan donan a los monjes de San Salvador
de Oña y a su abad Juan diversas propiedades en Rubena.
Pergamino, 175 x 310 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
50
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sub xp<ist>i n<o>m<i>ne et eius imperio ego denique do<m>nus santj<us> et fr<atre>s
mei feles et I<o>h<an>n<e>s. pro remedio peccato<rum> n<ost>ro<rum> et illa uia qua
p<er>gimus {2} ads<an>c<tu>m sepulcru<m>. sic tradim<us> om<ni>a n<ost>ra
adm<o>n<a>st<e>riu<m> s<an>c<t>i saluatoris honie siue s<an>c<t>e marie se<m>p<er>
u<i>rginis s<an>c<t>oq<ue> michaeli arch<a>ng<e>lo et tibi abb<at>i {3} I<o>h<an>nis
om<n>ib<us> que m<o>n<a>chis ibi deo f<a>m<u>l<a>ntib<us>. Sic tradim<us> n<ost>ras
dom<us> que habem<us> Inrigu de uena cu<m> hereditates terras et uineas et om<ni>a
q<ue> ad {4} nosp<er>tinet abom<n>i integritate ut seruiat ibi deo ad elemosina<m>. Est
una terra sub s<an>c<t>a maria circa munio feles. alia circa d<omi>nico didaz. una {5}
ferragine circa d<omi>nico iulianez., ad s<an>c<tu>m martinu<m> una terra circa sa<n>tjo
ennecoz. una terra inualle circa michael alfo<n>so. alia terra circa d<omi>nico uei-{6}-laz.
alia terra inflanos. circa *<o>h<an>n<e>s d<omi>nicoz. alia terra inualle de do<n>
ferna<n>do. circa d<omi>nico ouecoz. alia terra amola*es circa didac I<o>h<an>n<i>s. alia
terra ince{7}lauilla circa michael d<omi>nicoz. alia terra ibi circa didac I<o>h<an>n<i>s.
una terra insalguero. circa d<omi>nico ouecoz. alia terra ibi circa ill<a> d<e> palatjo. una
terra ads<an>c<t>i {8} michaelis circa semeno. iii terras in ca<m>po circa d<omi>nico
iulianez. alia terra ads<an>c<t>i michaelis. circa beila sa<n>gez. una terra ala torcha. circa
fructuosu<m>. alia {9} terra ala po<n>te circa tel sa<n>gez. una terra circa cit
i<o>h<an>n<i>s. alia terra circa gomez. ibi circa i. orto circa gomez. una terra alas fregas.
{10} i. uinea inualle d<e>do<n> ferna<n>do circa didacoI<o>h<an>n<i>s. alia ibi. circa
d<omi>nico ouecoz. i. uinea amolares circa ill<a> d<e>palatjo. alia uinea ads<an>c<t>i
michaelis circa munio ga{11}lindez. alia ibi circa do<n> pelagio. alia ibi circa gomiz. alia ibi
circa tel ueilaz. ibi alia circa tel fortunez. et alia circa gomiz. In illo lagare d<e>tel fortunez
{12} ii. partes indie. Et sinos obierim<us> inista uia qua p<er>gim<us>. hecom<ni>a sit
iniure d<omi>n<u>m honie. Et siuenerit aliquis ex nob<is>. quomodo colligat illu<m>
d<omi>n<u>m honie inelemosi{13}na aut in aliquo seruitjo. et si noluerit quomodo det illi
sua o<m>nia q<ue> ibi resonat. {14} Ego feles offero filiu<m> meu<m> petru<m>
ads<an>c<t>i saluatoris cu<m> om<ni>a q<ue> habet inrigudeuena abom<n>i integritate. i.
terra alas fregas. circa belasco pascualez. alia in sal{15}guero circa ill<a> de palatjo. alia a la
po<n>te circa michael. alia ad s<an>c<t>i michaelis circa fructuosu<m>. i. uinea ad
51
s<an>c<t>i bauduli circa belasco pascualez. Ista om<ni>a {16} cu<m> illa serna deual sit ad
illa elemosina. {17} Siquis tamen aliquis homo qui hunc pactu<m> uiolare aut te<m>ptare
uoluerit aut uoce<m> iniuditju<m> subleuauerit. quomodo {18} pariat ipsa<m>
hereditate<m> uel ipsas chasasas cu<m> quale hedificiu<m> fuerit. in ipsa uilla et in tali
loco duplato uel meliorato. Et apar{19}te regule honie vii l<i>bra>s auri. Facta carta
notu<m> die<m> k<a>l<en>d<a>s ivNii. Regna<n>te rege adefo<n>so intoleto et Incastella.
{20} ERA M c xxx iiii. {21} Ego denique sa<n>tj<us> et feles et I<o>h<an>n<e>s qui hanc
carta<m> fieri Iussim<us> legente audiuim<us> et de man<us> n<ost>ras signos [cruz]
[cruz] [cruz] fecim<us> et r<o>b<o>r<a>uim<us> {22} cora<m> testes. [blanco] Didaco
I<o>h<an>n<i>s hic t<es>t<is>. Cit I<o>h<an>n<i>s t<es>t<is> Gomiz hic t<es>t<is> Belasco
hic t<es>t<is>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub Cristi nomine et eius imperio. Ego denique domnus Santius et fratres mei Feles et
Iohannes, pro remedio peccatorum nostrorum et illa via qua pergimus {2} ad Sanctum
Sepulcrum, sic tradimus omnia nostra ad monasterium Sancti Salvatoris Honie, sive
Sancte Marie semper Virginis Sanctoque Micaeli Arcangelo, et tibi abbati {3} Iohannis
omnibusque monacis ibi Deo famulantibus. Sic tradimus nostras domus que habemus in
Rigu de Vena cum hereditates, terras, et vineas et omnia que ad {4} nos pertinet ab omni
integritate, ut serviat ibi Deo ad elemosinam. Est una terra sub Sancta Maria circa Munio
Feles; alia circa Domínico Dídaz; una {5} ferragine circa Domínico Juliánez. Ad Sanctum
Martinum una terra circa Santio Éñecoz; una terra in valle circa Micael Alfonso; alia terra
circa Domínico Véi{6}laz; alia terra in Flanos circa <I>ohannes Domínicoz; alia terra in
valle de Don Fernando circa Domínico Ovécoz; alia terra a Mola<r>es circa Dídac Iohannis;
alia terra in Ce{7}lavilla circa Micael Domínicoz; alia terra ibi circa Dídac Iohannis; una
terra in Salgüero circa Domínico Ovécoz; alia terra ibi circa illa de palatio; una terra ad
Sancti {8} Micaelis circa Semeno; III terras in Campo circa Domínico Juliánez; alia terra ad
Sancti Micaelis circa Beila Sánchez; una terra a la Torca circa Fructuosum; alia {9} terra a la
Ponte circa Tel Sánchez; una terra circa Cit Iohannis; alia terra circa Gómez; ibi circa I orto
circa Gómez; una terra a las Fregas; {10} I vinea in valle de don Fernando circa Dídaco
Iohannis; alia ibi circa Dominico Ovécoz; I vinea a Molares circa illa de palatio; alia vinea
ad Sancti Micaelis circa Munio Ga{11}líndez; alia ibi circa don Pelagio; alia ibi circa Gómiz;
alia ibi circa Tel Véilaz; ibi alia circa Tel Fortúnez, et alia circa Gómiz. In illo lagare de Tel
Fortúnez, {12} II partes in die. Et si nos obierimus in ista via qua pergimus, hec omnia sit in
iure dominum Honie. Et si venerit aliquis ex nobis quomodo colligat illum dominum
Honie in elemosi{13}na aut in aliquo servitio, et si noluerit quomodo det illi sua omnia que
ibi resonat. {14} Ego Feles offero filium meum Petrum ad Sancti Salvatoris, cum omnia que
habet in Rigu de Vena ab omni integritate: I terra a las Fregas circa Belasco Pascuález; alia
in Sal{15}güero circa illa de palatio; alia a la Ponte circa Micael; alia ad Sancti Micaelis circa
Fructuosum; I vinea ad Sancti Bauduli circa Belasco Pascuález. Ista omnia {16} cum illa
serna de Val sit ad illa elemosina. {17} Siquis tamen aliquis homo qui hunc pactum violare
aut temptare voluerit aut vocem in iuditium sublevaverit, quomodo {18} pariat ipsam
hereditatem vel ipsas casas, cum quale edificium fuerit in ipsa villa et in tali loco duplato
vel meliorato. Et a par{19}te regule Honie VII libras auri. Facta carta notum diem calendas
iunii. Regnante rege Adefonso in Toleto et in Castella. {20} Era MCXXXIIII. {21} Ego
denique Santius, et Feles et Iohannes, qui hanc cartam fieri iussimus, legente audivimus et
de manus nostras signos fecimus et roboravimus. {22} Coram testes: Dídaco Iohannis hic
testis; Cit Iohannis testis; Gómiz hic testis; Belasco hic testis.
52
CORHEN0023
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 21
1096 octubre 2 (s.l. [Monasterio de Rodilla, Burgos, España])
Donación. Julián Alcetivi, su hija Sol y sus nietos Alfonso y Pedro donan a la congregación
de San Salvador de Oña y a su abad Juan unas propiedades que tienen en la villa de
Monasterio.
Pergamino, 230 x 445 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Annuente diuina clementia om<ni>p<otent>is d<e>i Ego iulian<us> alcetiui monit<us>
sacris eu<an>g<e>licis institutionib<us>. cu<m> filia m<e>a n<omi>ne sole &nepotib<us>
m<e>is adefonso & petro d<o>nam<us> [tachado: uob<is>] [interlineado: s<an>c<t>o
saluatori.]. inuilla q<ue> uo ca[tachado]<tur> monasteriu<m> [tachado: m<e>os]
[interlineado: n<ost>ros] collazos &n<ost>ra hereditate<m> {2} cu<m> om<n>i integritate ¶
exceptis duob<us> t<er>ris una e<st> admolendinu<m> d<e>faco &alia adpratu<m>
d<e>spina sup<er>carrera &solare d<e>gimara. [tachado: &donam<us> ads<an>c<t>o
saluatore]. [interlineado: scilicet] ill<u>d solare<m> q<uo>d emim<us> d<e> gomiz galindez
&d<e> masuara &solare q<uo>d emi {3} d<e>munio docidioz ubi sed& proba &illo solare
q<uo>demi d<e>gundissaluo uermudiz & alio solare q<uo>d emi d<e>gundissaluo
uermudez &d<e>annaia ouecoz &d<e>fredinando ouecoz inquo sedet i<o>h<an>n<e>s
enneconis &duos solares q<uo>d emim<us> {4} d<e> munio assurez inlatrero ¶ hoc
totu<m> dam<us> d<e>o &s<an>c<t>o saluatori oniensi &abb<at>i i<o>h<anne>m illius
monasterii &om<n>i congregationi ibi d<e>o s<er>uienti. ut p<er>q<ua>le<m>
d<e>scriptione<m> atq<ue> regale testam<en>tu<m> &p<er>q<ua>le<m> foru<m> ego
iulian<us> alcetiu sub {5} ciro grafo regalis scripturę [tachado: adep] s<e>c<un>d<u>m
more<m> patrie adept<us> su<m> arege garsea &ei<us> fr<atr>e rege fredinando
sancitu<m> atq<ue> co<n>firmatu<m> tenet p<er> tale<m> co<n>suetudine<m> & regale
firmamentu<m> totu<m> hoc q<uo>d co<m>paraui d<e> p<o>p<u>la{6}torib<us> &d<e>
peculiarib<us> sanu<m> &firmu<m> p<er>petuo iure possideatis s<i>c<u>t ego &uxor
m<e>a iusta abutroq<ue> rege p<re>scripto tenuim<us> &possedim<us> &abeatis
licentia<m> p<o>p<u>landi domus ubicu<m> q<ue> uob<is> placuerit s<i>c<u>t nob<is> {7}
53
co<n>cessu<m> e<st> p<er>regale d<e>cretu<m>. &inriuis. &inmontib<us>. &inpratis. sit
uob<is> lib<er>tas atq<ue> co<m>munis licentia arandi uidelicet int<er>ris &piscandi
inaq<ui>s. &pascendi inpratis. &inco<n>struendis molendinis. {8} & inpla<n>tandis ortis
&inom<n>ib<us> usib<us> u<e>l necessitatib<us> reru<m> agro<rum> explendis sit
uob<is> plena atq<ue> liberafacultas. & hoc totu<m> donam<us> atq<ue> tribuim<us>
uob<is> immune<m>. &absq<ue> ulla<m> calu<m>nia<m>. & sine {9} o<mn>i occasione
saionis regis. &absq<ue> om<n>i fisco regali. &sine o<mn>i exactione uidelicet sine
annubta. &castellera. &fossatera. &omicidio. &stupro. &absq<ue> uniu<er>sis
occasionib<us> p<er>tinentib<us> aregalia {10} iura. &sine p<er>t<ur>batione toti<us>
potestatis. Et hoc [tachado: meu<m>] n<ost>r<u>m factu<m> utfirmu<m> atq<ue> in
co<n>uulsu<m>
abhoc
die
&t<em>p<o>re
p<er>petualit<er>
co<n>sistat
inco<m>mutabilib<us> co<n>stitutionib<us> legib<us>q<ue> d<e>cretis co<n>firmam<us>.
{11}
Siq<ui>s
<i>g<itur>
q<uo>d
fieri
e<st>
incredibile
n<ost>ro<rum>
co<n>sanguineo<rum> nepotu<m> uid<e>licet aut aliquo<rum> nob<is> p<er>tinentiu<m>
aut extraneo<rum> cui<us>cu<m>q<ue> p<er>sone eccl<esi>astice u<e>l s<e>c<u>laris hoc
n<ost>r<u>m
testam<en>tu<m>
instigat<us>
d<ia>b<o>lica
sug{12}gestione
disru<m>p<er>e te<m>ptauerit. aut uoce<m> iniudicio subleuauerit aco<n>sortio
xp<ist>iano<rum> sit extraneus. &excomunicat<us> abęccl<esi>a d<e>i. sit anathema
maranata [tachado: expuls<us> a] & p<ro>co<n>iecto [* * *] {13} cogat<ur> exsoluere .xx.
libras auri. &ipsa<m> hereditate<m> dupplata<m> u<e>l m<e>liorata<m> simili loco
restauret. Facta carta donationis. ERa. T. c xxxiiiiª. xiiii. Id<us> oct<obris>. luna xxª. iiª.
Regna<n>te adefo{14}nso rege intoleto etincastella. &inlegione &ingalletia. &innaggara.
Ego iulian<us> cu<m>p<re>n<omi>natis nepotib<us> m<e>is petro &adefonso. &filia
m<e>a sole q<ui> hanc carta<m> fieri iussim<us> legente ea<m> audiui{15}m<us>
&signu<m> cu<m> manib<us> n<ost>ris fecim<us>. [cruz]. [signo]. [signo]. atq<ue>
roborauim<us> cora<m> subiectis testib<us>
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Annuente divina clementia omnipotentis Dei. Ego Iulianus Alcetivi, monitus sacris
evangelicis institutionibus, cum filia mea nomine Sole et nepotibus meis Adefonso et
Petro, donamus Sancto Salvatori in villa que vocatur Monasterium nostros collazos et
nostra hereditatem {2} cum omni integritate, exceptis duobus terris: una est ad
molendinum de Faco et alia ad pratum de Espina, super carrera et solare de Gimara.
Scilicet illud solarem quod emimus de Gómiz Galíndez et de Masuara, et solare quod emi
{3} de Munio Docidioz, ubi sedet Proba, et illo solare quod emi de Gundissalvo Vermúdiz,
et alio solare quod emi de Gundissalvo Vermúdez, et de Añaya Ovécoz et de Fredinando
Ovécoz, in quo sedet Iohannes Enneconis, et duos solares quod emimus {4} de Munio
Assúrez in Latrero. Hoc totum damus Deo, et Sancto Salvatori oniensi, et abbati Iohannem
illius monasterii et omni congregationi ibi Deo servienti, ut per qualem descriptionem,
atque regale testamentum et per qualem forum, ego Iulianus Alcetiv<i>, sub {5} cirografo
regalis scripture, secundum morem patrie, adeptus sum a rege Garsea et eius fratre rege
Fredinando sancitum atque confirmatum, tenet per talem consuetudinem et regale
54
firmamentum totum hoc quod comparavi de popula{6}toribus et de peculiaribus, sanum et
firmum, perpetuo iure possideatis sicut ego et uxor mea Iusta ab utroque rege prescripto
tenuimus et possedimus, et abeatis licentiam populandi domus ubicumque vobis
placuerit, sicut nobis {7} concessum est per regale decretum. Et in rivis, et in montibus et in
pratis sit vobis libertas atque communis licentia arandi, videlicet, in terris, et piscandi in
aquis, et pascendi in pratis, et in construendis molendinis {8} et in plantandis ortis, et in
omnibus usibus vel necessitatibus rerum agrorum explendis sit vobis plena atque libera
facultas. Et hoc totum donamus atque tribuimus vobis immunem, et absque ullam
calumniam, et sine {9} omni occasione saionis regis, et absque omni fisco regali et sine
omni exactione, videlicet, sine añubta, et castellera, et fossatera, et omicidio et stupro, et
absque universis occasionibus pertinentibus a regalia {10} iura et sine perturbatione totius
potestatis. Et hoc nostrum factum ut firmum atque inconvulsum ab hoc die et tempore
perpetualiter consistat, incommutabilibus constitutionibus legibusque decretis
confirmamus. {11} Siquis igitur, quod fieri est incredibile, nostrorum consanguineorum
nepotum, videlicet, aut aliquorum nobis pertinentium aut extraneorum, cuiuscumque
persone, ecclesiastice vel secularis, hoc nostrum testamentum instigatus diabolica
sug{12}gestione disrumpere temptaverit aut vocem in iudicio sublevaverit, a consortio
cristianorum sit extraneus et excomunicatus ab ecclesia Dei. Sit anatema maranata et pro
coniecto <...> {13} cogatur exsolvere XX libras auri, et ipsam hereditatem dupplatam vel
melioratam simili loco restauret. Facta carta donationis era MCXXXIIIIª, XIIII idus
octobris, luna XXII. Regnante Adefo{14}nso rege in Toleto, et in Castella, et in Legione, et
in Galletia et in Nájara. Ego Iulianus cum prenominatis nepotibus meis Petro et Adefonso
et filia mea Sole, qui hanc cartam fieri iussimus, legente eam audivi{15}mus et signum cum
manibus nostris fecimus atque roboravimus. Coram subiectis testibus.
CORHEN0024
AHN, Clero Secular_Regular, car. 271, n. 22
1096 s.m. s.d. (s.l. [Espejo, Álava, España])
Donación pro anima. Don Pedro dona a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad
Juan la villa de Espejo.
Pergamino, 155 x 220 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn dei n<omi>ne ego domnus petrus pro remedio anime mee et parentu<m> meoru<m>
do ad atriu<m> s<an>c<t>i saluato-{2}ris onie. et tibi i<o>h<an>ni abb<at>i. et successoribus
tuis. et monachis ibidem deo seruie<n>tib<us> una<m> uilla<m> qua<m> abeo de {3} mea
hereditate que uocatur espeIo que est Intermino de arrahe ad Integritate<m>. cu<m>
Introitib<us> et exitib<us>. {4} cu<m> montib<us> etfontib<us>. pascuis paludib<us>.
55
piscarijs molendinis. et ligno<rum> defesis. et mea palacia cu<m> eccl<esi>a. cum {5}
cu<m> terris et uineis et cu<m> om<n>ib<us> suis p<er>tinencijs. ut possideatis ea Iure
hereditario Inp<er>petuu<m>., Do Itaq<ue> {6} uobis illam libertatem etpotestatem
qua<m> ego habeo. scilicet ut nullus sit ausus infra terminos pre{7}dicte uille Inriuum
artem piscatoria<m> mitere. nec molendina facere. nec In saltu uenacione<m> capere. nec
{8} ligna succidere. nisi quib<us> p<er>miserit abb<ati>s s<an>c<t>i saluatoris onie. Ego
domn<us> petrus confirmo uobis et roboro {9} omnia Ista. ut habea<m> parte<m> In
om<n>ib<us> beneficijs que fient Inpredicto monasterio usq<ue> Infinem s<e>c<u>li
am<en>. [blanco] {10} Facta carta ERa Mª cª xxxª iiijª. Regnante rege aldefonso Intoleto et
Intota kastella., {11} Ego domn<us> petrus qui hanc carta<m> fieri Iussi. manu mea
roboraui coram testibus., {a} Ferrando go<n>zaluez t<esti>s / didaco go<n>zaluez t<esti>s /
Pelaio roiz t<esti>s {b} Rodrigo go<n>zaluez t<esti>s / Rodrigo pedrez t<esti>s / Petrus
go<n>zaluiz t<esti>s {c} Echa sa<n>cio t<esti>s / Echa lupe t<esti>s / Petrus lopez t<esti>s
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego domnus Petrus, pro remedio anime mee et parentum meorum, do
ad atrium Sancti Salvato{2}ris Onie, et tibi Iohanni abbati, et successoribus tuis, et monacis
ibidem Deo servientibus unam villam quam abeo de {3} mea hereditate que vocatur
Espejo, que est in termino de Arrahe, ad integritatem cum introitibus et exitibus, {4} cum
montibus et fontibus, pascuis, paludibus, piscariis, molendinis et lignorum defesis, et mea
palacia cum ecclesia, {5} cum terris et vineis et cum omnibus suis pertinenciis, ut
possideatis ea iure hereditario in perpetuum. Do itaque {6} vobis illam libertatem et
potestatem quam ego habeo, scilicet, ut nullus sit ausus infra terminos pre{7}dicte ville in
rivum artem piscatoriam mitere, nec molendina facere, nec in saltu venacionem capere,
nec {8} ligna succidere, nisi quibus permiserit abbatis Sancti Salvatoris Onie. Ego domnus
Petrus confirmo vobis et roboro {9} omnia ista, ut habeam partem in omnibus beneficiis
que fient in predicto monasterio, usque in finem seculi, amen. {10} Facta carta era
MªCªXXXªIIIIª. Regnante rege Aldefonso in Toleto et in tota Castella. {11} Ego domnus
Petrus, qui hanc cartam fieri iussi, manu mea roboravi. Coram testibus:
{a}Ferrando Gonzálvez testis.
Dídaco Gonzálvez testis.
Pelayo Roíz testis
{b} Rodrigo Gonzálvez testis.
Rodrigo Pédrez testis.
Petrus Gonzálviz testis.
{c} Echa Sancio testis.
Echa Lupe testis.
Petrus López testis.
CORHEN0025
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 4
1102 s.m. s.d. (Petrapidonia, Burgos, España)
Donación pro anima. Doña Mayor y doña Anderquina donan a los monjes de San Salvador
de Oña y a su abad Juan todas las propiedades que poseen en Petrapidonia.
Pergamino, 150 x 360 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
56
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Ind<e>i nomine Nosdeniq<ue> las dominas uidelicet domna maior et
do<m>na anderchina p<ro>remedio a<ni>maru<m> n<ost>raru<m> et pare<n>tu<m>
n<ost>ro[escrito sobre: a]ru<m> damus n<ost>ram {2} hereditate<m> quecumq<ue>
habem<us> intoto ualle depetra pidonia abom<n>i integritate. ads<an>c<t>i saluatoris onie.
et tibi I<o>h<a>nni abb<at>i. tuisq<ue> suscesorib<us>. et om<n>ib<us> mo{3}nacis ibi
d<e>o seruie<n>tib<us>. ut habeatis eam iure p<er>petuo. N<ost>ros palacios q<ua>m
habem<us> en quinta niella subt<us> uilla desuso iusta riuulu<m> que desce<n>dit
d<e>supra n<o>m<i>nata {4} uilla desuso. cu<m> suo introitu. et cu<m>sua diuisa. et
cu<m> toto exitu suo. que incircuitu ei<us> est ab illo palatjo usq<ue> ad uia<m>
publica<m> iusta riuulu<m> sup<er> n<omi>natu<m> et {5} cu<m>mo<n>tib<us>.
fontib<us> pascuis. arborib<us>. fructiferis. et infructiferis. terras. uineas. eclesias. et
om<n>ia quecumq<ue> inueneritjs de n<ost>ra hereditate<m> intoto ualle {6} depetra
pidonia. Enualle fermoso q<ua>ntum nobis ibip<er>tinet. Et indelaparte. et inq<ui>ntana
depalatjo qua<n>tu<m> nob<is> p<er>tinet. Ens<an>c<t>i georgii similit<er>. {7} Ennos
barrios qua<n>tu<m> ibihabem<us> et sua eccl<esi>a. Et nos las duennas accepim<us> dete
d<omi>no n<ost>ro I<o>h<an>ni. abb<at>i. p<ro>ista hereditate q<ua>m dedim<us>
s<an>c<t>o saluatori. et t<ibi>. et om<n>ibus {8} monacis ibi d<e>o seruie<n>tib<us>. xxxª.
baccas cu<m> suo toro. en roboratjone. Facta carta ERa. M. C. XL regna<n>te rege aldefonso
intoleto inlegione &inbur{9}gis. Comessan<us> comes tenente borouia. Senior Lopsanggez.
et senior didac sa<n>ggez. d<omi>nantes castella. Siq<ui>s tame<n> nosmetipsas aut filii
u<e>l nepti {10} n<ost>ri u<e>l aliq<ua> p<er>sona hunc n<ost>r<u>m datu<m> tollere
minuere aut uoce<m> subleuare uoluerit. ira d<e>i om<n>ip<oten>tis ueniat sup<er>
eu<m>. et no<n> habeat parte<m> cu<m> d<omi>no redentore {11} set habeat parte<m>
cu<m> Iuda traditore. i<n>inferno inferiore. Et reddat regi t<e>rre. u<e>l comitj. seu
p<ri>ncipi. C. libras. auri. et om<ni>a que hic resonat {12} duplata<m> in tali loco. Nos
deniq<ue> las d<omin>as iam sup<ra> n<omi>natas q<ui> hanc carta<m> fieri iussim<us>
lege<n>te<m> audiuimus [escrito sobre: audim<us>] et man<us> n<ost>ras hos signos.
[cruz]. [cruz]. [cruz]. fecim<us>. et {13} roborauim<us>. cora<m> t<e>st<e>s. aluaro didaz.
t<esti>s M<ar>tin aluarez t<esti>s. ferra<n>do assurez. t<esti>s. roic didaz. t<esti>s. bida
don tello. t<esti>s Cid. et bellid t<e>st<e>s. uince<n>tj<us> hic {14} t<esti>s Armentero.
t<esti>s Melendus t<esti>s vermudus t<esti>s Esidre t<esti>s vincete t<esti>s. toto
co<n>cilio deualle depet<ra> pidonia. ubi fuit roborata testes.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
57
{1} In Dei nomine. Nos denique las dominas, videlicet, domna Mayor et domna
Anderquina, pro remedio animarum nostrarum et parentum nostrorum, damus nostram
{2} hereditatem quecumque habemus in toto valle de Petrapidonia, ab omni integritate, ad
Sancti Salvatoris Onie, et tibi Iohanni abbati, tuisque sucesoribus et omnibus mo{3}nacis
ibi Deo servientibus, ut habeatis eam iure perpetuo. Nostros palacios quam habemus en
Quintaniella subtus Villa de Suso, iusta rivulum que descendit de supra nominata {4} Villa
de Suso, cum suo introitu, et cum sua divisa et cum toto exitu suo que incircuitu eius est
ab illo palatio usque ad viam publicam iusta rivulum supernominatum, et {5} cum
montibus, fontibus, pascuis, arboribus fructiferis et infructiferis, terras, vineas, eclesias et
omnia quecumque inveneritis de nostra hereditatem in toto valle {6} de Petrapidonia. En
Valle Fermoso quantum nobis ibi pertinet et inde la parte. Et in Quintana de Palatio
quantum nobis pertinet. En Sancti Georgii, similiter. {7} Ennos Barrios quantum ibi
habemus et sua ecclesia. Et nós las dueñas accepimus de te, domino nostro Iohanni abbati,
pro ista hereditate quam dedimus Sancto Salvatori, et tibi, et omnibus {8} monacis ibi Deo
servientibus, XXX bacas cum suo toro en roboratione. Facta carta era MCXLª. Regnante
rege Aldefonso in Toleto, in Legione et in Bur{9}gis. Comessanus comes tenente Borovia;
senior Lop Sánchez et senior Dídac Sánchez dominantes Castella. Siquis tamen nos
metipsas, aut filii vel nepti {10} nostri vel aliqua persona hunc nostrum datum tollere,
minuere aut vocem sublevare voluerit, ira Dei omnipotentis veniat super eum et non
habeat partem cum Domino redentore, {11} set habeat partem cum Iuda traditore in
inferno inferiore. Et reddat regi terre, vel comiti seu principi C libras auri et omnia que hic
resonat {12} duplatam in tali loco. Nos denique las dominas iam supranominatas, qui hanc
cartam fieri iussimus, legentem audivimus et manus nostras hos signos fecimus et {13}
roboravimus. Coram testes: Álvaro Dídaz testis; Martín Álvarez testis; Ferrando Assúrez
testis; Roíc Dídaz testis; Bida don Tello testis; Cid et Bellid testes; Vincentius hic {14} testis;
Armentero testis; Melendus testis; Vermudus testis; Esidre testis; Vincete testis; toto
concilio de Valle de Petrapidonia, ubi fuit roborata, testes.
CORHEN0026
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 6
1105 octubre 13 (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Donación pro anima. Doña Mayor dona a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad
Juan una parte de sus pertenencias en los monasterios de Santa Eulalia de Espinosa, Santa
Juliana de Bárcenas y San Esteban de Lornilla.
Pergamino, 160 x 380 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
58
{1} Sub nomine s<an>c<t>ę et In diuidue trinitatis patris et filii gr<ati>aq<ue> sp<iritu>s
s<an>c<t>i. Ego denique domna maIor pro remedio animę męę et parentum meo<rum>.
trado deo et s<an>c<t>o saluatori. {2} honiensis monasterii. et s<an>c<t>ę marie se<m>per
uirgini. s<an>c<t>oq<ue> michaeli archangelo. tibiq<ue> domno abbati I<o>h<a>nni.
ceterisq<ue> m<o>n<a>chis ibi moras facientibus. Ipsa quarta ratjone. {3} de illo
m<o>n<a>sterio s<an>c<t>ę eulalie spinonensis. cum sua hereditate hac sua diuisa. cum
suis exitibus et In troitibus. In montib<us> Infontib<us> et pratis Inmolinis. et pascuis.
quali {4} cu<m>q<ue> Isti racioni p<er>tinet. ab omni Integritate. Similiter et Ipsu<m>
solare bermudi I<o>h<a>nnis. cu<m> sua hereditate q<uo>d Ipsi solari p<er>tinet. ab omni
Integritate. Et In s<an>c<t>a {5} Iuliana de barzenas. Illa quarta racione. Et In s<an>c<t>o
stephano delornilla. Illa quarta ratjone. cum suis hereditatibus et diuisis. Inexitibus et
Introitibus. Infontibus et {6} montibus. Inpratis et molinis. et pascuis. quanto Istis locis
superius nominatis p<er>tinet. ad Integritate. sine Illa bene fetria. {7} Siquis uero quod fieri
minime credim<us>. aut ex filiis. aut neptis. aut aliquis ex con sanguineis meis. uel aliqua
subrogata p<er>sona. Istum meum datum corru<m>p<er>e uoluerit. {8} sit excomunicatus
et anatematizat<us> acorpore et sanguine d<omi>ni. aliminibus ęccl<esi>ę et acetu
xp<ist>iano<rum>. Supleat pena. qualis datan et abiron. quos uiuos {9} terra obsorbuit.
Pars uero eI<us> sit cum Iuda traditore InInferno Inferiori. Am<en>. Et pro damno q<uo>d
ausus est facere. pariat regule s<an>c<t>i saluatoris. cotum q<uo>d In Ipsa {10} regula
resonauerit. Hanc uero scrpturam. plenam abeat firmitate<m>. Facta carta notu<m>
die<m> iiiº id<us> oct<o>bris. Era M cª xLª iiiª. Regnante gl<ori>oso principe {11} adefonso
Intoleto Inlegione. et In omni castella. Ego denique do<m>na maIor qui hanc carta<m> fieri
Iussi. legente audiui. et de manu mea signum [cruz] feci et r<o>b<o>r<a>ui [interlineado:
cora<m> t<e>st<e>s] {a} Lop didaz hic t<e>st<i>s. / Domna goto hic t<e>st<i>s. / Domna
anderquina hic t<e>st<i>s. / [otra mano: Domna teresa test<is>] {b} Domn<us> albarus hic
t<e>st<i>s. / Domn<us> munio hic t<e>st<i>s. / Pelagius ueilaz hic t<e>st<i>s. / Semeno
gartjez hic t<e>st<i>s. {c} Domn<us> patern<us> hic t<e>st<i>s. / Pelagius rodriz hic
t<e>st<i>s. / Belliti gundissalbiz hic t<e>st<i>s. / [otra mano: Diec cidez de uedon t<e>st<is>]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub nomine sancte et individue Trinitatis, Patris et Filii gratiaque Spiritus Sancti. Ego
denique domna Mayor, pro remedio anime mee et parentum meorum, trado Deo et Sancto
Salvatori {2} honiensis monasterii, et Sancte Marie semper Virgini, Sanctoque Micaeli
Arcangelo, tibique domno abbati Iohanni ceterisque monacis ibi moras facientibus, ipsa
quarta ratione {3} de illo monasterio Sancte Eulalie spinonensis cum sua hereditate ac sua
divisa, cum suis exitibus et introitibus, in montibus, in fontibus et pratis, in molinis et
pascuis, quali{4}cumque isti racioni pertinet, ab omni integritate. Similiter et ipsum solare
Bermudi Iohannis cum sua hereditate quod ipsi solari pertinet, ab omni integritate. Et in
Sancta {5} Iuliana de Bárzenas illa quarta racione. Et in Sancto Stephano de Lornilla illa
quarta ratione cum suis hereditatibus et divisis, in exitibus et introitibus, in fontibus et {6}
59
montibus, in pratis, et molinis et pascuis, quanto istis locis superius nominatis pertinet ad
integritate, sine illa benefetria. {7} Siquis vero, quod fieri minime credimus, aut ex filiis, aut
neptis aut aliquis ex consanguineis meis vel aliqua subrogata persona istum meum datum
corrumpere voluerit, {8} sit excomunicatus et anatematizatus a corpore et sanguine
Domini, a liminibus ecclesie et a cetu cristianorum, supleat pena qualis Datan et Abiron,
quos vivos {9} terra obsorbuit, pars vero eius sit cum Iuda traditore in inferno inferiori,
amen. Et pro damno quod ausus est facere pariat regule sancti Salvatoris cotum quod in
ipsa {10} regula resonaverit. Hanc vero scr<i>pturam plenam abeat firmitatem. Facta carta
notum diem III idus octobris, era MªCªXLªIIIª. Regnante glorioso principe {11} Adefonso in
Toleto, in Legione et in omni Castella. Ego denique domna Mayor, qui hanc cartam fieri
iussi, legente audivi et de manu mea signum feci et roboravi. Coram testes:
{a} Lop Dídaz hic testis.
Domna Goto hic testis.
Domna Anderquina hic testis.
Domna Teresa testis.
{b} Domnus Albarus hic testis.
Domnus Munio hic testis.
Pelagius Véilaz hic testis.
Semeno Gartíez hic testis.
{c} Domnus Paternus hic testis.
Pelagius Rodriz hic testis.
Belliti Gundissálbiz hic testis.
Diec Cídez de Vedón testis.
CORHEN0027
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 7
1105 octubre 13 (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Copia de finales del XII de CORHEN0026. Donación pro anima. Doña Mayor dona a los
monjes de San Salvador de Oña y a su abad Juan una parte de sus pertenencias en los
monasterios de Santa Eulalia de Espinosa, Santa Juliana de Bárcenas y San Esteban de
Lornilla.
Pergamino, 140 x 410 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} [roto]mine s<an>c<t>e &indiuidue trinitatis patris &filij &sp<iritu>s s<an>c<t>i. Ego
deniq<ue> domna maior p<ro> remedio anime mee &parentu<m> meo<rum>. trado d<e>o
s<an>c<t>o saluatori honiensis monasterij. &semp<er> uirgini s<an>c<t>e {2} [roto].
s<an>c<t>oq<ue> michaeli archang<e>lo. t<ibi>q<ue> domno abbati ioh<ann>i.
60
ceterisq<ue> monachis ibi morantib<us>. ipsa<m> quarta<m> racione<m> de illo
monasterio s<an>c<t >e eulalie spinonensis cum sua hereditate. ac sua diuisa. cum suis {3}
[roto]b<us> &introitib<us>. in montib<us>. in fontib<us>. & pratis. &molinis. &pascuis.
qualicumq<ue> isti rationi p<er>tinet. ab om<n>i integritate. &illud monasteriu<m> de
uaranda cum sua hereditate. ac diuisa. cum suis {4} exitib<us> &introitib<us> in
montib<us> in fontib<us> &pratis &molinis &pascuis qualicu<m>q<ue> isti rationi
p<er>tinet ab om<n>i integritate. & in s<an>c<t>a iuliana de barzenas illa<m> quarta<m>
ratione<m>. & in s<an>c<t>o steph<an>o de lornilla {5} illa<m> quarta<m> ratione<m>
cu<m> suis hereditatib<us> &diuisis in exitib<us> &introitib<us> in fontib<us>
&montib<us> in pratis &molinis &pascuis. quanto istis locis sup<er>i<us> nominati<us>
p<er>tinet ad integritate<m> sine illa bene-{6}fetria. Similit<er> & illud solare uermudi
ioh<ann>is in castaineda cu<m> sua hereditate. & illud solare de gustio de azaueda cum
sua hereditate. & illa<m> quart<am> ratione<m> de s<an>c<t>o michaele en la loma. {7} Si
quis u<ero> q<uo>d fieri minime credim<us>. aut ex filijs. aut ex neptis. aut aliquis ex
consanguineis meis. u<e>l aliqua subrogata p<er>sona istud meum datu<m>
corrump<er>e uoluerit; sit exco<m>municat<us> & {8} anathematizat<us> a corpore &
sanguine d<omi>ni. a liminib<us> eccl<es>ie & a cetu xp<ist>ianor<um>. suppleat pena
qualis datan &abiron quos uiuos t<er>ra obsorbuit. Pars u<ero> ei<us> sit cu<m> iuda
traditore in inferno {9} [roto] q<uo>d ausus. e<st>. facere. pariat regule s<an>c<t>i saluatoris
totu<m> q<uo>d in ipsa regula resonauerit. hac u<ero> sc<ri>ptura plena<m> habeat
firmitate<m>. Facta carta. iijª. id<us> octobris. {10} [roto] p<ri>ncipe adefonso in toleto in
legione & in om<n>i castella. Ego deniq<ue> domna maior qui hanc carta<m> fieri iussi;
legere audiui. & manu mea signum {11} [roto]b<us>. {a} [roto] {b} Domn<us> aluar<us>
test<is> / Domn<us> Munio test<is> / Pelagi<us> ueilaz test<is> / Semeno garciez test<is> /
[signo: domna maioris SiGnvM] / {c} Domn<us> patern<us> test<is> / Pelagi<us> rodriz
test<is> / Bellior gundissaluiz test<is> / Didac scidez test<is>
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} <In no>mine sancte et individue Trinitatis, Patris, et Filii et Spiritus Sancti. Ego denique
domna Mayor, pro remedio anime mee et parentum meorum, trado Deo Sancto Salvatori
honiensis monasterii, et semper Virgini Sancte {2} <...>, Sanctoque Micaeli Arcangelo,
tibique domno abbati Iohanni ceterisque monacis ibi morantibus ipsam quartam racionem
de illo monasterio Sancte Eulalie spinonensis cum sua hereditate ac sua divisa, cum suis
{3} <exiti>bus et introitibus, in montibus, in fontibus, et pratis, et molinis et pascuis
qualicumque isti rationi pertinet ab omni integritate. Et illud monasterium de Varanda
cum sua hereditate ac divisa, cum suis {4} exitibus et introitibus, in montibus, in fontibus,
et pratis, et molinis et pascuis qualicumque isti rationi pertinet ab omni integritate. Et in
Sancta Iuliana de Bárzenas illam quartam rationem; et in Sancto Stephano de Lornilla {5}
illam quartam rationem cum suis hereditatibus et divisis, in exitibus et introitibus, in
fontibus et montibus, in pratis, et molinis et pascuis, quanto istis locis superius nominatius
pertinet ad integritatem, sine illa bene{6}fetría. Similiter et illud solare Vermudi Iohannis
in Castañeda cum sua hereditate; et illud solare de Gustio de Azaveda cum sua hereditate;
61
et illam quartam rationem de Sancto Micaele en la Loma. {7} Siquis vero quod fieri minime
credimus, aut ex filiis, aut ex neptis aut aliquis ex consanguineis meis vel aliqua subrogata
persona istud meum datum corrumpere voluerit, sit excommunicatus et {8}
anatematizatus a corpore et sanguine Domini, a liminibus ecclesie et a cetu cristianorum
suppleat pena qualis Datan et Abiron, quos vivos terra obsorbuit, pars vero eius sit cum
Iuda traditore in inferno {9} <...> quod ausus est facere, pariat regule sancti Salvatoris
totum quod in ipsa regula resonaverit. Hac vero scriptura plenam habeat firmitatem. Facta
carta III idus octobris. {10} <...> principe Adefonso in Toleto, in Legione et in omni Castella.
Ego denique domna Mayor, qui hanc cartam fieri iussi, legere audivi et manu mea signum
{11} <...>bus:
{a} <...>
{b} Domnus Alvarus testis.
Domnus Munio testis.
Pelagius Véilaz testis.
Semeno Garcíez testis.
{c} Domnus Paternus testis.
Pelagius Rodriz testis.
Bellior Gundissálviz testis.
Dídac Cídez testis.
CORHEN0028
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 8
1107 marzo 11 (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Donación pro anima. Nuño Vida y su mujer Anderazo donan a los monjes de San Salvador
de Oña y a su abad Juan sus propiedades en Rubena y en Quintanapalla.
Petrus Bermundus monacus (scripsit)
Pergamino, 160 x 270 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Sub xp<ist>i n<o>m<i>ne et eius Imperiu<m> ego nunnu uida. & uxor mea
anderazo
pro
remedio
animaru<m>
n<o>s<tr>aru<m>.
u<e>l
parentu<m>
n<o>s<tr>o<rum>. sic {2} donam<us> u<e>l tradim<us> n<o>s<tr>as proprias casas cu<m>
sua hereditate qua<m> habem<us> Inuilla que uocitatur rigo deuena. et Inquintana de {3}
appalla alia<m> hereditate<m> adatriu<m> s<an>c<t>i saluatoris. & s<an>c<t>ę marię
uirginis. nec non & s<an>c<t>i michaelis archa<n>geli. et tibi i<o>h<an>ni {4} abbati. seu
etja<m> & om<n>ib<us> monachis ibi seruientib<us> sub regula s<an>c<t>i be[* * *]cti. &
adipsa<m> elemosinaria<m> s<an>c<t>i saluatoris. & [tachado: ad] ipsi d<o>mno {5}
p<re>n<o>m<i>nato m<a>rtino m<o>n<a>cho ut Indieb<us> n<o>s<tr>is seruiam<us>
62
cu<m> ipsa heredit**e. u<e>l cu<m> ipsis casis adipsu<m> d<omi>n<u>m q<ui> Inipsa
elemosinaria {6} fuerit. Etqui sup<er> uixerit denobis un<us> sup<er> aliu<m>. & hoc
scriptu<m> non uoluerit tenere[tachado]. quomo** accipiat sua<m> medietate<m> {7} et
seruiat cu<m> illa adipsu<m> d<omi>n<u>m s<an>c<t>i saluatoris. & alia<m>
medietate<m> accipiat q<ui> fuerit d<omi>n<u>s Inipsa elemosinaria. Et ego
I<o>h<an>n<i>s {8} abbas sic dono uob<is> tale fuero q<uo>d nulla fazendera [raspado: non]
faciatis apalacio. [interlineado: et non Intret Inea saion nec ponatis Intributis] [margen:
cu<m> uicinis uestris. nec [* * *] liquo fuero set **t [* * *] et absoluta.] Et sic facio ego
i<o>h<an>n<e>s abbas uobis scriptu<m>. q<uo>d {9} si aliquiS deuobis uoluerit monachus
fieri aut ambo. ipse d<omi>n<u>s q<ui>Ins<an>c<t>o saluatore fuerit det uobis licentia<m>
faciendi. {10} Siquis tamen hoc scriptu<m> den<o>s<tr>is propinquis aud de extraneis
uenerit ad disru<m>pendu<m> fiat exco<m>municat<us> exparte xp<ist>iano<rum>. et
{11} anatematizat<us> as<an>c<t>a matre eccl<esi>a. et cu<m> iuda traditore habeat
porcione<m>. Etsoluat adparte<m> regis terre. Cm. s<o>l<i>dos {12} deauro puro. [signo]
Facta carta [signo] InERa Tª Cª. XLª Vª. notu<m> die. vº. idus m<a>rcii. {13} Et nos ia<m>
supra dicti nunnu uida. & uxor mea anderazo. qui hoc scriptu<m> fieri iussim<us>. legente
audiuim<us> {14} et manibus n<o>s<tr>is signa fecimus. [cruz]. [cruz]. et roborauim<us>
coram testibus. Tello hic t<e>st<i>s. {15} Vincencius hic t<e>st<i>s. Veila hic t<e>st<i>s.
Lupus c<o>nf<i>rma. Petrus c<on>f<irmat>. I<o>h<an>n<e>s c<on>f<irmat> {16}
D<omi>nicus c<on>f<irmat>. St<e>f<a>no c<on>f<irmat>. Prior xp<ist>oforus.
c<on>f<irmat> Sancius prior c<on>f<irmat> Mome c<on>f<irmat> {17} St<e>f<a>no
c<on>f<irmat> Petrus bermundus monachus scripsit & confirmauit.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub Cristi nomine et eius imperium. Ego Nuñu Vida et uxor mea Anderazo, pro
remedio animarum nostrarum vel parentum nostrorum, sic {2} donamus vel tradimus
nostras proprias casas cum sua hereditate quam habemus in villa que vocitatur Rigo de
Vena et in Quintana de {3} Appalla aliam hereditatem, ad atrium Sancti Salvatoris, et
Sancte Marie Virginis, necnon et Sancti Micaelis Arcangeli, et tibi Iohanni {4} abbati seu
etiam et omnibus monacis ibi servientibus sub regula Sancti Be<nedi>cti, et ad ipsam
elemosinariam Sancti Salvatoris et ipsi domino {5} prenominato Martino monaco, ut in
diebus nostris serviamus cum ipsa heredit<at>e vel cum ipsis casis ad ipsum dominum qui
in ipsa elemosinaria {6} fuerit. Et qui supervixerit de nobis unus super alium et hoc
scriptum non voluerit tenere, quomo<do> accipiat suam medietatem {7} et serviat cum illa
ad ipsum dominum Sancti Salvatoris, et aliam medietatem accipiat qui fuerit dominus in
ipsa elemosinaria. Et ego Iohannis {8} abbas sic dono vobis tale fuero quod nulla fazendera
faciatis a palacio. Et non intret in ea saión nec ponatis in tributis cum vicinis vestris, nec
<a>liquo fuero set <...> et absoluta. Et sic facio ego Iohannes abbas vobis scriptum quod {9}
si aliquis de vobis voluerit monacus fieri aut ambo, ipse domnus qui in Sancto Salvatore
fuerit det vobis licentiam faciendi. {10} Siquis tamen hoc scriptum de nostris propinquis
aud de extraneis venerit ad disrumpendum, fiat excommunicatus ex parte cristianorum et
{11} anatematizatus a Sancta Matre Ecclesia et cum Iuda traditore habeat porcionem, et
solvat ad partem regis terre C solidos {12} de auro puro. Facta carta in era TªCªXLªVª,
notum die V idus marcii. {13} Et nos iam supra dicti Nuñu Vida et uxor mea Anderazo, qui
hoc scriptum fieri iussimus, legente audivimus {14} et manibus nostris signa fecimus et
roboravimus coram testibus: Tello hic testis; {15} Vincencius hic testis; Veila hic testis;
Lupus confirma; Petrus confirmat; Iohannes confirmat; {16} Dominicus confirmat; Estéfano
confirmat; prior Cristoforus confirmat; Sancius prior confirmat; Mome confirmat; {17}
Estéfano confirmat; Petrus Bermundus monacus scripsit et confirmavit.
63
CORHEN0029
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 9
1107 abril 23 (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Permuta. Fernando Asúrez intercambia ciertas tierras con Juan, abad del monasterio de
San Salvador de Oña.
Petrus monacus (scripsit)
Pergamino, 105 x 295 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} [crismón] Ind<e>i n<o>m<i>ne ego fernando assurez. nullo cogente Imperio sed mea
sponte camiaui tibi i<o>h<an>ni abb<at>i. mea terra Inloco que dicunt ladefesa. Inuilla
uesica ad {2} Integritate<m>. Et tu i<o>h<an>n<e>s abbas dedisti michi pro ipsa terra
unu<m> pitaciu<m> deterra Inipsa serna que est tras meo palacio. & ipsa quarta racione de
{3} hereditate que fuit ded<o>mna belasquita Infontanizo que michi satis placuit. Et tu
i<o>h<an>n<e>s abbas foras sachestme Inde ipsa diuisa que pertinet {4} adista hereditate
Inaquas piscatorias. & de pratis pascendis. & montes. & fontes. que non habea<m> ibi ego
racione<m>. non filiis meis. magis ipsa diuisa que est {5} Intro uilla absoluisti michi. Siquis
tamen depropinquis. aut de extraneis. seu filiis. u<e>l neptis. aut etja<m> consanguineis.
pro hanc terra<m> u<e>l per {6} hunc scriptu<m> uoce<m> uoluerit eleuare. soluat aparte
istius regule. cccos. s<o>l<i>d<o>s. & ipsa terra dupplata u<e>l meliorata. Facta carta
notu<m> die. viiii. k<a>l<en>d<a>s mai. ERA Tª. Cª XLª Vª. Regnante rege adefonso
Intoleto. & Inleione. & Inom<n>i regno Yspanie. Santj<us> {8} filius eius Inmedina. Et nos
ia<m> supra dictos fernando assurez & i<o>h<an>n<e>s abbas qui hanc camiatjone<m>
fecim<us> Inter nos. deInde iussim<us> ista<m> regulam {9} fieri. & ascriptore qui ea<m>
scripsit audiuim<us> legente. et demanib<us> n<o>s<tr>is fecim<us> hos signos. [signo].
[signo]. & roborauim<us> cora<m> testes. Gonsaluo {10} t<e>st<i>s. Martino t<e>st<i>s
Michael t<e>st<i>s. Comite domno gomez c<o>nf<i>rma Gonzaluo didaz c<o>nf<i>rma {11}
Munio didaz c<o>nf<i>rma Garcia garciez c<o>nf<i>rma P<e>tro didaz c<o>nf<i>rma
Martin didaz c<o>nf<i>rma {12} Petrus monachus qui ista<m> regula<m> scripsit manu
sua CON FIR MA VIT
PRESENTACIÓN CRÍTICA
64
{1} In Dei nomine. Ego Fernando Assúrez, nullo cogente imperio sed mea sponte, camiavi
tibi Iohanni abbati mea terra in loco que dicunt la Defesa, in Villa Vésica ad {2}
integritatem. Et tu Iohannes abbas dedisti michi pro ipsa terra unum pitacium de terra in
ipsa serna que est tras meo palacio et ipsa quarta racione de {3} hereditate que fuit de
domna Belasquita in Fontanizo, que michi satis placuit. Et tu Iohannes abbas foras
saquestme inde ipsa divisa que pertinet {4} ad ista hereditate in aquas piscatorias, et de
pratis pascendis et montes et fontes, que non habeam ibi ego racionem non filiis meis,
magis ipsa divisa que est {5} intro villa absolvisti michi. Siquis tamen de propinquis aut de
extraneis, seu filiis vel neptis aut etiam consanguineis pro hanc terram vel per {6} hunc
scriptum vocem voluerit elevare, solvat a parte istius regule CCCos solidos et ipsa terra
duplata vel meliorata. Facta carta notum die IX calendas mai, era TªCªXLªVª. Regnante
rege Adefonso in Toleto, et in Leione et in omni regno Ispanie. Santius {8} filius eius in
Medina. Et nos iam supradictos Fernando Assúrez et Iohannes abbas, qui hanc
camiationem fecimus inter nos, deinde iussimus istam regulam {9} fieri et a scriptore qui
eam scripsit audivimus legente, et de manibus nostris fecimus hos signos et roboravimus.
Coram testes: Gonsalvo {10} testis; Martino testis; Micael testis; comite domno Gómez
confirma; Gonzalvo Dídaz confirma; {11} Munio Dídaz confirma; García Garcíez confirma;
Petro Dídaz confirma; Martín Dídaz confirma; {12} Petrus monacus, qui istam regulam
scripsit manu sua, confirmavit.
CORHEN0030
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 10
1107 s.m. s.d. (s.l. [Nájera, La Rioja, España])
Donación pro anima. Doña Toda López, hija del conde Lope Íñiguez y de la condesa doña
Tecla, dona a la congregación de San Salvador de Oña y a su abad Juan el monasterio de
Arrigorriaga.
Pergamino, 90 x 290 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Sub xp<ist>i Nomine & indiuidue trinitatis patris uidelicet &filij &sp<iritu>c
s<an>c<t>i AMEN. Ego domna toda lopez p<ro>remedio a<n>imę męę &patris comitis {2}
lupi &matris męę comitisse d<omi>ne tecle. et omniu<m> parentu<m> meoru<m>. sic
dono et facio carta<m> de illo monasterio de arrigorria. ad s<an>c<tu>m saluatore<m> {3}
de honia ad uos abate i<o>h<a>nne &ad alios seniores qui ibi seruiunt d<omi>no quod
habeatis illud monasteriu<m> &seruiat uob<is> post morte<m> mea<m> &inmea ui{4}ta ut
65
tenea<m>. Sub tali tam<en> condicione quod si inalico te<m>pore adalique<m>
homine<m> uolueritis illud monasteriu<m> camiarę aut uend<er>e. que non intret {5} in
illo si non meo filio aut filia aut de meis neptis aut de uis neptis aut de om<n>i mea
p<ro>genię siuę de filijs comitis lupi que altero hominę uiuente {6} null<us> co<m>paret
nec null<us> camiet. Si aliquis tamen de gente n<ost>ra hanc n<ost>ram carta<m> frangerę
uoluerit inp<ri>mis ira dei sup<er> illus[raspado: d] descendat am<en> &pectet. {7}
quingentos solidos argenti. Facta carta ac roborata. Regnantę rege aldefonso intoleto
&incastella &inlegionę. Te<m>pore noto subera. M.C.xL.v. {8} Hui<us> carte
introducim<us> testes quoru<m> p<ri>mus est hic. Senior fortunsagez. Senior garsia lopez.
Senior lope lopez. Senior semeno guonzaluez. {9} Guonzaluo saluadorez. Garsia lopez.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub Cristi nomine et individue Trinitatis, Patris, videlicet et Filii et Spiritus Sancti,
amen. Ego domna Toda López, pro remedio anime mee et patris comitis {2} Lupi, et matris
mee comitisse domine Tecle et omnium parentum meorum, sic dono et facio cartam de illo
monasterio de Arrigorría ad Sanctum Salvatorem {3} de Honia, ad vos abate Iohanne et ad
alios seniores qui ibi serviunt Domino, quod habeatis illud monasterium et serviat vobis
post mortem meam et in mea vi{4}ta ut teneam. Sub tali tamen condicione quod si in alico
tempore ad aliquem hominem volueritis illud monasterium camiare aut vendere, que non
intret {5} in illo si non meo filio, aut filia, aut de meis neptis, aut de visneptis aut de omni
mea progenie sive de filiis comitis Lupi, que altero homine vivente {6} nullus comparet nec
nullus camiet. Si aliquis tamen de gente nostra hanc nostram cartam frangere voluerit, in
primis ira Dei super illud descendat, amen, et pectet {7} quingentos solidos argenti. Facta
carta ac roborata regnante rege Aldefonso in Toleto, et in Castella et in Legione. Tempore
noto sub era MCXLV. {8} Huius carte introducimus testes, quorum primus est hic: senior
Fortunsáchez; senior Garsía López; senior Lope López; senior Semeno Gonzálvez; {9}
Gonzalvo Salvadórez; Garsía López.
CORHEN0031
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 11
1107 s.m. s.d. (s.l. [Nájera, La Rioja, España])
Copia de mediados del s. XII de CORHEN0030. Donación pro anima. Doña Toda López,
hija del conde Lope Íñiguez y de la condesa doña Tecla, dona a la congregación de San
Salvador de Oña y a su abad Juan el monasterio de Arrigorriaga.
Pergamino, 120 x 300 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
[crismón] {1} Sub xp<ist>i nomine &indiuidue trinitatis patris &filij & sp<iritu>c s<an>c<t>j
aMEN. Ego do<m>na toda lopez p<ro>remedio anime mee. &patris comitis lupi & {2}
66
matris mee co<m>metisse do<m>ne tecle. &omniu<m> parentu<m> meoru<m>. sic dono
&facio carta<m> de illo monasterio de harrigorria. ad s<an>ct<u>m saluatore<m> de honia
{3} ad uos abb<at>e i<o>h<a>nne &adalios seniores qui ibi seruiu<n>t domino q<uo>d
habeatis illud monast<er>iu<m> &seruiat uob<is> post morte<m> mea<m> &in mea uita ut
te{4}neam, Sub tali tamen condit<i>one q<uo>d si in alico tempore ad alique<m>
homine<m> uolueritis illud monast<er>iu<m> camiare aut uendere. que no<n> intret {5} in
illo sinon meo filio. aut filia aut de meis neptis. aut de uis neptis aut de mea p<ro>genie
siue de filijs comitis lupi que altero homine uiue<n>{6}te null<us> co<m>paret. nec
null<us> cambiet. Si aliq<ui>s tam<en> de gente n<ost>ra hanc n<ost>ram carta<m>
frangere uoluerit. in primis ira d<e>j sup<er> illu<m> dece<n>dat AmeN {7} Et pectet
quingentos solidos arge<n>ti, Facta caRta ac roborata, Regnante rege aldefonso in toleto
&in castellæ &inlegione Temp[roto] {8} nato subeRa M.C.xl.v. hui<us> carte
introducim<us> testes quoru<m> prim<us> est hic, Sennor fortun sanggez, Sennor lop
lopez Sennor seme<n>o {9} gonzaluez, Gonzaluo saluadorez, Garsia lopez
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub Cristi nomine et individue Trinitatis, Patris, et Filii et Spiritus Sancti, amen. Ego
domna Toda López, pro remedio anime mee, et patris comitis Lupi, et {2} matris mee
cometisse domne Tecle et omnium parentum meorum, sic dono et facio cartam de illo
monasterio de Arrigorría ad Sanctum Salvatorem de Honia, {3} ad vos abbate Iohanne et
ad alios seniores qui ibi serviunt Domino, quod habeatis illud monasterium et serviat
vobis post mortem meam et in mea vita ut te{4}neam. Sub tali tamen conditione quod si in
alico tempore ad aliquem hominem volueritis illud monasterium camiare aut vendere, que
non intret {5} in illo si non meo filio, aut filia, aut de meis neptis, aut de visneptis aut de
mea progenie sive de filiis comitis Lupi, que altero homine viven{6}te nullus comparet nec
nullus cambiet. Si aliquis tamen de gente nostra hanc nostram cartam frangere voluerit, in
primis ira Dei super illum decendat, amen, {7} et pectet quingentos solidos argenti. Facta
carta ac roborata regnante rege Aldefonso in Toleto, et in Castella et in Legione.
Temp<ore> {8} nato sub era MCXLV. Huius carte introducimus testes, quorum primus est
hic: señor Fortún Sánchez; señor Lop López; señor Semeno {9} Gonzálvez; Gonzalvo
Salvadórez; Garsía López.
CORHEN0032
AHN, Clero Secular_Regular, car. 273, n. 6
1127 marzo 15 (s.l. [localidad de Las Merindades, Burgos, España])
Donación. Teresa González y sus sobrinos donan a los monjes de San Salvador de Oña y a
su abad Cristóforo unas propiedades en Valdulajo.
Pergamino, 140 x 445 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
67
[crismón] {1} Sub xp<ist>i nomine &eius ineffabile sacram<en>tu<m> Ego tarasia gonzaluez
una cu<m> consobrinis m<e>is Gonzaluo peidrez. Sancia peidrez. Maria nunnez. licet
indigni nulli<us>q<ue> cogentis {2} imperio sed diuino ardore accensi. non coacti sed
spontanei. non inuicti sed uoluntarii morte<m> tim<en>do inferniq<ue> penas pauendo
donam<us> atq<ue> c<on>cedim<us> ad atriu<m> s<an>c<t>i saluatoris {3} honie seu
s<an>c<t>e marie uirginis s<an>c<t>iq<ue> michaelis archang<e>li. necnon &om<n>iu<m>
reliq<ui>aru<m> ibi rec<on>dite. tibiq<ue> xp<ist>oforo abb<at>i aliisq<ue> monachis ibi
d<e>o seruientib<us> illos solares quos nob<is> p<er>ti{4}nent inuilla que uocitant [roto]
ualde ulagio cu<m> suis hereditatib<us>. &cu<m> suis diuisis. &suis introitib<us> &
exitib<us> inmontib<us> &infontib<us> molendinis arbores pomiferos &inpo{5}miferos
om<ni>aq<ue> nob<is> p<er>tinencia ibi. d<e>o &om<n>ib<us> s<an>c<t>is ei<us> uob<is>
sup<er> n<omi>natis. Jnp<ri>mis ipso solar q<uo>d fuit de don teillo cu<m> sua hereditate.
iª. terra. ala portiella. Alia terra que dicu<n>t la toua ante el {6} molino de don didago iuxta
uia publica. Alia faza so el pennueco. Alia ante el molino de rechex[escrito sobre: z]o. Et alia
tras la penna del molino de rechexo. Jnipso molino de padre la quarta parte {7} dia &nocte.
Jnmolino dela sarza. el medio. El molino de requexo el medio diæ &nocte. El solar de
nunno cu<m> sua hereditate. El solar de dolq<ui>te cu<m> sua hereditate. Q<uo>d si
aliq<ui>s homo de heredib<us> {8} uel de propinq<ui>s. uel extraneus. uel aliq<ua> sub
rogata p<er>sona hanc n<ost>ram tradictione<m> distu<m>p<er>e aud frangere uoluerit.
aud iudiciu<m> c<on>pulsauerit siue exnob<is> siue ex aliis sit adeo exco{9}municatus.
&abom<n>i cetu xp<ist>iano<rum> sit segregat<us>. et cu<m> iuda traditore in infernu<m>
habeat porcione<m>. Et adparte<m> regis terre. iiii. libras auri cocti. uob<is>q<ue> n<ost>ri
c<on>fratres ipsos solares cu<m> {10} suis p<er>tinenciis duplatos uel triplatos insimili tali
loco. FACTA CARTA donacionis die id<us> M<a>Rci. Sub eRA. T. cª Lxvª. Rex adefonsus
aragone<n>sis in nagara. &incas{11}tro feriz. &inburgis. Dominante inpoza sancio
i<o>h<an>n<i>s. Inpetralada Petro ennecoz. Ego taresa gonzaluæz una cu<m>
c<on>subrinis m<e>is q<ui> hanc carta<m> fieri iussim<us> legente<s> eam audiuim<us>.
et de {12} manib<us> n<ost>ris hos. [cruz]. [cruz]. [cruz]. signos fecim<us> atq<ue>
roboram<us> cora<m> testib<us>. Don sancio. T<e>st<i>s. Don fan. t<e>st<i>s {13} Don
fortunio t<e>st<i>s / Cid. t<e>st<i>s / bellid. t<e>st<i>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub Cristi nomine et eius ineffabile sacramentum. Ego Tarasia Gonzálvez, una cum
consobrinis meis Gonzalvo Péidrez, Sancia Péidrez, María Núñez, licet indigni nulliusque
cogentis {2} imperio sed divino ardore accensi, non coacti sed spontanei, non invicti sed
voluntarii, mortem timendo infernique penas pavendo, donamus atque concedimus ad
atrium Sancti Salvatoris {3} Honie seu Sancte Marie Virginis Sanctique Micaelis Arcangeli,
necnon et omnium reliquiarum ibi recondite, tibique Cristoforo abbati aliisque monacis ibi
Deo servientibus, illos solares quos nobis perti{4}nent in villa que vocitant Val de Ulajo,
68
cum suis hereditatibus et cum suis divisis, et suis introitibus et exitibus, in montibus et in
fontibus, molendinis, arbores pomiferos et impo{5}miferos omniaque nobis pertinencia ibi,
Deo et omnibus sanctis eius vobis super nominatis. In primis ipso solar quod fuit de don
Teillo cum sua hereditate; I terra a la Portiella; alia terra que dicunt la Tova ante el {6}
molino de don Dídago iuxta via publica; alia faza so el Peñueco; alia ante el molino de
Requexo; et alia tras la peña del molino de Requexo; in ipso molino de padre la cuarta
parte {7} dia et nocte; in molino de la Sarza el medio; el molino de Requexo el medio die et
nocte; el solar de Nuño cum sua hereditate; el solar de Dolquite cum sua hereditate. Quod
si aliquis homo de heredibus, {8} vel de propinquis, vel extraneus vel aliqua subrogata
persona hanc nostram tradicionem disrumpere aud frangere voluerit aud iudicium
compulsaverit, sive ex nobis sive ex aliis, sit a Deo exco{9}municatus, et ab omni cetu
cristianorum sit segregatus et cum Iuda traditore in infernum habeat porcionem, et ad
partem regis terre IIII libras auri cocti vobisque nostri confratres ipsos solares cum {10}
suis pertinenciis duplatos vel triplatos in simili tali loco. Facta carta donacionis die idus
marci, sub era ªLXVª. Rex Adefonsus aragonensis in Nájara, et in Cas{11}tro Feriz et in
Burgis. Dominante in Poza Sancio Iohannis; in Petralada Petro Éñecoz. Ego Taresa
Gonzálvez una cum consubrinis meis qui hanc cartam fieri iussimus, legentes eam
audivimus et de {12} manibus nostris hos signos fecimus atque roboramus. Coram
testibus: don Sancio testis; don Fan testis; {13} don Fortunio testis; Cid testis; Bellid testis.
CORHEN0033
AHN, Clero Secular_Regular, car. 273, n. 7
1129 noviembre 16 (s.l. [localidad de Las Merindades, Burgos, España])
Compraventa. Joán Añáyaz de Vescolídez y Petro Gonzálvez de La Parte venden unas
propiedades en Valdulajo a Martín Cídez, camarero del monasterio de San Salvador de
Oña, por treinta sueldos.
Pergamino, 200 x 335 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Jndei n<o>m<in>e. Ego iohan annaiaz deuescolidez. et petro go<n>zaluez dela
parte. ue<n>dim<us> tibi martin cidez camarari<us> onie. n<ost>ros solares cu<m> om<n>i
sua {2} hereditate qua<n>tu<m> adnos p<er>tinet inualle deulaggo. inexitib<us>. et
introitibu<s>. inmo<n>tibus. &info<n>tib<us>. inpascuis. &inriuis. in mole<n>dinis.
infructiferis. {3} ab om<n>i integ<ri>tate. <Et> dedisti nob<is> inp<re>ciu<m>. xxx.
s<o>l<i>d<os>. qua<n>tu<m> int<er> nos co<n>placuit &no<n> rema<n>sit p<ro>dare de
illo p<re>cio nulla<m> causam. <Et> inroboratione. [blanco] {4} Inp<ri>mis ue<n>dim<us>
t<ibi> uno solare deegga arm<en>tero cu<m>sua hereditate. &uno mazanar ennatoua.
iuxta arroio que discur{5}rit deual deulaggo ad riuu<m> maiore<m>. exalia parte uia que
69
discurrit adcastriello. <Et>. iª. t<e>rra subtus pe<n>nueco. iuxta uia publica. Alia t<er>ra
ante {6} elmolino derechexo. int<er> amas aquas. Alia t<er>ra sup<er> pe<n>nueco que
dicitur lacuesta. Alia t<er>ra enso<m>mo dela t<e>rra delaportella. Enel molino depa{7}dre
q<ua>rta<m> parte<m> die &nocte. Enel molino dela sarza. el medio. die et nocte. Enalio
molino dela sarza. q<ua>rta<m> parte<m>. die &nocte. Enel molino de {8} rechexo
medietate<m>. die &nocte. <Et> uno solare denu<n>no dela porta cu<m>sua hereditate.
Alio solare. dedolchiti cu<m>sua hereditate. Siq<ui>s uero ex n<ost>ra p<ro>{9}genie u<e>l
aliqua p<er>sona hanc n<ost>ram ue<n>ditione<m>. fra<n>gere. tollere u<e>l minuere
uoluerit. IRa d<e>i om<ni>p<onten>tis. et s<an>c<t>is om<n>ib<us> ueniat sup<er> eu<m>.
Obsorueat eum {10} t<e>rra sic<ut> obsorbiit. datan. &abiroN. Insup<er> reddat regis
t<er>re. vª. l<i>bras. auri. et ista<m> hereditate<m> duplata<m> insimiliori loco. Facta carta
ue<n>ditio{11}nis noto die. viª. f<e>R<i>a; xvi. k<a>l<endas>. decembris. ERA. M. C. LX.ª
VIIª. Regna<n>te rege adefonso in castella &inborouia. Rudericus {12} comes
d<omi>na<n>te asturias. Petro ennegoz d<omi>nante petra lada. Rodrigo gomez
d<omi>nante. verbiesca {13} Nos deniq<ue> iam sup<ra> dicti scilicet iohan annaiaz. et
petro go<n>zaluez. qui hanc carta<m> ue<n>ditionis fieri iussim<us> lege<n>te
audiuim<us>. &de {14} manib<us> n<ost>ris hos signos. [cruz]. [signo]. [cruz] fec<imus> et
roborauim<us> cora<m> t<e>st<e>s. I<o>h<a>nn<e>s d<e>s<an>c<t>a eulalia. t<e>st<i>s.
Pelaio munioz t<e>st<i>s. Munio ouecoz t<e>st<i>s {15} Munio rodriz t<e>st<i>s. Nu<n>nus
p<re>sbit<er> dezangadez. t<e>st<i>s. Didaco gutierrez. t<e>st<i>s. Cid. et bellid t<e>st<i>s
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Joán Añáyaz de Vescolídez et Petro Gonzálvez de la Parte
vendimus tibi Martín Cídez, camararius Onie, nostros solares cum omni sua {2} hereditate
quantum ad nos pertinet in Valle de Ulajo, in exitibus et introitibus, in montibus et in
fontibus, in pascuis et in rivis, in molendinis, in fructiferis {3} ab omni integritate. Et
dedisti nobis in precium XXX solidos, quantum inter nos complacuit, et non remansit pro
dare de illo precio nullam causam. Et in roboratione <...> {4} In primis vendimus tibi uno
solare de Echa Amentero cum sua hereditate; et uno maçanar enna Tova iuxta arroyo que
discur{5}rit de Val de Ulajo ad rivum maiorem, ex alia parte via que discurrit ad Castriello;
et I terra subtus Peñueco iuxta via publica; alia terra ante {6} el molino de Requexo inter
amas aquas; alia terra super Peñueco que dicitur la Cuesta; alia terra en sommo de la terra
de la Portella; en el molino de pa{7}dre quartam partem die et nocte; en el molino de la
Sarza el medio die et nocte; en alio molino de la Sarza quartam partem die et nocte; en el
molino de {8} Requexo medietatem die et nocte; et uno solare de Nuño de la Porta cum sua
hereditate; alio solare de Dolquiti cum sua hereditate. Siquis vero ex nostra pro{9}genie vel
aliqua persona hanc nostram venditionem frangere, tollere vel minuere voluerit, ira Dei
omnipontentis et sanctis omnibus veniat super eum, obsorveat eum {10} terra sicut
obsorbiit Datan et Abiron. Insuper reddat regis terre V libras auri et istam hereditatem
duplatam in similiori loco. Facta carta venditio{11}nis noto die VI feria, XVI calendas
decembris, era MCLXªVIIª. Regnante rege Adefonso in Castella et in Borovia. Rudericus
{12} comes dominante Asturias; Petro Éñegoz dominante Petra Lada; Rodrigo Gómez
dominante Verbiesca. {13} Nos denique iam supradicti scilicet Joán Añáyaz et Petro
Gonzálvez, qui hanc cartam venditionis fieri iussimus, legente audivimus, et de {14}
manibus nostris hos signos fecimus et roboravimus. Coram testes: Iohannes de Sancta
Eulalia testis; Pelayo Munioz testis; Munio Ovécoz testis; {15} Munio Rodriz testis; Nuñus
presbiter de Zangadez testis; Dídaco Gutiérrez testis; Cid et Bellid testes.
70
CORHEN0034
AHN, Clero Secular_Regular, car. 272, n. 14
¿1135? s.m. s.d. (s.l. [localidad de La Bureba, Burgos, España])
Donación. Joán Padiernes y su mujer Condesa donan a los monjes de San Salvador de Oña
y a su abad Cristóforo sus propiedades en Villa de Suso, en el valle de Petrapidonia.
Pergamino, 125 x 505 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sub xp<ist>i nomine &ei<us> imp<er>io Ego quidem ioh<an>n<e>s padiernes nulli<us>
cogentis imp<er>io cu<m> uxore mea domna comdessa. tradim<us> ad atriu<m>
s<an>c<t>i saluatoris onie. seu s<an>c<t>e marie semp<er>q<ue> u<ir>ginis. nec non
&s<an>c<t>i micahelis arcang<e>li {2} &tibi xp<ist>oforo abb<at>i om<n>ib<us>q<ue>
monachis ibi d<e>o seruientib<us>. n<ost>ram p<ro>p<ri>am hereditate<m> q<ua>m
habem<us> in ualle de petrapidonna in uilla de suso. Damus una terra in s<an>c<t>i
uictoris de sola loma cu<m> suos arbores. iuxta uinea {3} de garssia felez. & alia terra á
bragar ala monneca. iuxta terra de petro uelasco. amaszanares uno linar in sulco de martin
domi<n>gez. & alia terra ad castana iuxta terra de iohán ioannes. ad canalegga uno linar
{4} iuxta linar de domna elo. & in soma uilla una terra cu<m> suo perál; al colladiello. in
loma de s<an>c<t>i uictoris una terra. & alos foiulos n<ost>ras terras p<ro>p<ri>as. aribiella
conzceggera una uinea. &alía ad s<an>c<t>i uictoris iuxta {5} uinea de domna elo. &una
uez in molino de ferrín. & arbores qua[escrito sobre: o]s habem<us> cum genere n<ost>ro
similit<er> uob<is> dam<us> porcione<m> n<ost>ram. & om<n>ia que nob<is>
p<er>tine<n>t in ualle de petra pidonna. Om<n>ia que hic resonat. fir{6}mis p<er>maneat
in p<er>petuu<m>. q<uo>d si aliquis homo. uel nos metipsis aut filij. uel nepti n<ost>ri.
u<e>l aliq<ua> p<er>sona hunc n<ost>r<u>m datu<m> tollere uolu<er>it. ira d<e>i maneat
sup<er> eu<m>; & no<n> habeat parte cu<m> d<omi>no rede<m>ptore; s<et> cum {7} iuda
trad[escrito sobre: a]tore in inferno inferiori & pectet d<omi>no terre. c. libras auri &ista<m>
hereditate<m> duplata<m> in simili tali loco. Facta caRta eRa. Mª. c. L[raspado: xxª i]ijª.
¶iiijª. f<e>R<i>a. Regnante rege aldefonsso in toleto & in om<n>i {8} castella. Comes
Lup<us> borouia tenente. Ego deniq<ue> ioan padiernes & uxor mea comdessa qui hanc
carta<m> fieri iussim<us> legente<m> audiuim<us> &de manib<us> n<ost>ris hoc
signu<m> fecim<us> [signo] & cora<m> testib<us> roborauim<us> FeRand<us> munnoz.
T<esti>s. [mano 2: Sango pedrez t<esti>s Garssia roiz t<esti>s. Vincent cidez. t<esti>s. Petro
micael t<esti>s. Joh<a>nn<e>s ioannez t<esti>s. Martin domingez t<esti>s. Garssia xemenez.
t<esti>s.]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
71
{1} Sub Cristi nomine et eius imperio. Ego quidem Iohannes Padiernes, nullius cogentis
imperio, cum uxore mea domna Condessa, tradimus ad atrium Sancti Salvatoris Onie, seu
Sancte Marie semperque Virginis, necnon et Sancti Micaelis Arcangeli, {2} et tibi Cristoforo
abbati omnibusque monacis ibi Deo servientibus, nostram propriam hereditatem quam
habemus in valle de Petrapidonia, in Villa de Suso. Damus una terra in Sancti Victoris de
so la loma cum suos arbores iuxta vinea {3} de Garsía Félez; et alia terra a bragar a la
Moñeca iuxta terra de Petro Velasco; a Maçanares uno linar in sulco de Martín
Domínguez; et alia terra ad Castaña iuxta terra de Joán Joañes; ad Canaleja uno linar {4}
iuxta linar de domna Elo; et in soma villa una terra cum suo peral; al Colladiello, in loma
de Sancti Victoris, una terra; et a Los Fojulos nostras terras proprias; a Ribiella Concejera
una vinea; et alia ad Sancti Victoris iuxta {5} vinea de domna Elo; et una vez in molino de
Ferrín; et arbores quas habemus cum genere nostro; similiter vobis damus porcionem
nostram et omnia que nobis pertinent in valle de Petrapidonia. Omnia que hic resonat
fir{6}mis permaneat in perpetuum, quod si aliquis homo, vel nos metipsis, aut filii, vel
nepti nostri vel aliqua persona hunc nostrum datum tollere voluerit, ira Dei maneat super
eum et non habeat parte cum Domino redemptore, set cum {7} Iuda traditore in inferno
inferiori, et pectet domino terre C libras auri et istam hereditatem duplatam in simili tali
loco. Facta carta era MªCLXXªIIIª, IIII feria. Regnante rege Aldefonso in Toleto et in omni
{8} Castella. Comes Lupus Borovia tenente. Ego denique Joán Padiernes et uxor mea
Condessa, qui hanc cartam fieri iussimus, legentem audivimus et de manibus nostris hoc
signum fecimus. Et coram testibus roboravimus: Ferrandus Muñoz testis; Sancho Pédrez
testis; Garsía Roíz testis; Vincent Cídez testis; Petro Micael testis; Iohannes Joáñez testis;
Martín Domínguez testis; Garsía Xeménez testis.
CORHEN0035
AHN, Clero Secular_Regular, car. 273, n. 18
1135 diciembre 19 (s.l. [localidad de La Bureba, Burgos, España])
Donación pro anima. El conde Rodrigo Gómez, la condesa Sancha y su hermana Estefanía
donan a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad Cristóforo, en sufragio del alma
de su hermano, la villa de La Vid de Bureba y sus propiedades en Navas de Bureba.
Iohannes prior (scripsit)
Pergamino, 295 x 330 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
72
[crismón] {1} Sub diuina clementja et eius inenarrabili bonitate om<n>ipotentis dei. Ego
Rudericus comes. et santja {2} comitissa cum sorore n<ost>ra stefania. proremedio animę
f<rat>ris nostri didaci gomessani et animaru<m> {3} nostraru<m>. damus ads<an>c<tu>m
saluatore<m> et ad s<an>c<t>am maria<m> uirgine<m>. seu ad s<an>c<tu>m michaelem
archangelum. necnon {4} tibi xp<ist>oforo abbati. et om<n>ibus monachis subtuo iure deo
ibi seruientibus illa<m> uilla<m> quam uocitant {5} la uide abomni integritate. s<i>c<u>t
n<oste>r germanus & nos pro camio accepim<us> aregali iure. Ita totum uobis {6} cu<m>
exitib<us> & introitu. &om<n>ib<us> adhanc uilla<m> p<er>tinentibus co<n>cedimus. cum
montibus et fontibus. {7} Damus etiam uobis totam n<ost>ram hereditatem quam habemus
In nauas cum om<n>ibus suis p<er>tinen-{8}cijs In montibus et fontibus {9} Tamen siquis
hominum u<e>l exaliqua quecu<m>q<ue> p<er>sona sit. qui co<n>tra hoc n<ost>r<u>m
datu<m> u<e>l scribtum uoce<m> con-{10}fraccionis u<e>l co<n>tradiccionis subleuauerit.
et hoc q<uo>d nos facim<us> destruere uoluerit. sit ipse destruct<us> & ma-{11}ledict<us>.
s<i>c<u>t datan et abiron. et cu<m> iuda traditore ininfern<um> habeat mansione<m>. et
ad regiam parte<m> {12} mille quingentas libras auri ex soluat. s<i>c<u>t resonat
inpriuilegia comitis sancii. ex uobis duplata<m> {13} reddat uillam tali in loco. similiter et
illam hereditatem {14} Facta est ista carta in ERA. Tª. Cª Lxxª. iiiª. noto die. xiiiiº.
k<a>l<en>d<a>s ianuarii. Regna<n>te adefonso imperatore {15} apud legionense<m>
ciuitate<m>. seu innaggara. et incesaragustana<m> ciuitate<m>. & p<er> omne<m>
spania<m> xp<ist>ianitatis. {16} Ego rudericus comes. & sancia cometissa. simul cu<m>
stefania. qui carta<m> hanc iussim<us> facere. scribtam audi-{17}uimus. et manib<us>
n<ost>ris roborauimus. coram istis testibus. Ruderic<us> munnioz. t<estis> Petrus didaz.
maiordom<us> comitis. t<estis> {18} ORdonius gundissaluiz. t<esti>s. Petr<us> didaz el
mazebo. t<esti>s. Ferran peidrez. t<estis> {19} I<o>h<a>nn<e>s PRioR ScRIPSIT. & qui
[blanco] scribsit. c<on>f<irmat>. c<on>f<irmat>. c<on>f<irmat>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub divina clemencia et eius inenarrabili bonitate omnipotentis Dei. Ego Rudericus
comes et Sancia {2} comitissa cum sorore nostra Stefania, pro remedio anime fratris nostri
Didaci Gomessani et animarum {3} nostrarum, damus ad Sanctum Salvatorem, et ad
Sanctam Mariam Virginem seu ad Sanctum Micaelem Arcangelum, necnon {4} tibi
Cristoforo abbati et omnibus monacis sub tuo iure Deo ibi servientibus, illam villam quam
vocitant {5} la Vide, ab omni integritate, sicut noster germanus et nos pro camio accepimus
a regali iure, ita totum vobis {6} cum exitibus et introitu, et omnibus ad hanc villam
pertinentibus concedimus, cum montibus et fontibus. {7} Damus etiam vobis totam
nostram hereditatem quam habemus in Navas, cum omnibus suis pertinen{8}ciis in
montibus et fontibus.
{9} Tamen siquis hominum vel ex aliqua quecumque persona sit qui contra hoc nostrum
datum vel scribtum vocem, con{10}fraccionis vel contradiccionis sublevaverit, et hoc quod
nos facimus destruere voluerit, sit ipse destructus et ma{11}ledictus sicut Datan et Abiron,
73
et cum Iuda traditore in infernum habeat mansionem, et ad regiam partem {12} mille
quingentas libras auri exsolvat, sicut resonat in privilegia comitis Sancii, ex vobis
duplatam {13} reddat villam tali in loco similiter et illam hereditatem.
{14} Facta est ista carta in era TªCªLXXªIIIª, III noto die, XIV calendas ianuarii. Regnante
Adefonso imperatore {15} apud legionensem civitatem, seu in Nájara, et in
Cesaragustanam civitatem et per omnem Spaniam cristianitatis. {16} Ego Rudericus comes
et Sancia cometissa simul cum Stefania, qui cartam hanc iussimus facere, scribtam
audi{17}vimus et manibus nostris roboravimus. Coram istis testibus: Rudericus Munioz
testis; Petrus Dídaz, maiordomus comitis, testis; {18} Ordonius Gundissalviz testis; Petrus
Dídaz el mazebo testis; Ferrán Péidrez testis.
{19} Iohannes prior scripsit, et qui scribsit, confirmat, confirmat, confirmat.
CORHEN0036
AHN, Clero Secular_Regular, car. 274, n. 6
1137 s.m. s.d. (Burgos, España)
Donación pro anima. El conde Rodrigo Gómez y su esposa Elvira donan a los monjes de
San Salvador de Oña y a su abad Cristóforo la población de Villaverde, en el alfoz de
Ubierna.
Pergamino, 270 x 600 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Inspirante diuina clementia ei<us>q<ue> ineffabili gr<ati>a. Ego comes
roderic<us> fili<us> gomessani comitis uná cum coniuge mea eluira comitissa
p<ro>remedio animarum n<ost>rarum seu parentum {2} n<ost>rorum. & ut p<ro>pitium
habeam<us> d<omi>n<u>m saluatore<m> in hoc q<uo>d petim<us>. scilicet ut det uitam
et<er>nam d<omi>no n<ost>ro aldesonso imp<er>atori. dam<us> oniensi cenobio in
honore s<an>c<t>i saluatoris constituto. & t<ibi> d<omi>no ioh<ann>i {3} abb<at>i
om<n>ib<us>q<ue> monachis ibidem d<e>o seruientib<us> illam n<ost>ram uillam que.
e<st>. in alfoz de ouirna que dicit<ur> uilla uerde cum suo palacio & cum om<n>ib<us>
hereditatib<us> ad eum p<er>tinentib<us>. ab om<n>i integritate. {4} cum illa serna de
labuetrera. & cum illa serna del ponton del rio deseras. & cum illa serna del uerral. & cum
illa serna del ponton de quintana fortun. que dicit<ur> les arroturas de uilla uerde. {5} &
cum illa serna del semdero. & cu<m> illa serna de soribiella. & cu<m> illa serna de
lapolera. & cu<m> illa serna del arenal. & cu<m> illa serna q<ua>m dicunt in ual de la
serna. & cum illa serna ante palaciu<m>. cu<m> {6} suo molendino. & cum illa terra de
la[raspado: s] era[raspado: s]. & duas t<er>ras in pennaforada deforas in uallego ante altare
s<an>c<t>i martini. ab om<n>i integritate. tam in uilla uerda q<ua>m in penna forada
deforas. & in sedaniello ab om<n>i {7} integritate. & in quintana meggan. Jsta om<n>ia
74
uob<is> concedim<us> ab om<n>i integritate. cum om<n>ib<us> exitib<us> & introitib<us>.
& cum molendinis & pascuis & arborib<us>. & cum om<n>ib<us> p<er>tinentib<us> ad
sup<ra>dicta<m> hereditate<m>. q<ua>m heredita{8}tem ego comes roderic<us> cambiaui
cum d<omi>no n<ost>ro aldefonso imp<er>atore. dans ei mea<m> p<ro>pria<m>
hereditate<m> q<ua>m habui de patrimonio meo in uilla ouiecho. Ego aldefonsus
imp<er>ator hanc sup<ra>dictam hereditate<m> q<ua>m cum {9} comite roderico cambiaui
& dedi ei p<ro>pt<er> seruicium q<uo>d m<ihi> fecit & facit. & ipse monasterio s<an>c<t>i
saluatoris onie concessit. & ego similiter ipsi monasterio s<an>c<t>i saluatoris concedo.
confirmo. & roboro. p<ro> remedio anime mee. & {10} manu mea hoc signum [cruz] facio.
Et si aliquis ex p<ro>genie n<ost>ra u<e>l aliarum p<er>sonarum hoc factum n<ost>r<u>m
irritum facere temptauerit; sit maledic<tus> ut datan & abiron & sit dimersus in infernum
ut sodoma & gomor{11}ra. & sit exco<m>municat<us>. & a cetu xp<ist>ianorum
segregat<us>. & habeat portione<m> cum iuda traditore d<omi>ni in inferno inferiori. &
p<er>soluat regi t<er>re mille quingentas libras auri. & abb<at>i & monachis in oniensi
monasterio conu<er>santib<us> {12} p<re>dictam hereditatem dupplatam in tali loco
reddat. Facta carta donationis u<e>l confirmationis in eRa. Mª. cª. lxxvª burgis in ciuitate.
Regnante imp<er>atore aldefonso in toleto. & in legione. & {13} in cesaraugusta. Ego
comes roderic<us> una cum uxore mea eluira comitissa hec que mandauim<us> scribere;
audiuim<us> aurib<us> n<ost>ris legere. & coram istis testib<us> roborauim<us>. {a}
D<omi>n<u>s n<oste>r aldefonsus imp<er>ator confirmat. / Petrus burgensis ep<iscopu>s
testis. / Didac<us> munioz maiordom<us> imp<er>atoris testis. {b} Michael felicis
merin<us> imp<er>atoris testis / Garsia roiz testis. / Gomez gonzaluez testis {c}
Almarric<us> testis / Semeno enegez testis.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Inspirante divina clementia eiusque ineffabili gratia. Ego comes Rodericus, filius
Gomessani comitis, una cum coniuge mea Elvira comitissa, pro remedio animarum
nostrarum seu parentum {2} nostrorum, et ut propitium habeamus Dominum Salvatorem
in hoc quod petimus, scilicet, ut det vitam eternam domino nostro Aldefonso imperatori,
damus oniensi cenobio in honore sancti Salvatoris constituto, et tibi domino Iohanni {3}
abbati omnibusque monacis ibidem Deo servientibus, illam nostram villam que est in alfoz
de Ovirna que dicitur Villa Verde, cum suo palacio et cum omnibus hereditatibus ad eum
pertinentibus, ab omni integritate; {4} cum illa serna de la Buetrera; et cum illa serna del
pontón del Río de Seras; et cum illa serna del Verral; et cum illa serna del pontón de
Quintana Fortún que dicitur Les Arroturas de Villa Verde; {5} et cum illa serna del
semdero; et cum illa serna de Sorribiella; et cum illa serna de la Polera; et cum illa serna
del Arenal; et cum illa serna quam dicunt in Val de la Serna; et cum illa serna ante
palacium cum {6} suo molendino; et cum illa terra de la era; et duas terras in Peñaforada
de Foras in Vallejo ante altare Sancti Martini ab omni integritate, tam in Villa Verda quam
in Peñaforada de Foras et in Sedaniello, ab omni {7} integritate; et in Quintana Meján. Ista
omnia vobis concedimus ab omni integritate, cum omnibus exitibus et introitibus, et cum
molendinis, et pascuis, et arboribus et cum omnibus pertinentibus, ad supradictam
75
hereditatem, quam heredita{8}tem ego comes Rodericus cambiavi cum domino nostro
Aldefonso imperatore, dans ei meam propriam hereditatem quam habui de patrimonio
meo in Villa Ovieco. Ego Aldefonsus imperator hanc supradictam hereditatem quam cum
{9} comite Roderico cambiavi et dedi ei propter servicium quod mihi fecit et facit, et ipse
monasterio Sancti Salvatoris Onie concessit et ego similiter ipsi monasterio Sancti
Salvatoris concedo, confirmo et roboro pro remedio anime mee, et {10} manu mea hoc
signum facio. Et si aliquis ex progenie nostra vel aliarum personarum hoc factum nostrum
irritum facere temptaverit, sit maledictus ut Datan et Abiron et sit dimersus in infernum ut
Sodoma et Gomor{11}ra, et sit excommunicatus et a cetu cristianorum segregatus et habeat
portionem cum Iuda traditore Domini in inferno inferiori, et persolvat regi terre mille
quingentas libras auri; et abbati et monacis in oniensi monasterio conversantibus {12}
predictam hereditatem duplatam in tali loco reddat. Facta carta donationis vel
confirmationis in era MCLXXVª, Burgis in civitate. Regnante imperatore Aldefonso in
Toleto, et in Legione et {13} in Cesaraugusta. Ego comes Rodericus, una cum uxore mea
Elvira comitissa, hec que mandavimus scribere audivimus auribus nostris legere. Et coram
istis testibus roboravimus:
{a} Dominus noster Aldefonsus imperator confirmat.
Petrus, burgensis episcopus, testis.
Didacus Munioz, maiordomus imperatoris, testis.
{b} Micael Felicis, merinus imperatoris, testis.
Garsía Roíz testis.
Gómez Gonzálvez testis.
{c} Almarricus testis.
Semeno Éñeguez testis.
CORHEN0037
AHN, Clero Secular_Regular, car. 274, n. 7
1142 s.m. s.d. (Burgos, España)
Donación pro anima. El conde Rodrigo Gómez y su esposa Elvira donan a los monjes de
San Salvador de Oña y a su abad Juan la población de Villaverde y otras propiedades, en
petición de larga vida para el recién nacido infante García.
Pergamino, 250 x 485 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Inspirante diuina clementia eiusq<ue> ineffabili gr<ati>a. Ego comes rodericus
filius gomesani comitis una cum coniuge mea eluira comitissa p<ro> remedio animaru<m>
{2} n<ost>rarum seu parentu[* * *]m. & ut p<ro>pitium habeam<us> d<omi>n<u>m [* *
*]e<m> in hoc q<uo>d petim<us>. scilicet ut det uita<m> longeua<m> & regnum quietu<m>
76
d<omi>no n<ost>ro infantulo Garsie {3} filio d<omi>ni n** i***tor** aldefonsi cui<us> nos
n[* * *]es sum<us>. dam<us> oniensi cenobio s<an>c<t>i saluatoris in honore constituto &
t<ibi> domno ioh<ann>i abb<at>i om<n>ib<us>q<ue> monachis ibidem d<e>o {4}
seruientib<us> illa<m> n<ost>ram uilla [* * *] alf** de ouirna que dici<tur> uilla uerde
cu<m> suo palacio & cu<m> om<n>ib<us> hereditatib<us> ad illu<m> p<er>tinentib<us> ab
o<m>ni integritate ta<m> in eade<m> uilla qua<m> in {5} penna forada d<e> foras & in
sedan**llo & in quintana meggan & in om<n>ib<us> alijs locis ad ipsum pal***u<m>
p<er>tinentib<us> cu<m> illa serna de la buetrera. & cu<m> om<n>ib<us> exitib<us> &
introitib<us> & cu<m> molen{6}dinis & pascuis & arborib<us> * cu<m> om<n>ib<us>
p<er>tinentib<us>. Qua<m> hereditate<m> ego sup<ra>dict<us> comes roderic** *u<m>
uxore mea eluira comitissa [* * *]m [* * *] d<omi>no n<ost>ro imp<er>atore adefonso
dantes ei n<ostr>am {7} p<ro>p<ri>am hereditate<m> qua<m> habu*m<us> de
parentib<us> n<ost>ris [* * *]la ouiech [blanco] Ego adefonsus imp<er>ator hanc [* *
*]dictam hereditate<m> q<ua>m cu<m> comite roderico cambiaui &dedi {8} ei p<ro>pt<er>
mea<m> mercede & p<ro>pt<er> seruiciu<m> q<uo>d m<ihi> [* * *]. & ipse monasterio
s<an>c<t>i saluatoris onie concessit. & ego similit<er> ipsi monasterio s<an>c<t>i saluatoris
concedo confirmo & roboro p<ro> remedi* {9} anime mee. & manu mea hoc sign[doblado]
n<ost>ra u<e>l aliaru<m> p<er>sonaru<m> hoc factu<m> n<ost>r<u>m irritu<m> facere
temptauerit; sit maledict<us> ut datan & abiron. &sit {10} dimersus in infernu<m> ut
sodoma &gomorra. &sit exco<m>municat<us> &a cetu xp<ist>ianorum [* * *]regat<us>.
&habeat portione<m> cu<m> iuda traditore d<omi>ni ininferno inferiori. &ad parte<m>
regis t<er>re p<er>soluat {11} mille quingentas libras auri & abb<at>i & monachis in
oniensi monasterio conu<er>santib<us> p<re>fata hereditate<m> dupplata<m> in tali loco
reddat. {12} Facta karta donationis u<e>l confirmationis. in ERA. Mª. cª. Lxxxª. burgis in
ciuitate. Regnante adefonso in toleto. & in legione. & in cesaraugusta. Ego comes
roderic<us> una {13} cum uxore mea eluira comitissa hec que mandauim<us> scribere;
audiuim<us> aurib<us> n<ost>ris & coram istis testib<us> roborauim<us>. {a}
D<omi>n<u>s n<oste>r adefonsus imp<er>ator confirmat. / Petr<us> burgensis
ep<iscop<us> testis. / Didac<us> munioz maiordom<us> imp<er>atoris testis. {b} Michael
felicis maiorin<us> imp<er>atoris testis. / Garsia royz testis / Gomez gonzaluez testis. {c}
Amalricus testis. / Semeno enegez testis.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Inspirante divina clementia eiusque ineffabili gratia. Ego comes Rodericus, filius
Gomesani comitis, una cum coniuge mea Elvira comitissa, pro remedio animarum {2}
nostrarum seu parentu<m nostroru>m, et ut propitium habeamus Dominum <...> in hoc
quod petimus, scilicet, ut det vitam longevam et regnum quietum domino nostro infantulo
Garsie, {3} filio domini n<ostri> i<mpera>tor<i> Aldefonsi cuius nos <...> sumus, damus
oniensi cenobio sancti Salvatoris in honore constituto, et tibi domno Iohanni abbati
omnibusque monacis ibidem Deo {4} servientibus, illam nostram villa <...> de Ovirna que
dicitur Villa Verde, cum suo palacio et cum omnibus hereditatibus ad illum pertinentibus,
ab omni integritate, tam in eadem villa quam in {5} Peñaforada de Foras, et in
77
Sedan<ie>llo, et in Quintana Meján et in omnibus aliis locis ad ipsum pal<aci>um
pertinentibus, cum illa serna de la Buetrera et cum omnibus exitibus et introitibus, et cum
molen{6}dinis, et pascuis, et arboribus <et> cum omnibus pertinentibus, quam hereditatem
ego supradictus comes Roderic<us> <c>um uxore mea Elvira comitissa <...> domino nostro
imperatore Adefonso, dantes ei nostram {7} propriam hereditatem quam habu<i>mus de
parentibus nostris <...> villa Ouiec. Ego Adefonsus imperator hanc <supra>dictam
hereditatem quam cum comite Roderico cambiavi et dedi {8} ei propter meam mercede et
propter servicium quod mihi <...>, et ipse monasterio Sancti Salvatoris Onie concessit et
ego similiter ipsi monasterio Sancti Salvatoris concedo, confirmo et roboro pro remedi<o>
{9} anime mee, et manu mea hoc sign<um> <...>. <...> nostra vel aliarum personarum hoc
factum nostrum irritum facere temptaverit, sit maledictus ut Datan et Abiron, et sit {10}
dimersus in infernum ut Sodoma et Gomorra, et sit excommunicatus et a cetu
cristianorum <seg>regatus et habeat portionem cum Iuda traditore Domini in inferno
inferiori, et ad partem regis terre persolvat {11} mille quingentas libras auri; et abbati et
monacis in oniensi monasterio conversantibus prefata hereditatem duplatam in tali loco
reddat. {12} Facta carta donationis vel confirmationis in era MªCªLXXXª, Burguis in
civitate. Regnante Adefonso in Toleto, et in Legione et in Cesaraugusta. Ego comes
Rodericus, una {13} cum uxore mea Elvira comitissa, hec que mandavimus scribere
audivimus auribus nostris. Et coram istis testibus roboravimus:
{a} Dominus noster Adefonsus imperator confirmat.
Petrus, burgensis episcopus, testis.
Didacus Munioz, maiordomus imperatoris, testis.
{b} Micael Felicis, maiorinus imperatoris, testis.
Garsía Roíz testis.
Gómez Gonzálvez testis.
{c} Amalricus testis.
Semeno Éñeguez testis.
CORHEN0038
AHN, Clero Secular_Regular, car. 274, n. 9
1144 enero 21 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Compraventa. Martín Martínez vende a Juan, abad del monasterio de San Salvador de
Oña, unas posesiones en Bentretea.
Pergamino, 90 x 430 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i n<o>m<i>ne Ego martin martinez ue<n>do uobis domno i<o>h<a>nni abb<a>ti
honie<n>si meum solare<m> que<m> habeo inuilla que dicitur ue<n>tre tea & om<n>em
78
hereditate<m> qua<m> habeo ineade<m> uilla que fuit {2} ex m<e>a p<ro>genie. tam
interris qua<m> inuineis in exitib<us>. &in troitib<us>. inmo<n>tibus. in fontib<us> in
molendinis. <et> inpascuis ab om<n>i integritate. <et> dedistis michi inp<re>cium unam
mulam ex nigro co{3}lore. &insup<er> accepi. v. numos aureos in roboratione. Siquis ex
m<e>a p<ro>genie filiis u<e>l neptis seu aliqua p<er>sona hanc meam ue<n>dicione<m>
minuere aut tollere uoluerit Ira dei {4} om<n>ip<oten>tis ueniat sup<er>eum &sit
excomunicatus <et> anatematizatus &cum iuda traditore damnat<us>. <Et> parte hui<us>
regule. redat. v. libras auri & ista<m> hereditate<m> duplata<m> {5} in tali loco. Facta carta
ue<n>dicionis. ERA. M. C. Lxxx ii. notu<m> die. vi f<e>R<i>A. xii k<a>l<endas>
f<e>b<ra>Rii [blanco] Imp<er>ante domno aldefonso in toleto &in gallecia. &in {6} burgis.
Comes ruderic<us> d<omi>nante i<n>burouia &in castella &in asturias. Ego deniq<ue>
martin martinez qui hanc carta<m> ue<n>dicionis seu roborationis fieri iussi lege<n>te
audiui {7} &demanu m<e>a. signu<m> [signo] feci &roboraui coram tes t<e>s
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Martín Martínez vendo vobis domno Iohanni abbati honiensi
meum solarem quem habeo in villa que dicitur Ventretea et omnem hereditatem quam
habeo in eadem villa, que fuit {2} ex mea progenie, tam in terris quam in vineis, in exitibus
et introitibus, in montibus, in fontibus, in molendinis et in pascuis, ab omni integritate. Et
dedistis michi in precium unam mulam ex nigro co{3}lore et insuper accepi V numos
aureos in roboratione. Siquis ex mea progenie, filiis, vel neptis seu aliqua persona hanc
meam vendicionem minuere aut tollere voluerit, ira Dei {4} omnipotentis veniat super
eum et sit excomunicatus, et anatematizatus et cum Iuda traditore damnatus, et parte
huius regule redat V libras auri et istam hereditatem duplatam {5} in tali loco. Facta carta
vendicionis, era MCLXXXII, notum die VI feria, XII calendas febrarii. Imperante domno
Aldefonso in Toleto, et in Gallecia et in {6} Burgis. Comes Rudericus dominante in
Burovia, et in Castella et in Asturias. Ego denique Martín Martínez, qui hanc cartam
vendicionis seu roborationis fieri iussi, legente audivi {7} et de manu mea signum feci et
roboravi. Coram testes.
CORHEN0039
AHN, Clero Secular_Regular, car. 274, n. 12
1144 s.m. s.d. (s.l. [Villaizán o Villamayor de Treviño, Burgos, España])
Borrador. Donación pro anima. Joán Moriéllez y su mujer doña Oro donan numerosas
propiedades a un destinatario no especificado.
Pergamino, 270x360 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
79
{1} Sub xp<ist>i et indiuidue trinitatis patris <et>filii etsp<iritu>s s<an>c<t>i am<en>. Ego
iohan moriellez <et>uxor mea dompna horo. N<ost>ra spontanea uoluntate
<et>p<ro>remedi[raspado] {2} a<ni>maru<m> n<ost>rarum <et>parentum nostror<um>
damus uel con cedimus n<ost>ras medias casas cum suo medio corral <et>cum suo safariz
<et>cu<m> suo palomar <et>alio {3} medio solar cum suo postigo quo modo ex<et> ad illo
n<ost>ro p<ro>prio orto <et> inipso orto tota medietatem cu<m> suo medio pozo <et>de
illos arbores {4} qui sunt i nillo orto totam medietatem. <et>de illos arbores que sunt inillo
exido de la uilla tota medietatem. <Et> in media uilla uno medio {5} solar que fuit de uida
moriel. <et>alio medio solar que fuit de dompno ouieco. <et>ala serna de fenar damus tres
medias tierras. Juxta istas {6} tierras sunt terras de filios de p<et>ro doming<et>z. etde alia
parte terra de iohan aluin. <et>de sup<er> terra de martin aluarez. alprato delas {7} parras
enuna terra sextam partem cum suos arbores. enna tierra de illo molino de malanda
laquinta parte. al molino de torrentero {8} de duas terras lamediedad. Juxta istas medias
terra de donflorent. <et>de alia parte terra de p<et>ro domingez. <Et>inilla terra del soto la
media. {9} circa ista media. terra de p<et>ro uermudez. <et>de alia parte terra de palacio.
<et> inalia terra la quinta parte. Abega de cu[interlineado: c]liellos una media terra. {10}
iuxta ista media terra. [interlineado: t<e>rra] d<e> iohan sanczo. <et>de alia parte t<e>rra
d<e> dompna iusta. <et>inipso loco alia media terra. circa ista media t<e>rra [interlineado:
t<e>rra] d<e> p<et>ro d<omi>nici. {11} <et>inillo supra dicto loco [tachado: alia] inuna terra
la quinta parte. <Et> afonte cardiello illa media terra. iuxta ista media [interlineado: t<e>rra]
uinea de xp<ist>oual diaz que posuit {12} s<an>c<t>o felizce. <et>de alia parte [interlineado:
uinea d<e>] p<et>ro martinez. Alas u[interlineado: i]nnas de laparte una media terra. circa
ista media. terra de p<et>ro doming[interlineado: v]ez. <et> inipso loco alia {13} media terra
[interlineado: <et>] de una parte terra de mulier de domingo anna[interlineado: ia]ez. Alas
seras deloma una media terra circa ista media terra d<e> donna<n>dres. <et>alia media
{14} terra. circa laterra de aluar roiz. <Et> [tachado: enelp<ra>to de s.] [interlineado: a
s<an>c<t>o pelagio uno] [raspado] prato. iuxta isto [raspado] [roto] terra. de gonzaluo diaz.
<et>de alia parte terra de s<an>c<t>o felizes. <Et> alaponte {15} de s<an>c<t>o felizes. alio
[raspado] p<ra>to. circa isto [raspado] p<ra>to. terra. q<ue> posuit donnandres a s<an>c<t>i
felizes. &alas uinnas delarte. duas arenzcadas de uinna. iusta ista {16} uinea. uinea. de
p<et>ro. pascualez. &inipso termino. de lapart. iii. aranzcadas de uinna. enel maguelo.
nouo. iusta ista uinea. uinea de {17} don becente. &de alia parte uinea de p<et>ro sabliez.
<Et> enel pauo de arroio. una uinea. de una parte. uinea de p<et>ro diaz. &de alia parte
{18} uinea de garcig[interlineado: o]nzaluez. Encampo de lalla. una uinea. de una parte
uinea. de p<et>ro gigelmez. &de alia parte. uinea de don saluador. {19} [mano 2] [sobre
borrado: Et si] aliquis homo. hoc m<e>um sc<ri>ptu<m> inq<ui>etare uoluerit. sit
excomunicat<us>. & maledict<us>. &n<on>ab<ea>t parte d<omi>no rend<e>ntore s<et>
cu<m> iuda t<ra>ditore i<n>i<n>ferno inferiori. Ego ihoan {20} moriellez & uxor. m<e>a
domna horo q<ui> ha<n>c. [interlineado: carta<m>] facim<us> & lege<n>te audiuim<us>.
Cora<m>. hic t<este>s. Marti<n> aluarez. t<esti>s. Go<n>zaluo [interlineado: peidrez]
[tachado: aluarez]. t<esti>s. P<e>tro sangez. t<esti>s. P<e>tro dauit. t<esti>s. Auar roiz.
t<esti>s. Pelaio cidez. t<esti>s {21} Martin domi<n>guiz. t<esti>s. Donna andrez. t<esti>s.
80
Ferrando peidrez. t<esti>s. Concego d<e> uilla izan. t<esti>s. & d<e> uilla maior.
steua<n>uincentez. t<esti>s. Munnoguterrez. t<esti>s. Don Flore<n>te. t<esti>s {22} <Et>
d<e> uilla. sordiellos. Martin michaelez. t<esti>s. p<e>tro aluarez. t<esti>s. Michael aluarez.
t<esti>s. & d<e> uilla [tachado: non] noua. ihanpeidrez. t<esti>s. p<e>trosaluadorez t<esti>s.
Gonzaluo glillez. t<esti>s. {23} Ego ihan moriellez & uxor mea horo dam<us> ista<m>
n<ost>ra<m> hereditate<m> sub tali pacto ut indieb<us> n<ost>ris teneam<us> integram
ista<m> hereditate<m> sub manu d<omi>ni m<e>i {24} i<o>h<a>nni abb<at>is. & post
hobitu<m> uero n<ost>ru<m>. abom<n>i integ<ri>tate. d<e> d<omi>no honie. [mano 3]
Facta carta donacionis. JN era. M. C. octuagesima. ijª. Regna<n>te aldefonso imperatore
{25} intoleto &i<n> almaria &inbaeza &p<er> omnem ispaniam. Quicumq<ue> denostris
parentibus uel de alienis hoc nostru<m> datu<m> disrumpere uolu<e>rit pariet adpartis
{26} regis terre quindecim libras auri. Et hoc nostru<m> datu<m> firmu<m> p<er>maneat
JNp<er>petuu<m> am<en>
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub Cristi et Individue Trinitatis, Patris, et Filii et Spiritus Sancti, amen. Ego Joán
Moriéllez et uxor mea dompna Oro, nostra spontanea voluntate et pro remedi<o> {2}
animarum nostrarum et parentum nostrorum, damus vel concedimus nostras medias
casas cum suo medio corral, et cum suo safariz et cum suo palomar; et alio {3} medio solar
cum suo postigo quomodo exet ad illo nostro proprio orto; et in ipso orto tota medietatem
cum suo medio pozo, et de illos arbores {4} qui sunt in illo orto, totam medietatem, et de
illos arbores que sunt in illo exido de la villa, tota medietatem. Et in media villa uno medio
{5} solar que fuit de Vida Moriel et alio medio solar que fuit de dompno Ovieco. Et a la
serna de Fenar damus tres medias tierras, iuxta istas {6} tierras sunt terras de filios de
Petro Domínguetz, et de alia parte terra de Joán Alvín et de super terra de Martín Álvarez.
Al prato de las {7} parras, en una terra sextam partem cum suos arbores. Enna tierra de illo
molino de Malanda la quinta parte. Al molino de Torrentero, {8} de duas terras la
mediedad, iuxta istas medias, terra de don Florent et de alia parte terra de Petro
Domínguez. Et in illa terra del soto la media, {9} circa ista media, terra de Petro Vermúdez
et de alia parte terra de palacio; et in alia terra la quinta parte. A Bega de Cucliellos una
media terra, {10} iuxta ista media terra terra de Joán Sanczo et de alia parte terra de
dompna Justa; et in ipso loco alia media terra, circa ista media terra terra de Petro
Dominici; {11} et in illo supradicto loco, in una terra la quinta parte. Et a Fonte Cardiello
illa media terra, iuxta ista media, vinea de Cristóval Díaz que posuit {12} Santo Felizce, et
de alia parte vinea de Petro Martínez. A las viñas de la Parte una media terra, circa ista
media, terra de Petro Domínguez; et in ipso loco alia {13} media terra, et de una parte terra
de mulier de Domingo Añáyaez. A las seras de Loma una media terra, circa ista media,
terra de doñ'Andrés; et alia media {14} terra, circa la terra de Álvar Roíz. Et a Santo Pelagio
uno prato, iuxta isto <prato> terra de Gonzalvo Díaz et de alia parte terra de Santo Felizes.
Et a la ponte {15} de Santo Felizes alio prato, circa isto prato terra que posuit doñ'Andrés a
Sancti Felizes. Et a las viñas delarte duas arenzcadas de viña, iusta ista {16} vinea, vinea de
Petro Pascuález; et in ipso término de la Part III aranzcadas de viña en el majuelo novo,
81
iusta ista vinea, vinea de {17} don Becente et de alia parte vinea de Petro Sabliez. Et en el
pavo de Arroyo una vinea, de una parte vinea de Petro Díaz et de alia parte {18} vinea de
Garcí Gonzálvez. En campo de Lalla una vinea, de una parte vinea de Petro Gigélmez et
de alia parte vinea de don Salvador. {19} Et si aliquis homo hoc meum scriptum inquietare
voluerit, sit excomunicatus et maledictus et non abeat parte Domino Rendentore, set cum
Iuda traditore in inferno inferiori. Ego Joán {20} Moriéllez et uxor mea domna Oro qui
hanc cartam facimus et legente audivimus coram hic testes: Martín Álvarez testis;
Gonzalvo Péidrez testis; Petro Sánchez testis; Petro Davit testis; Á<l>var Roíz testis; Pelayo
Cídez testis; {21} Martín Domínguiz testis; doña Andrez testis; Ferrando Péidrez testis;
concejo de Villa Izán testis. Et de Villa Mayor: Estevan Vincéntez testis; Muño Gutérrez
testis; don Florente testis. {22} Et de Villa Sordiellos: Martín Micaélez testis; Petro Álvarez
testis; Micael Álvarez testis. Et de Villa Nova: Jan Péidrez testis; Petro Salvadórez testis;
Gonzalvo Glíllez testis. {23} Ego Jan Moriéllez et uxor mea Oro damus istam nostram
hereditatem sub tali pacto ut in diebus nostris teneamus integram istam hereditatem sub
manu domini mei {24} Iohanni abbatis, et post hobitum vero nostrum ab omni integritate
de domino Honie. Facta carta donacionis in era MC octuagesima IIª. Regnante Aldefonso
imperatore {25} in Toleto, et in Almaria, et in Baeza et per omnem Ispaniam. Quicumque
de nostris parentibus vel de alienis hoc nostrum datum disrumpere voluerit, pariet ad
partis {26} regis terre quindecim libras auri. Et hoc nostrum datum firmum permaneat in
perpetuum, amen.
CORHEN0040
AHN, Clero Secular_Regular, car. 274, n. 14
1146 septiembre 23 (s.l. [Burgos, Burgos, España])
Donación pro anima. El conde Rodrigo Gómez y su esposa Elvira donan a los monjes de
San Salvador de Oña y a su abad Juan la localidad de Villaverde y otras propiedades, en
petición de vida eterna para el emperador Alfonso VII.
Pergamino, 450 x 335 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jnspirante diuina clem<en>tia eiusq<ue> ineffabili gr<ati>a. Ego comes Rud<er>icus
filius Gomessani comitis una cu<m> {2} coniuge mea Eluira comitissa. p<ro> remedio
animarum n<ost>rarum. seu parentu<m> n<ost>rorum; et ut p<ro>picium habeam<us> {3}
d<omi>n<u>m saluatorem in hoc quod petimus. scilicet ut det uita<m> eternam d<omi>no
n<ost>ro aldefonso imp<er>atori; damus oniensi cenobio {4} in honore s<an>c<t>i
saluatoris constituto. et tibi d<omi>no joh<ann>i abb<at>i om<n>ib<us>q<ue> monachis
ibidem d<e>o seruientib<us> illam n<ost>ram uillam {5} que e<st> in alfoz de ouirna que
dicitur uilla uerde cum suo palacio. et cum om<n>ib<us> hereditatib<us> ad eum
82
p<er>tinentib<us> {6} ab om<n>i integritate. cum illa serna de la butrera. et cum illa serna
del ponton de rio desseras. et cum illa serna {7} del uerral. et cum illa serna del ponton de
quintata fortun. que dicitur las arroturas de uilla uerde. et cum {8} illa serna del semdero.
& cum illa serna de so ribiella. et cum illa serna de la polera. et cum illa serna del arenal.
{9} et cum illa serna quam dicunt in ual de la serna. et cum illa serna ante palacium cu<m>
suo molendino. et cum illa {10} terra dela era. et duas terras in penna forada de foras in
ualleiho ante altare s<an>c<t>i Martini; ab om<n>i integritate. {11} tam in uilla uerde
q<ua>m in penna forada de foras. et in sedaniello ab om<n>i integritate. et in quintana
meihan q<ua>ntu<m> {12} ibi habemus. Ista om<n>ia uob<is> concedim<us> ab om<n>i
integritate cum om<n>ib<us> introitib<us> et exitib<us>. et cum molendinis et pascuis {13}
et arborib<us>. et cum om<n>ib<us> p<er>tinentib<us> ad sup<ra>dictam hereditatem.
q<ua>m hereditatem ego comes Rud<er>icus cambiaui {14} cum d<omi>no n<ost>ro
Aldefonso imp<er>atore dans ei mea<m> p<ro>priam hereditate<m> q<ua>m habui de
patrimonio meo in uilla ouiecho. {15} Jnsup<er> damus et concedimus Monasterio
s<an>c<t>i saluatoris de onia; totum jus atq<ue> plenum d<omi>nium sic<ut> nos habemus
{16} in uilla uerde. in homicidijs. et in calumpnijs. et in manpuesta. et in ceteris rebus. ut
Oniensis eccl<esi>a libere {17} et quiete. sine diminutione aliqua; in p<er>petuum
possideat. Et si forte aliquis ex p<ro>genie n<ost>ra u<e>l alius aliquis {18} reuocare u<e>l
diminuere sup<ra>dictam donationem q<ua>m ego Rud<er>icus comes et ego do<m>na
Eluira cometissa intuitu {19} helemosine Monasterio s<an>c<t>i saluatoris abstrahere seu
conturbare uoluerit. sit maledictus ut datan et abiron. et sit {20} dimersus in infernum ut
sodoma et gomorra. et a cetu xp<ist>ianoru<m> segregatus. et habeat portionem cu<m>
iuda d<omi>ni {21} traditore in inferno inferiori. & p<er>soluat regi terre mille quingentas
libras auri. et abb<at>i et monachis in Oniensi {22} monasterio conuersantib<us>
p<re>dictam hereditate<m> dupplatam in tali loco reddat. {23} Facta caRta donationis et
confirmationis; in ERA. Mª. Cª. Lxxxª. iiijª. Noto die. xiº. k<a>l<enda>s octobris.
Regna<n>te {24} imp<er>atore Aldefonso in Toleto et in legione et in om<n>i imp<er>io
suo. {25} Ego comes Rudericus. una cum uxore m<e>a do<m>na Eluira com[tachado: j]etissa
hanc cartam q<ua>m scribere iussimus; {26} audiuim<us> aurib<us> n<ost>ris legere; et
coram istis testib<us> roborauimus. Michael felizes merinus imp<er>atoris. t<esti>s. {27}
Garsia roiz t<esti>s. Gomez gonzaluez. t<esti>s. Semen ennegoz. t<esti>s. Nun pedrez.
t<esti>s. Sanci<us> diaz. t<esti>s. Guter roiz. t<esti>s. {28} Ferrant munioz. t<esti>s. Pelaio
pedrez. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Inspirante divina clementia eiusque ineffabili gratia. Ego comes Rudericus, filius
Gomessani comitis, una cum {2} coniuge mea Elvira comitissa, pro remedio animarum
nostrarum seu parentum nostrorum, et ut propicium habeamus {3} Dominum Salvatorem
in hoc quod petimus, scilicet, ut det vitam eternam domino nostro Aldefonso imperatori,
damus oniensi cenobio {4} in honore sancti Salvatoris constituto, et tibi domino Iohanni
abbati omnibusque monacis ibidem Deo servientibus, illam nostram villam {5} que est in
alfoz de Ovirna que dicitur Villa Verde, cum suo palacio et cum omnibus hereditatibus ad
83
eum pertinentibus, {6} ab omni integritate; cum illa serna de la Butrera; et cum illa serna
del pontón de Río de Seras; et cum illa serna {7} del Verral; et cum illa serna del pontón de
Quintata Fortún que dicitur las Arroturas de Villa Verde; et cum {8} illa serna del semdero;
et cum illa serna de Srribiella; et cum illa serna de la Polera; et cum illa serna del Arenal;
{9} et cum illa serna quam dicunt in Val de la Serna; et cum illa serna ante palacium cum
suo molendino; et cum illa {10} terra de la era; et duas terras in Peñaforada de Foras in
Vallejo ante altare Sancti Martini, ab omni integritate, {11} tam in Villa Verde quam in
Peñaforada de Foras et in Sedaniello, ab om<n>i integritate; et in Quintana Meján quantum
{12} ibi habemus. Ista omnia vobis concedimus ab omni integritate, cum omnibus
introitibus et exitibus, et cum molendinis, et pascuis, {13} et arboribus et cum omnibus
pertinentibus ad supradictam hereditatem, quam hereditatem ego comes Rudericus
cambiavi {14} cum domino nostro Aldefonso imperatore, dans ei meam propriam
hereditatem quam habui de patrimonio meo in Villa Ovieco. {15} Insuper damus et
concedimus monasterio Sancti Salvatoris de Onia totum ius atque plenum dominium sicut
nos habemus {16} in Villa Verde, in homicidiis, et in calumpniis, et in manpuesta et in
ceteris rebus, ut oniensis ecclesia libere {17} et quiete, sine diminutione aliqua, in
perpetuum possideat. Et si forte aliquis ex progenie nostra vel alius aliquis {18} revocare
vel diminuere supradictam donationem quam ego Rudericus comes et ego domna Elvira
cometissa intuitu {19} helemosine monasterio Sancti Salvatoris abstraere seu conturbare
voluerit, sit maledictus ut Datan et Abiron, et sit {20} dimersus in infernum ut Sodoma et
Gomorra, et a cetu cristianorum segregatus et habeat portionem cum Iuda Domini {21}
traditore in inferno inferiori, et persolvat regi terre mille quingentas libras auri; et abbati et
monacis in oniensi {22} monasterio conversantibus predictam hereditatem duplatam in tali
loco reddat. {23} Facta carta donationis et confirmationis in era MªCªLXXXªIIIIª, noto die XI
calendas octobris. Regnante {24} imperatore Aldefonso in Toleto, et in Legione et in omni
imperio suo. {25} Ego comes Rudericus, una cum uxore mea domna Elvira cometissa, hanc
cartam quam scribere iussimus {26} audivimus auribus nostris legere. Et coram istis
testibus roboravimus: Micael Felizes, merinus imperatoris, testis; {27} Garsía Roíz testis;
Gómez Gonzálvez testis; Semén Éñegoz testis; Nun Pédrez testis; Sancius Díaz testis;
Guter Roíz testis; {28} Ferrant Munioz testis; Pelayo Pédrez testis.
CORHEN0041
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 3
1150 s.m. s.d. (s.l. [Cordovilla la Real, Palencia, España])
Donación pro anima. Petro Díaz de Santa Eugenia de Cordovilla dona a los monjes de San
Salvador de Oña y a su abad Juan, en beneficio del alma del rey Alfonso VI y por el
perdón de los pecados del emperador Alfonso VII, el monasterio de Santa Eugenia de
Cordovilla.
Pergamino, 190 x 345 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
84
{1} In dei nomine ¶ Ego petro diaz de s<an>c<t>a eugenia de cordouilla pro remedio anime
aldefonsi regis et remissione peccatoru<m> {2} suoru<m> qui parentib<us> m<e>is et michi
concessit libertate<m>. et pro anima aldefonsi Imperatoris nepotis illius. qui quod auus
illius {3} tribuit ipse actorizauit. et pro remedio parentum meoru<m> qui hoc adquisierunt;
Do ad atrium s<an>c<t>i Saluatoris honJe. seu s<an>c<t>e {4} marie uirginis et s<an>c<t>i
michaelis archangeli. et uobis do<m>no Ioh<ann>i abb<at>i et om<n>i congregationi
ibidem degenti illud monasterium quod {5} uocatur s<an>c<t>a Eugenia de cordouilla Iure
hereditario In p<er>petuu<m> cum om<n>ib<us> suis appendicijs. cum terminis et
exitib<us>. cum diuisis. {6} et defensis in montib<us> et In uallis. et pratis. et riuis. et
fontib<us>. cum piscarijs. et molendinis. cum agris et uineis et arborib<us> {7} fructuosis et
Infructuosis. et cum om<n>ib<us> ab Integro que possidet uel possidere debet. tam
Insuperlectib<us> quam In alodijs {8} illo modo quo lazenio abb<at>i ac pr<es>b<ite>ro
Consanguineo m<e>o; rex aldefonsus hereditario Iure scripture cum actoritate [* * *]. {9}
Iure perpetuo concedo et confirmo. tali pacto ut post decessum meu<m>
que<m>cumq<ue> ex progenie mea preposuero. u<e>l ex m<e>is q<ui>cumq<ue> {10}
condignus fuerit Iussione et permissione abb<at>is honiensis possideat et habeat cum tali
pacto. quod per unumquoq<ue> annum {11} seruiat abb<at>i condignum seruitium semel.
Et si aliquis homo hoc datum Infringere uoluerit. cuiuscumq<ue> persone sit anathema
{12} et Indignationis Ira feriatur. et dauitice maledictiones super eu<m> descendant. ut
fiant filij eius orphani. et cetera. Et {13} ad partem regis pectet. Lª. marcas auri. et reddant
illam hereditatem dupplicatam. Facta carta. eRA. Mª. Cª. Lxxxª. viijª. {14} Regnante
Imp<er>atore aldefonso In Baeza et In almaria et In toleto et per omnes esp<er>ianas
partes. Comite lupo tenente {15} castella. Gundissaluo Infante<m> d<omi>nante In borouia
Aldefonsus merinus Imp<er>atoris.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petro Díaz de Santa Eugenia de Cordovilla, pro remedio anime
Aldefonsi regis et remissione peccatorum {2} suorum, qui parentibus meis et michi
concessit libertatem, et pro anima Aldefonsi imperatoris nepotis illius, qui quod avus illius
{3} tribuit ipse actorizavit, et pro remedio parentum meorum, qui hoc adquisierunt, do ad
atrium Sancti Salvatoris Honie, seu Sancte {4} Marie Virginis et Sancti Micaelis Arcangeli,
et vobis domno Iohanni abbati et omni congregationi ibidem degenti illud monasterium
quod {5} vocatur Santa Eugenia de Cordovilla, iure hereditario in perpetuum, cum
omnibus suis apendiciis, cum terminis et exitibus, cum divisis {6} et defensis, in montibus
et in vallis, et pratis, et rivis et fontibus, cum piscariis et molendinis, cum agris, et vineis et
arboribus {7} fructuosis et infructuosis, et cum omnibus ab integro que possidet vel
possidere debet, tam insuper lectibus quam in alodiis, {8} illo modo quo Lazenio abbati ac
presbitero, consanguineo meo, rex Aldefonsus hereditario iure scripture cum actoritate
<...> {9} iure perpetuo concedo et confirmo tali pacto ut post decessum meum,
quemcumque ex progenie mea preposuero vel ex meis quicumque {10} condignus fuerit,
iussione et permissione abbatis honiensis possideat et habeat cum tali pacto quod per
unum quoque annum {11} serviat abbati condignum servitium semel. Et si aliquis homo
hoc datum infringere voluerit cuiuscumque persone sit anatema, {12} et indignationis ira
feriatur et davitice maledictiones super eum descendant, ut fiant filii eius orphani, et
cetera. Et {13} ad partem regis pectet L marcas auri et reddant illam hereditatem
duplicatam. Facta carta era MªCªLXXXªVIIIª. {14} Regnante imperatore Aldefonso in
Baeza, et in Almaria, et in Toleto et per omnes esperianas partes. Comite Lupo tenente {15}
Castella. Gundissalvo infantem dominante in Borovia. Aldefonsus merinus imperatoris.
85
CORHEN0042
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 4
1152 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Víctor, obispo de Burgos, cede a la congregación de San Salvador de Oña y a su
abad Juan los tercios de los diezmos y los derechos parroquiales de las iglesias propiedad
del monasterio y de otras villas e iglesias propiedad del obispado en compensación por la
cesión que el monasterio de Oña había hecho al obispado de la villa de Revilla, en el alfoz
de Los Ausines.
Pergamino, 320 x 120 mm
Emiliana Ramos Remedios
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Noscant p<re>sentes & posteri q<uo>d Ego Victor burg<e>n<sis> eccl<esi>e ep<iscopu>s
cu<m> assensu cap<itu>li beate MaRIE i<n> <con>mutatio<n>e p<ro> uilla q<ue>
nuncupat<ur> Ribilla in alfoz de Agosin {2} q<ua>m tu Joh<anne>s abbas s<an>c<t>i
Saluatoris dedisti nob<is> cu<m> co<m>munj <con>sensu cap<itu>li eiusde<m> cenobij.
uidelicet cu<m> collacijs. & cu<m> suo palacio. & cu<m> sua eccl<esi>a. cum t<er>ris.
uineis. p<ra>tis. {3} pascuis. molendinis. fructiferis. & infructiferis. & cu<m> suo sayone
qui deb<et> in tota alfoz de Agosin iura Regis exigere. & ad co<m>modu<m> &
utilitate<m> n<ost>ram repor{4}tare. & o<mn>ia que ibi habebatis cu<m> pleno iure nullo
uidelicet uob<is> iure retento. nob<is> & Burg<e>n<si> eccl<esi>e tribuistis. iure
hereditario; Jdcirco i<n> <con>cambium. & p<ro> t<ra>ns{5}actione int<er> burgense<m>
eccl<esi>am & monast<er>ium s<an>c<t>i Saluatoris legitime facta; concedim<us> t<ibi>
Joh<ann>i abb<at>j tuisq<ue> successorib<us> in p<er>petuu<m> t<er>cias decimar<um>.
& ius parrochiale in o<mn>ib<us> {6} eccl<es>ijs q<ua>s in p<re>senti Oniensis eccl<esi>a
tenet & possidet; ut deinceps quiete & sine molestia uos & monasteriu<m> u<est>r<u>m
firmit<er> possideatis. Pret<er>ea insup<er> dam<us> & concedim<us> {7} uob<is> decimas
in illis uillis & in illis eccl<es>ijs q<ua>s eccl<esi>a n<ost>ra usq<ue> ad te<m>p<us>
<con>cordie recip<er>e <con>sueuit. Jn Arenis. Sant. Tamayo. Terminon. Ventretea. Solas.
86
P<er>negas; {8} cu<m> pleno iure uob<is> concedim<us>. Facta carta. eRa. Ma. ca. Lxxxxa.
d<omi>no n<ost>ro Jmp<er>atore Aldefonso Regnante Jn toleto. Jn legione. Jn burgis. JN
nagera. JN castella. {9} JNfans Sanci<us>. & JNfans Ferrand<us> Filij imp<er>atoris. Comes
poncius maiordom<us> imp<er>atoris. Comes Ferrand<us> de gallecia. Ego Victor
burg<e>n<sis> ep<iscopu>s h[raspado: *]nc {10} carta<m> t<ra>nsactio<n>is q<ua>m facere
iussi. <con>firmo. Petrus burg<e>n<sis> archidiacon<us>. <con>f<irmat>. Martin<us>
archidiacon<us> de Valleposita. <con>firmat. Petr<us> [signo] arc<hi>diachon<us>
<con>firmat. {11} Gundissalu<us> canonic<us> <con>firmat. D<omi>nic<us> canonic<us>.
<con>f<irmat>. Martin<us> canonic<us> <con>firmat. Petr<us> canonic<us>. <con>f<irmat>.
Conuent<us> b<eat>e MaRIE <con>firmat.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Noscant presentes et posteri quod ego, Victor, burgensis ecclesie episcopus, cum
assensu capituli Beate Marie, in conmutatione pro villa que nuncupatur Ribilla, in alfoz de
Agosín, {2} quam tu Iohannes, abbas Sancti Salvatoris, dedisti nobis cum communi
consensu capituli eiusdem cenobii, videlicet, cum collaciis, et cum suo palacio, et cum sua
ecclesia, cum terris, vineis, pratis, {3} pascuis, molendinis, fructiferis et infructiferis et cum
suo sayone, qui debet in tota alfoz de Agosín iura regis exigere, et ad commodum et
utilitatem nostram repor{4}tare et omnia que ibi habebatis, cum pleno iure, nullo videlicet
vobis iure retento nobis et burgensi ecclesie tribuistis, iure hereditario. Idcirco, in
concambium et pro trans{5}actione inter burgensem ecclesiam et monasterium Sancti
Salvatoris, legitime facta, concedimus tibi, Iohanni abbati tuisque successoribus in
perpetuum, tercias decimarum et ius parrochiale in omnibus {6} ecclesiis quas in presenti
oniensis ecclesia tenet et possidet, ut deinceps quiete et sine molestia vos et monasterium
vestrum firmiter possideatis. Preterea insuper damus et concedimus {7} vobis decimas in
illis villis et in illis ecclesiis quas ecclesia nostra usque ad tempus concordie recipere
consuevit in Arenis, Sant, Tamayo, Terminón, Ventretea, Solas, Pérnegas, {8} cum pleno
iure vobis concedimus. Facta carta era MaCaLXXXXa, domino nostro imperatore Aldefonso
regnante in Toleto, in Legione, in Burgis, in Nagera, in Castella. {9} Infans Sancius et infans
Ferrandus, filii imperatoris. Comes Poncius maiordomus imperatoris; comes Ferrandus de
Gallecia. Ego Victor, burgensis episcopus, h<a>nc {10} cartam transactionis quam facere
iussi confirmo. Petrus burgensis archidiaconus confirmat; Martinus archidiaconus de
Valleposita confirmat; Petrus archidiaconus confirmat; {11} Gundissalvus canonicus
confirmat; Dominicus canonicus confirmat; Martinus canonicus confirmat; Petrus
canonicus confirmat; Conventus Beate Marie confirmat.
CORHEN0043
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 6
1153 junio 30 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato. Las villas pertenecientes al dominio de Oña se comprometen a dar sendos
escusados al monasterio de San Salvador de Oña para la construcción de altares y
edificios. Quirógrafo.
Pergamino, 350x230 mm
Emiliana Ramos Remedios
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
87
{1} In no<m>i<n>e d<omi>ni n<ost>ri ih<s>u Xr<ist>i qui mundum redemit & qui uult
omnes homines saluos fieri; nos omnes {2} cleric[roto] laici qui sub d<omi>nio s<an>c<t>i
saluatoris de onia sumus populati in istis uillis. uidelicet in ri{3}g* [roto] uena. in La nuce.
in Solas. & in P<er>negas. & in Artable. & in uicco s<an>c<t>i Joh<ann>is de Ponti curbo {4}
et in Sotolongo. & in Cornudella. & in Pinu<m>. & in Terminu<m>. & in Pingis. & in Villa
noua. & {5} in Cerezeda. & in Comdado. & in Arroyolo. & in espinosa. & in ripa yberi. & in
Villilla. & Go*{6}naz. pro remedio atq<ue> pro salute animaru<m> n<ost>rarum damus &
concedimus monasterio {7} S<an>c<t>i Saluatoris de Onia in una quaq<ue> uilla in uillis
sup<ra> memoratis singulos excusatos {8} ad fabricationem al[mancha] atq<ue>
edificior<um> sub tali siquidem pacto & libertate da{9}mus illos excusatos ut illi uicini qui
excusati dicuntur sint excusati ab omni pec{10}to comuni de concilio n<ost>ro. & de serna
de palacio. & dent annuatim illi excusati abb<at>i de {11} onia decimas omnium
fructuu<m> suoru<m> sine diminutione aliq<ua> ut sup<ra> nominatu<m> est ad {12}
[roto] & reparatione<m> altariu<m> & edificioru<m>. & il*i uicini qui fuerint excusati
habeant no{13}[mancha] *omunes exitos. & comunes aq<ua>s. & comunes pasturas. &
comunes defesas. & {14} comunes montes. & comunes parrochias. & non sint separati
neq<ue> diuisi a nob<is> in aliq<uo> {15} [mancha] pectaturi e<ss>ent in comuni concilio se*
p<er>soluant Oniensi abb<at>i. Et nos om<n>es {16} cl<eri>ci & laici qui sumus in omnibus
sup<ra> nominatis u*ll*s p<o>p<u>la*** obliga*** nos {17} & omnes successores n<ost>ros.
& om<n>es heredes n<ost>ros qui post nos su<n>t futuri usq<ue> in p<er>petuu<m> {18}
ad dandos istos excusatos sup<ra>dicto m<odo> Oniensis monasterio. & si nos aut
successores n<ost>ri ista<m> {19} **natio** q<ua>m intuitu elemosine facim<us> co[mancha]
& reuocare uoluerim<us>; liceat abb<at>i & co<n>ue<n>{20}[mancha] cu<m> eccl<esi>astica
uel sec<u>lari p<er><son>a cogere nos u<e>l successores n<ost>ros ad obseruanda<m>
sc<ri>pt<ur>a<m> ista<m>. {21} [mancha] ad p<er>soluendu<m> regi terre in cotu<m> mille
solidos monete regis. Q<uonia>m Joh<anne>s Oniensis abbas {22} [roto] co<n>uent<us>
similiter diuino intuitu relaxauer<in>t uob<is> in p<er>petuu<m> om<ne>s mannerias.
exceptos ut un<us>{23}quisq<ue> mannero det qui<n>q<ue> solidos. Facta carta ERa Ma ca
Lxªxxxaja. Reg<n>ante Aldefonsso i<m>p<er>atore {24} in toleto. & in Legione. & in
aragone. Maio**no i<m>p<er>atoris. Didac<us> ferrandi. Victor ep<iscopu>s {25}
burg<ensis>. Isti s<un>t testes [mancha]. & Petr<us> gomez. & Petr<us> uelaz p<re>sbit<er>.
De la {26} nuce Stefan* Joh<anne>s p<re>sbit<er>. [mancha] t<esti>s. De P<er>negas.
Mich<ae>l d<omi>nigez. Mich<ae>l ferrero. Petr<us> p<re>sbit<er>. {27} De solas.
Didac<us> Sebastian**. Petr<us>. Martin<us> p<re>sbit<er>. D<e> ***holongo Martin<us>
88
petri. Petr<us> martini. Didac<us> p<re>sbit<er> {28} D<e> Cornudella. Ferrand<us> sancij.
G<er>ar<dus>. tomas p<re>sbit<er>. D<e> pino. Andres. Petr<us> mich<ae>l. Petr<us>
p<re>sbit<er>. D<e> terminon {29} Mich<ae>l uincent. Petr<us> stefani. Petr<us>
p<re>sbit<er>. D<e> pingis. Vincenti<us>. Aluar<us>. Petr<us> p<re>sbit<er>. D<e> uilla
noua Stefan<us> {30} Joh<anne>s [roto] p<re>sbit<er>. D<e> cerezeda. Vincenci<us>.
Martin<us>. Joh<anne>s p<re>sbit<er>. D<e> co<m>dado Martin<us> niger p<re>sbit<er>.
Petr<us> xemeni {31} Joh<anne>s [roto]olo Mi egga. Martin<us>. Petr<us>. p<re>sbit<er>.
D<e> spinosa. Rud<er>ic<o> barba. Petr<us> ioh<anne>s barba. Martin<us> {32} N[roto] in
cap<itu>lo de onia. p<ro> om<n>ib<us> uis* ista<m> carta<m> co<n>firmam<us> &
roboram<us> [signo] {33} Not[roto] p<ri>die k<a>l<enda>s iulij [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Domini nostri Iesu Cristi, qui mundum redemit et qui vult omnes homines
salvos fieri, nos omnes {2} cleric<i et> laici qui sub dominio Sancti Salvatoris de Onia
sumus populati in istis villis, videlicet, in Ri{3}g<o de> Vena, in La Nuce, in Solas, et in
Pernegas, et in Artable, et in vico Sancti Iohannis de Ponticurbo, {4} et in Sotolongo, et in
Cornudella, et in Pinum, et in Terminum, et in Pinchis, et in Villa Nova, et {5} in Cerezeda,
et in Comdado, et in Arroyolo, et in Espinosa, et in Ripa Iberi, et in Villilla et Go<r>{6}naz,
pro remedio atque pro salute animarum nostrarum, damus et concedimus monasterio {7}
Sancti Salvatoris de Onia in unaquaque villa, in villis supra memoratis, singulos excusatos
{8} ad fabricationem al<tarium> atque edificiorum. Sub tali siquidem pacto et libertate
da{9}mus illos excusatos ut illi vicini qui excusati dicuntur sint, excusati ab omni pec{10}to
comuni de concilio nostro et de serna de palacio. Et dent annuatim illi excusati abbati de
{11} Onia decimas omnium fructuum suorum sine diminutione aliqua, ut supra
nominatum est, ad {12} <…> et reparationem altarium et edificiorum. Et illi vicini qui
fuerint excusati habeant {13}<…> comunes exitos, et comunes aquas, et comunes pasturas,
et comunes defesas, et {14} comunes montes et comunes parrochias, et non sint separati
neque divisi a nobis in aliquo {15} <...> pectaturi essent in comuni concilio, sed persolvant
oniensi abbati. Et nos omnes {16} clerici et laici qui sumus in omnibus supra nominatis
<villis populatis>, et obliga<mus> nos {17} et omnes successores nostros et omnes heredes
nostros qui post nos sunt futuri usque in perpetuum, {18} ad dandos istos excusatos supra
dicto modo oniensis monasterio. Et si nos aut successores nostri istam {19} <…> quam
intuitu elemosine facimus <…> et revocare voluerimus, liceat abbati et conven{20}<tui>
<…>, cum ecclesiastica vel seculari persona, cogere nos vel successores nostros ad
observandam scripturam istam {21} <et> ad persolvendum regi terre in cotum mille
solidos monete regis. Quoniam Iohannis oniensis abbas {22} <et> conventus similiter
divino intuitu relaxaverint uobis in perpetuum omnes mañerías exceptos ut
unus{23}quisque mañero det quinque solidos. Facta carta era MaCaLXXXXaIa. Regnante
Aldefonso imperatore {24} in Toleto, et in Legione et in Aragone. Maiorino imperatoris
Didacus Ferrandi. Victor episcopus {25} burgensis. Isti sunt testes: <…> et Petrus Gómez et
Petrus Vélaz presbiter. De La {26} Nuce: Stefanus Iohannes presbiter <…> testis. De
Pérnegas: Micael Domíniguez; Micael Ferrero; Petrus presbiter. {27} De Solas: Didacus;
Sebastianus; Petrus; Martinus presbiter. De <So>tolongo: Martinus Petri; Petrus Martini;
Didacus presbiter. {28} De Cornudella: Ferrandus Sancii; <Gerardus>; Tomas presbiter. De
Pino: Andrés; Petrus; Micael; Petrus presbiter. De Terminón: {29} Micael; Vincent; Petrus
Stefani; Petrus presbiter. De Pinchis: Vincentius; Alvarus; Petrus presbiter. De Villa Nova:
Stefanus; {30} Iohannes <…> presbiter. De Cerezeda: Vincencius; Martinus; Iohannes
presbiter. De Comdado: Martinus Niger presbiter; Petrus Xemeni; {31} Iohannes <…>;
Miecha Martinus; Petrus presbiter. De Espinosa: Ruderico Barba; Petrus; Iohannes Barba;
Martinus {32} <…> in capitulo de Onia pro omnibus visi, istam cartam confirmamus et
roboramus. {33} Not<um> pridie calendas iulii.
89
CORHEN0044
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 7
1154 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Los monjes de San Salvador de Oña y su abad Juan ceden a Miguel Muñoz y a su
esposa Marina la mitad del monasterio de Santa María de Anadines a cambio de una
heredad en Sierra.
Pergamino, 90x380 mm
Emiliana Ramos Remedios
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Svb x<risti> n<omi>ne & indiuidue t<ri>nitatis. pat<ri>s & filij nec no<n> sp<iritu>c
almi. Ego ioh<anne>s abbas d<e> onna spontanea uolu<m>ptate una cu<m> consensu
om<n>ium monachoru<m> {2} sic facio carta<m> t<ibi> michael munioz. & uxori tue
marina & do uob<is> medietate in illo monasterio d<e> s<an>c<t>a maria d<e> anadines. ut
habeatis illu<m> firmit<er> uob<is> & filijs {3} u<est>ris u<e>l neptis u<e>l om<n>is
posteritas u<est>ra usq<ue> infine. Et tali pacto do illu<m> uob<is> ut detis per sing<u>los
annos monacis in natiuitate s<an>c<t>e marie .xx. combrios. q<ui> me{4}dij sint d<e> v.
palmis. & medij d<e> .vi. palmis. & recipiatis abbas d<e> onia quotq<uo>t anni co<n> .vi.
en caualgantes. & co<n> vi. siruientes. en ospedado. i. dia & no<n> ma*is {5} & illi q<ui> ibi
fuerit p<os>t obitu<m> suu<m> si abuerit auer uiuo det nuntjo. & no<n> intret in
p<re>stamo. no<n> det manneria. no<n> det obrero. Et recipim<us> de uob<is> mi{6}chael
munioz & uxor u<est>ra marina. illa h<er>editate<m> d<e> sierra cu<m> qua<n>tu<m> ad
illa<m> p<er>tinet in monte u<e>l in fonte. Et si uos serua<n>do hoc sup<ra> dictu<m>
pactu<m> abas {7} uoluerit uos in iuriare; uenite ad c<a>p<itu>l<u>m & ibi facite
querimonia. & si noluerint uos abas u<e>l monaci tenere sec<un>d<u>m q<uo>d rectu<m>
est. accipite totu<m> u<est>r<u>m cu<m> {8} **a h<er>editate d<e> sierra in mo<n>te &
i<n> fo<n>te. & ite ad quale senior uolueritis. Facta carta ERa M C Lxxxxª ij. Regnante
i<m>p<er>ator aldefons<us> i<n> leone & in toleto. & in {9} baeza. Pet<ro> gonzalez i<n>
asturias. Roi munioz i<n> pielagos. Ego ioh<anne>s q<ui> ha<n>c carta fieri iussi legente
audiui. & signaui d<e> manu m<e>a. [signo]. Mar<tin><us> p<ri>or. <con>f<irmat>.
Petr<us> {10} p<ri>or. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> p<ri>or. <con>f<irmat>. & om<n>is
co<n>ue<n>t<us>. <con>f<irmat>. Go<n>zalo pelaez. t<estis>. Munio mig<ue>l. t<estis>.
Joh<anne>s munioz. t<estis>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
90
{1} Sub Cristi nomine et Individue Trinitatis, Patris et Filii necnon Spiritus almi. Ego
Iohannes abbas de Oña, spontanea uolumptate, una cum consensu omnium monacorum,
{2} sic facio cartam tibi Micael Muñoz et uxori tue Marina et do vobis medietate in illo
monasterio de Santa María de Anadines, ut habeatis illum firmiter vobis et filiis {3} vestris,
vel neptis vel omnes posteritas vestra usque in fine. Et tali pacto do illum vobis ut detis
per singulos annos monacis in nativitate Sancte Marie XX combrios, qui me{4}dii sint de V
palmis et medii de VI palmis, et recipiatis abbas de Onia quotquot anni con VI
encavalgantes et con VI sirvientes en ospedado, I día et non magis. {5} Et illi qui ibi fuerit
post obitum suum, si abuerit aver vivo det nuntio et non intret in préstamo, non det
mañería, non det obrero. Et recipimus de vobis Mi{6}cael Munioz et uxor vestra Marina
illa hereditatem de Sierra cum quantum ad illam pertinet, in monte vel in fonte. Et si vos
servando hoc supra dictum pactum, abas {7} voluerit vos iniuriare, venite ad capitulum et
ibi facite querimonia; et si noluerint vos abas vel monaci tenere secundum quod rectum
est, accipite totum vestrum cum {8} <vestr>a hereditate de Sierra in monte et in fonte et ite
ad quale senior volueritis. Facta carta era MCLXXXXªII. Regnante imperator Aldefonsus in
Leone, et in Toleto et in {9} Baeza. Petro González in Asturias, Roí Munioz in Piélagos. Ego
Iohannes qui hanc carta fieri iussi, legente audivi et signavi de manu mea. Martinus prior
confirmat; Petrus {10} prior confirmat; Dominicus prior confirmat; et omnis conventus
confirmat. Gonzalo Peláez testis; Munio Miguel testis; Iohannes Munioz testis.
CORHEN0045
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 11
1156 s.m. s.d. (s.l. [localidad de La Bureba, Burgos, España])
Pesquisa. Informe de la pesquisa hecha por orden de Alfonso VII para deslindar los
términos de Padrones de Bureba y de Poza de la Sal.
Pergamino, 100x260 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn dieb<us> glorissimi regis aldefonsi cessante litigio int<er> homines de poza &
homines de padrones sup<er> suos t<er>minos. diuis<us> fuit t<er>min<us> {2} inter poza
91
& padrones p<re>cepto ei<us>dem regis & dedit isdem rex aldefons<us> p<er>quisitores &
gundissaluus ruderici qui tunc temporis d<omi>nabat<ur> {3} borouie. Videlicet formigo
ianitore<m> suum. & pelagium petri de salas. Ap<ri>lem merinu<m> gundissaluj ruderici.
Abb<at>em d<omi>nicum de {4} salas. Ferrandum ioh<an>nem merinu<m> pet<ri> martinj
de torres. quesierunt rei ueritatem ab octo sapientioribus uiris ut<rius>q<ue> loci de {5}
padrones & de poza. scilicet. A Vincentio rotundo. A ioh<an>ne sarraceno. A martino
munione. A martino d<omi>nico. Jsti fuer<unt> de poza. {6} De padrones u<er>o. A
ioh<an>ne memez. A petro didaco. A d<omi>nico filio de quatuor manib<us>. A petro
ioh<an>ne filio ioh<an>nis gallecij. Facta itaq<ue> {7} int<er> utrosq<ue> <con>cordia
seg<re>gauer<unt> p<re>dicti uiri t<er>minos & posuer<unt> moiones ubi nouerant.
e<ss>e. fines t<er>minor<um>. scilicet p<er> media la loma de mo{8}lares. & per suma
ribiela messada al casareggo. & al forado de su<m>ma loma del cuende. & a la cueua de
su<m>mo el ual de peliela. Jn {9} ualeg de rabina sunt duo lapides positi un<us> sup<er>
alt<er>um. ingenti mole p<ro> meta. El ualeggo todo de padrones excepta h<er>editate
{10} qua<m> habent ibi illi homines de poza. Jlla cuesta da qende es toda de poza excepta
h<er>editate qua<m> habent illos de padrones ibi. {11} Et ficaron moion a fuente turine en
cabo de la t<ier>ra de martin apparicio. & exier<on> por i a sobre limbde. [sobre raspado: De
sobre limde] {12} a la sina por partir. De sobre limbde aqasinas de padrones. ERA. M. C.
Lxxxxª.iiiiª. Facta [interlineado: e<st>] carta ista.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In diebus glorissimi regis Aldefonsi, cessante litigio inter homines de Poza et homines
de Padrones super suos terminos, divisus fuit terminus {2} inter Poza et Padrones precepto
eiusdem regis, et dedit isdem rex Aldefonsus perquisitores et Gundissalvus Ruderici, qui
tunc temporis dominabatur {3} Borovie, videlicet, Formigo, ianitorem suum, et Pelagium
Petri de Salas, Aprilem merinum, Gundissalvi Ruderici abbatem, Dominicum de {4} Salas,
Ferrandum Iohannem merinum, Petri Martini de Torres, quesierunt rei veritatem ab octo
sapientioribus viris utriusque loci de {5} Padrones et de Poza, scilicet, a Vincentio
Rotundo, a Iohanne Sarraceno, a Martino Munione, a Martino Dominico, isti fuerunt de
Poza; {6} de Padrones vero, a Iohanne Mémez, a Petro Dídaco, a Dominico filio de Quatuor
Manibus, a Petro Iohanne filio Iohannis Gallecii. Facta itaque {7} inter utrosque concordia,
segregaverunt predicti viri terminos et posuerunt mojones ubi noverant esse fines
terminorum, scilicet, per media la loma de Mo{8}lares, e per suma Ribiela Messada al
Casarejo, e al forado de summa Loma del Cuende, e a la cueva de sumo el Val de Peliela,
in {9} Valej de Rabina sunt duo lapides positi unus super alterum ingenti mole pro meta.
El valejo todo de Padrones, excepta hereditate {10} quam habent ibi illi homines de Poza.
Illa cuesta da Cuende es toda de Poza excepta hereditate quam habent illos de Padrones
ibi. {11} Et ficaron mojón a Fuente Turine en cabo de la tierra de Martín Aparicio, e exieron
por ý a sobre limbde. De sobre limde {12} a la sina, por partir. De sobre limbde acá, sinas
de Padrones. Era MCLXXXXªIIIIª. Facta est carta ista.
CORHEN0046
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 12
1161 febrero 18 (s.l. [localidad de Alfoz de Burgos, Burgos, España])
Donación. La condesa doña Elvira confirma al monasterio de San Salvador de Oña y a su
abad Juan las heredades que ella y su marido le habían donado en Villaverde y dona en
prestimonio la mitad del usufructo de las heredades que reciba tras la muerte de su
marido.
Pergamino, 330x330 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
92
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Oportuna atq<ue> consonans est consuetudo discretorum ut res
gesta in sc<ri>ptis redigatur ne diuturnitate {2} tempor<um> sup<er>ueniente obliuioni
tradatur. Idcirco ego domna Eluira cometissa sp<irit>u diuine mis<eri>c<or>d<i>e ducta
qui uult omnes {3} homines saluos fieri. & ad agnitionem sui nominis p<er>ducere.
delib<er>ando p<ro>posui in corde m<e>o. ut p<er>egrinando ad uisitandum sepulcrum
{4} d<omi>ni n<ost>ri ih<s>u xr<ist>i ihr<oso>limam irem. & quod prius tepide deliberaui.
postea ore p<ro>nunciaui. & in manu d<omi>ni mei PetRi Burgensis {5} ep<iscop>i firmiter
confirmaui. & anteq<ua>m iter mee p<er>egrinationis arrip<er>em. donationem atq<ue>
helemosinam q<ua>m diuino intuitu RudeRicus {6} comes uir meus. & Ego cometissa
do<m>na Eluira Monasterio s<an>c<t>i Saluatoris Onie. & do<m>no Joh<ann>i abb<at>j. &
uniu<er>sitati eiusdem cenobij de {7} Villa Verde cum om<n>ib<us> p<er>tinentijs suis
fecimus. & omnes hereditates in priori carta expresse atq<ue> manifeste in scriptis
redegimus; {8} nunc iterum confirmo & Roboro. & medietatem usus fructuum om<n>ium
hereditatum de Villa verde & de omnib<us> hereditatibus {9} quas Ego post mortem
Rud<er>ici comitis mariti m<e>i caritatiue pro prestimonio atq<ue> in beneficio nunc
usq<ue> a Monasterio Oniensi accepi; {10} modo monasterio s<an>c<t>i Saluatoris. &
uob<is> d<omi>no Gundissaluo abb<at>i. & conuentuj s<an>c<t>i Saluatoris dimitto &
absoluo. & ut donatio {11} sit recta; confirmo & roboro. Et si forte aliquis ex filijs uel
filiab<us> u<e>l ex neptis meis hanc meam donatione<m> {12} reuocare uel inquietare
uoluerit; sit maledictus & confusus. & in omni bonitate a genere n<ost>ro degeneret. &
diuersas at<que> {13} uarias calamitates sustineat. & cum iniquis qui dixerunt
possideamus s<an>c<t>uarium d<e>i penas inferni sine ullo remedio p<er>cipiat. {14} Facta
CARTA. ERA. Mª. Cª. Lxxxxª. viiijª. Noto die. xijº. k<a>l<enda>s MARcij. Regnante rege
Aldefonso filio regis Sancij. in {15} Toleto. & in Burgis. & in tota castella. {16} Ego domna
Eluira comitissa hanc cartam q<ua>m fieri iussi; coram istis testib<us> roboro & confirmo.
Petrus gonzaluez de foz. t<esti>s. {17} Don assúr. t<esti>s. Petrus munioz de vesga.
t<esti>s. Joh<an> uincentez. t<esti>s. Michael uincentez. t<esti>s. De ouirna; Petro diacz de
la cueua. t<esti>s. {18} Diac roiz. t<esti>s. Don martin. t<esti>s. Ferrant munioz. t<esti>s. De
quintana fortún; Joh<an> saluadorez. t<esti>s. D<omi>nicus pet<ri>. t<esti>s. Joh<anne>s
d<omi>nici sc<ri>ba. t<esti>s. {19} De penna forada de dentro; Joh<anne>s pr<es>b<ite>r.
t<esti>s. Joh<anne>s mart<ini>. t<esti>s. De riolazedo; Joh<anne>s ferrandez. t<esti>s. Aluar
roiz de pedroso. t<esti>s. {20} Petro ennegoz de salas. t<esti>s. Petr<us> michaeli de
fermosella. t<esti>s. Domi<n>go crespo de burgos. t<esti>s. Don geruas el capellano.
t<esti>s. {21} Petrus uiales. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
93
{1} In Dei nomine. Oportuna atque consonans est consuetudo discretorum ut res gesta in
scriptis redigatur, ne diuturnitate {2} temporum superveniente oblivioni tradatur. Idcirco
ego domna Elvira cometissa, spiritu divine misericordie ducta, qui vult omnes {3} homines
salvos fieri et ad agnitionem sui nominis perducere, deliberando proposui in corde meo ut
peregrinando ad visitandum sepulcrum {4} Domini nostri Iesu Cristi Ierosolimam irem, et
quod prius tepide deliberavi, post ea ore pronunciavi, et in manu domini mei Petri
burgensis {5} episcopi firmiter confirmavi, et antequam iter mee peregrinationis, arriperem
donationem atque helemosinam quam divino intuitu Rudericus {6} comes, vir meus, et
ego cometissa domna Elvira monasterio Sancti Salvatoris Onie, et domno Iohanni abbati et
universitati eiusdem cenobii, de {7} Villa Verde cum omnibus pertinentiis suis fecimus. Et
omnes hereditates in priori carta expresse atque manifeste in scriptis redegimus, {8} nunc
iterum confirmo et roboro. Et medietatem ususfructuum omnium hereditatum de Villa
Verde et de omnibus hereditatibus, {9} quas ego post mortem Ruderici comitis, mariti mei,
caritative pro prestimonio et in beneficio nunc usque a monasterio oniensi accepi, {10}
modo monasterio Sancti Salvatoris et vobis domino Gundissalvo abbati et conventui
Sancti Salvatoris dimitto et absolvo, et ut donatio {11} sit recta confirmo et roboro. Et si
forte aliquis ex filiis, vel filiabus vel ex neptis meis hanc meam donationem {12} revocare
vel inquietare voluerit, sit maledictus et confusus, et in omni bonitate a genere nostro
degeneret, et diversas atque {13} varias calamitates sustineat, et cum iniquis qui dixerunt
possideamus sanctuarium Dei penas inferni sine ullo remedio percipiat. {14} Facta carta
era MªCªLXXXXªVIIIIª, noto die XIIª calendas marcii. Regnante rege Aldefonso filio regis
Sancii in {15} Toleto et in Burgis et in tota Castella. {16} Ego domna Elvira comitissa hanc
cartam quam fieri iussi coram istis testibus roboro et confirmo. Petrus Gonzálvez de Foz
testis; {17} don Assur testis; Petrus Munioz de Vesga testis; Joán Vincéntez testis; Micael
Vincéntez testis. De Ovirna: Petro Díaz de la Cueva testis; {18} Díac Roíz testis; don Martín
testis; Ferrant Munioz testis. De Quintana Fortún: Joán Salvadórez testis; Dominicus Petri
testis; Iohannes Dominici scriba testis. {19} De Peña Forada de Dentro: Iohannes presbiter
testis; Iohannes Martini testis. De Riolazedo: Iohannes Ferrández testis; Álvar Roíz de
Pedroso testis; {20} Petro Éñegoz de Salas testis; Petrus Micaeli de Fermosella testis;
Domingo Crespo de Burgos testis; don Gervás el capellano testis; {21} Petrus Viales testis.
CORHEN0047
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 13
1161 s.m. s.d. (s.l. [localidad de Alfoz de Burgos, Burgos, España])
Copia coetánea de CORHEN0046. Donación. La condesa doña Elvira confirma al
monasterio de San Salvador de Oña y a su abad Juan las heredades que ella y su marido le
habían donado en Villaverde y dona en prestimonio la mitad del usufructo de las
heredades que reciba tras la muerte de su marido.
Pergamino, 460x220 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
94
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Oportuna atq<ue> consonans est consuetudo discretorum ut res
gesta in sc<ri>ptis redigatur ne diuturnitate temporum sup<er>ueniente obliuioni
tradatuR. Idc<ir>co Ego do<m>na Eluira {2} cometissa sp<irit>u diuine mis<eri>c<or>d<i>e
ducta. qui uult om<ne>s homines saluos fieri. et ad agnitione<m> sui nominis p<er>ducere.
delib<er>ando p<ro>posui in corde m<e>o. ut p<er>egrinando ad uisitandum sepulcrum
d<omi>ni n<ost>ri ih<s>u x<risti> {3} ihr<oso>limam irem. et quod prius tepide
delib<er>aui; postea ore p<ro>nunciaui. et in manu d<omi>ni m<e>i Pet<ri> burgensis
ep<iscop>i. firmit<er> confirmaui. & anteq<ua>m iter mee p<er>egrinationis arrip<er>em.
donationem atq<ue> helemosinam q<ua>m {4} diuino intuitu Rud<er>icus comes uir
m<eu>s et Ego Monasterio s<an>c<t>i saluatoris onie & domno Joh<ann>i abb<at>i. &
uniu<er>sitati eiusdem cenobij de villa verde cum om<n>ib<us> p<er>tinentijs suis
fecimus. & om<ne>s h<er>editates {5} in p<ri>ori carta expresse atq<ue> manifeste in
sc<ri>ptis redegimus; nunc iterum confirmo & roboro. & medietatem usus fructuum
om<n>ium hereditatum de Villa verde & de om<n>ibus h<er>editatibus quas Ego post {6}
mortem Rud<er>ici comitis mariti mei caritatiue p<ro> prestimonio atq<ue> in beneficio
nunc usq<ue> a Monasterio Oniensi accepi; modo monasterio s<an>c<t>i Saluatoris. &
uob<is> domno Gundissaluo abb<at>j. & conuentuj s<an>c<t>i Saluatoris {7} dimitto &
abbsoluo. et ut donatio sit recta; confirmo et roboro. Et si forte aliquis ex filijs u<e>l filiabus
meis u<e>l ex neptis meis hanc meam donationem reuocare uel inquietare uoluerit; sit
maledict<us>. {8} et in om<n>i bonitate a genere n<ost>ro degeneret. & diuersas at<que>
uarias calamitates sustineat. & cum iniquis qui dixerunt possideamus s<an>c<t>uarium
d<e>i penas inferni sine ullo remedio p<er>cipiat. {9} Facta caRTA. ERA. Mª. Cª. Lxxxxª.
viiijª. Regna<n>te rege Aldefo<n>so filio regis Sancij in toleto & in burgis & in tota castella.
Gonzaluo roiz tenente borouia<m>. Comes Lupus tenente castellam. {10} Ego Cometissa
domna Eluira. hanc cartam q<ua>m fieri iussi; roboro & confirmo. Petrus gonzaluez de
foz. t<esti>s. Don assur. t<esti>s Petrus munioz de uesga. t<esti>s. Joh<an> uincentez
merino de don {11} Gonzaluo roiz. t<esti>s. Michael uincentez t<esti>s. De ouirna; Petro
diaz de la cueua t<estis>. Diac roiz. t<esti>s. Don marti<n>. Ferrant munioz. De quintana
fortun; Joh<an> saluadorez. t<esti>s. D<omi>nico pedrez. t<esti>s. Joh<an> domiguez el
sc<ri>ua{12}no. t<esti>s. De penna forada de dentro; Joh<anne>s pr<es>b<ite>r. t<esti>s.
Joh<an> mart<in>. t<esti>s. De riolazedo; Joh<an> ferrandez. t<esti>s. Aluar roiz de
pedroso t<estis>. Petro ennegoz de salas. t<esti>s. Petr<us> mich<aeli> de fermosella.
t<esti>s. Ferrant pedrez {13} de ual de monest<er>io. Domi<n>go crespo de burgos.
t<esti>s. Don geruas el capellano. t<esti>s. Petrus uiales. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
95
{1} In Dei nomine. Oportuna atque consonans est consuetudo discretorum ut res gesta in
scriptis redigatur, ne diuturnitate temporum superveniente oblivioni tradatur. Idcirco ego
domna Elvira {2} cometissa, spiritu divine misericordie ducta, qui vult omnes homines
salvos fieri et ad agnitionem sui nominis perducere, deliberando proposui in corde meo ut
peregrinando ad visitandum sepulcrum Domini nostri Iesu Cristi {3} Ierosolimam irem, et
quod prius tepide deliberavi, post ea ore pronunciavi, et in manu domini mei Petri
burgensis episcopi firmiter confirmavi, et antequam iter mee peregrinationis, arriperem
donationem atque helemosinam quam {4} divino intuitu Rudericus comes, vir meus, et
ego monasterio Sancti Salvatoris Onie, et domno Iohanni abbati et universitati eiusdem
cenobii de Villa Verde cum omnibus pertinentiis suis fecimus. Et omnes hereditates {5} in
priori carta expresse atque manifeste in scriptis redegimus, nunc iterum confirmo et
roboro. Et medietatem ususfructuum omnium hereditatum de Villa Verde et de omnibus
hereditatibus quas ego post {6} mortem Ruderici comitis, mariti mei, caritative pro
prestimonio atque in beneficio nunc usque a monasterio Oniensi accepi modo monasterio
Sancti Salvatoris, et vobis domno Gundissalvo abbati et conventuii Sancti Salvatoris {7}
dimitto et abbsolvo, et ut donatio sit recta confirmo et roboro. Et si forte aliquis ex filiis, vel
filiabus meis vel ex neptis meis hanc meam donationem revocare vel inquietare voluerit,
sit maledictus {8} et in omni bonitate a genere nostro degeneret, et diversas atque varias
calamitates sustineat, et cum iniquis qui dixerunt possideamus sanctuarium Dei penas
inferni sine ullo remedio percipiat. {9} Facta carta era MªCªLXXXXªVIIIIª. Regnante rege
Aldefonso filio regis Sancii in Toleto, et in Burgis et in tota Castella. Gonzalvo Roíz tenente
Boroviam. Comes Lupus tenente Castellam. {10} Ego cometissa domna Elvira hanc cartam
quam fieri iussi roboro et confirmo. Petrus Gonzálvez de Foz testis; don Assur testis;
Petrus Munioz de Vesga testis; Joán Vincéntez merino de don {11} Gonzalvo Roíz testis;
Micael Vincéntez testis. De Ovirna: Petro Díaz de la Cueva testis; Díac Roíz testis; don
Martín; Ferrant Munioz. De Quintana Fortún: Joán Salvadórez testis; Domínico Pédrez
testis; Joán Domíguez el escriva{12}no testis. De Peña Forada de Dentro: Iohannes
presbiter testis; Joán Martín testis. De Riolazedo: Joán Ferrández testis; Álvar Roíz de
Pedroso testis; Petro Éñegoz de Salas testis; Petrus Micaeli de Fermosella testis; Ferrant
Pédrez {13} de Val de Monesterio; Domingo Crespo de Burgos testis; Don Gervás el
capellano testis; Petrus Viales testis.
CORHEN0048
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 21
1165 s.m. s.d. (s.l., [localidad de Castilla la Vieja, Burgos, España])
Donación. Lope Sánchez de Tormantos dona al convento de San Salvador de Oña y a su
abad García una tierra y una viña sitas en Villanueva la Blanca (Villanueva de Ladrero).
Pergamino, 150 x 310 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
96
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} IN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit p<re>sentib<us> & posteris quod ego do<m>nus
Lupus sancij de tollmantos. p<ro> remissione peccator<um> meor<um> {2} et parentum
meor<um>; dono et concedo Monasterio s<an>c<t>i Saluatoris de Onia. & uob<is>
do<m>no Garsiæ eiusdem loci abb<at>i. & om<n>i con{3}uentui ibidem d<e>o seruienti
p<re>senti & futuro. ut iure hereditario Oniensis eccl<esi>a in p<er>petuum possideat;
unam t<er>ram. & unam {4} uineam. in t<er>mino de Villa noua de ladrero. PRedicta terra
e<st>; sic<ut> incipit in font punno. et uadit por rio beneito. {5} Hec p<re>dicta tali modo
dono & concedo uob<is>. ut iure hereditario Oniensis eccl<esi>a irreuocabiliter possideat.
& insuper {6} do uob<is> p<er> manu<m> ad Lop de carrasco; ut mittat uos in p<re>fatas
hereditates. Et [interlineado: ip<s>e] intromisit do<m>nu<m> Petru<m> camerarium; {7} &
do<m>nu<m> Joh<ann>em abb<at>em de uaranda. in sup<ra>sc<ri>ptas hereditates. Huius
rei sunt testes. Petr<us> galindez de torme. t<esti>s. {8} Pelagi<us> pet<ri>. t<esti>s. Lop
lopez de salarzar. t<esti>s. Petr<us> nu<n>nez de salarzar. t<esti>s. Pelagi<us> fagian de
seguenza. t<esti>s. {9} Facta caRta. eRa. Mª. ccª. iijª. Regnante rege Aldefonso filio regis
Sancij in Toleto & in tota castella. Gundissalu<us> {10} ruderici. tenente borouiam. Comes
lup<us>. d<omi>nante castellam uetulam
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit presentibus et posteris quod ego domnus Lupus Sancii de
Tollmantos, pro remissione peccatorum meorum {2} et parentum meorum, dono et
concedo monasterio Sancti Salvatoris de Onia, et vobis domno Garsiæ eiusdem loci abbati
et omni con{3}ventui ibidem, Deo servienti, presenti et futuro, ut iure hereditario oniensis
ecclesia in perpetuum possideat unam terram et unam {4} vineam in termino de Villa
Nova de Ladrero. Predicta terra est sicut incipit in Font Puño, et vadit por río Beneito. {5}
Hec predicta tali modo dono et concedo vobis ut iure hereditario oniensis ecclesia
irrevocabiliter possideat, et insuper {6} do vobis per manum ad Lop de Carrasco ut mittat
vos in prefatas hereditates, et ipse intromisit domnum Petrum camerarium {7} et domnum
Iohannem abbatem de Varanda in suprascriptas hereditates. Huius rei sunt testes: Petrus
Galíndez de Torme testis; {8} Pelagius Petri testis; Lop López de Salarzar testis; Petrus
Núñez de Salarzar testis; Pelagius Fagián de Següenza testis. {9} Facta carta era MªCCªIIIª.
Regnante rege Aldefonso filio regis Sancii in Toleto et in tota Castella. Gundissalvus {10}
Ruderici tenente Boroviam. Comes Lupus dominante Castellam Vetulam.
97
CORHEN0049
AHN, Clero Secular_Regular, car. 275, n. 20
1165 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. García Pérez cede a los mojes de San Salvador de Oña y a su abad García la
tercera parte del patronazgo sobre el monasterio de Berrueza a cambio de la concesión a su
hijo, el monje Álvaro, de una casa y heredad en Lordem. Quirógrafo.
Pergamino, 254x267 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Principiu<m> sc<ri>pti maneat sub n<o>m<in>e Xr<ist>i. Ego garci peidrez
cu<m> uolu<n>tate fratru<m> meor<um>. & p<ro>remedio anime mee u<e>l
pare<n>tu<m> meor<um> {2} do ad atriu<m> s<an>c<t>j saluatoris honie. & t<ibi> garsie
abb<at>i tuisq<ue> successorib<us>. & monachis ibi d<e>o seruientib<us> illam t<er>ciam
parte<m> q<ua>m {3} hab<e>o in monasterio s<an>c<t>e marie d<e> uerrueza. cu<m> toto
mobile que ibi e<st>. siue in arge<n>to & in auro & in uestim<en>tis & in ca<m>pa{4}nis. &
cu<m> om<n>ib<us> que in ea domo su<n>t. & cum om<n>ib<us> p<er>tinacijs suis.
introitib<us> &. exitib<us>. arborib<us>. pascuis. molendinis. t<er>ris ui{5}neis. d<e> la
loma d<e> s<an>c<t>a maria d<e> antuçanos. & d<e> fresnedo usq<ue> ad spinosam. u<e>l
ubi cu<m>q<ue> ad illud monasteriu<m> p<er>tinet {6} do & concedo. Et do illud solar
d<e> martinçidez cu<m> omne<m> sua<m> hereditate<m>. & illud solar e<st> iuxta
s<an>c<t>e marie subt<us> era {7} ab om<n>i integritate. Et ego garsias abbas cu<m>
om<n>i conuentu p<ro> hoc dato q<uo>d uos datis s<an>c<t>j saluatoris honie {8} &
monachis ibi d<e>o seruientib<us>. dam<us> aluaro filio u<est>ro n<ost>ro monacho illa
kasa d<e>lordem cu<m> illa hereditate que {9} p<er>tinet ad illa<m> domu<m> que. e<st>.
de s<an>c<t>a coloma usq<ue> en cadinnanos. et seruiat uob<is> garçi peidrez suo pat<ri>
cu<m> illa sup<ra> {10} dicta hereditate d<e>lordem om<n>ib<us> dieb<us> uite u<est>re.
Post morte<m> u<ero> u<est>ram. aluar<us> u<este>r fili<us> hab<e>at illu<m> sup<ra>
dictum {11} honore<m> d<e>lordem. Et si forte q<uo>d absit nefas. e<st>. cred<er>e.
q<uo>d aluar<us> dimittat habitu<m> & ordine<m> monacor<um>. u<e>l in aliu<m> {12}
monasteriu<m> fuerit. & suu<m> dimiserit. n<on> hab<e>at illa<m> sup<ra> dicta<m>
hereditate<m> d<e>lordem. Et si forte {13} aluar<us> ante morte<m> pat<ri>s sui obierit
garçi peidrez. uos garçipeidrez uenite ad capitulu<m> honie {14} & ad abb<ate>m que
tu<n>c fuerit. & d<e> monachis quale<m> uob<is> placuerit. accipite cu<m> consensu
abb<at>is qui u<o>b<is> {15} seruiat sicut fili<us> u<este>r aluar<us> iam dict<us> cu<m>
98
illa sup<ra> dicta hereditate tenendo. Post morte<m> u<ero> u<est>ram cum {16}
om<n>ib<us> que ibi fuerint. siue in mobile. siue in eq<ui>tib<us>. siue in laborib<us>. siue
arm<en>tis q<ua>ntum in ea domo {17} fueri<n>t honie si<n>t. ita ut nec filij. nec filie.
nichil ibi p<er>quira<n>t. n<isi> aluar<us> n<oste>r monac<us>. si sup<er> uixerit sup<er>
{18} patre<m> suu<m>. hab<e>at illam domu<m> cu<m> om<n>ib<us> que ibi fuerint. &
monacho d<e> honia sedendo. & det omnib<us> {19} monachis unicuiq<ue> anno. uno
morabetino bone monete. & teneat illam hereditate<m> omnibus {20} dieb<us> uite sue.
Facta caRta eRa Mª. ccª. iijª. regnante rege aldefonso filio regis sancij in burgis {21} et in
castella. Comes lup<us> tenente castella. Gundissaluus rud<er>ici d<omi>nante borouiam.
{22} Ego garci peidrez qui ha<n>c carta<m> fieri hui<us> donationis s<an>c<t>e marie
sup<ra> dicte iussi legente<m> audiui {23} & confirmaui & roboraui cora<m> testib<us>.
Petr<us> pet<ri> d<e> ueruesca t<esti>s. Ladron t<esti>s. Arlot t<esti>s {24} Romeo t<esti>s.
Rud<er>ic<o> pet<ri> t<esti>s. Petr<us> gonçaluez d<e> foz t<esti>s. Petr<us> gutierrez de
uilla d<e> ueo t<esti>s {25} & suo cognato martino t<esti>s. Omnis conuent<us> honie
t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Principium scripti maneat sub nomine Cristi. Ego Garcí Péidrez, cum voluntate fratrum
meorum et pro remedio anime mee vel parentum meorum, {2} do ad atrium Sancti
Salvatoris Honie, et tibi Garsie abbati tuisque successoribus et monacis ibi Deo
servientibus, illam tertiam partem quam {3} habeo in monasterio Sancte Marie de
Verrueza, cum toto mobile que ibi est, sive in argento, et in auro, et in vestimentis, et in
campa{4}nis, et cum omnibus que in ea domo sunt, et cum omnibus pertinaciis suis,
introitibus et exitibus, arboribus, pascuis, molendinis, terris, vi{5}neis, de la loma de Sancta
María de Antuçanos et de Fresnedo usque ad Spinosam, vel ubi cumque ad illud
monasterium pertinet {6} do et concedo. Et do illud solar de Martín Cídez, cum omnem
suam hereditatem, et illud solar est iuxta Sancte Marie subtus era, {7} ab omni integritate.
Et ego Garsías abbas, cum omni conventu, pro hoc dato quod vos datis Sancti Salvatoris
Honie {8} et monacis ibi Deo servientibus, damus Alvaro filio vestro nostro monaco, illa
casa de Lordem, cum illa hereditate que {9} pertinet ad illam domum que est de Santa
Coloma usque en Cadiñanos. Et serviat vobis Garcí Péidrez, suo patri cum illa
supra{10}dicta hereditate de Lordem omnibus diebus vite vestre. Post mortem vero
vestram, Alvarus vester filius habeat illum supradictum {11} honorem de Lordem. Et si
forte, quod absit, nefas est credere,quod Alvarus dimittat habitum et ordinem
monacorum, vel in alium {12} monasterium fuerit et suum dimiserit, non habeat illam
supradictam hereditatem de Lordem. Et si forte {13} Alvarus ante mortem patris sui obierit
Garcí Péidrez, vos Garcí Péidrez venite ad capitulum Honie {14} et ad abbatem que tunc
fuerit et de monacis qualem vobis placuerit accipite cum consensu abbatis qui vobis {15}
serviat, sicut filius vester Alvarus iam dictus cum illa supradicta hereditate tenendo. Post
mortem vero vestram, cum {16} omnibus que ibi fuerint, sive in mobile, sive in equitibus,
sive in laboribus, sive armentis, quantum in ea domo {17} fuerint, Honie sint, ita ut nec filii
nec filie nihil ibi perquirant, nisi Alvarus noster monacus, si supervixerit super {18} patrem
suum, habeat illam domum cum omnibus que ibi fuerint et monaco de Honia sedendo, et
det omnibus {19} monacis unicuique anno uno morabetino bone monete, et teneat illam
hereditatem omnibus {20} diebus vite sue. Facta carta era MªCCªIIIª. Regnante rege
Aldefonso, filio regis Sancii, in Burgis {21} et in Castella. Comes Lupus tenente Castella.
Gundissalvus Ruderici dominante Boroviam. {22} Ego Garcí Péidrez qui hanc cartam fieri
huius donationis Sancte Marie supradicte iussi, legentem audivi {23} et confirmavi et
roboravi coram testibus: Petrus Petri de Vervesca testis; Ladrón testis; Arlot testis; {24}
Romeo testis; Ruderico Petri testis; Petrus Gonçálvez de Foz testis; Petrus Gutiérrez de
Villa de Veo testis {25} et suo cognato Martino testis; omnis conventus Honie testis.
99
CORHEN0050
AHN, Clero Secular_Regular, car. 276, n. 1
1168 s.m. s.d. (s.l. [Pioña, Burgos, España])
Donación pro anima. El presbítero Nuño y su clavera, María, donan a los monjes de San
Salvador de Oña y a su abad García un solar con su huerto y viñas en Pioña.
Pergamino, 125 x 200 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sub Xr<ist>i nomine & eius imp<er>io; Ego núnnus presbiter. & maria ioh<an>n<e>s.
clauigera m<e>a; pro remedio {2} animarum n<ost>rarum. uel pare<n>tum n<ost>rorum.
tradimus n<ost>r<u>m solarem; cu<m> suo orto. & cu<m> suis uineis. {3} qua<m>
habem<us> in ualle que dicitur petrapidónia. in uilla de súso. ad atriu<m> s<an>c<t>i
saluatorisonie. {4} & monachis ibi d<e>o seruie<n>tib<us>. & tibj garssie abb<at>j; ab
om<n>i integritate. Siq<ui>s ex n<ost>ra progenie. filii. uel {5} nepti. aut aliqua perssóna.
hu<n>c n<ost>r<u>m datu<m> tollere uoluerit; ira d<e>j omnipote<n>tis ueniad super eum.
{6} Et ego garssias abas do filiis u<est>ris. & om<ne>s q<ui> uolueri<n>t esse sub m<e>o
domínio; habea<n>t illu<m> solare<m>. et que {7} ad illu<m> pertine<n>t. & no<n> detis;
nisi dece<m> panes; in enfurcione. & sex dinéros. in carne. & quatuor qua<r>ta{8}legos de
uíno. & una emína de ceuada. & ista infurcione no<n> eátis cu<m> illa; ad ullu<m>
locu<m>. nisi ad {9} ipssu<m> monesteriu<m> s<an>c<t>i saluatoris. Et ego núnnus
presbiter. & ego maria i[interlineado: o]h<an>n<i>s; accepim<us> in roboratione {10}
unu<m> uas arge<n>te[interlineado: v]m. Rodríg munnóz; testis. Vice<n>t cidez; t<estis>.
Joh<an>n<e>s seménez. t<estis>. Garcisemenesz. t<estis>. {11} Joh<an>n<e>s iohannes.
t<estis>. Doming estéuanez de q<ui>ntaniella; t<estis>. Johán enegoz. t<estis>. Petro
iohannes. testis. {12} toto co<n>zego de petrapidónna; testes. Facta carta; Era. Mª. ccª. viª.
Regna<n>te rege aldefonso. in tole{13}to. & in burgis. Gundissaluo rod<er>ici tenente
boróuia. Comes lup<us> dominante castella.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
100
{1} Sub Cristi nomine et eius imperio. Ego Nunnus presbiter et Maria Iohannes, clavigera
mea, pro remedio {2} animarum nostrarum vel parentum nostrorum, tradimus nostrum
solarem cum suo orto et cum suis vineis {3} quam habemus in valle que dicitur
Petrapidonia, in Villa de Suso, ad atrium Sancti Salvatoris Onie, {4} monacis ibi Deo
servientibus et tibi Garsíe abbati, ab omni integritate. Si quis ex nostra progenie, filii vel {5}
nepti aut aliqua persona, hunc nostrum datum tollere voluerit, ira Dei omnipotentis
veniad super eum. {6} Et ego Garsías abas dó filiis vestris, et omnes qui voluerint esse sub
meo dominio habeant illum solarem et que {7} ad illum pertinent, et non detis nisi decem
panes in enfurcione, et sex dineros in carne, et quatuor cuarta{8}lejos de vino, et una emina
de cevada, et ista infurcione non eatis cum illa ad ullum locum nisi ad {9} ipssum
monesterium Sancti Salvatoris. Et ego Nuñus presbiter et ego Maria Iohannis accepimus in
roboratione {10} unum vas argenteum. Rodrig Muñoz testis; Vicent Cídez testis; Iohannes
Seménez testis; Garcí Seménez testis; {11} Iohannes Iohannes testis; Doming Estévanez de
Quintaniella testis; Joán Énegoz testis; Petro Iohannes testis; {12} toto conzejo de
Petrapidoña testes. Facta carta era MªCCªVIª. Regnante rege Aldefonso in Tole{13}to et in
Burgis. Gundissalvo Roderici tenente Borovia. Comes Lupus dominante Castella.
CORHEN0051
AHN, Clero Secular_Regular, car. 276, n. 7
1173 agosto 29 (s.l. [Burgos, Burgos, España])
Convenio. El abad de San Salvador de Oña y los vecinos de Barrio llegan a un acuerdo tras
un litigio por ciertas propiedades. Quirógrafo.
Pergamino, 130 x 250 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} De co<n>trou<er>sia & litigio q<uo>d int<er> abb<at>em oniense<m> &
homines de barrio sup<er> eccl<es>ia s<an>c<t>i saluatoris ia<m> diu uentilatu<m> e<st>;
talis int<er> {2} eos facta e<st> co<n>uenientia. uidelicet q<uo>d abbas onie de illa t<er>cia
parte decimar<um> que ad cl<er>icos eccl<es>ie p<er>tinet. & de cet<er>is b<e>neficijs {3}
obl<ati>onu<m>. ta<m> uiuor<um> q<ua>m mortuor<um> habeat t<er>cia<m> parte<m>.
Jnsup<er> habeat domu<m> que e<st> iuxta eccl<es>ia<m>. cu<m> tota hereditate que ad
eande<m> {4} eccl<es>ia<m> p<er>tinet. exceptis duab<us> t<er>ris q<ua>s ipse abbas
co<n>cessit ad opus fabrice eccl<es>ie. Vna illar<um> dicit<ur> t<ier>ra de uinea del foio;
alt<er>a est {5} int<er> t<er>ra<m> garsie ioh<ann>is; & t<er>ra<m> petri petri. Om<n>ia
ista p<re>dicta possideat abbas onie iure hereditario imp<er>petuu<m>. Conceio u<ero> de
barrio {6} cu<m> suis clericis habea<n>t duas partes p<re>dictar<um> decimar<um>. simul
& obl<ati>onu<m> ta<m> uiuor<um> q<ua>m mortuor<um>; & habea<n>t eccl<es>ia<m>.
101
& seruia<n>t ei {7} imp<er>petuu<m>. habea<n>t etia<m> potestate<m> intromittendi
cl<er>icu<m> p<er> manu<m> ep<iscop>i u<e>l p<er> uicariu<m> ei<us> in p<re>dictam
eccl<es>ia<m>. Jsta o<mn>ia p<re>dicta possi{8}deant se<m>p<er> iure hereditario. Jn
eade<m> u<ero> eccl<es>ia su<n>t duo ostia. quor<um> claues cl<er>icus q<ui> eccl<es>ie
seruierit teneat. & ap<er>iat illa ostia ter {9} in die si op<us> fuerit. scilicet ad matutinas
horas. & ad missa<m>. & ad uesp<er>as. q<ua>ndo ide<m> cl<er>icus celebratur<us> fuerit
diuina officia. [blanco] {10} Facta carta .iiiiº. k<a>l<enda>s septembris. ERA. Mª. ccª. xiª. in
p<re>sentia do<mi>ni iacincti s<an>c<t>e romane eccl<esi>e cardinalis. {11} Petrus
ep<is>c<opus> burgensis <con>firmat. Martin<us> ep<is>c<opus> de aluarrazin. t<esti>s.
Martin<us archidiacon<us>. t<esti>s. Alderic<us> archidiacon<us>. t<esti>s. {12} Abbas
saliensis. t<esti>s. Totu<m> burgense cap<itu>l<u>m. t<esti>s. Totu<m> conciliu<m> de
barrio <con>firmat. Munio munioz. t<esti>s. {13} Joh<anne>s oniensis abbas <con>firmat.
Prior garsias <con>f<irmat>. Petr<us> pet<ri> <con>f<irmat>. Totu<m> oniense
c<a>p<itu>l<u>m <con>f<irmat>. Regnante rege aldefonso {14} in toleto & burgis & in tota
castella. Gundisaluo rod<er>ici d<omi>nante in borouia.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} De controversia et litigio quod inter abbatem oniensem et homines de Barrio, super
ecclesia Sancti Salvatoris, iam diu ventilatum est, talis inter {2} eos facta est convenientia,
videlicet, quod abbas Onie de illa tercia parte decimarum que ad clericos ecclesie pertinet
et de ceteris beneficiis {3} oblationum, tam vivorum quam mortuorum, habeat terciam
partem. Insuper habeat domum que est iuxta ecclesiam, cum tota hereditate que ad
eandem {4} ecclesiam pertinet, exceptis duabus terris quas ipse abbas concessit ad opus
fabrice ecclesie: una illarum dicitur Tierra de Vinea del Foyo; altera est {5} inter terram
Garsie Iohannis et terram Petri Petri. Omnia ista predicta possideat abbas Onie iure
hereditario imperpetuum. Concejo vero de Barrio {6} cum suis clericis habeant duas partes
predictarum decimarum simul et oblationum, tam vivorum quam mortuorum, et habeant
ecclesiam et serviant ei {7} imperpetuum. Habeant etiam potestatem intromittendi
clericum per manum episcopi vel per vicarium eius in predictam ecclesiam. Ista omnia
predicta possi{8}deant semper iure hereditario. In eadem vero ecclesia sunt duo ostia
quorum claves clericus qui ecclesie servierit teneat et aperiat, illa ostia ter {9} in die si opus
fuerit, scilicet, ad matutinas horas et ad missam et ad vesperas quando idem clericus
celebraturus fuerit divina officia.
{10} Facta carta IIIIº calendas septembris, era MªCCªXIª, in presentia domini Iacincti,
Sancte Romane Ecclesie cardinalis. {11} Petrus episcopus burgensis confirmat; Martinus
episcopus de Alvarrazín testis; Martinus archidiaconus testis; Aldericus archidiaconus
testis; {12} abbas saliensis testis; totum burgense capitulum testis; totum concilium de
Barrio confirmat; Munio Munioz testis; {13} Iohannes oniensis abbas confirmat; prior
Garsías confirmat; Petrus Petri confirmat; totum oniense capitulum confirmat. Regnante
rege Aldefonso {14} in Toleto, et Burgis et in tota Castella. Gundisalvo Roderici dominante
in Borovia.
CORHEN0052
AHN, Clero Secular_Regular, car. 276, n. 9
1174 enero 3 (s.l. [Burgos, Burgos, España])
Donación pro anima. Martín Sánchez, su mujer, Teresa, y sus hijos donan a los monjes de
San Salvador de Oña y a su abad Juan un solar en Arroyuelo.
Pergamino, 330 x 130 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
102
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i nomine. Ego martin<us> sanchez & uxor mea do<m>na teresa una cum filijs &
filiab<us> n<ost>ris. uidelicet martino martinez. & petro mart<inez>. & gomez mart<inez>.
{2} & ferrando mart<inez>. & do<m>na falta. & do<m>na sancha & do<m>na urracha.
dam<us> s<an>c<t>o saluatori. & t<ibi> ioh<ann>i abb<at>i onie. & monachis ibidem d<e>o
seruientib<us> illud solare q<uo>d habem<us> {3} in arroiulo cu<m> tota hereditate que ad
illud solare p<er>tinet ab om<n>i integritate. cu<m> montib<us> & fontib<us>. pratibus.
pascuis. paludibus. piscarijs. molendinis. introitib<us> & {4} exitib<us>. & facim<us>
uob<is> carta<m> ut possideatis illud iure hereditario imp<er>petuu<m>. & amodo sit a
n<ost>ro iure alienatu<m>. & in u<est>ro confirmatu<m> in s<e>c<u>la. Jstud dam<us> {5}
uob<is> p<ro> remedio animaru<m> n<ost>raru<m>. & parentu<m> n<ost>ror<um>. &
p<ro> seruicio q<uo>d uos & p<re>decessores u<est>ri nob<is> fecistis. Scilicet una<m>
mula<m>. & duos boues. & octo aureos. {6} Facta carta roborationis & confirmationis. ERA
.Mª. ccª. xiiª. iijº. nonas ianuarij. Regnante rege .A<ldefonso>. in toleto. & burgis. &
naggera. & in tota {7} castella. Comite gundissaluo tenente borouia<m>. Petro roderici
castella<m> uetula<m>. Ego martin mart<inez> & fr<atre>s m<e>i factu<m> patris et matris
n<ost>re confir{8}¶mam<us> & roboram<us> cora<m> testib<us>.[margen: Similiter |
dam<us> uob<is> & confirmam<us> & roboram<us> illud | solare q<uo>d habem<us> in
quintana opia cu<m> tota | sua hereditate que ad illud p<er>tinet ab o<mn>i | integritate.]
{a} Lop diaz de mena t<esti>s. / Garsia descamno t<esti>s. / Petro mart<inez> de torras
t<esti>s / Pet<ro> mart<inez> el macebo t<esti>s {b} Lop Lopez t<esti>s / Garsia lopez
t<esti>s / Sancho lopez t<esti>s / Pedro lopez t<esti>s / don gil de caniego t<esti>s / Don
ordoino t<esti>s {c} Aluaro garsiaz t<esti>s / Garsia garsiaz t<esti>s / Sancho pedrez t<esti>s
/ Martino pedrez t<esti>s / Didaco aluarez t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Martinus Sánchez et uxor mea domna Teresa, una cum filiis et
filiabus nostris, videlicet, Martino Martínez, et Petro Martínez, et Gómez Martínez {2} et
Ferrando Martínez, et domna Falta, et domna Sancha, et domna Urraca damus Sancto
Salvatori et tibi Iohanni abbati Onie et monacis ibidem Deo servientibus illud solare quod
habemus {3} in Arroyulo, cum tota hereditate que ad illud solare pertinet ab omni
integritate, cum montibus et fontibus, pratibus, pascuis, paludibus, piscariis, molendinis,
103
introitibus et {4} exitibus. Et facimus vobis cartam ut possideatis illud iure hereditario
imperpetuum. Et a modo sit a nostro iure alienatum et in vestro confirmatum in secula.
Istud damus {5} vobis, pro remedio animarum nostrarum et parentum nostrorum, et pro
servicio quod vos et predecessores vestri nobis fecistis, scilicet: unam mulam et duos
boves et octo aureos. Similiter | damus vobis et confirmamus et roboramus illud | solare
quod habemus in Quintana Opia, cum tota | sua hereditate que ad illud pertinet ab omni |
integritate. {6} Facta carta roborationis et confirmationis era MªCCªXIIªIIIº. nonas ianuarii.
Regnante rege Aldefonso in Toleto, et Burgis, et Nájera et in tota {7} Castella. Comite
Gundissalvo tenente Boroviam. Petro Roderici Castellam Vetulam. Ego Martín Martínez et
fratres mei factum patris et matris nostre confir{8}mamus et roboramus coram testibus:
{a} Lop Díaz de Mena testis.
Garsía d’Escaño testis.
Petro Martínez de Torras testis.
Petro Martínez el macebo testis.
{b} Lop López testis.
Garsía López testis.
Sancho López testis.
Pedro López testis.
Don Gil de Caniego testis.
Don Ordoño testis.
{c} Álvaro Garsíaz testis.
Garsía Garsíaz testis.
Sancho Pédrez testis.
Martino Pédrez testis.
Dídaco Álvarez testis.
CORHEN0053
AHN, Clero Secular_Regular, car. 276, n. 19
1175 s.m. s.d.-1181 s.m. s.d. (s.l. [Poza de la Sal, Burgos, España])
Compraventa. Pedro Martínez, camarero del monasterio de San Salvador de Oña, realiza
diversas compras de tierras a diferentes vecinos del término de Poza de la Sal.
Pergamino, 520 x 527 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i n<omi>ne. Ego petrus cam<er>ari<us> comparaui de uob<is> filijs ioh<ann>is
martini. scilicet de maria ioh<ann>is. & de maria ioh<ann>is. & de iusta. & de pet<ro>. &
de ferrando. p<ro> .vij. morabetinis. illam t<er>ram de la fonte de uilla. & e<st> illa t<er>ra
iuxta uia<m> que uadit ad {2} cist<er>nam. <Et> comparaui similit<er> in ip<s>o sulco.
104
sua<m> parte<m> de ip<s>a t<er>ra de filijs de domingo martinez. de pelagio. & de
pet<ro> & de ferrando & de eugenia. & de maria. p<ro> .v. morabetinis. <Et> co<m>parauj
similit<er> q<ua>rta<m> parte<m> de las casas de te pelagio filio de domingo {3} martineç.
in illo solare de fonte de uilla p<er> .iiijor. morabetinos. <Et> comparaui similit<er> in pozo
de medianas tua<m> parte<m> de te pelagio. de la muera scilicet q<ua>m habuisti de
pat<re> tuo. uidelicet q<uar>ta<m> parte<m> tam in cabanna q<ua>m in muera. in die de
t<er>cias p<ri>meras. {4} de las duas partes. de la una. [tachado: la] t<er>cia. [tachado: una].
q<ua>ntum cadit ad pelagium cum suis g<er>manis la quarta. <Et> in die de t<er>cias
postremeras. de la una t<er>cia. q<ua>ntum cadit ad pelagiu<m> cu<m> suos g<er>manos.
la q<ua>rta. <Et> in die de q<ui>ntas p<ri>meras de q<ui>nta & me{5}dia. q<uan>tum cadit
ad pelagium cu<m> suos g<er>manos la q<ua>rta. <Et> in die de q<ui>ntas postremeras. in
duas q<ui>ntas. q<uan>tum cadit ad pelagiu<m> cu<m> suos g<er>manos la q<ua>rta. <Et>
in die de odreziellos in q<ua>rta parte. q<ua>ntu<m> cadit ad pelagi<m> cu<m> suos
g<er>manos la .iiijª. {6} <Et> in die de dece<m> dieb<us> in q<ua>rta parte. q<ua>ntum
cadit ad pelagium cu<m> suos g<er>manos la .iiijª. <Et> de die augusto exido usq<ue> in
die s<an>c<t>i andree. in die de septe<m> dieb<us> del medio pozo. q<ua>ntu<m> cadit ad
pelagiu<m> cu<m> suos g<er>manos la .iiijª. <Et> de die {7} S<an>c<t>i andree usq<ue> ad
augusto exido. de la media seisma. de die de .vij. dieb<us>. q<ua>ntu<m> cadit ad
pelagiu<m> cum suos g<er>manos la .iiijª. Ego p<re>dict<us> cam<er>ari<us> feci hanc
p<re>no<m>i<n>ata<m> <com>paratione<m> de te pelagio. cu<m> sua ent<ra>da. & sua
exida. in illa cabanna. {8} & in illo pozo de medianas. & dedi t<ibi> pelagio .v.
morabetinos. & de isto p<re>cio nichil remansit por dare. ¶ Et <com>paraui similit<er> de
te maria martinez. g<er>mana de domingo martinez. & de pet<ro> martineç. & de
ioh<ann>e martineç. tota<m> tua<m> heredita{9}te<m> ab o<mn>i integ<ri>tate. tam
Solare<m> q<ua>m cabanna<m> cu<m> sua muera & sua ent<ra>da & sua exida. &
q<ui>cq<ui>d ad iam dicta<m> h<er>editate<m> p<er>tinet p<ro> .xx. morabetinis. & de
istis morabetinis nichil remansit por dare. & e<st> istud solare ad s<an>c<t>um ivstvM.,.
{10} & ista cabanna e<st> in loco q<ui> d<icitu>r medianaS. uidelicet in die de t<er>cias
p<ri>meras de las duas partes de la una t<er>cia. de .xij. odres uno. <Et> de t<er>cias
postremeras. de la una t<er>cia la seisma. <Et> in die de q<ui>ntas p<ri>meras. de q<ui>nta
& me{11}dia la seisma. <Et> in dj[corregido sobre: e]e de q<ui>ntas postremeras de las duas
q<ui>ntas la seisma. <Et> in die de odreziellos. de la .iiijª. la seisma. <Et> in die de dece<m>
dieb<us>. de la q<ua>rta la seisma. <Et> de die de augusto exido. usq<ue> in die s<an>c<t>i
andree {12} del medio pozo la seisma. <Et> de die S<an>c<t>i andree usq<ue> ad aug<us>to
exido. de la media seisma. la seisma; in die de .vij. dieb<us>. In d<e>i n<omi>ne. Ego
iuliana dolquites p<ro> remedio a<n>i<m>e mee & pare<n>tum m<e>or<um>. dono {13}
monast<er>io s<an>c<t>i Saluatoris onie & uob<is> do<m>no pet<ro> cam<er>ario totam
mea<m> partem de illa muera q<ua>m habeo in pozo de medianas. ab o<mn>i
integ<ri>tate. & accepi de uob<is> do<m>no pet<ro> cam<er>ario .viijº. morabetinos.
q<ua>ntum uob<is> {14} & m<ihi> placuit. Jn die de t<er>cias p<ri>meras. t<er>cia pars
diuidat<ur> in .iiijor. partes. it<er>um q<ua>rta pars diuidat<ur> in tres partes. & de illis
t<ri>b<us>. t<er>cia parte relicta. de istis duab<us> partib<us>. la seisma. Jn die de
q<ui>ntas. media .vª. diuidat<ur> in .iiijor. {15} partes. jt<er>um .iiijª. pars diuisa in tres
105
partes. De istis t<ri>b<us> partib<us>. una parte relicta de duab<us> partib<us> que
remanent la seisma. Jn die de odreçiellos. q<ua>rta pars diuisa min<us> .viijª. in .iiijor.
partes. it<er>um .iiijª. pars diuisa {16} in tres partes. de istis trib<us> una parte relicta. de
duab<us> partib<us> que remane<n>t la seisma. Jn die de decem dieb<us> .iiij. pars diuisa
in .iiijor. partes. it<er>um q<ua>rta pars diuisa. in tres partes. de istis duab<us> partib<us>
la seisma. {17} Jn die de .vij. dieb<us> de augusto exido usq<ue> in die s<an>c<t>i Andree.
media pars putei. min<us> .vj. partes diuidat<ur>. in .iiijor. partes. it<erum [interlineado:
.iiijª.] pars diuisa in .iijes. partes. relicta una parte. de duab<us> partib<us> q<ue>
remane<n>t la seisma. De die {18} s<an>c<t>i andree usq<ue> in fine augusti m<en>sis. la
media seisma diuisa in .iiijor. partes. jt<er>um .iiijª. pars diuisa. in tres partes. de istis
trib<us> partib<us>. una parte relicta. de duab<us> partib<us> que remane<n>t la
seiSMA.,. {19} Sub eRa .Mª. ccª. xiijª. Regna<n>te rege aldefonso filio regis Sancij. in toleto.
& in burgis. & in extremis. Maiordom<us> regis. rud<er>ic<us> gut<er>ri. Lup<us> didaci
de fitero existe<n>te merino regis. Comite gundisaluo. d<omi>nante {20} borouie. Munio
munioz tene<n>te poza. Abb<at>e ioh<ann>e c**a<m> gerente oniensis congregatio<n>is.
Testes isti<us> comparationis sunt isti. Martin<us> diaz de canal. t<esti>s. Petr<us> alb<us>
fili<us> ei<us>. t<esti>s. Joh<anne>s dominguez de [corregido sobre: t<esti>s] cist<er>na.
t<esti>s. D<omi>nico mar{21}tinez de cist<er>na. t<esti>s. Joh<anne>s martinez de
cist<er>na. t<esti>s. Martin<us> munioz. t<esti>s. Joh<anne>s abril. t<esti>s. D<omi>nico
martinez de fonte de uilla. t<esti>s. Julian<us>. t<esti>s. D<omi>nico munioz t<esti>s.
Gundisaluo maiordom<us> de puteo comitis. t<esti>s. Tot conceg{22}go de poza. tam uiri
q<ua>m mulieres su<n>t testes isti<us> comparatio<n>is. In n<omi>ne s<an>c<t>e &
indiuidue trinitatis. pat<ri>s & filij & sp<iritu>s s<an>c<t>i. Ego ouenna & ego maria. filie
de d<omi>nico martinez. uendim<us> t<ibi> pet<ro> mar{23}tini camerario oniensis
monast<er>ij n<ost>ra<m> parte<m> illar<um> domor<um> de fonte de uilla. cum sua
intrada. & sua exida. & cum sua hera. ab om<n>i integ<ri>tate. p<ro> .viijº. morabetini<s>.
& .vj. toradas de sal. scilicet {24} in uilla que uocatur poza. Et ego similit<er> assensio.
uendo uob<is> pet<ro> martini camerario. totam illam parte<m> q<ua>m ego comparaui
de pet<ro> dominguez. filio de d<omi>nico martinez. de eisde<m> domib<us> {25} cu<m>
sua hera; p<ro> duob<us> morabetinis. & una t<er>ra; que e<st> in loco nominato.
subt<us> casa de ioh<ann>e ap<osto>li. ERA .Mª. ccª. xvª. Regnante rege aldefonso in
toleto. & in burgis. & in concha & in extremis. {26} et in tota castella. Petro roderici
d<omi>nante borouia & naggara. Garsea rud<er>ici pozam tenente de manu ei<us>.
Maiordom<us> regis; rud<er>ic<us> gut<er>rez. Maiorin<us> regis. lup<us> djdaci de
fitero. Isti sunt testes isti<us> {27} comparatio<n>is. D<omi>nic<us> martinez de fonte de
uilla. t<esti>s. D<omi>nic<us> munioz. t<esti>s. Joh<anne>s april. t<esti>s. Martin<us>
munioz. t<esti>s. Petr<us> alb<us>. t<esti>s. Gundisalu<us> martinez pr<es>b<ite>r.
t<esti>s. Pelagi<us> dominguez. t<esti>s. Toto conceio {28} de poça. ta<m> uiri q<ua>m
femine sunt testes isti<us> comparatio<n>is. Principium sc<ri>pti; maneat sub n<omi>ne
x<risti>. Ego marina ancilla x<risti>. filia pet<ri> enneconis de uarzena. cu<m> consensu &
uoluntate {29} do<mi>ni pet<ri> p<ri>oris de eras & totius capituli ihr<oso>limitani
hospitalis. uendo t<ibi> pet<ro> martini cam<er>ario oniensis monast<er>ij. illa<m>
muera<m> de pozo de medianas q<ue> e<st> in poza; p<ro> .v. morabetinis. q<ua>m soror
106
{30} m<e>a do<m>na Sancja dedit p<ro> anima sua domui hospitalis. Predictam itaq<ue>
muera<m> uendo t<ibi>; cum sua domo. & cu<m> introitu. & exitu. & cum om<n>ib<us>
p<er>tine<n>tijs suis. & hos .v morabetinos q<uo>s a te {31} pet<ro> camerario Accepi; dedi
p<ro> una uinea ap<u>d uarçenas. ad utilitate<m> dom<us> hospitalis. Et hec e<st> noticia
de ista muera. Jn die de t<er>cias postremeras. de t<er>cia & media. de .xij. odres unum
{32} Et in die de q<ui>ntas postremeras. de q<ui>nta & media. de .xij. odres unum. <Et> in
die de odreziellos. del medio pozo. de octauo odre. q<ua>ntum cadit int<er> m<e>os
germanos. ERA .Mª. ccª. xviiijª. {33} Regnante rege aldefonso in toleto. & burgis. & naggara
& in tota castella. Maiordom<us> regis rod<er>ic<us> gut<er>rez. Maiorin<us> regis.
lup<us> didaci de fit<er>o. Didaco semenez tene<n>te borouia. Petr<us> {34}
gutierrez[corregido sobre: t] tene<n>te poza de manu ei<us>. Maiorin<us> in tota borouia.
Martin<us> de la follia. Hij sunt testes isti<us> comparatio<n>is. Do<m>na Sancia de fridas.
[interlineado: t<esti>s] Do<m>no Pet<ro> de s<an>c>t>o mames. t<esti>s. Do<m>no Pet<ro>
de riola{35}zedo t<esti>s. de poza. martin<us> munioz. t<esti>s. Joh<anne>s ap<ri>l.
t<esti>s. Petr<us> aluus. t<esti>s. Gundisalu<us> martin<us> pr<es>b<ite>r. t<esti>s.
D<omi>nic<us> pet<ri> pr<es>b<ite>r. t<esti>s. Petr<us> sobrini pr<es>b<ite>r. t<esti>s.
Toto conceio de poza. t<esti>s. De uarçena. munio mu{36}nioz. t<esti>s. Petr<us> pelaez.
t<esti>s. Joh<anne>s dominguez. t<esti>s. Petr<us> sanci<us> pr<es>b<ite>r. t<esti>s. Toto
conceio de uarçena. t<esti>s. De cast<ri>ello de lenzes. Michael del p<ra>do. t<esti>s.
Gundisalu<us> pet<ri>. t<esti>s. Joh<anne>s lopez. t<esti>s. Gundisalu<us> {37}
pr<es>b<ite>r. t<esti>s. Toto co<n>ceio de cast<ri>ello de lenzes. t<esti>s. De infançones.
Martin<us> martini de uarzena. t<esti>s. Rud<er>ic<us> alfonso de cast<ri>ello de lenzes.
t<esti>s. Alfonso galindez de salas. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petrus camerarius comparavi de vobis filiis Iohannis Martini,
scilicet, de Maria Iohannis, et de Justa, et de Petro et de Ferrando, pro VII morabetinis,
illam terram de la Fonte de Villa, et est illa terra iuxta viam que vadit ad {2} Cisternam. Et
comparavi similiter in ipso sulco suam partem de ipsa terra de filiis de Domingo Martínez,
de Pelagio, et de Petro, et de Ferrando, et de Eugenia et de María pro V morabetinis. Et
comparavi similiter quartam partem de las casas de te Pelagio, filio de Domingo {3}
Martíneç, in illo solare de Fonte de Villa per IIIIor morabetinos. Et comparavi similiter in
pozo de Medianas tuam partem de te Pelagio de la muera, scilicet, quam habuisti de patre
tuo, videlicet, quartam partem tam in cabaña quam in muera in die de tercias primeras {4}
de las duas partes de la una la tercia una quantum cadit ad Pelagium cum suis germanis la
quarta; et in die de tercias postremeras de la una tercia quantum cadit ad Pelagium cum
suos germanos la quarta; et in die de quintas primeras de quinta et me{5}dia quantum
cadit ad Pelagium cum suos germanos la quarta; et in die de quintas postremeras in duas
quintas quantum cadit ad Pelagium cum suos germanos la quarta; et in die de odreziellos
in quarta parte quantum cadit ad Pelagim cum suos germanos la IIIIª; {6} et in die de
decem diebus in quarta parte quantum cadit ad Pelagium cum suos germanos la IIIIª; et de
die augusto exido usque in die Sancti Andree in die de septem diebus del medio pozo
107
quantum cadit ad Pelagium cum suos germanos la IIIIª; et de die {7} Sancti Andree usque
ad augusto exido de la media seisma de die de VII diebus quantum cadit ad Pelagium cum
suos germanos la IIIIª. Ego predictus camerarius feci hanc prenominatam comparationem
de te Pelagio cum sua entrada et sua exida in illa cabaña {8} et in illo pozo de Medianas et
dedi tibi Pelagio V morabetinos, et de isto precio nihil remansit por dare. Et comparavi
similiter de te María Martínez, germana de Domingo Martínez, et de Petro Martíneç et de
Iohanne Martíneç, totam tuam heredita{9}tem ab omni integritate, tam solarem quam
cabañam, cum sua muera et sua entrada et sua exida, et quicquid ad iam dictam
hereditatem pertinet, pro XX morabetinis, et de istis morabetinis nihil remansit por dare, et
est istud solare ad Sanctum Iustum {10} et ista cabaña est in loco qui dicitur Medianas,
videlicet, in die de tercias primeras de las dos partes de la una tercia de XII odres uno; et
de tercias postremeras de la una tercia la seisma; et in die de quintas primeras de quinta et
me{11}dia la seisma; et in die de quintas postremeras de las duas quintas la seisma; et in
die de odreziellos de la IIIIª la seisma; et in die de decem diebus de la quarta la seisma; et
de die de augusto exido usque in die Sancti Andree {12} del medio pozo la seisma; et de
die Sancti Andree usque ad augusto exido de la media seisma la seisma in die de VII
diebus. In Dei nomine. Ego Iuliana Dolquites, pro remedio anime mee et parentum
meorum, dono {13} monasterio Sancti Salvatoris Onie et vobis domno Petro camerario
totam meam partem de illa muera quam habeo in pozo de Medianas ab omni integritate,
et accepi de vobis domno Petro camerario VIIIº morabetinos quantum vobis {14} et mihi
placuit: in die de tercias primeras tercia pars dividatur in IIIIor partes, iterum quarta pars
dividatur in tres partes et de illis tribus tercia parte relicta de istis duabus partibus la
seisma; in die de quintas media Vª dividatur in IIIIor {15} partes, iterum IIIIª pars divisa in
tres partes; de istis tribus partibus, una parte relicta de duabus partibus que remanent, la
seisma; in die de odreçiellos quarta pars divisa minus VIIIª in IIIIor partes, iterum IIIIª pars
divisa {16} in tres partes; de istis tribus una parte relicta de duabus partibus que remanent
la seisma; in die de decem diebus IIII pars divisa in IIIIor partes, iterum quarta pars divisa
in tres partes; de istis duabus partibus la seisma; {17} in die de VII diebus de augusto exido
usque in die Sancti Andree media pars putei minus VI partes dividatur in IIIIor partes,
iterum IIIIª pars divisa in IIIes partes, relicta una parte de duabus partibus que remanent, la
seisma; de die {18} Sancti Andree usque in fine augusti mensis la media seisma divisa in
IIIIor partes, iterum IIIIª pars divisa in tres partes; de istis tribus partibus, una parte relicta
de duabus partibus que remanent, la seisma. {19} Sub era MªCCªXIIIª. Regnante rege
Aldefonso, filio regis Sancii, in Toleto, et in Burgis et in Extremis. Maiordomus regis
Rudericus Guterri. Lupus Didaci de Fitero existente merino regis. Comite Gundisalvo
dominante {20} Borovie. Munio Munioz tenente Poza. Abbate Iohanne c<ur>am gerente
oniensis congregationis. Testes istius comparationis sunt isti: Martinus Díaz de Canal
testis; Petrus Albus filius eius testis; Iohannes Domínguez de Cisterna testis; Domínico
Mar{21}tínez de Cisterna testis; Iohannes Martínez de Cistern testis; Martinus Munioz
testis; Iohannes Abril testis; Domínico Martínez de Fonte de Villa testis; Iulianus testis;
Domínico Munioz testis; Gundisalvo maiordomus de Puteo comitis testis; tot concej{22}o
de Poza tam viri quam mulieres sunt testes istius comparationis. In nomine Sancte et
Individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego Oveña et ego María, filie de
108
Domínico Martínez, vendimus tibi Petro Mar{23}tini camerario oniensis monasterii
nostram partem illarum domorum de Fonte de Villa cum sua intrada et sua exida et cum
sua hera ab omni integritate pro VIIIª morabetinis et VI toradas de sal, scilicet, {24} in villa
que vocatur Poza. Et ego similiter Assensio vendo vobis Petro Martini camerario totam
illam partem quam ego comparavi de Petro Domínguez, filio de Dominico Martínez, de
eisdem domibus {25} cum sua hera, pro duobus morabetinis, et una terra que est in loco
nominato Subtus casa de Iohanne Apostoli. Era MªCCªXVª. Regnante rege Aldefonso in
Toleto, et in Burgis, et in Conca, et in Extremis {26} et in tota Castella. Petro Roderici
dominante Borovia et Nájara. Garsea Ruderici Pozam tenente de manu eius. Maiordomus
regis Rudericus Gutérrez. Maiorinus regis Lupus Didaci de Fitero. Isti sunt testes istius
{27} comparationis: Dominicus Martínez de Fonte de Villa testis; Dominicus Munioz testis;
Iohannes April testis; Martinus Munioz testis; Petrus Albus testis; Gundisalvus Martínez
presbiter testis; Pelagius Domínguez testis; toto concejo {28} de Poça tam viri quam femine
sunt testes istius comparationis. Principium scripti maneat sub nomine Cristi. Ego Marina
ancilla Cristi, filia Petri Enneconis de Várzena, cum consensu et voluntate {29} domini
Petri prioris de Eras et totius capituli Ierosolimitani hospitalis, vendo tibi Petro Martini
camerario oniensis monasterii illam mueram de pozo de Medianas que est in Poza, pro V
morabetinis, quam soror {30} mea domna Sancia dedit pro anima sua domui hospitalis.
Predictam itaque mueram vendo tibi cum sua domo et cum introitu et exitu et cum
omnibus pertinentiis suis et hos v morabetinos quos a te {31} Petro camerario accepi dedi
pro una vinea apud Várçenas ad utilitatem domus hospitalis. Et hec est noticia de ista
muera: in die de tercias postremeras de tercia et media de XII odres unum; {32} et in die de
quintas postremeras de quinta et media de XII odres unum; et in die de odreziellos del
medio pozo de octavo odre quantum cadit inter meos germanos. Era MªCCªXVIIIIª. {33}
Regnante rege Aldefonso in Toleto et Burgis et Nájara et in tota Castella. Maiordomus
regis Rodericus Gutérrez. Maiorinus regis Lupus Didaci de Fitero. Dídaco Seménez
tenente Borovia. Petrus {34} Gutiérrez tenente Poza de manu eius. Maiorinus in tota
Borovia Martinus de la Follia. Hii sunt testes istius comparationis: Domna Sancia de Fridas
testis; Domno Petro de Sancto Mamés testis; Domno Petro de Riola{35}zedo testis. De
Poza: Martinus Munioz testis; Iohannes April testis; Petrus Alvus testis; Gundisalvus
Martinus presbiter testis; Dominicus Petri presbiter testis; Petrus Sobrini presbiter testis;
Toto concejo de Poza testis. De Várçena: Munio Mu{36}nioz testis; Petrus Peláez testis;
Iohannes Domínguez testis; Petrus Sancius presbiter testis; Toto concejo de Várçena testis.
De Castriello de Lenzes: Micael del Prado testis; Gundisalvus Petri testis; Iohannes López
testis; Gundisalvus {37} presbiter testis; toto concejo de Castriello de Lenzes testis. De
infançones: Martinus Martini de Várzena testis; Rudericus Alfonso de Castriello de Lenzes
testis; Alfonso Galíndez de Salas testis.
CORHEN0054
AHN, Clero Secular_Regular, car. 276, n. 20
1177 s.m. s.d. (s.l. [Hermosilla, Burgos, España])
Probable copia del XIII. Permuta. Fernando Martínez y su mujer, Elvira Ruiz, ceden su
palacio de Hermosilla y ciertas tierras a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad
Juan a cambio de las heredades que el monasterio posee en dicho lugar.
Pergamino, 170 x 310 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
109
{1} JN dei no<m>i<n>e. Ego fredinandus martini. & uxor mea eluira roiz spontanea
n<ost>ra uoluntate. p<ro>remedio animaru<m> n<ost>raru<m> donamu<s> & co<n>{2}cedimu<s>. eccl<esi>e s<an>c<t>i saluatoris onie. tibiq<ue> ioh<ann>i abb<at>i. &
monachis ibidem deo seruientib<us>. illud n<ost>r<u>m palaciu<m> q<uo>d abemu<s> in
formosiella iuxta barriu<m> {3} q<uo>d dicitur de prato. hoc q<ui>dem donam<us> iure
h<er>editario i<n>p<er>petuu<m>. cu<m> om<n>i t<er>ra i<n> qua hedificatu<m> e<st>.
sicuti ipsa p<er>tinez ad illud palaciu<m> & cu<m> exitu {4} suo & cu<m> area. Pret<er>
hoc damu<s> illam sernam que fuit aluari didaci. que e<st> iuxta t<er>ram. quam
co<m>parauit eluira pet<ri> de t<er>esa oueguez. & {5} uineam qua<m>dam scilicet
malleolu<m> de couilla que e<st> iuxta uiam que p<er>git a pedragas & ortum qui e<st>
ante ipsum pasum palaciu<m> iuxta t<er>ram {6} s<an>c<t>i emiliani. Et ego ioh<anne>s
abbas cu<m> uoluntate & co<n>sensu toti<us> oniensis capituli dam<us> &
co<n>cedim<us> t<ibi> fredina<n>do martini illam n<ost>ra<m> tota<m> h<er>editatem {7}
quam habem<us> in formosiella pret<er> illud q<uo>d ioh<anne>s abbas p<re>decesor
m<eu>s dedit de p<re>dicta h<er>editate collaciis qui se tra<n>stuleru<n>t in ius &
dominiu<m> {8} eccl<esi>e n<ostr>e. & cu<m> ista h<er>editate damu<s> t<ibi> illas uineas
quas habem<us> in termino de la uidiziella. hanc <er>g<o> h<er>editatem habeas
om<n>ib<us> dieb<us> {9} uite tue cu<m> om<n>i iure suo scilicet cu<m> solarib<us> &
collaciis. & aliis possessionib<us> & om<n>e seruiciu<m> q<uo>d debent facere onie<n>si
abb<at>i a m<odo> t<ibi> faci{10}ant. Et quiq<ui>d de cetero i<n> predicta uilla deo
p<ro>picio adq<ui>rere pot<er>im<us> du<m> uixeris simil<ite>r t<ibi> co<n>cedim<us>.
hanc u<ero> donacionem quam t<ibi> facim<us> {11} tali pactu uolum<us> consist<er>e &
p<ro>ced<er>e. ut tam hec que t<ibi> dam<us> ut p<re>missum e<st> quam illa que tu &
uxor tua donauistis nob<is>. posideas & te-{12}neas cu<n>tis uite tue dieb<us>. &
sing<u>lis an<n>is de tua & de n<ost>ra h<er>editate decimas nob<is> p<er>soluas. Post
mortem u<ero> tua<m> si antequam {13} uxor tua decesseris ipsa restituat p<re>dictam
h<er>editatem quam t<ibi> damus. & illam quam ambo dedistis eccl<esi>e oniensi. cu<m>
.vª. {14} parte toci<us> mobilis q<uo>d in morte tua hab<er>e constit<er>it. Facta carta. eRa
.Mª. ccª. xvª. Regna<n>te rege aldefonsso in toleto. & {15} b<ur>gis & p<er> om<n>e
extrematura<m>; Roderico guterrez existente curie Regis maiordomo. Didacus lupi
do<mina>ns borouie. Lop diaz {16} Regis maiorinu<s>. Gu<n>disaluus pet<ri> de
fermosiella. t<esti>s. Gundisaluus martini. t<esti>s. Garsias caluo. t<esti>s. Sanciu<s> sancii
{17}. t<esti>s. Petro gico. t<esti>s. Joh<anne>s crispo. t<esti>s. Marti<n> tellez. t<esti>s. Tot
el conceio de fermosiella. t<esti>s;
PRESENTACIÓN CRÍTICA
110
{1} In Dei nomine. Ego Fredinandus Martini et uxor mea Elvira Roíz, spontanea nostra
voluntate, pro remedio animarum nostrarum, donamus et con{2}cedimus ecclesie Sancti
Salvatoris Onie, tibique Iohanni abbati et monacis ibidem Deo servientibus illud nostrum
palacium quod abemus in Formosiella iuxta barrium {3} quod dicitur de Prato. Hoc
quidem donamus iure hereditario in perpetuum cum omni terra in qua edificatum est,
sicuti ipsa pertinez ad illud palacium, et cum exitu {4} suo et cum area. Preter hoc damus
illam sernam que fuit Alvari Didaci, que est iuxta terram quam comparavit Elvira Petri de
Teresa Ovéguez, et {5} vineam quamdam scilicet malleolum de Covilla, que est iuxta viam
que pergit a Pedrajas, et ortum qui est ante ipsum pasum palacium iuxta terram {6} Sancti
Emiliani. Et ego Iohannes abbas, cum voluntate et consensu totius oniensis capituli, damus
et concedimus tibi Fredinando Martini illam nostram totam hereditatem {7} quam
habemus in Formosiella, preter illud quod Iohannes abbas, predecesor meus, dedit de
predicta hereditate collaciis qui se transtulerunt in ius et dominium {8} ecclesie nostre; et
cum ista hereditate damus tibi illas vineas quas habemus in termino de la Vidiziella. Hanc
ergo hereditatem habeas omnibus diebus {9} vite tue cum omni iure suo, scilicet, cum
solaribus, et collaciis, et aliis possessionibus et omne servicium quod debent facere oniensi
abbati a modo tibi faci{10}ant. Et quiquid de cetero in predicta villa Deo propicio adquirere
poterimus, dum vixeris similiter tibi concedimus. Hanc vero donacionem quam tibi
facimus {11} tali pactu volumus consistere et procedere, ut tam hec que tibi damus ut
premissum est quam illa que tu et uxor tua donavistis nobis, posideas et te{12}neas cuntis
vite tue diebus et singulis annis de tua et de nostra hereditate decimas nobis persolvas.
Post mortem vero tuam, si antequam {13} uxor tua decesseris, ipsa restituat predictam
hereditatem quam tibi damus et illam quam ambo dedistis ecclesie oniensi cum Vª {14}
parte tocius mobilis quod in morte tua habere constiterit. Facta carta era MªCCªXVª.
Regnante rege Aldefonso in Toleto, et {15} Burgis et per omne Extrematuram. Roderico
Gutérrez existente curie regis maiordomo. Didacus Lupi dominans Borovie. Lop Díaz {16}
regis maiorinus. Gundisalvus Petri de Fermosiella testis; Gundisalvus Martini testis;
Garsías Calvo testis; Sancius Sancii {17} testis; Petro Gico testis; Iohannes Crispo testis;
Martín Téllez testis; tot el concejo de Fermosiella testis.
CORHEN0055
AHN, Clero Secular_Regular, car. 276, n. 21
1177 s.m. s.d. (s.l. [Montejo de Cebas, Burgos, España])
Donación pro anima. Diego Martínez y su mujer, Juliana, donan al monasterio de San
Salvador de Oña y a su abad Juan un solar con todas sus heredades en Montejo de Cebas,
como compensación por los gastos que tuvieron en San Miguel de Clusia y en Montejo. En
la parte superior se observa un línea cortada de una escritura redactada por otra mano.
Pergamino, 180 x 490 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
111
{1} Jn no<m>i<n>e pat<ri>s & filij & sp<iritu>s s<an>c<t>i am<en>. Ego dididac<us> martini
& uxor m<e>a do<m>na iuliana p<ro> remedio animaru<m> n<ost>raru<m>. & p<ro>
expensis q<ua>s fecim<us> de reb<us> s<an>c<t>i saluatoris in s<an>c<t>o michaele de la
clusia & in montega nob<is> co<m>missis; dam<us> eccl<esi>e s<an>c<t>i saluatoris onie.
{2} & uob<is> do<m>no ioh<ann>i abb<at>i .j. solare in montega de ceuas q<uo>d d<icitu>r
solare de martin flaineç. q<uo>d e<st> situ<m> cont<ra> faciem eccl<esi>e s<an>c<t>i
emiliani. iuxta solare d<e> d<omi>nico martinez de la ribiella. dam<us> uob<is> ill<u>d
solare. cu<m> t<er>ris. & uineis. & cet<er>is h<er>editatib<us> o<mn>ib<us> {3} que ad
ipsu<m> solare p<er>tinent. cu<m> introitib<us> & exitib<us>. cu<m> ortis. & areis. &
lignor<um> defe<n>sis. p<ra>tis. pascuis. paludib<us>. arborib<us> fructuosis &
infructuosis. cu<m> montib<us> & fontib<us>. & o<mn>ib<us> suis p<er>tinentijs. ut sit
deinceps sub d<omi>nio oniensis eccl<esi>e i<n>p<er>petuu<m>. De h<er>edita{4}tib<us>
u<ero> q<ue> ad ipsu<m> solare p<er>tinent. ne aliq<ua>ndo obliuio<n>i t<ra>dant<ur>;
q<ua>sdam n<om>i<n>are curam<us>. uidelicet en las anrenas .j. t<er>ram iuxta uiam
publica<m>. & iuxta serna<m> eccl<esi>e. <Et> j. t<er>ram iuxta riuu<m>. ad uad<u>M de
carros. iuxta t<er>ra<m> de gonzaluo diaz. <Et> j. t<er>ra<m> el fele-{5}char. <Et> .j.
t<er>ra<m> q<ue> d<icitu>r del nogar. iuxta uia<m> publica<m>. <Et> .j. t<er>ra<m> quę
d<icitu>r la faza de los ceresos de laguna. <Et> .j. t<er>ra<m> a las q<ui>ntanas. <Et> .j.
t<er>ra<m> a las pennas & ex<it> ad uia<m> publica<m>. <Et> .j. t<er>ra<m> al maello
iuxta uinea<m> de gonzaluo diaz & ex<it> ad uiam {6} publica<m>. <Et> meditate<m> de .j.
t<er>ra q<ue> d<icitu>r alos figares. <Et> .j. t<er>ra<m> i<n> t<er>mino de los maiolos
subt<us> domos de pet<ro> munioz. & ex<it> ad uia<m> publica<m>. <Et> .j. t<er>ra<m>
q<ue> d<icitu>r emaiolo cascagoso. <Et> .j. uinea<m> q<ue> d<icitu>r rotunda<m>. <Et> .j.
uinea<m> q<ue> d<icitu>r de la estrada. <Et> .j. t<er>ra<m> {7} q<ue> d<icitu>r de la
estrada. & ex<it> ad uia<m> q<ue> uadit a las matas. <Et> .j. t<er>ra<m> q<ue> d<icitu>r de
la penna rotunda. <Et> .j. t<er>ra<m> q<ue> d<icitu>r de la paul. <Et> .j. linare q<uo>d
d<icitu>r a la ponteziella. <Et> .j. t<er>ra<m> al molar. <Et> .j. t<er>ra<m> al arroio de
s<an>c<t>i uieza. <Et> .j. t<er>ra<m> a congusta. {8} <Et> .j. uinea<m> q<ue> d<icitu>r sub
carrera. <Et> .j. t<er>ra<m> q<ue> d<icitu>r de ot<er>o iuxta terra<m> de dj[corregido sobre:
e]dago rama. <Et> ex alia parte. t<er>ra de Lop garciaz de fridas. <Et> .j. uinea<m> q<ue>
d<icitu>r de sepulcros iuxta t<er>ra<m> de gonzaluo diaz. <Et> .j. t<er>ram q<ue> d<icitu>r
a remolino & ex<it> ala espina. {9} <Et> .j. linare q<uo>d d<icitu>r de sepulcros. <Et> .j.
t<er>ram q<ue> d<icitu>r del foio. <Et> meditate<m> de .j. t<er>ra q<ue> d<icitu>r de la
rath. <Et> .ij. t<er>ras q<ue> dicunt<ur> del cascago. & .j. ear<um> ex<it> ala defesa. &
descendit ad uiam publica<m>. & alt<er>a descendit ad ujam publica<m> s<ed> no<n>
ex<it> ala defesa. {10} <Et> .j. t<er>ram q<ue> d<icitu>r alaual. <Et> .j. t<er>ram cu<m>
112
frutectis s<upe>r domu<m> de lop garsiaz. <Et> .j. faza q<ue> ascendit ab alio barrio &
coniungit<ur> solari p<re>dicto iuxta uia<m> publica<m>. <Et> .j. faza q<ue> d<icitu>r
ortal del rio. <Et> .j. casar iuxta riuu<m> q<uo>d dudu<m> fuerat solaR. {11} .<Et> .j. faza
q<ue> d<icitu>r de los nozedos. Jstas h<e>reditates & om<ne>s q<ue> ad p<re>dictum
solare p<er>tinent ad integ<ri>tate<m> dam<us> eccl<esi>e s<an>c<t>i saluatoris onie &
uob<is> do<m>no ioh<ann>i abb<at>i & successorib<us> u<est>ris ut po<s>sideatis eas
imp<er>petuu<m>. {12} Facta carta. ERA .Mª. ccª. xvª. Regnante rege adefonso in toleto &
burgis & in [tachado: tolaca] castella. Lupo didaci existente m<er>ino regis. Petr<us>
rod<er>ici tenente castella<m> uetula<m>. {a} {13} Garsia sangez de uilla escusa. T<esti>s.
{14} Didac<us> rama. T<esti>s. {15} Petr<us> garciez. T<esti>s. {16} Gonzaluo garsiez.
T<esti>s. {b} {13} Gutier roiz de rio. T<esti>s. {14} Sango lopez de barçina. T<esti>s. {15} Lop
garciez de frias. T<esti>s. {16} Don iordan de cuebze. T<esti>s. {c} {13} Lop fortunionez.
T<esti>s. {14} Gonzaluo m<a>rt<inez> pr<es>b<ite>r de pangusio. T<esti>s. {15} Pet<ro>
uechoz de s<an>c<t>a maria. T<esti>s. {16} Pet<ro> diaz. T<esti>s. {d} {13} D<omi>nico
ioh<an> de montego de s<an>c<t>o pet<ro>. T<esti>s. {14} Joh<an> ouechoz. T<esti>s. {15}
Marti<n> pedrez. T<esti>s. {16} Totum <con>cilium de montego. T<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Patris, et Filii et Spiritus Sancti, amen. Ego Didacus Martini et uxor mea
domna Iuliana, pro remedio animarum nostrarum et pro expensis quas fecimus de rebus
Sancti Salvatoris in Sancto Micaele de la Clusia et in Monteja nobis commissis, damus
ecclesie Sancti Salvatoris Onie {2} et vobis domno Iohanni abbati I solare in Monteja de
Cevas, quod dicitur solare de Martín Flaíneç, quod est situm contra faciem ecclesie Sancti
Emiliani iuxta solare de Domínico Martínez de la Ribiella. Damus vobis illud solare cum
terris, et vineis et ceteris hereditatibus, omnibus {3} que ad ipsum solare pertinent, cum
introitibus et exitibus, cum ortis, et areis et lignorum defensis, pratis, pascuis, paludibus,
arboribus fructuosis et infructuosis, cum montibus et fontibus et omnibus suis pertinentiis
ut sit deinceps sub dominio oniensis ecclesie in perpetuum. De heredita{4}tibus vero que
ad ipsum solare pertinent ne aliquando oblivioni tradantur quasdam nominare curamus,
videlicet: en las Anrenas I terram iuxta viam publicam et iuxta sernam ecclesie; et I terram
iuxta rivum ad vadum de carros iuxta terram de Gonzalvo Díaz; et I terram el Fele{5}char;
et I terram que dicitur del Nogar iuxta viam publicam; et I terram que dicitur la Faza de
los Ceresos de Laguna; et I terram a las Quintanas; et I terram a las Peñas et exit ad viam
publicam; et I terram al Maello iuxta vineam de Gonzalvo Díaz, et exit ad viam {6}
publicam; et meditatem de I terra que dicitur a los Figares; et I terram in termino de los
Majolos, subtus domos de Petro Munioz, et exit ad viam publicam; et I terram que dicitur
Emajolo Cascajoso; et I vineam que dicitur Rotundam; et I vineam que dicitur de la
Estrada; et I terram {7} que dicitur de la Estrada et exit ad viam que vadit a las Matas; et I
terram que dicitur de la Peña Rotunda; et I terram que dicitur de la Paúl; et I linare quod
dicitur a la Ponteziella; et I terram al Molar; et I terram al arroyo de Santi Vieza; et I terram
a Congusta; {8} et I vineam que dicitur sub Carrera; et I terram que dicitur de Otero, iuxta
terram de Dídago Rama; et ex alia parte terra de Lop Garcíaz de Fridas; et I vineam que
113
dicitur de Sepulcros iuxta terram de Gonzalvo Díaz; et I terram que dicitur a Remolino et
exit a la Espina; {9} et I linare quod dicitur de Sepulcros; et I terram que dicitur del Foyo; et
meditatem de I terra que dicitur de la Rat; et II terras que dicuntur del Cascajo, et I earum
exit a la defesa et descendit ad viam publicam, et altera descendit ad viam publicam sed
non exit a la defesa; {10} et I terram que dicitur a la Val; et I terram cum frutectis super
domum de Lop Garsíaz; et I faza que ascendit ab alio barrio et coniungitur solari predicto
iuxta viam publicam; et I faza que dicitur Ortal del Río; et I casar iuxta rivum quod dudum
fuerat solar; {11} et I faza que dicitur de los Nozedos. Istas hereditates et omnes que ad
predictum solare pertinent ad integritatem damus ecclesie Sancti Salvatoris Onie, et vobis,
domno Iohanni abbati et successoribus vestris, ut posideatis eas in perpetuum. {12} Facta
carta era MªCCªXVª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et Burgis et in Castella. Lupo
Didaci existente merino regis. Petrus Roderici tenente Castellam Vetulam. {a} {13} Garsía
Sánchez de Villaescusa testis; {14} Didacus Rama testis; {15} Petrus Garcíez testis; {16}
Gonzalvo Garsíez testis; {b} {13} Gutier Roíz de Río testis; {14} Sancho López de Bárcina
testis; {15} Lop Garcíez de Frías testis; {16} Don Jordán de Cuebze testis; {c} {13} Lop
Fortuñónez testis; {14} Gonzalvo Martínez presbiter de Pangusio testis; {15} Petr’Ovécoz
de Santa María testis; {16} Petro Díaz testis; {d} {13} Domínico Joán de Montejo de Santo
Petro testis; {14} Joán Ovécoz testis; {15} Martín Pédrez testis; {16} totum concilium de
Montejo testis.
CORHEN0056
AHN, Clero Secular_Regular, car. 276, n. 22
1179 s.m. s.d. (s.l. [Quintanaopio, Burgos, España])
Mixto (donación pro anima y donación post obitum). Pedro Martínez de Coas y su mujer,
Toda, donan toda su heredad en Quintanaopio a los monjes de San Salvador de Oña y a su
abad Juan quienes, a su vez, les conceden en prestimonio toda su heredad en San Vicente
en Caderechas, además de cuatro aranzadas de viña. Quirógrafo.
Pergamino, 337 x 370 mm
Emiliana Ramos Remedios
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Sub nomine s<an>c<t>e & indiuidue t<ri>nitatis. pat<ri>s & filij & sp<iritu>s
s<an>c<t>i. Ego petr<us> martini de choas cu<m> uxore m<e>a do<m>na toda. pro {2}
remedio animar<um> n<ost>rar<um> & parentum n<ost>ror<um>. dam<us> altari
S<an>c<t>i saluatoris oniê. & monachis ibidem d<e>o seruientib<us>. & uob<is> do<m>no
{3} ioh<ann>i abb<ati> & succesorib<us> u<est>Ris. totam h<er>editatem q<ua>m
habem<us> in quintana opio; de la foç en iuso. tam illam q<ua>m adq<ui>siuim<us> {4} a
Rege aldefoNso; q<ua>m illam que m<ihi> pet<ro> martini p<er>tinet de parentela mea.
Damus uob<is> illam ex integro; cum t<er>ris. uinei<s>. {5} pascuis. pratis. Riuis.
114
molendinis. cum omnib<us> suis t<er>minis & p<er>tinentijs. ut amodo eam iure
h<er>editario habeatis in p<er>pe{6}tuum. Jta tamen ut predictam h<er>editatem
omnib<us> dieb<us> uite n<ost>re possideamus. Post obitum u<ero> n<ost>r<u>m.
lib<er>a & absoluta {7} monasterio s<an>c<t>i Saluatoris remaneat. Ego u<ero> ioh<anne>s
abbas. cum consensu & voluntate totius congregationis oNiÊ. dono {8} uobis in
prestimonio. totam n<ost>ram h<er>editatem que p<er>tinet ad S<an>c<tu>m vincentium
in cadRechas. cum omnib<us> sujs p<er>ti{9}nentijs. Preterea de uineis damus uob<is>
.iiijor. arenzadas; quê uob<is> seRviaNT. {10} Facta carta donationis ERA. Mª. ccª. xvijª.
Regnante rege aldefoNso in toleTo. & in buRGis. & in naggara. & in {11} tota castella &
extrematura & in astuRijs. Comite doN Gomez tenente castellam uetulam. Pet<ro>
Rod<er>ici borovjaM. {12} Lupo didaci de fitero. existente meRiNo REGJS. {a} Garsia
gonzalueç de tamaio. T<esti>s. / Fer<r>an gonzaluez de samanzeles. T<esti>s. / Ferran
garciez de fontanizo. T<esti>s. / Pelagi<us> michaelez de cantabRana. T<esti>s. / Ferran
garciet de cantabRana. T<esti>s. {b} Martin St<e>ph<an>i. T<esti>s. / Michael de la
barguiella. T<esti>s. / Pet<ro> ioh<ann>es de la bega. T<esti>s. / Joh<anne>s nau<a>RRo.
T<esti>s. / Totu<m> conceggo de q<ui>ntana opio. T<esti>s. {c} Pet<ro> pedrez de rio.
T<esti>s. / Martin gut<er>reç de uilla escusa. T<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub nomine Sancte et Individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego Petrus
Martini de Coas cum uxore mea domna Toda, pro {2} remedio animarum nostrarum et
parentum nostrorum, damus altari Sancti Salvatoris Onie, et monacis ibidem Deo
servientibus, et vobis domno {3} Iohanni abbati et succesoribus vestris totam hereditatem
quam habemus in Quintana Opio, de la Foç en yuso, tam illam quam adquisivimus {4} a
rege Aldefonso quam illam que mihi Petro Martini pertinet de parentela mea. Damus
vobis illam ex integro cum terris, vineis, {5} pascuis, pratis, rivis, molendinis, cum
omnibus suis terminis et pertinentiis, ut amodo eam iure hereditario habeatis in
perpe{6}tuum ita tamen ut predictam hereditatem omnibus diebus vite nostre
possideamus. Post obitum vero nostrum, libera et absoluta {7} monasterio Sancti Salvatoris
remaneat. Ego vero Iohannes abbas, cum consensu et voluntate totius congregationis Onie,
dono {8} vobis in prestimonio totam nostram hereditatem que pertinet ad Sanctum
Vincentium in Cadrechas, cum omnibus suis perti{9}nentiis; preterea de vineis damus
vobis IIIIor arenzadas que vobis serviant. {10} Facta carta donationis era MªCCªXVIIª.
Regnante rege Aldefonso in Toleto, et in Burgis, et in Nájara, et in {11} tota Castella, et
Extrematura et in Asturiis. Comite don Gómez tenente Castellam Vetulam. Petro Roderici
Boroviam. {12} Lupo Didaci de Fitero existente merino regis.
{a} Garsía Gonzálveç de Tamayo testis.
Ferrán Gonzálvez de Samanzeles testis.
Ferrán Garcíez de Fontanizo testis.
Pelagius Micaélez de Cantabrana testis.
Ferrán Garcíet de Cantabrana testis.
{b} Martín Stephani testis.
Micael de la Barguiella testis.
Petro Iohannes de la Bega testis.
Iohannes Navarro testis.
Totum concejo de Quintana Opio testis.
{c} Petro Pédrez de Río testis.
Martín Gutérreç de Villaescusa testis.
115
CORHEN0057
AHN, Clero Secular_Regular, car. 277, n. 1
1180 s.m. s.d. (s.l. [¿localidad de Burgos?, ¿Burgos?, España])
Permuta. Juan, abad de San Salvador de Oña, con la aprobación de toda su congregación,
entrega una viña en El Peñueco, otras dos tierras y diez maravedís a Pedro García a
cambio de una viña en Bercea. Quirógrafo.
Pergamino 160 x 210 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Jn d<e>i n<omi>ne Ego ioh<anne>s d<e>i gr<ati>a oniensis eccl<esi>e abbas.
cum consensu & uoluntate toci<us> eiussde<m> {2} eccl<esi>e congretatio<n>is. facio
tecu<m> petre garciez <con>camiatione<m> p<ro> illa uinea q<ua>m habes en la cuesta {3}
de berzea in sulco del n<ost>ro magguelo. & do t<ibi> p<ro> ipsa uinea no<m>i<n>ata illud
petaciu<m> del pe<n>nueco. {4} & alios duos petacios de t<er>ra al uiuar. in sulco de tua
h<er>editate. & insup<er> .x. morabetinos. Ego u<ero> {5} pet<ro> garciez concedo &
<con>firmo ista<m> <con>camiatione<m>. uidelicet ut abbas onje possideat p<re>dicta<m>
{6} uinea<m> iure h<er>editario in p<er>petuu<m>. & ego & gen<er>atio m<e>a eode<m>
iure t<er>ras p<re> no<m>i<n>atas. {7} Facta carta <con>camiationis. ERA. Mª.CCª. XVIIJ..
Regnante rege aldefonso in toleto. & bur-{8}gis. & in tota castella. & in extremadura.
Didaco semenez tene<n>te borouia<m>. Don {9} lop de fitero existe<n>te m<er>ino regis.
Don porcet. t<esti>s. don d<omi>nico de artaule. t<esti>s. {10} don garcia de artaule.
t<esti>s. Joh<anne>s tellez. t<esti>s. Joh<anne>s uincentez. t<esti>s. Petro diaz. t<esti>s. {11}
Gonzaluo ferrandez. t<esti>s. Aluar<us> garciez. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Iohannes, Dei gratia oniensis ecclesie abbas, cum consensu et
voluntate tocius eiusdem {2} ecclesie congretationis, facio tecum Petre Garcíez
concamiationem pro illa vinea quam habes en la cuesta {3} de Bercea in sulco del nostro
majuelo, et do tibi pro ipsa vinea nominata illud petacium del Peñueco, {4} et alios duos
petacios de terra al vivar in sulco de tua hereditate et insuper X morabetinos. Ego vero {5}
Petro Garcíez concedo et confirmo istam concamiationem, videlicet, ut abbas Onie
possideat predictam {6} vineam, iure hereditario in perpetuum, et ego et generatio mea
eodem iure terras pre nominatas. {7} Facta carta concamiationis era MªCCªXVIII. Regnante
rege Aldefonso in Toleto, et Bur{8}gis, et in tota Castella et in Extremadura. Dídaco
Seménez tenente Boroviam. Don {9} Lop de Fitero existente merino regis. Don Porcet
testis; don Domínico de Artavle testis; {10} don García de Artavle testis; Iohannes Téllez
testis; Iohannes Vincéntez testis; Petro Díaz testis; {11} Gonzalvo Ferrández testis; Alvarus
Garcíez testis.
116
CORHEN0058
AHN, Clero Secular_Regular, car. 277, n. 2
1180 s.m. s.d. (s.l. [¿Quintana?, Burgos, España)]
Donación pro anima remuneratoria. Rodrigo Sánchez dona a los monjes de San Salvador de
Oña y a su abad Juan diversas heredades en la merindad de Castilla la Vieja a cambio 127
maravedís recibidos del abad.
Pergamino, 195 x 350 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sub xp<ist>i no<m>i<n>e ei<us>q<ue> ineffabili clem<en>tia. Ego rod<eri>c<us> Sancij
p<ro> remedio a<n>i<m>e mee & mat<ri>s mee & o<mn>ium parentu<m> m<e>or<um>. &
p<ro>. c. xx.vij. morabetinis q<uo>s accepi {2} a uob<is> &uos abbas ioh<anne>s m<ihi>
dedistis. do ad monast<er>iu<m> S<an>c<t>i Saluatoris onie & uob<is> abb<at>i ioh<ann>i
& monachis ibi d<e>o Seruientib<us>. illas h<er>editates quas habeo i<n> castella uet<er>i.
s**{3}licet uno solar i<n> bara<n>da c<um> sua h<er>editate. & c<um> illa h<er>editate
q<ue> e<st> i<n> gayangos de oro andres. & alios. ij. solares q<ui> s<un>t i<n> q<ui>ntana
c<um> o<mn>ib<us> suis h<er>editatib<us>. & illa<m> h<er>editate<m> q<ue> e<st> {4}
i<n> ead<em> uilla q<ue> p<er>tinet ad palaciu<m>. & aliud solar in s<an>c<t>i tyrs. de
michael eiha uidez. c<um> sua h<er>editate. & c<um>illa h<er>editate de faediello. & alios.
tres. solares in lozares. c<um> {5} o<mn>ib<us> suis h<er>editatib<us>. & aliud solar i<n>
muneo c<um> sua h<er>editate. & illa h<er>editate q<ua>m habeo i<n> q<ui>ntana maria.
simil<ite>r & ill<u>d solar q<uo>d e<st> i<n> fontanizo. & tenet do<m>na ozen{6}da. &
illud solar q<uo>d e<st> i<n> bascu<n>nolos dela aldea. c<um> illa h<er>editate de palacio.
Ego rod<er>ic<us> Sanggez dono & <con>firmo & ins<upe>r roboro. illas h<er>editates
sup<ra>d<i>c<t>as {7} c<um> montib<us> & fontib<us> uob<is> abb<at>i ioh<anni>s. i<n>
p<re>sentia de don lop de mena. & cora<m> testib<us>. Petr<us> carro. t<esti>s. <Et> duo
filij ei<us>. don nu<n>no. & do<m>no, Martino. t<esti>s. <Et> al{8}uar lopez & f<rate>r
ei<us> lop lopez. & petr<us> pelaiz la uiegga. <Et> don lop de la pont. <Et> marti<n>
117
gonzaluez. <Et> roic diaz. <Et> gonzaluo diaz f<rate>r ei<us>. o<mne>s testes istar<um>
s<un>t {9} h<er>editatu<m>. don lop de mena fidiador de otorgar & de sanar anno & dia
istas h<er>editates. Ego rod<eri>c<us> sanggez tale<m> <con>uenie<n>tia<m> c<um>
abb<at>e oniensi & {10} monachis ei<us>d<em> monast<er>ij facio & <con>firmo. ut si
aliq<uo> t<em>p<o>r<e> ego uoluero illas sup<ra>d<i>c<t>as h<er>editates recup<er>are in
dieb<us> m<e>is reddam illos .c.xx.vij. aureos abb<at>i {11} oniense & recup<er>em eas.
Simil<ite>r si filiu<m> h<ab>uero in legj[corregido sobre: e]tima muliere & uoluerit
abstrah<er>e det abb<at>i oniensj[corregido sobre: e] u<e>l monachis hos .c. xxvij. aureos
{12} & recup<er>et. <Et> dedi uob<is> abb<at>i p<er> manu<m> m<e>am petru<m>
pelagiu<m> & rod<er>ic<us> martinet q<ui> uos mitt<er>ent i<n> ip<s>as h<er>editates.
<Et> ego rod<er>ic<us> martinez. misi do<m>nu<m> rod[corregido sobre: l]<er>ic<um> {13}
de tellada. i<n> illa h<er>editate de q<ui>ntana cora<m> testib<us>. Garcia pedrez. t<esti>s.
Petr<us> garciez el m<eri>no. t<esti>s. Gut<er>r<us> de nofue<n>tes. Petr<us> diaz de
q<ui>ntana t<esti>s. Garcia pedrez de {14} ual t<esti>s. D<omi>nic<us> de foz c<ri>spe
t<esti>s. Petr<us> martinez de q<ui>ntana. t<esti>s. Petr<us> maior t<esti>s. Marti<n>
ferrandez. Lop de ual de cesura. t<esti>s. {15} Facta carta. era. Mª. CCª. XVIIJª. Regnante
rege aldefonso in toleto & burgis & naggara & i<n> tota castella. Comite don gomez.
tene<n>te castella<m> {16} uetula<m>. Lup<us> didaci existe<n>te m<eri>no regis. &
d<omi>nante borouia<m>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub Cristi nomine eiusque ineffabili clementia. Ego Rodericus Sancii, pro remedio
anime mee, et matris mee et omnium parentum meorum, et pro CXXVII morabetinis quos
accepi {2} a vobis et vos abbas Iohannes mihi dedistis, do ad monasterium Sancti Salvatoris
Onie, et vobis abbati Iohanni et monacis ibi Deo servientibus illas hereditates quas habeo
in Castella Veteri, s<ci>{3}licet, uno solar in Baranda cum sua hereditate et cum illa
hereditate que est in Gayangos de Oro Andrés, et alios II solares qui sunt in Quintana cum
omnibus suis hereditatibus, et illam hereditatem que est {4} in eadem villa que pertinet ad
Palacium, et aliud solar in Sancti Tirs de Micael Echavídez cum sua hereditate et cum illa
hereditate de Faediello, et alios tres solares in Lozares cum {5} omnibus suis hereditatibus,
et aliud solar in Muneo cum sua hereditate, et illa hereditate quam habeo in Quintana
María similiter, et illud solar quod est in Fontanizo et tenet domna Ozen{6}da, et illud
solar quod est in Bascuñolos de la Aldea cum illa hereditate de Palacio. Ego Rodericus
Sánchez dono et confirmo et insuper roboro illas hereditates supradictas {7} cum montibus
et fontibus vobis abbati Iohannis, in presentia de don Lop de Mena et coram testibus:
Petrus Carro testis; et duo filii eius, don Nuño et domno Martino, testes; et Ál{8}var López
et frater eius Lop López; et Petrus Peláiz la Vieja; et don Lop de la Pont; et Martín
Gonzálvez; et Roíc Díaz; et Gonzalvo Díaz, frater eius; omnes testes istarum sunt {9}
hereditatum. Don Lop de Mena fidiador de otorgar et de sanar año e día istas hereditates.
Ego Rodericus Sánchez talem convenientiam cum abbate oniensi et {10} monacis eiusdem
monasterii facio et confirmo ut si aliquo tempore ego voluero illas supradictas hereditates
recuperare, in diebus meis reddam illos CXXVII aureos abbati {11} oniense et recuperem
118
eas. Similiter, si filium habuero in legitima muliere et voluerit abstrahere, det abbati
oniensi vel monacis hos CXXVII aureos {12} et recuperet. Et dedi vobis abbati per manum
meam Petrum Pelagium et Rodericus Martínet qui vos mitterent in ipsas hereditates. Et
ego Rodericus Martínez misi domnum Rodericum {13} de Tellada in illa hereditate de
Quintana coram testibus: García Pédrez testis; Petrus Garcíez el merino testis; Guterrus de
Nofuentes; Petrus Díaz de Quintana testis; García Pédrez de {14} Val testis; Dominicus de
Foz Crispe testis; Petrus Martínez de Quintana testis; Petrus Mayor testis; Martín
Ferrández; Lop de Val de Cesura testis. {15} Facta carta era MªCCªXVIIIª. Regnante rege
Aldefonso in Toleto, et Burgis, et Nájara et in tota Castella. Comite don Gómez tenente
Castellam {16} Vetulam. Lupus Didaci existente merino regis et dominante Boroviam.
CORHEN0059
AHN, Clero Secular_Regular, car. 277, n. 4
1182 s.m. s.d. (s.l. [¿Palacios de la Sierra?, Burgos, España])
Donación pro anima. El conde Gonzalo dona a Juan, abad del monasterio de San Salvador
de Oña, diversas heredades en Palacios y otros lugares. Quirógrafo.
Pergamino 175 x 290 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} In d<e>i no<min>e. Ego Gundissaluus comes obligo pignori uob<is>
do<m>no ioh<ann>i abb<at>i onie. tota<m> h<er>editate<m> q<ua>m habeo in palacijs. {2}
& sup<er> serra<m>. & in q<u>intana meián. & in uerezosa. & in castella uetula. & illa<m>
q<ua>m abstraxistis a pignore; de sancio {3} ferrandez. q<ua>m ipse tenuerat
suppignorata<m>; p<ro> .xl. aureis. & manuposta<m> de uillauerde cu<m> t<er>cia parte
h<er>editatis ei<us>de<m> {4} uille. q<ua>m m<ihi> ded<er>atis tene<n>da<m>
o<mn>ib<us> dieb<us> m<e>is; p<ro> co<m>mutatione de uilla denia. Jsta o<mn>ia obligo
uob<is> pignori. p<ro> .ccctis. xxj. au{5}reo. Sup<ra>dicta<m> u<ero> h<er>editate<m>
scilicet de palacijs. cu<m> domib<us> m<e>is que ibide<m> su<n>t. cu<m> t<er>ris. cu<m>
uineis. cu<m> solarib<us> p<o>p<u>latis & n<on> p<o>p<u>latis. {6} cu<m> p<ra>tis.
cu<m> pascuis. molinis. cu<m> introitib<us>. & exitib<us>. i<n> montib<us> & in
fontib<us>. & o<mn>ib<us> p<er>tinentijs suis. & manuposta<m> de uilla uerde {7} cu<m>
h<er>editate p<re>dicte eiusde<m> uille. dono & concedo p<ro> remedio anime mee
monast<er>io s<an>c<t>i Saluatoris onie. & uob<is> do<m>no ioh<ann>i abb<at>j. {8} tali
conditione. ut si ea abstraha<m> a pignore siue non. post obitu<m> m<eu>m remanea<n>t
lib<er>a & absoluta parit<er> cu<m> uilla denia {9} & la uith. & h<er>editate q<ua>m
adq<ui>siui incartata<m> a rege in uesga. & cu<m> o<mn>ib<us> que in t<er>minis
eiusde<m> uesga. & in t<er>minis de ca la{10}forrilla adq<u>isiui. & adq<u>irere potuero.
monast<er>io p<re>dicto; & uob<is> in p<er>petuum. Et de istis h<er>editatib<us>
119
no<m>i<n>atis. scilicet de pa{11}lacijs. & de manuposta. & h<er>editate de uilla uerde. &
de uilla denia. & de la uith. & de uesga. & de calaforrilla. post obi{12}tu<m> m<eu>m;
nemini respondeatis. De cet<er>is tantu<m>m<od>o filie mee heluire gonzaluez
respondete. si eas a pignore abstrah<er>e uo{13}luerit. Facta carta. eRA. Mª. CCª. XXª.
Regnante rege aldefonso in toleto & burgis & naggera & in tota castella & ex{14}trematura.
Roic gut<er>rez existe<n>te maiordomo regis. Lupo didaci de fitero merino maiore. Roic
pedrez de ueruiesca. t<esti>s. {15} Don oriolo. t<esti>s. Sanz pedrez de ual. t<esti>s.
Marti<n> Roiz de carcedo. t<esti>s. Ferrant gonzaluez gen<er> garcie garciez. t<esti>s.
Petr<us> pedrez {16} el cortes. t<esti>s. Pardo. t<esti>s. Petr<us> mart<in> de pant corbo.
t<esti>s. Michael uelaschez de uilla noua. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Gundissalvus comes obligo pignori vobis domno Iohanni abbati
Onie totam hereditatem quam habeo in Palaciis, {2} et super serram, et in Quintana Meján,
et in Verezosa et in Castella Vetula, et illam quam abstraxistis a pignore de Sancio {3}
Ferrández quam ipse tenuerat suppignoratam pro XL aureis, et manupostam de Villa
Verde cum tercia parte hereditatis eiusdem {4} ville quam mihi dederatis tenendam
omnibus diebus meis pro commutatione de Villa Denia. Ista omnia obligo vobis pignori
pro CCCtis XXI au{5}reo. Supradictam vero hereditatem, scilicet, de Palaciis cum domibus
meis que ibidem sunt, cum terris, cum vineis, cum solaribus populatis et non populatis, {6}
cum pratis, cum pascuis, molinis, cum introitibus et exitibus, in montibus et in fontibus, et
omnibus pertinentiis suis, et manupostam de Villa Verde {7} cum hereditate predicte
eiusdem ville dono et concedo pro remedio anime mee monasterio Sancti Salvatoris Onie
et vobis domno Iohanni abbati, {8} tali conditione ut si ea abstraham a pignore sive non
post obitum meum remaneant libera et absoluta pariter cum Villa Denia {9} et la Vith, et
hereditate quam adquisivi incartatam a rege in Vesga, et cum omnibus que in terminis
eiusdem Vesga et in terminis de Cala{10}forrilla adquisivi et adquirere potuero monasterio
predicto et vobis in perpetuum. Et de istis hereditatibus nominatis, scilicet, de Pa{11}laciis
et de manuposta, et hereditate de Villa Verde, et de Villa Denia, et de la Vith, et de Vesga
et de Calaforrilla post obi{12}tum meum nemini respondeatis. De ceteris tantummodo filie
mee Elvire Gonzálvez respondete si eas a pignore abstraere vo{13}luerit. Facta carta era
MªCCªXXª. Regnante rege Aldefonso in Toleto, et Burgis, et Nágera, et in tota Castella et
Ex{14}trematura. Roíc Gutérrez existente maiordomo regis. Lupo Didaci de Fitero merino
maiore. Roíc Pédrez de Verviesca testis; {15} don Oriolo testis; Sanz Pédrez de Val testis;
Martín Roíz de Carcedo testis; Ferrant Gonzálvez, gener Garcíe Garcíez, testis; Petrus
Pédrez {16} el Cortés testis; Pardo testis; Petrus Martín de Pant Corbo testis; Micael
Velásquez de Villa Nova testis.
CORHEN0060
AHN, Clero Secular_Regular, car. 277, n. 5
1182 s.m. s.d. (s.l. [¿Tamayo?, Burgos, España])
Compraventa. Diego Pédrez de Tamayo y su mujer doña Sancha venden a Juan, abad del
monasterio de San Salvador de Oña, los solares que tienen en Tamayo a cambio de treinta
maravedís, varios bienes y un permiso de molienda.
Pergamino 280 x 225 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Javier Rodríguez Molina
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
120
{1} Jn d<e>i nomine. Ego didacus pedrez de thamayo parit<er> cum vxore mea do<m>na
Sancia. {2} uendem<us> uob<is> do<m>no ioh<ann>i abb<at>i & successorib<us> u<est>ris.
n<ost>ros solares quos habem<us> in thamayo. {3} cum t<er>ris. uineis. p<ra>tis. pascuis.
riuis. ortis. cum montib<us> & fontib<us>. cum introitib<us> & exitib<us>. q<ua>n{4}tum
hodie habem<us>. & q<ua>ntum deinceps habere pot<er>imus; p<ro> .xxxª. morabetinos
quos {5} uos p<ro> nobis dedistis. & p<ro> calumpnijs quas fecim<us>. & non potuim<us>
p<er>soluere. Et hec o<mn>ia {6} tali pacto uob<is> damus. ut omnia ista p<rae>nominata
sint sub d<omi>nio onie. iure heredita{7}rio in p<er>petuum. Ego ioh<anne>s d<e>i
gr<ati>a abbas. cum consensu oniensis capituli. damus tibi {8} didaco peidrez parit<er> et
uxorj [corregido sobre: uxore] tuae do<m>nae Sanciae. p<ro> eo q<uo>d roborastis uos cum
u<est>ra {9} hereditate oniensi monasterio. & p<ro> isto mercato quod uob<is>cum mercati
sumus. unum {10} bouem. & unam uineam que e<st> circa Arroyo. que discurrit de
canalegga a uesga. & ex {11} Alia parte uia publica. & ex alt<er>a parte. t<er>ra de martin
moszo. Et similit<er> dam<us> uno pedaszo {12} de t<er>ra en maszanar de uiziana. Et in
q<ui>ndeci<m> q<ui>ndecim dieb<us>; die q<ui>nta f<e>r<i>a in molino me{13}diano
una<m> uice<m> nocte & die. & damus uob<is> ipsos solares p<rae>nominatos quos uos
uendi{14}distis nob<is>. cum om<n>i sua h<er>editate. Tali pacto hec omnia sc<ri>pta
uob<is> dam<us>. q<uo>d tam {15} uos q<ua>m filij u<est>ri. & filij filior<um>
u<est>ror<um>. quj sub d<omi>nio [interlineado: onie] e<ss>e uoluerint. possideant illud
iure he{16}reditario. Sin aut<em> dimitta<n>t omnia que uos uendidistis. nob<is>. & nos
dedim<us> uob<is> in roboratio{17}ne. & eant qua parte uoluerint. Et damus uob<is>
tale<m> fuerum. q<uo>d p<er>soluatis abb<at>j onie .ij. solj{18}dos uno quoq<ue> anno. De
sup<ra>dicta itaq<ue> hereditate damus uob<is> licentia<m> uendendi cuj uolue{19}ritis
qui sint sub d<omi>nio onie. sed tam<em> licentia accepta a cellaerario. {20} Facta carta.
ERA .Mª. ccª. xxª. Regnante rege aldefonso in toleto & burgis. & naggera & in tota castella.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Didacus Pédrez de Tamayo pariter cum uxore mea domna Sancia
{2} vendemus vobis domno Iohanni abbati et successoribus vestris nostros solares quos
habemus in Tamayo, {3} cum terris, vineis, pratis, pascuis, rivis, ortis, cum montibus et
fontibus, cum introitibus et exitibus, quan{4}tum hodie habemus et quantum deinceps
habere poterimus pro XXXª morabetinos, quos {5} vos pro nobis dedistis et pro calumniis
121
quas fecimus et non potuimus persolvere. Et hec omnia {6} tali pacto vobis damus ut
omnia ista prenominata sint sub dominio Onie iure heredita{7}rio in perpetuum. Ego
Iohannes, Dei gratia abbas, cum consensu oniensis capituli damus tibi {8} Dídaco Péidrez
pariter et uxori tue domne Sancie, pro eo quod roborastis vos cum vestra {9} hereditate
oniensi monasterio et pro isto mercato quod vobiscum mercati sumus, unum {10} bovem
et unam vineam que est circa arroyo que discurrit de Canaleja a Vesga, et ex {11} alia parte
via publica, et ex altera parte terra de Martín Moço. Et similiter damus uno pedaço {12} de
terra en maçanar de Viziana. Et in quindecim quindecim diebus, die quinta feria, in
molino me{13}diano unam vicem nocte et die, et damus vobis ipsos solares prenominatos
quos vos vendi{14}distis nobis cum omni sua hereditate. Tali pacto hec omnia scripta vobis
damus quod tam {15} vos quam filii vestri et fili filiorum vestrorum qui sub dominio Onie
esse voluerint possideant illud iure he{16}reditario. Sin autem dimittant omnia que vos
vendidistis nobis et nos dedimus vobis in roboratio{17}ne et eant qua parte voluerint. Et
damus vobis talem fuerum quod persolvatis abbati Onie II soli{18}dos, uno quoque anno.
De supradicta itaque hereditate damus vobis licentiam vendendi cui volue{19}ritis qui sint
sub dominio Onie sed tamem licentia accepta a cellerario. {20} Facta carta era MªCCªXXª.
Regnante rege Aldefonso in Toleto, et Burgis, et Nagera et in tota Castella.
CORHEN0061
AHN, Clero Secular_Regular, car. 277, n. 6
1183 s.m. s.d. (s.l. [localidad de Las Merindades, Burgos, España])
Donación. El conde Fernando Núñez, Álvaro Núñez, Gonzalo Núñez y doña Leonor
donan al convento de San Salvador de Oña y a su abad Juan las heredades que tienen en
Castilla la Vieja. Quirógrafo.
Pergamino 250 x 255 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>j no<m>i<n>e. Ego fredinand<us> comes. & Ego aluar<us> nunnj. & Ego
Gundissalu<us> nunnez. & Ego do<m>na Alienor {2} donam<us> & concedim<us>
Monasterio s<an>c<t>i Saluatoris honie & uob<is> do<m>no joh<ann>i abb<at>j. &
conuentij ibidem d<e>o {3} seruienti & u<est>ris successorib<us> tota<m> n<ost>ram
h<er>editatem q<ua>m habem<us> in castella uetula usq<ue> in petra lada. Donam<us> {4}
siquidem uob<is> q<ua>ntum habem<us> in Varzina. & in Zangandeys. & in Ranera. & in
s<an>c<t>o Tyrso. & in {5} Quintana. & jn Villa mezán. & in Baranda. & q<ua>ntum ad
p<re>texata<m> hereditate<m> p<er>tinet; que dicit<ur> de los {6} cuemdes; in om<n>j
memorato t<er>mino. cum solarib<us> p<o>p<u>latis et heremis. cu<m> riuis &
molendinis. cum {7} introitib<us> & exitib<us>. & cu<m> om<n>ib<us> p<er>tinentijs. &
directurjs suis; q<ua>ntu<m> ibj potueritis inuenire. Hoc {8} totu<m> uob<is> donam<us>
122
& concedim<us>; iure hereditario irreuocabilit<er> possidendum. p<ro> restauratione
domorum de {9} valdiuerso quas frat<er> n<oste>r Comes Fredinand<us> tenebat<ur>
recup<er>are. quas uos rogatu illi<us> & n<ost>ro rehe{10}dificatis. Et ego Joh<anne>s
honiensis abbas p<er> mandatu<m> Regis Aldefonsi accipio hanc hereditatem. {11} ut
honiensis eccl<es>ia iure hereditario possideat. tali conditione. ut faciam sup<ra>
memoratas domos {12} Rud<er>icj sancij; que sunt jn ualdiuerso. quas Comes
fredinand<us> tenebat<ur> rehedificare & non poterat. {13} Et ego Comes Fredinand<us>
& Ego aluar<us> nu<n>nez. &. Ego Gundissalu<us> nu<n>nez. & Ego do<m>na alienor.
dam<us> uob<is> do<m>no {14} Joh<ann>i abb<at>j & conuentuj s<an>c<t>i Saluatoris
fiadores de redrar & de sanar hanc hereditate<m> ad foru<m> t<er>re; {15} do<m>nu<m>
Lupum de fitero merinu<m> regis. & do<m>nu<m> Oriolum. {16} Facta carta. ERA. Mª.
CCª. xxª. jª. Regnante rege Aldefonso in toleto & in tota castella. {17} Et ego Rex
aldefons<us> huic facto interfuj. & fieri iussi. & sum inde testis. & concedo & <con>firmo.
{18} Et ego Comes fredinand<us> & Ego aluar<us> nu<n>nez. & Ego gundissalu<us>
nu<n>nez. & ego do<m>na alienor hanc carta<m> {19} q<ua>m fieri iussim<us>.
<con>cedim<us> & <con>firmam<us>. Et siquis ex n<ost>ro u<e>l alieno gen<er>e hanc
carta<m> infringere uel {20} diminuere uoluerit. ira<m> d<e>i om<ni>p<otent>is plenarie
incurrat & sit sepultus in infernu<m> cu<m> iuda traditore {21} & ad parte<m> regis .Me.
aureos in cauto p<er>soluat. Comes Gundissalu<us>. t<esti>s. Rud<er>ic<us> sancij.
t<esti>s. Don {22} pet<ro> el mancebo t<esti>s. Didac<us> Lupj. t<esti>s. Martin<us>
pet<ri>. t<esti>s. Gundissalu<us> martinj t<esti>s. Didacus t<esti>s. {23} Petr<us>
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Fredinandus comes, et ego Alvarus Nuñi, et ego Gundissalvus
Núñez et ego domna Alienor {2} donamus et concedimus monasterio Sancti Salvatoris
Honie et vobis, domno Iohanni abbati, et conventii ibidem Deo {3} servienti et vestris
successoribus, totam nostram hereditatem quam habemus in Castella Vetula usque in
Petralada. Donamus {4} siquidem vobis quantum habemus in Varzina, et in Zangandéis, et
in Ranera, et in Santo Tirso, et in {5} Quintana, et in Villa Mezán et in Baranda, et quantum
ad pretexatam hereditatem pertinet que dicitur de los {6} Cuemdes in omni memorato
termino, cum solaribus populatis et heremis, cum rivis et molendinis, cum {7} introitibus
et exitibus, et cum omnibus pertinentiis et directuris suis, quantum ibi potueritis invenire.
Hoc {8} totum vobis donamus et concedimus iure hereditario irrevocabiliter possidendum
pro restauratione domorum de {9} Valdiverso, quas frater noster comes Fredinandus
tenebatur recuperare, quas vos rogatu illius et nostro ree{10}dificatis. Et ego Iohannes
honiensis abbas per mandatum regis Aldefonsi accipio hanc hereditatem {11} ut honiensis
ecclesia iure hereditario possideat, tali conditione ut faciam supra memoratas domos {12}
Ruderici Sancii que sunt in Valdiverso, quas comes Fredinandus tenebatur reedificare et
non poterat. {13} Et ego comes Fredinandus, et ego Alvarus Núñez, et ego Gundissalvus
Núñez et ego domna Alienor damus vobis, domno {14} Iohanni abbati et conventui Sancti
Salvatoris, fiadores de redrar e de sanar, hanc hereditatem ad forum terre {15} domnum
123
Lupum de Fitero merinum regis et domnum Oriolum. {16} Facta carta era MªCCªXXªIª.
Regnante rege Aldefonso in Toleto et in tota Castella. {17} Et ego rex Aldefonsus huic facto
interfui et fieri iussi, et sum inde testis, et concedo et confirmo. {18} Et ego comes
Fredinandus, et ego Alvarus Núñez, et ego Gundissalvus Núñez et ego domna Alienor
hanc cartam {19} quam fieri iussimus, concedimus et confirmamus. Et siquis ex nostro vel
alieno genere hanc cartam infringere vel {20} diminuere voluerit, iram Dei omnipotentis
plenarie incurrat et sit sepultus in infernum cum Iuda traditore, {21} et ad partem regis Me
aureos in cauto persolvat. Comes Gundissalvus testis; Rudericus Sancii testis; don {22}
Petro el mancebo testis; Didacus Lupi testis; Martinus Petri testis; Gundissalvus Martini
testis; Didacus testis; {23} Petrus.
CORHEN0062
AHN, Clero Secular_Regular, car. 277, n. 13
1188 s.m. s.d. (s.l. [¿Rioseras?, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña con su abad Pedro y su prior Rodrigo
entregan una tierra en Rioseras a Gutier Peláez a cambio de dos tierras en Villaverde.
Quirógrafo.
Micael (scripsit)
Pergamino 125 x 230 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Jn d<e>i nomine. Ego petr<us> dei gr<ati>a oniensis abbas. cu<m> uoluntate
prioris ruderici q<ui> e<st> d<omi>n<us> de {2} tellata. & cu<m> consensu toci<us>
n<ost>ri conuent<us>; facim<us> ca<m>bium cu<m> uos guter pelaez. Nos dam<us> {3}
uob<is> una<m> t<er>ram in rio deseras alos quadros. ex una parte allataneos filij de
martin fe-{4}lizes. &ex altera parte. uos guter pelaez. Et uos Guter pelaez dades ad nos
p<ro> ipsa t<er>ra. {5} duas t<er>ras in uilla uerde. una que e<st> alos cantos allat<us> de
illa t<er>ra de s<an>c<t>o claudio. & alia que {6} e<st> iuxta s<an>c<t>um romanu<m>
allat<us> de t<er>ra de domna iuliana. Et hec co<n>mutatio & istud ca<m>biu<m> {7}
firmu<m> maneat in p<er>petuu<m>. Facta carta. ERA Mª CCª XXª vjª. Regnante rege
Aldefonso in {8} toleto. & in burgis. & in toto suo regno. Ego petr<us> abbas. hanc
carta<m> qua<m> fieri iussi; co<n>firmo. {9} Ego roderic<us> p<ri>or. hanc carta<m>
confirmo. Petr<us> p<ri>or co<n>f<irmat>. D<omi>nic<us> camarari<us> co<n>f<irmat>.
Petr<us> elemosi{10}nari<us> co<n>f<irmat>. Et om<n>is conuent<us> s<an>c<t>i saluatoris
confirmat. Martin<us> martini alchalde de rio {11} de seras. t<esti>s. Petr<us> pet<ri>
capellan<us> regis. t<esti>s. Martin<us> ioh<ann>is. t<esti>s. Et conc[interlineado: e]ggio
de rio deseras. & d<e> pe<n>na fora{12}da. & de uilla uerde. t<esti>s. Michael scripsit.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
124
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia oniensis abbas, cum voluntate prioris Ruderici,
qui est dominus de {2} Tellata, et cum consensu tocius nostri conventus facimus cambium
cum vos Guter Peláez. Nos damus {3} vobis unam terram in Río de Seras a los cuadros, ex
una parte allataneos filii de Martín Fe{4}lizes et ex altera parte vos Guter Peláez, et vos
Guter Peláez dades ad nos pro ipsa terra {5} duas terras in Villa Verde, una que est a los
cantos allatus de illa terra de Santo Claudio et alia que {6} est iuxta Sanctum Romanum
allatus de terra de domna Juliana. Et hec conmutatio et istud cambium {7} firmum maneat
in perpetuum. Facta carta era MªCCªXXªVIª. Regnante rege Aldefonso in {8} Toleto, et in
Burgis et in toto suo regno. Ego Petrus abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo. {9}
Ego Rodericus prior hanc cartam confirmo. Petrus prior confirmat; Dominicus camararius
confirmat; Petrus elemosi{10}narius confirmat; et omnis conventus Sancti Salvatoris
confirmat. Martinus Martini alcalde de Río {11} de Seras testis; Petrus Petri capellanus
regis testis; Martinus Iohannis testis; et concejo de Río de Seras, et de Peña Fora{12}da et de
Villa Verde testis. Micael scripsit.
CORHEN0063
AHN, Clero Secular_Regular, car. 277, n. 20
1190 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Pacto monástico. Miguel Esquierdo se entrega a la comunidad monástica de San Salvador
de Oña, donando su casa de Castro Urdiales, y se establece el régimen de ingreso.
Quirógrafo.
Petrus Giraldi (scripsit)
Pergamino, 160 x 335 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i nomine. Ego michael esquierdo p<ro> remedio anime mee & parentum
meor<um>. dono monasterio s<an>c<t>i Saluatoris de honia. & t<ibi> Pet<ro> abb<at>j {2}
om<n>iq<ue> conuentuj. illam meam domum q<ua>m habeo in castro de hurdiales. ut
seruiat honiensi refectorio iure hereditario in p<er>petuum. {3} Et ego petr<us> abbas
honiensis. & om<n>is conuent<us>. dam<us> t<ibi> michael esquierdo portione<m> panis
& uinj & piscaminis. & de om<n>ib<us> cibis. q<ua>ntu<m> {4} unj ex infantib<us>. &
habeas licentiam intrandi & exeundi. ad postulandam portione<m> tuam. &
q<ua>ndocumq<ue> uolueris ea<m> comedas intus. {5} Quando u<ero> uolueris defer
tecum forjs. Et dam<us> t<ibi> .iiijor. tabulatas t<ri>tici. & .iiijor. co<m>munje. & .iiijor.
solidos unoquoq<ue> anno om<n>ib<us> dieb<us> [tachado: uite] {6} uite tue. Et
125
recipim<us> te in n<ost>ram frat<er>nitate<m> & societate<m>. ut habeas parte<m> in
or<atio>nib<us> & helemosinis. & in beneficijs n<ost>ris; q<ua>ntu<m> un<us> ex {7}
nob<is>. Et dam<us> t<ibi> medietate<m> de illa domo. q<ua>m tu nob<is> donasti. ut
teneas illa<m> om<n>ib<us> dieb<us> uite tue in p<re>stimoniu<m>. Tali pacto. ut n<on>
habeas {8} potestatem uendendi. u<e>l suppignerandj illam medietatem. Et si forte n<on>
compleuerim<us> t<ibi> pactu<m> quod fecim<us>; fac querimoniam de {9} nob<is>
usq<ue> ad decem [tachado: uicem] uices. & si non emendauerim<us>; accipe domum
tuam. & redde nob<is> manufactura<m> q<ua>m in illa misim<us> {10} Post morte<m>
u<ero> tuam. lib<er>a & absoluta remaneat honiensi refectorio. & corp<us> tuu<m>
sepeliat<ur> in n<ost>ro claustro. Et hec sc<ri>ptura firma p<er>maneat {11} in s<e>c<ul>a
s<e>c<ul>or<um>. Quicu<m>q<ue> <i>gi<tur> eam disrump<er>e uoluerit. sit maledict<us>
& excom<m>unicat<us>. & cu<m> iuda d<omi>nj traditore in inferno dampnat<us>. {12}
Facta carta. eRA. Mª. CCª. XXviijª. Regnante rege adefonso in toleto. & extrematura.
burgis. nagera. & in tota castella. {13} Didaco lopez d<omi>nante borouia<m> &
castella<m> & uetulam. Lop diaz de fitero merino regis. {14} Ego Petrvs abbas hanc
carta<m> q<ua>m fieri iussi <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior. <con>firmat.
Petr<us> garsias p<ri>or sac<ri>sta. <con>f<irmat>. Martin<us> ysaac {15} p<ri>or.
<con>f<irmat>. Petr<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>
<con>f<irmat>. D<omi>nic<us> cellap<er>latensis. <con>f<irmat>. Om<n>isq<ue>
<con>uent<us> su<n>t auctores. <con>firmatores. & testes. {16} Petr<us> giraldi; scripsit;.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Micael Esquierdo, pro remedio anime mee et parentum meorum,
dono monasterio Sancti Salvatoris de Honia, et tibi Petro abbati {2} omnique conventui
illam meam domum quam habeo in Castro de Urdiales, ut serviat honiensi refectorio iure
hereditario in perpetuum. {3} Et ego Petrus abbas honiensis et omnis conventus damus tibi
Micael Esquierdo portionem panis, et vini, et piscaminis et de omnibus cibis quantum {4}
uni ex infantibus, et habeas licentiam intrandi et exeundi ad postulandam portionem tuam
et quandocumque volueris eam comedas intus; {5} quando vero volueris defer tecum foris.
Et damus tibi IIIIor tabulatas tritici, et IIIIor communie et IIIIor solidos unoquoque anno
omnibus diebus {6} vite tue. Et recipimus te in nostram fraternitatem et societatem ut
habeas partem in orationibus, et helemosinis et in beneficiis nostris quantum unus ex {7}
nobis. Et damus tibi medietatem de illa domo quam tu nobis donasti, ut teneas illam
omnibus diebus vite tue in prestimonium, tali pacto ut non habeas {8} potestatem
vendendi vel suppignerandi illam medietatem. Et si forte non compleverimus tibi pactum
quod fecimus, fac querimoniam de {9} nobis usque ad decem vices et si non
emendaverimus; accipe domum tuam et redde nobis manufacturam quam in illa misimus
{10} Post mortem vero tuam libera et absoluta remaneat honiensi refectorio et corpus tuum
sepeliatur in nostro claustro. Et hec scriptura firma permaneat {11} in secula seculorum.
Quicumque igitur eam disrumpere voluerit sit maledictus et excommunicatus et cum Iuda
Domini traditore in inferno dampnatus. {12} Facta carta era MªCCªXXVIIIª. Regnante rege
Adefonso in Toleto, et Extrematura, Burgis, Nagera et in tota Castella. {13} Dídaco López
dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Lop Díaz de Fitero merino regis. {14} Ego
Petrus abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo; Rudericus prior maior confirmat;
Petrus Garsías prior sacrista confirmat; Martinus Isaac {15} prior confirmat; Petrus
helemosinarius confirmat; Dominicus camerarius confirmat; Dominicus cellaperlatensis
confirmat; omnisque conventus sunt auctores confirmatores et testes. {16} Petrus Giraldi
scripsit.
126
CORHEN0064
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 2
1191 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España)]
Mixto (donación pro anima y contrato de encomienda). García Pérez y su mujer María
Ferrández donan a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad Pedro el solar y la
heredad de behetría de Pedro Martínez en Virués a cambio de que este pague un censo al
monasterio de San Juan de Cillaperlata. Quirógrafo.
Pergamino, 170 x 360 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i nomine. Ego garsias petri pro remedio anime mee & uxoris mee marie
ferrandez. dono & concedo monasterio s<an>c<t>i saluatoris honie & tibi petro {2}
ei<us>dem loci instanti abb<at>i monachisq<ue> ibide<m> d<e>o seruientib<us> solare<m>
petri martini de uirues. cum omnib<us> eide<m> p<er>tinentib<us> cu<m> om<n>i
hereditate de benefetria {3} q<ua>m comparau<i> de eode<m> petri martini in eade<m>
uilla & ubicumq<ue> uidetur habere. Videlicet cu<m> montib<us> & fontib<us>.
molendinis pascuis pratis. introitib<us> {4} et exitib<us> & o<mn>ib<us> sibi
p<er>tinentib<us>. Hanc uero p<re>nominata<m> hereditate<m> tali pacto dono. ut habeat
ea<m> petr<us> martini. & filij suj & filior<um> suor<um> sine manneria {5} & serna. iure
hereditario i<n>p<er>petuu<m>. & dent uno quo<que> anno monasterio s<an>c<t>i
ioh<ann>is de cillap<er>lata in enfurcione tres q<uar>tarios de cibaria medietate<m> tritici.
{6} & medietate<m> ordei. & unu<m> solidu<m> in carne. & unu<m> in uino. Similiter ego
petrus abbas cu<m> ia<m> dicto conuentu concedo t<ibi> garsie petri in iam dicto {7}
monasterio de cillap<er>lata uictu<m> & uestitu<m>. & calciamentu<m>. & palliu<m> a
quatuor aureis & infra ualente<m>. & in honjensi monasterio concedim<us> t<ibi>
portione<m> {8} cibi & potus ut unicuiq<ue> monachor<um>. Facta karta .ERA. Mª. CCª.
xxª.viiijª. Regnante rege aldefonso. in toleto. & ext<re>matura. burgis. Nagiara {9} & in tota
castella. Didac<us> lupi tenente<m> borouia<m> & castella<m> uetula<m>. Lupo didaci de
fitero merino regis. Rud<er>ic<us> p<ri>or <con>f<irmat>. D<omi>nicus cellap<er>latensis
d<omi>n<u>s {10} <con>f<irmat>. Prior petr<us> sacrista <con>f<irmat>. Petrus
elemosinarius <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camararius <con>f<irmat>. Martin<us>
p<ri>or <con>f<irmat>. Om<n>is <con>uent<us>. <con>f<irmant>. Sanci<us> pedrez de ual
t<esti>s. didacus {11} aluarez de para t<esti>s. Eius fr<ater> martin aluarez t<esti>s. Martin
martinez de s<an>c<t>i tirsi t<esti>s. Martin de muneo t<esti>s. Garci martinez de lozares
t<esti>s. {12} Martin pedrez de palaciuelos t<esti>s. Garci diaz de uirues t<esti>s.
D<omi>nic<us> p<re>sbiter t<esti>s. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
127
{1} In Dei nomine. Ego Garsías Petri, pro remedio anime mee et uxoris mee Marie
Ferrández, dono et concedo monasterio Sancti Salvatoris Honie et tibi Petro {2} eiusdem
loci instanti abbati monacisque ibidem Deo servientibus, solarem Petri Martini de Virués
cum omnibus eidem pertinentibus, cum omni hereditate de benefetria {3} quam comparavi
de eodem Petri Martini in eadem villa et ubicumque videtur habere, videlicet, cum
montibus et fontibus, molendinis, pascuis, pratis, introitibus {4} et exitibus et omnibus sibi
pertinentibus. Hanc vero prenominatam hereditatem tali pacto dono ut habeat eam Petrus
Martini, et filii sui et filiorum suorum sine mañería {5} et serna, iure hereditario in
perpetuum, et dent unoquoque anno monasterio Sancti Iohannis de Cillaperlata in
enfurcione tres quartarios de cibaria, medietatem tritici {6} et medietatem ordei, et unum
solidum in carne et unum in vino. Similiter, ego Petrus abbas cum iam dicto conventu
concedo tibi Garsíe Petri in iam dicto {7} monasterio de Cillaperlata victum, et vestitum, et
calciamentum et pallium a quatuor aureis et infra valentem, et in honiensi monasterio
concedimus tibi portionem {8} cibi et potus ut unicuique monacorum. Facta carta era
MªCCªXXªVIIIIª. Regnante rege Aldefonso in Toleto, et Extrematura, Burgis, Nájara {9} et
in tota Castella. Didacus Lupi tenentem Boroviam et Castellam Vetulam. Lupo Didaci de
Fitero merino regis. Rudericus prior confirmat; Dominicus cellaperlatensis dominus {10}
confirmat; prior Petrus sacrista confirmat; Petrus elemosinarius confirmat; Dominicus
camararius confirmat; Martinus prior confirmat; omnis conventus confirmant. Sancius
Pédrez de Val testis; Didacus {11} Álvarez de Para testis; eius frater Martín Álvarez testis;
Martín Martínez de Sancti Tirsi testis; Martín de Muneo testis; Garcí Martínez de Lozares
testis; {12} Martín Pédrez de Palaciuelos testis; Garcí Díaz de Virués testis; Dominicus
presbiter testis.
CORHEN0065
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 3
1191 s.m. s.d. (s.l. [Tormes, Burgos, España])
Pacto monástico. Lope Martínez de Macoz se entrega a la comunidad monástica de San
Salvador de Oña, donando cuanto posee en Tormes, y se establece el régimen de ingreso.
Quirógrafo.
Pergamino, 100 x 235 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
128
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego Lup<us> martinj de macóth. p<ro> remedio
a<n>i<m>e mee & parentu<m> meor<um>. dono deo & monasterio S<an>c<t>i Saluatoris
{2} honie. tota<m> mea<m> h<er>editate<m> q<ua>m habeo in torme. cu<m> meo palacio.
in montib<us> & fontib<us>. cu<m> ingressib<us> & egressib<us>. {3} & q<ua>ntu<m>
habeo i<n> barrio s<an>c<t>i nicholay de spinosa. & in uerrueza. & in so riba. &
q<ua>ntu<m> ad me p<er>tinet in tota espinosa. {4} ut iste sup<ra>dicte h<er>editates
seruiant prefato monasterio in p<er>petuum. & separo me ab om<n>i alio d<omi>nio. &
facio me {5} fr<atr>em in ipso monast<er>io s<an>c<t>i Saluatoris. Tali <con>uenientia. ut
habea<m> uictu<m> & uestitu<m> & lectu<m>. Vestim<en>tu<m> tale erit. {6} Jn uno
quoq<ue> anno; duas quezas. & ijos. pares de bragas. un par de cepatos. & un par de
suelos. & un par {7} de calzas. Et in duob<us> annis. unum mantum & una<m> pellicia<m>
de corderos. Hoc totu<m> p<re>nominatum. det<ur> m<ihi> {8} in monasterio de
s<an>c<t>a dorothea de segoncia; om<n>ib<us> dieb<us> uite mee. Facta caRta; ERA .Mª.
CCª. xxªviiij. {9} Regna<n>te rege adefonso in toleto. & in tota castella. Didaco Lupi
tene<n>te borouia<m> & castella<m> uetula<m>. Lop diaz me{10}rino regis. Hui<us>
donationis & facti; Gomez martinez de uizuezes. t<esti>s. Mart<in> carro. t<esti>s Don
ordo<n>no de torme. t<esti>s. {11} Roic sangez de pereda. t<esti>s. Petr<us> roiz de tor**
t<esti>s. Garcia t<esti>s. Didac<us>. t<esti>s. Concegio de torme. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Lupus Martini de Macoth, pro remedio anime mee et parentum
meorum, dono Deo et monasterio Sancti Salvatoris {2} Honie totam meam hereditatem
quam habeo in Torme cum meo palacio in montibus et fontibus, cum ingressibus et
egressibus {3} et quantum habeo in barrio Sancti Nicolay de Espinosa, et in Verrueza et in
Sorriba et quantum ad me pertinet in tota Espinosa, {4} ut iste supradicte hereditates
serviant prefato monasterio in perpetuum, et separo me ab omni alio dominio et facio me
{5} fratrem in ipso monasterio Sancti Salvatoris. Tali convenientia ut habeam victum, et
vestitum et lectum. Vestimentum tale erit: {6} in unoquoque anno duas quezas, et IIos pares
de bragas, un par de cepatos, et un par de suelos et un par {7} de calzas; et in duobus annis
unum mantum et unam pelliciam de corderos. Hoc totum prenominatum detur mihi {8} in
monasterio de Santa Dorotea de Segoncia omnibus diebus vite mee. Facta carta era
MªCCªXXªVIIII. {9} Regnante rege Adefonso in Toleto et in tota Castella. Dídaco Lupi
tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Lop Díaz me{10}rino regis. Huius donationis et
facti: Gómez Martínez de Vizuezes testis; Martín Carro testis; don Ordoño de Torme testis;
{11} Roíc Sánchez de Pereda testis; Petrus Roíz de Tor<me> testis; García testis; Didacus
testis; concejo de Torme testis.
CORHEN0066
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 11
1192 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Mixto (Compraventa y contrato de encomienda). Rodrigo Pérez de Briviesca vende a
Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, un solar en Quintana Marzán, solar
que el convento y el abad entregan a Martín Martínez a cambio de las correspondientes
infurciones. Quirógrafo.
Pergamino, 215 x 155 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
129
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} In d<e>i no<m>i<n>e. Ego rud<er>ic<us> pet<ri> de beruiesca. uendo
uob<is> do<min>o Petro {2} honiensi abb<at>i illud solar q<uo>d ego comparaui de martin
martinez {3} in q<u>intana marzan. casas. t<er>ras. uineas. ortos. & q<ua>ntu<m> ad
ipsum {4} solar p<er>tinet. in monte. & in fonte. & in ualle. & sum paccat<us> de {5}
p<re>cio q<ui>d placuit m<ih>i & uob<is>. Et ego petr<us> honiensis abbas. & o<mn>is
ei<us>de<m> {6} loci conuent<us>. dam<us> t<ib>i martino martinez p<re>dictum solar
cu<m> o<mn>ib<us> {7} suis p<er>tinentijs. & insup<er> dam<us> t<ib>i n<ost>ram
ferragine<m> que e<st> iuxta {8} illu<m> solare<m>. & alia<m> t<er>ra<m> que e<st> ad
fonte<m> de helzina. de riuo usq<ue> {9} ad carrera<m>. & usq<ue> ad t<er>ram de
miennaya. & illud ortu<m> q<uo>d iuxta {10} tuu<m> e<st>. & alia<m> t<er>ra<m> in
su<m>ma ribiella de s<an>c<t>a cecilia. ut habeatis {11} hoc totu<m> tu & posteri tuj. iure
hereditario in p<er>petuu<m>. & detis {12} nob<is> talem infurcione<m>. qualem dant
cet<er>i de q<u>intana marzan. {13} Et decimis de illis t<er>ris q<ua>s t<ib>i dam<us>. que
n<on> fuera<n>t de ipso solar {14} des nob<is>. Si tu u<er>o u<e>l filij tuj uolueritis
uende<re> de ipsa he{15}reditate. uendite cuicumq<ue> uolueritis. qui sit sub d<omi>nio
{16} honie : aliis autem non. {17} Facta carta. ERA. Mª. CCª. xxxª. Regnante rege adefonso
{18} in toleto & burgis & in tota castella. Ego petr<us> abbas. ha<n>c {19} carta<m> q<ua>m
fieri iussi <con>firmo. Rud<er>icus p<ri>or maior. <con>f<irmat>. {20} Prior martin<us>.
<con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. Et o<mn>is conuent<us>.
<con>f<irmat>. {21} Rud<er>ic<us> didaci de salas. <con>f<irmat>. Gundissaluo munioz de
fermosiella {22} .t<esti>s. Mart<in> pedrez de rio candio. t<esti>s. Don oriolo. t<esti>s. {23}
Joh<anne>s ferrero. t<esti>s. Joh<anne>s bocca. t<esti>s. D<omi>nic<us> marzán.
D<omi>nic<us> {24} del oggio. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Rudericus Petri de Berviesca vendo vobis domino Petro, {2}
honiensi abbati, illud solar quod ego comparavi de Martín Martínez {3} in Quintana
Marzán, casas, terras, vineas, ortos et quantum ad ipsum {4} solar pertinet in monte, et in
130
fonte et in valle, et sum paccatus de {5} precio quid placuit mihi et vobis. Et ego Petrus,
honiensis abbas, et omnis eiusdem {6} loci conventus damus tibi Martino Martínez
predictum solar cum omnibus {7} suis pertinentiis, et insuper damus tibi nostram
ferraginem que est iuxta {8} illum solarem, et aliam terram que est ad fontem de Helzina,
de rivo usque {9} ad carreram et usque ad terram de Mieñaya, et illud ortum quod iuxta
{10} tuum est et aliam terram in summa Ribiella de Santa Cecilia, ut habeatis {11} hoc
totum tu et posteri tui iure hereditario in perpetuum, et detis {12} nobis talem infurcionem
qualem dant ceteri de Quintana Marzán. {13} Et decimis de illis terris quas tibi damus que
non fuerant de ipso solar {14} des nobis. Si tu vero vel filii tui volueritis vendere de ipsa
he{15}reditate, vendite cuicumque volueritis qui sit sub dominio {16} Honie, aliis autem
non. {17} Facta carta era MªCCªXXXª. Regnante rege Adefonso {18} in Toleto, et Burgis et
in tota Castella. Ego Petrus abbas hanc {19} cartam quam fieri iussi confirmo. Rudericus
prior maior confirmat; {20} prior Martinus confirmat; Dominicus camerarius confirmat; et
omnis conventus confirmat. {21} Rudericus Didaci de Salas confirmat. Gundissalvo
Munioz de Fermosiella {22} testis; Martín Pédrez de Riocandio testis; don Oriolo testis; {23}
Iohannes Ferrero testis; Iohannes Bocca testis; Dominicus Marzán; Dominicus {24} del Ojo
testis.
CORHEN0067
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 6
1192 junio 1 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España)]
Donación post obitum. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro ceden a
Sancha Jiménez el monasterio de Santa María de Mave, Montenegro y el convento de
Santa Eufemia para que los posea mientras viva y a su muerte se devuelvan a la
comunidad de Oña. Quirógrafo.
Pergamino, 245 x 200 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Jn d<e>i no<min>e. Ego petr<us> d<e>j gr<ati>a onie<n>sis abbas. &
om<n>is eiusde<m> loci co<n>uent<us>. dam<us> uob<is> {2} do<m>pna sa<n>cia semenez
in p<re>stimonio monast<er>iu<m> s<an>c<t>e marie de maf. cu<m> mo<n>te nigro. {3} &
om<n>ib<us> p<er>tinentiis suis. & monast<er>iu<m> s<an>c<t>e eufemie. ita tam<en>
q<uo>d gundissaluus q<ui> ide<m> monas{4}t<er>iu<m> modo tenet. teneat illud du<m>
uix<er>it. & det uob<is> unoquoq<ue> a<n>no illos modios de ceue{5}ra q<uo>s nob<is>
solet dare. Post ei<us> u<ero> obitu<m>. teneatis uos illud monast<er>iu<m> cu<m> alio
p<re>dicto monas{6}t<er>io s<an>c<t>e marie. om<n>ib<us> dieb<us> uite u<est>re. & detis
unoquoq<ue> a<n>no .v. morabetinos. infra octauas {7} s<an>c<t>i ioh<ann>is. ad
seruiendu<m> monachis i<n> die s<an>c<t>e marie magdalene. Pret<er>ea dam<us>
131
uob<is> in {8} p<re>stimonio om<ne>s illas h<er>editates q<ua>s uos p<ro> anima u<est>ra
monast<er>io s<an>c<t>i saluatoris. & nobis {9} tribuistis. uidelic<et> illas q<ua>s habuistis
i<n> riolazedo de u<est>ro pat<ri>monio. & quas co<m>parauistis {10} de filiis de
cometissa do<m>pna urraca. & i<n> bouadiella. & i<n> uadiello. & i<n> uineis de otero {11}
maior. & q<ua>ntu<m> habuistis i<n> busto. cu<m> parte eccl<esi>e s<an>c<t>i michaelis.
& cu<m> collaciis & solaribus {12} p<o>p<u>latis & no<n> p<o>p<u>latis. cu<m>
i<n>gressib<us> & exitib<us>. & cu<m> om<n>ib<us> suis p<er>tine<n>tiis. &
q<ua>ntu<m> amodo ad{13}quisieritis i<n> p<re>dictis locis. & i<n> tota borouia. &
tota<m> illa<m> h<ere>ditate<m> de cabria. cu<m> solarib<us> {14} p<o>p<u>latis & no<n>
p<o>p<u>latis. & cum om<n>ib<us> suis p<er>tine<n>tiis. Si tam<en> nepotes de
do<m>pno beltran. uo{15}lueri<n>t co<n>tradic<er>e ista h<er>editate<m> de cabria.
de<n>t nob<is> t<er>tia<m> parte<m> monast<er>ij s<an>c<t>e marie de {16} sama<n>celes.
q<ue> ad uos p<er>tinet. Predicta monast<er>ia & h<er>editates teneatis in p<re>stimonio
om<n>ib<us> {17} dieb<us> uite u<est>re. & post obitu<m> u<est>r<u>m. remanea<n>t
nob<is> lib<er>a & absoluta. Et de illis here{18}ditatib<us> quas uos n<ost>re cam<er>e
dedistis ut seruia<n>t monachis claustralib<us> in suis uestim<en>{19}tis. cam<er>ari<us>
seruiat sing<u>lis a<n>nis ipsis monachis i<n> p<ro>curatione refectorij. qua<n>do
fece{20}rint u<est>r<u>m anniu<er>sariu<m>. Facta carta; k<a>l<en>d<a>s iunij. ERA .Mª.
CCª. XXXª. Regna<n>te rege {21} aldefonso i<n> toleto. & i<n> burgis. & i<n> tota castella.
Ego petr<us> abbas ha<n>c carta<m> q<ua>m fieri {22} iussi <con>firmo. Et om<n>is
co<n>uent<us> s<an>c<t>i saluatoris. <con>f<irmat>. Didac<us> lupi de faro; t<esti>s.
Martin<us> {23} lupi de lograno. t<esti>s. Gonzaluo munnoz de fermosiella. t<esti>s. Don
oriolo. t<esti>s. Gonzaluo do{24}minguez. t<esti>s. Joh<anne>s capellan<us> de do<m>pna
sa<n>cia. t<esti>s. De riolazedo. Martin<us> pr<es>b<ite>r. t<esti>s. Mar{25}tinus
clementez. t<esti>s. Joh<anne>s de cella. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia oniensis abbas, et omnis eiusdem loci conventus
damus vobis {2} dompna Sancia Seménez in prestimonio monasterium Sancte Marie de
Maf cum Montenigro {3} et omnibus pertinentiis suis, et monasterium Sancte Eufemie, ita
tamen quod Gundissalvus qui idem monas{4}terium modo tenet, teneat illud dum vixerit
et det vobis unoquoque anno illos modios de ceve{5}ra quos nobis solet dare. Post eius
vero obitum teneatis vos illud monasterium cum alio predicto monas{6}terio Sancte Marie
omnibus diebus vite vestre et detis unoquoque anno V morabetinos, infra octavas {7}
Sancti Iohannis, ad serviendum monacis in die sancte Marie Magdalene. Preterea damus
vobis in {8} prestimonio omnes illas hereditates quas vos pro anima vestra monasterio
Sancti Salvatoris et nobis {9} tribuistis, videlicet, illas quas habuistis in Riolazedo de vestro
patrimonio et quas comparavistis {10} de filiis de cometissa dompna Urraca, et in
Bovadiella, et in Vadiello et in vineis de Otero {11} Maior, et quantum habuistis in Busto
cum parte ecclesie Sancti Micaelis, et cum collaciis et solaribus {12} populatis et non
populatis, cum ingressibus et exitibus, et cum omnibus suis pertinentiis et quantum
amodo ad{13}quisieritis in predictis locis et in tota Borovia, et totam illam hereditatem de
132
Cabria cum solaribus {14} populatis et non populatis et cum omnibus suis pertinentiis. Si
tamen nepotes de dompno Beltrán vo{15}luerint contradicere ista hereditatem de Cabria,
dent nobis tertiam partem monasterii Sancte Marie de {16} Samanceles que ad vos pertinet.
Predicta monasteria et hereditates teneatis in prestimonio omnibus {17} diebus vite vestre
et post obitum vestrum remaneant nobis libera et absoluta. Et de illis here{18}ditatibus
quas vos nostre camere dedistis ut serviant monacis claustralibus in suis vestimen{19}tis
camerarius, serviat singulis annis ipsis monacis in procuratione refectorii quando
fece{20}rint vestrum anniversarium. Facta carta calendas iunii, era MªCCªXXXª. Regnante
rege {21} Aldefonso in Toleto, et in Burgis et in tota Castella. Ego Petrus abbas hanc cartam
quam fieri {22} iussi confirmo et omnis conventus Sancti Salvatoris confirmant. Didacus
Lupi de Faro testis; Martinus {23} Lupi de Lograño testis; Gonzalvo Muñoz de Fermosiella
testis; don Oriolo testis; Gonzalvo Do{24}mínguez testis; Iohannes capellanus de dompna
Sancia testis. De Riolazedo: Martinus presbiter testis; Mar{25}tinus Cleméntez testis;
Iohannes de Cella testis.
CORHEN0068
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 9
1192 septiembre 11 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España)]
Donación post obitum. El convento de San Salvador de Oña y su abad Juan dan a Muño
Juanes de Vesga unas viñas en Lomanilla para que las posea mientras viva y a su muerte
se devuelvan a la comunidad de Oña. Quirógrafo.
Pergamino, 170 x 195 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Presentib<us> sit notum & posteris. quod ego petr<us> honiensis abbas. om<n>isq<ue>
{2} eiusdem locj conuent<us>. dam<us> uob<is> munionj ioh<ann>js de uesga. illas uineas
{3} de lomaniella quas tenuistis. ut teneatis illas amodo in p<re>stimoniu<m> {4}
om<n>ib<us> dieb<us> uite u<est>re. & defferatis decimas uuaru<m> ad n<ost>r<u>m
palaciu<m> {5} de sotolongo. sing<u>lis annis. Post obitu<m> u<ero> u<est>r<u>m.
p<re>nominate uinee re{6}manea<n>t nob<is>. Sed si in uita u<est>ra uoce<m> leuare
uolueritis cont<ra> nos pro {7} ipsis uineis. stati<m> p<er>datis illas. & pectetis nob<is>
q<ua>ntu<m> ab illis habuistis. {8} Facta carta ERA. Mª. ccª. xxxª. iijº. id<us> septembris.
Regna<n>te rege adefo<n>so. {9} in toleto. & extrematura & in tota castella. Didaco lupi
d<omi>nante borouia<m> {10} & castella<m> uetulam. Lupo didaci de fitero merino regis.
{11} Ego petr<us> abbas. ha<n>c carta<m> q<ua>m fieri iussi <con>firmo. Rud<er>icus
p<ri>or maior. <con>f<irmat>. {12} Petr<us> p<ri>or. <con>f<irmat>. Martin<us> p<ri>or
claustralis <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us>
cellap<er>lat<ensis>. <con>f<irmat>. {13} Om<n>isq<ue> <con>uent<us>. <con>f<irmant>.
133
Aluarus nunnez fili<us> comitis nunnj t<esti>s. Jnfanzones de ues{14}ga sunt testes.
Rud<er>ic<us> galdin. Gundissalu<us> pet<ri>. Gonzaluo roiz. Rud<er>ic<us> pet<ri>.
Mart<in> pet<ri> f<rate>r ei<us> {15} Don lop de uilla denna. D<omi>nic<us> alfonso.
Laboratores; Petr<us> diaz el ferrero. D<omi>nic<us> munioz. Petr<us> {16} diaz. Petr<us>
pet<ri>. Joh<anne>s f<rate>r ei<us>. D<omi>nic<us> de uarzina. Jnfanzones de uarrio.
Garsias ioh<ann>is. Gonzaluo garciez fili<us> ei<us>. {17} Garcia fortu<n>nones.
Rud<er>ic<us> pr<es>b<ite>r. Laboratores. D<omi>nic<us> mart<in>. Petr<us> d<omi>nici.
Martin<us> pet<ri>. Petr<us> pet<ri>. ¶ De q<ua>tro casas; {18} Benedict<us>.
D<omi>nic<us>. Gundissalu<us>. ¶ Petr<us> pr<es>bi<ter> de t<er>razos. ¶ De santi petre.
Poh<anne>s. Mart<in> diaz. ¶ Steph<anu>s de uilla uerde. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Presentibus sit notum et posteris quod ego Petrus honiensis abbas omnisque {2}
eiusdem loci conventus damus vobis Munioni Iohannis de Vesga illas vineas {3} de
Lomaniella quas tenuistis, ut teneatis illas amodo in prestimonium {4} omnibus diebus vite
vestre et defferatis decimas uvarum ad nostrum palacium {5} de Sotolongo singulis annis.
Post obitum vero vestrum prenominate vinee re{6}maneant nobis, sed si in vita vestra
vocem levare volueritis contra nos pro {7} ipsis vineis, statim perdatis illas et pectetis nobis
quantum ab illis habuistis. {8} Facta carta era MªCCªXXXª, IIIº idus septembris. Regnante
rege Adefonso {9} in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi dominante
Boroviam {10} et Castellam Vetulam. Lupo Didaci de Fitero merino regis. {11} Ego Petrus
abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo. Rudericus prior maior confirmat; {12} Petrus
prior confirmat; Martinus prior claustralis confirmat; Dominicus camerarius confirmat;
Dominicus cellaperlatensis confirmat; {13} omnisque conventus confirmant. Alvarus
Núñez, filius comitis Nuñi, testis. Infanzones de Ves{14}ga sunt testes: Rudericus Galdín;
Gundissalvus Petri; Gonzalvo Roíz; Rudericus Petri; Martín Petri frater eius; {15} don Lop
de Villa Deña; Dominicus Alfonso. Laboratores: Petrus Díaz el ferrero; Dominicus Munioz;
Petrus {16} Díaz; Petrus Petri; Iohannes, frater eius; Dominicus de Varzina. Infanzones de
Varrio: Garsías Iohannis; Gonzalvo Garcíez, filius eius; {17} García Fortuñones; Rudericus
presbiter. Laboratores: Dominicus Martín; Petrus Dominici; Martinus Petri; Petrus Petri.
De Cuatro Casas: {18} Benedictus; Dominicus; Gundissalvus; Petrus presbiter de Terrazos.
De Santi Petre: Iohannes; Martín Díaz; Stephanus de Villa Verde.
CORHEN0069
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 14
1193 diciembre 26 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Fuero. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro conceden a los moradores de
Solduengo y Quintana Marzán carta de mañería. Quirógrafo.
Magister Cristoforus (scribi fecit eam)
Pergamino, 230x203 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
134
{1} In dei nomine. Ego petr<us> d<e>i gr<ati>a oniensis abbas & omnis eiusdem loci {2}
conuentus. facim<us> cartam de manneria uob<is> n<ost>ris hominibus de sotilongo {3} &
de q<ui>ntana marzan. quod q<ua>ndo aliquis manner<us> inde obierit. nos habeam<us>
{4} de illo .v. solidos p<ro>ma<n>neria. & ipse det suum mobile cui uoluerit. Et
h<er>editate<m> {5} suam similit<er> det cui uoluerit; qui sit in sotlongo u<e>l in
q<ui>ntana marza<n> collaci<us> abb<at>is {6} honie. Et si ipse manner<us> morte
p<er>uentus nulli mandauerit sua; parentes ei<us> qui {7} p<ro>pinquiores ibi fueri<n>t.
dent nob<is> .v. sol<idos> & habeant suum mobile & suas h<er>editates {8} et seruiant cum
eis abb<at>i honie faciendo suum forum. Si etiam manner<us> domos {9} habuerit &
aliquis de suis parentib<us> noluerit eas populare. abbas honie det illas {10} cui uoluerit ad
populandum cum sua ferragine & sua era si iuncte fuerint ipsis {11} domib<us> & cum suo
muradar. {12} Facta carta era. Mª. ccª. xxxª.jª. Jn die s<an>c<t>i steph<an>i. Regnante rege
aldefonso intoleto & in {13} castella. Didaco lupi tenente borouiam. domno iague merino
regis in borouia. {14} Ego petr<us> abbas hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi confirmo.
Ruderic<us> p<ri>or major <con>f<irmat>. Petr<us> {15} p<ri>or sacrista <con>f<irmat>.
Pelagi<us> prior claustralis <con>f<irmat>. Do<mi>nic<us> camerari<us> <con>f<irmat>.
D<omi>nic<us> cellap<er>latensis <con>f<irmat>. {16} Et om<n>is conuent<us>
<con>f<irmat>. {17} Domn<us> oriol<us> testis. De sotilongo sunt testes. domn<us>
sebastian<us> pr<es>b<ite>r. domn<us> ioh<anne>s pr<es>b<ite>r. {18} d<omi>nic<us>
petri. don alardo. Petr<us> de [tachado: uio] uallegio. don nu<n>no. & ferrangonzaluez {19}
de quintanacet. t<este>s. Et nos conceio de sotlongo dedim<us> abb<at>i honie &
conuentui {20} xxx.jjos. aureos. in roboracione pro ista carta. Magister xp<ist>oforus scribi
fecit. eam. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia oniensis abbas, et omnis eiusdem loci {2}
conventus facimus cartam de mañería vobis nostris hominibus de Sotilongo {3} et de
Quintana Marzán quod quando aliquis mañerus inde obierit, nos habeamus {4} de illo V
solidos pro mañería et ipse det suum mobile cui voluerit. Et hereditatem {5} suam similiter
det cui voluerit qui sit in Sotlongo vel in Quintana Marzán collacius abbatis {6} Honie. Et si
ipse mañerus morte perventus nulli mandaverit sua, parentes eius qui {7} propinquiores
ibi fuerint dent nobis V solidos et habeant suum mobile et suas hereditates, {8} et serviant
cum eis abbati Honie faciendo suum forum. Si etiam mañerus domos {9} habuerit et
aliquis de suis parentibus noluerit eas populare, abbas Honie det illas {10} cui voluerit ad
populandum cum sua ferragine et sua era si iuncte fuerint ipsis {11} domibus et cum suo
muradar. {12} Facta carta era MªCCªXXXªIª in die Sancti Stephani. Regnante rege
Aldefonso in Toleto et in {13} Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam. Domno Yagüe
merino regis in Borovia. {14} Ego Petrus abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo.
Rudericus prior maior confirmat; Petrus {15} prior sacrista confirmat; Pelagius prior
claustralis confirmat; Dominicus camerarius confirmat; Dominicus cellaperlatensis
confirmat; {16} et omnis conventus confirmat. {17} Domnus Oriolus testis. De Sotilongo
sunt testes: domnus Sebastianus presbiter; domnus Iohannes presbiter; {18} Dominicus
Petri; don Alardo; Petrus de Vallejo; don Nuño et Ferrangonzálvez {19} de Quintana Cet
testes. Et nós concejo de Sotlongo dedimus abbati Honie et conventui {20} XXXIIos aureos
in roboracione pro ista carta. Magister Cristoforus scribi fecit eam.
135
CORHEN0070
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 15
1194 s.m. s.d. (s.l. [Tamayo, concejo de, Burgos, España)]
Contrato. El concejo de Tamayo paga treinta maravedís de oro al convento de San
Salvador de Oña y a su abad Pedro para liberarse en lo sucesivo del pago de la mañería.
Quirógrafo.
Pergamino, 230x203 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN no<m>i<n>e d<omi>nj n<ost>ri ih<es>u xp<ist>i. Notum sit tam
presentib<us> q<ua>m futuris. quod nos toto concegio de {2} thamayo qui sum<us> collacij
honiensis monast<eri>j exceptis infanzonib<us> qui ibi morantur. dam<us> uob<is>
d<omi>no pet<ro> {3} honiensi abb<at>i om<n>ique conuentuj. xxxª. aureos ut nos & filij
n<ost>ri & o<mn>is posteritas n<ost>ra. n<on> dem<us> p<ro> manneria. {4} nisi . Ve.
solidos. ut q<ua>ndo scilicet aliq<ui>s manner<us> obierit; det suu<m> mobile cuj
cumq<ue> uoluerit p<ro> anima {5} sua. Hereditas u<ero> remaneat suis parentib<us>.
q<ui> p<ro>pinq<ui>ores ej fuerint. & sub d<omi>nio honie habitauerint. Et si {6} uoluerint
uende<re>; nemini uendant. nisi collacijs honiensis monasterij. Ego Petrvs d<e>i gr<ati>a
honiensis abbas. {7} om<n>isq<ue> eiusdem loci <con>uent<us>. hoc forum uob<is> &
posteris u<est>ris sic<ut> in hac carta resonat. <con>firmamus {8} Facta carta. Era. Mª. ccª.
xxxª. ijª. Regnante rege adefonso in toleto & extrematura. & i<n> tota castella. {9} Didaco
lopez d<omi>nante borouia<m> & castella<m> uetulam. Didaco lopez de fitero existente
merino regis. {10} Rud<eri>cus p<ri>or maior. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sacrista.
<con>f<irmat>. Pelagi<us> p<ri>or claustral<is>. D<omi>nic<us> cellap<er>latensis.
<con>f<irmat>. {11} D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. Gundissalu<us>
helemosinari<us>. <con>f<irmat>. Om<n>is q<ue> conuent<us>. <con>f<irmat>. Martin<us>
de calzada cellerari<us> {12} maior. <con>f<irmat>. Nos u<ero> homines de thamayo p<ro>
helemosina iam dicta q<ua>m nob<is> fecit do<mi>n<us> petr<us> honiensis abbas {13}
p<ro>mittim<us> deo ut indie annunciationis s<an>c<t>e MARIE. faciam<us> missa<m>
cantare p<ro> remissione om<n>ium pecc<at>or<um> suor<um>. [línea en blanco] {14}
Siquis <i>gi<tur> eccl<es>iastica siue s<e>c<u>laris p<er>sona hoc n<ost>r<u>m factum
infringere uoluerit. sit a deo maledict<us> {15} & excomunicat<us>. & cu<m> iuda
d<omi>nj traditore in inferno inferiori dampnat<us>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
136
{1} In nomine Domini Nostri Iesu Cristi. Notum sit tam presentibus quam futuris quod nos
toto concejo de {2} Tamayo qui sumus collacii honiensis monasterii, exceptis infanzonibus
qui ibi morantur, damus vobis domino Petro {3} honiensi abbati omnique conventui XXXª
aureos ut nos, et filii nostri et omnis posteritas nostra non demus pro mañería {4} nisi Ve
solidos, ut quando scilicet aliquis mannerus obierit, det suum mobile cuicumque voluerit
pro anima {5} sua. Hereditas vero remaneat suis parentibus qui propinquiores ei fuerint et
sub dominio Honie habitaverint, et si {6} voluerint vendere, nemini vendant nisi collaciis
honiensis monasterii. Ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, {7} omnisque eiusdem loci
conventus hoc forum vobis et posteris vestris sicut in hac carta resonat confirmamus. {8}
Facta carta era MªCCªXXXªIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota
Castella. {9} Dídaco López dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Dídaco López de
Fitero existente merino regis. {10} Rudericus prior maior confirmat; Petrus prior sacrista
confirmat; Pelagius prior claustralis; Dominicus cellaperlatensis confirmat; {11} Dominicus
camerarius confirmat; Gundissalvus helemosinarius confirmat; omnisque conventus
confirmat; Martinus de Calzada cellerarius {12} maior confirmat. Nos vero homines de
Tamayo pro helemosina iam dicta quam nobis fecit dominus Petrus honiensis abbas {13}
promittimus Deo ut in die Annunciationis Sancte Marie faciamus missam cantare pro
remissione omnium peccatorum suorum. {14} Siquis igitur ecclesiastica sive secularis
persona hoc nostrum factum infringere voluerit, sit a Deo maledictus {15} et
excomunicatus et cum Iuda Domini traditore in inferno inferiori dampnatus.
CORHEN0071
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 16
1194 s.m. s.d. (s.l. [Briviesca, Burgos, España)]
Donación. Rodrigo Pérez de Briviesca dona diversas propiedades de la zona a los monjes
de San Salvador Oña y a su abad Pedro.
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Svb diuina clem<en>tia. eiusq<ue> ineffabili gr<ati>a. Ego rud<er>icus petri de
ueruiesca. p<ro> remissione pecc<at>or<um> meor<um>. & remedio parentu<m>
meor<um>; dono & concedo. {2} monast<er>io s<an>c<t>i Saluatoris de honia; & t<ibi>
137
do<mi>no Pet<ro> abb<at>i. & monachis ibide<m> d<e>o seruientib<us> illu<m>
mediu<m> molinu<m> de mogadar. ut seruiat semp<er> monachis insuo {3} refectorio.
Iterum p<re>dicto monasterio dono atq<ue> concedo. una<m> t<er>ram in barrio de sant
facundo. que scilicet t<er>ra<m>. e<st> iuxta t<er>ram [tachado: ;] de helemosinaria. q<ui>
e<st> {4} iuxta fonte<m>. Tali siquidem pacto & co<n>ditione p<re>dicta<m> t<er>ra<m>
dono. ut in p<ro>prios paup<er>um usus; seruiat semp<er> helemosinarie domuj.
Pret<er>ea dono {5} i<n> q<ui>ntana palacio tota<m> illam h<er>editate<m> q<ua>m
co<m>paraui de comite gundissaluo. que fuit de d<omi>na oria. ut seruiat semp<er> ista
h<er>editas. S<an>c<t>o Salua{6}tori de pet<ra> pidonia. Facta carta. ERA. Mª. CCª. xxxª.ijª.
Regna<n>te rege adefonso i<n> toleto & extrematura. & in tota castella. Didaco Lopez {7}
d<omi>nante borouia<m> & castella<m> uetula<m>. Didaco lupi de fitero. merino regis
existente. Ego petr<us> pet<ri> & uxor mea sancia roiz; ha<n>c donatione<m>
<con>firmam<us>. {8} Ego gomez garciez. & uxor m<e>a do<m>na ozenda roiz: ha<n>c
donatione<m> <con>firmam<us>. Ego marti<n>roiz. pat<ri>s m<e>i donatione<m>.
<con>f<irmo>. Ego sancio roiz pat<ri>s m<e>i donatione<m> {9} <con>f<irmo>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sub divina clementia eiusque ineffabili gratia. Ego Rudericus Petri de Verviesca, pro
remissione peccatorum meorum et remedio parentum meorum, dono et concedo {2}
monasterio Sancti Salvatoris de Honia, et tibi domino Petro abbati et monacis ibidem Deo
servientibus illum medium molinum de Mogadar, ut serviat semper monacis in suo {3}
refectorio. Iterum predicto monasterio dono atque concedo unam terram in barrio de Sant
Facundo, que scilicet terram est iuxta terram de helemosinaria qui est {4} iuxta fontem. Tali
siquidem pacto et conditione predictam terram dono ut in proprios pauperum usus serviat
semper helemosinarie domui. Preterea dono {5} in Quintana Palacio totam illam
hereditatem quam comparavi de comite Gundissalvo que fuit de domina Oria, ut serviat
semper ista hereditas Sancto Salva{6}tori de Petrapidonia. Facta carta era MªCCªXXXªIIª.
Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Dídaco López {7}
dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Dídaco Lupi de Fitero merino regis existente.
Ego Petrus Petri et uxor mea Sancia Roíz hanc donationem confirmamus. {8} Ego Gómez
Garcíez et uxor mea domna Ozenda Roíz hanc donationem confirmamus. Ego Martín Roíz
patris mei donationem confirmo. Ego Sancio Roíz patris mei donationem {9} confirmo.
CORHEN0072
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 17
1195 s.m. s.d. (s.l. [Solduengo, Burgos, España)]
Contrato de encomienda. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro entregan
diversas posesiones en Solduengo y otros lugares a Esteban y su mujer Germana y
establecen el pago de una infurción. Quirógrafo.
Pergamino 250 x 190 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Concepción Mendo Carmona
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
138
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego petr<us> d<e>i gr<ati>a honiensis abbas. &
o<mn>is eiusdem loci conuent<us>. dam<us> {2} t<ibi> steph<an>o & uxori tue germane.
unu<m> solar in barrio de iuso in sotolongo. cu<m> suo {3} exido. & cu<m> sua ferragine.
& cum suo orto. & cum sua era. Et dam<us> uob<is> {4} duas t<er>ras. iuxta fonte<m>
s<an>c<t>i cip<ri>ani. Et dam<us> uob<is> una<m> t<er>ram in las uegas {5} & e<st> iuxta
t<er>ra<m> de munio munioz. & ex alia parte riuul<us> q<ui> dicit<ur> borouia. {6} Et
dam<us> uob<is> una<m> uinea<m>. que fuit de filijs de uida sol. Et dam<us> uob<is> {7}
in uilla azerio. sorte<m> que fuit de martin cornegio frater uester. {8} Hoc totu<m>
dam<us> uob<is>; ut possideatis iure h<er>editario in p<er>petuum. Et {9} concedim<us>
uob<is>. ut habeatis licentia<m> uendendi. aut obligandi cuicumq<ue> {10} uolueritis; qui
sit sub d<omi>nio honie. eo q<uo>d p<o>p<u>lastis in sotolongo. sub {11} d<omi>nio
n<ost>ro. & ab renunciastis li<ber>e sponte & absolute. q<ui>cq<ui>d u<est>ri iuris {12}
erat in cascagiares de benfet<ri>a. Pret<er>ea statuim<us> & confirmam<us> ut {13} detis
nob<is> annuatim in enfurcion; iij. tabladas de ordeo. & .j. q<ua>rta {14} de t<ri>go & .j.
solidu<m> p<ro> carne. & .iiij. quartalegios de uino. {15} Similit<er> decreuim<us> &
<con>firmam<us>. ut dent nob<is> filios u<est>ros una<m> enfurtion p<os>tq<uam> {16} tu
migrau<er>is de hoc s<e>c<u>lo. {17} Facta carta. eRA. Mª. CCª. XXXª. ii*. Regnante rege
adefonso. in toleto {18} & extrematura. & in tota castella. Didaco lupi tene<n>te
borouia<m> & castella<m> {19} uetulam. Rud<er>ic<us> pet<ri> existente merino regis. {20}
Ego petr<us> abbas. ha<n>c carta<m> <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior.
<con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sac<ri>sta. <con>f<irmat>. {21} Pelagi<us> p<ri>or
claustral<is>. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. Om<n>isq<ue>
conuent<us>. <con>f<irmat>. {22} Rod<er>icus pet<ri> de ueruiesca. t<esti>s. Petr<us>
uiegia. t<esti>s. Don oriolo. t<esti>s. {23} Serrano. t<esti>s. Garcia ioh<anni>s de barrio.
t<esti>s. Petr<us> pet<ri>. t<esti>s. Don alfonso. t<esti>s. {24} Garcia fortu<n>nones.
t<esti>s. Gonzaluo. pedrez. t<esti>s. De q<ui>ntana marzan; {25} Joh<an> boca. t<esti>s.
Mart<in> boca. t<esti>s. Didaco. ferrandez. t<esti>s. D<omi>nico del ogio. t<esti>s. {26}
Houarato. t<esti>s. De sotolongo; Don alardo. t<esti>s. Joh<an> d<omi>nici. t<esti>s.
D<omi>nico {27} pet<ri>. t<esti>s. Don ioh<an>. t<esti>s. Concegio de sotolongo. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, et omnis eiusdem loci conventus
damus {2} tibi Stephano et uxori tue Germane unum solar in Barrio de Yuso in Sotolongo
cum suo {3} exido et cum sua ferragine, et cum suo orto et cum sua era; et damus vobis {4}
duas terras iuxta fontem Sancti Cipriani; et damus vobis unam terram in las Vegas, {5} et
est iuxta terram de Munio Munioz et ex alia parte rivulus qui dicitur Borovia; {6} et damus
vobis unam vineam que fuit de filiis de Vida Sol; et damus vobis {7} in Villa Azerio sortem
139
que fuit de Martín Cornejo frater vester. {8} Hoc totum damus vobis ut possideatis iure
hereditario in perpetuum, et {9} concedimus vobis ut habeatis licentiam vendendi aut
obligandi cuicumque {10} volueritis qui sit sub dominio Honie eo quod populastis in
Sotolongo sub {11} dominio nostro, et ab renunciastis libere, sponte et absolute quicquid
vestri iuris {12} erat in Cascajares de benfetria. Preterea statuimus et confirmamus ut {13}
detis nobis annuatim in enfurción III tabladas de ordeo, et I cuarta {14} de trigo, et I
solidum pro carne et IIII cuartalejos de vino. {15} Similiter decrevimus et confirmamus ut
dent nobis filios vestros unam enfurtion postquam {16} tu migraveris de hoc seculo. {17}
Facta carta era MªCCªXXXª II<I>. Regnante rege Adefonso in Toleto, {18} et Extrematura et
in tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam {19} Vetulam. Rudericus Petri
existente merino regis. {20} Ego Petrus abbas hanc cartam confirmo. Rudericus prior maior
confirmat; Petrus prior sacrista confirmat; {21} Pelagius prior claustralis confirmat;
Dominicus camerarius confirmat; omnisque conventus confirmat. {22} Rodericus Petri de
Verviesca testis; Petrus Vieja testis; don Oriolo testis; {23} Serrano testis; García Iohannis
de Barrio testis; Petrus Petri testis; don Alfonso testis; {24} García Fortuñones testis;
Gonzalvo Pédrez testis. De Quintana Marzán: {25} Joán Boca testis; Martín Boca testis;
Dídaco Ferrández testis; Domínico del Ojo testis; {26} Hovarato testis. De Sotolongo: don
Alardo testis; Joán Dominici testis; Domínico {27} Petri testis; don Joán testis; concejo de
Sotolongo testis.
CORHEN0073
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 20
1196 enero 8 (s.l. [¿Pancorbo?, Burgos, España)]
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad don Pedro realizan dos permutas
de viñas, la primera con Gonzalo Ferrero (CORHEN0073) y la segunda con Pedro Díaz
(CORHEN0074). Las dos en el mismo pergamino. Quirógrafo.
Pergamino, 183x183 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Notum sit quod ego gundissaluo ferrero de pont corbo. do uob<is>
d<omi>no pet<ro> {2} abb<at>e de honia & conuentuj s<an>c<t>i Saluatoris illam mea<m>
uinea<m> in ipsa {3} uilla al nozedo. scilicet ambos ipsos pedacios. q<u>i sunt iuxta
ipsa<m> uinea<m> {4} de honia. in cambio. p<ro> alia uinea & t<er>ra de honia a la
defesiella. in {5} sulco de uinea que fuit de s<an>c<t>o iacobo. Et hoc cambium; firmu<m>
sit semp<er> {6} Et ego petr<us> abbas. hoc cambiu<m> <con>firmo. Rud<eri>c<us> p<ri>or
maior. <con>f<irmat>. Petr<us> garsias {7} p<ri>or. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us>
camerari<us>. <con>f<irmat>. Et om<n>is conuent<us>. <con>f<irmant>. {8} Facta carta.
ERA. Mª. CCª. xxxª. uijª; Vº. k<alendas>. ianuarij. Regna<n>te rege {9} adefonso in toleto &
extrematura. & in tota castella. Didaco lupi tene<n>{10}te borouia<m> & castella<m>
uetula<m>. Rud<eri>c<us> pet<ri> merin<us> regis. {11} Petr<us> mart<in> podedor. Don
nicolas. t<esti>s. Mart<in> garc<ia> de artable. t<esti>s. Gonzaluo {12} ioh<anni>s. Et.
pet<ro> diaz de pancoruo. t<este>s. Ezquerra mart<in> fiador de riedra. [línea en blanco]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
140
{1} Notum sit quod ego Gundissalvo Ferrero de Pontcorbo do vobis domino Petro {2}
abbate de Honia et conventui Sancti Salvatoris illam meam vineam in ipsa {3} villa al
Nozedo, scilicet, ambos ipsos pedacios qui sunt iuxta ipsam vineam {4} de Honia in
cambio pro alia vinea et terra de Honia a la Defesiella, in {5} sulco de vinea que fuit de
Sancto Iacobo. Et hoc cambium firmum sit semper. {6} Et ego Petrus abbas hoc cambium
confirmo. Rudericus prior maior confirmat; Petrus Garsías {7} prior confirmat; Dominicus
camerarius confirmat; et omnis conventus confirmat. {8} Facta carta era MªCCªXXXªIIIIª,
Vº calendas ianuarii. Regnante rege {9} Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota
Castella. Dídaco Lupi tenen{10}te Boroviam et Castellam Vetulam. Rudericus Petri
merinus regis. {11} Petrus Martín podedor. Don Nicolás testis; Martín García de Artable
testis; Gonzalvo {12} Iohannis et Petro Díaz de Pancorvo testes. Ezquerra Martín fiador de
riedra.
CORHEN0074
AHN, Clero Secular_Regular, car. 278, n. 20
1196 enero 8 (s.l. [¿Pancorbo?, Burgos, España)]
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad don Pedro realizan dos permutas
de viñas, la primera con Gonzalo Ferrero (CORHEN0073) y la segunda con Pedro Díaz
(CORHEN0074). Las dos en el mismo pergamino. Quirógrafo.
Pergamino, 183x183 mm
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{13} Notu<m> sit quod ego petr<us> diaz do uob<is> d<omi>no pet<ro> de honia. &
u<est>ro conuentuj. {14} unu<m> pedaciu<m> in los foyos iuxta illa<m> u<est>ram
serna<m> de honia. in cambio. p<ro> alio u<est>ro {15} pedacio ad fontollacio. in sulco de
uinea de didaco sanggez. & ex alia parte; la {16} [roto]la. Et hoc n<ost>r<u>m cambiu<m>;
firmu<m> sit in p<er>petuum. Et ego petr<us> abbas {17} hoc cambiu<m> <con>firmo.
Rud<eri>c<us> p<ri>or maior. <con>f<irmat>. Petr<us> garsias p<ri>or. <con>f<irmat>.
D<omi>nic<us> {18} camerari<us>. <con>f<irmat>. Et o<mn>is conuent<us>. <con>f<irmat>.
Facta carta. eRA. Mª. CCª. XXXª. iiijª. Regnante [roto]ge adefonso in toleto & extrematura.
& in tota castella. {19} Didaco l[roto]e<n>te borouia<m> & castella<m> uetula<m>.
Rud<eri>co pet<ri> merino regis. Petr<us> mart<in> {20} podedor [roto]las t<esti>s.
Gonzaluo ioh<annis>. t<esti>s. Gonzaluo ferrero. t<esti>s. Mart<in> garc<ia> de artable.
t<esti>s. [quirógrafo]
141
{13} Notum sit quod ego Petrus Díaz do vobis domino Petro de Honia et vestro conventui
{14} unum pedacium in los Foyos iuxta illam vestram sernam de Honia in cambio pro alio
vestro {15} pedacio ad Fontollacio, in sulco de vinea de Dídaco Sánchez et ex alia parte la
{16} <...>. Et hoc nostrum cambium firmum sit in perpetuum. Et ego Petrus abbas {17} hoc
cambium confirmo. Rudericus prior maior confirmat; Petrus Garsías prior confirmat;
Dominicus {18} camerarius confirmat; et omnis conventus confirmat. Facta carta era
MªCCªXXXªIIIIª. Regnante <re>ge Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella.
{19} Dídaco <Lupi ten>ente Boroviam et Castellam Vetulam. Ruderico Petri merino regis.
Petrus Martín {20} podedor. <Don Nico>lás testis; Gonzalvo Iohannis testis; Gonzalvo
Ferrero testis; Martín García de Artable testis.
CORHEN0075
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 1
1196 diciembre s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Mixto (Donación pro anima y Donación post obitum). Diego Gómez dona diversas
posesiones en Espinosa de los Monteros a la congregación de San Salvador de Oña y a su
abad Pedro, quienes a su vez le entregan en prestimonio varias heredades en Ruiloba,
Carriedo y Toranzo, para que tras su muerte regresen al monasterio. Quirógrafo.
Pergamino, 210 x 305 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego didac<us> gomez. p<ro> remedio Anime mee &
parentum meor<um>. dono & concedo monasterio s<an>c<t>i Saluatoris honie. & uob<is>
do<m>no Pet<ro> {2} eiusdem loci abb<at>e. om<n>iq<ue> monachor<um> congregationi
ibide<m> d<e>o seruienti omne<m> mea<m> hereditate<m> q<ua>m habeo in espinosa.
uidelicet medietate<m> {3} monasterij s<an>c<t>i iacobi cu<m> duob<us> solarib<us>
p<o>p<u>latis. & medium solar n<on> p<o>p<u>lato in uerrueza. & q<ua>ntum in tota
espinosa ad me p<er>tinet. cu<m> mea {4} diuisa. in montib<us> et fontib<us>. in riuis &
molendinis. pratis. & pascuis. cu<m> introitib<us> & exitib<us>.; Hoc totu<m>
p<re>nominatu<m> dono & confirmo p<re>dicto mo{5}nasterio s<an>c<t>i Saluatoris. Ad
integru<m>. ut seruiat ibi iure h<er>editario in p<er>petuu<m>. PReterea do & concedo
eide<m> monasterio honiensi tota<m> mea<m> parte<m>. scilicet {6} medietate<m> de tota
illa serna de q<ui>ntana de faedo. & uno solar p<o>p<u>lato in carriedo in ual manuz.
similit<er> iure hereditario i<n> p<er>petuum. {7} Et ego PetRVs d<e>i gr<ati>a honiensis
142
abbas. om<n>isq<ue> eiusdem loci conuent<us>. recipim<us> uos don diego gomez in
n<ost>ra societate. & in om<n>ib<us> beneficijs {8} n<ost>re dom<us>. & dam<us> uob<is>
in p<re>stimonio. q<ua>ntum habem<us> in rio de loba. in uilla que dicit<ur> anadines. &
q<ua>ntum habem<us> in carriedo. & in toranzo; {9} el solar q<uo>d fuit de do<m>na
maria in uarzena. ut teneatis hoc totu<m> in uita u<est>ra. Post obitu<m> u<ero>
u<est>r<u>m. remaneat n<o>b<is> lib<er>um & absq<ue> ullo contradic{10}to quietu<m>.
Et uos defendite h<er>editates. collacios n<ost>ros. & ganados. ubicumq<ue> potueritis;
sic<ut> amic<us>. soci<us>. & fili<us>. monasterij s<an>c<t>i Saluatoris. Et ad
q<ua>mcu<m>q<ue> {11} n<ost>ram domu<m> ueneritis. sitis ibi recept<us> honorifice.
sic<ut> unus de seniorib<us> n<ost>re domus. Et uos tenete ipsos collacios q<uo>s
u<o>b<is> dam<us> i<n> p<re>stimonio. i<n> suo derecto. {12} Facta carta era. mª. ccª. xxxª.
iiijª. vjº. NONAS decembris. Regnante rege adefonso in toleto & extrematura. & in tota
castella. Didaco lupi tene<n>{13}te borouia<m> & castellam uetulam. Rud<er>ico pet<ri>
merino regis. {14} Ego petr<us> hon<iensis> abbas. hanc carta<m> <con>firmo. Et o<mn>is
honiensis <con>uent<us> <con>firma<n>t. {15} Ego didaco gomez hanc carta<m>
<con>firmo. Gonzaluo assurez de thamayo. t<esti>s. Aluar roiz de torme. Diego diaz de
monest<er>io. t<esti>s. Pet<ro> diaz de {16} torme. t<esti>s. Gomez pedrez de uilla
co<m>parath. t<esti>s. Gonzaluo ferrandez de colinas. t<esti>s. Petr<us> d<omi>nici de
espinosa. t<esti>s. Pelagi<us> pr<es>b<ite>r de quesecedo. t<esti>s. {17} Gonzaluo mart<in>
de tapia. t<esti>s. Mart<in> gragiar. t<esti>s. Joh<an> gonzaluez de uaranda. t<esti>s.
Martin pereda. t<esti>s. {18} Garcia gonzaluez de thamayo. t<esti>s. Garcia gonzaluez el
menor. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Didacus Gómez, pro remedio anime mee et parentum meorum,
dono et concedo monasterio Sancti Salvatoris Honie, et vobis domno Petro {2} eiusdem
loci abbate omnique monacorum congregationi ibidem Deo servienti, omnem meam
hereditatem quam habeo in Espinosa, videlicet, medietatem {3} monasteri Sancti Iacobi
cum duobus solaribus populatis et medium solar non populato in Verrueza, et quantum in
tota Espinosa ad me pertinet cum mea {4} divisa in montibus et fontibus, in rivis et
molendinis, pratis et pascuis, cum introitibus et exitibus. Hoc totum prenominatum dono
et confirmo predicto mo{5}nasterio Sancti Salvatoris ad integrum ut serviat ibi iure
hereditario in perpetuum. Preterea do et concedo eiusdem monasterio honiensi totam
meam partem, scilicet, {6} medietatem de tota illa serna de Quintana de Faedo et uno solar
populato in Carriedo in Val Manuz, similiter iure hereditario in perpetuum. {7} Et ego
Petrus Dei gratia honiensis abbas omnisque eiusdem loci conventus recipimus vos don
Diego Gómez in nostra societate et in omnibus beneficiis {8} nostre domus et damus vobis
in prestimonio quantum habemus in Río de Loba in villa que dicitur Anadines et quantum
habemus in Carriedo et in Toranzo, {9} el solar quod fuit de domna María in Várzena ut
teneatis hoc totum in vita vestra, post obitum vero vestrum remaneat nobis liberum et
absque ullo contradic{10}to quietum. Et vos defendite hereditates, collacios nostros et
ganados ubicumque potueritis sicut amicus, socius et filius monasterii Sancti Salvatoris. Et
143
ad quamcumque {11} nostram domum veneritis sitis ibi receptus honorifice sicut unus de
senioribus nostre domus, et vos tenete ipsos collacios quos vobis damus in prestimonio in
suo derecto. {12} Facta carta era MªCCªXXXªIIIIª, <...> nonas decembris. Regnante rege
Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi tenen{13}te Boroviam
et Castellam Vetulam. Ruderico Petri merino regis. {14} Ego Petrus honiensis abbas hanc
cartam confirmo et omnis honiensis conventus confirmant. {15} Ego Dídaco Gómez hanc
cartam confirmo. Gonzalvo Assúrez de Tamayo testis; Álvar Roíz de Torme; Diego Díaz
de monesterio testis; Petro Díaz de {16} Torme testis; Gómez Pédrez de Villa Comparath
testis; Gonzalvo Ferrández de Colinas testis; Petrus Dominici de Espinosa testis; Pelagius
presbiter de Quesecedo testis; {17} Gonzalvo Martín de Tapia testis; Martín Gragiar testis;
Joán Gonzálvez de Varanda testis; Martín Pereda testis; {18} García Gonzálveç de Tamayo
testis; García Gonzálvez el menor testis.
CORHEN0076
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 2
1198 s.m. s.d. (s.l. [Herrera de Valdivieso, Burgos, España])
Pesquisa. El concejo de Herrera de Valdivieso confirma la pesquisa y la concesión de
bienes de esta villa al monasterio de San Salvador de Oña, al que además otorgan parte del
monte de Herrera. Quirógrafo.
Pergamino, 133 x 175 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Vtile est sc<ri>bi q<uo>d no<n> expedit obliuisci. Nosca<n>t p<re>sentes &
post<er>i; q<uo>d nos toto co<n>ceggo d* {2} ferrera co<n>cedim<us> & <com>firmam<us>
illa<m> pesq<ui>sa<m> q<ue> fuit facta. A d<omi>no. R<udericus>. archidiachono. & a
Mu{3}nio munioz. & a do<n> oriolo. & a fredina<n>do xemenez. in ferrera. & sum<us>
placati & in n<u>llo {4} <con>t<ra>dicim<us>. Q<u>antu<m> eni<m> i<n> illa pesq<u>isa
monast<er>io S<an>c<t>j Saluatoris de honia <con>cessu<m> fuit; nos simil<ite>r {5}
<con>cedim<us> & sub d<omi>nio honien<sis> eccl<esi>e irreuocabilit<er>. &
p<er>petualit<er> man<er>e <con>firmam<us>. Jns<u>p<er> nos *o<n>{6}ceggo de ferrera
o<mne>s unanimes & spo<n>te dam<us> & co<n>cedim<us> uob<is> do<m>no Pet<ro>
honienssi abb<at>e {7} u<est>risq<ue> sucessorib<us> iure hereditario in p<er>petuu<m>
portione<m> in monte de ferrera. ut sic<ut> un<us> {8} ex nob<is>. ita uos ibi necessaria
accipiatis. Ego p<ro>pt<er>ea Petr<us> d<e>i gr<ati>a honienssis abbas cu<m> {9} assenssu
cap<i>tul<i> firmit<er> <con>cedo. & om<ne>s unanimes <con>firmam<us>. ut n<e>c nos
n<e>c etia<m> successores n<ost>ri {10} ia<m> de cet<er>o uos inq<u>ietare.
co<n>t<ur>bare. u<e>l aliq<u>am p<er> ha<n>c pesq<ui>sam p<re>su<m>mam<us> inferre.
Facta {11} Carta. ERA. mª. ccª. xxxª. vjª. Reg<n>ante rege Aldfo<n>sso in toleto. & in tonca.
& in cast<e>lla. Dida{12}co lupi borouia ten<en>te. & Cast<e>lla uet<u>la. Merin<us> regis.
Guterr<us> didaci. hij s<un>t t<e>stes. {13} Do<m>no Rud<er>ic<us> archidiachon<us>
t<esti>s. P<ri>or Rud<er>ic<us> t<esti>s. Prior petR<us> sac<ri>sta t<esti>s. Cam<er>ari<us>
t<esti>s. {14} Martin<us> cauall<er>o d<e> tamayo t<esti>s. De Madrisz. Martin<us> pet<ri>
t<esti>s. Joh<anne>s martini t<esti>s. Petr<us> {15} garssiez t<esti>s. D<e> foggeda.
Petr<us> mich<ae>lj t<esti>s. P<etrus>. ferrandi t<esti>s. D<e> q<u>intana opio. P<etrus>.
caua{16}ll<er>o t<esti>s. M<artinus>. Joh<ann>i t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
144
{1} Utile est scribi quod non expedit oblivisci. Noscant presentes et posteri quod nos toto
concejo d<e> {2} Ferrera concedimus et comfirmamus illam pesquisam que fuit facta a
domino Rudericus archidiacono, et a Mu{3}nio Munioz, et a don Oriolo et a Fredinando
Xeménez in Ferrera, et sumus placati et in nullo {4} contradicimus quantum enim in illa
pesquisa monasterio Sancti Salvatoris de Honia concessum fuit. Nos similiter {5}
concedimus et sub dominio honiensis ecclesie irrevocabiliter et perpetualiter manere
confirmamus insuper nos <c>on{6}cejo de Ferrera omnes unanimes et sponte damus et
concedimus vobis domno Petro honiensi abbate {7} vestrisque sucessoribus iure
hereditario in perpetuum portionem in monte de Ferrera, ut sicut unus {8} ex nobis ita vos
ibi necessaria accipiatis. Ego propterea Petrus, Dei gratia honiensis abbas, cum {9}
assenssu capituli firmiter concedo et omnes unanimes confirmamus ut nec nos, nec etiam
successores nostri, {10} iam de cetero vos inquietare conturbare vel aliquam per hanc
pesquisam presummamus inferre. Facta {11} carta era MªCCªXXXªVIª. Regnante rege
Aldfonso in Toleto, et in Conca et in Castella. Dída{12}co Lupi Borovia tenente et Castella
Vetula. Merinus regis Guterrus Didaci. Hii sunt testes: {13} domno Rudericus
archidiaconus testis; prior Rudericus testis; prior Petrus sacrista testis; camerarius testis;
{14} Martinus cavallero de Tamayo testis. De Madriz: Martinus Petri testis; Iohannes
Martini testis; Petrus {15} Garsíez testis. De Fojeda: Petrus Micaeli testis; Petrus Ferrandi
testis. De Quintana Opio: Petrus Cava{16}llero testis; Martinus Iohanni testis.
CORHEN0077
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 4
1198 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro donan el
monasterio de Cigüenza a García Gonzalo, su mujer Elvira y su hijo Muño quienes, a su
vez, venden al convento la mitad de su heredad en Tamayo. Quirógrafo.
Pergamino, 280 x 385 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
145
{1} PResentis itaq<ue> pagine testimonio noscant p<re>sentes & posteri. q<uo>d ego Petrus
d<e>i gr<ati>a Oniensis abbas. & om<n>is conuent<us> eiusdem monasterij. dam<us>
uob<is> {2} do<m>no Garsie gundissaluj. & uxori u<est>re do<m>na Elujra. & do<m>no
Munioni filio u<est>ro; monasteriu<m> de Segoncia cu<m> om<n>ib<us> p<er>tinentijs
suis; ut o<mn>ib<us> dieb<us> uite u<est>re sub tali {3} conditione possideatis. q<uo>d
d<omi>n<u>s munio fili<us> u<este>r. sit maior & d<omi>n<u>s in p<re>dicto
monast<er>io. Vos aute<m> p<er> festu<m> assumptionis s<an>c<t>e Marie sufficient<er>
ut decet statutam p<ro>curatio{4}nem. & unu<m> Aureum p<ro> romano censu. nob<is>
annuatim p<er>soluatis. Et concedim<us> uob<is> in n<ost>ro monasterio portione<m>
integram in eundo & redeundo. & duob<us> fam<u>lis u<est>ris {5} tantu<m> panis &
uini. si statione<m> ibi facere uolueritis. p<er> duos u<e>l p<er> tres dies. Et p<er> totu<m>
aduentu<m>. & p<er> tota<m> quadragesima<m> similit<er>. Postq<ua>m u<er>o
concluseritis die<m> extremu<m>; {6} q<u>icq<u>id inuentum fuerit in monast<er>io
s<an>c<t>e Dorothee. lib<er>um & sine ullo contradicto nob<is> remaneat. Pret<er>ea
addim<us> uob<is>. ut unoquoq<ue> anno Oniensis abbas. det uob<is>. xijci<m>.
q<ua>rt<er>os. {7} medietate<m> tritici; & medietate<m> ordei. & unu<m> morabetinu<m>.
¶ Ego Petr<us> Oniensis abbas. hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi; <con>firmo. Rud<er>icus
p<ri>or maior. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sacrista. <con>f<irmat>. {8} Pelagi<us>
p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>. Petr<us> calataiubensis maiordom<us>. <con>f<irmat>.
Gundissalu<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>. Et om<n>is conuentus <con>f<irmat>.
{9} Q<uonia>m ea que ad salute<m> a<n>i<m>e & corporis fiunt sc<ri>pta adesse uidentur.
ne diuturnitate tempo<rum> obliuioni tradantur. Idcirco ego Garsie gundissalui. & uxor
me do<m>na {10} Eluira uendim<us> & roboram<us> uob<is> do<m>no Pet<ro> Oniensi
abb<at>j. u<est>risq<ue> sucessorib<us> iure hereditário in p<er>petuum p<ro> Quingentis
morabetinis. omne<m> medietate<m> n<ost>re hereditatis q<ua>m {11} habem<us> in
tamayo. uidelicet in domib<us>. in parralib<us>. & in ortis. fructiferis. & in arborib<us>. Et
diuisim<us> p<re>dicta<m> hereditate<m> cu<m> do<m>no Rud<er>ico p<ri>ori maiori. &
do<m>no Pet<ro> p<ri>ori sac<ri>sta. {12} &. Pet<ro> p<ri>ori calataiubensi. & Martino
gundissaluj. Et ut n<on> labat<ur> a memoria; metas posuim<us> coram testib<us>. scilicet
don Pardo. & Petr<us> pet<ri> de arniellas. & Diego ferrandez de {13} tamayo. Pars enim
u<est>ra e<st> cognita illud parral totu<m> q<uo>d e<st> subtus eccl<esi>am s<an>c<t>e
marie. iuxta uia<m> publica<m> que discurrit a prado. Et illud linar cu<m> suo solar
q<uo>d e<st> subt<us> stra{14}ta<m> uia<m>. que uadit ad prado. Medietate<m>
domor<um> cu<m> medietate corralis. & cu<m> suo exido. & cu<m> suo ortale.
que<m>admodu<m> uadit usq<ue> ad domu<m> de anderq<u>ina. Et ortu<m> q<uo>d
e<st> subtus {15} domu<m> Pet<ri> pelagij. Et alia faza ante ianua<m> de filijs ioh<anni>s
tellez. sup<ra> uiam que<m>admodum discurrit usq<ue> ad t<er>ram de filijs de Petro
franco cum suis arborib<us>. Et in ual {16} de comde; tres pedacios. Et in ual de teia. media
t<er>ra; quod fuit ioh<anni> nauarro. Et medietate<m> eccl<esi>e s<an>c<t>e marie cum
suo exido. Hoc totu<m> uendim<us> uob<is> & concedim<us>. iure {17} hereditario
possidendum & posteris u<est>ris. ¶ Ego deniq<ue> Garsie gundissalui. & ego do<m>na
146
Eluira sum<us> paccati de p<re>dictos morab<etinos>. & omne<m> p<re>texata<m>
h<er>editate<m> sub d<omi>nio Onie<n>sis {18} Mo<n>asterij rata<m> & inconcussam
concedim<us> p<er>petualit<er> p<er>man<er>e. Siquis <i>gi<tur> ex p<ro>genie n<ost>ra
filius u<e>l filia u<e>l alius aliquis qui hanc p<re>dicta<m> hereditate<m> conturbare.
u<e>l aliq<uo> m<od>o exigere {19} uoluerit. sit a deo maledict<us>. & q<ua>mdiu uixerit
in magna penuria positus. & dupplatam hereditate<m> in tali loco cu<m> p<re>dictos
morabetinos triplicatos uob<is> p<er>soluat. {20} Facta carta. ERA Mª. ccª. xxxª. vjª.
Regnante rege Adefonso. in Toleto & extrematura & in tota castella. Didaco lupi tenente
borouia<m> & castella<m> uetula<m>. Gonzaluo roiz {21} maiordom<us> regis.
Gut<er>rus didaci existente m<er>ino regis. ¶ Ego don Garcia & ego do<m>na Eluira hanc
cartam q<ua>m fieri iussim<us>; coram testib<us> roboram<us>. Petr<us> couo de
arniel{22}las. t<esti>s. Gomez alardo. t<esti>s. Rud<er>icus munioz de uesga. t<esti>s. Don
pardo. t<esti>s. Rud<er>icus mart<in> de uentretea. t<esti>s. De tamayo; Gonzaluo assurez.
t<esti>s. Diego ferrandez. t<esti>s. {23} D<omi>nico abbat de la cuesta. t<esti>s. Martin<us>
pet<ri> de la cuesta. Mart<in> abbat. t<esti>s. Mart<in> cauallero. t<estis>. D<omi>nico
steph<an>i. t<esti>s. El monge. t<esti>s. {24} ¶ Ego Petr<us> Oniensis abbas; gratis &
caritatiue tribuo omne<m> p<re>fatam hereditate<m> conuentuj. ad opus refectorij.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Presentis itaque pagine testimonio, noscant presentes et posteri quod ego Petrus, Dei
gratia oniensis abbas, et omnis conventus eiusdem monasterii damus vobis {2} domno
Garsie Gundissalvi, et uxori vestre domna Elvira et domno Munioni filio vestro
monasterium de Segoncia cum omnibus pertinentiis suis ut omnibus diebus vite vestre,
sub tali {3} conditione possideatis quod domnus Munio filius vester sit maior et dominus
in predicto monasterio. Vos autem per festum Assumptionis Sancte Marie sufficienter ut
decet statutam procuratio{4}nem et unum aureum pro romano censu nobis annuatim
persolvatis. Et concedimus vobis in nostro monasterio portionem integram in eundo et
redeundo et duobus famulis vestris, {5} tantum panis et vini, si stationem ibi facere
volueritis, per duos vel per tres dies, et per totum adventum et per totam quadragesimam
similiter. Postquam vero concluseritis diem extremum {6} quicquid inventum fuerit in
monasterio Sancte Dorotee, liberum et sine ullo contradicto nobis remaneat. Preterea
adimus vobis ut unoquoque anno oniensis abbas det vobis XIIcim cuarteros, {7} medietatem
tritici et medietatem ordei, et unum morabetinum. Ego Petrus oniensis abbas hanc cartam
quam fieri iussi confirmo. Rudericus prior maior confirmat; Petrus prior sacrista
confirmat; {8} Pelagius prior claustralis confirmat; Petrus calataiubensis maiordomus
confirmat; Gundissalvus helemosinarius confirmat; et omnis conventus confirmat. {9}
Quoniam ea que ad salutem anime et corporis fiunt scripta adesse videntur ne diuturnitate
temporum oblivioni tradantur. Idcirco ego Garsie Gundissalvi et uxor me domna {10}
Elvira vendimus et roboramus vobis domno Petro oniensi abbati vestrisque sucessoribus
iure hereditario in perpetuum pro quingentis morabetinis, omnem medietatem nostre
hereditatis quam {11} habemus in Tamayo, videlicet, in domibus, in parralibus, et in ortis
147
fructiferis et in arboribus. Et divisimus predictam hereditatem cum domno Ruderico priori
maiori, et domno Petro priori sacrista, {12} et Petro priori calataiubensi et Martino
Gundissalvi. Et ut non labatur a memoria, metas posuimus coram testibus, scilicet: don
Pardo, et Petrus Petri de Arniellas et Diego Ferrández de {13} Tamayo. Pars enim vestra est
cognita illud parral totum quod est subtus ecclesiam Sancte Marie, iuxta viam publicam
que discurrit a Prado; et illud linar cum suo solar quod est subtus stra{14}tam viam que
vadit ad Prado; medietatem domorum cum medietate corralis, et cum suo exido et cum
suo ortale, quemadmodum vadit usque ad domum de Anderquina; et ortum quod est
subtus {15} domum Petri Pelagii; et alia faza ante ianuam de filiis Iohannis Téllez supra
viam quemadmodum discurrit usque ad terram de filiis de Petro Franco, cum suis
arboribus; et in Val {16} de Comde tres pedacios; et in Val de Teja media terra quod fuit
Iohanni Navarro et medietatem ecclesie Sancte Marie cum suo exido. Hoc totum vendimus
vobis et concedimus iure {17} hereditario possidendum et posteris vestris. Ego denique
Garsie Gundissalvi et ego domna Elvira sumus paccati de predictos morabetinos et
omnem pretexatam hereditatem sub dominio oniensis {18} monasterii, ratam et
inconcussam concedimus perpetualiter permanere. Siquis igitur ex progenie nostra, filius,
vel filia vel alius aliquis qui hanc predictam hereditatem conturbare vel aliquo modo
exigere {19} voluerit sit a Deo maledictus et quamdiu vixerit in magna penuria positus, et
dupplatam hereditatem in tali loco cum predictos morabetinos triplicatos vobis persolvat.
{20} Facta carta era MªCCªXXXªVIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in
tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Gonzalvo Roíz {21}
maiordomus regis. Guterrus Didaci existente merino regis. Ego don García et ego domna
Elvira hanc cartam quam fieri iussimus coram testibus roboramus: Petrus Covo de
Arniel{22}las testis; Gómez Alardo testis; Rudericus Munioz de Vesga testis; don Pardo
testis; Rudericus Martín de Ventretea testis. De Tamayo: Gonzalvo Assúrez testis; Diego
Ferrández testis; {23} Domínico Abat de la Cuesta testis; Martinus Petri de la Cuesta.
Martín Abat testis; Martín Cavallero testis; Domínico Stephani testis; el monge testis. {24}
Ego Petrus oniensis abbas gratis et caritative tribuo omnem prefatam hereditatem
conventui ad opus refectorii.
CORHEN0078
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 5
1198 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Copia coetánea de CORHEN0077. Donación sub modo. El convento de San Salvador de
Oña y su abad Pedro donan el monasterio de Cigüenza a García Gonzalo, su mujer Elvira
y su hijo Muño quienes, a su vez, venden al convento la mitad de su heredad en Tamayo.
Quirógrafo.
Pergamino, 265 x 375 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
148
[quirógrafo] {1} PResentis itaq<ue> pagine testimonio noscant p<re>sentes & posteri. quod
ego Petrus d<e>i gr<ati>a Oniensis abbas & om<n>is conuent<us> eiusdem monasterij.
dam<us> uob<is> {2} do<m>no Garsie gundissaluj. & uxori u<est>re do<m>na Eluira. &
do<m>no Munionj filio u<est>ro. monasterium de Segoncia cu<m> om<n>ib<us>
p<er>tinentijs suis. ut o<mn>ib<us> dieb<us> uite u<est>re sub {3} tali conditione
possideatis. quod d<omi>n<u>s Munio filius u<este>r sit maior & d<omi>n<u>s in
p<re>dicto monast<er>io. Vos aut<em> p<er>festu<m> assumptionis s<an>c<t>e marie.
sufficient<er> ut decet statutam {4} p<ro>curatione<m> & unu<m> Aureu<m> p<ro>
romano censu nob<is> annuati<m> p<er>soluatis. Et concedim<us> uob<is> in n<ost>ro
monast<er>io portione<m> integram in eundo & redeundo. & duob<us> famulis u<est>ris
{5} tantu<m> panis & uini. si statione<m> ibi facere uolueritis. p<er> duos u<e>l p<er> tres
dies. Et p<er> totum aduentu<m>. & p<er> tota<m> quadragesimam similit<er>.
Postq<ua>m u<er>o concluseritis diem extremu<m> {6} q<u>icq<u>id inuentu<m> fuerit in
monast<er>io s<an>c<t>e Dorothee. lib<er>um & sine ullo contradicto n<o>b<is> remaneat.
Pret<er>ea adim<us> uob<is>. ut unoquoq<ue> Oniensis abbas; det uob<is>. XIJi<m>.
q<ua>rteros. {7} medietate<m> triticj. & medietate<m> ordei. & unu<m> morabetinu<m>. ¶
Ego Petr<us> Oniensis abbas. hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi. <con>firmo. Rud<er>icus
p<ri>or maior. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sa{8}crista. <con>f<irmat>. Pelagi<us>
p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>. Petr<us> calataiubensis maiordom<us>. <con>f<irmat>.
Gundissalu<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>. Et om<n>is conuent<us> <con>f<irmat>.
{9} Q<uonia>m ea que ad salute<m> a<n>i<m>e & corporis fiunt sc<ri>pta adesse uidentur.
ne diuturnitate tempo<rum> obliuionj tradant<ur>. Idcirco ego Garsie gundissaluj. & uxor
m<e>a do<m>na {10} Eluira uendim<us> & roboram<us> uob<is> do<m>no Pet<ro>
Oniensi abb<at>j. u<est>risq<ue> sucessorib<us> iure hereditario in p<er>petuu<m> p<ro>
Quingentis morabetinis omne<m> medietate<m> n<ost>re h<er>edita{11}tis q<ua>m
habem<us> in thamayo. uidelicet in domib<us>. in parralib<us>. & in ortis. fructiferis. & in
arborib<us>. Et diuisim<us> p<re>dictam h<er>editate<m> cu<m> do<m>no Rud<er>ico
p<ri>ori maiorj. {12} & do<m>no Pet<ro> p<ri>ori sac<ri>sta. & Pet<ro> p<ri>ori
calataiubensi. & Martino gundissaluj. Et ut n<on> labat<ur> a memoria; metas posuim<us>
cora<m> testib<us>. scilicet don Pardo. & Petr<us> pet<ri> de arniellas. {13} & Diego
ferrandez de thamayo. Pars eni<m> u<est>ra cognita e<st>. illud parral totu<m> q<uo>d
e<st> subt<us> eccl<esi>am s<an>c<t>e marie. iuxta uia<m> publica<m> que discurrit a
p<ra>do. Et illud linar cu<m> suo solar {14} q<uo>d e<st> subt<us> strata<m> uia<m>. que
uadit ad p<ra>do. Medietate<m> domor<um> cu<m> medietate corralis. & cu<m> suo
exido. & cu<m> suo ortale que<m>admodu<m> uadit usq<ue> ad domu<m> de
anderq<ui>na. Et ortu<m> q<uo>d e<st> {15} subt<us> domu<m> Pet<ri> pelagij. Et alia
faza ante ianua<m> de filijs ioh<annis> tellez. sup<ra> uia<m> que<m>admodu<m>
discurrit usq<ue> ad t<er>ra<m> de filijs de Pet<ro> franco cu<m> suis arborib<us>. Et in
ual de com{16}de; tres pedacios. Et in ual de teia. media t<er>ra; quod fuit ioh<annes>
nauarro. Et medietate<m> eccl<esi>e s<an>c<t>e marie cu<m> suo exido. Hoc totum
uendim<us> uob<is> & concedim<us> iure {17} hereditario possidendum. & posteris
149
u<est>ris. ¶ Ego deniq<ue> Garsie gundissaluj. & ego do<m>na Eluira. sum<us> paccati de
p<re>dictos morabetinos. & omne<m> p<re>texata<m> h<er>editate<m> sub d<omi>nio
{18} Onie<n>sis mo<n>ast<er>ij rata<m> & inconcussa<m> concedim<us> p<er>petualit<er>
p<er>man<er>e. Siquis <i>gi<tur> ex p<ro>genie n<ost>ra fili<us> u<e>l filia u<e>l alius
aliq<ui>s q<ui> hanc p<re>dicta<m> h<er>editate<m> conturbare. u<e>l aliq<uo> m<od>o
{19} exigere uoluerit; sit a deo maledict<us>. & q<ua>mdiu uix<er>it in magna penuria
posit<us>. & dupplata<m> h<er>editate<m> in tali loco cu<m> p<re>dictos morab<etinos>
triplicatos uob<is> p<er>soluat. {20} Facta carta. ERA mª. ccª. xxxª. vjª. Regnante rege
Adefonso. in toleto & extrematura & in tota castella. Didaco lupi tene<n>te borouia<m> &
castella<m> uetula<m>. Gonzaluo {21} roiz maiordom<us> regis. Gut<er>rus didaci
existe<n>te merino regis. ¶ Ego don Garcia. & ego do<m>na Eluira hanc cartam q<ua>m
fieri iussim<us>; cora<m> testib<us> roboram<us>. Petr<us> couo {22} de arniellas.
t<estis>.Gomez alardo. t<esti>s. Rud<er>icus munioz de uesga. t<esti>s. Don Pardo.
t<esti>s. Rud<er>icus martinj de uentretea. t<esti>s. De tamayo; Gonzaluo assurez. t<esti>s.
Diego ferra<n>dez. t<esti>s. {23} D<omi>nico abbat de la cuesta. t<esti>s. Martin<us>
pet<ri> de la cuesta. t<esti>s. Mart<in> abbat. t<esti>s. Mart<in> cauallero. t<estis>. El
monge. t<esti>s. {24} ¶ Ego Petr<us> Oniensis abbas gratis & caritatiue tribuo omne<m>
p<re>fata<m> h<er<editate<m> conuentuj. ad op<us> refectorij.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Presentis itaque pagine testimonio, noscant presentes et posteri quod ego Petrus, Dei
gratia oniensis abbas, et omnis conventus eiusdem monasterii damus vobis {2} domno
Garsie Gundissalvi, et uxori vestre domna Elvira et domno Munioni filio vestro
monasterium de Segoncia cum omnibus pertinentiis suis ut omnibus diebus vite vestre,
sub {3} tali conditione possideatis quod domnus Munio filius vester sit maior et dominus
in predicto monasterio. Vos autem per festum Assumptionis Sancte Marie sufficienter ut
decet statutam {4} procurationem et unum aureum pro romano censu nobis annuatim
persolvatis. Et concedimus vobis in nostro monasterio portionem integram in eundo et
redeundo et duobus famulis vestris, {5} tantum panis et vini, si stationem ibi facere
volueritis, per duos vel per tres dies, et per totum adventum et per totam quadragesimam
similiter. Postquam vero concluseritis diem extremum {6} quicquid inventum fuerit in
monasterio Sancte Dorotee, liberum et sine ullo contradicto nobis remaneat. Preterea
adimus vobis ut unoquoque anno oniensis abbas det vobis XIIcim cuarteros, {7} medietatem
tritici et medietatem ordei, et unum morabetinum. Ego Petrus oniensis abbas hanc cartam
quam fieri iussi confirmo. Rudericus prior maior confirmat; Petrus prior sa{8}crista
confirmat; Pelagius prior claustralis confirmat; Petrus calataiubensis maiordomus
confirmat; Gundissalvus helemosinarius confirmat; et omnis conventus confirmat. {9}
Quoniam ea que ad salutem anime et corporis fiunt scripta adesse videntur ne diuturnitate
temporum oblivioni tradantur. Idcirco ego Garsie Gundissalvi et uxor mea domna {10}
Elvira vendimus et roboramus vobis domno Petro oniensi abbati vestrisque sucessoribus
iure hereditario in perpetuum pro quingentis morabetinis, omnem medietatem nostre
heredita{11}tis quam habemus in Tamayo, videlicet, in domibus, in parralibus, et in ortis
150
fructiferis et in arboribus. Et divisimus predictam hereditatem cum domno Ruderico priori
maiori, {12} et domno Petro priori sacrista, et Petro priori calataiubensi et Martino
Gundissalvi. Et ut non labatur a memoria, metas posuimus coram testibus, scilicet: don
Pardo, et Petrus Petri de Arniellas {13} et Diego Ferrández de Tamayo. Pars enim vestra
cognita est illud parral totum quod est subtus ecclesiam Sancte Marie, iuxta viam
publicam que discurrit a Prado; et illud linar cum suo solar {14} quod est subtus stratam
viam que vadit ad Prado; medietatem domorum cum medietate corralis, et cum suo exido
et cum suo ortale, quemadmodum vadit usque ad domum de Anderquina; et ortum quod
est {15} subtus domum Petri Pelagii; et alia faza ante ianuam de filiis Iohannis Téllez supra
viam quemadmodum discurrit usque ad terram de filiis de Petro Franco, cum suis
arboribus; et in Val de Com{16}de tres pedacios; et in Val de Teja media terra quod fuit
Iohannes Navarro et medietatem ecclesie Sancte Marie cum suo exido. Hoc totum
vendimus vobis et concedimus iure {17} hereditario possidendum et posteris vestris. Ego
denique Garsie Gundissalvi et ego domna Elvira sumus paccati de predictos morabetinos
et omnem pretexatam hereditatem sub dominio {18} oniensis monasterii, ratam et
inconcussam concedimus perpetualiter permanere. Siquis igitur ex progenie nostra, filius,
vel filia vel alius aliquis qui hanc predictam hereditatem conturbare vel aliquo modo {19}
exigere voluerit sit a Deo maledictus et quamdiu vixerit in magna penuria positus, et
dupplatam hereditatem in tali loco cum predictos morabetinos triplicatos vobis persolvat.
{20} Facta carta era MªCCªXXXªVIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in
tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Gonzalvo {21} Roíz
maiordomus regis. Guterrus Didaci existente merino regis. Ego don García et ego domna
Elvira hanc cartam quam fieri iussimus coram testibus roboramus: Petrus Covo {22} de
Arniellas testis; Gómez Alardo testis; Rudericus Munioz de Vesga testis; don Pardo testis;
Rudericus Martini de Ventretea testis. De Tamayo: Gonzalvo Assúrez testis; Diego
Ferrández testis; {23} Domínico Abat de la Cuesta testis; Martinus Petri de la Cuesta testis.
Martín Abat testis; Martín Cavallero testis; el monge testis. {24} Ego Petrus oniensis abbas
gratis et caritative tribuo omnem prefatam hereditatem conventui ad opus refectorii.
CORHEN0079
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 6
1199 diciembre 11 (s.l. [¿Monasterio de Rodilla?, Burgos, España])
Pesquisa. Informe de la disputa entre Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña,
de una parte, y Alfonso Díaz, Fortún de Fageg y el concejo de Monasterio de Rodilla, de
otra, por los términos de Nava de Henosa y Caborredondo.
Pergamino, 220 x 150 mm
Buen estado de conservación.
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
151
{1} Noscant p<re>sentes & posteri. quod int<er> dompn<um> pet<ru>m onienssem
abb<at>em. & aldefonssum didaci. & fortu de fageg. erat contentio [interlineado: sup<er>]
t<er>minis de naua de {2} fenosa. & de camrredondo. Et sup<er> hoc. era. Mª. ccª. xxxª. vijª.
xj. k<a>l<endas>. decembris. <con>uenit dompn<us> petr<us> honienssis abbas cu<m>
regula sua. sic<ut> paratum {3} fuerat & do<m>pn<us> iacobus m<er>in<us> regis. &
aldefonssus didaci. & fortun de fageg. qui erant demandadores. & concilium de
monasterio. & alij de uicinis {4} uillis. <Et> post longam disceptacionem. tandem
couenerunt in hoc aldefonssus didaci. & fortun de fageg. mediante do<m>pno iacobo
m<er>ino regis. cu<m> abb<at>e {5} honie. ut legeret regula<m>. & si <con>cilium de
monasterio <con>cordaret cu<m> regula. ipsi suscip<er>ent iudiciu<m> [interlineado: &]
e<ss>ent pacati. & cessarent ab om<n>i exactione. Astantib<us> {6} itaq<ue> multis
ueridicis testib<us>. scilicet do<m>pno martino burgenssi canonico. & alijs militib<us>.
scilicet garcia munnoz de s<an>c<t>a eulalia. & don belasco de {7} castro. & pet<ro> pedret
de uerbiesca, Lecta est regula; & <con>cordauit cu<m> ea conciliu<m> de monasterio. Jn
sup<er> placuit utriq<ue> parti. & <con>iurauerunt sex homi{8}nes senex de monasterio.
scilicet martino bernaldo qui erat alcalde cu<m> alijs quinq<ue>. don belasco. & pet<ro>
ioha<nn>i de buena. & don domingo de casa{9}nueua. & suo germano pet<ro>
d<omi>nico. & ioh<a>n de steuania. Jsti sex ambulauerunt p<er> pedem t<er>minum
antiqu<um> s<e>c<um>d<u>m regulam. & [interlineado: de] t<er>minaverunt
t<er>mi{10}num int<er> naua de fenosa. & camredondo. sicut alijs uicib<us> antiq<ui>tus
fuerat [interlineado: de]t<er>minatum; por ual de uelasco. ad uia<m> publicam. que uenit
de {11} riolazedo. ala penniella de cabra. & al fozegu & ad fonte<m> honie. Huic facto
int<er>fuerunt multi ueridici testes. quor<um> nomina subt<us> annotamus. {12}
quor<um> etiam testimonio ueritas non poterit celari. cu<m> necesse fuerit. hij sunt testes
qui affuerunt. Dominus martin<us> burgenssis canonicus. {13} Don garcia munnoz de
s<an>c<t>a eulalia. Don belasco de castro. Petro pedrez de uerbiesca. Don ioh<a>n abbat
de toues. D<omi>nico raedo. Petro {14} helias de s<an>c<t>a eulalia. DoN martin el abbate
de teminno. <Et> ex mandato regis int<er>fuit huic facto do<m>pnus iacobus m<er>inus
regis. inq<ui>sitione<m> {15} fecit et sopiuit om<n>e. querimonia<m> ab ut<ra>q<ue> parte
habitam.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Noscant presentes et posteri quod inter dompnum Petrum oniensem abbatem et
Aldefonsum Didaci et Fortu de Fageg erat contentio super terminis de Nava de {2} Fenosa
et de Camredondo. Et super hoc era MªCCªXXXªVIIª, XI calendas decembris, convenit
dompnus Petrus honiensis abbas cum regula sua sicut paratum {3} fuerat et dompnus
Iacobus merinus regis, et Aldefonsus Didaci et Fortún de Fageg, qui erant demandadores,
et concilium de Monasterio et alii de vicinis {4} villis. Et post longam disceptacionem
tandem covenerunt in hoc Aldefonsus Didaci et Fortún de Fageg mediante dompno
Iacobo merino regis cum abbate {5} Honie ut legeret regulam, et si concilium de
152
Monasterio concordaret cum regula, ipsi susciperent iudicium, et essent pacati et cessarent
ab omni exactione astantibus {6} itaque multis veridicis testibus, scilicet, dompno Martino
burgensi canonico et aliis militibus, scilicet, García Muñoz de Santa Eulalia, et don Belasco
de {7} Castro et Petro Pédret de Verbiesca. Lecta est regula et concordavit cum ea
concilium de Monasterio. Insuper placuit utrique parti et coniuraverunt sex homi{8}nes
senex de Monasterio, scilicet, Martino Bernaldo qui erat alcalde cum aliis quinque, don
Belasco, et Petro Iohanni de Buena et don Domingo de Casa{9}nueva, et suo germano
Petro Domínico et Joán de Estevanía. Isti sex ambulaverunt per pedem terminum
antiquum secumdum regulam et determinaverunt termi{10}num inter Nava de Fenosa et
Camredondo sicut aliis vicibus antiquitus fuerat determinatum: por Val de Velasco ad
viam publicam que venit de {11} Riolazedo a la peñiella de Cabra, et al fozeju et ad fontem
Honie. Huic facto interfuerunt multi veridici testes quorum nomina subtus annotamus,
{12} quorum etiam testimonio veritas non poterit celari cum necesse fuerit. Hii sunt testes
qui affuerunt: dominus Martinus burgensis canonicus; {13} don García Muñoz de Santa
Eulalia; don Belasco de Castro; Petro Pédrez de Verbiesca; don Joán Abat de Toves;
Domínico Raedo; Petro {14} Helías de Santa Eulalia; don Martín el abate de Temiño. Et ex
mandato regis interfuit huic facto dompnus Iacobus merinus regis inquisitionem {15} fecit
et sopivit omne cerimoniam ab utraque parte habitam.
CORHEN0080
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 7
1199 s.m. s.d. (s.l. [Riolacedo, Burgos, España])
Pacto monástico. Sancha Seménez dona al monasterio de San Salvador de Oña y a su abad
Pedro toda la heredad que posee en Busto y en Riolacedo a cambio de que el monasterio la
acoja. Quirógrafo.
Pergamino, 210 x 305 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Q<uonia>m int<er> cet<er>a pietatis op<er>a; maxime co<m>me<n>dat<ur>
helemosina. Jdeo ego do<m>na Sancia Semenez. dono & concedo monasterio s<an>c<t>i
Saluatoris honie. & uob<is> do<m>no {2} pet<ro> honiensi abb<at>e. u<est>risq<ue>
successorib<us> iure h<er>editario in p<er>petuu<m>. omne<m> mea<m> h<er>editate<m>
q<ua>m habeo in busto. uidelicet. t<er>ras. uineas. solares p<o>p<u>latos & here{3}mos. &
in eccl<esi>a s<an>c<t>i michael<is> m<e>am portione<m>. Et in riolazedo omne<m>
mea<m> h<er>editate<m> dono uob<is> uidelicet. t<er>ras. uineas. solares p<o>p<u>latos
& heremos. Molinos. {4} p<ra>tos. & o<mn>ia que ad me ibi p<er>tine<n>t; ta<m de
parentela m<e>a. q<ua>m de emtionib<us> m<e>is. Hoc totu<m> uob<is> dono. ut
p<er>petualit<er> in uestiario u<est>ro p<er>maneat. & camerari<us> pos{5}sideat. Et
153
annuati<m> plenari<um> m<ih>i faciat in die obit<us> m<e>i. scilicet duo piscamina
habundant<er>. calentes. scalas integras. caseos coctos. butirum. oua. {6} ta<m> monachis
q<ua>m o<mn>ib<us> seruientib<us> & portionarijs monasterij. Jus u<er>o & usus &
d<omi>nium de o<mn>i p<re>dicta h<er>editate. statim uob<is> p<er>petualit<er> dono. &
nichil inde {7} m<ihi> reseruo. Ego petr<us> d<e>i gr<ati>a hon<iensis> abbas cu<m>
assensu capituli honiensis monast<er>ij. ob beneficiu<m> q<uo>d a uob<is> do<m>na
Sancia semenez recipim<us>. suscipim<us> {8} uos in socia<m> & participe<m>
bonoru<m> n<ost>ror<um>. t<em>p<o>ralium & sp<iritu>alium. Et dam<us> uob<is> in
uineis de Villiella. Ve. arenzadas & media. Et insup<er> concedim<us>. & firmit<er> {9}
unanimit<er> statuimus. ut honiensis abbas. det uob<is> o<mn>ib<us> dieb<us> uite
u<est>re. cent<um> &. xvjcim. almudes. medietate<m> t<ri>tici. & medietate<m> ordei. in
apoteca de Villiella. {10} Reddit<us> panis. se<m<p<er> in m<en>se septe<m>bri
tribuat<ur>. Et si abbas hon<iensis> p<er>solu<er>e noluerit. rex t<er>re cu<m> dupplo
faciat uob<is> colligere. Postq<ua>m u<er>o uos do<m>na {11} Sancia die<m> concluseritis
extremu<m> p<re>dictas uineas. & cibaria p<re>texata. sine exactione aliq<ua>.
hon<iensis> monast<er>io lib<er>a & q<u>ieta Remaneat. {12} Facta CARTA. eRA. Mª. CCª.
xxxª. Vijª. Regnante rege Adefonso in toleto & extrematura. & in tota castella. Didaco lupi
tene<n>te boro{13}uia<m>. & castella<m> vetula<m>. Gut<er>r<us> didaci existente
m<er>ino regis. De hoc su<n>t testes. Roic ferrandez fili<us> ferrant captiuo. Aluar diaz
fili<us> didaci {14} semenj. Gonzaluo munioz de fermosiella. Mart<in>. p. de iuuera.
Gomez garciez de castrezies. Don lop de ferrera. Alfonso roiz de salas. Don pelayo {15} de
pladanos. Don Marin magist<er> s<an>c<t>i andree de arroyo. Don pet<ro> de hormaza.
Enneco lopez de marciello. Ferra<n>t mart<in> de cascagiares. {16} Diac lopez fili<us> lupi
ferrandez. Garcia mart<in> de cascagiares. De busto; Mich<ael> pr<es>b<ite>r.
D<omi>nic<us> pr<es>b<ite>r. P. andres. P. ioh<anni>s. Don assensio. D<omi>nic<us>
fili<us> {17} del nieto. Don Alfonso. Concilio de busto. t<esti>s. Alfonso didacj de rogias.
Gonzaluo. p. de salas. Do<m>no enneco de carzedo. Gonz<aluo> ferra<n>dez de ribiella.
{18} De riolazedo; Ferrand<us> munioz. Gonzaluo munioz. Ferra<n>t mart<in>. Mich<ael>
pr<es>b<ite>r. Mart<in> de mioro. El comde. Mich<ael> d<omi>nici. Joh<an>. p. Gonzaluo
{19} mart<in> Gonzaluo m<er>ino. Concilio de riolazedo sunt testes.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Quoniam inter cetera pietatis opera maxime commendatur helemosina, ideo ego
domna Sancia Seménez dono et concedo monasterio Sancti Salvatoris Honie et vobis
domno {2} Petro honiensi abbate vestrisque successoribus iure hereditario in perpetuum
omnem meam hereditatem quam habeo in Busto, videlicet, terras, vineas, solares
populatos et here{3}mos; et in ecclesia Sancti Micaelis meam portionem; et in Riolazedo
omnem meam hereditatem dono vobis, videlicet, terras, vineas, solares populatos et
heremos, molinos, {4} pratos et omnia que ad me ibi pertinent, tam de parentela mea quam
de emtionibus meis. Hoc totum vobis dono ut perpetualiter in vestiario vestro permaneat
et camerarius pos{5}sideat. Et annuatim plenarium mihi faciat in die obitus mei, scilicet,
duo piscamina abundanter calentes, scalas integras, caseos coctos, butirum, ova, {6} tam
154
monacis quam omnibus servientibus et portionariis monasterii. Ius vero et usus et
dominium de omni predicta hereditate statim vobis perpetualiter dono et nichil inde {7}
mihi reservo. Ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, cum assensu capituli honiensis
monasterii ob beneficium quod a vobis domna Sancia Seménez recipimus, suscipimus {8}
vos in sociam et participem bonorum nostrorum temporalium et spiritualium, et damus
vobis in vineis de Villiella Ve arenzadas et media. Et insuper concedimus et firmiter {9}
unanimiter statuimus ut honiensis abbas det vobis omnibus diebus vite vestre centum et
XVIcim almudes, medietatem tritici et medietatem ordei, in apoteca de Villiella. {10}
Redditus panis semper in mense septembri tribuatur, et si abbas honiensis persolvere
noluerit, rex terre cum dupplo faciat vobis colligere. Postquam vero vos domna {11} Sancia
diem concluseritis extremum, predictas vineas et cibaria pretexata sine exactione aliqua,
honiensis monasterio libera et quieta remaneat. {12} Facta carta era MªCCªXXXªVIIª.
Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi tenente
Boro{13}viam et Castellam Vetulam. Guterrus Didaci existente merino regis. De hoc sunt
testes: Roíc Ferrández, filius Ferrant Captivo; Álvar Díaz, filius Didaci {14} Semeni;
Gonzalvo Munioz de Fermosiella; Martín P. de Juvera; Gómez Garcíez de Castrezies; don
Lop de Ferrera; Alfonso Roíz de Salas; don Pelayo {15} de Pládanos; don Marín magister
Sancti Andree de Arroyo; don Petro de Hormaza; Éñeco López de Marciello; Ferrant
Martín de Cascajares; {16} Díac López, filius Lupi Ferrández; García Martín de Cascajares.
De Busto: Micael presbiter; Dominicus presbiter; P. Andrés; P. Iohannis; don Assensio;
Dominicus, filius {17} del nieto; don Alfonso. Concilio de Busto testis. Alfonso Didaci de
Rojas; Gonzalvo P. de Salas; domno Éñeco de Carzedo; Gonzalvo Ferrández de Ribiella.
{18} De Riolazedo: Ferrandus Munioz; Gonzalvo Munioz; Ferrant Martín; Micael presbiter;
Martín de Mioro; el comde; Micael Dominici; Joán P. Gonzalvo; {19} Martín Gonzalvo
merino; concilio de Riolazedo sunt testes.
CORHEN0081
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 8
1199 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Rodrigo, prior de San Salvador de Oña, con el consentimiento de sus
compañeros y del abad Pedro entrega la heredad llamada Lastra a Rodrigo Pérez de
Quecedo y a su mujer María Martínez a cambio de un linar en Campo. Quirógrafo.
Pergamino, 150 x 310 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego Rud<er>icus p<ri>or cum assensu d<omi>nj
m<e>i pet<ri> abb<at>is. & socior<um> m<e>or<um>; facio concambium h<er>editatis
uob<is>cum {2} Rud<er>icus pet<ri> de quescedo. Formam u<ero> t<ra>nsactionis hec
155
e<st>. Ego Rud<er>icus p<ri>or. do uob<is> illa<m> h<er>editate<m> que uocat<ur> lastra.
que e<st> {3} ante posticum Martin<us> gundissaluj de quescedo. ut iure h<er>editario
possideatis. uos & filijs u<est>ris. & om<n>is posteritas u<est>ra. {4} Ego u<er>o
Rud<er>icus pet<ri>. & uxor m<e>a Marie Martinj. damus uob<is> do<m>no Rud<er>ico
p<ri>ori. u<est>risq<ue> successorib<us> iure heditario in p<er>petuum. {5} unu<m> linar
in poblacion. in locu<m> qui dicit<ur> campum. & e<st> iuxta linar de pet<ro> d<omi>nicj
de poblacion. & ex alia parte; el linar {6} de martin pedrez. Facta carta. era. Mª. ccª. xxxª.
vijª. Regnante rege adefonso in toleto & extrematura. & i<n> tota castella. {7} Didaco lupi
tenente borouia<m>. & castela<m> uetula<m>. Guterr<us> didaci existente merino regis.
{8} Ego petr<us> abbas. hanc carta<m> <con>firmo. Rud<er>icus p<ri>or. <con>f<irmat>.
Om<n>isq<ue> conuent<us> <con>f<irmant>. Ego Rud<er>ic<us> pet<ri>. hanc carta<m>
<con>firmo. {9} Garcia ferrandez de arroyo. t<esti>s. Petr<us> ioh<anni>s de quescedo.
t<esti>s. Martin<us> pr<es>b<ite>r. t<esti>s. Petr<us> abbat. t<esti>s. Petr<us> pet<ri> de
foz. t<esti>s. {10} Mart<in> sanchez de benne. t<esti>s. Mart<in> gonzaluez de quescedo.
t<esti>s. Gonzaluo ioh<anni>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Rudericus prior, cum assensu domini mei Petri abbatis et sociorum
meorum, facio concambium hereditatis vobiscum {2} Rudericus Petri de Quecedo.
Formam vero transactionis hec est: ego Rudericus prior do vobis illam hereditatem que
vocatur Lastra que est {3} ante posticum Martinus Gundissalvi de Quecedo ut iure
hereditario possideatis vos, et filiis vestris et omnis posteritas vestra; {4} ego vero
Rudericus Petri et uxor mea Marie Martini damus vobis domno Ruderico priori vestrisque
successoribus iure heditario in perpetuum {5} unum linar in Población, in locum qui
dicitur Campum, et est iuxta linar de Petro Dominici de Población et ex alia parte el linar
{6} de Martín Pédrez. Facta carta era MªCCªXXXªVIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto,
et Extrematura et in tota Castella. {7} Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castelam Vetulam.
Guterrus Didaci existente merino regis. {8} Ego Petrus abbas hanc cartam confirmo.
Rudericus prior confirmat omnisque conventus confirmant. Ego Rudericus Petri hanc
cartam confirmo. {9} García Ferrández de Arroyo testis; Petrus Iohannis de Quecedo testis;
Martinus presbiter testis; Petrus Abat testis; Petrus Petri de Foz testis; {10} Martín Sánchez
de Beñe testis; Martín Gonzálvez de Quecedo testis; Gonzalvo Iohannis.
CORHEN0082
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 9
1200 febrero 3 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Fuero. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro otorgan carta de libertad y
absolución a los habitantes de Cillaperlata. Quirógrafo.
Pergamino, 270 x 450 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
156
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Vtile e<st> scribi q<uo>d n<on> exped<er>it obliuisci PResentis
itaq<ue> pagine testimonio noscant p<re>sentes & posteri. q<uo>d ego petr<us> d<e>i
gr<ati>a honiensis {2} monasterij abbas. & o<mn>is eiusdem loci conuentus. facim<us>
cartam lib<er>tatis & absolutionis. uob<is> omnib<us> hominib<us> n<ostr>is qui nunc
estis. {3} u<e>l qui futuri sunt usq<ue> in p<er>petuum sub dominio de cellap<er>lata.
uidelicet ut non detis p<ro> manneria. nisi. V. sol<i>d<o>s. Quando uero aliquis {4}
mannerus obierit parentes ei<us> qui p<ro>pinquiores fuerint. dent q<ui>nq<ue> solid<o>s
d<omi>no cellap<er>latensi; & habeant sine aliq<ua> diminutione. omnia bona illius. {5} illi
tantum qui sub d<omi>nio honiensis monasterij habitauerint. excepto illud q<uo>d p<ro>
sua anima dare p<re>cep<er>it monasterio s<an>c<t>i ioh<ann>is de cellap<er>lata u<e>l
clericis {6} qui sub d<omi>nio honiensis monasterij habitatores fuerint. PRo serna &
fazendera q<ua>m solebatis facere. concedim<us> & confirmam<us> ut non amplius
faciatis. {7} sed detis unusq<ui>sq<ue> singulis annis p<ro> infurcione q<ui> iuga bouum
habuerit. duos q<ua>rteros. medietate<m> tritici; & medietate<m> ordei. Et q<ui> habuerit
unu<m> boue<m> {8} & domu<m> tenuerit; det media<m> infurcione<m>. Jlle u<ero> qui
fuerit azadero. siue uir siue femina & domu<m> tenuerit. medium q<ua>rterum
p<er>soluat. Et q<ua>muis {9} uulgalit<er> dicam. illi q<ui> forros fuerint. nichil p<ro>
infurcione tribuant. Alij u<ero> q<ui> sub d<omi>nio honiensis monasterij n<on> fuerint. &
sua<m> h<er>editatem que est {10} sub d<omi>nio de cellap<er>lata habe<re> uoluerint
p<ro> sola h<er>editate integ<ra>m infurcione<m> p<er>soluant. PReterea addim<us>
uob<is> aliud forum. ut unoquoq<ue> anno faciatis {11} fazendera<m> duos dies. & illi
q<ui> deforis fuerint. eodem modo ueniant ad op<er>andum q<ua>ndo uos alij
op<er>aueritis. Et si n<on> uen<er>int; p<ro> una quaq<ue> op<er>a. {12} [roto] denarios.
un<us>quisq<ue> p<er>soluat. Et dum op<er>aueritis; d<omi>n<u>s cellap<er>latensis
reficiat uos. Jnsup<er> concedim<us> & confirmam<us>. ut ta<m> uos q<ua>m o<mn>is
posteritas u<est>ra {13} [roto]aaliqumq<ue> modo domu<m> u<e>l solare<m>
adq<ui>sierit; & fumu<m> ibi n<on> fecerit p<ro> eo nichil pectet. Si fumu[roto] fecerit, in
illud solar. o<mn>ia iura p<er>soluat. que<m>admodu<m> alij. {14} Similit<er>
concedim<us>. ut cleric<us> q<ui> filiu<m> habuerit. manneriam non pectet. Facta caRta.
ERA. Mª. ccª. xxxª. viijª. Noto die. iijº. Nonas. feb<rua>Rij. Regnante rege {15} [roto]fonso in
toleto & extrematura. & in tota castella. Didaco lupi tenente borouia<m> & castella<m>
uetulam. Gut<er>rus didaci existente merino regis. {16} [roto]go Petr<us> honiensis abbas.
hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi <con>firmo. Ego d<omi>nic<us> cellap<er>latensis
ha<n>c carta<m> <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or
sacrista.
<con>f<irmat>.
Petr<us>
saliensis.
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
ca{17}[roto]rari<us>. <con>f<irmat>. Pelagi<us> p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>.
Conuent<us> honiensis. <con>f<irmat>. Qui hanc u<ero> pagina<m> n<ost>re concessionis
in aliquo diminuere uoluerit. ira<m> d<e>i om<ni>p<otent>is plenarie incurrat. {18}
[roto]u<m> iuda portione<m> et<er>nalit<er> p<er>cipiat. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
157
{1} In Dei nomine. Utile est scribi quod non expederit oblivisci. Presentis itaque pagine
testimonio noscant presentes et posteri quod ego Petrus, Dei gratia honiensis {2}
monasterii abbas, et omnis eiusdem loci conventus facimus cartam libertatis et
absolutionis vobis, omnibus hominibus nostris, qui nunc estis {3} vel qui futuri sunt usque
in perpetuum sub dominio de Cellaperlata, videlicet, ut non detis pro mañería nisi V
solidos. Quando vero aliquis {4} mañerus obierit, parentes eius qui propinquiores fuerint
dent quinque solidos domno cellaperlatensi et habeant sine aliqua diminutione omnia
bona illius, {5} illi tantum qui sub dominio honiensis monasterii habitaverint, excepto illud
quod pro sua anima dare preceperit monasterio Sancti Iohannis de Cellaperlata vel clericis
{6} qui sub dominio honiensis monasterii habitatores fuerint. Pro serna et fazendera quam
solebatis facere concedimus et confirmamus ut non amplius faciatis, {7} sed detis
unusquisque singulis annis pro infurcione: qui iuga bovum habuerit duos quarteros,
medietatem tritici et medietatem ordei, et qui habuerit unum bovem {8} et domum tenuerit
det mediam infurcionem. Ille vero qui fuerit azadero, sive vir, sive femina, et domum
tenuerit medium quarterum persolvat. Et quamvis {9} vulgaliter dicam, illi qui forros
fuerint, nichil pro infurcione tribuant. Alii vero qui sub dominio honiensis monasterii non
fuerint et suam hereditatem que est {10} sub dominio de Cellaperlata habere voluerint, pro
sola hereditate integram infurcionem persolvant. Preterea addimus vobis aliud forum ut
unoquoque anno faciatis {11} fazenderam duos dies, et illi qui de foris fuerint, eodem
modo veniant ad operandum quando vos alii operaveritis, et si non venerint, pro
unaquaque opera {12} <...> denarios unusquisque persolvat, et dum operaveritis, dominus
cellaperlatensis reficiat vos. Insuper concedimus et confirmamus ut tam vos quam omnis
posteritas vestra {13} <...> aliqumque modo domum vel solarem adquisierit et fumum ibi
non fecerit, pro eo nichil pectet. Si fumu<m> fecerit in illud solar, omnia iura persolvat
quemadmodum alii. {14} Similiter concedimus ut clericus qui filium habuerit mañeríam
non pectet. Facta carta era MªCCªXXXªVIIIª, noto die IIIº nonas februarii. Regnante rege
{15} <Al>fonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam
et Castellam Vetulam. Guterrus Didaci existente merino regis. {16} <E>go Petrus honiensis
abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo. Ego Dominicus cellaperlatensis hanc cartam
confirmo. Rudericus prior confirmat; Petrus prior sacrista confirmat; Petrus saliensis
confirmat; Dominicus ca{17}<me>rarius confirmat; Pelagius prior claustralis confirmat;
conventus honiensis confirmat. Qui hanc vero paginam nostre concessionis in aliquo
diminuere voluerit iram Dei omnipotentis plenarie incurrat {18} <et c>um Iuda portionem
eternaliter percipiat.
CORHEN0083
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 10
1200 octubre 21 (s.l. [Campo, Burgos, España])
Permuta. Pedro Carro y su mujer Milia donan pro remedio anime todas sus propiedades en
el monasterio de San Juan de Campo a la congregación de San Salvador de Oña y a su
abad Pedro a cambio de varios solares en Carrasquedo, Hoz de Mena y Baranda.
Quirógrafo.
Pergamino, 290 x 380 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
158
[quirógrafo] {1} JN d<e>i nomine. Notum sit cunctis. quod ego Petrus carro facio
concambium uob<is>cum do<m>no Petro honiensi abba<t>i. & cu<m> om<n>i
congregatione u<est>ra. de illo {2} monasterio s<an>c<t>i ioh<ann>is de campo. uidelicet
do uob<is> in predicto monasterio omne<m> mea<m> sortem in eccl<esi>a. & in t<er>ris. in
uineis. in pratis. in pascuis. in molendinis. & in piscarijs. {3} in monte & in fonte & in solar
de ioh<anne>s de calzada m<e>am parte<m>. Hoc totu<m> do uob<is>. ut uos &
successores u<est>ri. & honiensis eccl<esi>a iure h<er>editario uendicetis irreuocabilit<er>
possidendu<m>. {4} Similit<er> ego do<m>na Milia uxor do<m>nj Pet<ri> carro. morte<m>
tim<en>do. & ea que a genitore m<e>o iniuste & praue acta fuerunt emendando. ut d<eu>s
& d<omi>n<u>s n<ost>er ih<su>s xp<istu>s misereatur ei; {5} dono p<ro> remedio
animaru<m> n<ost>rarum omne<m> mea<m> hereditatem q<ua>m habeo in monastério
s<an>c<t>i Joh<ann>is de campo. uob<is> do<m>no Petro honiensi abba<t>i u<est>risq<ue>
successorib<us> iure hereditario in {6} p<er>petuum. uidelicet in eccl<esi>a s<an>c<t>i
ioh<ann>is. in t<er>ris. in uineis. in pratis. in pascuis. molendinis. in piscarijs. in monte &
in fonte. & in uno solare. Hoc totum ut honiensis eccl<esi>a firmiter {7} possideat. p<ro>
m<e>a quinta uob<is> assigno. ¶ Similit<er> ego do<m>nus Nu<n>nus quicquid in
monasterio s<an>c<t>i ioh<ann>is de ca<m>po habeo. uob<is> do<m>no Pet<ro> honiensi
abba<t>i dono & concedo. eo quod {8} uos datis m<ihi>. xxxª. Morabetinos. Om<n>ia
uob<is> roboro & confirmo. tam in eccl<esi>a. q<ua>m etiam in alijs reb<us ad
p<re>dictum monasterium p<er>tinentib<us>. & tam ego q<ua>m etiam {9} frat<er> m<ei>s
petr<us> petr<ri>. & om<ne>s fr<atre>s m<e>i omne<m> donatione<m> q<ua>m pat<er> &
mat<er> n<ost>ra fecerunt. honiensi monasterio concedim<us> & confirmam<us>. Et
insup<er> ego do<m>nus Nunnus. dono {10} uob<is> fideiiussore<m> ad Garcia abbat. de
otorgar. s<e>c>um>d<u>m forum t<er>re. Et ego Petro carro. dono uob<is> do<m>no
Pet<ro> honiensi abba<t>i fideiiussores de otorgar s<e>c<um>d<u>m forum t<er>re.
do<m>n<us> Nunnus {11} & petr<us> pet<ri> f<rate>r ei<us>. & Sanci<us> consubrin<us>
ei<us> & lup<us> lupi de salarzar. {12} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego Petrus d<e>i gr<ati>a
honiensis abbas & om<n>is conuentus honiensis eccl<es>ie; damus uobis do<m>no Petro
carro. p<ro> illo {13} cambio q<uo>d nob<is>cum facitis. illud solar de carraspedo. cum
om<n>ib<us> p<er>tinentijs suis. Et illud solar de martin<us> pet<ri> in mena. in uilla que
dicit<ur> foz {14} cum om<n>ibus p<er>tinentijs suis. Et in illud solar de uaranda quod fuit
de martin flainez. quicquid ibi nunc habemus. uob<is> concedimus. {15} Et insup<er>
dam<us> uob<is> centum morabetinos. Hoc totum uob<is> dam<us>. ut. uos & filij
u<est>ri & om<n>is posteritas u<est>ra iure hereditario in p<er>petuum {16} uendicetis.
159
Fiadores de otorgar s<e>c<un>d<u>m forum t<er>re. Garcia abbat. & lop lopez frat<er>
eius. {17} Facta carta. ERA. Mª. CCª. xxxª. viijª. Noto die. xjº. k<a>l<enda>s nouembris.
Regnante Rege Adefonso in toleto & extrematura & in {18} tota castella. Didaco lupi
tenente borouiam. & castellam uetulam. Gut<er>rus didaci. existente merino regis. {19}
Hui<us> rei sunt testes. Garcia abbat de salarzari. t<esti>s. Lop lopez f<rate>r eius. t<esti>s.
Gomez frances. t<esti>s. Roic garciez. t<esti>s. Diego gonzaluez. t<esti>s. {20} Roic pedrez
de Villa flain. t<esti>s. Don ordonio de torme. t<esti>s. Roic marches. t<esti>s. Diego roiz
de torme. t<esti>s. Gutier roiz. t<esti>s. Ferra<n>t {21} pedrez de salarzar. t<esti>s.
Laboratores; Petrus la foya. t<esti>s. D<omi>nic<us> pet<ri> eius fili<us>. t<esti>s. Joh<an>
martinez. t<esti>s. Petr<us> de campo. t<esti>s. Joh<an> de calzada. t<esti>s. {22}
D<omi>nico diaz de mozares. t<esti>s. Concegio de campo. t<esti>s. Pelagius fagian.
t<esti>s. Roic fagian. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis quod ego Petrus Carro facio concambium vobiscum
domno Petro honiensi abbati et cum omni congregatione vestra de illo {2} monasterio
Sancti Iohannis de Campo, videlicet, do vobis in predicto monasterio omnem meam
sortem in ecclesia et in terris, in vineis, in pratis, in pascuis, in molendinis et in piscariis,
{3} in monte et in fonte, et in solar de Iohannes de Calzada meam partem. Hoc totum do
vobis ut vos et successores vestri et honiensis ecclesia iure hereditario vendicetis
irrevocabiliter possidendum. {4} Similiter ego domna Milia uxor domni Petri Carro,
mortem timendo et ea que a genitore meo iniuste et prave acta fuerunt emendando, ut
Deus et Dominus noster Iesus Cristus misereatur ei, {5} dono pro remedio animarum
nostrarum omnem meam hereditatem quam habeo in monasterio Sancti Iohannis de
Campo vobis domno Petro honiensi abbati vestrisque successoribus, iure hereditario in {6}
perpetuum, videlicet, in ecclesia Sancti Iohannis, in terris, in vineis, in pratis, in pascuis,
molendinis, in piscariis, in monte et in fonte et in uno solare. Hoc totum ut honiensis
ecclesia firmiter {7} possideat pro mea quinta vobis assigno. Similiter ego domnus Nunnus
quicquid in monasterio Sancti Iohannis de Campo habeo vobis domno Petro honiensi
abbati dono et concedo, eo quod {8} vos datis mihi XXXª morabetinos. Omnia vobis roboro
et confirmo tam in ecclesia quam etiam in aliis rebus ad predictum monasterium
pertinentibus, et tam ego quam etiam {9} frater meis Petrus Petri et omnes fratres mei
omnem donationem quam pater et mater nostra fecerunt honiensi monasterio concedimus
et confirmamus. Et insuper ego domnus Nunnus dono {10} vobis fidei iussorem ad García
abbat de otorgar secumdum forum terre. Et ego Petro Carro dono vobis domno Petro
honiensi abbati fideiiussores de otorgar secumdum forum terre, domnus Nunnus, {11} et
Petrus Petri frater eius, et Sancius consubrinus eius et Lupus Lupi de Salarzar. {12} In Dei
nomine. Ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, et omnis conventus honiensis ecclesie
damus vobis domno Petro Carro pro illo {13} cambio quod nobiscum facitis illud solar de
Carraspedo cum omnibus pertinentiis suis; et illud solar de Martinus Petri in Mena, in
villa que dicitur Foz, {14} cum omnibus pertinentiis suis; et in illud solar de Varanda quod
fuit de Martín Flaínez quicquid ibi nunc habemus vobis concedimus; {15} et insuper
160
damus vobis centum morabetinos. Hoc totum vobis damus ut vos, et filii vestri et omnis
posteritas vestra, iure hereditario in perpetuum {16} vendicetis. Fiadores de otorgar
secundum forum terre: García abbat et Lop López, frater eius. {17} Facta carta era
MªCCªXXXªVIIIª, noto die XIº calendas novembris. Regnante Rege Adefonso in Toleto, et
Extrematura et in {18} tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam.
Guterrus Didaci existente merino regis. {19} Huius rei sunt testes: García abbat de Salarzari
testis; Lop López, frater eius, testis; Gómez Francés testis; Roíc Garcíez testis; Diego
Gonzálvez testis; {20} Roíc Pédrez de Villa Flaín testis; don Ordonio de Torme testis; Roíc
Marches testis; Diego Roíz de Torme testis; Gutier Roíz testis; Ferrant {21} Pédrez de
Salarzar testis. Laboratores: Petrus la Foya testis; Dominicus Petri, eius filius, testis; Joán
Martínez testis; Petrus de Campo testis; Joán de Calzada testis; {22} Domínico Díaz de
Mozares testis; concejo de Campo testis; Pelagius Fagián testis; Roíc Fagián testis.
CORHEN0084
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 12
1200 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el consentimiento de
todo el capítulo, entrega a Álvar Pédrez y a su mujer Elvira Díaz un solar a cambio de una
viña, ambas tierras situadas en Villalibado. Quirógrafo.
Pergamino, 110 x 230 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notu<m> sit p<re>sentib<us> & posteris. q<uo>d ego
Petr<us> d<e>i gr<ati>a honiensis eccl<esi>e abb<a>s. cu<m> assensu capituli honiensis
mona{2}sterij. facio cambiu<m> cu<m> uos aluar<us> pet<ri>. & cu<m> uxore u<est>ra
eluira diaz. de illo solare q<uo>d habem<us> in uillariualdo. iuxta {3} eccl<esi>am
s<an>c<t>i Saluatoris. Ex alia parte iacet el solar de rodrigo rodriguez. Predictu<m> u<er>o
solar dam<us>& concedim<us> uob<is>. {4} ut uos & filij u<est>ri. & filij filiorum
u<est>rorum iure h<er>editario possideatis. {5} Ego aluar<us> pet<ri>. & ego eluira diaz.
dam<us> uob<is> do<m>no Pet<ro> honiensi abb<at>i u<est>risq<ue> successorib<us>
illam n<ost>ram uinea<m> q<u>am habem<us> {6} in uillariualdo. subt<us> la cabanna. Ex
una parte iacet t<er>ra de d<omi>nico ioh<ann>i. Ex alia parte. uinea de maria geruas. {7}
Ex alia parte; e<st> uia que uadit ad s<an>c<t>a maria de sasamon. Predicta<m> u<ero>
uinea<m> dam<us> & concedim<us> uob<is> i<n> concambium; {8} p<ro> illo solar q<uo>d
n<o>b<is> dedistis in uillariualdo. ut sub d<omi>nio honiensis monasterij. iure
h<er>editario i<n> p<er>petuu<m> co<n>cedim<us> p<er>mane<n>da<m>. {9} Facta carta.
era. Mª. CCª. xxxª.viijª. Regnante rege adefonso in toleto & extrematura. & in tota castella.
{10} Didaco lupi tenente borouia<m> & castella<m> uetulam. Gut<er>r<us> didacj existente
merino regis. {11} Ego Petr<us> hon<iensis> abbas. ha<n>c carta<m> <con>firmo.
Rud<er>ic<us> p<ri>or maior. <con>f<irmat>. Petr<us> sac<ri>sta. <con>f<irmat>.
Pelagi<us> p<ri>or. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>.
Om<n>isq<ue> {12} conue<n>t<us>. <con>f<irmat>. Ego aluar pedrez. & ego eluira diaz
ha<n>c carta<m> <con>firmam<us>. Gonzaluo ferra<n>dez de arniellas. t<esti>s. {13}
Mart<in> pet<ri> de uilla usto. t<esti>s. Petr<us> ioh<anni>s de formizedo. t<esti>s.
Joh<an> de arniellas. t<esti>s. Ferra<n>t gonzaluez. t<esti>s. De uillariualdo; {14} Mart<in>
ferra<n>dez. t<esti>s. Mart<in> uermuez. t<esti>s. Petr<us> pet<ri>. t<esti>s. Petr<us>
pr<es>b<ite>r. t<esti>s. Petr<us> michaeli. t<esti>s.
161
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit presentibus et posteris quod ego Petrus, Dei gratia honiensis
ecclesie abbas, cum assensu capituli honiensis mona{2}sterii, facio cambium cum vos
Alvarus Petri et cum uxore vestra Elvira Díaz de illo solare quod habemus in Villa
Rivaldo, iuxta {3} ecclesiam Sancti Salvatoris, ex alia parte iacet el solar de Rodrigo
Rodríguez. Predictum vero solar damus et concedimus vobis {4} ut vos, et filii vestri et filii
filiorum vestrorum iure hereditario possideatis. {5} Ego Alvarus Petri et ego Elvira Díaz
damus vobis domno Petro honiensi abbati vestrisque successoribus illam nostram vineam
quam habemus {6} in Villa Rivaldo subtus la cabaña, ex una parte iacet terra de Domínico
Iohanni, ex alia parte vinea de María Gervás, {7} ex alia parte est via que vadit ad Santa
María de Sasamón. Predictam vero vineam damus et concedimus vobis in concambium {8}
pro illo solar quod nobis dedistis in Villa Rivaldo, ut sub dominio honiensis monasterii,
iure hereditario in perpetuum concedimus permanendam. {9} Facta carta era
MªCCªXXXªVIIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. {10}
Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Guterrus Didaci existente merino
regis. {11} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam confirmo. Rudericus prior maior
confirmat; Petrus sacrista confirmat; Pelagius prior confirmat; Dominicus camerarius
confirmat; omnisque {12} conventus confirmat. Ego Álvar Pédrez et ego Elvira Díaz hanc
cartam confirmamus. Gonzalvo Ferrández de Arniellas testis; {13} Martín Petri de Villa
Usto testis; Petrus Iohannis de Formizedo testis; Joán de Arniellas testis; Ferrant
Gonzálvez testis. De Villa Rivaldo: {14} Martín Ferrández testis; Martín Vermúez testis;
Petrus Petri testis; Petrus presbiter testis; Petrus Micaeli testis.
CORHEN0085
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 13
1200 s.m. s.d. (s.l. [¿Vallejo de Mena?, Burgos, España])
Permuta. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el consentimiento de
todo el capítulo, entrega una heredad en Vallejo y veinte maravedís a Joán Pédrez de
Vallejo y a su mujer a cambio de diversas heredades en Cascajares, Vesgas y Revilla.
Quirógrafo.
Pergamino, 230 x 285 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
162
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit cunctis. q<uo>d ego Petr<us> d<e>i
gr<ati>a honiensis abbas. cum assensu capituli honiensis monasterij. {2} facio cambium
cu<m> t<ibi> ioh<anne>s pet<ri> de uiauallegio. & cu<m> uxore tua do<m>na Sol de illa
h<er>editate q<ua>m habem<us> in uiauallegio. {3} uidelicet al moral de q<ui>ntaniella
duos pedacios. unu<m> subt<us> uia. & aliu<m> sup<ra> uia<m>. Et alia t<er>ra a ribero.
Et alia t<er>ra iuxta {4} los nogares de d<omi>nico enneconis. Et una<m> uinea<m> ad
fontem de robredo. Et una<m> fazam de uinea. iuxta el maiuelo de don {5} pet<ro>. Hoc
totu<m> dam<us> uobi<s>. ut uos & filij u<est>ri. & om<n>is posteritas u<est>ra iure
hereditario uendicetis. & {6} Ego u<ero> ioh<anne>s pedrez. & ego do<m>na sol. dam<us>
uob<is> do<m>no Petro honiensi abb<at>i. u<est>risq<ue> successorib<us> illud
n<ost>r<u>m solar q<uo>d habem<us> {7} in cascagiares cu<m> sua era. ta<m> illa<m>
n<ost>ram sorte<m>; q<ua>m etiam illa<m> que fuit de m<e>a sorore maria ioh<anni>s.
q<ui>a dedi ei p<er>obtimu<m> {8} cambium in uesga in loco qui dicit<ur> de las uegas. Et
similit<er> dam<us> uob<is> illa<m> t<er>ra<m> que e<st> p<ro>pe p<re>dicto solár.
sic<ut> uadit ad riuulu<m> {9} de matapan. Et alia<m> t<er>ram dam<us> uob<is> ala
ribiella. Et in illa t<er>ra de la puerca; una<m> faza<m>. Et alia<m> faza<m> sup<ra> uia a
la {10} ribiella. Et una<m> uinea<m>. iuxta uinea<m> de pet<ro> pedrez. Hoc totu<m>
dam<us> uob<is> in concambium; p<ro> illa h<er>editate p<re>dicta {11} de uiauallegio.
q<ua>m dedistis nob<is>. & sub d<omi>nio honiensis monasterij iure h<er>editario in
p<er>petuum concedim<us> p<er>manend<um>. {12} Et insup<er> uos dedistis nob<is> in
susanna .XXti morabetinos. Facta. carta. ERA. Mª. CCª. xxxª. Viijª. Regnante rege {13}
adefonso in toleto & extrematura. & in tota castella. Didaco lupi tenente borouia<m> &
castella<m> uetulam. {14} Gut<er>r<us> didaci existente merino regis. Ego Petr<us>
honiensis abbas. hanc carta<m> <con>firmo. Conuent<us> hon<iensis>. <con>f<irmant>.
{15} Ego ioh<an> pedrez. & ego do<m>na sol. ha<n>c carta<m> <con>firmam<us>. {16} Roic
munioz de uesga [añadido: .t<estis>.] Gomez alardo. t<esti>s. Mart<in> roiz fili<us>
Rud<er>ic<us> pet<ri>. t<esti>s.Petr<us> couo de arniellas. t<esti>s. De q<ui>ntana marzán.
Joh<an> uoca. t<esti>s. {17} Mart<in> uoca. t<esti>s. De uia uallegio; Fouarato. t<esti>s.
Mart<in> gonzaluez. t<esti>s. Michael de la cal. t<esti>s. Joh<an> pedrez de la cal. t<esti>s.
D<omi>nico {18} de uerezosa. [añadido: .t<estis>.] De sotolongo; Don alardo. t<esti>s.
Joh<an> d<omi>nicj. t<esti>s. Joh<an> de t<ra>s eccl<esi>a. t<esti>s. D<omi>nico pedrez.
t<esti>s. Petr<us> montanero. t<esti>s. {19} Mart<in> cosido. t<esti>s. De barrio de diac roiz;
D<omi>nico oiuelos. t<esti>s. Don diego. Mart<in> pet<ri>. Don alfonso [añadido: .t<estis>.]
De nauas; Michael {20} fili<us> michael pedrez. t<esti>s. Don petro [tachado: <us>] fili<us>
ioh<an> anayaz. t<esti>s. Petr<us> ioh<anni>s. t<esti>s. Petr<us> andres. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
163
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, cum
assensu capituli honiensis monasterii, {2} facio cambium cum tibi Iohannes Petri de Vía
Vallejo et cum uxore tua domna Sol de illa hereditate quam habemus in Vía Vallejo, {3}
videlicet, al moral de Quintaniella duos pedacios, unum subtus via et alium supra viam, et
alia terra a Ribero, et alia terra iuxta {4} los nogares de Domínico Enneconis, et unam
vineam ad fontem de Robredo, et unam fazam de vinea iuxta el majuelo de don {5} Petro.
Hoc totum damus vobis ut vos, et filii vestri et omnis posteritas vestra iure hereditario
vendicetis. Et {6} ego vero Iohannes Pédrez et ego domna Sol damus vobis domno Petro
honiensi abbati vestrisque successoribus illud nostrum solar quod habemus {7} in
Cascajares, cum sua era tam illam nostram sortem quam etiam illam que fuit de mea
sorore María Iohannis, quia dedi ei per obtimum {8} cambium in Vesga in loco qui dicitur
de las Vegas. Et similiter damus vobis illam terram que est prope predicto solar sicut vadit
ad rivulum {9} de Matapán, et aliam terram damus vobis a la Ribiella, et in illa terra de la
Puerca unam fazam, et aliam fazam supra via a la {10} Ribiella, et unam vineam iuxta
vineam de Petro Pédrez. Hoc totum damus vobis in concambium pro illa hereditate
predicta {11} de Vía Vallejo quam dedistis nobis et sub dominio honiensis monasterii, iure
hereditario in perpetuum, concedimus permanendum, {12} et insuper vos dedistis nobis in
susaña XXti morabetinos. Facta carta era MªCCªXXXªVIIIª. Regnante rege {13} Adefonso in
Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam
Vetulam. {14} Guterrus Didaci existente merino regis. Ego Petrus honiensis abbas hanc
cartam confirmo. Conventus honiensis confirmant. {15} Ego Joán Pédrez et ego domna Sol
hanc cartam confirmamus. {16} Roíc Munioz de Vesga testis; Gómez Alardo testis; Martín
Roíz, filius Rudericus Petri, testis; Petrus Covo de Arniellas testis. De Quintana Marzán:
Joán Voca testis; {17} Martín Voca testis. De Vía Vallejo: Fovarato testis; Martín Gonzálvez
testis; Micael de la Cal testis; Joán Pédrez de la Cal testis; Domínico {18} de Verezosa testis.
De Sotolongo: don Alardo testis; Joán Dominici testis; Joán de Trasecclesia testis; Dominico
Pédrez testis; Petrus Montanero testis; {19} Martín Cosido testis. De Barrio de Díac Roíz:
Domínico Ojuelos testis; don Diego Martín Petri; don Alfonso testis. De Navas: Micael,
{20} filius Micael Pédrez, testis; don Petro, filius Joán Anáyaz, testis; Petrus Iohannis testis;
Petrus Andrés testis.
CORHEN0086
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 14
1200 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el consentimiento de
todo el capítulo, entrega un solar en Villalibado a Domingo de Sasamón y a su mujer
Mioro a cambio de un huerto en Arroyal y catorce sauces. Quirógrafo.
Pergamino, 168 x 183 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
164
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit cunctis. quod ego Petr<us> d<e>i gr<ati>a honiensis
eccl<esi>e abbas. {2} cum assensu capituli honiensis monasterij. facio cambium cu<m>
t<ibi> d<omi>nico de sasamón. {3} & cu<m> uxore tua mioro. de illo solare q<uo>d
habem<us> in uillariualdo. in barrio s<an>c<t>i martinj; {4} iuxta domos de petro
ferrandez. & ex alia parte e<st> uia que uadit ad fontem. {5} Predictum u<ero> solar
dam<us> & concedim<us> uob<is>. ut uos & filij u<est>ri & filij filior<um> u<est>ror<um>
{6} iure hereditario possideatis. {7} Ego d<omi>nicus de sasamon. & ego Mioro. dam<us>
uob<is> do<m>no Pet<ro> honiensi abb<at>i u<est>risq<ue> successo{8}rib<us>. illo orto
q<uo>d habem<us> in arroyal. iuxta orto de petr<us> garciez; & de st<e>ph<anu>s garciez.
& est {9} ex alia parte el prado de arroyal. Et insup<er> dam<us> uob<is> in susanna in
predicto orto; xiiijcim. {10} salices. Hoc totu<m> dam<us> uob<is> in concambium. p<ro>
p<re>dicto solár q<uo>d dedistis n<o>b<is> in uillariualdo. {11} ut sub d<omi>nio
honiensis
monasterij
iure
h<er>editario
in
p<er>petuu<m>
concedim<us>
p<er>manendum. {12} Facta carta eRA. Mª. CCª. XXXª. Viijª. Regnante rege adefonso in
toleto & extrematura. {13} & in tota castella. Didaco lupi tenente borouia<m> & castella<m>
uetula<m>. [tachado: Didaco] Gut<er>r<us> didacj {14} existente merino regis. Ego Petr<us>
honiensis abbas hanc carta<m> <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or {15} maior.
<con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sacrista. [interlineado: <con>f<irmat>.] Pelagi<us> p<ri>or.
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
camerari<us>.
<con>f<irmat>.
Om<n>isq<ue>
<con>uent<us>. <con>f<irmat>. {16} Ego d<omi>nic<us>. & ego mioro ha<n>c carta<m>
<con>firmam<us>. Gonzaluo ferrandez de arnellas testis. {17} Mart<in> pedrez de uilla
usto. t<esti>s. Petr<us> ioh<anni>s de formizedo. t<esti>s. Joh<an> de arniellas. t<esti>s.
{18} Ferrant gonzaluez. t<esti>s. De uillariualdo; Mart<in> ferra<n>dez. t<esti>s. Marti<n>
uermuez. t<esti>s. {19} Petr<us> pet<ri>. t<esti>s. Petr<us> pr<es>b<ite>r. t<esti>s. Petr<us>
michaelez. t<esti>s. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia honiensis ecclesie abbas,
{2} cum assensu capituli honiensis monasterii, facio cambium cum tibi Domínico de
Sasamón {3} et cum uxore tua Mioro de illo solare quod habemus in Villa Rivaldo in barrio
Sancti Martini, {4} iuxta domos de Petro Ferrández et ex alia parte est via que vadit ad
fontem. {5} Predictum vero solar damus et concedimus vobis ut vos, et filii vestri et filii
filiorum vestrorum {6} iure hereditario possideatis. {7} Ego Dominicus de Sasamón et ego
Mioro damus vobis domno Petro honiensi abbati vestrisque successo{8}ribus illo orto
quod habemus in Arroyal iuxta orto de Petrus Garcíez et de Stephanus Garcíez, et est {9}
ex alia parte el prado de Arroyal. Et insuper damus vobis in susaña in predicto orto XIIIIcim
{10} salices. Hoc totum damus vobis in concambium pro predicto solar quod dedistis nobis
in Villa Rivaldo, {11} ut sub dominio honiensis monasterii, iure hereditario in perpetuum
165
concedimus permanendum. {12} Facta carta era MªCCªXXXªVIIIª. Regnante rege Adefonso
in Toleto, et Extrematura {13} et in tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et
Castellam Vetulam. Guterrus Didaci {14} existente merino regis. Ego Petrus honiensis
abbas hanc cartam confirmo. Rudericus prior {15} maior confirmat; Petrus prior sacrista
confirmat; Pelagius prior confirmat; Dominicus camerarius confirmat; omnisque
conventus confirmat. {16} Ego Dominicus et ego Mioro hanc cartam confirmamus.
Gonzalvo Ferrández de Arnellas testis; {17} Martín Pédrez de Villa Usto testis; Petrus
Iohannis de Formizedo testis; Joán de Arniellas testis; {18} Ferrant Gonzálvez testis. De
Villa Rivaldo: Martín Ferrández testis; Martín Vermúez testis; {19} Petrus Petri testis;
Petrus presbiter testis; Petrus Micaélez testis.
CORHEN0087
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 15
1200 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el
consentimiento de todo el capítulo, dona a Gonzalo y a su mujer Justa dos tierras en
Quintanaortuño y en la presa del Berral, con la condición de que anualmente entreguen la
decimocuarta parte de los frutos. Quirógrafo.
Pergamino, 135 x 275 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego Petrus d<e>i gr<ati>a honiensis monasterij abbas. cum
uoluntate & consensu conuentuj {2} eiusdem capituli; dam<us> & concedim<us> uob<is>
do<m>no Gundissaluo de fondon de uilla. & uxori u<est>re do<m>na iusta. {3} illam
t<er>ram q<ua>m habem<us> iuxta ponte<m> de q<ui>ntana fortún. ex una parte e<st> uia
que uadit ad riodeisseras. {4} & ex alia parte; e<st> alia t<er>ra que e<st> de d<omi>no
ep<iscop>o burgensi. Similit<er> dam<us> uob<is> alia<m> t<er>ram; que e<st> ala p<re>sa
de uerral. {5} Sub tali conditione uob<is> dam<us>. ut uos & filij u<est>ri. & filij filior<um>
u<est>ror<um> [interlineado: q<ui> sub d<omi>nio honie fuerint.] iure hereditario
possideatis. {6} tam<en> nullam habeatis licentiam neq<ue> potestatem uendendi uel
obligandi pignori. u<e>l etiam p<er> sortes int<er> uos {7} n<on> diuidatis. & undiq<ue>
digne & congrue circumdate. & p<ro>ut decet excolite. ne aliq<ui>d impedim<en>tum in
eas exinun{8}datione aquaru<m> euenia<n>t. & annuatim inde nob<is> ex om<n>i fructu
q<uo>d ibi aduenerit; decima<m> & quarta<m> partem {9} nob<is> p<er>soluite. Si
aut<em> uos & filij u<est>ri u<e>l om<n>is posteritas u<est>ra sup<ra>dictum pactum
n<on> seruaueritis. p<re>dictas {10} t<er>ras n<o>b<is> sine aliq<ua> conditione dimittite.
Facta carta. ERa. Mª. CCª. xxxª. viijª. Regnante rege adefonso in toleto & {11} extrematura.
& in tota castella. Didaco lupi tenente borouia<m> & castella<m> uetula<m>. Gut<er>r<us>
didaci. existente merino regis. {12} Ego Petr<us> honiensis abbas. hanc carta<m> q<ua>m
fieri iussi <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or
sac<ri>sta. <con>f<irmat>. Pelagi<us> p<ri>or {13} claustralis. <con>f<irmat>. Petr<us>
p<ri>or saliensis. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>.
Gundissalu<us>
helemosinari<us>.
<con>f<irmat>.
Joh<anne>s
refectorari<us>.
<con>f<irmat>. Om<n>isq<ue> conuent<us>. <con>f<irmat>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
166
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia honiensis monasterii abbas, cum voluntate et
consensu conventui {2} eiusdem capituli damus et concedimus vobis domno Gundissalvo
de fondón de villa et uxori vestre domna Iusta {3} illam terram quam habemus iuxta
pontem de Quintana Fortún, ex una parte est via que vadit ad Riodeisseras {4} et ex alia
parte est alia terra que est de domino episcopo burgensi. Similiter damus vobis aliam
terram que est a la presa de Verral. {5} Sub tali conditione vobis damus ut vos, et filii vestri
et filii filiorum vestrorum qui sub dominio Honie fuerint, iure hereditario possideatis, {6}
tamen nullam habeatis licentiam neque potestatem vendendi vel obligandi pignori vel
etiam per sortes inter vos {7} non dividatis, et undique digne et congrue circumdate, et
prout decet excolite ne aliquid impedimentum in eas ex inun{8}datione aquarum eveniant,
et annuatim inde nobis ex omni fructu quod ibi advenerit decimam et quartam partem {9}
nobis persolvite. Si autem vos, et filii vestri vel omnis posteritas vestra supradictum
pactum non servaveritis, predictas {10} terras nobis sine aliqua conditione dimittite. Facta
carta era MªCCªXXXªVIIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et {11} Extrematura et in tota
Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Guterrus Didaci existente
merino regis. {12} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo.
Rudericus prior maior confirmat; Petrus prior sacrista confirmat; Pelagius prior {13}
claustralis confirmat; Petrus prior saliensis confirmat; Dominicus camerarius confirmat;
Gundissalvus helemosinarius confirmat; Iohannes refectorarius confirmat; omnisque
conventus confirmat.
CORHEN0088
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 17
1201 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación. El conde Gonzalo Rodríguez confirma al monasterio de San Salvador de Oña y
a su abad Pedro las donaciones hechas por sus padres en Villaverde, Butrera, Rioseras,
Quintanaortuño y otros lugares. Quirógrafo.
Pergamino, 255 x 355 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
167
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit cunctis ac manifestum quod ego comes Gundissaluus
rud<er>ici concedo & confirmo monast<er>io s<an>c<t>i Saluatoris Onie. {2} & uob<is>
do<m>no Petro Oniensi abba<t>j [corregido sobre: e] u<est>risq<ue> sucessorib<us> iure
hereditario in p<er>petuum om<ne>s donationes & om<ne>s hereditates quas comes {3}
ruderic<us> pat<er> m<eu>s. & do<m>na Eluira cometissa mat<er> mea intuitu helemosine
& p<ro> remedio animaru<m> suaru<m> uel alio quocumq<ue> modo {4} Oniensi
monast<er>io. & do<m>no Joh<ann>i abb<at>j. atq<ue> Gundissaluo abb<at>j successori
ei<us> ded<er>unt. Videlicet concedo & confirmo illam donatione<m> q<ua>m fecer<in>t
{5} de Villa uerde que e<st> sita in rio de ouirna. cu<m> om<n>ib<us> suis p<er>tinentijs.
scilicet cu<m> suo palacio. & cum om<n>ib<us> hereditatib<us> ad eum p<er>tinentib<us>.
{6} ab om<n>i integritate. cum illa serna de la butrera. & cum illa serna del pontón de río
desseras. & cu<m> illa serna del uerrál. & cum illa serna {7} del pontón de q<ui>ntana
fortún. que dicit<ur> las arroturas de Villa uerde. & cum illa serna del semdero. & cum
serna de so ribiella. & cum {8} illa serna de la polera. & cum illa serna del arenal. & cu<m>
illa serna q<ua>m dicunt in ual de la serna. & cum illa serna ante palacium; cum {9} suo
molendino. & cum illa t<er>ra de la era. & duas t<er>ras in penna forada de foras. in
ualleiho ante altare s<an>c<t>i martinj; ab om<n>i integritate. {10} tam in Villa uerde.
q<ua>m in penna forada de foras. & in sedaniello ab om<n>i integritate. & in q<ui>ntana
meihán; q<ua>ntum ibi habemus. Om<n>ia sup<ra>{11}dicta tali m<odo> confirmo &
concedo Oniensi monast<er>io. ut nullus ex p<ro>genie n<ost>ra aliq<ua>m
auctoritate<m> u<e>l potestate<m> habeat. sup<ra>sc<ri>ptas h<er>editates {12} &
donationes a Rud<er>ico patre m<e>o. & a do<m>na Eluira cometissa matre mea factas;
reuocandi u<e>l uiolandi. Et si forte quod absit aliquis ex {13} p<ro>genie mea
monast<er>ium s<an>c<t>i Saluatoris u<e>l abb<at>em u<e>l monachos illi<us> loci
sup<er> hoc inquietare u<e>l aliq<uo> m<odo> uexare uoluerit; iram d<e>i
o<mni>p<otent>is {14} in currat. & in maxima penuria o<mn>ib<us> dieb<us> uite sue
uiuat. & in ultimo iudicio cum sacrilegis & cum his qui helemosinas paup<er>um {15}
atq<ue> religiosor<um> usurpando subtrahunt; penas inferni sustineat. & liceat Oniensi
abb<at>j & monachis eiusdem monast<er>ij. n<on> tantu<m> p<er> iudicium {16}
eccl<esi>asticu<m>. sed etiam qualicumq<ue> m<odo> potueri<n>t. iura sua defendere.
Facta carta. ERA. Mª. CCª. xxxª. viiijª. Regnante rege Aldefonso {17} in toleto. &
extrematura. & in tota castella. Didaco lupi tenente borouia<m> & castella<m> uetulam.
Gut<er>r<us> didaci existente m<er>ino regis. {18} Ego Gundissaluus comes. hanc cartam
q<ua>m fieri iussi; roboro & confirmo. & totu<m> jus atq<ue> plenu<m> d<omi>nium. i<n>
homicidijs. & i<n> calu<m>pnijs. & i<n> manpuesta. {19} & in cet<er>is reb<us>
monast<er>io s<an>c<t>i Saluatoris concedo; sic<ut> Rud<er>icus comes pat<er> m<eu>s.
& do<m>na Eluira cometissa mat<er> m<e>a Oniensi monast<er>io concesseru<n>t.
Hui<us> rei sunt testes. {20} Garcia gonzaluez de thamayo. t<esti>s. Garcia thamayo.
t<esti>s. Petr<us> thamayo. t<esti>s. Don arloth. t<esti>s. Don armillo de soto t<esti>s.
Petro diaz fanega. te<sti>s. Didac<us> desalas. t<esti>s. {21} Didac<us> pet<ri> de foz.
t<esti>s. Rud<er>icus mart<in> [añadido: ;t<esti>s]. Martin giglár. t<esti>s. Diego ferrandez.
t<esti>s. Don pelayo de prado. t<esti>s. Conuent<us> oniensis eccl<esi>e. t<esti>s.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
168
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis ac manifestum quod ego comes Gundissalvus
Ruderici concedo et confirmo monasterio Sancti Salvatoris Onie, {2} et vobis domno Petro
oniensi abbati vestrisque sucessoribus, iure hereditario in perpetuum, omnes donationes
et omnes hereditates quas comes {3} Rudericus, pater meus, et domna Elvira cometissa,
mater mea, intuitu helemosine et pro remedio animarum suarum, vel alio quocumque
modo {4} oniensi monasterio et domno Iohanni abbati atque Gundissalvo abbati successori
eius dederunt. Videlicet concedo et confirmo illam donationem quam fecerint {5} de Villa
Verde que est sita in Río de Ovirna cum omnibus suis pertinentiis, scilicet, cum suo
palacio et cum omnibus hereditatibus ad eum pertinentibus {6} ab omni integritate, cum
illa serna de la Butrera, et cum illa serna del pontón de Riodesseras, et cum illa serna del
Verral, et cum illa serna {7} del pontón de Quintana Fortún que dicitur las Arroturas de
Villa Verde, et cum illa serna del Semdero, et cum serna de so Ribiella, et cum {8} illa serna
de la Polera, et cum illa serna del Arenal, et cum illa serna quam dicunt in Val de la Serna,
et cum illa serna ante Palacium cum {9} suo molendino et cum illa terra de la era, et duas
terras in Peña Forada de Foras in Vallejo, ante altare Sancti Martini ab omni integritate,
{10} tam in Villa Verde quam in Peña Forada de Foras, et in Sedaniello ab omni integritate,
et in Quintana Meján quantum ibi habemus. Omnia supra{11}dicta tali modo confirmo et
concedo oniensi monasterio ut nullus ex progenie nostra aliquam auctoritatem vel
potestatem habeat suprascriptas hereditates {12} et donationes a Ruderico, patre meo, et a
domna Elvira cometissa, matre mea, factas revocandi vel violandi. Et si forte quod absit
aliquis ex {13} progenie mea monasterium Sancti Salvatoris, vel abbatem vel monacos
illius loci super hoc inquietare vel aliquo modo vexare voluerit, iram Dei omnipotentis {14}
incurrat et in maxima penuria omnibus diebus vite sue vivat, et in ultimo iudicio cum
sacrilegis et cum his qui helemosinas pauperum {15} atque religiosorum usurpando
subtrahunt penas inferni sustineat, et liceat oniensi abbati et monacis eiusdem monasterii
non tantum per iudicium {16} ecclesiasticum sed etiam qualicumque modo potuerint, iura
sua defendere. Facta carta era MªCCªXXXªVIIIIª. Regnante rege Aldefonso {17} in Toleto, et
Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam.
Guterrus Didaci existente merino regis. {18} Ego Gundissalvus comes hanc cartam quam
fieri iussi roboro et confirmo, et totum ius atque plenum dominium in homicidiis, et in
calumniis, et in manpuesta {19} et in ceteris rebus monasterio Sancti Salvatoris concedo
sicut Rudericus comes, pater meus, et domna Elvira cometissa, mater mea, oniensi
monasterio concesserunt. Huius rei sunt testes: {20} García Gonzálvez de Tamayo testis;
García Tamayo testis; Petrus Tamayo testis; don Arloth testis; don Armillo de Soto testis;
Petro Díaz Fanega testis; Didacus de Salas testis; {21} Didacus Petri de Foz testis;
Rudericus Martín testis; Martín Giglar testis; Diego Ferrández testis; don Pelayo de Prado
testis; conventus oniensis ecclesie testis.
CORHEN0089
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 18
1201 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el
consentimiento de todo el capítulo, dona a Martín Borovano y a su mujer Eugenia varias
heredades en Castil de Lences a condición del pago de una infurción. Quirógrafo.
Pergamino, 150 x 205 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
169
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego petrus d<e>i gr<ati>a honiensis abbas. cum assensu toti<us>
honiensis capi{2}tuli; dam<us> & co<n>cedim<us> t<ibi> Martin borouano. & uxori tue
eugenie. omne<m> hereditatem q<u>am {3} habem<us> in castriello de lenzes. uidelicet
illud solár q<uo>d ibi habem<us>. cu<m> suo orto; & {4} cum sua era. & cu<m> illa t<er>ra
que e<st> iuxta eram. & cum illa faza del prado. & una {5} faza a riba messada. & alia
t<er>ra de cerraquino. & una<m> uinea<m> in las q<u>intanas. {6} & alia uinea in la
cabanna de medio. & alia uinea; in su<m>mo de ezediello. Sub {7} tali conditione hoc
totu<m> uob<is> dam<us>. ut uos & filij u<est>ri. & filij filioru<m> u<est>ror<um>
possideatis. {8} & annuatim p<er>soluatis abb<at>i honiensi. duas tabulatas ordei. &
una<m> tabulatam {9} tritici. & quatuor octauillas de uino. & unu<m> tocinu<m>
ualente<m> duos solidos {10} & n<on> min<us>. Post morte<m> u<ero> u<est>ram. filij
u<est>ri qui sub d<omi>nio honie habitare uolueri<n>t. {11} si insimul n<on>
co<n>morauerint. singulas infurciones p<er>soluant. & semp<er> om<n>is here{12}ditas
[interlineado: illa.] indiuisa p<er>maneat. {13} Facta carta. ERa. Mª. CCª. xxxª. viiijª.
Regnante rege adefonso in toleto & {14} extrematura. & intota castella. Didaco lupi. tenente
borouia<m> & castella<m> uetula<m>. {15} Gut<er>rus didaci existente merino regis. {16}
Ego Petr<us> honiensis abbas. ha<n>c carta<m> <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior.
<con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sac<ri>sta. <con>f<irmat>. {17} Pelagi<us> p<ri>or
claustralis.
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
cellap<er>latensis.
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
camerari<us>.
<con>f<irmat>.
Om<n>isq<ue>
<con>uent<us>.
<con>f<irmat>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, cum assensu totius oniensis
capi{2}tuli, damus et concedimus tibi Martín Borovano et uxori tue Eugenie omnem
hereditatem quam {3} habemus in Castriello de Lenzes, videlicet, illud solar quod ibi
habemus cum suo orto, et {4} cum sua era, et cum illa terra que est iuxta eram, et cum illa
faza del Prado, et una {5} faza a Riba Messada, et alia terra de Cerraquino, et unam vineam
170
in las Quintanas, {6} et alia vinea in la Cabaña de medio et alia vinea in summo de
Ezediello. Sub {7} tali conditione hoc totum vobis damus ut vos, et filii vestri et filii
filiorum vestrorum possideatis {8} et annuatim persolvatis abbati honiensi duas tabulatas
ordei, et unam tabulatam {9} tritici et quatuor octavillas de vino, et unum tocinum
valentem duos solidos {10} et non minus. Post mortem vero vestram filii vestri qui sub
dominio Honie habitare voluerint, {11} si insimul non conmoraverint singulas infurciones
persolvant, et semper omnis here{12}ditas illa indivisa permaneat. {13} Facta carta era
MªCCªXXXªVIIIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et {14} Extrematura et in tota
Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. {15} Guterrus Didaci
existente merino regis. {16} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam confirmo. Rudericus
prior maior confirmat; Petrus prior sacrista confirmat; {17} Pelagius prior claustralis
confirmat; Dominicus cellaperlatensis confirmat; Dominicus camerarius confirmat;
omnisque conventus confirmat.
CORHEN0090
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 19
1201 julio 6 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro dan a Nicolao y
a su mujer un solar en Sotoavellanos, con la condición de que edifiquen en él y anualmente
paguen dos sueldos. Quirógrafo.
Pergamino, 153 x 190 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Jn xp<ist>i nomine. Notum sit cu<n>ctis q<uo>d ego petrus d<e>i gr<ati>a
honie<n>sis eccl<es>ie abbas. & o<mn>is {2} ei<us>de<m> loci <con>u<en>t<us> dam<us>
& <con>cedim<us> tibi nicholao & uxori tue marie Gu<n>dissalui illud solar q<uo>d {3}
habem<us> i<n> soto auellanos i<n> barrio s<an>c<t>i pa<n>taleonis iuxta illud solar de
marti<n> pedrez. & ex {4} lia parte illud solar de petro i<o>h<anni>s del ca<m>po. & ex alia
parte el solar de i<o>h<anne>s ordo<n>nez Su[interlineado: b] {5} tali co<n>ditione uob<is>
dam<us> ut uos & filij u<est>ri & filij filior<um> u<est>ror<um>. & o<mn>is posterita
u<est>ra {6} iure hereditario in p<er>petuu<m> posideatis. & hedificetis ibi domos. &
annuati<m> d<omi>no {7} qui monasteriu<m> s<an>c<t>e Marie de soto auellanos tenuerit
p<ro> toto p<re>dicto solare .ijos. {8} solidos p<er>soluatis. Et si forte aliqua necesitate
urgente aliquo te<m>pore uendere aut {9} pignori obligare uolueritis; lib<er>e & sine
aliqua <con>tradictione uendite illis. qui sub {10} d<omi>nio Monasteriu<m> beate marie
habitaueri<n>t. Facta carta era. Mª. CCª. XXXª. viiijª. Reg-{11}nante rege aldefonso
i<n>toledo & extremadura. & i<n>tota castella. & in alaua Didaco {12} lupi tene<n>te
borouia<m> & castella<m> uetula<m> Gundissaluo rud<er>ici maiordom<us> regis. Gu{13}terr<us> didaci existente merino regis. Ego petr<us> honiensis abbas hanc carta<m>
qua<m> fieri {14} iussi roboro & co<n>firmo. Rod<er>ic<us> p<ri>or maior <con>f<irmat>.
Petrus p<ri>or sac<ri>sta <con>f<irmat>. Pelagi<us> p<ri>or {15} claustralis <con>f<irmat>.
Petrus p<ri>or saliensis <con>f<irmat>. Gundisalu<us> elemosinari<us> <con>f<irmat>.
D<omi>nic<us> camerarius {16} <con>f<irmat>. Joh<anne>s cellerari<us> maior
<con>f<irmat>. Joh<anne>s refectorari<us> <con>f<irmat>. O<mn>isq<ue> conuentus
<con>f<irmat>. Facta carta. {17} .ij. N<ona>s iulij.
171
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Cristi nomine. Notum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia honiensis ecclesie
abbas, et omnis {2} eiusdem loci conventus damus et concedimus tibi Nicolao et uxori tue
Marie Gundissalvi illud solar quod {3} habemus in Soto Avellanos, in barrio Sancti
Pantaleonis, iuxta illud solar de Martín Pédrez, et ex {4} <a>lia parte illud solar de Petro
Iohannis del Campo et ex alia parte el solar de Iohannes Ordóñez. Sub {5} tali conditione
vobis damus ut vos, et filii vestri, et filii filiorum vestrorum et omnis posterita vestra {6}
iure hereditario in perpetuum posideatis, et edificetis ibi domos et annuatim domino {7}
qui monasterium Sancte Marie de Soto Avellanos tenuerit pro toto predicto solare IIos {8}
solidos persolvatis. Et si forte aliqua necesitate urgente aliquo tempore vendere aut {9}
pignori obligare volueritis, libere et sine aliqua contradictione vendite illis qui sub {10}
dominio monasterium Beate Marie habitaverint. Facta carta era MªCCªXXXªVIIIIª.
Reg{11}nante rege Aldefonso in Toledo, et Extremadura, et in tota Castella et in Alava.
Dídaco {12} Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Gundissalvo Ruderici
maiordomus regis. Gu{13}terrus Didaci existente merino regis. Ego Petrus honiensis abbas
hanc cartam quam fieri {14} iussi roboro et confirmo. Rodericus prior maior confirmat;
Petrus prior sacrista confirmat; Pelagius prior {15} claustralis confirmat; Petrus prior
saliensis confirmat; Gundisalvus elemosinarius confirmat; Dominicus camerarius {16}
confirmat; Iohannes cellerarius maior confirmat; Iohannes refectorarius confirmat;
omnisque conventus confirmat. Facta carta {17} II nonas iulii.
CORHEN0091
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 11
1201 diciembre 22 (s.l. [Cantabrana, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro entregan a Sancha
Martínez diversas heredades en Oña a cambio de un solar en Cantabrana. Quirógrafo.
Pergamino, 235 x 160 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
172
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit p<re>sentib<us> ac posteris. q<uo>d ego
do<m>n<us> Petr<us> honienisis abbas. & o<mn>is {2} om<n>is eiusdem loci conuent<us>.
dam<us> t<ibi> Sancia martinj illam fazam de uinea que {3} e<st> alas eras. que fuit
helemosinarie. iuxta illa<m> t<er>ram q<ua>m plantaueri<n>t filij de Marie {4} de pino. Et
similit<er> dam<us> t<ibi> in planos. una<m> t<er>ram que olim fuit uinea de orto. {5}
cu<m> illa medietate q<ua>m plantauit d<omi>nic<us> fili<us> Petri d<omi>nicj de maza.
& e<st> iuxta illa<m> t<er>ra<m> {6} de ioh<ann>e fili<us> mart<in> franco. & ex alia parte.
e<st> t<er>ra de petr<us> amargo. Eodem m<od>o dam<us> t<ibi> {7} aliud pedaciu<m> in
planos. q<uo>d e<st> iuxta uinea<m> filijs pet<ri> ioh<ann>is de barrio iuso. & ex alia {8}
parte. uia que uadit ad s<an>c<tu>m petru<m>. Et dam<us> t<ibi> aliud pedaciu<m> de
t<er>ra in uiziana. {9} q<uo>d fuit de lop<er>ola. & e<st> p<ro>pe illa<m> t<er>ram de
ioh<ann>e de uiziana. Hoc totu<m> sup<er>ius {10} sc<ri>ptum dam<us> t<ibi> i<n>
concambiu<m>. p<ro> illo solare q<uo>d tu dedisti nob<is> in cantabrana. Sub {11} tali
conditione hoc totu<m> t<ibi> dam<us> & concedim<us>. ut tu & filij & filie tue iure
here{12}ditario in p<er>petuu<m> possideatis. & cuicumq<ue> uolueritis habeatis
potestate<m> uende<n>{13}di uel obligandi sine aliq<u>o contradicto. illis tantu<m> q<ui>
sub d<omi>nio honie fuerint. {14} Ego Sancia martinez do u<o>b<is> do<m>no Pet<ro>
honiensi abb<att>i u<est>risq<ue> successorib<us> iure h<er>editario {15} in
p<er>petuu<m>. illud solar q<uo>d dedit m<ih>i pat<er> m<eu>s Martin<us> aluari in
cantabrana. uidelicet cu<m> {16} t<er>ris. uineis. p<ra>tis. pascuis. riuis. molendinis.
fructiferis. & cu<m> o<mn>ib<us> possessionib<us> suis {17} uob<is> iure h<er>editario
dono in concambiu<m>. p<ro> illa h<er>editate q<ua>m m<ih>i dedistis i<n> honia. {18} Et
insup<er> ut concambium n<ost>r<u>m firmu<m> p<er>maneat. do uob<is> p<ro> susanna
in cantabrana {19} uno mazanar. Facta carta. ERa. Mª. CCª. XXXª. Viiijª. Noto die. xjº.
k<a>l<endas> ianuarij. {20} Regnante rege adefonso. in toleto. & extrematura. & in tota
castella. Comes fredi{21}nand<us> tenente borouia<m>. Lup<us> sancij tenente castella<m>
uetula<m>. Gut<er>r<us> didaci existe<n>te {22} merino regis. ¶ Ego Petr<us> hon<iensis>
abbas ha<n>c carta<m> <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior. <con>f<irmat>. {23}
Petr<us> p<ri>or sac<ri>sta. <con>f<irmat>. Pelagi<us> p<ri>or claustral<is>.
D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. Om<n>isq<ue> conuent<us>. {24} De
cantabrana su<n>t testes. Garcia aluarez. Petr<us> moro. t<esti>s. Gonzaluo ferra<n>dez.
t<esti>s. Petr<us> {25} nauarro. t<esti>s. Petr<us> gonzaluez. t<esti>s. Mart<in>
marti<n>nez. Concilio de cantabrana [interlineado: s<un>t] testes.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit presentibus ac posteris quod ego domnus Petrus honienisis
abbas et omnis {2} eiusdem loci conventus damus tibi Sancia Martini illam fazam de vinea
que {3} est a las eras que fuit helemosinarie, iuxta illam terram quam plantaverint filii de
Marie {4} de Pino; et similiter damus tibi in Planos unam terram que olim fuit vinea de
orto {5} cum illa medietate quam plantavit Dominicus filius Petri Dominici de Maza, et est
173
iuxta illam terram {6} de Iohanne filius Martín Franco et ex alia parte est terra de Petrus
Amargo. Eodem modo damus tibi {7} aliud pedacium in Planos quod est iuxta vineam
filiis Petri Iohannis de Barrio Yuso et ex alia {8} parte via que vadit ad Sanctum Petrum. Et
damus tibi aliud pedacium de terra in Viziana {9} quod fuit de Loperola et est prope illam
terram de Iohanne de Viziana. Hoc totum superius {10} scriptum damus tibi in
concambium pro illo solare quod tu dedisti nobis in Cantabrana. Sub {11} tali conditione
hoc totum tibi damus et concedimus ut tu et filii et filie tue, iure here{12}ditario in
perpetuum, possideatis et cuicumque volueritis habeatis potestatem venden{13}di vel
obligandi sine aliquo contradicto, illis tantum qui sub dominio Honie fuerint. {14} Ego
Sancia Martínez do vobis domno Petro honiensi abbatti vestrisque successoribus, iure
hereditario {15} in perpetuum, illud solar quod dedit mihi pater meus Martinus Alvari in
Cantabrana, videlicet, cum {16} terris, vineis, pratis, pascuis, rivis, molendinis, fructiferis et
cum omnibus possessionibus suis, {17} vobis, iure hereditario, dono in concambium pro
illa hereditate quam mihi dedistis in Honia. {18} Et insuper ut concambium nostrum
firmum permaneat do vobis pro susaña in Cantabrana {19} uno mazanar. Facta carta era
MªCCªXXXªVIIIIª, noto die XIº calendas ianuarii. {20} Regnante rege Adefonso in Toleto, et
Extrematura et in tota Castella. Comes Fredi{21}nandus tenente Boroviam. Lupus Sancii
tenente Castellam Vetulam. Guterrus Didaci existente {22} merino regis. Ego Petrus
honiensis abbas hanc cartam confirmo. Rudericus prior maior confirmat; {23} Petrus prior
sacrista confirmat; Pelagius prior claustralis; Dominicus camerarius confirmat; omnisque
conventus.{24} De Cantabrana sunt testes: García Álvarez; Petrus Moro testis; Gonzalvo
Ferrández testis; Petrus {25} Navarro testis; Petrus Gonzálvez testis; Martín Martínez;
concilio de Cantabrana sunt testes.
CORHEN0092
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 21
1201 s.m. s.d. ([San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el consentimiento de
todo el capítulo, entrega una heredad en Soto a Martín Pérez y a su mujer doña Sancha a
cambio de una tierra en Fresnos. Quirógrafo.
Pergamino, 175 x 205 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit cunctis. q<uo>d ego Petr<us> d<e>i
gr<ati>a honiensis abbas. cu<m> assensu {2} capituli honiensis monasterij. facio
cambiu<m> cu<m> t<ibi> martino pet<ri>. & cu<m> uxore tua do<m>na {3} Sancia de illa
hereditate q<ua>m habem<us> in soto. uidelicet la t<er>ra de la fazera. & uj{4}nea q<ua>m
dicunt de la crespa. Hoc totu<m> uob<is> dam<us>. ut uos & filij u<est>ri. & filij filior<um>
174
{5} u<est>ror<um>. iure hereditario possideatis. ¶ Ego u<ero> martin<us> pet<ri>. & ego
do<m>na Sancia. {6} dam<us> uob<is> do<m>no Pet<ro> honiensi abb<at>i. u<est>risq<ue>
successorib<us>; illam t<er>ram q<ua>m habem<us> i<n> {7} fresnos. iuxta t<er>ram de
filijs petro ioh<anni>s. et ex alia parte. t<er>ra de pet<ro> pedrez. {8} & ex alia parte t<er>ra
de Garcia diaz. Similit<er> dam<us> uob<is> uno pedacio. iuxta {9} la t<er>ra de filijs
munio diaz. Hoc totu<m> p<re>nominatu<m> dam<us> uob<is> in concambium. {10}
p<ro> illa t<er>ra & uinea q<uo>d nob<is> dedistis in t<er>mino de soto. & sub d<omi>nio
honiensis {11} monasterij iure hereditario i<n> p<er>petuum concedim<us>
p<er>manendum. Et insup<er> dam<us> {12} in susanna; ij. solidos. Facta carta. ERa. Mª.
ccª. xxxª.viiijª. Regnante re{13}ge Adefonso in toleto & extrematura. & in tota castella.
Didaco lupi tene<n>te {14} borouia<m>. Gut<er>r<us> didacj. existente merino regis. {15}
Ego Petr<us> honiensis abbas. ha<n>c carta<m> <con>firmo. Om<n>isq<ue>
conue<n>t<us>. <con>f<irmat>. Ego mart<in> pedrez. {16} & ego do<m>na Sancia
<con>firmam<us>. De soto su<n>t testes. Garcia diaz. t<esti>s. Don uermudo {17} .t<esti>s.
Don diego. t<esti>s. Don rodrigo de palacio. t<esti>s. Don gonzaluo. t<esti>s. Mart<in>
pedrez. t<esti>s. {18} Don armillo. t<esti>s. Don gonzaluo. t<esti>s. Mart<in> pedrez.
t<esti>s. [tachado: Don ar] Fredinand<us> pr<es>b<ite>r. {19} ¶ De la parth; Joh<an> pedrez.
t<esti>s. D<omi>nico diaz. t<esti>s. Do<m>no steph<an>o.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, cum
assensu {2} capituli honiensis monasterii, facio cambium cum tibi Martino Petri et cum
uxore tua domna {3} Sancia de illa hereditate quam habemus in Soto, videlicet, la terra de
la fazera et vi{4}nea quam dicunt de la Crespa. Hoc totum vobis damus ut vos, et filii
vestri et filii filiorum {5} vestrorum iure hereditario possideatis. Ego vero Martinus Petri et
ego domna Sancia {6} damus vobis domno Petro honiensi abbati vestrisque successoribus
illam terram quam habemus in {7} Fresnos, iuxta terram de filiis Petro Iohannis, et ex alia
parte terra de Petro Pédrez {8} et ex alia parte terra de García Díaz. Similiter damus vobis
uno pedacio iuxta {9} la terra de filiis Munio Díaz. Hoc totum prenominatum damus vobis
in concambium {10} pro illa terra et vinea quod nobis dedistis in termino de Soto, et sub
dominio honiensis {11} monasterii iure hereditario in perpetuum concedimus
permanendum, et insuper damus {12} in susaña II solidos. Facta carta era
MªCCªXXXªVIIIIª. Regnante re{13}ge Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota
Castella. Dídaco Lupi tenente {14} Boroviam. Guterrus Didaci existente merino regis. {15}
Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam confirmo; omnisque conventus confirmat. Ego
Martín Pédrez {16} et ego domna Sancia confirmamus. De Soto sunt testes: García Díaz
testis; don Vermudo {17} testis; don Diego testis; don Rodrigo de Palacio testis; don
Gonzalvo testis; Martín Pédrez testis; {18} don Armillo testis; don Gonzalvo testis; Martín
Pédrez testis; Fredinandus presbiter. {19} De la Parth: Joán Pédrez testis; Domínico Díaz
testis; domno Estéfano.
CORHEN0093
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 22
1201 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro donan a Miguel
Domínguez, a su mujer María Miguélez y a su hijo Gonzalo el monasterio de Santa Eulalia
de Rosa bajo determinadas condiciones.
Pergamino, 170 x 290 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
175
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i nomine. Notum sit. q<uo>d ego Petrus d<e>i gr<ati>a honiensis eccl<es>ie
abbas. & om<n>is eiusdem loci conuent<us>; {2} dam<us> uob<is> Michael d<omi>nicj. &
uxorj u<est>re MaRi* *ichael<is>. & filio u<est>ro Gundissaluo. Monasterium s<an>c<t>e
Eulalie {3} de Rosa; cum om<n>ib<us> p<er>tinentijs suis; ut om<n>ib<us> dieb<us> uite
u<est>re possideatis. sine aliquo impedimento. {4} Sub tali conditione uob<is> dam<us>. ut
p<re>dictus filius u<este>r Gundissaluus sit maior & d<omi>n<u>s in pre-{5}texato
Monasterio; om<n>ib<us> dieb<us> uite sue. Et si forte ipse p<ri>us diem concluserit
extremum; {6} uos & uxor u<est>ra. p<re>fatum Monasterium libere & pacifice possidete.
De om<n>i u<ero> mobi-{7}le q<uo>d in decessu ipsius tunc ibi inuentum fuerit;
medietatem in monasterio n<ost>ro rema-{8}neat. Alia u<ero> medietas p<ro> arbitrio suo
cuicumq<ue> uoluerit dimittat. Vos uero annua-{9}tim pro censu d<omi>no s<an>c<t>i
Vincentij de uezerril. medium Morabetinum p<er>soluite. & pos-{10}sessiones & domos
suprascripti Monasterij. fideliter & sine fraude laborando custodite. {11} Facta carta. eRa.
Mª. ccª. xxxª. viiijª. Regnante rege adefonso in toleto & extrematura & in {12} tota castella.
Didaco lupi tenente borouiam & castellam uetulam. Guterrus didacj. existente {13} merino
regis. {14} Ego Petrus honiensis abbas. hanc carta<m> q<u>am fieri iussi; roboro &
confirmo. Rud<er>icus p<ri>or maior. <con>f<irmat>. {15} Ruderic<us> p<ri>or s<an>c<t>i
vincentij. <con>f<irmat>. Petrus p<ri>or sacrista. <con>f<irmat>. Pelagi<us> p<ri>or
claustralis. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or saliensis. <con>f<irmat>. [roto]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit quod ego Petrus, Dei gratia honiensis ecclesie abbas, et omnis
eiusdem loci conventus {2} damus vobis Micael Dominici, et uxori vestre Mari<a>
<M>icaelis et filio vestro Gundissalvo monasterium Sancte Eulalie {3} de Rosa cum
omnibus pertinentiis suis, ut omnibus diebus vite vestre possideatis sine aliquo
impedimento. {4} Sub tali conditione vobis damus ut predictus filius vester Gundissalvus
sit maior et dominus in pre{5}texato monasterio omnibus diebus vite sue. Et si forte ipse
prius diem concluserit extremum, {6} vos et uxor vestra prefatum monasterium libere et
176
pacifice possidete. De omni vero mobi{7}le quod in decessu ipsius tunc ibi inventum
fuerit, medietatem in monasterio nostro rema{8}neat; alia vero medietas pro arbitrio suo
cuicumque voluerit dimittat. Vos vero annua{9}tim pro censu domino Sancti Vincentii de
Vezerril medium morabetinum persolvite, et pos{10}sessiones et domos suprascripti
monasterii fideliter et sine fraude laborando custodite. {11} Facta carta era
MªCCªXXXªVIIIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in {12} tota
Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Guterrus Didaci existente
{13} merino regis. {14} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam quam fieri iussi roboro et
confirmo. Rudericus prior maior confirmat; {15} Rudericus prior Sancti Vincentii
confirmat; Petrus prior sacrista confirmat; Pelagius prior claustralis confirmat; Petrus prior
saliensis confirmat. <...>
CORHEN0094
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 1
1202 marzo 11 (s.l. [Rebolledo de la Torre, Burgos, España])
Compraventa. Juan "el yerno" vende a doña Sancha Jiménez diversas heredades situadas
entre Burgos y Palencia por 31 maravedís.
Pergamino, 353 x 330 mm
Rosa Martín Rey
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn nomine d<omi>ni n<ost>ri ih<s>u x<risti>. Notum sit om<n>ib<us> hominib<us> tam
p<re>sentib<us> q<ua>m futuris. Quod ego dompn<us> ioh<ann>es el ierno uendo {2}
uob<is> d<omp>na sancia xemenez pro. xxx.i. morabetino. unum p<ra>tum sola ribiela ex
una parte petrus steph<an>i & ex alia baselissa. {3} et de t<er>cia parte ribiela. & ex
q<ua>rta uia & aliam t<er>ram in riuulo uilloue ex una parte fili<us> petri tellez & ex
alt<er>a filij petri {4} uellosi & de t<er>cia parte d<omp>na Sancia. & alt<er>am t<er>ram in
costa casella de una parte filij d<omi>nici frutosi & ex alia gomez paiar. {5} et de t<er>cia
parte mons de gornaz. & aliam t<er>ram ad olgam ex una parte fredinand<us> fredinandj
& de alia dompn<us> martin<us>. {6} & de t<er>cia parte dompna iuliana. & de q<ua>rta
est limes. & aliam t<er>ram circa senderos ex una parte baselissa & de t<er>cia parte {7}
gomez paiar. & ex alia martin<us>. & alt<er>am t<er>ram ad fontes ex una parte
martin<us> desocasa & de alt<er>a filij nicholaj. & de t<er>cia {8} martin<us> & de
q<ua>rta filij dompni sebastianj. & aliam t<er>ram ad orteolum. ex una parte
fredinand<us> fredinandj & ex alt<er>a {9} gundisaluus antonini de chouas & de t<er>cia
parte baselissa & de q<ua>rta est uia. & alt<er>am t<er>am sub penna ex una parte filij
ferrari. {10} et ex alt<er>a petrus d<omi>nici. & de t<er>cia parte est semita. & aliam
t<er>ram in ualle fadide de una parte el clauero. & ex alia petr<us> {11} d<omi>nici. & de
177
t<er>cia parte carnicero. & alt<er>am t<er>ram. iuxta oteros. de una parte michael
steph<an>i & ex alia petrus & de t<er>cia {12} parte ioh<ann>es michaelj & q<ua>rta don
qujrze. & aliam t<e>rram ad aisaldas. & ex una parte una ujnea. & de alia petr<us> secco. &
de {13} t<er>cia parte abbas de ceruatos. & aliam t<er>ram uineam in uilla noua ex una
parte dompn<us> d<omi>nic<us> de nogares & de alt<er>a martin<us>. {14} et unum
maiholum circa ioh<ann>em thome. & unam ujnea<m> trans palatium & t<er>ciam partem
de ipsis nogarib<us>. & una<m> {15} uineam en sumas offladas. & aliam ujneam in ruujal.
& alt<er>am ujneam que est cum sua t<er>ra. & .iij. defesas. & una {16} istarum est circa
rudericu<m> gundisaluj de cueuas & alia deffesa est circa carnicero. & aliam defesam
tenem<us> circa pe{17}trum steph<an>i. & michaelem steph<an>i. <Et> facio cartam
corroboro & confirmo q<uo>d siquis ex genere meo uel alio illam {18} ad dirrumpendum
uenerit sit maledict<us> & descomunicatus. & iram om<n>ipotentis d<e>j sine fine
possideat. & here{19}ditatem iure hereditario obtinenti uel ei<us> uocem pulsanti
duplatam restituat. & pectet regie parti. mille mo{20}rabetinos. Facta carta Svb era. Mª. ccª.
x Lª. Noto die. v. id<us> marcij. Regnante rege aldefonso una cum {21} uxore sua regina
alienore. & cum filio suo infantulo fredinando in toleto & in castella in strematura. & in
{22} alaua. Archi ep<iscopu>s toletane sedis martin<us>. BvRgensis eccl<es>ie ep<iscopu>s
matheus. Palentine sedis eccl<es>ie ep<iscopu>s alderichus. {23} Alferaz regis comes
fredinand<us>. Maiordom<us> regis. Gundisaluus roderici. Maior merin<us>. Guterri<us>
didaci. Hui<us> rej {24} sunt testes. Muno roiz de branossera. Rod<er>ic<us> gundisaluj de
cueuas. Fredinand<us> fredinandj. Fredinand<us> abbas. Dompn<us> {25} iulian<us>.
Joh<ann>es michaelj. Joh<ann>es thome. Petr<us> secco. Don quirze. Concilium de
reboledo de cornutis uisores et auditores.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Domini nostri Iesu Cristi. Notum sit omnibus hominibus tam presentibus
quam futuris quod ego dompnus Iohannes el yerno vendo {2} vobis dompna Sancia
Xeménez pro XXXI morabetino<s> unum pratum so la Ribiella, ex una parte Petrus
Stephani, et ex alia Baselissa, {3} et de tercia parte Ribiella et ex quarta via; et aliam terram
in rivulo Villove, ex una parte filius Petri Téllez, et ex altera filii Petri {4} Vellosi et de tercia
parte dompna Sancia; et alteram terram in costa Casella, de una parte filii Dominici
Frutosi, et ex alia Gómez Pajar {5} et de tercia parte mons de Gornaz; et aliam terram ad
Olgam, ex una parte Fredinandus Fredinandi, et de alia dompnus Martinus, {6} et de tercia
parte dompna Iuliana et de quarta est limes; et aliam terram circa Senderos ex una parte
Baselissa et de tercia parte {7} Gómez Pajar et ex alia Martinus; et alteram terram ad
Fontes, ex una parte Martinus de so Casa, et de altera filii Nicolai, et de tercia {8} Martinus
et de quarta filii dompni Sebastiani; et aliam terram ad Orteolum, ex una parte
Fredinandus Fredinandi, et ex altera {9} Gundisalvus Antonini de Chovas, et de tercia
parte Baselissa et de quarta est via; et alteram ter<r>am sub Peña, ex una parte filii Ferrari,
{10} et ex altera Petrus Dominici et de tercia parte est semita; et aliam terram in valle
Fadide, de una parte el clavero, et ex alia Petrus {11} Dominici et de tercia parte carnicero;
et alteram terram iuxta Oteros, de una parte Micael Stephani, et ex alia Petrus, et de tercia
178
{12} parte Iohannes Micaeli et quarta don Quirze; et aliam terram ad Aisaldas, et ex una
parte una vinea, et de alia Petrus Secco et de {13} tercia parte abbas de Cervatos; et aliam
terram vineam in Villa Nova, ex una parte dompnus Dominicus de Nogares et de altera
Martinus; {14} et unum majolum circa Iohannem Tomé; et unam vineam trans palatium, et
terciam partem de ipsis nogaribus; et unam {15} vineam en sumas Ofladas; et aliam
vineam in Ruvial; et alteram vineam que est cum sua terra; et III defesas, et una {16}
istarum est circa Rudericum Gundisalvi de Cuevas, et alia defesa est circa carnicero et
aliam defesam tenemus circa Pe{17}trum Stephani et Micaelem Stephani. Et facio cartam,
corroboro et confirmo quod siquis ex genere meo vel alio illam {18} ad dirrumpendum
venerit, sit maledictus et descomunicatus et iram omnipotentis Dei sine fine possideat, et
here{19}ditatem iure hereditario obtinenti vel eius vocem pulsanti duplatam restituat et
pectet regie parti mille mo{20}rabetinos. Facta carta sub era MªCCªXLª, noto die V idus
marcii. Regnante rege Aldefonso una cum {21} uxore sua regina Alienore et cum filio suo
infantulo Fredinando in Toleto, et in Castella, in Strematura et in {22} Alava.
Archiepiscopus toletane sedis Martinus. Burgensis ecclesie episcopus Mateus. Palentine
sedis ecclesie episcopus Aldericus. {23} Alferaz regis comes Fredinandus. Maiordomus
regis Gundisalvus Roderici. Maior merinus Guterrius Didaci. Huius rei {24} sunt testes:
Muño Roíz de Brañossera; Rodericus Gundisalvi de Cuevas; Fredinandus Fredinandi;
Fredinandus abbas; dompnus {25} Iulianus; Iohannes Micaeli; Iohannes Tomé; Petrus
Secco; don Quirze. Concilium de Rebolledo de Cornutis visores et auditores.
CORHEN0095
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 5
1202 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el
consentimiento de todo el capítulo, dona a Pedro Micaélez de Arce y a su esposa Marina
Pédrez la iglesia de Tulles, situada entre Liencres y Boo (Cantabria) a cambio de un pago
anual. Quirógrafo.
Pergamino, 165 x 275 mm
Rosa Martín Rey
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>j no<m>i<n>e. Ego Petrus d<e>i gr<ati>a honiensis abbas. cum uoluntate &
assensu toti<us> capituli. dono & {2} concedo t<ibi> Petro michaeli de arze & uxorj tue
Marine pet<ri> illam n<ost>ram eccl<esi>am de tulles; {3} que e<st> int<er> liencres & bó.
iuxta mare. ut habeatis & possideatis eam; om<n>ib<us> dieb<us> uite u<est>re. Dam<us>
ea<m> {4} síquidem uob<is> cum om<n>ib<us> p<er>tinentijs suis. cum montib<us> &
fontib<us>. cu<m> riuis. & pascuis. t<er>ris. p<ra>tis. {5} pascuis. cum ingressib<us>. &
179
regressib<us>. Tali quippe pacto dam<us> eam uob<is>. ut quicumq<ue> ibi habitau<er>it;
{6} sit semp<er> sub d<omi>nio honie. & nullam habeatis potestatem uendendi u<e>l
alienandi aliquid ex {7} his om<n>ib<us> p<re>dictis que uob<is> ibi dant<ur>. & uos u<e>l
successores u<est>ri p<er>soluatis annuatim abb<at>i honie. {8} septimam parte<m> unius
aurei. Post obitu<m> uero u<est>rum. si filium habueritis uel nepote<m> clericum; habeat
{9} & possideat ea<m>. Si u<ero> laicus fuerit; si poterit habeat secu<m> clericum qui
eccl<esi>e deseruiat. qui fili<us> u<este>r {10} ingrediat<ur> ibi p<er> manu<m> &
mandatu<m> abb<at>is honie. n<on> quilibet s<ed> que<m>cu<m>q<ue> ipse ex filijs
u<est>ris elegerit. {11} Facta carta. era. Mª.ccªxLª. Regnante rege adefonso in toleto &
extrematura & in tota castella. {12} Comes ferrand<us> tenente borouia<m>. Lupo sancij
d<omi>nante castella<m> uetula<m>. & asturias. Gut<er>r<us> didacj; merino regis. {13}
Ego Petr<us> honiensis abbas. ha<n>c carta<m> <con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior.
<con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sac<ri>sta. <con>f<irmat>. Pelagi<us> p<ri>or claustralis.
<con>f<irmat>. {14} Petr<us> p<ri>or saliensis. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us>
camerari<us> <con>f<irmat>. Omnisq<ue> <con>uent<us>. <con>f<irmat>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, cum voluntate et assensu totius
capituli dono et {2} concedo tibi Petro Micaeli de Arze et uxori tue Marine Petri illam
nostram ecclesiam de Tulles {3} que est inter Liencres et Bo, iuxta mare, ut habeatis et
possideatis eam omnibus diebus vite vestre. Damus eam {4} siquidem vobis cum omnibus
pertinentiis suis, cum montibus et fontibus, cum rivis et pascuis, terris, pratis, {5} pascuis,
cum ingressibus et regressibus. Tali quippe pacto damus eam vobis ut quicumque ibi
habitaverit {6} sit semper sub dominio Honie et nullam habeatis potestatem vendendi vel
alienandi aliquid ex {7} his omnibus predictis que vobis ibi dantur, et vos vel successores
vestri persolvatis annuatim abbati Honie {8} septimam partem unius aurei. Post obitum
vero vestrum, si filium habueritis vel nepotem clericum habeat {9} et possideat eam. Si
vero laicus fuerit, si poterit habeat secum clericum qui ecclesie deserviat qui filius vester
{10} ingrediatur ibi per manum et mandatum abbatis Honie non quilibet, sed
quemcumque ipse ex filiis vestris elegerit. {11} Facta carta era MªCCªXLª. Regnante rege
Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. {12} Comes Ferrandus tenente
Boroviam. Lupo Sancii dominante Castellam Vetulam et Asturias. Guterrus Didaci merino
regis. {13} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam confirmo. Rudericus prior maior
confirmat; Petrus prior sacrista confirmat; Pelagius prior claustralis confirmat; {14} Petrus
prior saliensis confirmat; Dominicus camerarius confirmat; omnisque conventus
confirmat.
CORHEN0096
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 6
1202 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el
consentimiento de todo el capítulo, dona a Urraca Pédrez una heredad comprada a
Gutierre de Nofontes y las que el prior Rodrigo compró a su hermano Pedro; le conceden
además el fuero de los pobladores de Oña y establecen un pago anual al monasterio.
Quirógrafo.
Pergamino, 220 x 150 mm
Rosa Martín Rey
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
180
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i. no<m>i<n>e Noscant p<re>sentes & posteri. q<uo>d. ego {2} Petr<us>
honiensis abbas cu<m> uoluntate & consensu capituli {3} s<an>c<t>i Saluatoris. dam<us> &
concedim<us> t<ibi> urraca pedrez {4} omne<m> illa<m> h<er>editate<m> q<ua>m
comparauim<us> de don Gutier{5}re de nofontes. & illud totu<m> q<uo>d p<ri>or
Rud<er>icus com{6}parauit a petro pet<ri> fr<atr>i suo p<ro>. xij. morab<etinos>. cum suo
{7} solar. cu<m> t<er>ris. cu<m> suo orto. & cu<m> sua era. & cu<m> suos {8} arbores.
cu<m> suo cannár. & una<m> faza<m> in las uegas. cu<m> {9} suos mazanos. que fuit
d<omi>nico pet<ri>. & el nogar q<uo>d e<st> {10} i<n> orto de medio. & cu<m> illa parte
del nogar q<ue> fuit {11} d<omi>nico pet<ri>. & illa faza de tras eccl<esi>a. Hoc totu<m>
t<ibi> {12} dam<us> & concedim<us>. cu<m> ingressu & regressu. in monte {13} & in fonte.
ut tu & filij tuj. & filij filior<um> tuor<um> {14} in p<er>petuum possideatis. Et
concedim<us> uob<is> illud for<um>; {15} q<uo>d habent p<o>p<u>latores de honia; in
omnib<us> causis. {16} Et int<er>im dum Rud<er>ic<us> p<ri>or uix<er>it; censum
statutu<m> annua{17}tim ei p<er>soluite. & q<ui>cq<ui>d aliq<uo> m<eo> redd<er>e
debetis. {18} Facta carta. era. Mª. ccª. xLª. Regnante rege Adefonso.{19} in toleto &
extrematura. & i<n> tota castella. {20} Ego Petr<us> hon<iensis> abbas ha<n>c carta<m>.
<con>f<irmo>. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior. <con>f<irmat>. {21} Petr<us> p<ri>or
sac<ri>sta.
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
cellap<er>late<n>sis.
<con>f<irmat>.
Om<n>isq<ue> co<n>uent<us>. <con>f<irmat>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego {2} Petrus honiensis abbas, cum
voluntate et consensu capituli {3} Sancti Salvatoris, damus et concedimus tibi Urraca
Pédrez {4} omnem illam hereditatem quam comparavimus de don Gutier{5}re de Nofontes
et illud totum quod prior Rudericus com{6}paravit a Petro Petri fratri suo pro XII
morabetinos, cum suo {7} solar, cum terris, cum suo orto et cum sua era, et cum suos {8}
arbores, cum suo cañar; et unam fazam in las Vegas cum {9} suos mazanos que fuit
Dominico Petri; et el nogar quod est {10} in orto de medio et cum illa parte del nogar que
fuit {11} Dominico Petri; et illa faza de tras ecclesia. Hoc totum tibi {12} damus et
concedimus cum ingressu et regressu, in monte {13} et in fonte, ut tu, et filii tui et filii
filiorum tuorum {14} in perpetuum possideatis. Et concedimus vobis illud forum {15} quod
habent populatores de Honia in omnibus causis. {16} Et interim dum Rudericus prior
vixerit, censum statutum annua{17}tim ei persolvite et quicquid aliquo meo reddere
debetis. {18} Facta carta era Mª CCª XLª. Regnante rege Adefonso{19} in Toleto, et
Extrematura et in tota Castella. {20} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam confirmo.
Rudericus prior maior confirmat; {21} Petrus prior sacrista confirmat; Dominicus
cellaperlatensis confirmat; omnisque conventus confirmat.
181
CORHEN0097
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 7
1202 s.m. s.d. (s.l. [¿Campo?, Burgos, España])
Compraventa. Pedro López y su mujer Sancha venden a Pedro, abad del monasterio de
San Salvador de Oña, un solar en Campo por 36 maravedís; se comprometen a pagar una
infurción anual a cambio de seguir viviendo en él. Quirógrafo.
Pergamino, 205 x 145 mm
Rosa Martín Rey
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego Petr<us> lupi cum uxore m<e>a do<m>na Sancia
{2} uendim<us> uob<is> do<m>no Petro honiensi abb<at>j u<est>risq<ue> successorib<us>
iure {3} heditario in p<er>petuu<m>. illud n<ost>r<u>m solar de ca<m>po. p<ro>. xxxª. vj.
morab<etinos>. {4} cu<m> t<er>ris. cu<m> fructiferis. cu<m> ingressu & regressu. & cum
om<n>ib<us> {5} directuris ad ipsu<m> solare p<er>tinentib<us>. Sub tali conditione {6}
uob<is> uendim<us>. ut nos & filij n<ost>ri q<ui> in illud solar habitare {7} uoluerim<us>.
dem<us> honiensi abb<at>j annuatim p<ro> infurcione tres almu{8}des. medietate<m>
t<ri>ticj & medietate<m> ordei. Et insup<er> dam<us> uob<is> fide {9} iussore<m>. ad
Garcia thamayo; q<ui> riedren filios de do<m>na anderq<ui>na. {10} u<e>l aliq<ui>s de
neptis ei<us>. si aliq<uo> t<em>p<o>re inquietaueri<n>t illud solár {11} quia ipsa dedit
nob<is> & roborauit. cora<m> multis testib<us>. {12} Malcriado. t<esti>s. Sanci<us> f<rate>r
ei<us>. t<esti>s. Diego pedrez de uarzeniellas. {13} t<esti>s. Petr<us> guerra. t<esti>s.
Petr<us> mart<in>. & Mart<in> martinez filij ma{14}rie ioh<anni>s de so riba. t<estes>.
D<omi>nico ioh<anni>s del campo. t<estis>. Petr<us> andres. t<esti>s. {15} Mart<in> del
campo. t<esti>s. Mart<in> de sobrado. t<esti>s. Petr<us> ferrero. t<esti>s. {16} Joh<anne>s
pelaez. t<esti>s. Do<mi>nico sír. Gomez de s<an>c<t>a eulalia. t<esti>s. Joh<an> de {17}
sant illan. t<esti>s. {18} Facta carta. era. Mª. ccª. xL. Regnante rege adefonso. {19} in toleto &
extrematura. & in tota castella. Comes fredina<n>d<us> {20} tenente borouia<m>. Lupo
sancij tene<n>te castella<m> uetula<m>. {21} Guterr<us> didacj. existente merino regis.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
182
{1} In Dei nomine. Ego Petrus Lupi cum uxore mea domna Sancia {2} vendimus vobis
domno Petro honiensi abbati vestrisque successoribus, iure {3} h<er>editario in
perpetuum, illud nostrum solar de Campo pro XXXªVI morabetinos, {4} cum terris, cum
fructiferis, cum ingressu et regressu et cum omnibus {5} directuris ad ipsum solare
pertinentibus. Sub tali conditione {6} vobis vendimus ut nos et filii nostri qui in illud solar
habitare {7} voluerimus demus honiensi abbati annuatim pro infurcione tres almu{8}des,
medietatem tritici et medietatem ordei. Et insuper damus vobis fide{9}iussorem ad García
Tamayo qui riedren filios de domna Anderquina {10} vel aliquis de neptis eius, si aliquo
tempore inquietaverint, illud solar {11} quia ipsa dedit nobis et roboravit coram multis
testibus: {12} Malcriado testis; Sancius, frater eius, testis; Diego Pédrez de Varzeniellas {13}
testis; Petrus Guerra testis; Petrus Martín et Martín Martínez, filii Ma{14}rie Iohannis de
Sorriba, testes; Domínico Iohannis del Campo testis; Petrus Andrés testis; {15} Martín del
Campo testis; Martín de Sobrado testis; Petrus Ferrero testis; {16} Iohannes Peláez testis;
Domínico Sir Gómez de Santa Eulalia testis; Joán de {17} Sant Illán testis. {18} Facta carta
era MªCCªXL. Regnante rege Adefonso {19} in Toleto, et Extrematura et in tota Castella.
Comes Fredinandus {20} tenente Boroviam. Lupo Sancii tenente Castellam Vetulam. {21}
Guterrus Didaci existente merino regis.
CORHEN0098
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 8
1202 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Mixto (compraventa, donación pro anima y donación sub modo). Joán Voca y su mujer
venden a Rodrigo Muñoz y a la mujer de este un solar en Quintana Marzán por 35
maravedís; ellos donan pro anima este solar a Pedro, abad del monasterio de San Salvador
de Oña quien, a su vez, con el consentimiento de todo el capítulo, se lo devuelve a los
primeros poseedores, junto con otras tierras, a cambio del pago de una infurción.
Quirógrafo.
Pergamino, 250 x 165-220 mm
Rosa Martín Rey
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego Joh<an> uoca. & uxor m<e>a maria philippez.
uendim<us> uob<is> Rud<er>ico munioz {2} illud n<ost>r<u>m solare q<uo>d habem<us>
in q<ui>ntana marzan cu<m> om<n>i sua h<er>editate. t<er>ris. uineis. {3} pratis. pascuis.
cu<m> ingressib<us>. & regressib<us>. p<ro>. xxxª. ve. morab<etinos>. quos dedistis
n<o>b<is>. & {4} sumus inde paccati de p<re>cio & de Robra. {5} Ego Rud<er>ico munionj.
183
& uxor m<e>a Maria sancij p<ro> remedio animar<um> n<ost>rarum {6} dam<us>
monasterio s<an>c<t>i Saluatoris .& uob<is> do<m>no Pet<ro> honiensi abb<at>j
u<est>risq<ue> successorib<us> {7} iure hereditario in p<er>petuum. illud solar q<uo>d
comparauim<us> de joh<an> uoca in q<ui>ntana {8} Marzán; cum omnib<us>
p<er>tinentijs suis. {9} Et ego do<m>nus Petrus honiensis abbas ob amore<m> &
dilectione<m> do<m>nj Rud<er>icj munionj. & {10} uxori sue Marie sancij. cu<m> assensu
capitulj m<e>j. dono t<ibi> joh<an> uoca. & uxori tue Marie. unu<m> {11} solar in
sotolongo. in barrio s<an>c<t>i Quiríaci. Et dam<us> uob<is> omne<m> illa<m>
hereditate<m> q<ua>m uos {12} uendidistis Rud<er>ico munionj in q<ui>ntana marzan. &
ipse dedit nob<is> intuitu helemosi{13}ne. Sub tali pacto uob<is> dam<us>. ut
om<n>ib<us> dieb<us> uite u<est>re uos & filij & filie u<est>re. & {14} om<n>is posteritas
u<est>ra. iure hereditario in p<er>petuum possideatis. & honiensi {15} abb<at>j
annuati<m>. ij. tab<u>latas de t<ri>go. &. iiijor. ordej. & .j. tocinu<m> uale<n>te<m>
me<di>o morab<etino>. {16} &. vj. q<ua>rtalegios de uino p<er>soluati<s>. <Et>
om<n>e<m> p<re>dicta<m> h<er>editate<m> si cogente necessi{17}tate. uos u<e>l filij
u<est>ri. aliq<ua>ndo uendere u<e>l pignorj obligare uolueritis; {18} lib<er>e & absolute
uendite illis tantu<m> q<ui> sub d<omi>nio honje habitatores {19} fuerint. & n<on> alijs.
Facta carta era. Mª. ccª.xLª. Regnante rege ade{20}fonso in toleto .& extrematura. & in tota
castella. Rud<er>ico rud<er>icj {21} tene<n>te borouia<m>. Lupo sancij tenente castella<m>
uetula<m>. {22} Hui<us> rei sunt testes. Roic ferrandez de q<ui>ntana palacio. Garcia {23}
abbat de barrio. Petr<us> ferrandez de barrio. Petr<us> garsiez de bar{24}rio. De
q<ui>ntana marzán. Diego ferrandez. Do<m>no steph<an>o. De {25} uesga; Chico. Thomas
fr<ater> suus. Mart<in> mart<in>. {26} Ego Petr<us> hon<iensis> abbas; ha<n>c carta<m>
<con>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior. <con>f<irmat>. {27} Petr<us> p<ri>or sac<ri>sta.
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
camerari<us>.
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
cellap<er>latensis. <con>f<irmat>. {28} Gundissalu<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>.
Om<n>isq<ue> conuent<us>. <con>f<irmat>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Joán Voca et uxor mea María Filípez vendimus vobis Ruderico
Munioz {2} illud nostrum solare quod habemus in Quintana Marzán, cum omni sua
hereditate, terris, vineis, {3} pratis, pascuis, cum ingressibus et regressibus, pro XXXªVe
morabetinos quos dedistis nobis, et {4} sumus inde paccati de precio et de robra. {5} Ego
Ruderico Munioni et uxor mea Maria Sancii, pro remedio animarum nostrarum, {6} damus
monasterio Sancti Salvatoris, et vobis domno Petro honiensi abbati vestrisque
successoribus, {7} iure hereditario in perpetuum illud solar quod comparavimus de Joán
Voca in Quintana {8} Marzán cum omnibus pertinentiis suis. {9} Et ego domnus Petrus
honiensis abbas, ob amorem et dilectionem domni Ruderici Munioni et {10} uxori sue
Marie Sancii, cum assensu capituli mei, dono tibi Joán Voca et uxori tue Marie unum {11}
solar in Sotolongo, in barrio Sancti Quiriaci, et damus vobis omnem illam hereditatem
quam vos {12} vendidistis Ruderico Munioni in Quintana Marzán et ipse dedit nobis
intuitu helemosi{13}ne. Sub tali pacto vobis damus ut omnibus diebus vite vestre vos, et
184
filii et filie vestre et {14} omnis posteritas vestra, iure hereditario in perpetuum, possideatis
et honiensi {15} abbati annuatim II tabulatas de trigo et IIIor ordei, et I tocinum valentem
medio morabetino {16} et VI cuartalejos de vino persolvatis. Et omnem predictam
hereditatem si cogente necessi{17}tate vos vel filii vestri aliquando vendere vel pignori
obligare volueritis, {18} libere et absolute vendite illis tantum qui sub dominio Honie
habitatores {19} fuerint et non aliis. Facta carta era MªCCªXLª. Regnante rege Ade{20}fonso
in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Ruderico Ruderici {21} tenente Boroviam.
Lupo Sancii tenente Castellam Vetulam. {22} Huius rei sunt testes: Roíc Ferrández de
Quintana Palacio; García {23} Abat de Barrio; Petrus Ferrández de Barrio; Petrus Garsíez
de Bar{24}rio. De Quintana Marzán: Diego Ferrández; domno Estéfano. De {25} Vesga:
Chico; Tomás frater suus; Martín Martín. {26} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam
confirmo. Rudericus prior maior confirmat; {27} Petrus prior sacrista confirmat; Dominicus
camerarius confirmat; Dominicus cellaperlatensis confirmat; {28} Gundissalvus
helemosinarius confirmat; omnisque conventus confirmat.
CORHEN0099
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 15
1204 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Relación. Noticia de las heredades que Pedro, abad del monasterio de San Salvador de
Oña, adquirió de Pedro Oriolo en Navas. Quirógrafo.
Pergamino, 190 x 400 mm
Rosa Martín Rey
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Hec est noticia de illis h<ere>ditatib<us> q<ua>s domn<us> Petr<us>
Onien<sis> abbas adq<ui>suit in nauas de do<m>no Petro oriolo. Jn p<ri>mis ad<qui>suit
illas domos que su<n>t sup<er> eccl<es>ia<m> s<an>c<t>i steph<an>i. {2} excepta t<er>tia
parte illi<us> palacij solu<m>m<odo> q<uo>d est sup<er> eccl<es>ia<m>. Adq<ui>siuit
etia<m> illud parrale q<uo>d adiacet eis domib<us> totu<m> ab integro. Allatanej
c<ir>cu<m>q<ua>q<ue>. soror ej<us> domna {3} geluira. & don horiolo. & do<m>na
flambla. & don alfonso f<rate>r ej<us>. Jn magiolo de la defesa. q<ua>rta<m> parte<m> in
sup<er>iorj [corregido sobre: sup<er>iore] parte & inferirori iacet domna geluira. de cuesta
don {4} horiolo. & do<m>na flambla & don alfonso. ex alia parte uia que currit ad
serra<m>. Jn magiolo de robredo. la medietate en sulco de do<m>na geluira. Ala era de
Onia .j. t<er>ra {5} de una parte la carrera. ex alia don eluira. En somo lodosas .j. t<er>ra. en
sulco de roi munioz. & de do<m>na geluira. Aliud pedazo ibide<m>. que<m>
co<m>parauit de mari sanchez {6} en sulco de do<m>na flambla.& de don alfonso.& de
filijs marie gundisaluj. Et in easde<m> lodosas ot<ro> pedazo. en sulco de don eluira. & de
don oriolo. & de don alfonso {7} e de do<m>na flambla .& de mari sanchez. Ala fuent de la
185
eruela en somo lodosas. media t<er>ra. en sulco de do<m>na geluira. & de filijs martin
pedrez. Enna t<er>ra de las fue<n>tes {8} la media en sulco de don eluira. & de ioh<anne>s
cauallero. & de petr<us> ioh<anni>s. A casa de annaya. j. pedazo en sulco de lo de Onia. Et
el p<ra>do co<n> so palomar. en sulco de domna {9} geluira. & de lo de Onia. Et in
eccl<esi>a s<an>c<t>i steph<an>i; q<ui>nta<m> parte<m>. Facta carta. Era. mª. ccª. xlª. ijª.
Regna<n>te rege aldefonso in toleto & extremat<ur>a. & i<n> tota castella. Rud<er>ic<us>
{10} rud<er>icj maiordom<us> regis. & tene<n>te borouia<m>. Lup<us> sancij d<omi>nante
castella<m> uetula<m>. Guterr<us> didacj existe<n>te m<er>ino regis. Hij su<n>t testes
cora<m> q<ui>b<us> int<ro>misit don. P<etro>. oriolo abb<ate>m {11} honie<n>se<m> i<n>
sup<ra>dicta h<er>editate. Domi<n>go lopez. P<etrus> ferrin. D<omi>nic<us>
p<res>b<ite>r. d<e> nauas. Joh<anne>s p<res>b<ite>r de nauas. Sebastian. Domingo de
mari go<n>caluez. Petr<us>. ioh<anni>s. Petr<us> andree {12} Don rodrigo. Domingo
çangandex. Don andres. Gozaluo. Pedro de mioro. De uilla uallego. Garçia. De sotho.
Michael pinto. Pet<ro> ruçio. De s<an>c<t>i ui<n>ce<n>cij. Gozaluo. {13} De s<an>c<t>o
michaele. D<omi>nico chicoth. De cueua gallegos. D<omi>nic<us> garciez. Lop garciez
f<rate>r ej<us>. De calcada. D<omi>nic<us> p<res>b<ite>r.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Hec est noticia de illis hereditatibus quas domnus Petrus oniensis abbas adquisvit in
Navas de domno Petro Oriolo. In primis adquisvit illas domos que sunt super ecclesiam
Sancti Stephani {2} excepta tertia parte illius palacii solummodo quod est super ecclesiam.
Adquisivit etiam illud parrale quod adiacet eis domibus totum ab integro. Allatanei
circumquaque soror eius domna {3} Gelvira, e don Oriolo, e domna Flambla e don Alfonso
frater eius. In majolo de la defesa quartam partem, in superiori parte et inferirori iacet
domna Gelvira de Cuesta, don {4} Oriolo, e domna Flambla e don Alfonso, ex alia parte
via que currit ad serram. In majolo de Robredo la medietate en sulco de domna Gelvira. A
la era de Onia I terra, {5} de una parte la carrera, ex alia don Elvira. En somo Lodosas I
terra en sulco de Roí Munioz e de domna Gelvira. Aliud pedazo ibidem quem comparavit
de Marí Sánchez {6} en sulco de domna Flambla, e de don Alfonso e de filiis Marie
Gundisalvi. Et in easdem Lodosas otro pedazo en sulco de don Elvira, e de don Oriolo, e
de don Alfonso, {7} e de domna Flambla e de Marí Sánchez. A la fuent de la Eruela en
somo Lodosas media terra en sulco de domna Gelvira e de filiis Martín Pédrez. Enna terra
de las fuentes {8} la media en sulco de don Elvira, e de Iohannes Cavallero e de Petrus
Iohannis. A casa de Añaya I pedazo en sulco de lo de Onia. E el prado con so palomar en
sulco de domna {9} Gelvira e de lo de Onia. Et in ecclesia Sancti Stephani quintam partem.
Facta carta era MªCCªXLªIIª. Regnante rege Aldefonso in Toleto, et Extrematura et in tota
Castella. Rudericus {10} Ruderici maiordomus regis et tenente Boroviam. Lupus Sancii
dominante Castellam Vetulam. Guterrus Didaci existente merino regis. Hii sunt testes
coram quibus intromisit don Petro Oriolo abbatem {11} honiensem in supradicta
hereditate: Domingo López; Petrus Ferrín; Dominicus presbiter de Navas; Iohannes
presbiter de Navas; Sebastián Domingo de Marí Gonçálvez; Petrus Iohannis; Petrus
Andree; {12} don Rodrigo; Domingo Çangandex; don Andrés Gozalvo; Pedro de Mioro.
De Villa Vallejo: García. De Soto: Micael Pinto; Petro Rucio. De Sancti Vincencii: Gozalvo.
{13} De Sancto Micaele: Dominico Chicoth. De Cueva Gallegos: Dominicus Garcíez; Lop
Garcíez frater eius. De Calçada: Dominicus presbiter.
186
CORHEN0100
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 16
1204 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña, su abad Pedro y su camarero Domingo
entregan a perpetuidad una tierra en Llanos a Pedro Martínez de Barriuso y a su mujer
Dominga a cambio de la tierra que poseen en una viña del monasterio. Quirógrafo.
Pergamino, 80 x 305 mm
Rosa Martín Rey
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Noscant p<re>sentes & posteri q<uo>d ego petr<us>
honiensis abbas. & ego d<omi>nic<us> camerari<us>. & om<n>is conuent<us>. facim<us>
t<ra>nsactione<m> cu<m> pet<ro> martinj de uarrio de {2} iuso. & cu<m> ej<us> uxore<m>
domna domenga. Forma u<ero> t<ra>nsactionis hec e<st>. Ego siquide<m> iam dict<us>
abbas honiensis & ego d<omi>nic<us> camerari<us>. & om<n>is conuent<us>. dam<us>
uob<is> {3} pet<ro> martinj. & uxorj u<est>re domna dom<en>ga illam n<ost>ram t<er>ram
q<ua>m habem<us> in lanos q<ua>m uob<is> ded<er>at d<omi>nic<us> camerari<us> ad
fund<us> t<er>ram; in concambiu<m>. p<ro> illa t<er>ra {4} q<ua>m uos datis n<o>b<is> in
n<ost>ra uinea de sup<er> casa. Tali siquide<m> conditione u<o>b<is> dam<us>; ut iure
h<er>editario i<n> p<er>petuu<m> ea<m> possideatis. uos & filij u<est>ri. & filij filior<um>
u<est>ror<um>. {5} & habeatis potestate<m> uendendj uel obligandj illj q<ui> sit sub
d<omi>nio honie. Ego u<ero> petr<us> martinj. & ego domna dom<en>ga. similit<er>
dam<us> uob<is> domno pet<ro> ho<n>iensi {6} abb<at>j & om<n>j c<on>uentus illa<m>
n<ost>ram t<er>ram q<ua>m habem<us> in u<est>ra uinea de sup<er> casa iure
h<er>editario habenda<m>. & irreuocabilit<er> possidenda<m>. Facta carta. ERA. Mª. CCª.
XLª.ijª. {7} Regna<n>te rege aldefonso i<n> toleto. & i<n> burgos. & i<n> tota castella.
Rud<er>ico rud<er>icj d<omi>nante borouia<m>. Lupo sancij d<omi>na<n>te castella<m>
uetula<m>. Gut<er>ro didacj existente merino re{8}gis. Ego u<ero> petr<us> honie<n>sis
abbas. ha<n>c carta<m> q<ua>m fieri iussi c<on>firmo. Rud<er>ic<us> p<ri>or maior
c<on>firmat. Petr<us> p<ri>or sac<ri>sta. c<on>f<irmat>. Rud<er>ic<us> p<ri>or
claustral<is>. c<on>f<irmat>. D<omi>nic<us> cam<er>ari<us> c<on>f<irmat>. {9} Petr<us>
calathaiubensis. c<on>f<irmat>. Co<n>uent<us> ho<n>iensis. c<on>f<irmat>. Ego u<ero>
petr<us> martinj & uxor m<e>a domna dom<en>ga hoc factu<m> laudam<us> &
c<on>firmamus.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
187
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego Petrus honiensis abbas, et ego
Dominicus camerarius et omnis conventus facimus transactionem cum Petro Martini de
Varrio de {2} Yuso et cum eius uxorem domna Domenga. Forma vero transactionis hec est:
ego siquidem iam dictus abbas honiensis, et ego Dominicus camerarius et omnis
conventus damus vobis {3} Petro Martini et uxori vestre domna Domenga illam nostram
terram quam habemus in Llanos, quam vobis dederat Dominicus camerarius ad fundus
terram in concambium pro illa terra {4} quam vos datis nobis in nostra vinea de super casa.
Tali siquidem conditione vobis damus ut iure hereditario in perpetuum eam possideatis
vos, et filii vestri et filii filiorum vestrorum, {5} et habeatis potestatem vendendi vel
obligandi illi qui sit sub dominio Honie. Ego vero Petrus Martini et ego domna Domenga
similiter damus vobis domno Petro honiensi {6} abbati et omni conventus illam nostram
terram quam habemus in vestra vinea de super casa, iure hereditario habendam et
irrevocabiliter possidendam. Facta carta era MªCCªXLªIIª. {7} Regnante rege Aldefonso in
Toleto, et in Burgos et in tota Castella. Ruderico Ruderici dominante Boroviam. Lupo
Sancii dominante Castellam Vetulam. Guterro Didaci existente merino re{8}gis. Ego vero
Petrus honiensis abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo. Rudericus prior maior
confirmat; Petrus prior sacrista confirmat; Rudericus prior claustralis confirmat;
Dominicus camerarius confirmat; {9} Petrus calataiubensis confirmat; conventus honiensis
confirmat. Ego vero Petrus Martini et uxor mea domna Domenga hoc factum laudamus et
confirmamus.
CORHEN0101
AHN, Clero Secular_Regular, car. 280, n. 19
1205 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro donan a Martín
Martínez de Quintana Ced y a su mujer una tierra de las Peñillas a cambio de parte del
fruto. Quirógrafo.
Pergamino, 200 x 200 mm
Rosa Martín Rey
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego Petrus d<e>i gr<ati>a honiensis abbas. & om<n>is
eiusdem locj {2} conuentus; dam<us> t<ibi> Martino martinj de q<ui>ntana ceth. & uxorj
tue Marie {3} d<omi>nicj illam terram de las penniellas. que e<st> iuxta illam uineam de
honia. {4} ut plantes eam. & facias in ea uineam ad fundus t<er>re. sicut mos e<st> {5} istius
patrie. Postq<ua>m aut<em> p<re>dicta t<er>ra tu eam p<ro> ut decet laborando {6}
congruum & oportunu<m> fructu<m> dederit; cum honiensi abb<at>e u<e>l cum {7} quo
188
ipse p<re>cep<er>it; tu u<e>l uxor tua aut filij tuj p<er> medium sup<ra>sc<ri>pta<m>
t<er>ram {8} diuidite. & totu<m> q<uo>d in p<re>texata t<er>ra uob<is> p<ro> sorte
ceciderit. iure heredita{9}rio in p<er>petuum possidete. Et si forte aliq<uo> t<em>p<o>re
u<est>ram portione<m> alicuij uen{10}dere aut pignorj obligare uolueritis; abb<at>j honie
u<e>l cui ipse p<re>cep<er>it uen{11}dite. Et si ipse uitando emere noluerit; cuicumq<ue>
uolueritis libere {12} & absolute uendite. {13} Facta carta. ERA. Mª. CCª. XLª. iijª. Regnante
rege Aldefonso in {14} toleto & extrematura. & in tota castella. Aluar nu<n>nez tenente
boro{15}uiam & castellam uetulam. Guterr<us> didacj existente merino regis. {16} Ego
Petrus honiensis abbas. hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi roboro & c<on>firmo. {17}
Rud<er>icus p<ri>or maior; c<on>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or sacrista. c<on>f<irmat>.
Rud<er>ic<us> p<ri>or claustralis. c<on>f<irmat>. {18} D<omi>nic<us> camerari<us>.
c<on>f<irmat>. D<omi>nic<us> cellap<er>latensis. c<on>f<irmat>. Om<n>isq<ue>
conuent<us>. c<on>f<irmat>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, et omnis eiusdem loci {2}
conventus damus tibi Martino Martini de Quintana Ceth et uxori tue Marie {3} Dominici
illam terram de las Peñiellas que est iuxta illam vineam de Honia, {4} ut plantes eam et
facias in ea vineam ad fundus terre sicut mos est {5} istius patrie. Postquam autem predicta
terra tu eam prout decet laborando, {6} congruum et oportunum fructum dederit, cum
honiensi abbate vel cum {7} quo ipse preceperit, tu, vel uxor tua aut filii tui per medium
suprascriptam terram {8} dividite et totum quod in pretexata terra vobis pro sorte
ceciderit, iure heredita{9}rio in perpetuum possidete. Et si forte aliquo tempore vestram
portionem alicuii ven{10}dere aut pignori obligare volueritis, abbati Honie vel cui ipse
preceperit ven{11}dite. Et si ipse vitando emere noluerit, cuicumque volueritis libere {12} et
absolute vendite. {13} Facta carta era MªCCªXLªIIIª. Regnante rege Aldefonso in {14}
Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Álvar Núñez tenente Boro{15}viam et Castellam
Vetulam. Guterrus Didaci existente merino regis. {16} Ego Petrus honiensis abbas hanc
cartam quam fieri iussi roboro et confirmo. {17} Rudericus prior maior confirmat; Petrus
prior sacrista confirmat; Rudericus prior claustralis confirmat; {18} Dominicus camerarius
confirmat; Dominicus cellaperlatensis confirmat; omnisque conventus confirmat.
CORHEN0102
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 1
1206 s.m. s.d. (s.l. [¿localidad de Palencia?, ¿Palencia?, España])
Donación. Sancha Jiménez dona al convento de San Salvador de Oña y a su abad Pedro
diversos objetos litúrgicos para favorecer al monasterio de Santa María de Mave.
Quirógrafo.
Pergamino, 225 x 315 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
189
[quirógrafo] {1} Jn dej nomine. Noscant p<re>sentes & posteri. quod ego dompna sancia
xemenj diujno amore co<m>puncta offero deo & {2} monasterio s<an>c<t>i saluatoris de
honja. & uob<is> dompno petro honjensi abb<at>i. & conuentuj ibidem deo serujenti.
p<re>senti & {3} futuro ad opus monasterij s<an>c<t>e marie demaf. uestimenta
eccl<es>iastica. que ego acquisiuj. ut serujat semp<er> in supra {4} scriptas monasterijs. pro
anima mea & parentum meorum. Et ut no<n> labatur a memoria noticiam illor<um> in {5}
scriptis redigere dignum duxi. & cartam p<er> alfabetum diujsam uob<is>cum diujsi
q<ua>m in continenti uob<is> tribuo {6} Noticia illorum hec est. [tachado: duas]
[interlineado: iii] camisas de lino. &. iii. amictos. & vj. manipulos sericos. & totidem stolas
sericas. & {7} [interlineado: &. iiiior. capas] .ve. casullas. sericas ualde optimas quarum una
e<st> de orfres. & aliam casullam de lino. iiij. frontales sericos. [interlineado: & iiijor.
frontal<es> de lino [* * *] {8} ualde optimos. [interlineado: &. i. par defazalejas p<or>ala
cruz.] & iij. cruces dela obra delimoges. & i. lignum d<omi>nj. & iiijor. reliquiarios. &
unu<m> calice<m> argenteum. {9} & duas fazaleias. de lino optimas. & iij. ciriales optimos.
& unu<m> turibulu<m>. & unum peluem. & unu<m> aq<u>amanjlem. {10} & un azetre. &
duas ampullas. & iij. sauanas. & iiij. sobrepelizos maiores & ij. menores. & unam
alcalia<m> serica<m> ualde. {11} optima. &. ij. tapedes. &. i. azitara<m>. & un breujario
d<omi>nical. & alio s<an>c<t>oral. & un eu<an>g<e>listero. & officiero. & opistolero. & un
{12} palterio. [interlineado: & .i. regulam.] & unam cortinam delino. [tachado: & unum
frontalem delino.] Facta caRta eRa. Mª. CCª. xLª. iiijª. Regnante {13} rege aldefonso in
toleto & in castella una cum uxore sua alienore & cu<m> filio suo infantulo fredinando.
Didaco {14} lupi d<omi>nante boroujam. & castellam uetulam. Garcia rod<er>ici existente
merino regis. Et ego dompna sancia xe{15}menj hanc cartam q<ua>m fierj iussi conf<irmo>.
Huj<us> rei testes. Garcia ioh<ann>es deplantada. Munio roiz de ribiela. Alfonso {16} roiz
de salas. Gonzaluo michaelez demelgareio. Garcia martinez delas molas. Don meder. Don
ceprian. Petrus {17} petri artifex. Michael mella. D<omi>nico abb<at>i decanaleia.,
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego dompna Sancia Xemeni, divino
amore compuncta, offero Deo et {2} monasterio Sancti Salvatoris de Honia, et vobis
dompno Petro honiensi abbati et conventu ibidem, Deo servienti presenti et {3} futuro, ad
opus monasterii Sancte Marie de Maf, vestimenta ecclesiastica que ego acquisivi, ut serviat
semper in supra {4} scriptas monasteriis pro anima mea et parentum meorum. Et ut non
labatur a memoria noticiam illorum in {5} scriptis redigere dignum duxi et cartam per
alfabetum divisam vobiscum divisi, quam in continenti vobis tribuo. {6} Noticia illorum
hec est: III camisas de lino, et III amictos, et VI manipulos sericos, et totidem stolas sericas,
et IIIIor capas, et {7} Ve casullas sericas valde optimas, quarum una est de orfrés et aliam
casullam de lino, IIII frontales sericos, et IIIIor frontales de lino <...> {8} valde optimos, et I
190
par de fazalejas pora la cruz, et III cruces de la obra de Limoges, et I lignum Domini, et
IIIIor reliquiarios, et unum calicem argenteum, {9} et duas fazalejas de lino optimas, et III
ciriales optimos, et unum turibulum, et unum pelvem, et unum acuamanilem, {10} et un
azetre, et duas ampullas, et III savanas, et IIII sobrepellizos maiores et II menores, et unam
alcaliam sericam valde {11} optima, et II tapedes, et I azitaram, et un breviario dominical,
et alio sanctoral, et un evangelistero et oficiero et opistolero, et un {12} psalterio, et I
regulam, et unam cortinam de lino. Facta carta era MªCCªXLªIIIIª. Regnante {13} rege
Aldefonso in Toleto et in Castella una cum uxore sua Alienore et cum filio suo infantulo
Fredinando. Dídaco {14} Lupi dominante Boroviam et Castellam Vetulam. García Roderici
existente merino regis. Et ego dompna Sancia Xe{15}meni hanc cartam quam fieri iussi
confirmo. Huius rei testes: García Iohannes de Plantada; Munio Roíz de Ribiella; Alfonso
{16} Roíz de Salas; Gonzalvo Micaélez de Melgarejo; García Martínez de las Molas; don
Meder; don Ceprián; Petrus {17} Petri artifex; Micael Mella; Domínico Abbati de Canaleja.
CORHEN0103
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 2
1206 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro intercambian con Juan
Ortolano dos hazas de viñas en Solduengo. Quirógrafo.
Pergamino, 180 x 290 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit cunctis ac manifestu<m>. q<uo>d ego
Petrus d<e>i gr<ati>a honiensis abbas & om<n>is eiusde<m> {2} loci conuent<us>;
facim<us> cambium cu<m> t<ibi> ioh<ann>e ortolano in uilla que dicitur sotolongo. tu das
nob<is> unam {3} fazam de uinea. in illa n<ost>ra uinea que dicit<ur> del ual. nos u<ero>
dam<us> t<ibi> similit<er> aliam fazam in sulco de {4} illa uinea del corneiho. Hoc u<ero>
cambium firmum p<er>maneat. in p<er>petuum {5} Huius rei sunt testes. de sotolongo.
Joh<anne>s merino. t<esti>s. Joh<an> alardo. t<esti>s. D<omi>nico uedijha. t<esti>s. Pet<ro>
cruzado. t<esti>s. {6} Corman ferrero. t<esti>s. Vecent. t<esti>s. Petr<us> caro. t<esti>s.
Gonzaluo adalil. t<esti>s. {7} Facta carta. eRa. Mª. ccª. xlª. iiijª. Regnante rege adefonso in
toleto & extrematura. & in tota castella. {8} Aluaro nunnj. d<omi>nante borouia<m> &
castella<m> uetula<m>. Garsia rud<er>ici existente merino regis. {9} Ego Petr<us>
honiensis abbas. & conuent<us> s<an>c<t>i saluatoris sup<ra>scriptu<m> cambiu<m>
<con>firmamus. <Et> ego ioh<anne>s {10} ortolanus similit<er> sup<ra>scriptum cambium
confirmo. & laudo.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
191
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis ac manifestum quod ego Petrus, Dei gratia honiensis
abbas, et omnis eiusdem {2} loci conventus facimus cambium cum tibi Iohanne Ortolano in
villa que dicitur Sotolongo. Tu das nobis unam {3} fazam de vinea in illa nostra vinea que
dicitur del Val, nos vero damus tibi similiter aliam fazam in sulco de {4} illa vinea del
Cornejo. Hoc vero cambium firmum permaneat in perpetuum. {5} Huius rei sunt testes, de
Sotolongo: Iohannes Merino testis; Joán Alardo testis; Domínico Vedija testis; Petro
Cruzado testis; {6} Cormán Ferrero testis; Vecent testis; Petrus Caro testis; Gonzalvo Adalil
testis. {7} Facta carta era MªCCªXLªIIIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura
et in tota Castella. {8} Álvaro Nuñi dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Garsía
Ruderici existente merino regis. {9} Ego Petrus honiensis abbas et conventus Sancti
Salvatoris suprascriptum cambium confirmamus. Et ego Iohannes {10} Ortolanus similiter
suprascriptum cambium confirmo et laudo.
CORHEN0104
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 3
1206 s.m. s.d. (s.l. [¿Cornudilla?, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro entregan a Martín Juan ya
su mujer María Pérez un solar a cambio de una tierra, ambos en Cornudilla. Quirógrafo.
Dominicus Grecus (scripsit)
Pergamino, 145 x 225 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[crismón] {1} Jn d<e>j nomine. Noscant p<re>sentes & post<er>i. q<uo>d ego. Petr<us>.
honiensis abb<a>s & co<n>uentus s<an>c<t>i Saluatoris. cum uoluntate {2} & <con>sensu
domni. Gundissalui helemosinarij. dam<us> & concedim<us> t<ibi>. Martino ioh<ann>i &
uxori tue Marie petri ill<u>d {3} n<ost>r<u>m solar q<uo>d habem<us> in cornutella.
q<uo>d dicunt ell albergeria. in concambium. P<ro> illa t<er>ra quam uos datis {4} nob<is>
similit<er> in concambium. Dam<us> ill<u>d u<o>b<is> cum om<n>i iure suo. ut uos & filij
u<est>ri. & filij filiorum u<est>rorum {5} iure h<er>editario in p<er>petuum possideatis. A
similj ergo. [interlineado: ego] Martin<us> ioh<ann>is. & ego. Maria petri. dam<us>
u<o>b<is> d<omi>no n<ost>ro {6} domno Petro honiensi abb<at>j. & conuentuj s<an>c<t>i
saluatoris. illam façam de t<er>ra. q<ua>m habem<us> de parentib<us> n<ost>ris. {7} & est
illa faça prope uiam p<er> quam itur in locum quem dicunt ciruelo. Allatannos ex
utraq<ue> parte {8} Garsias ioh<ann>is & don Andres de aldenas. Dam<us> illam
u<o>b<is> ut iure h<er>editario honiens*s eccl<es>** possideat {9} & seruiat helemosinarie.
in p<er>petuum. Facta carta. Era. Mª. ccª. xLª. iiijª. Regnante rege Aldefonso. in {10} toleto
192
& in extrematura. & in castella. & in omni regno suo. Didaco lupi d<omi>nante borouiam
& castella<m> {11} uetulam. Garsia rod<er>ici. existente m<er>ino regis. Ego. Petr<us>
honiensis abb<a>s. hanc cartam quam fieri iussi. <con>firmo. {12} Rud<er>ic<us> p<ri>or
maior. <con>f<irmat>. Aldefons<us> p<ri>or sac<ri>sta. <con>f<irmat>. Martin<us> p<ri>or
claustral<is>
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us>
cam<er>arj<us>
<con>f<irmat>.
D<omi>nic<us> cellap<er>late<n>sis <con>f<irmat>. {13} Gundissal<us> helemosinarj<us>.
<con>f<irmat>. Conuent<us> honiensis <con>firmat. Et ego. Marti<n> ioh<ann>is. & ego
Maria petri pactu<m> {14} sup<er>j<us> sc<ri>ptum. laudam<us> & confirmam<us>.
Conceio de cornutella. laudat & <con>firmat. & est testis. Et ego Petr<us> {15} honiensis
abb<a>s. ut factum n<ost>r<u>m firmum p<er>maneat. sigillum meum apono. [signo]
D<omi>nic<us> grec<us> sc<ri>psi*. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego Petrus honiensis abbas et
conventus Sancti Salvatoris, cum voluntate {2} et consensu domni Gundissalvi
helemosinarii, damus et concedimus tibi Martino Iohanni et uxori tue Marie Petri illud {3}
nostrum solar quod habemus in Cornutella quod dicunt ell Alberguería, in concambium
pro illa terra quam vos datis {4} nobis similiter in concambium. Damus illud vobis cum
omni iure suo ut vos, et filii vestri et filii filiorum vestrorum {5} iure hereditario in
perpetuum possideatis. A simili ergo ego Martinus Iohannis et ego María Petri damus
vobis domino nostro {6} domno Petro honiensi abbati et conventui Sancti Salvatoris illam
façam de terra quam habemus de parentibus nostris, {7} et est illa faça prope viam per
quam itur in locum quem dicunt Ciruelo. Allataños ex utraque parte, {8} Garsías Iohannis
et don Andrés de Aldenas. Damus illam vobis ut iure hereditario honiens<i>s eccles<ia>
possideat {9} et serviat helemosinarie in perpetuum. Facta carta era MªCCªXLªIIIIª.
Regnante rege Aldefonso in {10} Toleto, et in Extrematura, et in Castella et in omni regno
suo. Dídaco Lupi dominante Boroviam et Castellam {11} Vetulam. Garsía Roderici
existente merino regis. Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo.
{12} Rudericus prior maior confirmat; Aldefonsus prior sacrista confirmat; Martinus prior
claustralis confirmat; Dominicus camerarius confirmat; Dominicus cellaperlatensis
confirmat; {13} Gundissalus helemosinarius confirmat; conventus honiensis confirmat. Et
ego Martín Iohannis et ego María Petri pactum {14} superius scriptum laudamus et
confirmamus. Concejo de Cornutella laudat et confirmat et est testis. Et ego Petrus {15}
honiensis abbas ut factum nostrum firmum permaneat sigillum meum apono. Dominicus
Grecus scripsi<t>.
CORHEN0105
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 4
1206 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Compraventa. Pedro Roberto, su mujer María González y su suegra doña Sancha venden
al convento de San Salvador de Oña y a su abad Pedro un solar en Val a cambio de la
manutención de ambos durante el resto de sus vidas. Quirógrafo.
Pergamino, 195 x 260 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
193
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Noscant p<re>sentes & posteri q<uo>d ego petr<us> roberti &
uxor m<e>a mari gonzaluez {2} & socr<us> mea do<m>na sancia uendim<us> &
roboram<us> honiensi monasterio [interlineado: &] uob<is> do<m>no pet<ro> in eodem
monaste{3}rio instanti abb<at>i & conuentui ibidem deo seruienti p<re>senti & futuro illud
n<ost>r<u>m solar q<uo>d habem<us> in ual {4} cu<m> om<n>i h<er>editate sua & cu<m>
om<n>ib<us> pertinencijs suis in monte & in fonte quem admodu<m> illud a d<omi>no {5}
n<ost>ro rege aldefonsso adquisiuim<us>. & cartam confirmationis sigillo suo munitam
inde habemus q<ua>m uobis in {6} continenti tradim<us>. Vendimus illud uob<is> pro.
xLª. quarteros panis. xxxª. de t<ri>go. & .x. de ordeo. quos {7} annuati<m> ab honiensi
eccl<esi>a om<n>ib<us> dieb<us> uite n<ost>re recipiam<us> & sanci<us> gui similit<er>
nob<is>cum recipiat. Quod {8} si ego petr<us> roberti p<ri>us ujta decesero. reliqui qui
sup<er> uix<er>jnt supra sc<ri>ptum panem recipiant. & similit<er> {9} quo libet eor<um>
decedente. qui remanserint recipiant quo usq<ue> sup<ra> sc<ri>pti quatuor finiantur.
Deinceps {10} uero a supradicto pane honiensis ecl<esi>a sit libera. & nullus ex n<ost>ra
consanguinitate. uel alia; supra {11} sc<ri>ptum panem ampli<us> exigat. sed honiensis
ecl<esi>a supra scriptum solar libere & sine aliqua inquie{12}tatione possideat. Et ego
Petr<us> honiensis abbas & co<n>uent<us> s<an>c<t>i Saluatoris. p<ro>mittim<us> nos
e<ss>e daturos sup<ra>sc<ri>ptu<m> {13} pane<m> uob<is> do<m>no Petro rob<er>ti. &
uxorj u<est>re marie gonzaluez. & do<m>ne Sancie. & Sancio guj; om<n>ib<us> dieb<us>
uite u<est>re. {14} & nichil ampli<us> a nob<is> uel ab eccl<es>ia n<ost>ra exigat<ur>.
n<isi> tantu<m> p<re>dictos. xLª. q<ua>rt<er>os. {15} Et ego Petr<us> rob<er>ti. & ego
maria gonzaluez. & ego do<m>na Sancia. & ego Sancio guj; sup<ra>sc<ri>ptu<m>
pactu<m> con{16}firmam<us>. & om<n>em p<re>dicta<m> hereditate<m> uob<is>
do<m>no Pet<ro> honiensi [interlineado: abb<at>i.] & eccl<esi>e u<est>re roboram<us>. &
roborando con{17}firmam<us>. & accepim<us> a uob<is> in roboratione. una<m>
uacca<m> obtima<m>. Facta carta. era. Mª. ccª. xLª. iiijª. Regnante Rege Ade{18}fonso in
toleto & extrematura & in tota castella. Didaco lupi tenente borouia<m>. & castella<m>
uetula<m>. Garsias rud<er>icj. existe<n>te m<er>ino regis. {19} Ego Petr<us> hon<iensis>
abbas. & o<m>nis ei<us>dem locj conuent<us>. hanc [interlineado: carta<m>]
<con>firmam<us>. Et ego Petr<us> rob<er>ti. & ego maria gonzaluez. & ego do<m>na
Sancia. ha<n>c [tachado: <con>] carta<m>. <con>f<irmamus>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego Petrus Roberti, et uxor mea Marí
194
Gonzálvez {2} et socrus mea domna Sancia vendimus et roboramus honiensi monasterio et
vobis domno Petro, in eodem monaste{3}rio instanti abbati, et conventui ibidem, Deo
servienti presenti et futuro, illud nostrum solar quod habemus in Val {4} cum omni
hereditate sua et cum omnibus pertinenciis suis, in monte et in fonte, quemadmodum illud
a domino {5} nostro rege Aldefonso adquisivimus et cartam confirmationis sigillo suo
munitam inde habemus, quam vobis in {6} continenti tradimus. Vendimus illud vobis pro
XLª cuarteros panis, XXXª de trigo et X de ordeo, quos {7} annuatim ab honiensi ecclesia
omnibus diebus vite nostre recipiamus, et Sancius Gui similiter nobiscum recipiat, quod
{8} si ego Petrus Roberti prius vita decesero, reliqui qui super vixerint suprascriptum
panem recipiant, et similiter {9} quolibet eorum decedente qui remanserint recipiant
quousque suprascripti quatuor finiantur. Deinceps {10} vero a supradicto pane honiensis
eclesia sit libera et nullus ex nostra consanguinitate vel alia supra{11}scriptum panem
amplius exigat, sed honiensis eclesia suprascriptum solar, libere et sine aliqua
inquie{12}tatione possideat. Et ego Petrus honiensis abbas et conventus Sancti Salvatoris
promittimus nos esse daturos suprascriptum {13} panem vobis domno Petro Roberti, et
uxori vestre Marie Gonzálvez, et domne Sancie et Sancio Gui omnibus diebus vite vestre,
{14} et nichil amplius a nobis vel ab ecclesia nostra exigatur nisi tantum predictos XLª
cuarteros. {15} Et ego Petrus Roberti, et ego María Gonzálvez, et ego domna Sancia et ego
Sancio Gui suprascriptum pactum con{16}firmamus et omnem predictam hereditatem
vobis domno Petro honiensi abbati et ecclesie vestre roboramus, et roborando
con{17}firmamus, et accepimus a vobis in roboratione unam vaccam obtimam. Facta carta
era MªCCªXLªIIIIª. Regnante rege Ade{18}fonso in Toleto, et Extrematura et in tota
Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Garsías Ruderici existente
merino regis. {19} Ego Petrus honiensis abbas et omnis eiusdem loci conventus hanc
cartam confirmamus. Et ego Petrus Roberti, et ego María Gonzálvez et ego domna Sancia
hanc cartam confirmamus.
CORHEN0106
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 5
1206 s.m. s.d. (s.l. [Solduengo, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro entregan a Vicencio un
majuelo en Val a cambio de una viña en el mismo lugar. Quirógrafo.
Pergamino, 140 x 295 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1}JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit cunctis ac manifestum q<uo>d ego
petr<us> d<e>i gr<ati>a honiensis abbas. & conuent<us> s<an>c<t>i Saluato{2}ris.
facim<us> cambium cu<m> t<ibi> uincencio. in uilla de sotolongo. Nos dam<us> t<ibi>
195
illud maiuelo del ual; q<uo>d e<st> insulco de {3} filijs de diego de la fuent. & ex alia parte
e<st> t<er>ra de filijs de ioh<ann>e d<omi>nico. Tu uero das nob<is> q<ua>ntumcumq<ue>
{4} habes in illa uinea del ual. scilicet tres pedacios. & sunt in medio de sup<ra>sc<ri>pta
uinea. Hoc uero cambium {5} ab utraq<ue> parte concessu<m>; firmum p<er>maneat in
p<er>petuum. Hui<us> rei sunt testes. Petr<us> caro. t<esti>s. Gonzaluo {6} adalil. t<esti>s.
De sotolongo; Joh<anne>s merino. t<esti>s. Joh<an> alardo t<esti>s. D<omi>nico pet<ri>.
t<esti>s. Pet<ro> suo filio t<esti>s. D<omi>nico uedijha. t<esti>s. {7} Pet<ro> cruzado.
t<esti>s. El ortolano t<esti>s. D<omi>nico negro. t<esti>s. D<omi>nico cantero. t<esti>s.
D<omi>nico chico. t<esti>s. {8} Facta carta. era. Mª. ccª. xLª. iiijª. Regnante rege adefonso. in
toleto. & extrematura. & in tota castella. {9} Aluaro nunnj. d<omi>nante borouiam &
castella<m> uetulam. Garsia rud<er>ici existente m<er>ino regis. {10} Ego petr<us>
honiensis abbas & conuentus s<an>c<t>i Saluatoris. sup<ra>sc<ri>ptum cambium
confirmamus. <Et> ego uince{11}tius similit<er> sup<ra>scriptum cambium confirmo. &
laudo.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis ac manifestum quod ego Petrus, Dei gratia honiensis
abbas, et conventus Sancti Salvato{2}ris facimus cambium cum tibi Vincencio in villa de
Sotolongo. Nos damus tibi illud majuelo del Val quod est in sulco de {3} filiis de Diego de
la Fuent et ex alia parte est terra de filiis de Iohanne Domínico. Tu vero das nobis
quantumcumque {4} habes in illa vinea del Val, scilicet, tres pedacios et sunt in medio de
suprascripta vinea. Hoc vero cambium {5} ab utraque parte concessum firmum permaneat
in perpetuum. Huius rei sunt testes: Petrus Caro testis; Gonzalvo {6} Adalil testis. De
Sotolongo: Iohannes Merino testis; Joán Alardo testis; Domínico Petri testis; Petro suo filio
testis; Domínico Vedija testis; {7} Petro Cruzado testis; el ortolano testis; Domínico Negro
testis; Domínico Cantero testis; Domínico Chico testis. {8} Facta carta era MªCCªXLªIIIIª.
Regnante rege Adefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. {9} Álvaro Nuñi
dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Garsía Ruderici existente merino regis. {10}
Ego Petrus honiensis abbas et conventus Sancti Salvatoris suprascriptum cambium
confirmamus. Et ego Vince{11}tius similiter suprascriptum cambium confirmo et laudo.
CORHEN0107
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 6
1207 s.m. s.d. (s.l. [Villanueva, Burgos, España])
Pesquisa. Relación de las heredades del concejo de Villanueva que en ese lugar posee el
monasterio de San Salvador de Oña.
Pergamino, 345 x 112 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
196
{1} Era. Mª. ccª. xlª. vª. Hec e<st> pesq<ui>sa q<ua>m dix<er>u<n>t i<n> co<n>ceio de uilla
{2} nueua. del alfania homines boni testimonij & senes. q<u>os <con>cegio {3} de uilla
nueua elegit [interlineado: simul] cu<m> abb<at>e honien<sis>. sup<er> h<er>editatib<us>
de onia {4} q<ue> su<n>t i<n> eade<m> uilla de monest<er>io s<an>c<t>i ioh<ann>is
q<uo>d e<st> situ<m> in ip<s>a uilla {5} & e<st> de Onia. Jurau<er>u<n>t Joh<ann>i
Joh<an>n<i>s de caraueo. & Migael marti<n>. {6} Marti<n> ioh<an>n<i>s. D<omi>nico
ferrandez. Do<n> michael. Joh<a>n petrez. Jsti {7} iurati dix<er>u<n>t q<uo>d dicere<n>t
u<er>itate<m>. de los p<re>stamos. & de los uer{8}tos. & de las ferrenes. & de las pasturas.
q<ue> suelen testar por {9} a palacio. De los uertos de lahano fastal molin de palacio {10} &
todo el cimit<er>io n<on> a a pacer ninguno sin mandado del {11} celleriço. & i<n> era
exiendo & entrando q<ue> les n<on> faga<n> tuerto {12} Et en las sernas de palacio
q<ua>ndo foren sembradas nin ennos {13} arroyos. & nin ennas lindes n<on> entren
pascer; Del ver{14}to de marina clem<en>tez fastal molino todo es verto de pa{15}lacio. Del
verto de marina clem<en>tez fasta la pue<n>t. fueles {16} dado mas antiguo en
p<re>stamo. a los sol***. Et el verto de la ol{17}lera es de p<re>stamo. La ferren de filijs de
marti<n> pedrez es p<re>sta{18}mo. & el verto es solar de palacio. Et el verto & la ferren de
{19} Joh<a>n dom<ini>ci es p<re>stamo. Et el orto de d<omi>nico d<omi>nici el medio es
{20} p<re>stamo. & el ot<ro> med<io> mas antiguo. De la ferren q<ue> tiene do<n>
esteua{21}no. dan diezmo a Palacio. De la de d<omi>nico de sobrado dan diezmo a {22}
palacio. De la de d<omi>nico ruuio es p<re>stamo. La de maria d<omi>nigez de rio pudie
{23} es p<re>stamo. La de don michael. q<ue> esi en torna her es p<re>stamo. La de facunt
dan {24} diezmo a palacio. La de marti<n> ioh<anni>s dan diezmo a palacio. La q<ue>
tienen {25} las ermanas de suero es p<re>stamo. Los uertos q<ue> estan t<ra>s las casas de
suero {26} & de maria domi<n>gez son de p<re>stamo. La ferren de do<n> migel dan
diezmo a pa{27}lacio. La q<ue> tien so filio al ruuial es p<re>stamo. Cerca de la
d<omi>nico de sobrado {28} lo q<ue> tien don esteuan es p<re>stamo. La ferren de tras
casa de d<omi>nico ferran{29}dez es p<re>stamo. La q<ue> tiene marti<n> ioh<anni>s da
diezmo a palacio. Al era de pa{30}lacio. iij. ferrenes son de p<re>stamo. Al er maior nietos
de mari[interlineado: n]a cleme<n>tez {31} tienen .j. ferren & dan diezmo a palacio. A la
costana .j. ferren de solar {32} de don d<omi>nico es de p<re>stamo. En el ca<m>po la
ferren de do<n> d<omi>nico es de p<re>stamo {33} [interlineado: la de iusta garciet es de
p<re>stamo.] La de ioh<a>n marti<n> del ca<m>po es de p<re>stamo. La ferren de don
sabastian del {34} ca<m>po derredor de sua casa es de p<re>stamo. La ferren de mari
pet<ri> del ca<m>po es {35} de p<re>stamo co<n> los fructos. La ferren de q<ue>ruda de
ribiella es de p<re>stamo. Ad {36} s<an>c<t>i marti<n> .ij. ferrenes cu<m> sua era & la
eccl<esi>a co<n> los fructeros & todo ade{37}redor es de palacio & las ferrenes son de
p<re>stamo. La ferren de filios de d<omi>nico {38} yllanez de ribiella es de palacio. Dues
ferrenes de Mari[interlineado: n]a rexendez son de p<re>sta{39}mo. La ferren de marti<n>
petrez es de p<re>stamo. La ferren del solar de do<n> estauano {40} de uega es de
p<re>stamo. El uerto & la ferren de do<n> esteuano es de p<re>stamo. El uer{41}to de
ioh<a>n ioh<anni>s es de p<re>stamo. El vuerto de los abbades de ribiella es de
p<re>sta{42}mo. El orto de marti<n> d<omi>nici es de p<re>stamo. El de do<n> d<omi>nico
de ribiella es de p<re>sta{43}mo. La ferren del solar de michael malo es de palacio. El orto
de la filia de {44} d<omi>nico illanez es de p<re>stamo. La ferren & el orto de ioh<a>n
pedrez de la costana {45} es de palacio. El orto de illana del molino. es de p<re>stamo. El
orto de migel {46} marti<n> es de palacio. El orto de migel malo cu<m> sua ferren es de
palacio. {47} El orto de marina rexendez cu<m> suas ferrenes son de p<re>stamo. El orto de
{48} d<omi>nico abba<t>e de canaleia. cu<m> sua ferren es de palacio. El orto de marti<n>
{49} pedrez de uega es de palacio. El orto de d<omi>nico el m<er>ino es de pala{50}cio. El
orto de ioh<a>n abb<at>e es de palacio.
197
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Era MªCCªXLªVª. Hec est pesquisa quam dixerunt in concejo de Villa {2} Nueva del
Alfania homines boni testimonii e senes quos concejo {3} de Villa Nueva elegit simul cum
abbate honiensis super hereditatibus de Onia {4} que sunt in eadem villa de monesterio
Sancti Iohannis, quod est situm in ipsa villa {5} et est de Onia. Juraverunt Iohanni Iohannis
de Caraveo e Migael Martín, {6} Martín Iohannis, Domínico Ferrández, don Micael, Joán
Pétrez. Isti {7} iurati dixerunt quod dicerent veritatem de los préstamos, e de los uer{8}tos,
e de las ferrenes e de las pasturas que suelen testar por{9}a palacio. De los uertos de
Lahano fasta'l molín de Palacio {10} e todo el cimiterio non á a pacer ninguno sin mandado
del {11} celleriço, e in era exiendo e entrando que les non fagan tuerto. {12} E en las sernas
de Palacio cuando foren sembradas nin ennos {13} arroyos e nin ennas lindes non entren
pacer. Del uer{14}to de Marina Cleméntez fasta'l molino todo es uerto de Pa{15}lacio. Del
uerto de Marina Cleméntez fasta la puent fueles {16} dado más antiguo en préstamo a los
<...>. E el uerto de la Ol{17}lera es de préstamo. La ferrén de filiis de Martín Pédrez es
présta{18}mo e el uerto es solar de palacio. E el uerto e la ferrén de {19} Joán Dominici es
préstamo. E el orto de Domínico Dominici el medio es {20} préstamo e el otro medio más
antiguo. De la ferrén que tiene don Estéva{21}no dan diezmo a palacio. De la de Domínico
de Sobrado dan diezmo a {22} palacio. De la de Domínico Ruvio es préstamo. La de María
Domíniguez de río Pudie {23} es préstamo. La de don Micael que esi en torn'a er es
préstamo. La de Facunt dan {24} diezmo a palacio. La de Martín Iohannis dan diezmo a
palacio. La que tienen {25} las ermanas de Suero es préstamo. Los uertos que están tras las
casas de Suero {26} e de María Domínguez son de préstamo. La ferrén de don Miguel dan
diezmo a pa{27}lacio. La que tien so filio al Ruvial es préstamo. Cerca de la Domínico de
Sobrado {28} lo que tien don Estevan es préstamo. La ferrén de tras casa de Domínico
Ferrán{29}dez es préstamo. La que tiene Martín Iohannis da diezmo a palacio. Al era de
pa{30}lacio III ferrenes son de préstamo. Al er mayor nietos de Marina Cleméntez {31}
tienen I ferrén e dan diezmo a palacio. A la costana I ferrén de solar {32} de don Domínico
es de préstamo. En el campo la ferrén de don Domínico es de préstamo. {33} La de Justa
Garcíet es de préstamo. La de Joán Martín del Campo es de préstamo. La ferrén de don
Sabastián del {34} Campo derredor de sua casa es de préstamo. La ferrén de Marí Petri del
Campo es {35} de préstamo con los fructos. La ferrén de Queruda de Ribiella es de
préstamo. Ad {36} Sancti Martinii ferrenes cum sua era e la ecclesia con los fructeros e todo
198
ade{37}rredor es de palacio e las ferrenes son de préstamo. La ferrén de filios de Domínico
{38} Illánez de Ribiella es de palacio. Dues ferrenes de Marina Rexéndez son de
présta{39}mo. La ferrén de Martín Pétrez es de préstamo. La ferrén del solar de don
Estávano {40} de Vega es de préstamo. El uerto e la ferrén de don Estévano es de préstamo.
El uer{41}to de Joán Iohannis es de préstamo. El uerto de los Abades de Ribiella es de
présta{42}mo. El orto de Martín Dominici es de préstamo. El de don Domínico de Ribiella
es de présta{43}mo. La ferrén del solar de Micael Malo es de palacio. El orto de la filia de
{44} Domínico Illánez es de préstamo. La ferrén e el orto de Joán Pédrez de la costana {45}
es de palacio. El orto de Illana del molino es de préstamo. El orto de Miguel {46} Martín es
de palacio. El orto de Miguel Malo cum sua ferrén es de palacio. {47} El orto de Marina
Rexéndez cum suas ferrenes son de préstamo. El orto de {48} Domínico Abate de Canaleja
cum sua ferrén es de palacio. El orto de Martín {49} Pédrez de Vega es de palacio. El orto
de Domínico el merino es de pala{50}cio. El orto de Joán Abate es de palacio.
CORHEN0108
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 7
1208 s.m. s.d. (s.l. [¿localidad de Burgos?, ¿Burgos?, España])
Donación pro anima. Sancha Jiménez dona a Rodrigo, electo del monasterio de San
Salvador de Oña, el monasterio de Santa María de Mave y diversos lugares. Quirógrafo.
Pergamino, 350 x 465 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Noscant p<re>sentes & posteri. quod ego do<m>na Sancia
semenez. p<ro> salute anime mee. & p<ro> remedio animarum patris m<e>i & mat<ri>s
mee & parentu<m> meor<um>. dono & concedo {2} monasterio s<an>c<t>e marie de maf.
cuius eccl<esi>am d<omi>no inspirante ego fabricauj. & uob<is> do<m>no Ruderico
monasterij s<an>c<t>i Saluatoris honie electo. om<n>es m<e>as hereditates q<ua>s habeo in
istis {3} uillis infra nominatis. scilicet in escalant q<ua>ntum ibi habeo, p<o>p<u>latum &
heremum. in monte & in fonte. Et in Annieuas totu<m> q<uo>d ibi habeo. p<o>p<u>latum
& heremu<m>. in monte & in fonte. Jn palanco. {4} q<ua>ntu<m> ibi habeo p<o>p<u>latum
& heremu<m>. in monte & in fonte. Jn cabrio. q<ua>ntu<m> ibi habeo p<o>p<u>latum &
heremu<m>. in monte & in fonte. sed medietate<m> hui<us> hereditatis; exigunt filij de
don gomez; {5} & de don Ordonio. Filij u<ero> de don Ordonio tene<n>t t<er>cia<m>
parte<m> s<an>c<t>e marie de sant manzeles. p<ro> ipsa medietate q<ua>m exigunt. & filij
de don gomez tene<n>t illa<m> medietate<m> de castelleio. que e<st> de do<m>na Sancia
{6} & de cabannas. & de s<an>c<t>i ioh<anne>s. Et in rebolledo de cornudos. totu<m>
q<uo>d ibi habeo p<o>p<u>latum & heremu<m>. in monte & infonte. Jn uilla meriel
q<ua>ntum ibi habeo p<o>p<u>latum & heremu<m> in monte & in fonte. {7} Jn uarzena
199
q<ua>ntu<m> habeo p<o>p<u>latum & heremum. in monte & infonte. Jn plantada
q<ua>ntum ibi habeo p<o>p<u>latum & heremum in monte & infonte. Jn petrosa
q<ua>ntu<m> ibi habeo p<o>p<u>latum & heremum. in monte {8} & in fonte. Jn arniellas
do q<ua>ntum habet filia maria dominguez. & teneat dieb<us> suis. & post morte<m>
sua<m> remaneat s<an>c<t>e marie de maf. Jn pladanos do q<ua>ntum comparauj de don
migahel. p<o>p<u>latum & {9} heremum. Jn castriel de muza. do q<ua>ntu<m> comparaui
de don lop sanchez. p<ro>. cc. &. xx. aureos. Jn essar. do q<ua>ntum comparauj de roic
gonzaluez. & de maria pelaez uxor sua. p<ro>. cccc. aureis. {10} Do<m>no Rud<er>ico
abb<at>i ad op<us> s<an>c<t>e marie de maf. post morte<m> u<ero> meam si forte
habuero debitu<m>. q<u>itet illud abbas honie. & p<ri>or s<an>c<t>e marie de maf de istis
p<re>dictis h<er>editatib<us> quas dedi s<an>c<t>e marie; usq<ue> ad. ccctos.
mora{11}betinos. & desi ad iuso q<ua>ntu<m> fuerit. Et ego do<m>na sancia semenez.
dedi ad seruicium s<an>c<t>i Saluatoris. dctos. & .xxti. aureos abb<at>j & conuentuj. Abbas
u<ero> do<m>n<us> Petr<us> & conuent<us> ded<er>unt p<ro> hereditate {12} s<an>c<t>e
marie de maf monasteriu<m> s<an>c<t>i Vincentij. & s<an>c<t>e eufemie. & s<an>c<t>i
pet<ri> de castro. Tali u<ero> conditione. ut p<ri>or s<an>c<t>e marie de maf det
unoquoq<ue> anno abb<at>j honie in redditu. Lª. modios de pan ad medietate<m>. {13} &
seruiat festo s<an>c<t>e t<ri>nitatis sic<ut> debet. Et in die s<an>c<t>e marie magdalene.
iiijor. aureos. Et p<ri>or s<an>c<t>e marie de maf det unoq<u>oq<ue> anno. iij. aureos in
reditu illi qui tenuerit domu<m> s<an>c<t>e marie de canaleia. {14} p<ro> illa hereditate de
petrosa q<ua>m concessim<us> s<an>c<t>e marie de maf. Postq<u>am u<ero> do<m>na
Sancia obierit si apud honia<m> sepulta fuerit; abbas honie det do<m>ne marie sue sobrine
portione<m> in honia. sic<ut> {15} uni monacho, & duaab<us> ancillis ei<us> det<ur>
porcio, sic<ut> seruientib<us>. & pannos de orden sup<ra>dicte do<m>ne marie. Si u<ero>
do<m>na Sancia sepulta fuerit apud s<an>c<t>a maria de maf. sup<ra>dicta sua sobrina.
habeat por{16}tione<m> sic<ut> un<us> monachus. & due ancille habeant porcione<m>
sic<ut> seruientes. & p<ri>or det do<m>ne marie pannos de orden. Concedim<us> etia<m>
ut do<m>n<us> Stephan<us> habeat portione<m> integram. & det uno q<u>oq<ue> anno.
{17} ij. aureos p<er> festu<m> s<an>c<t>e marie de augusto. monachis s<an>c<t>e marie, in
prandio. & n<on> habeat peculium Alicubj. s<ed> quicq<u>id potuerit hab<er>e sit
s<an>c<t>e marie. & fiat ibi monachus q<ua>ndo uoluerit. dando {18} vj. aureos monachis
honie. p<ro> suo prandio. Et si ante obierit q<u>am sit monachus. similiter tribuat. vj.
aureos monachis honie. Jnsup<er> statuim<us>. ut do<mi>nicus martinj p<res>b<ite>r sit
p<re>bendari<us> in s<an>c<t>a maria. {19} Et si obierit usq<ue> ad unu<m> annu<m>; det.
xxxª. aureos s<an>c<t>e marie. & si sup<er>uixerit, deinceps det medietate<m> toti<us>
mobilis q<ua>m habuerit. & det. j. aureu<m> annuati<m> monachis s<an>c<t>e marie;
p<er> festu<m> {20} s<an>c<t>e marie de septembri. Don mart<in> de uilla u<er>mudo &
uxorj sue & suo filio su<n>t porcionarij i<n> s<an>c<t>a maria de maf. [interlineado, mano 2:
haben auer racion sic<ut> uno monachi. de conducho & de uestir & de calzar] & offer<e>t
ibj .Lª morab<etinos>. ad op<er>am. &. xij. m<orabetinos>. monachis honie. &. iiij.
morab<etinos> monachis s<an>c<t>e mariede maf. & sint ibj {21} socij. & mitta<n>t ibi suos
lectos. & intrent ibi cu<m> uestim<en>tis de orden. Garci ferrandez & sue uxorj & suo filio.
sint portionarij in s<an>c<t>a maria de maf. & q<ua>ndo obierit. det. xxxª mo<rabetinos>.
200
<Et> si aliu<m> filiu<m> [sobre raspado: Et si aliu<m>] n<on> habuerit; det q<ua>ntu<m>
habuerit ad s<an>c<t>a maria. {22} Et si aliu<m> habuerit; det q<ua>rta<m> parte<m>
h<er>editatis & q<ua>rta<m> de mobile. &i<n>s<upe>r q<ua>ntu<m> potuerit hab<er>e ad
s<an>c<t>a maria. Alfonso roiz & uxorj sue sunt portionarij in s<an>c<t>a maria de maf. &
q<ua>ndo obierit ille; det. xx. m<orabetinos>. & illa dece<m>. ad s<an>c<t>a maria. Gileth
sobrino de {23} don medér. si uoluerit e<ss>e monach<us>. colliga<n>t eu<m> ins<an>c<t>a
maria. & det totu<m> illud q<uo>d accepit de don medér. & insup<er> q<ua>ntum
habuerit ad s<an>c<t>a maria. Maria. p<edrez>. de uogales h<abe>t portione<m> i<n>
s<an>c<t>a maria de maf. & in s<an>c<t>i Saluatoris de honia. & dat medie{24}tate<m>
h<er>editatis [interlineado: sue] & mobile. in q<ua>ntu<m> habuerit. & si uoluerint
habitu<m> s<us>cip<er>e. recipiat<ur>. Etq<ua>ndo obierit. det suo [interlineado: lecto]
bene p<re>parato. Gonzaluo sobrino de do<m>na Sancia. recipia<n>t illu<m> in honia in
sociu<m>. & facia<n>t jbi monachu<m>. {25} Pret<er>ea ego do<m>na Sancia semenez ad
honore<m> & seruitiu<m> b<eat>e marie. offero in p<re>dicto monast<er>io s<an>c<t>e
marie de maf. iij. camisas de lino. &. iij amictos. &. vj. manip<u>los sericos. & totide<m>
stolas sericas. &. v. casullas sericas. ualde obtimas. {26} quaru<m> una [interlineado: e<st>]
de orfres. & alia<m> casulla<m> de lino. iiijor. frontales sericos ualde obtimos. &. iiij.
cappas. &. iij. cruces de la obra delimoges. &. j. lignu<m> do<mi>nj. &. iiijor. reliq<ui>arios.
&. j. calice<m> argenteu<m>. &. ij. fazaleias, de lino. optimas. &. j. par de {27} fazaleias por
ala cruz. &. iij. ciriales obtimos. &. j. thuribulu<m>. &. j. pelue<m>. &. j. aq<ua>manile<m>.
&. j. acetre. &. ij. ampullas. &. iiij. sauanas. &. iiij. sobrepellicias maiores. &. ij. menores. &.
j. alcalia<m> serica<m> ualde obtima. &. ij. tapedes. {28} &. j. acitara<m>. &. j. breuiario
do<mi>nical. & alio s<an>c<t>oral. &. j. eua<n>g<e>listero. & officiero. & ep<isto>lero. &. j.
psalt<er>io. &. j. cortina<m> de lino. & una<m> regulam. Facta carta. era. Mª. ccª. xLª vjª.
Regnante rege Aldefonso in toleto & extrematura. {29} & in tota castella. una cum uxore
sua Alienor Regina. & cum filio suo Ferrando. Didaco lupi tenente borouia<m>. &
castellam uetulam. Garsias Ruderici existente merino regis. {30} Ego do<m>na Sancia
semenez. hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi roboro & <con>firmo. Hui<us> rei su<n>t
testes. Aluár catiuo de palacios. t<esti>s. Garcia gonzaluez de ferrera. t<esti>s. Petr<us>
pet<ri> de foz. t<esti>s. Roic ferrandez de canizar. t<esti>s. {31} Roic mart<in> de
t<er>minon. t<esti>s. Do<m>no do<mi>nico el cantero. t<esti>s. De monte negro;
D<omi>nico. p<etri>. t<esti>s. P<etro>. st<e>ph<a>nez. t<esti>s. Joh<an> estephanez
t<esti>s. Petr<us> p<etri>. t<esti>s. [mano 2: & de mas d<e> isto abet union monacu<m> en
dias d<e> domina Sanchia acantar. missa de {32} p<ro> p<e>cc<at>is & de s<an>c<t>a
maria. toda uja. & depues d<e> sos dias abet acantar. maessa d<e> defun[interlineado: c]tis
con todas oras troa ena fin. en s<an>c<t>a maria] [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego domna Sancia Seménez, pro
salute anime mee et pro remedio animarum patris mei, et matris mee et parentum
meorum, dono et concedo {2} monasterio Sancte Marie de Maf cuius ecclesiam, Domino
inspirante, ego fabricavi, et vobis domno Ruderico, monasterii Sancti Salvatoris Honie
201
electo, omnes meas hereditates quas habeo in istis {3} villis infra nominatis, scilicet: in
Escalant quantum ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte. Et in Añievas
totum quod ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte. In Palanco {4}
quantum ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte. In Cabrio quantum ibi
habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte, sed medietatem huius hereditatis
exigunt filii de don Gómez {5} et de don Ordonio: filii vero de don Ordonio tenent terciam
partem Sancte Marie de Sant Manzeles pro ipsa medietate quam exigunt, et filii de don
Gómez tenent illam medietatem de Castellejo que est de domna Sancia, {6} et de Cabañas
et de Sancti Iohannes. Et in Rebolledo de Cornudos totum quod ibi habeo, populatum et
heremum, in monte et in fonte. In Villa Meriel quantum ibi habeo, populatum et
heremum, in monte et in fonte. {7} In Várzena quantum habeo, populatum et heremum, in
monte et in fonte. In Plantada quantum ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in
fonte. In Petrosa quantum ibi habeo, populatum et heremum, in monte {8} et in fonte. In
Arniellas do quantum habet filia María Domínguez et teneat diebus suis, et post mortem
suam remaneat Sancte Marie de Maf. In Pládanos do quantum comparavi de don Migael,
populatum et {9} heremum. In Castriel de Muza do quantum comparavi de don Lop
Sánchez pro CC et XX aureos. In Essar do quantum comparavi de Roíc Gonzálvez et de
María Peláez uxor sua pro CCCC aureis. {10} Domno Ruderico abbati ad opus Sancte
Marie de Maf, post mortem vero meam, si forte habuero debitum quitet illud abbas Honie
et prior Sancte Marie de Maf de istis predictis hereditatibus quas dedi Sancte Marie usque
ad CCCtos morabetinos {11} et desí ad iuso quantum fuerit. Et ego domna Sancia Seménez
dedi ad servicium Sancti Salvatoris DCtos et XXti aureos abbati et conventui. Abbas vero
domnus Petrus et conventus dederunt pro hereditate {12} Sancte Marie de Maf
monasterium Sancti Vincentii, et Sancte Eufemie et Sancti Petri de Castro. Tali vero
conditione ut prior Sancte Marie de Maf det unoquoque anno abbati Honie in redditu Lª
modios de pan ad medietatem, {13} et serviat festo Sancte Trinitatis sicut debet et in die
Sancte Marie Magdalene IIIIor aureos. Et prior Sancte Marie de Maf det unoquoque anno
III aureos in reditu illi qui tenuerit domum Sancte Marie de Canaleja {14} pro illa
hereditate de Petrosa quam concessimus Sancte Marie de Maf. Postquam vero domna
Sancia obierit, si apud Honiam sepulta fuerit, abbas Honie det domne Marie sue sobrine
portionem in Honia sicut {15} uni monaco, et duabus ancillis eius detur porcio sicut
servientibus et paños de orden supradicte domne Marie. Si vero domna Sancia sepulta
fuerit apud Sancta Maria de Maf, supradicta sua sobrina habeat porcionem {16} sicut unus
monacus, et due ancille habeant porcionem sicut servientes, et prior det domne Marie
paños de orden. Concedimus etiam ut domnus Stephanus habeat portionem integram et
det unoquoque anno {17} II aureos per festum Sancte Marie de augusto monacis Sancte
Marie in prandio, et non habeat peculium alicubi sed quicquid potuerit habere sit Sancte
Marie, et fiat ibi monacus quando voluerit dando {18} VI aureos monacis Honie pro suo
prandio, et si ante obierit quam sit monacus, similiter tribuat VI aureos monacis Honie.
Insuper statuimus ut Dominicus Martini presbiter sit prebendarius in Sancta Maria, {19} et
si obierit usque ad unum annum det XXXª aureos Sancte Marie, et si supervixerit deinceps
det medietatem totius mobilis quam habuerit, et det I aureum annuatim monacis Sancte
Marie per festum {20} Sancte Marie de septembri. Don Martín de Villa Vermudo, et uxori
202
sue et suo filio sunt porcionarii in Sancta Maria de Maf, haben aver ración sicut uno
monaci de conducho, et de vestir et de calzar, et offeret ibi Lª morabetinos ad operam, et
XII morabetinos monacis Honie et IIII morabetinos monacis Sancte Marie de Maf. Et sint
ibi {21} socii, et mittant ibi suos lectos et intrent ibi cum vestimentis de orden. Garcí
Ferrández, et sue uxori et suo filio sint portionarii in Sancta Maria de Maf, et quando
obierit det XXXª morabetinos, et si alium filium non habuerit, det quantum habuerit ad
Sancta Maria, {22} et si alium habuerit, det quartam partem hereditatis et quartam de
mobile et insuper quantum potuerit habere ad Sancta Maria. Alfonso Roíz et uxori sue
sunt portionarii in Sancta Maria de Maf, et quando obierit, ille det XX morabetinos et illa
decem ad Sancta Maria. Gileth, sobrino de {23} don Meder, si voluerit esse monacus
colligant eum in Sancta Maria et det totum illud quod accepit de don Meder, et insuper
quantum habuerit ad Sancta Maria. María Pédrez de Nogales habet portionem in Sancta
Maria de Maf et in Sancti Salvatoris de Honia et dat medie{24}tatem hereditatis sue et
mobile in quantum habuerit, et si voluerint habitum suscipere recipiatur, et quando obierit
det suo lecto bene preparato. Gonzalvo, sobrino de domna Sancia, recipiant illum in Honia
in socium et faciant ibi monacum. {25} Preterea ego domna Sancia Seménez ad honorem et
servitium beate Marie offero in predicto monasterio Sancte Marie de Maf III camisas de
lino, et III amictos, et VI manipulos sericos, et totidem stolas sericas, et V casullas sericas
valde obtimas, {26} quarum una est de orfrés et aliam casullam de lino, IIIIor frontales
sericos valde obtimos, et IIII cappas, et III cruces de la obra de Limoges, et I lignum
Domini, et IIIIor reliquiarios, et I calicem argenteum, et II fazalejas de lino optimas, et I par
de {27} fazalejas pora la cruz, et III ciriales obtimos, et I turibulum, et I pelvem, et I
aquamanilem, et I acetre, et II ampullas, et IIII savanas, et IIII sobrepellicias maiores et II
menores, et I alcaliam sericam valde obtima, et II tapedes, {28} et I acitaram, et I breviario
dominical et alio sanctoral, et I evangelistero, et oficiero, et epistolero, et I psalterio, et I
cortinam de lino, et unam regulam. Facta carta era MªCCªXLªVIª. Regnante rege Aldefonso
in Toleto, et Extrematura {29} et in tota Castella una cum uxore sua Alienor regina et cum
filio suo Ferrando. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Garsías Ruderici
existente merino regis. {30} Ego domna Sancia Seménez hanc cartam quam fieri iussi
roboro et confirmo. Huius rei sunt testes: Alvar Cativo de Palacios testis; García Gonzálvez
de Ferrera testis; Petrus Petri de Foz testis; Roíc Ferrández de Cañizar testis; {31} Roíc
Martín de Terminón testis; domno Domínico el cantero testis. De Montenegro: Domínico
Petri testis; Petro Estéfanez testis; Joán Estéfanez testis; Petrus Petri testis. E demás de isto
abet union monacum en días de domina Sancha a cantar missa de {32} pro peccatis, e de
Santa María toda vía e depués de sos días abet a cantar messa de defuntos con todas oras
troa ena fin en Santa María.
CORHEN0109
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 8
1208 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. El convento de San Salvador de Oña y su electo Rodrigo donan a
Marino diversas heredades que recibieron de Diego López a cambio del monasterio de San
Millán de Prádanos. Quirógrafo.
Pergamino, 160 x 270 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
203
[quirógrafo] {1} Jn d<e>i no<m>i<n>e. Ego D<omi>nic<us> d<e>i gr<ati>a Oniensis eccl<esi>e
elect<us>. & om<n>is eiusdem loci conuentus; {2} dam<us> & concedim<us> t<ibi> marino
omne<m> illam hereditate<m> q<ua>m accepim<us> de do<m>no Didaco lupi in
concam{3}bium p<ro> monasterio s<an>c<t>i Emilianj de pladanos. uidelicet in uilla noua
del comde. & in s<an>c<t>a maria. & in {4} uentosa. & in silanes. & duas t<er>ras in cubo.
ut habeas & possideas hoc totu<m> om<n>ib<us> dieb<us> uite tue. {5} Sub tali condicione
dam<us> t<ibi>; ut singulis annis p<er>soluas nob<is> nonaginta tabladas ad mensura<m>
onie. {6} medietate<m> tritici. & medietate<m> ordei. & corp<us> tuu<m> sepeliat<ur> in
Oniensi monast<er>io. {7} Facta carta. era. Mª. ccª. xLª. vjª. Regnante Rege Aldefonso in
toleto & extrematura. & in tota castella. {8} Didac<us> lupi d<omi>nante borouia<m> &
castella<m> uetula<m>. Garsias Rud<er>icj. merino regis. {9} Ego D<omi>nicus Oniensis
eccl<esi>e elect<us>. hanc carta<m> q<u>am fieri iussi; roboro & <con>firmo. Martin<us>
p<ri>or s<an>c<t>i thu{10}ribij. <con>f<irmat>. Adefonsus p<ri>or sacrista. <con>f<irmat>.
Martin<us> p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>. Garsias p<ri>or s<an>c<t>e marie de {11}
maf. <con>f<irmat>. Gundissalu<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>. Joh<anne>s
c**lerari<us> maior. <con>f<irmat>. Petr<us> de Fermosiella. <con>f<irmat>. {12}
Parisi<us>. <con>f<irmat>. Om<n>isq<ue> conuent<us>. <con>f<irmat>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Dominicus, Dei gratia oniensis ecclesie electus, et omnis eiusdem
loci conventus {2} damus et concedimus tibi Marino omnem illam hereditatem quam
accepimus de domno Didaco Lupi in concam{3}bium pro monasterio Sancti Emiliani de
Pládanos, videlicet, in Villa Nova del Comde, et in Santa María, et in {4} Ventosa, et in
Silanes et duas terras in Cubo, ut habeas et possideas hoc totum omnibus diebus vite tue.
{5} Sub tali condicione damus tibi ut singulis annis persolvas nobis nonaginta tabladas ad
mensuram Onie, {6} medietatem tritici et medietatem ordei, et corpus tuum sepeliatur in
oniensi monasterio. {7} Facta carta era MªCCªXLªVIª. Regnante Rege Aldefonso in Toleto,
et Extrematura et in tota Castella. {8} Didacus Lupi dominante Boroviam et Castellam
Vetulam. Garsías Ruderici merino regis. {9} Ego Dominicus oniensis ecclesie electus hanc
cartam quam fieri iussi, roboro et confirmo. Martinus prior Sancti Tu{10}ribii confirmat;
Adefonsus prior sacrista confirmat; Martinus prior claustralis confirmat; Garsías prior
Sancte Marie de {11} Maf confirmat; Gundissalvus elemosinarius confirmat; Iohannes
c<el>lerarius maior confirmat; Petrus de Fermosiella confirmat. {12} Parisius confirmat;
omnisque conventus confirmat.
CORHEN0110
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 9
1208 s.m. s.d. (s.l. [¿localidad de Burgos?, ¿Burgos?, España])
Copia coetánea de CORHEN0107. Donación pro anima. Sancha Jiménez dona a Rodrigo,
electo del monasterio de San Salvador de Oña, el monasterio de Santa María de Mave y
diversos lugares. Quirógrafo.
Pergamino, 320 x 450 mm
204
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Noscant p<re>sentes & posteri. q<uo>d ego do<m>na
Sancia semenez. p<ro> salute anime mee. & p<ro> remedio animaru<m> pat<ri>s m<e>i &
mat<ri>s mee & parentu<m> meor<um>. dono & concedo monasterio s<an>c<t>e {2} marie
de maf. cuius eccl<esi>am d<omi>no inspirante ego fabricauj. & uob<is> do<m>no
Rud<er>ico monasterij s<an>c<t>i Saluatoris honie electo. om<n>es meas hereditates
q<ua>s habeo in istis uillis infra nominatis. scilicet Jn escalant {3} q<ua>ntum ibi habeo
p<o>p<u>latum & heremu<m>. in monte & in fonte. Et in annieuas totu<m> q<uo>d ibi
habeo. p<o>p<u>latum & heremu<m> in monte & in fonte. Jn palanco. q<ua>ntu<m> ibi
habeo p<o>p<u>latum & heremu<m>. in monte & in fonte. {4} Jn cabrio. q<ua>ntu<m> ibi
habeo p<o>p<u>latum & heremu<m>. in monte & info<n>te. sed medietate<m> hui<us>
hereditatis exigunt filij de don gomez. & de don Ordonio. Filij u<ero> de don Ordonio
tene<n>t t<er>cia<m> parte<m> s<an>c<t>e marie {5} de sant manzeles. p<ro> ipsa
medietate q<ua>m exigunt. & filij de don Gomez te*ent illa<m> medietate<m> de
castelleio. que e<st> de do<m>na Sancia & de cabannas. & de s<an>c<t>i ioh<anne>s. Et in
rebolledo de cornudos. totu<m> q<uo>d ibi habeo p<o>p<u>latum & heremu<m> in
mon{6}te & in fonte. Jn uilla meriel q<ua>ntu<m> ibi habeo p<o>p<u>latum & *eremu<m>
in monte & in fonte. Jn uarzena q<ua>ntu<m> habeo p<o>p<u>latum & heremu<m> in
monte & infonte. Jn plantada q<ua>ntu<m> ibi habeo p<o>p<u>latum & here{7}mu<m> in
monte & infonte. Jn petrosa q<ua>ntu<m> ibi habeo p<o>p<u>latum & he**mu<m> in
monte & in fonte. Jnarniellas do q<ua>ntu<m> habet filia maria dominguez. & teneat
dieb<us> suis. & post morte<m> sua<m> remaneat s<an>c<t>e marie de maf. {8} Jn
pladanos do q<ua>ntu<m> comparaui de don michael. p<o>p<u>latum & herem** in
monte & in fonte. Jn castriel de muza. do q<ua>ntu<m> comparauj de don lop sanchez.
p<ro>. cctos. &. xx. aureos. Jn essár. do q<ua>ntu<m> comparauj de roic gonzaluez. & {9} de
maria pelaez uxor sua. p<ro>. cccc. aureis. Do<m>no Rud<er>ico abb<at>j ** op<us>
s<an>c<t>e marie de maf. post morte<m> u<ero> mea<m> si forte habuero debitu<m>.
quitet illud abbas honie & p<ri>or s<an>c<t>e marie de maf de istis p<re>dictis
hereditatib<us> q<ua>s dedi {10} s<an>c<t>e marie; usq<ue> ad. ccc. morab<etinos>. & desi
205
ad iuso q<ua>ntu<m> fuerit. Et *go do<m>na sancia semenez. dedi ad seruiciu<m>
s<an>c<t>i saluatoris. dctos. &. xx. aureos abb<at>j & conuentuj. Abbas u<ero> do<m>n<us>
Petr<us> & conuent<us>ded<er>unt p<ro> hereditate s<an>c<t>e {11} marie de maf
monasteriu<m> s<an>c<t>i Vincentij & s<an>c<t>e eufemie. & *** Pet<ri> de castro. Tali
u<ero> conditione. ut p<ri>or s<an>c<t>e marie de maf det unoq<u>oq<ue> anno abb<at>j
honie in redditu. Lª. modios de pan ad medietate<m> & seruiat {12} festo trinitatos sic<ut>
debet. Et in die s<an>c<t>e marie magdalene. iiij **rab<etinos>. Et p<ri>or s<an>c<t>e marie
de maf det unoq<u>oq<ue> anno. iij. aureos in reditu illi qui tenuerit domu<m> s<an>c<t>e
marie de canaleia. p<ro> illa hereditate de petrosa q<ua>m {13} concessim<us> s<an>c<t>e
marie de maf. Postq<ua>m u<ero> do<m>na Sancia obierit *pud honiam sepulta fuerit;
abbas honie det do<m>ne marie sue sobrine portione<m> in honia. sic<ut> uni monacho. &
duab<us> ancillis ei<us> det<ur> porcio. sic<ut> ser{14}uientib<us>. & pannos de orden
sup<ra>dicte do<m>ne marie. Si u<ero> do<m> na Sancia sepulta fuerit apud s<an>c<t>a
maria de maf. sup<ra>dicta sua sobrina. habeat ibi porcione<m> sic<ut> un<us> monachus.
& due ancille habea<n>t porcione<m> sic<ut> seruien{15}tes. & p<ri>or det do<m>ne
marie. pannos de orden. Concedim<us> etia<m> do<m>n<us> Stephan<us> habeat
portione<m> integram. & det unoq<u>oq<ue> anno. ij. aureos p<er> festu<m> s<an>c<t>e
marie de augusto. monachis s<an>c<t>e marie in prandio. & n<on> habeat {16} peculium
Alicubj. s<ed> quicquid potuerit hab<er>e s<an>c<t>e marie & f*** *bi monachus q<ua>ndo
uoluerit. dando. vj. aureos monachis honie p<ro> suo prandio. Et si ante obierit q<ua>m sit
monachus; similiter tribuat. vj. aureos {17} monachis honie. Jnsup<er> statuim<us>. ut
do<mi>nicus martini pr<es>b<ite>r si* **ebendari<us> in s<an>c<t>a maria. Et si obierit
usq<ue> ad unu<m> annum; det. xxxª. aureos s<an>c<t>e marie. & si sup<er>uixerit
deinceps det medietate<m> toti<us> mobilis {18} q<ua>m habuerit. & det unu<m>
Aureu<m> annuati<m> monachis s<an>c<t>e mari* * festu<m> s<an>c<t>e marie de
septembri. Don mart<in> de uilla uermudo & uxori sue & suo filio su<n>t porcionarij in
s<an>c<t>a maria de maf. & q<ua>ndo obierit det. {19} .Lª. morab<etinos>. ad op<er>am. &.
xij. morab<etinos> monachis honie. &. iiij. morab<etinos> ***achis s<an>c<t>e marie de
maf. & sint ibi socij & mitta<n>t ibi suos lectos. & intrent ibi cu<m> uestim<en>tis de orden
Go<n>zaluo ferrandez & uxori sue & suo filio. {20} sint porcionarij in s<an>c<t>a maria de
maf. & q<ua>ndo obierit. det. xxxª ***ab<etinos>. Et si aliu<m> filiu<m> n<on> habuerit;
det q<ua>ntu<m> habuerit ad s<an>c<t>a maria. Et si aliu<m> filiu<m> habuerit. det
q<ua>rta<m> parte<m> hereditatis & q<ua>rta<m> de mobile. & insup<er> {21}
q<ua>ntu<m> potuerit h<abe>re. det ad s<an>c<t>a maria. Alfonso roiz & uxori sue sun*
**rcionarij in s<an>c<t>a maria de maf. & q<ua>ndo obierit ille det. xx. morab<etinos>. &
illa dece<m>. ad s<an>c<t>a maria. Gileth sobrino de don meder. si uoluerit e<ss>e
monach<us> {22} colligant eum in s<an>c<t>a maria. & det totu<m> illud q<u>od accepit
de don m*** & insup<er> q<ua>ntum habuerit ad s<an>c<t>a maria. Maria pedrez de
nogales habet portione<m> in s<an>c<t>a maria, de maf. & in s<an>c<t>i Saluatoris de
honia. & dat me{23}dietate<m> hereditatis sue & mobile. in q<ua>ntu<m> habuerit. & si
uolue*** habitu<m> suscip<er>e. recipjatur. Et q<ua>ndo obierit; det suo lecto bene
p<re>parato. Gonzaluo sobrino de do<m>na Sancia recipia<n>t illum in socium. & {24}
faciant ibi monachu<m>. ¶ Pret<er>ea ego do<m>na Sancia semenez ad hon*** &
206
seruiciu<m> beate marie. offero in p<re>dicto monasterio s<an>c<t>e marie de maf. iij.
camisas de lino. &. iij amictos. &. vj. manip<u>los sericos. & totide<m> {25} stolas sericas.
&. v. casullas sericas ualde obtimas. quaru<m> una *** orfres. & alia<m> casulla<m> de
lino. &. iiij. frontales sericos ualde obtimos. &. iiij. cappas. &. iij. cruces de la obra
deljmoges. &. j. lignu<m> do<mi>nj. {26} &. iiij. reliquiarios. &. j. calice<m> argenteu<m>.
&. ij. fazaleias de lino. op****s. &. j. par de fazaleias por ala cruz. &. iij. ciriales obtimos. &.
j. thuribulu<m>. &. j. pelue<m>. &. j. aquamanilem. &. j. acetre. &. ij. ampollas. &. iij.
sa{27}uanas. &. iiij. sobrepellicias maiores. &. ij. minores. &. j. alcaliam **rica<m> ualde
obtima &. ij. tapedes. &. j. acitara<m>. &. j. breuiario do<mi>nical. & alio s<an>c<t>oral. &.
j. euaug<e>listero. & officerio. & ep<isto>lero. &. j. psalterio. &. j. cortinam {28} de lino. &
una<m> regulam. Facta caRta. era. Mª. ccª. xLª *jª. Regnante rege Aldefonso in toleto &
extrematura & in tota castella. una cu<m> uxore sua Alienor regna. & cum filio suo
ferrando. {29} Didaco lupi tenente borouia<m> & castella<m> uetula<m>. Garsias **d<er>icj
existente merino regis. {30} Ego do<m>na Sancia semenez hanc carta<m> q<ua>m fieri
iussi; roboro * confirmo. ¶ Aluar catiuo de palacios [interlineado: t<esti>s]. Garcia
gonzaluez de ferrera. t<esti>s. Petr<us> pet<ri> de foz. Roic ferrandez de canizar. / .t<esti>s.
Roic mart<in> de t<er>minon. t<esti>s. Do<m>no do<mi>nico el cantero. t<esti>s. De monte
negro. Pet<ro> p<etri>. t<esti>s. Joh<an> esteuanez t<esti>s. / P<etro>. st<e>ph<a>nez.
t<esti>s. D<omi>nic<us>. p<etri>. t<esti>s.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego domna Sancia Seménez, pro
salute anime mee et pro remedio animarum patris mei, et matris mee et parentum
meorum, dono et concedo monasterio Sancte {2} Marie de Maf cuius ecclesiam, Domino
inspirante, ego fabricavi, et vobis domno Ruderico, monasterii Sancti Salvatoris Honie
electo, omnes meas hereditates quas habeo in istis villis infra nominatis, scilicet: in
Escalant {3} quantum ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte. Et in
Añievas totum quod ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte. In Palanco
quantum ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte. {4} In Cabrio quantum
ibi habeo, populatum et heremum, in monte et in fonte, sed medietatem huius hereditatis
exigunt filii de don Gómez et de don Ordonio: filii vero de don Ordonio tenent terciam
partem Sancte Marie {5} de Sant Manzeles, pro ipsa medietate quam exigunt, et filii de don
Gómez te<n>ent illam medietatem de Castellejo, que est de domna Sancia et de Cabañas et
de Sancti Iohannes. Et in Rebolledo de Cornudos totum quod ibi habeo, populatum et
heremum, in monte {6} et in fonte. In Villa Meriel quantum ibi habeo, populatum et
<h>eremum, in monte et in fonte. In Várzena quantum habeo, populatum et heremum, in
monte et in fonte. In Plantada quantum ibi habeo, populatum et heremum, {7} in monte et
in fonte. In Petrosa quantum ibi habeo, populatum et he<re>mum, in monte et in fonte. In
Arniellas do quantum habet filia María Domínguez et teneat diebus suis, et post mortem
suam remaneat Sancte Marie de Maf. {8} In Pládanos do quantum comparavi de don
Micael, populatum et herem<um>, in monte et in fonte. In Castriel de Muza do quantum
comparavi de don Lop Sánchez pro CCtos et XX aureos. In Essar do quantum comparavi de
207
Roíc Gonzálvez et {9} de María Peláez uxor sua pro CCCC aureis. Domno Ruderico abbati
<ad> opus Sancte Marie de Maf, post mortem vero meam, si forte habuero debitum quitet
illud abbas Honie et prior Sancte Marie de Maf de istis predictis hereditatibus quas dedi
{10} Sancte Marie usque ad CCC morabetinos et desí ad iuso quantum fuerit. Et <e>go
domna Sancia Seménez dedi ad servicium Sancti Salvatoris DC et XX aureos abbati et
conventui. Abbas vero domnus Petrus et conventus dederunt pro hereditate Sancte {11}
Marie de Maf monasterium Sancti Vincentii, et Sancte Eufemie et Sancti Petri de Castro.
Tali vero conditione ut prior Sancte Marie de Maf det unoquoque anno abbati Honie in
redditu L modios de pan ad medietatem, et serviat {12} festo trinitatos sicut debet, et in die
Sancte Marie Magdalene IIII <mo>rabetinos. Et prior Sancte Marie de Maf det unoquoque
anno III aureos in reditu illi qui tenuerit domum Sancte Marie de Canaleja pro illa
hereditate de Petrosa quam {13} concessimus Sancte Marie de Maf. Postquam vero domna
Sancia obierit <a>pud Honiam sepulta fuerit, abbas Honie det domne Marie sue sobrine
portionem in Honia sicut uni monaco, et duabus ancillis eius detur porcio sicut
servientibus {14} et paños de orden supradicte domne Marie. Si vero domna Sancia sepulta
fuerit apud Sancta Maria de Maf, supradicta sua sobrina habeat ibi porcionem sicut unus
monacus, et due ancille habeant porcionem sicut servientes, {15} et prior det domne Marie
paños de orden. Concedimus etiam domnus Stephanus habeat portionem integram et det
unoquoque anno II aureos per festum Sancte Marie de Augusto monacis Sancte Marie in
prandio, et non habeat {16} peculium alicubi sed quicquid potuerit habere Sancte Marie, et
f<iat> <i>bi monacus quando voluerit dando VI aureos monacis Honie pro suo prandio. Et
si ante obierit quam sit monacus, similiter tribuat VI aureos {17} monacis Honie. Insuper
statuimus ut dominicus Martini presbiter si<t> <pr>ebendarius in Sancta Maria, et si
obierit usque ad unum annum det XXXª aureos Sancte Marie, et si supervixerit deinceps
det medietatem totius mobilis {18} quam habuerit, et det unum aureum annuatim monacis
Sancte Mari<e> <per> festum Sancte Marie de septembri. Don Martín de Villa Vermudo, et
uxori sue et suo filio sunt porcionarii in Sancta Maria de Maf, et quando obierit det {19} Lª
morabetinos ad operam, et XII morabetinos monacis Honie et IIII morabetinos <mon>acis
Sancte Marie de Maf. Et sint ibi socii, et mittant ibi suos lectos et intrent ibi cum
vestimentis de orden. Gonzalvo Ferrández, et uxori sue et suo filio {20} sint porcionarii in
Sancta Maria de Maf, et quando obierit det XXXª <mor>abetinos, et si alium filium non
habuerit, det quantum habuerit ad Sancta Maria, et si alium filium habuerit det quartam
partem hereditatis et quartam de mobile et insuper {21} quantum potuerit habere det ad
Sancta Maria. Alfonso Roíz et uxori sue sun<t> <po>rcionarii in Sancta Maria de Maf, et
quando obierit ille det XX morabetinos et illa decem ad Sancta Maria. Gileth, sobrino de
don Meder, si voluerit esse monacus {22} colligant eum in Sancta Maria et det totum illud
quod accepit de don M<eder>, et insuper quantum habuerit ad Sancta Maria. María
Pédrez de Nogales habet portionem in Sancta Maria de Maf et in Sancti Salvatoris de
Honia et dat medietatem {23} hereditatis sue et mobile in quantum habuerit, et si
volue<rit> habitum suscipere recipiatur, et quando obierit det suo lecto bene preparato.
Gonzalvo sobrino de domna Sancia recipiant illum in socium et {24} faciant ibi monacum.
Preterea ego domna Sancia Seménez ad hon<orem> et servicium beate Marie offero in
predicto monasterio Sancte Marie de Maf III camisas de lino, et III amictos, et VI
208
manipulos sericos, et totidem {25} stolas sericas, et V casullas sericas valde obtimas,
quarum una <est> orfrés et aliam casullam de lino, et IIII frontales sericos valde obtimos, et
IIII cappas, et III cruces de la obra de Limoges, et I lignum Domini, {26} et IIII reliquiarios,
et I calicem argenteum, et II fazalejas de lino op<tima>s, et I par de fazalejas pora la cruz,
et III ciriales obtimos, et I turibulum, et I pelvem, et I aquamanilem, et I acetre, et II
ampollas, et III savanas, {27} et IIII sobrepellicias maiores et II minores, et I alcaliam
<se>ricam valde obtima, et II tapedes, et I acitaram, et I breviario dominical et alio
sanctoral, et I evuangelistero, et officerio, et epistolero, et I psalterio, et I cortinam {28} de
lino et unam regulam. Facta carta era MªCCªXL<V>I. Regnante rege Aldefonso in Toleto, et
Extrematura et in tota Castella una cum uxore sua Alienor regna et cum filio suo Ferrando.
{29} Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam. Garsías <Ro>derici existente
merino regis. {30} Ego domna Sancia Seménez hanc cartam quam fieri iussi, roboro <et>
confirmo. Alvar Cativo de Palacios testis; García Gonzálvez de Ferrera testis; Petrus Petri
de Foz; Roíc Ferrández de Cañizar testis; Roíc Martín de Terminón testis; domno
Domínico el cantero testis. De Montenegro: Petro Petri testis; Joán Estévanez testis; {32}
Petro Estéfanez testis; Dominicus Petri testis.
CORHEN0111
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 10
1208 s.m. s.d. (s.l. [localidad de Burgos, Burgos, España])
Pesquisa. Borrador de la pesquisa de heredades en Carcedo y otros lugares.
Pergamino, 100 x 340 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jncarcedo d<e> iuso. ij. t<er>ras so ot<er>o maior. la una [interlineado: .e<st>.] iuxta la
uina d<e> roj diaz. la carera ke ua de carcedo a le<n>zes. es i<nte>r la t<er>ra & la uina.
d<e> alia p<ar>te la t<er>ra d<e> aluar nuneç. Et alia t<er>ra i<n>fo<n>t aborga. {2} d<e>
una p<ar>te la t<er>ra ke fue de p<edro> ferra<n>d<et>. & d[corregido sobre: a]e alia; la uina
del camarero. & d<e> iuso el baladar. {3} ¶ JN riuo lazedo; Ala nauilla foras d<e> carcedo;.
i. t<er>ra. d<e> una p<ar>te p<edro> filio d<e> maria rosales. & d<e> aliap<ar>te do<n>
belt<ra>n. & e<st> la carera i<n> medio. Jn nauas. ijos. pedazos. Jnfo<n>do<n> del prado. ii.
pedazo. i. s<upe>r carrera; alium {4} subt<er> carrera<m>. [interlineado: d<e>. c<irca>.
acar<er>a] de una p<ar>te do<n> belt<ra>n. & d<e> alia p<ar>te d<e> comite gu<n>disaluo
[tachado: camino d<e>] carera .e<st>. p<er> mediu<m> q<ue> curit ad. O. Jnlas ferrenas. i.
pedazo. [tachado: d<e> **a p<ar>te neptos d<e> do<n> cleme<n>t]. d<e> unaq<ua>q<ue>
p<ar>te neptos d<e> do<n> cleme<n>t {5} alo<n>gar de uadiello. i. pedazo. d<e>. iª. p<ar>te
d<e> comite do<n> g<arcia>. & d<e> alia p<ar>te do<n> belt<ra>n. de alia la carera. A los
salzes d<e> uadielo [tachado: a uadielo] .j. pedazo. d<e> jª p<ar>te d<e>. co<mde>. do<n>
209
go<nzaluo>. & d<e> el camar<er>o. & d<e> el rj[corregido sobre: o]o. & d<e> alia p<ar>te la
car<er>a q<ue> uadit {6} ad rogas. Afo<n>do<n> d<e> uila abal. j. solar ke ferre<n>.
d<e>la<n> las casas d<e>l co<mde>. do<n> go<nzaluo>. [interlineado: e<st> p<er>
m<e>d<ium>]. & d<e> . j. p<ar>te do<n>na sa<n>cia d<e> ual. Jn media uilla aliu<m> solar
ke es prado d<e>. jª. p<ar>te d<e> s<an>c<t>a m<aria>. & d<e> el co<mde> do<n>. f<errant>.
& d<e> alia. p<edro> go<nzaluo> el abb<a>t. Ala faza d<e>l pagar s<upe>r carrera {7} la
media d<e> unaq<ua>q<ue> p<ar>te d<e> s<an>c<t>a m<aria>. En el barrio d<e> la callega
d<e>. j. solar el m<e>d<io> d<e> una es d<e> onia. d<e> alia p<ar>te filios d<e> p<edro>
clem<en>tez. En el barr[interlineado: i]o de la calecha al eras .j. faza. d<e>. i. p<ar>te do<n>
belt<ra>n. d<e> alia p<ar>te ptro martj<n> filio marti<n> martineç. {8} so el era d<e>
ioh<anne>s el becharo. j. pedazo. d<e> alia p<ar>te. ioh<anne>s so sob<ri>no. Jn bario
medano aliu<m> solar ke touo do<n> g<arcia> lop<et> d<e> p<ar>te d<e> s<an>c<t>a
m<aria>. d<e> alia p<edro> Gozalu<et> d<e> galuaros. {9} ¶ Estos los testes. d<e>
ce<n>tolinos. D<e> lerma; P<edro> Go<n>zaluet el cl<er>ico. & roi diaz so <con>nato. D<e>
fo<n>t omi<n>; do<n> ioh<anne>s el abb<a>t. Joh<anne>s d<e> robredo el m<er>ino. do<n>
facu<n>t. lop so fiio d<e> do<n> facu<n>t; do<n> d<omingo> fijo d<e> do<n> elo.
Joh<anne>s garcias. {10} De ce<n>tolinos. d<omingo> munoz. & do<n> sebastia<n> so ierno
Metedores d<e> las h<er>edades p<er> ma<n>dado d<e> [interlineado: d<onn>a] agnes.
do<n> pascual d<e> obro so capellano. & G<onzaluo> roiz so d<e> criazo<n>. noto die
do<mi>nica d<e> q<ua>si m<od>o genitj. s<cilicet>. sub er<a>. Mª. ccª. xLª. vjª. {11} ¶ Jn
muradielo. i [raspado: j]. solar [margen: et la h<er>edat d<e> serna] <con>. ij. colazos. i<n>
barrio medano. unj. dic<un>t ioh<anne>s d<omingo>[tachado: g]. aliu<m>; ioh<anne>s filio
d<e> ioha<n> d<e> viale. [roto] io. aladanos; p<edro> d<e> p<edro> polcar. d<e> alia
p<ar>te. p<edro> micaelez d<e> bario medano. Et s<un>t testes {12} Do<n> martino el
abb<a>t. P<ri>or el abb<a>t. D<omi>nico abb<a>t. Joha<n> d<e> la cueua. P<edro> martinet
d<e>l sobrado. P<edro> fijo d<e> [roto] iha<n> p<ere>z. Joha<n> d<e> somma uilla. El rej
uerral. P<edro> d<e> p<edro> polcar. Joha<n> zaroua. {13} p<edro> d<e>l p<ra>do.
Marti<n> pelaez. D<omingo> el a<n>dador. P<edro> ioh<anni>s d<e> ualeio. Go<n>zaluo
roiz. metedor d<e>la h<er>edat et test<is>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Carcedo de Yuso, II terras so otero mayor, la una est iuxta la viña de Roí Díaz, la
carrera que va de Carcedo a Lenzes es inter la terra e la viña, de alia parte la terra de Álvar
Núñeç. E alia terra in Font Aborga, {2} de una parte la terra que fue de Pedro Ferrándet, e
de alia la viña del camarero e de yuso el balladar. {3} In Rivo Lazedo a la Navilla foras de
Carcedo I terra, de una parte Pedro filio de María Rosales e de alia parte don Beltrán, e est
la carrera in medio. In Navas IIos pedazos in fondón del prado, II pedazo<s>, I super
carrera, alium {4} subter carreram de circa a carrera, de una parte don Beltrán e de alia
parte de comite Gundisalvo; carrera est per medium que currit ad Onia. In las Ferrenas I
pedazo, de unaquaque parte neptos de don Clement. {5} A longar de Vadiello I pedazo, de
Iª parte de comite don García e de alia parte don Beltrán, de alia la carrera. A los salzes de
Vadiello I pedazo, de Iª parte de comde don Gonzalvo, e de el camarero e de el río, e de
210
alia parte la carrera que vadit {6} ad Rojas. A fondón de Villa Abal I solar que ferrén delán
las casas del comde don Gonzalvo est per medium, e de I parte doña Sancia de Val. In
media villa alium solar que es prado, de Iª parte de Santa María e de el comde don Ferrant,
e de alia Pedro Gonzalvo el abat. A la faza del pajar super carrera {7} la media de
unaquaque parte de Santa María. En el barrio de la Calleja de I solar el medio de una es de
Onia, de alia parte filios de Pedro Cleméntez. En el barrio de la Calecha al eras I faza, de I
parte don Beltrán, de alia parte P<e>tro Martín filio Martín Martíneç; {8} so el era de
Iohannes el Becharo I pedazo, de alia parte Iohannes so sobrino. In Barrio Medano alium
solar que tovo don García Lópet, de parte de Santa María, de alia Pedro Gozálvet de
Galvarros. {9} Estos los testes de Centollinos. De Lerma: Pedro Gonzálvet el clérico e Roí
Díaz so coñato. De Font Omín: don Iohannes el abat; Iohannes de Robredo el merino; don
Facunt; Lop so fijo de don Facunt; don Domingo fijo de don Elo; Iohannes Garcías. {10} De
Centollinos: Domingo Muñoz e don Sebastián so yerno. Metedores de las heredades por
mandado de doña Agnés: don Pascual de Obro so capellano e Gonzalvo Roíz so de
criazón. Noto die dominica de Quasimodo Geniti, scilicet, sub era MªCCªXLªVIª. {11} In
Muradiello I solar e la heredat de serna con II collazos. In Barrio Medano unu dicunt
Iohannes Domingo, alium Iohannes filio de Joán de Viale. <...> aladaños: Pedro de Pedro
Polcar, de alia parte Pedro Micaélez de Barrio Medano. Et sunt testes: {12} don Martino el
abat; prior el abat; Domínico Abat; Joán de la Cueva, Pedro Martínet del Sobrado; Pedro,
fijo de Jan Pérez; Joán de Somavilla; el rey Verral; Pedro de Pedro Polcar; Joán Zarova; {13}
Pedro del Prado, Martín Peláez; Domingo el andador; Pedro Iohannis de Vallejo;
Gonzalvo Roíz metedor de la heredat e testis.
CORHEN0112
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 18
1211 enero 6 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su electo Domingo entregan a Juan Abad
de Olmos, a María Micaelis y a Beneta una tierra junto a Olmos a cambio de una tierra en
Rubena. Quirógrafo.
Petrus Giraldi (scripsit)
Pergamino, 200 x 195 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit presentib<us> & posteris q<uo>d ego D<omi>nic<us>
{2} d<e>i gr<ati>a Oniensis eccl<es>ie electus & om<n>is eiusdem locu conuentus {3}
facim<us> concambiu<m> uob<is>cum joh<an> abbát de olmos. & marie michaelis {4} &
Benetta; ad comodu<m> & utilitate<m> monasterij n<ost>ri. uidelicet nos dam<us> {5}
uob<is> illa<m> t<er>ra<m> q<ua>m habem<us> iuxta olmos; in loco q<ui> dicit<ur> las
211
matas: {6} subt<us> uia<m> strata<m>. iuxta t<er>ra filijs martin de la fuent. & ex alia {7}
parte e<st> t<er>ra filijs d<omi>nico gomez. Sup<ra>dicta t<er>ra uob<is> dam<us> i<n>
conca<m>biu<m> {8} p<ro> alia t<er>ra q<ua>m uos datis [interlineado: n<o>b<is>] in
t<er>mino de rio de uena. ut uos & filij u<est>ri {9} & filij filior<um> u<est>ror<um> iure
hereditario in p<er>petuu<m> possideatis. {10} Ego siquidem ioh<an> abbat. & ego marie
michaelis & ego Benetta. {11} dam<us> uob<is> do<m>no D<omi>nico oniensi electo &
tot<us> eiusde<m> loci conuent<us> {12} in concambium; illa<m> terram q<ua>m
habem<us> in t<er>mino de rio deuena. al arroyo {13} de celadiella. ut oniensis eccl<esi>a
in p<er>petuum possideat. {14} Facta carta. era. Mª. ccª. xLª. viiijª. Noto die i<n> festo
epiph<ani>e. Regnante {15} rege Aldefonso in toleto & extrematura & in tota castella.
Didac<us> lupi {16} d<omi>nante borouia<m>. Lup<us> didaci tene<n>te castella<m>
uetula<m>. Garsias rud<er>ici; m<er>ino regis. {17} Ego D<omi>nic<us> elect<us>. hanc
carta<m> <con>firmo. Martin<us> p<ri>or sacrista. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or {18}
claustralis <con>f<irmat>.Parisi<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. Rud<er>ic<us>
d<omi>n<u>s de teiada. <con>f<irmat>. Petr<us> d<omi>n<u>s de barzi{19}na.
<con>f<irmat>.
Gundissalu<us>
helemosinari<us>.
<con>f<irmat>.
Petr<us>
maiordom<us>. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. {20}
Joh<anne>s cellerari<us> maior. <con>f<irmat>. Om<n>isq<ue> <con>uent<us>.
<con>f<irmat>. Hui<us> rei su<n>t. t<este>s. Fredinand<us> ricardi. {21} Joh<anne>s
pet<ri>. Gonzaluo munioz de fermosiella. D<omi>nic<us> de rio deuena m<er>ino.
P<etrus> giraldi [interlineado: sc<ri>psit.] [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit presentibus et posteris quod ego Dominicus, {2} Dei gratia
oniensis ecclesie electus, et omnis eiusdem locu conventus {3} facimus concambium
vobiscum Joán Abat de Olmos, et Marie Micaelis {4} et Benetta ad comodum et utilitatem
monasterii nostri, videlicet: nos damus {5} vobis illam terram quam habemus iuxta Olmos
in loco qui dicitur las Matas, {6} subtus viam stratam, iuxta terra filiis Martín de la Fuent,
et ex alia {7} parte est terra filiis Domínico Gómez. Supradicta terra vobis damus in
concambium {8} pro alia terra quam vos datis nobis in termino de Río de Vena ut vos, et
filii vestri {9} et filii filiorum vestrorum iure hereditario in perpetuum possideatis. {10} Ego
siquidem Joán Abat, et ego Marie Micaelis et ego Benetta {11} damus vobis domno
Dominico oniensi electo et totus eiusdem loci conventus {12} in concambium illam terram
quam habemus in termino de Río de Vena, al arroyo {13} de Celadiella, ut oniensis ecclesia
in perpetuum possideat. {14} Facta carta era MªCCªXLªVIIIIª. Noto die in festo Epiphanie.
Regnante {15} rege Aldefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Didacus Lupi
{16} dominante Boroviam. Lupus Didaci tenente Castellam Vetulam. Garsías Ruderici
merino regis. {17} Ego Dominicus electus hanc cartam confirmo; Martinus prior sacrista
confirmat; Petrus prior {18} claustralis confirmat; Parisius camerarius confirmat;
Rudericus, dominus de Tejada, confirmat; Petrus, dominus de Bárzi{19}na, confirmat;
Gundissalvus helemosinarius confirmat; Petrus maiordomus confirmat; Dominicus
camerarius confirmat; {20} Iohannes cellerarius maior confirmat; omnisque conventus
confirmat. Huius rei sunt testes: Fredinandus Ricardi, {21} Iohannes Petri, Gonzalvo
Munioz de Fermosiella, Dominicus de Río de Vena merino. Petrus Giraldi scripsit.
212
CORHEN0113
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 19
1211 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Domingo, electo del monasterio de San Salvador de Oña, con el consentimiento
de todo el capítulo y del prior don Martín intercambia diversas tierras con Pedro Pérez.
Quirógrafo.
Pergamino, 130 x 165 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Jn d<e>j no<m>i<n>e Ego D<omi>nic<us> d<e>j gr<ati>a hon<iensis>
eccl<es>ie elect<us> cu<m> uolu<n>tate tocj<us> cap<itu>lj & cu<m> {2} asse<n>su
do<m>no martino p<ri>oris sac<ri>ste facim<us> co<n>cambiu<m> u<o>b<is>cu<m>
Pet<ro> peidrez filio de {3} [tachado: de] pet<ro> martinez de padrones. Nos dam<us>
u<o>b<is> illa<m> t<er>ram q<ue> e<st> in la serna delas {4} eras. capie<n>te<m>
seminatura de una tablada. ut habeatis ea<m> uos & filij u<est>ri iure {5} h<er>editario
i<n> p<er>petuum. Ego u<ero> pe<tro> peidrez p<ro> ista t<er>ra sup<ra> nominata
qua<m> datis {6} m<ihi> p<ro> h<er>editate. do u<o>b<is> inco<n>ca<m>biu<m> illa<m>
t<er>ram q<ue> e<st> inla serna dela call. i<n> fo<n>don {7} de ual de ramiello. ut
si<mi>l<ite>r uos habeatis illa<m> iure h<er>editario i<n> p<er>petuum. {8} Facta carta.
ERa. Mª. ccª. xLª. viiijª. Regna<n>te rege aldefonso i<n> toleto. & in {9} tota castella. Didaco
lupi tene<n>te borouia<m>. Garsias rod<er>jcj existente m<er>ino {10} regis maior. Ego
Do<mi>nic<us> elect<us> hanc carta<m> q<u>am fieri iussi. roboro & <con>firmo. {11}
martin<us> p<ri>or sac<ri>sta. <con>f<irmat>. Petr<us> p<ri>or <con>f<irmat>. Paris
cam<er>ari<us> <con>f<irmat>. Petr<us> maiordom<us> <con>f<irmat>. {12} Tot<us>
co<n>uentus confirmat.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine, Ego Dominicus, Dei gratia honiensis ecclesie electus, cum voluntate
tocius capituli et cum {2} assensu domno Martino prioris sacriste, facimus concambium
vobiscum Petro Péidrez, filio de {3} Petro Martínez de Padrones. Nos damus vobis illam
terram que est in la serna de las {4} eras, capientem seminatura de una tablada, ut habeatis
eam vos et filii vestri iure {5} hereditario in perpetuum. Ego vero Petro Péidrez, pro ista
terra supra nominata quam datis {6} mihi pro hereditate, do vobis in concambium illam
terram que est in la serna de la call, in fondón {7} de Val de Ramiello, ut similiter vos
habeatis illam iure hereditario in perpetuum. {8} Facta carta era MªCCªVLªVIIIIª. Regnante
rege Aldefonso in Toleto et in {9} tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam. Garsías
Roderici existente merino {10} regis maior. Ego Dominicus electus hanc cartam quam fieri
iussi roboro et confirmo; {11} Martinus prior sacrista confirmat; Petrus prior confirmat;
Paris camerarius confirmat; Petrus maiordomus confirmat; {12} totus conventus confirmat.
213
CORHEN0114
AHN, Clero Secular_Regular, car. 281, n. 20
1211 agosto 29 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. Domingo, electo del monasterio de San Salvador de Oña, con el
consentimiento del abad Pedro y de todo el convento, dona a Miguel Péidrez y a su mujer
María Domínguez un solar en Terminón a cambio de que se pague en infurción cuatro
sueldos al monasterio de Santa María de Loberuela. Quirógrafo.
Pergamino, 185 x 203 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Jn dej no<m>ine. Notu<m> sit cu<n>ctis ac manifestu<m>. q<uo>d Ego
Do<mi>nic<us> d<e>j gr<ati>a on<iensis> eccl<es>ie elect<us>. cu<m> uoluntate &
<con>sensu {2} domini Pet<ri> abb<at>is. & tocj<us> <con>ue<n>t<us>. damus &
<con>cedim<us> t<ibi> Michaelj peidrez. & uxori tue maria domingez. ill<u>d sola{3}re
q<uo>d habem<us> in t<er>minón. cu<m> o<mn>j sua h<er>editate. q<uo>d <con>parauit
p<re>dict<us> do<m>n<us> petr<us> abb<a>s. de maria pet<ri> filia de pet<ro> {4}
gonçaluez. cu<m> o<mn>ib<us> p<er>tinentijs suis. scil<icet> cu<m> ingressu. & regressu.
& cu<m> suo exido. cu<m> t<er>ris. & uineis. & ortis & {5} sua era. & arborib<us>. &
cu<m> suis directuris. i<n> mo<n>te. & in fo<n>te. & cu<m> o<mn>ib<us> que ad eu<m>
p<er>tinet. Talj siq<u>ide<m> <con>ditione {6} p<re>dictu<m> solare cu<m> sua
h<er>editate & cu<m> o<mn>ib<us> suis p<er>tinentijs. dam<us> u<o>b<is> ut uos & filij
filior<um> u<est>ror<um> habeatis & {7} possideatis ill<u>d solare. & o<mn>ia p<re>dicta
iure h<er>editario imp<er>petuum. & s<er>uiatis monast<er>io s<an>c<t>e marie de
lob<er>ola. {8} & detis unoquoq<ue> a<n>no. iiij. sol<idos>. p<ro> enfurcion. d<omi>no de
lob<er>ola. Facta carta era. Ma. cca .xLa. viiija. Regna<n>te {9} rege aldefonso i<n> toleto & in
extrematura. & in tota castella. Didaco lupi tenente borouia. Lupus {10} didacj. tene<n>te
castella et asturias. Garsias rod<er>icj. existente m<er>ino regis. Didac<us> lopez alferaz
{11} regis. Ego D<omi>ninic<us> elect<us> hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi roboro &
<con>firmo. Petr<us> p<re>dict<us> abb<a>s <con>f<irmat>. martin<us> p<ri>or {12}
sac<ri>sta <con>f<irmat>. Petr<us> hodas <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> dict<us>
cam<er>arj<us> <con>f<irmat>. Gundissalu<us> helemosinari<us> <con>f<irmat>.
D<omi>nic<us> Frat<er> <con>Firmat. {13} martin<us> de spinosa <con>f<irmat>. Om<n>is
<con>uent<us> tam maiores quam minores. <con>firma<n>t. {14} Noto die. iiijª.
k<a>l<endas> Sept<embris>. in festo b<eat>i antoninj M<arti>R.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
214
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis ac manifestum quod ego Dominicus, Dei gratia
oniensis ecclesie electus, cum voluntate et consensu {2} domini Petri abbatis et tocius
conventus, damus et concedimus tibi Micaeli Péidrez et uxori tue María Domínguez illud
sola{3}re quod habemus in Terminón, cum omni sua hereditate quod comparavit predictus
domnus Petrus abbas de María Petri, filia de Petro {4} Gonçálvez, cum omnibus
pertinentiis suis, scilicet, cum ingressu et regressu, et cum suo exido, cum terris, et vineis,
et ortis, et {5} sua era, et arboribus, et cum suis directuris in monte et in fonte et cum
omnibus que ad eum pertinet. Tali siquidem conditione {6} predictum solare cum sua
hereditate et cum omnibus suis pertinentiis damus vobis, ut vos et filii filiorum vestrorum
habeatis et {7} possideatis illud solare et omnia predicta iure hereditario in perpetuum, et
serviatis monasterio Sancte Marie de Loberola {8} et detis unoquoque anno IIII solidos pro
enfurción domino de Loberola. Facta carta era MaCCaXLaVIIIIa. Regnante {9} rege
Aldefonso in Toleto, et in Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi tenente Borovia.
Lupus {10} Didaci tenente Castella et Asturias. Garsías Roderici existente merino regis.
Didacus López alféraz {11} regis. Ego Domininicus electus hanc cartam quam fieri iussi
roboro et confirmo. Petrus predictus abbas confirmat; Martinus prior {12} sacrista
confirmat; Petrus Hodas confirmat; Dominicus dictus camerarius confirmat; Gundissalvus
helemosinarius confirmat; Dominicus frater confirmat; {13} Martinus de Espinosa
confirmat; omnis conventus, tam maiores quam minores, confirmant. {14} Noto die IIIIª
calendas septembris in festo beati Antonini mártir.
CORHEN0115
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 1
1212 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Relación. El prior Alfonso realiza una relación de las propiedades que pertenecen al
monasterio de San Salvador de Oña en Sotavellanos.
Pergamino, 248 x 152 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1}. Hec sunt no<m>i<n>a h<er>editatu<m> q<ua>s ego p<ri>or allefons<us> extraxi
co<m>pendiole ex de sotauellanos. ERA Mª ccª Lª. la terra de trans chasa. {2} .vj. quarteros
de t<ri>go. la [blanco] medio de centeno. las tegas .vj. q<uarteros>. de t<ri>go. & alia cum ea
215
co<n>iuncta. iijes. m<odios>. de centeno. la de {3} la fontana [blanco]. q<uartero>. de.
t<ri>go. un pedaçu iuxta .j. q<uartero>. de t<ri>go. la losa .v. modios. de trigo. lam de
[interlineado: la] laguna. xxxa. m<odios> [blanco] serna de {4} oter laredo. xviij. m<odios> de
centeno. Ala uin<n>a. circa era. iijes. m<odios>. de centeno. & sup<er> [blanco] .iijes.
m<odios>. de centeno. lam de maello .xijos. m<odios> de {5} t<ri>go. En bustiellos .xijos.
m<odios> de centeno. la de [blanco] .ijos. m<odios> de centeno. & unu. de tr[interlineado:
i]go. la tierra de ualeg de palacio. viiijes. quar-{6}teros. de centeno. Sag<ra>men<n>a. viiji.
m<odios>. de ce<n>teno. lam de enestar. vj. q<uarteros> de ce<n>teno. Val de forno. x.
m<odios>. de centeno. de t<er>ra de s<an>c<t>o roma-{7}no. ijos. m<odios>. de t<ri>go. En
el ual. vj. m<odios>. de. t<ri>go. la delas salzeras. iiijo. m<odios> de t<ri>go. & de centeno.
la dela loma. iij. q<uarteros>. de centeno. Val de s<an>c<t>o mi-{8}chael. iiijo. modios. de
t<ri>go. la de ual de miranda. j. m<odio> de t<ri>go. en na calçada. ijos. q<uarteros>. de
centeno. Val de miranda. che tiene gonçaluo {9} domingez. vj. q<uarteros>. de t<ri>go. las
q<ui>ntanas .xiij. m<odios>. de t<ri>go. & de centeno. la de ot<er>o porcella .viij. m<odios>.
de t<ri>go. A las eras .viij. m<odios>. de ce<n>teno. la {10} de reoio. iiij m<odios>. de
t<ri>go. de p<ra>do de rehoio. iij. m<odios>. & q<uarteros>. de t<ri>go. la de subt<us> uilla.
iij. m<odios>. de t<ri>go la de uadiello. viij. de t<ri>go. El sarzal. vi*j. {11} .q<uarteros>. de
t<ri>go. la serniella. iiijo. m<odios>. de t<ri>go. El pedaçolo de la serniella. j. q<uartero>. de
t<ri>go. El pedaço de uadiello. ij. q<uarteros>. de t<ri>go. La de p<ra>do cespedal. iiij. {12}
.m<odios>. & medio de t<ri>go. lam de toral. vj. q<uarteros>. de ce<n>teno. la de la enzina.
vj. q<uarteros>. de centeno. En naua fria. la de marilonga. ij. m<odios>. de centeno. de {13}
naua fria. viij. m<odios>. de t<ri>go. la de lano de las uinnas de naua fria. vj. q<uarteros>.
de ce<n>teno. Oter. de moriel. vj. de centeno. Val de steuan. xx. {14} .m<odios>. de t<ri>go.
& de centeno.. A lantareias. xx. m<odios>. de t<ri>go A las uin<n>as de somo ot<er>o. j.
tierra. un m<odio> de centeno.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Hec sunt nomina hereditatum quas ego prior Allefonsus extraxi compendiole ex de
Sotavellanos, era MªCCªLª: la terra de trans casa, {2} VI cuarteros de trigo; la <…> medio
de centeno; las Tejas, VI cuarteros de trigo e alia cum ea coniuncta, IIIes modios de centeno;
la de {3} la Fontana, cuartero de trigo, un pedaçu iuxta I cuartero de trigo; la Losa, V
modios de trigo; lam de la Laguna, XXXª modios <…>; serna de {4} Oter Laredo, XVIII
modios de centeno; a la viña circa era, IIIes modios de centeno e super <…> IIIes modios de
centeno; lam de Maello, XIIos modios de {5} trigo; en Bustiellos, XIIos modios de centeno; la
de <…> IIos modios de centeno e unu de trigo; la tierra de Vallej de Palacio, VIIIIes
cuar{6}teros de centeno; Sagrameña, VIIII modios de centeno; lam de Enestar, VI cuarteros
de centeno; Val de Forno, X modios de centeno; de terra de Santo Roma{7}no, IIos modios
de trigo; en el Val, VI modios de trigo; la de las Salzeras, IIIIº modios de trigo e de centeno;
la de la Loma, III cuarteros de centeno; Val de Santo Mi{8}cael, IIIIº modios de trigo; la de
Val de Miranda, I modio de trigo; enna Calçada, IIos cuarteros de centeno; Val de Miranda,
que tiene Gonçalvo {9} Domínguez, VI cuarteros de trigo; las Quintanas, XIII modios de
trigo e de centeno; la de Otero Porcella, VIII modios de trigo; a las Eras, VIII modios de
centeno; la {10} de Reoyo, IIII modios de trigo; de Prado de Reoyo, III modios e cuarteros
de trigo; la de subtus villa, III modios de trigo; la de Vadiello, VIII de trigo; el Sarzal,
VI<I>I {11} cuarteros de trigo; la Serniella, IIIIº modios de trigo; el pedaçolo de la Serniella,
I cuartero de trigo; el pedaço de Vadiello, II cuarteros de trigo; la de Prado Cespedal, IIII
{12} modios e medio de trigo; lam de Toral, VI cuarteros de centeno; la de la Enzina, VI
cuarteros de centeno; en Nava Fría, la de Marilonga, II modios de centeno; de {13} Nava
Fría, VIII modios de trigo; la de llano de las viñas de Nava Fría, VI cuarteros de centeno;
Oter de Moriel, VI de centeno; Val de Estevan, XX {14} modios de trigo e de centeno; a
Lantarejas, XX modios de trigo; a las viñas de Somo Otero, I tierra, un modio de centeno.
216
CORHEN0116
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 2
1214 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Domingo donan un
palacio en Herrera a Rodrigo Martínez, a doña Elo y a sus hijos, estableciendo el pago de
una infurción. Quirógrafo.
Pergamino, 153x327 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Ego D<omi>nicus d<e>i gr<ati>a Oniensis eccl<es>ie abbas. &
om<n>is eiusdem loci conuentus; dam<us> & concedim<us> {2} uob<is> Rud<er>ico
Martinj. & uob<is> do<m>na helo & filijs u<est>ris & filij filior<um> u<estr>or<um> illud
n<ost>r<u>m [sobre raspado: palacium.] de ferrera {3} quod est dep<o>p<u>latum; ut eum
p<o>p<u>letis. Et dam<us> uob<is> n<ost>ram partem in ipsis montib<us> & in ipsis
defesis quas {4} habemus cum ipsis hominib<us> de ferrera; que p<er>tinent ad predictum
[sobre raspado: palacium]. Sub tali siquidem pacto {5} [tachado: uob<is>] hec predicta
uob<is> dam<us>. ut annuatim priori sacriste .ijos. solidos p<er> incensum p<er>soluatis.
Similit<er> dam<us> ipsam {6} hereditatem uob<is> & filijs u<est>ris & filij filior<um>
u<est>ror<um>. ut unoquoq<ue> anno .xiiijci<m>. tabulatas. medietatem tritici. & {7}
medietate<m> ordei p<er>soluatis. Facta carta. eRa. Ma. CCa. La. ija. Regnanante rege
Aldefonso in toleto {8} & extrematura. [tachado: & in toleto & extrematura]. & in tota
castella. Didaco lupi. d<omi>nante borouiam. {9} Lupus didaci tenente castellam uetulam.
Don Semeno existente merino regis. {10} Ego D<omi>nicus Oniensis eccl<es>ie abbas; hanc
cartam q<ua>m fieri iussi. roboro & confirmo. {11} Aldefonsus prior sacrista.
<con>f<irmat>. Garsias p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>.
<con>f<irmat>. Petr<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>. {12} Petr<us> de barzina
maiordom<us>. <con>f<irmat>. Joh<anne>s capellan<us>. <con>f<irmat>. Joh<anne>s
cellerarius maior. <con>f<irmat>. Conuentus Oniensis. <con>f<irmat>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
217
{1} In Dei nomine. Ego Dominicus, Dei gratia oniensis ecclesie abbas, et omnis eiusdem
loci conventus damus et concedimus {2} vobis Ruderico Martini, et vobis domna Elo, et
filiis vestris et filii filiorum vestrorum illud nostrum palacium de Ferrera, {3} quod est
depopulatum, ut eum populetis. Et damus vobis nostram partem in ipsis montibus et in
ipsis defesis quas {4} habemus cum ipsis hominibus de Ferrera, que pertinet ad predictum
palacium, sub tali siquidem pacto: {5} hec predicta vobis damus ut annuatim priori sacriste
IIos solidos per incensum persolvatis; similiter damus ipsam {6} hereditatem vobis, et filiis
vestris et filii filiorum vestrorum ut unoquoque anno XIIIIcim tabulatas, medietatem tritici
et {7} medietatem ordei, persolvatis. Facta carta era MªCCªLªIIª. Regnante rege Aldefonso
in Toleto, {8} et Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi dominante Boroviam. {9}
Lupus Didaci tenente Castellam Vetulam. Don Semeno existente merino regis. {10} Ego
Dominicus oniensis ecclesie abbas hanc cartam quam fieri iussi roboro et confirmo. {11}
Aldefonsus prior sacrista confirmat; Garsías prior claustralis confirmat; Dominicus
camerarius confirmat; Petrus helemosinarius confirmat; {12} Petrus de Barzina
maiordomus confirmat; Iohannes capellanus confirmat; Iohannes cellerarius maior
confirmat; conventus oniensis confirmat.
CORHEN0117
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 3
1214 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Fuero. Domingo, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el consentimiento de
todo el capítulo y del rey Alfonso VIII, otorga fueros a Cornudilla, Aldenas y Quintanilla.
Quirógrafo.
Pergamino, 313x450 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>ine. Presentib<us> & futuris notum sit ac manifestum; quod
ego D<omi>nicus d<e>i gr<ati>a Oniensis eccl<esi>e abbas; cum consensu & uoluntate
capituli s<an>c<t>i {2} Saluatoris Onie; atq<ue> cu<m> consilio d<omi>nj n<ost>ri regis
Aldefonsi; facim<us> uob<is> carta<m> ho<min>ib<us> de cornudela. & de aldenas & de
q<ui>ntaniella. & alijs ho<min>ib<us> qui ad istam uilla<m> {3} ad p<o>p<u>landum de
quacumq<ue> parte uen<er>int. habea<n>t istos fueros in Cornudella. De s<an>c<t>o
Michaele usq<ue> ad s<an>c<tu>m Martinu<m>; abb<at>i Onie p<er>soluant duos solidos
218
infra p<re>dictu<m> {4} t<er>minu<m> monete regis. Quicumq<ue> homicidium fecerit.
ipse met qui occid<er>it pectet illud. & n<on> alij. Et nulla manneria habea<n>t in
Cornudella; sed p<ro>pinquiores pare<n>tes {5} habeant bona ipsi<us> defuncti. De
calumpnja u<ero> que cognita fuerit; medietate<m> accipiat d<omi>n<u>s Onie; alia
u<ero> medietas sit absoluta. Quicumq<ue> iuratores debuerint dare {6} d<omi>no suo.
u<e>l socijs suis. u<e>l alijs ho<min>ib<us> p<ro> aliqua causa; dent<ur> iuratores de
Cornutella; & n<on> inquirant eos de alijs uillis. Quicumq<ue> uen<er>int ad Cornudellam
de uillis n<ost>ris ad {7} p<o>p<u>landum. & fuerint forros uenia<n>t & adducant
parte<m> sua<m>; ita tam<en> ut solare n<on> relinq<ua>nt heremu<m> pat<ri>s u<e>l
mat<ri>s. Statuim<us> etia<m> quod nullus sayon intret in Cornudellam; {8} sed ipsi
eligant tres u<e>l q<ua>tuor iudices; ad danda pignora. u<e>l ad testandas hereditates. &
alia pignora n<on> accipiant<ur> nisi de p<ro>prijs domib<us>. Et q<ui> habueri<n>t
domos in iam dicta uilla. {9} non dent portaticu<m> in isto mercato. Pret<er>ea dam<us> &
concedim<us> uob<is> in p<o>p<u>latione omne<m> illa<m> h<er>editate<m> de la
Cornuda. cu<m> toto suo t<er>mino sic<ut> ab antiquo determinatum fuit. p<er> istos {10}
uidelicet limites. p<er> illam uia<m> publicam que discurrit de fermosella; ad eccl<esi>am
s<an>c<t>i fausti. & ex alia parte sic<ut> uadit p<er> aliam uiam ex eccl<esi>a s<an>c<t>i
fausti. ad uinea<m> que fuit garsie {11} ruderici. Om<ne>s uidelicet hereditates que
continent<ur> infra sup<ra>sc<ri>ptos limites. & sic<ut> parentib<us> u<est>ris ex
p<re>cepto imp<er>atoris quondam joh<anne>s abbas s<e>c<un>d<u>s bone memorie
cu<m> capitulo {12} suo concessit. atq<ue> confirmauit. consimili m<odo> uob<is>
dam<us> in p<o>p<u>latione. p<ro> Centum. & .Lxxa. morab<etinos>. Tali siquidem pacto
uob<is> dam<us>; ut uos & filij & filie u<est>re. & filij {13} filior<um> u<est>ror<um>. &
om<n>is posteritas u<est>ra in p<er>petuum possideatis. Et si forte nos u<e>l successores
n<ost>ri sup<ra> p<re>dicta<m> hereditate<m> uos u<e>l heredes u<est>ros
inquietauerim<us>; {14} u<e>l contra co<m>mune<m> factum. p<er> nos u<e>l alias
p<er>sonas uenire temptauerim<us>; liceat uob<is> cu<m> s<e>c<u>lari u<e>l cum
eccl<esi>astica p<er>sona defend<er>e ius n<ost>r<u>m. & om<ne>s predictas
h<er>editates {15} qualicumq<ue> m<odo> potueritis tueri. Facta carta eRa .Ma. CCa. La. ija.
Regnante rege Aldefonso in toleto & extrematura. & in tota castella. Didaco Lupi
d<omi>nante borouia<m>. {16} Lupus didaci tenente castella<m> uetulam & asturias. Don
Semeno existente merino regis. {17} Ego D<omi>nic<us> Oniensis eccl<esi>e abbas. hanc
carta<m> q<ua>m fieri iussi; roboro & confirmo. Aldefonsus p<ri>or sacrista.
<con>f<irmat>. Garsias p<ri>or claustral<is>. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>.
<con>f<irmat>. Petr<us> de {18} fermosella helemosinari<us>. <con>f<irmat>. Petr<us> de
barzina maiordom<us>. <con>f<irmat>. Gundissalu<us> de cerraton. <con>f<irmat>.
Joh<anne>s capellan<us>. <con>f<irmat>. Joh<anne>s cellerari<us> maior. <con>f<irmat>.
Conuent<us> Oniensis. <con>f<irmat>. {19} Pret<er>ea statuim<us> ut om<ne>s qui in
Cornudella p<o>p<u>lati fuerunt. dent nob<is> adiutoriu<m> in labore duos dies in anno.
unum in arare. & alt<er>um in segare. ita tam<en> ut dent<ur> {20} eis pane<m> &
uinu<m> & carne<m>. Siquis u<ero> ex successorib<us> n<ost>ris u<e>l cuiuscumq<ue>
p<er>sona sit. qui hoc n<ost>rum factum infringere u<e>l diminuere uoluerit; q<ua>mdiu
uix<er>it {21} in p<re>senti uita obp<ro>brium & miseriam sustineat; & in p<er>hennj uita.
penas inferni sine ullo remedio p<er>cipiat. Am<en>. Ego D<omi>nicus Oniensis abbas &
conuentus {22} ut factum n<ost>r<u>m om<n>i t<em>p<o>re firmu<m> p<er>maneat;
sigillos n<ost>ros apponimus.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
219
{1} In Dei nomine. Presentibus et futuris notum sit ac manifestum quod ego Dominicus,
Dei gratia oniensis ecclesie abbas, cum consensu et voluntate capituli Sancti {2} Salvatoris
Onie atque cum consilio domini nostri regis Aldefonsi, facimus vobis cartam hominibus
de Cornudella, e de Aldenas, e de Quintaniella e aliis hominibus qui ad istam villam {3} ad
populandum de quacumque parte venerint. Habeant istos fueros in Cornudella: de Sancto
Micaele usque ad Sanctum Martinum, abbati Onie persolvant duos solidos infra
predictum {4} terminum monete regis. Quicumque homicidium fecerit, ipsemet qui
occiderit pectet illud et non alii, et nulla mañería habeant in Cornudella, sed propinquiores
parentes {5} habeant bona ipsius defuncti. De calumpnia vero que cognita fuerit,
medietatem accipiat dominus Onie, alia vero medietas sit absoluta. Quicumque iuratores
debuerint dare {6} domino suo vel sociis suis vel aliis hominibus pro aliqua causa, dentur
iuratores de Cornutella et non inquirant eos de aliis villis. Quicumque venerint ad
Cornudellam de villis nostris ad {7} populandum et fuerint forros, veniant et adducant
partem suam, ita tamen ut solare non relinquant heremum patris vel matris. Statuimus
etiam quod nullus sayón intret in Cornudellam, {8} sed ipsi eligant tres vel quatuor iudices
ad danda pignora vel ad testandas hereditates, et alia pignora non accipiantur nisi de
propriis domibus, et qui habuerint domos in iam dicta villa, {9} non dent portaticum in
isto mercato. Preterea damus et concedimus vobis in populatione omnem illam
hereditatem de la Cornuda cum toto suo termino, sicut ab antiquo determinatum fuit, per
istos {10} videlicet limites: per illam viam publicam que discurrit de Fermosella ad
ecclesiam Santi Fausti et ex alia parte sicut vadit per aliam viam ex ecclesia Santi Fausti ad
vineam que fuit Garsie {11} Ruderici, omnes videlicet hereditates que continentur infra
suprascriptos limites. Et sicut parentibus vestris ex precepto imperatoris quondam
Iohannes abbas secundus bone memorie cum capitulo {12} suo concessit atque
confirmavit, consimili modo vobis damus in populatione pro centum et LXXª morabetinos.
Tali siquidem pacto vobis damus ut vos, et filii et filie vestre, et filii {13} filiorum
vestrorum et omnis posteritas vestra in perpetuum possideatis. Et si forte nos vel
successores nostri supra predictam hereditatem vos vel heredes vestros inquietaverimus,
{14} vel contra communem factum per nos vel alias personas venire temptaverimus, liceat
vobis cum seculari vel cum ecclesiastica persona defendere ius nostrum et omnes
predictas hereditates {15} qualicumque modo potueritis tueri. Facta carta era MªCCªLªIIª.
Regnante rege Aldefonso in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Dídaco Lupi
dominante Boroviam. {16} Lupus Didaci tenente Castellam Vetulam et Asturias. Don
Semeno existente merino regis. {17} Ego Dominicus oniensis ecclesie abbas hanc cartam
quam fieri iussi roboro et confirmo. Aldefonsus prior sacrista confirmat; Garsias prior
claustralis confirmat; Dominicus camerarius confirmat; Petrus de {18} Fermosella
helemosinarius confirmat; Petrus de Barzina maiordomus confirmat; Gundissalvus de
Cerratón confirmat; Iohannes capellanus confirmat; Iohannes cellerarius maior confirmat;
conventus oniensis confirmat. {19} Preterea statuimus ut omnes qui in Cornudella populati
fuerunt, dent nobis adiutorium in labore duos dies in anno, unum in arare et alterum in
segare, ita tamen ut dentur {20} eis panem, et vinum et carnem. Siquis vero ex
successoribus nostris vel cuiuscumque persona sit qui hoc nostrum factum infringere vel
diminuere voluerit, quamdiu vixerit {21} in presenti vita obprobrium et miseriam
sustineat, et in perenni vita penas inferni sine ullo remedio percipiat, amen. Ego
Dominicus, oniensis abbas, et conventus {22} ut factum nostrum omni tempore firmum
permaneat, sigillos nostros apponimus.
220
CORHEN0118
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 5
1215 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación. El convento de San Salvador de Oña y su abad Domingo donan al concejo de
Oña el mercado que se celebraba en Cornudilla. Quirógrafo.
Pergamino, 235x470 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit cunctis ac manifestum; quod ego D<omi>nicus d<e>i
gr<ati>a Oniensis eccl<esi>e abbas. & nos conuentus eiusdem eccl<esi>e; damus &
concedim<us> uob<is> concilio {2} de Onia n<ost>r<u>m mercatum quod fuit in
cornudela. & de Oniensi uilla p<er> iniuriam & contra uoluntate<m> om<n>ium
n<ost>rorum sublatum fuit. & nunc cum auctoritate d<omi>nj n<ost>ri {3} regis henrici
ducim<us> eum ad Oniam; cum tali conditione. ut om<n>i tempore usq<ue> in
p<er>petuum in Oniensi uilla coadunetur; & ibi semp<er> p<er>maneat. Et
p<ro>mittim<us> om<ne>s unanimes {4} in uerbo u<er>itatis. quod neq<ue> p<er> nos
neq<ue> p<er> subpositas p<er>sonas. neq<ue> p<er> consilium n<ost>r<u>m de Oniensi
uilla p<re>dictum mercatum auferatur. Et si forte quod absit d<omi>n<u>s n<oste>r rex.
uel {5} p<ri>ncipes t<er>re de Oniensi uilla illud mercatum sup<ra> memoratu<m>
abstrahere uoluerint; consimili modo om<ne>s fidelit<er> p<ro>mittim<us>. ut consilium &
auxilium uob<is> dem<us>. & {6} om<n>ib<us> modis fideliter laborem<us>. ut non de
Oniensi uilla abstrahatur. Et si abstractum inde fuerit. non deficiam<us> simul uob<is>cum
querimoniam facere. ut uob<is> & i<n> Oniensi {7} uilla restituatur. Ego siquidem
do<m>nus D<omi>nicus abbas. & nos conuentus s<an>c<t>i Saluatoris onie; recipim<us> a
uob<is> concilio de Onia Centu<m>. & .Lxxa. morab<etinos>. in roboratione &
con{8}firmatione; p<ro> sup<ra>sc<ri>pto mercato quod uob<is> damus. Facta caRta. eRa
.Ma. CCa. La. iija. Regnante rege Henrico in Toleto. & extrematura. & in tota castella. Comes
221
aluar<us>. {9} alferiz regis. & d<omi>nante borouiam. Lup<us> didaci tenente castellam
uetulam. Gundissalu<us> rudericj maiordom<us> regis. Ordoni<us> martinj existente
merino regis. {10} Ego D<omi>nicus d<e>i gr<ati>a Oniensis abbas. hanc cartam [tachado:
q<ua>m carta<m>] q<ua>m fieri iussi; roboro & confirmo. Martin<us> p<ri>or s<an>c<t>i
thuribij. <con>firmat. Aldefons<us> p<ri>or sacrista. <con>f<irmat>. Garsias p<ri>or clau{11}stralis. <con>f<irmat>. D<omi>nicus camerari<us>. <con>f<irmat>. Petr<us> de
fermosella helemosinari<us>. <con>f<irmat>. Petr<us> de barzina maiordom<us>.
<con>f<irmat>. Petr<us> martini de torres. <con>f<irmat>. Gundissalu<us> de cerraton.
<con>f<irmat>. Garsias rud<er>icj. <con>f<irmat>. {12} Martin<us> de spinosa.
<con>f<irmat>. Joh<anne>s de busto. <con>f<irmat>. Joh<anne>s cellerari<us> maior.
<con>f<irmat>. Conuent<us> Oniensis eccl<esi>e. <con>f<irmat>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit cunctis ac manifestum quod ego Dominicus, Dei gratia
oniensis ecclesie abbas, et nos conventus eiusdem ecclesie damus et concedimus vobis,
concilio {2} de Onia, nostrum mercatum quod fuit in Cornudela et de oniensi villa, per
iniuriam et contra voluntatem omnium nostrorum sublatum fuit, et nunc cum auctoritate
domini nostri {3} regis Henrici, ducimus eum ad Oniam cum tali conditione ut omni
tempore usque in perpetuum in oniensi villa coadunetur et ibi semper permaneat. Et
promittimus omnes unanimes {4} in verbo veritatis quod neque per nos, neque per
subpositas personas neque per consilium nostrum de oniensi villa, predictum mercatum
auferatur. Et si forte quod absit dominus noster rex vel {5} principes terre de oniensi villa
illud mercatum supra memoratum abstraere voluerint, consimili modo omnes fideliter
promittimus ut consilium et auxilium vobis demus et proposse nostro {6} omnibus modis
fideliter laboremus, ut non de oniensi villa abstraatur. Et si abstractum inde fuerit, non
deficiamus simul vobiscum querimoniam facere ut vobis et in oniensi {7} villa restituatur.
Ego siquidem domnus Dominicus abbas et nos conventus Sancti Salvatoris Onie recipimus
a vobis, concilio de Onia, centum et LXXª morabetinos in roboratione et con{8}firmatione
pro suprascripto mercato quod vobis damus. Facta carta era MªCCªLªIIIª. Regnante rege
Henrico in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Comes Alvarus {9} alferiz regis et
dominante Boroviam; Lupus Didaci tenente Castellam Vetulam; Gundissalvus Ruderici
maiordomus regis; Ordonius Martini existente merino regis. {10} Ego Dominicus, Dei
gratia oniensis abbas, hanc cartam quam fieri iussi roboro et confirmo; Martinus prior
Sancti Turibii confirmat; Aldefonsus prior sacrista confirmat; Garsías prior clau{11}stralis
confirmat; Dominicus, camerarius confirmat; Petrus de Fermosella helemosinarius
confirmat; Petrus de Barzina maiordomus confirmat; Petrus Martini de Torres confirmat;
Gundissalvus de Cerratón confirmat; Garsías Ruderici confirmat; {12} Martinus de
Espinosa confirmat; Iohannes de Busto confirmat; Iohannes cellerarius maior confirmat;
conventus oniensis ecclesie confirmat.
CORHEN0119
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 6
1215 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Domingo intercambian ciertas
tierras con Juan de Tobes. Quirógrafo.
Petrus Giraldi (scripsit)
Pergamino, 173x230 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
222
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>ine. Ego D<omi>nic<us> d<e>i gr<ati>a Oniensis eccl<esi>e abbas. &
om<n>is eiusdem loci {2} conuent<us>; facim<us> concambium uob<is>cum joh<an> de
toues. ad comodu<m> & utilitatem {3} monasterij n<ost>ri. Vos siquidem datis nob<is>
illam u<est>ram t<er>ram q<ua>m habetis in riodeuena {4} in concambium. iuxta illas
n<ost>ras sernas que dicu<n>t de saleras; Et nos dam<us> uob<is> in con-{5}cambium
p<ro> predicta t<er>ra; illa n<ost>ra t<er>ra q<ua>m habem<us> in q<ui>ntana palla. iuxta
illud {6} molino q<uo>d uocat<ur> de auocazme. Ex una [interlineado: parte] e<st> t<er>ra
filijs de don Sebastian. & ex alia parte; {7} e<st> t<er>ra de do<m>no D<omi>nico
pr<es>b<ite>ro. & ex alia parte. t<er>ra filijs d<omi>nico nieto de olmos. Predicta<m> {8}
u<ero> t<er>ra<m> dam<us> uob<is> in concambiu<m>. ut uos & filij u<est>ri. & filij
filior<um> u<est>ror<um>. & o<mn>is post<er>itas {9} u<est>ra. iure hereditario in
p<er>petuu<m> possideatis. Facta caRta. eRa .Ma. CCa. La. iija; {10} Regnante rege Henrico
in toleto. & extrematura. & in tota castella. Comes aluar<us> {11} d<omi>nante
borouia<m>. Lup<us> didaci. tene<n>te castella<m> uetula<m>. Ordoni<us> martinj.
existente merino regis. {12} Ego D<omi>nic<us> Oniensis eccl<es>ie abbas. hanc carta<m>
q<ua>m fieri iussi; roboro & <con>firmo. Garsias p<ri>or claustralis {13} <con>firmat.
D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>. Petr<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>.
Petr<us> maiordom<us>. <con>f<irmat>. Gundissalu<us> de cerraton. <con>f<irmat>. {14}
Jacob<us> capellan<us>. <con>f<irmat>. Joh<anne>s cellerari<us> maior. <con>f<irmat>.
Conuent<us> oniensis. <con>f<irmat>. Hui<us> rei su<n>t testes. De q<ui>ntana {15} palla;
Joh<an> mannero. D<omi>nico Sebastian. Martin de uentosa. Mames. Florent. Petr<us>
giraldi Sc<ri>psit. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Ego Dominicus, Dei gratia oniensis ecclesie abbas, et omnis eiusdem
loci {2} conventus facimus concambium vobiscum Joán de Toves ad comodum et
utilitatem {3} monasterii nostri. Vos siquidem datis nobis illam vestram terram quam
habetis in Río de Vena, {4} in concambium iuxta illas nostras sernas que dicunt de Saleras,
223
et nos damus vobis in con{5}cambium pro predicta terra illa nostra terra quam habemus in
Quintana Palla, iuxta illud {6} molino quod vocatur de Avocazme: ex una parte est terra
filiis de don Sebastián, et ex alia parte est terra de domno Dominico presbitero et ex alia
parte terra filiis Dominico, nieto de Olmos. Predictam {8} vero terram damus vobis in
concambium ut vos, et filii vestri, et filii filiorum vestrorum et omnis posteritas {9} vestra
iure hereditario in perpetuum possideatis. Facta carta era MªCCªLªIIIª. {10} Regnante rege
Henrico in Toleto, et Extrematura et in tota Castella. Comes Alvarus {11} dominante
Boroviam. Lupus Didaci tenente Castellam Vetulam. Ordonius Martini existente merino
regis. {12} Ego Dominicus, oniensis ecclesie abbas, hanc cartam quam fieri iussi roboro et
confirmo. Garsías prior claustralis {13} confirmat; Dominicus camerarius confirmat; Petrus
helemosinarius confirmat; Petrus, maiordomus confirmat; Gundissalvus de Cerratón
confirmat; {14} Iacobus capellanus, confirmat; Iohannes cellerarius maior confirmat;
conventus oniensis confirmat. Huius rei sunt testes, de Quintana {15} Palla: Joán Mañero;
Domínico Sebastián; Martín de Ventosa; Mamés; Florent. Petrus Giraldi scripsit.
CORHEN0120
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 10
1217 noviembre 13 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Convenio. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro devuelven a Martín de
Vescolides y a su mujer Elvira el derecho sobre un solar en Tartalés de Cilla. Quirógrafo.
Pergamino, 205x334 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Presentib<us> & futuris sit notum; quod ego Petr<us> d<e>i
gr<ati>a Oniensis eccl<esi>e abbas. & nos conuent<us> {2} s<an>c<t>i Saluatoris
considerantes atq<ue> manifeste conspicientes utilitate<m> n<ost>ri monasterij relaxando
remittim<us> illud ius {3} atq<ue> illud forum antiquum q<uo>d tenebatur facere illud
solar q<uo>d fuit ioh<ann>is martinj in Cella de Terteles. in quo {4} uos do<m>n<us>
Martin<us> de uescolides. & uxor [tachado: dom] u<est>ra domna Eluira co<m>moratis. Et
om<ne>s unanimes concedendo dam<us> {5} uob<is> & om<n>ib<us> successorib<us>
u<est>ris tale uidelicet forum ut annuatim p<er> festum beati Michaelis detis duos solidos
{6} d<omi>no de Terteles. q<ui> insimul moraturi fueritis. in sup<ra>dicto solare. & n<on>
faciatis nec uos nec successores u<est>ri aliud for<um>. {7} & no<n> uadatis ad sernam. nec
pectetis aliud aliq<ui>d sic<ut> cet<er>i uicinj u<est>ri. n<isi> tantu<m> illos duos solidos.
q<ua>mdiu illud solár {8} indiuisum p<er>manserit. Et si forte filij. u<e>l nepti u<est>ri
u<e>l trasnepti aut alij successores u<est>ri infra p<re>dictu<m> solare<m> diuisiones {9} &
fumos fecerint; p<ro> unaquaq<ue> diuisione q<ua>m affumauerint; duos solidos
224
p<er>soluant. & usq<ue> in p<er>petuu<m> nullu<m> alium forum ut {10} sup<ra>dictum
e<st> sic<ut> cet<er>i uicini u<est>ri u<e>l alio modo faciatis excepta pecta regis.
Profitem<ur> siquidem quod rece[doblez]im<us> uiginti Mo-{11}rabetinos a uob<is>
do<m>no Martino de uescolides & ab uxore u<est>ra domna Eluira p<ro> sup<ra>dicto
foro quod uob<is> & o[doblez]ib<us> successorib<us> {12} u<est>ris u<e>l alijs q<ui> in
sup<ra>dicto solare com<m>orando habitauerint. dando concedim<us>. Et illos
Morabetinos quos a [doblez]ob<is> accepimus. {13} dedim<us> eos ianitorib<us> &
officialib<us> d<omi>nj n<ost>ri regis Fredinandi. Facta caRta. eRa .Ma. CCa. La. Va. Noto
die jd[doblez] Nouembris. {14} Regnante rege Fredinando in Toleto. & extrematura. & in
tota castella. {15} Ego Petrus Oniensis abbas. hanc carta<m> q<ua>m fieri iussi; roboro &
confirmo. Garsias p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>. Joh[doblez]s de terteles.
<con>f<irmat>. {16} Do<m>n<us> Martin<us> de barrio. <con>f<irmat>. Joh<anne>s de
alcocero. <con>f<irmat>. Martin<us> martinj de zonneda. <con>f<irmat>. Joh<anne>s
cellerarici<us> maior. <con>f<irmat>. Con[doblez]<us> Oniensis. <con>f<irmat>. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Presentibus et futuris sit notum quod ego Petrus, Dei gratia oniensis
ecclesie abbas, et nos conventus {2} Sancti Salvatoris, considerantes atque manifeste
conspicientes, utilitatem nostri monasterii relaxando, remittimus illud ius {3} atque illud
forum antiquum quod tenebatur facere illud solar quod fuit Iohannis Martini in Cella de
Tertelés, in quo {4} vos domnus Martinus de Vescolides et uxor vestra domna Elvira
commoratis. Et omnes unanimes concedendo damus {5} vobis et omnibus successoribus
vestris tale videlicet forum ut annuatim, per festum beati Micaelis, detis duos solidos {6}
domino de Tertelés qui insimul moraturi fueritis in supradicto solare, et non faciatis nec
vos nec successores vestri aliud forum, {7} et non vadatis ad sernam nec pectetis aliud
aliquid sicut ceteri vicini vestri nisi tantum illos duos solidos quamdiu illud solar {8}
indivisum permanserit. Et si forte filii, vel nepti vestri, vel trasnepti aut alii successores
vestri infra predictum solarem divisiones {9} et fumos fecerint, pro unaquaque divisione
quam affumaverint duos solidos persolvant et usque in perpetuum nullum alium forum
ut {10} supradictum est, sicut ceteri vicini vestri vel alio modo faciatis, excepta pecta regis.
Profitemur siquidem quod rece<p>imus viginti mo{11}rabetinos a vobis, domno Martino
de Vescolides et ab uxore vestra domna Elvira, pro supradicto foro quod vobis, et
o<mn>ibus successoribus {12} vestris vel aliis qui in supradicto solare commorando
habitaverint dando concedimus. Et illos morabetinos quos a <v>obis accepimus, {13}
dedimus eos ianitoribus et officialibus domini nostri regis Fredinandi. Facta carta era
MªCCªLªVª, noto die id<us> novembris. {14} Regnante rege Fredinando in Toleto, et
Extrematura et in tota Castella. {15} Ego Petrus oniensis abbas hanc cartam quam fieri iussi
roboro et confirmo. Garsías prior claustralis confirmat; Ioh<anne>s de Tertelés confirmat;
{16} domnus Martinus de Barrio confirmat; Iohannes de Alcocero confirmat; Martinus
Martini de Zoñeda confirmat; Iohannes celleraricius maior confirmat; con<vent>us
oniensis confirmat.
CORHEN0121
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 16
1218 mayo 2 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Convenio. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro renuncian a sus derechos
hereditarios a favor de los clérigos que habitan en las villas de su dominio. Quirógrafo.
Pergamino, 150x220 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
225
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i nomine. Notum sit ac manifestum. quod ego Petrus d<e>i gr<ati>a
Oniensis abbas. & nos conuentus s<an>c<t>i Saluatoris diuino intuito relaxando
dimittim<us> uob<is> om<n>ib<us> clericis qui estis com<m>orantes {2} sub d<omi>nio
monasterij s<an>c<t>i Saluatoris Onie. in uillis in quibus nos tercias decimarum integre
accipimus mannerias; tali modo. quod clericus qui obierit in illis uillis. plenam {3} habeat
auctoritatem disponendi & testamentum faciendi de omnibus bonis suis. & libere atq<ue>
quiete & sine diminutione aliqua relinquat om<n>ia bona sua cuicumq<ue> uoluerit; & det
{4} quinq<ue> solidos pro manneria. Et si forte intestatus diem extremum concluserit; nati
eius si quos habuerit. habeant iure hereditario om<n>ia bona illius. & supradicto modo
dent q<ui>nq<ue> solidos {5} monete regis abb<at>i Onie p<ro> manneria. Item
concedimus. quod non eatis de cetero ad sernam. idest ad laborem seruilem faciendum
nec uos. nec successores u<est>ri. sicut ceteri collacij n<ost>ri uadunt. {6} Preterea nos
o<mne>s clerici & laici qui sumus co<m>morantes in omnib<us> uillis in quib<us> uos
d<omi>n<u>s n<oste>r abbas Oniensis tercias decimarum recipitis. concedimus in
p<er>petuum singulos excusatos in una quaq<ue> {7} eccl<esi>a parrochiali ad opus
fabrice monasterij. sicut antecessores atq<ue> attaui n<ost>ri diuino amore Oniensi
monasterio offerentes deuote obtulerunt. & p<ro> p<re>dicta lib<er>tate nob<is> concessa
concesserunt. Tali {8} siquidem modo quod ille colonus qui magis locuplex in illis uillis
atq<ue> copiosus extiterit; deferat om<ne>s decimas om<n>ium fructuum cum alijs uicinis
ad eccl<esi>am parrochialem. Alius siquidem {9} colonus qui sec<un>d<u>s in diuitijs post
illum in illis uillis co<m>morauerit; det fideliter om<ne>s decimas Oniensi abb<at>i
usq<ue> in p<er>petuum. Quicumq<ue> enim contra scripturam istam uenire
p<re>sumpserit; {10} totum comodum quod p<er> istud instrum<en>tum hab<er>e
uoluerit p<er>dat & alteri parti Centum morabetinos p<er>soluat. Facta CaRta ERA .Ma.
CCa. La. vj. Noto die .iijo. idus septembris; {11} Regnante rege Fredinando in Toleto &
extrematura & in tota castella. Lupus didaci d<omi>nante borouiam. & castellam uetulam.
Gundissaluo petri de Arnellas. existente merino regis. {12} Ego Petrus Oniensis abbas.
hanc carta<m> roboro & confirmo. Garsias p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>.
Gundissalu<us> de alcocero. <con>f<irmat>. Petrus martinj de torres. <con>f<irmat>.
226
Joh<anne>s calataiubensis. <con>f<irmat>. Garcia Roiz. <con>f<irmat>. Fredinand<us> de
{13} pancorbo. <con>f<irmat>. Do<m>pnus Martin<us> de spinosa. <con>f<irmat>.
Joh<anne>s de terteles. <con>f<irmat>. Petrus munionj refectorari<us>. <con>f<irmat>.
Petrus cellerari<us> maior. <con>f<irmat>. Conuent<us> Onien<si>. <con>f<irmat>. {14} Jsti
sunt testes & confirmatores pacti. De pino; Martin<us> pr<es>b<ite>r. Joh<anne>s
pr<es>b<ite>r. Benedict<us> pr<es>b<ite>r. Petr<us> ioh<anni>s laic<us>. & Petr<us>
pet<ri>. & Gonzaluo adalil. ¶ De cornudela; Petr<us> pr<es>b<ite>r. Didac<us> laicus. &
Ferrand<us>. & Ruderic<us>. {15} ¶ De sotolongo; Petr<us> pr<es>b<ite>r. Martin<us>
pr<es>b<ite>r. Martin<us> ioh<ann>i laic<us>. & D<omi>nic<us>. ¶ De p<er>negas;
D<omi>nic<us> pr<es>b<ite>r. & Joh<anne>s pr<es>b<ite>r. ¶ de terminon; Joh<anne>s
pr<es>b<ite>r. ¶ De penchias. Martin<us> aluari pr<es>b<ite>r. Martin<us> d<omi>nicj
laicus. {16} & Joh<anne>s d<omi>nicj. & Petr<us> d<omi>nicj. ¶ De cereseda; Joh<anne>s
pr<es>b<ite>r. & Martin<us> pr<es>b<ite>r. Om<ne>s isti p<re>dicti uice om<n>ium
clericor<um> & laicor<um> obligant se & successores suos ad conseruandu<m> pactum
isti<us> priuilegij.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit ac manifestum quod ego Petrus, Dei gratia oniensis abbas, et
nos conventus Sancti Salvatoris, divino intuito relaxando, dimittimus vobis omnibus
clericis qui estis commorantes {2} sub dominio monasterii Sancti Salvatoris Onie, in villis
in quibus nos tercias decimarum integre accipimus mañerías, tali modo quod clericus qui
obierit in illis villis plenam {3} habeat auctoritatem disponendi et testamentum faciendi de
omnibus bonis suis, et libere, atque quiete et sine diminutione aliqua relinquat omnia bona
sua cuicumque voluerit, et det {4} quinque solidos pro mañería. Et si forte intestatus diem
extremum concluserit, nati eius si quos habuerit, habeant iure hereditario omnia bona
illius, et supradicto modo dent quinque solidos {5} monete regis abbati Onie pro mañería.
Item concedimus quod non eatis de cetero ad sernam, id est, ad laborem servilem
faciendum, nec vos nec successores vestri sicut ceteri collacii nostri vadunt. {6} Preterea
nos omnes, clerici et laici, qui sumus commorantes in omnibus villis in quibus vos,
dominus noster abbas oniensis, tercias decimarum recipitis, concedimus in perpetuum
singulos excusatos in unaquaque {7} ecclesia parrochiali ad opus fabrice monasterii, sicut
antecessores atque attavi nostri divino amore oniensi monasterio offerentes devote
obtulerunt, et pro predicta libertate nobis concessa concesserunt. Tali {8} siquidem modo
quod ille colonus qui magis locuplex in illis villis atque copiosus extiterit, deferat omnes
decimas omnium fructuum cum aliis vicinis ad ecclesiam parrochialem. Alius siquidem {9}
colonus qui secundus in divitiis post illum in illis villis commorauerit, det fideliter omnes
decimas oniensi abbati usque in perpetuum. Quicumque enim contra scripturam istam
venire presumpserit, {10} totum comodum quod per istud instrumentum habere voluerit
perdat et alteri parti centum morabetinos persolvat. Facta carta era MªCCªLªVIª, noto die
III idus septembris. {11} Regnante rege Fredinando in Toleto, et Extrematura et in tota
Castella. Lupus Didaci dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Gundissalvo Petri de
Arnellas existente merino regis. {12} Ego Petrus, oniensis abbas, hanc cartam roboro et
227
confirmo. Garsías prior claustralis confirmat; Gundissalvus de Alcocero confirmat; Petrus
Martini de Torres confirmat; Iohannes Calataiubensis confirmat; García Roíz confirmat;
Fredinandus de {13} Pancorbo confirmat; dompnus Martinus de Espinosa confirmat;
Iohannes de Tertelés confirmat; Petrus Munioni refectorarius confirmat; Petrus cellerarius
maior confirmat; conventus oniensi confirmat. {14} Isti sunt testes et confirmatores pacti,
de Pino: Martinus presbiter; Iohannes presbiter; Benedictus presbiter; Petrus Iohannis
laicus; et Petrus Petri; et Gonzalvo Adalil. De Cornudella: Petrus presbiter; Didacus laicus;
et Ferrandus; et Rudericus. {15} De Sotolongo: Petrus presbiter; Martinus presbiter;
Martinus Iohanni laicus; et Dominicus. De Pérnegas: Dominicus presbiter; et Iohannes
presbiter. De Terminón: Iohannes presbiter. De Penchias: Martinus Alvari presbiter;
Martinus Dominici laicus; {16} et Iohannes Dominici; et Petrus Dominici. De Cereseda:
Iohannes presbiter; et Martinus presbiter. Omnes isti predicti, vice omnium clericorum et
laicorum, obligant se et successores suos ad conservandum pactum istius privilegii.
CORHEN0122
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 17
1218 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Copia autorizada de mediados del s. XIII de CORHEN0121. Convenio. El convento de San
Salvador de Oña y su abad Pedro renuncian a sus derechos hereditarios a favor de los
clérigos que habitan en las villas de su dominio. Quirógrafo.
Pergamino, 185x142 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i no<m>i<n>e. Notu<m> sit ac manifestu<m>. q<uo>d ego petr<us> d<e>i
gr<ati>a onien<sis> abbas. & nos <con>uent<us> s<an>c<t>i saluatoris. {2} diuino i<n>tuito
relaxa<n>do dimittim<us> uob<is> om<n>ib<us> cl<er>icis q<ui> estis co<m>mora<n>tes
sub d<omi>nio monast<er>ij s<an>c<t>i salua-{3}toris onie. i<n> uillis i<n> quib<us> nos
t<er>cias decimaru<m> i<n>tegre accipim<us> man<n>erias. tali m<odo>. q<uo>d
cl<er>icus qui obierit {4} i<n> illis uillis. plena<m> habeat auctoritate<m> dispone<n>di. &
testam<en>tu<m> faciendi de om<n>ib<us> bonis suis. & lib<er>e {5} atq<ue> quiete & sine
diminutio<n>e aliq<ua> relinq<ua>t om<n>ia bona sua cuicu<m>q<ue> uolu<er>it; & det
.v. solidos {6} pro man<n>eria. Et si forte intestat<us> diem extremu<m> <con>cluserit; nati
ei<us> si quos habu<er>it. habea<n>t iure {7} h<er>editario om<n>ia bona illi<us>. &
supradicto m<odo> dent .v. solidos monete regis Abb<at>i onie p<ro> man<n>eria. {8}
Jte<m> <con>cedim<us>. q<uo>d no<n> eatis de cetero ad serna<m>. idest ad lobore<m>
seruile<m> faciendu<m>. nec uos. nec suc{9}cessores u<est>ri. sic<ut> cet<er>i collacij
n<ost>ri uadunt. Pret<er>ea nos o<mne>s cl<er>ici & layci qui sum<us> co<m>mora<n>tes
228
{10} in om<n>ib<us> uillis. in quib<us> uos d<omi>n<u>s n<oste>r Abbas Oniensis
t<er>cias decimaru<m> recipitis. <con>cedim<us> {11} in p<er>petuu<m> singulos
excusatos in unaquaq<ue> eccl<es>ia parrochiali ad opus fabrice monas-{12}terij. sic<ut>
antecessores atq<ue> atauj n<ost>ri diuino amore Oniensi monast<er>io offerentes de{13}uote obtuleru<n>t. & p<ro> p<re>dicta lib<er>tate n<o>b<is> <con>cessa
<con>cesseru<n>t. Tali siq<ui>dem modo q<uo>d ille {14} colon<us> q<ui> magis locuplex
in illis uillis atq<ue> copios<us> extit<er>it; deferat o<mne>s decimas omniu<m> {15}
fructuu<m> cu<m> alijs uicinis ad eccl<es>iam parrochialem. Ali<us> siq<ui>dem
colon<us> qui se<cun>d<u>s in {16} diuicijs post illu<m> in illis uillas com<m>orau<er>it;
det fidelit<er> om<ne>s decimas Oniensi abb<at>i {17} usq<ue> in p<er>petuu<m>.
Quicu<m>q<ue> eni<m> <con>t<ra> sc<ri>ptura<m> ista<m> uenire p<re>su<m>pserit;
totu<m> comodu<m> q<uo>d p<er> istud instrum<en>tu<m> {18} hab<er>e uolu<er>it;
p<er>dat. & alt<er>i parti .c. Mor<a>b<etin>os. p<er>soluat. Facta carta. ERa. Ma. CCa. La.
vja. Noto die .iijo. [raspado]. {19} id<us> septe<m>bris. Regnante rege Fredina<n>do. in
Toleto. & extrematura. & in tota castella. Lup<us> didaci {20} d<omi>nante borouia<m>. &
castella<m> uetula<m>. Gundissaluo pet<ri> de arniellas; existente merino regis. Ego
Petr<us> {21} onien<sis> abbas; ha<n>c carta<m> roboro & <con>firmo. Garsias p<ri>or
claustralis. <con>f<irmat>. Gundissalu<us> de alcocero. <con>f<irmat>. {22} Petr<us>
martini de torres. <con>f<irmat>. Joh<anne>s calataiubensis. <con>f<irmat>. Garcias royz.
<con>f<irmat>. Fredina<n>d<us> de pancorbo <con>f<irmat>. Do<m>pn<us> {23}
martin<us> de spinosa <con>f<irmat>. Joh<anne>s de terteles. <con>f<irmat>. Petr<us>
munioni. [raspado: <con>f<irmat>.] refectorari<us>. <con>f<irmat>. Petr<us> cellerari<us>
major. {24} <con>f<irmat>. Conuent<us> Onien<sis>. <con>f<irmat>. Jsti su<n>t testes &
<con>firmatores pacti. De pino; Martin<us> presbit<er>. Joh<anne>s p<re>sbiter. {25}
B<e>n<e>dict<us> pr<es>b<ite>r. Petr<us> ioh<anni>s layc<us>. & Petr<us> pet<ri>. &
Gonçaluo adalil. De cornudiella; Petr<us> pr<es>b<ite>r. Didac<us> {26} layc<us>. &
Ferrand<us>. & Rud<er>ic<us>. De sotolongo; Petr<us> pr<es>b<ite>r. Martin<us>
pr<es>b<ite>r. Martin<us> ioh<ann>i layc<us>. & D<omi>nic<us>. {27} De p<er>negas.
D<omi>nic<us> pr<es>b<ite>r. & Joh<anne>s pr<es>b<ite>r. De t<er>minon. Joh<anne>s
pr<es>b<ite>r. De penchias. Martin<us> aluari. pr<es>b<ite>r. {28} Martin<us> d<omi>nici
layc<us>. & Joh<anne>s d<omi>nici. & Petr<us> d<omi>nici. De cereseda; Joh<anne>s
pr<es>b<ite>r. & Martin<us> pr<es>b<ite>r. {29} Om<ne>s isti p<re>dicti uice om<n>iu<m>
cl<er>icor<um>. & laycor<um>. obligant se. & successores suos. ad <con>serua<n>dum {30}
pactum isti<us> p<ri>uilegij.
[sello]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit ac manifestum quod ego Petrus, Dei gratia oniensis abbas, et
nos conventus Sancti Salvatoris, {2} divino intuito relaxando, dimittimus vobis, omnibus
clericis qui estis commorantes sub dominio monasterii Sancti Salva{3}toris Onie, in villis in
quibus nos tercias decimarum integre accipimus mañerías, tali modo quod clericus qui
obierit {4} in illis villis plenam habeat auctoritatem disponendi et testamentum faciendi de
229
omnibus bonis suis, et libere, {5} atque quiete et sine diminutione aliqua relinquat omnia
bona sua cuicumque voluerit, et det V solidos {6} pro mañería. Et si forte intestatus diem
extremum concluserit, nati eius si quos habuerit, habeant iure {7} hereditario omnia bona
illius, et supradicto modo dent V solidos monete regis abbati Onie pro mañería. {8} Item
concedimus quod non eatis de cetero ad sernam, id est, ad l<a>borem servilem faciendum,
nec vos nec suc{9}cessores vestri sicut ceteri collacii nostri vadunt. Preterea nos omnes,
clerici et laici, qui sumus commorantes {10} in omnibus villis in quibus vos, dominus
noster abbas oniensis, tercias decimarum recipitis, concedimus {11} in perpetuum singulos
excusatos in unaquaque ecclesia parrochiali ad opus fabrice monas{12}terii, sicut
antecessores atque atavi nostri divino amore oniensi monasterio offerentes de{13}vote
obtulerunt, et pro predicta libertate nobis concessa concesserunt. Tali siquidem modo
quod ille {14} colonus qui magis locuplex in illis villis atque copiosus extiterit, deferat
omnes decimas omnium {15} fructuum cum aliis vicinis ad ecclesiam parrochialem. Alius
siquidem colonus qui secundus in {16} diviciis post illum in illis villas commoraverit, det
fideliter omnes decimas oniensi abbati {17} usque in perpetuum. Quicumque enim contra
scripturam istam uenire presumpserit, totum comodum quod per istud instrumentum {18}
habere voluerit perdat et alteri parti C morabetinos persolvat. Facta carta era MªCCªLªVIª,
noto die III {19} idus septembris. Regnante rege Fredinando in Toleto, et Extrematura et in
tota Castella. Lupus Didaci {20} dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Gundissalvo
Petri de Arniellas existente merino regis. Ego Petrus, {21} oniensis abbas, hanc cartam
roboro et confirmo. Garsías prior claustralis confirmat; Gundisalvus de Alcocero
confirmat; {22} Petrus Martini de Torres confirmat; Iohannes Calataiubensis confirmat;
Garcías Roíz confirmat; Fredinandus de Pancorbo confirmat; dompnus {23} Martinus de
Espinosa confirmat; Iohannes de Tertelés confirmat; Petrus Munioni refectorarius
confirmat; Petrus cellerarius mayor {24} confirmat; conventus oniensis confirmat. Isti sunt
testes et confirmatores pacti, de Pino: Martinus presbiter; Iohannes presbiter; {25}
Benedictus presbiter; Petrus Iohannis laicus et Petrus Petri et Gonçalvo Adalil. De
Cornudiella: Petrus presbiter; Didacus {26} laicus; et Ferrandus; et Rudericus. De
Sotolongo: Petrus presbiter; Martinus presbiter; Martinus Iohanni laicus, et Dominicus.
{27} De Pérnegas: Dominicus presbiter et Iohannes presbiter. De Terminón: Iohannes
presbiter. De Penchias: Martinus Alvari presbiter; {28} Martinus Dominici laicus, et
Iohannes Dominici et Petrus Dominici. De Cereseda: Iohannes presbiter et Martinus
presbiter. {29} Omnes isti predicti, vice omnium clericorum et laicorum, obligant se et
successores suos ad conservandum {30} pactum istius privilegii.
CORHEN0123
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 18
1218 octubre 14 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Fuero. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro otorgan fuero a los habitantes
de Cereceda. Quirógrafo.
Pergamino, 200x290 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
230
{1} Noscant p<re>sentes & post<er>i q<uo>d Ego Petr<us> d<e>i gR<ati>a honiensis abbas.
& nos conuent<us> S<an>c<t>i saluatoris om<ne>s unanimes concedim<us>. atq<ue>
conce-{2}dendo dam<us> uob<is> foru<m> hominib<us> de cereseda. qui nunc ibi
habitatis. & usq<ue> in p<er>petuu<m> in p<re>dicta uilla co<m>moraturi uel habitaturi
eru<n>t. {3} q<uo>d nec uos nec etiam post<er>i u<est>ri detis p<ro> manneria. nisi
tantu<m> q<ui>nq<ue> solidos tan cl<er>icj q<ua>m laicj. Clerici uero q<ui> filios
habuerint; filij dent {4} quinq<ue> solidos clauic<u>lario maiorj. & habea<n>t om<n>ia
bona ill<us>. Si u<ero> filios no<n> habuerint; dent cuicu<m>q<ue> uoluerint bona sua. Sj
intestati {5} decesserint; p<ro>pinquiores habeant bona cl<er>icorum. Et dam<us>
cl<er>icis aliam libertate<m>; q<uo>d no<n> uadant ad sernam. Et nos om<ne>s tam clerici
{6} q<ua>m laici qui sum<us> habitatores atq<ue> co<m>morantes in uilla que dicitur
cereseda. uotum atq<ue> p<ro>missum facim<us> d<e>o & abb<at>i atq<ue> conuentuj {7}
s<an>c<t>i Saluatoris q<uo>d usq<ue> in p<er>petuum honiensis eccl<es>ia habeat
unu<m> escusatum in uilla n<ost>ra ad opus fabrice altarium. cum tali condj-{8}cione
aiecta q<uo>d ille qui magis locuplex fuerit atq<ue> copiosus deferat decimas &
p<ri>micias ad eccl<es>iam b<ea>ti Martinj. Qui secund<us> fue-{9}rit post eum in diuicijs;
det decimas fidelit<er> atq<ue> p<ri>micias monast<er>io s<an>c<t>i Saluatoris usq<ue> in
p<er>petuum. Jn hoc siquide<m> comp<ro>mmisso ob-{10}ligam<us> nos atq<ue>
successores n<ost>ros. q<ua>mdiu p<re>dicta uilla p<o>p<u>lata fuerit. Siquis uero in
aliquo contra sc<ri>ptura<m> ista<m> uenire temptau<er>it {11} alteri parti; centum
Morabetinos p<er>soluat. Facta carta sub era .Ma. cca. La. vja. Noto dje .ijo. idvs Octobris.
{12} Regnante rege Fredinando in toleto. & in estremadura. & burgos. & in tota castella.
Lup<us> didaci tenente borouia & castellam uetulam. {13} Gundisaluo roiz signifer regis.
Gundisal<us> pet<ri> de arniellas existente merino regis. Ego PetR<us> abbas hanc cartam
q<ua>m fieri iussi <con>firmo. {14} Aldefons<us> p<ri>or sacrista. <con>f<irmat>. Garsias
p<ri>or claustralis. <con>f<irmat>. D<omi>nic<us> camerari<us>. <con>f<irmat>.
Marin<us> helemosinari<us>. <con>f<irmat>. Martin<us> de espinosa. <con>f<irmat>.
Petro {15} munionj. <con>f<irmat>. Pet<ro> martini de torres. <con>f<irmat>. Joh<anne>s
de alquozero dispensator. <con>f<irmat>. Joh<anne>s de busto. <con>f<irmat>. Om<n>is
<con>uentus <con>f<irmat>. Petro ioh<ann>i cel<er>ari<us> maior. <con>f<irmat>.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Noscant presentes et posteri quod ego Petrus, Dei gratia honiensis abbas, et nos
conventus Sancti Salvatoris, omnes unanimes, concedimus atque conce{2}dendo damus
vobis forum hominibus de Cereseda qui nunc ibi habitatis, et usque in perpetuum in
231
predicta villa commoraturi vel habitaturi erunt, {3} quod nec vos nec etiam posteri vestri
detis pro mañería nisi tantum quinque solidos tan clerici quam laici. Clerici vero qui filios
habuerint, filii dent {4} quinque solidos claviculario maiori, et habeant omnia bona illus; si
vero filios non habuerint, dent cuicumque voluerint bona sua. Si intestati {5} decesserint,
propinquiores habeant bona clericorum. Et damus clericis aliam libertatem: quod non
vadant ad sernam. Et nos omnes, tam clerici {6} quam laici, qui sumus habitatores atque
commorantes in villa que dicitur Cereseda, votum atque promissum facimus Deo, et
abbati atque conventui {7} Sancti Salvatoris quod usque in perpetuum, honiensis ecclesia
habeat unum escusatum in villa nostra ad opus fabrice altarium, cum tali condi{8}cione
aiecta quod ille qui magis locuplex fuerit atque copiosus, deferat decimas et primicias ad
ecclesiam beati Martini; qui secundus fue{9}rit post eum in diviciis, det decimas fideliter
atque primicias monasterio Sancti Salvatoris usque in perpetuum. In hoc siquidem
compromisso ob{10}ligamus nos atque successores nostros quamdiu predicta villa
populata fuerit. Siquis vero in aliquo contra scripturam istam venire temptaverit, {11}
alteri parti centum morabetinos persolvat. Facta carta sub era MªCCªLªVIª, noto die IIº
idus octobris. {12} Regnante rege Fredinando in Toleto, et in Estremadura, et Burgos et in
tota Castella. Lupus Didaci tenente Borovia et Castellam Vetulam. {13} Gundisalvo Roíz
signifer regis. Gundisalus Petri de Arniellas existente merino regis. Ego Petrus abbas hanc
cartam quam fieri iussi confirmo. {14} Aldefonsus prior sacrista confirmat; Garsías prior
claustralis confirmat; Dominicus camerarius confirmat; Marinus helemosinarius confirmat;
Martinus de Espinosa confirmat; Petro {15} Munioni confirmat; Petro Martini de Torres
confirmat; Iohannes de Alcozero dispensator confirmat; Iohannes de Busto confirmat;
omnis conventus confirmat; Petro Iohanni cellerarius maior confirmat.
CORHEN0124
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 19
1218 abril 17 (s.l. [Tamayo, Burgos, España])
Pesquisa. El arcipreste de Frías y Gonzalo Muñoz, por mandado de Lope Díaz de Haro,
García Lope y Tello de Tamayo realizan inventario de las heredades en Tamayo y en
Sante. Quirógrafo.
Pergamino, 208x260 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit ac manifestu<m>. q<uo>d p<er>
mandatu<m> do<mi>ni Lupi didaci de faro. & p<er> mandatu<m> {2} Garsie lupi de
thamayo. & p<er> mandatu<m> de don tello de thamayo. fecer<it> pesquisa<m>
archipr<es>b<ite>r de frias. {3} & Gonzaluo munioz de fermosella. de om<n>ib<us>
232
hereditatib<us> quas intrauerat don Tello in thamayo. & in Sant. {4} Hac uidelicet ratione
dicendo. quod postquam fuerat curia facta in Nagera abbates s<an>c<t>i Saluatoris. & suj
{5} collacij comparauerant hereditates & solares de ho<min>ib<us> de bienfetria; in
Tamayo & in Sant. {6} Garcia lopez de Tamayo. & don Tello frat<er> suus mandauerunt
Pet<ro> pet<ri> de Tamayo q<ui> erat cauallero; {7} & filiodalgo. & Petro martinj suo
sobrino. & d<omi>nico steph<an>i de la fuent. & Joh<ann>i pet<ri> de Onja. ut dicerent {8}
tota<m> ueritate<m> de hoc quod uid<er>ant & audierant. Jsti sup<ra>scripti coniurati
dixerunt. quod totas heredita-{9}tes & solares & ferragines. in Sant. & in Tamayo. quas
intrauit don Tello post morte<m> regis {10} aldefonsi. anteq<ua>m fuisset curia facta in
Nagera; abbas s<an>c<t>i Saluatoris. & sui collacij tenebant & possidebant {11} iure
hereditario. cu<m> toto q<uo>d habebant. in p<re>dictis uillis. exceptos [interlineado: illos]
duos solares qui fuerunt adquisiti {12} post curia<m> factam in nagera. uidelicet el solár de
Martin chico. & illud solar de D<omi>nico Martinj de {13} la cuesta. quod uendidit Garsie
gundissaluj de Tamayo abb<at>j de Onia post curia<m>. Petr<us> Oniensis abbas
S<e>c<un>d<u>s. {14} & Garsie lupi de Tamayo. & don Tello frat<er> eius recep<er>unt
ista<m> pesquisam. & fuerunt paccati cora<m> istis testib<us>. {15} Lup<us> didaci de
faro. t<esti>s. Gundissalu<us> pet<ri> de arniellas merino regis. t<esti>s. Ferrant gonzaluez
de isla. t<esti>s. {16} Gonzaluo gonzaluez de q<ui>ntana ceth. t<esti>s. Don nun<n>o de
aguilár. t<esti>s. Sanci<us> sancij de uelascor. t<esti>s. Martin Alfonso {17} de arniellas.
t<esti>s. Ferrant pardo. t<esti>s. Petr<us> pet<ri> de tolmantos. t<esti>s. De frias; Joh<an>
de carrias. t<esti>s. Roic pedrez. t<esti>s. {18} D<omi>nico brun. t<esti>s. Garcia rebollo.
t<esti>s. Diego ochoua. t<esti>s. De burgos; Arnalt sorigon. t<estis>. Remont aleon. t<esti>s.
{19} Fagunt. t<esti>s. Ego don Tello. p<ro>pt<er> dampnu<m> & p<ro>pt<er> uiolentiam &
inuasione<m> q<ua>m ego feci & fr<atre>s m<e>i {20} in Sant & in Tamayo in solares. & in
hereditates. & in parrales; pecto unu<m> caballu<m> generosum {21} abb<at>j Onie. in loco
nominato. iuxta ponte<m> de thamayo. cora<m> sup<ra>sc<ri>ptis testib<us>. {22} Facta
caRta. eRa. Ma. CCa. Lvja. Noto die .iija. f<e>r<i>a. post festu<m> resurrectionis d<omi>nj.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine. Notum sit ac manifestum quod per mandatum domini Lupi Didaci de
Faro, et per mandatum {2} Garsie Lupi de Tamayo et per mandatum de don Tello de
Tamayo, fecerit pesquisam archipresbiter de Frías {3} et Gonzalvo Munioz de Fermosella
de omnibus hereditatibus quas intraverat don Tello in Tamayo et in Sant. {4} Hac videlicet
ratione dicendo quod postquam fuerat curia facta in Nágera, abbates Sancti Salvatoris et
sui {5} collacii comparaverant hereditates et solares de hominibus de bienfetría in Tamayo
et in Sant. {6} García López de Tamayo et don Tello, frater suus, mandaverunt Petro Petri
de Tamayo, qui erat cavallero {7} et filio d'algo, et Petro Martini suo sobrino, et Dominico
Stephani de la Fuent, et Johanni Petri de Onia ut dicerent {8} totam veritatem de hoc quod
viderant et audierant. Isti suprascripti coniurati dixerunt quod totas heredita{9}tes, et
solares et ferragines in Sant et in Tamayo, quas intravit don Tello post mortem regis {10}
Aldefonsi, antequam fuisset curia facta in Nágera abbas Sancti Salvatoris et sui collacii
tenebant et possidebant {11} iure hereditario cum toto quod habebant in predictis villis,
233
exceptos illos duos solares qui fuerunt adquisiti {12} post curiam factam in Nágera,
videlicet, el solar de Martín Chico et illud solar de Domínico Martini de {13} la Cuesta,
quod vendidit Garsie Gundissalvi de Tamayo abbati de Onia post curiam. Petrus, oniensis
abbas secundus, {14} et Garsie Lupi de Tamayo et don Tello, frater eius, receperunt istam
pesquisam et fuerunt paccati coram istis testibus: {15} Lupus Didaci de Faro testis;
Gundissalvus Petri de Arniellas merino regis testis; Ferrant Gonzálvez de Isla testis; {16}
Gonzalvo Gonzálvez de Quintana Ceth testis; don Nuño de Aguilar testis; Sancius Sancii
de Velascor testis; Martín Alfonso {17} de Arniellas testis; Ferrant Pardo testis; Petrus Petri
de Tolmantos testis. De Frías: Joán de Carrias testis; Roíc Pédrez testis; {18} Domínico Brun
testis; García Rebollo testis; Diego Ochova testis. De Burgos: Arnalt Sorigón testis; Remont
Aleón testis; {19} Fagunt testis. Ego don Tello, propter dampnum et propter violentiam et
invasionem quam ego feci et fratres mei {20} in Sant et in Tamayo, in solares, et in
hereditates et in parrales, pecto unum caballum generosum {21} abbati Onie in loco
nominato iuxta pontem de Tamayo, coram suprascriptis testibus. {22} Facta carta, era
MªCCªLªVIª, noto die IIIª feria post festum resurrectionis Domini.
CORHEN0125
AHN, Clero Secular_Regular, car. 282, n. 20
1219 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad don Pedro intercambian con
Lupo de Padrones diversas tierras. Quirógrafo.
Pergamino, 80x115 mm
Mª Carmen Moral del Hoyo
Javier Rodríguez Molina
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Noscant p<re>sentes & post<er>j q<uo>d ego Petr<us> onien<sis> eccl<es>ie abbas &
eiusde<m> {2} loci <con>uent<us>; facimus cambiu<m> cu<m> u<o>b<is> lupo de
padrones. uidelicet dam<us> {3} u<o>b<is> in ca<m>biu<m> illa<m> n<ost>ram t<er>ra<m>
q<ua>m habem<us> i<n> s<an>c<t>a eulalia. ut uos & filij {4} filior<um> u<estr>or<um>
illa<m> habeatis iure h<er>editario i<n> p<er>petuu<m>. Et s<im>il<ite>r ego {5} lup<us>
de padrones do uob<is> pet<ro> onien<sis> abb<at>i & o<mn>i <con>uentuj p<re>sentj &.
{6} fut<ur>o. in ca<m>biu<m> illam meam t<er>ram que e<st> <con>iu<n>cta u<est>re
t<er>re. in {7} loco q<ui> d<icitu>r de s<an>c<t>a eulalia ut illa<m> i<n> p<er>petuu<m> &
irreuocabil<ite>r iure {8} heditario possideatis. Facta carta. ERA .Ma. CCa. Lvija. Reg{9}nante rege Fredinando. in toleto & i<n> castella. Lupo d<omi>nante {10} borouia<m>.
Gundissaluo pet<ri> existente m<er>ino regis. Ego petr<us> {11} onien<sis> abbas hanc
karta<m> q<ua>m fieri iussi <con>firmo. Allefonsus {12} p<ri>or <con>f<irmat>. Munio
p<ri>or <con>f<irmat>. Garsias p<ri>or claustral<is> <con>f<irmat>. O<mn>is
<con>ue<n>t<us> {13} <con>f<irmat>. & ut ratu<m> &firmu<m> p<er>maneat
sup<ra>dictu<m> cambiu<m>. sigilla {14} n<ost>ra ibi apponim<us>. & infr<a> dam<us>
u<o>b<is> illa<m> era<m> de soma uilla. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
234
{1} Noscant presentes et posteri quod ego Petrus, oniensis ecclesie abbas, et eiusdem {2}
loci conventus facimus cambium cum vobis Lupo de Padrones, videlicet: damus {3} vobis
in cambium illam nostram terram quam habemus in Sancta Eulalia, ut vos et filii {4}
filiorum vestrorum illam habeatis iure hereditario in perpetuum. Et similiter ego {5} Lupus
de Padrones do vobis Petro, oniensis abbati, et omni conventui presenti et {6} futuro in
cambium illam meam terram que est coniuncta vestre terre, in {7} loco qui dicitur de Santa
Eulalia, ut illam in perpetuum et irrevocabiliter iure {8} h<er>editario possideatis. Facta
carta era MªCCªLªVIIª. Reg{9}nante rege Fredinando in Toleto et in Castella. Lupo
dominante {10} Boroviam. Gundissalvo Petri existente merino regis. Ego Petrus {11}
oniensis abbas hanc cartam quam fieri iussi confirmo. Allefonsus {12} prior confirmat;
Munio prior confirmat; Garsías prior claustralis confirmat; omnis conventus {13}
confirmat. Et ut ratum et firmum permaneat supradictum cambium, sigilla {14} nostra ibi
apponimus et infra damus vobis illam eram de Soma Villa.
CORHEN0126
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 1
1220 abril 10 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación sub modo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro donan al
presbítero Domingo, a Sebastián, a Domingo Grant y a Pedro Sobrino tres solares en
Población, con la condición de que edifiquen casas y los pueblen. Quirógrafo.
Pergamino, 100 x 270 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i no<m>i<n>e Noscant p<re>sentes & post<er>i. q<uo>d Ego petr<us> d<e>i
gr<ati>a onien<sis> eccl<es>ie abbas. & nos <con>uent<us> s<an>c<t>i saluatoris damus
uob<is> {2} d<omi>nico p<re>sbit<er>o & sebastiano atq<ue> d<omi>nico grant necnon
petro sobrino. tres solares in populatione cu<m> suis ortis en {3} fondon de la naua. ut
populetis eos & edificetis domos. Tali siq<ui>de<m> conditione u<o>b<is> damus. ut & uos
& filij filior<um> {4} u<est>ror<um> sine aliq<ua> <con>t<ra>ditione irreuocabilit<er> in
p<er>petuum possideatis. & in mense marcio pro illis t<ri>bus solarib<us>. sing<u>los {5}
aureos annuati<m> p<ri>ori sac<ri>ste p<er>soluatis. & ut faciatis illud for<um> q<uo>d
ho<m>i<n>es de padrones soliti su<n>t fac<er>e. Facta carta {6} ERA Mª. CCª. Lviijª. Noto
die q<uar>to idus ap<ri>lis. Regnante rege ferdinando in toleto & tota castella. Lup<us>
didacj {7} d<omi>nante borouia & castella uetula. Gundissalus pet<ri> existente m<er>ino
regis. Ego petr<us> onien<sis> abbas ha<n>c carta<m> {8} q<ua>m fieri iussi confirmo.
Allefons<us> p<ri>or sac<ri>sta <con>f<irmat>. Garsias p<ri>or claustralis <con>f<irmat>.
D<omi>nic<us> cam<er>ari<us> <con>f<irmat>. Petr<us> dispensa{9}tor <con>uent<us>
<con>f<irmat>. Om<n>is <con>uent<us> <con>f<irmat>. <Et> ut factu<m> n<ost>r<u>m
ratu<m> & firmu<m> p<er>maneat; sigilla n<ost>ra ibi apponim<us> [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
235
{1} In Dei nomine. Noscant presentes et posteri quod ego Petrus, Dei gratia oniensis
ecclesie abbas, et nos conventus Sancti Salvatoris damus vobis {2} Dominico presbitero, et
Sebastiano, atque Dominico Grant necnon Petro Sobrino, tres solares in Populatione cum
suis ortis en {3} fondón de la Nava, ut populetis eos et edificetis domos. Tali siquidem
conditione vobis damus ut et vos et filii filiorum {4} vestrorum, sine aliqua contraditione
irrevocabiliter in perpetuum possideatis, et in mense marcio pro illis tribus solaribus
singulos {5} aureos annuatim priori sacriste persolvatis, et ut faciatis illud forum quod
homines de Padrones soliti sunt facere. Facta carta {6} era MªCCªLVIIIª, noto die quarto
idus aprilis. Regnante rege Ferdinando in Toleto et tota Castella. Lupus Didaci {7}
dominante Borovia et Castella Vetula. Gundissalus Petri existente merino regis. Ego Petrus
oniensis abbas hanc cartam {8} quam fieri iussi confirmo. Allefonsus prior sacrista
confirmat; Garsías prior claustralis confirmat; Dominicus camerarius confirmat; Petrus
dispensa{9}tor conventus confirmat; omnis conventus confirmat. Et ut factum nostrum
ratum et firmum permaneat, sigilla nostra ibi apponimus.
CORHEN0127
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 2
1220 noviembre 1 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro intercambian con Domingo
Estévanez diversas heredades en Solduengo. Quirógrafo.
Pergamino, 250 x 385 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Vtile est scribi quod no<n> expedit obliuisci. Presentis itaq<ue> pagine testimonio
Noscant p<re>se<n>tes & posteri quod Ego {2} Petr<us> d<e>i gr<ati>a honienssis
Monasterij abbas & nos conuentus eiusdem Monast<er>ij facim<us> comutatione<m> &
comcabium tecum D<omi>nico {3} sth<e>p<han>i de hereditate n<ost>ri Monasterij in uilla
que nuncupatur Sotholongo. p<ro> p<ro>p<ri>a h<er>editate q<ua>m tu das nob<is>
236
i<n>predicta uilla. {4} Dam<us> siq<ui>dem t<ibi> p<re>dicto d<omi>nico unam uineam in
loco quod dicit<ur> uia de mercato. & del setho. & sunt allatanej & h<er>edes {5} nepti
d<omi>nici garssie de plano. & ex alia parte nepti Pet<ri> ouexxi calui. Et dam<us> t<ibi> a
fontem oriolj sex pedacios de uinea & s<un>t {6} allatanej neptj orie petri & ex alia parte
filij alardi. & ex alia parte Gundissalu<us> ferrari<us>. & unam terram alomaniella. {7}
iuxta t<er>ram filijs D<omi>nici petri & ex alia parte p<re>stamo Marie sancij de Vesga. &
dam<us> t<ibi> aliam t<er>ram que fuit in {8} uia publica. iuxta flum<en> Borouie & unum
pedacium quod fuit petri Joh<ann>is de cascaggares. & est iuxta flumen {9} Borouie in
sursum iuxta t<er>ram Regine. que dicit<ur> de Fesiella. & ex alia parte uinea q<ue> fuit
garssie fortunni de {10} Barrio & ex alia parte hereditas palacij. Om<n>ia p<re>dicta sub
tali condictione t<ibi> D<omi>nico sth<e>p<han>i dam<us> ut iure heredita{11}rio sine
contrarietate uel inquietatione atq<ue> reuocatione aliqua; possideas i<n>p<er>petuum. &
uendas & obliges pignori {12} des cuicu<m>q<ue> uolueris qui sub d<omi>nio sit honie.
Ego siquidem supramemoratus D<omi>nic<us> sth<e>p<han>i do uob<is> do<m>pno
Petro abb<at>i {13} & conuentuj s<an>c<t>i Saluatoris; p<re>senti & futuro in concabium
p<ro> suprascripta hereditate unam araçadam de uinea {14} in uinea ferrandi eggauidez &
mediam aranzadam in naua de ferrero & in cascaggares tres pedacios de {15} t<er>ra
sic<ut> fuit solar alio te<m>p<o>re om<n>ia supra sub nomine meo notata iure hereditario
nob<is> i<n>p<er>petuum conce{16}do Facta carta era. Mª. ccª. Lª. Viijª. Noto die festu<m>
om<n>iu<m> s<an>c<t>oru<m>. Regnante Rege Ferrando cum uxore sua Regina Beatrice in
Cas{17}tella & in Toleto. Lup<us> didacj Alferiz Regis. Gundissalu<us> rud<er>icj
maiordom<us> curie Regis. Gundisalu<us> pet<ri> de Arniellas existente Maior {18}
merino Regis. Ego Petr<us> abbas hanc cartam qua<m> fieri iussi <con>firmo. Garssias
p<ri>or <con>firmat. Joh<anne>s p<ri>or confirmat. D<omi>nic<us> cam<er>ari<us> {19}
<con>firmat. Marin<us> hel [blanco] <con>f<irmat>. Jacob<us> clauiculari<us> maior de
Arroyo <con>f<irmat>. Petr<us> dispensator <con>f<irmat>. Petr<us> refectorari<us>
<con>f<irmat>. D<omi>nic<us> de sotholongo <con>f<irmat>. {20} Om<n>is conuentus
confirmat. & ut factum n<ost>r<u>m ratu<m> & firmum p<er>maneat; sigillis n<ost>ris
munimus. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Utile est scribi quod non expedit oblivisci. Presentis itaque pagine testimonio, noscant
presentes et posteri quod ego {2} Petrus, Dei gratia honiensis monasterii abbas, et nos
conventus eiusdem monasterii facimus comutationem et concabium tecum Dominico {3}
Sthephani de hereditate nostri monasterii in villa que nuncupatur Sotolongo pro propria
hereditate quam tu das nobis in predicta villa. {4} Damus siquidem tibi predicto Dominico
unam vineam in loco quod dicitur Vía de Mercato et del Seto, et sunt allatanei et heredes
{5} nepti Dominici Garsie de Plano, et ex alia parte nepti Petri Ovexi Calvi. Et damus tibi a
Fontem Orioli sex pedacios de vinea, et sunt {6} allatanei nepti Orie Petri, et ex alia parte
filii Alardi, et ex alia parte Gundissalvus Ferrarius; et unam terram a Lomaniella {7} iuxta
terram filiis Dominici Petri, et ex alia parte prestamo Marie Sancii de Vesga. Et damus tibi
aliam terram que fuit in {8} via publica iuxta flumen Borovie, et unum pedacium quod fuit
237
Petri Iohannis de Cascajares, et est iuxta flumen {9} Borovie in sursum iuxta terram regine
que dicitur de Fesiella, et ex alia parte vinea que fuit Garsie Fortunni de {10} Barrio et ex
alia parte hereditas palacii. Omnia predicta sub tali condictione tibi Dominico Sthephani
damus ut iure heredita{11}rio sine contrarietate vel inquietatione atque revocatione aliqua
possideas in perpetuum, et vendas, et obliges, pignori {12} des cuicumque volveris qui sub
dominio sit Honie. Ego siquidem supra memoratus Dominicus Sthephani do vobis,
dompno Petro abbati {13} et conventui Sancti Salvatoris, presenti et futuro in concabium
pro suprascripta hereditate unam araçadam de vinea {14} in vinea Ferrandi Echavídez, et
mediam aranzadam in nava de Ferrero, et in Cascajares tres pedacios de {15} terra sicut
fuit solar alio tempore, omnia supra sub nomine meo notata iure hereditario nobis in
perpetuum conce{16}do. Facta carta era MªCCªLªVIIIª, noto die festum Omnium
Sanctorum. Regnante rege Ferrando cum uxore sua regina Beatrice in Cas{17}tella et in
Toleto. Lupus Didaci alferiz regis. Gundissalvus Ruderici maiordomus curie regis.
Gundisalvus Petri de Arniellas existente maior {18} merino regis. Ego Petrus abbas hanc
cartam quam fieri iussi confirmo. Garsías prior confirmat; Iohannes prior confirmat;
Dominicus camerarius {19} confirmat. Marinus hel<emosinarius> confirmat; Iacobus
clavicularius maior de Arroyo confirmat; Petrus dispensator confirmat; Petrus
refectorarius confirmat; Dominicus de Sotolongo confirmat; {20} omnis conventus
confirmat. Et ut factum nostrum ratum et firmum permaneat, sigillis nostris munimus.
CORHEN0128
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 3
1223 marzo 1 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Muño intercambian con Pedro
Oriolo diversas heredades en Navas. Quirógrafo.
Garsías Petri (scripsit)
Pergamino, 290 x 350 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Notum sit ac manifestum q<uo>d Ego Munio d<e>i gr<ati>a Onienssis eccl<es>ie
Abbas; & nos Conuentus ei<us>dem monast<er>ij. facim<us> conca<m>bium
uob<is>c<um> Petro oriolj in uilla de {2} Nauas. Dam<us> u<o>b<is> unu<m>
peddaciu<m> de t<er>ra. q<uo>d e<st> ante portam u<est>re dom<us>. & sunt allatanej
atq<ue> continuj heredes huj<us> h<er>editatis. D<omi>nic<us>. pr<es>b<ite>r. ex una
parte. & Petr<us> ioh<anni>s ex alia. {3} Filij u<ero> ioh<ann>is annaye ex alt<er>a parte.
via publica ex alia parte. Consilj<o> m<eo> dam<us> uob<is> aliu<m> peddaciu<m> ad
fonte<m> de naua. & su<n>t allatanej isti<us> h<er>editatis. D<omi>nic<us> pr<es>b<ite>r.
ex una parte. {4} & ex alt<er>a parte Petr<us> ioh<ann>is. & ex alia parte uos met Petr<us>
238
oriolj. Dam<us> uob<is> eode<m> m<odo> aliud peddaciu<m> q<uo>d e<st> inter uicu<m>
s<an>c<t>i Steph<an>i. & uicu<m> b<ea>te Marie. & sunt iuxta eum {5} continuj heredes
filij D<omi>nicj annaye. & filij Sancie merchiant. & do<m>na Fla<m>ma soror u<es>tra. &
ex alia parte Martin<us> franco. Om<ne>s p<re>dictas hereditates dam<us> uob<is>
do<m>no Petro orio{6}lj ut supramemoratum e<st> in concambium p<ro> illa heredidate
q<ua>m uos nob<is> datis. ut uos & filij atq<ue> filie u<est>re iure hereditario.
i<n>p<er>petuum h<a>beatis. & sic<ut> p<ro>p<ri>am {7} heredidate<m> uendite.
enpignerate. alienate. qualicumq<ue> m<odo> uolueritis. Ego siquide<m> Petr<us> orioli
simili modo p<ro> p<re>nominata hereditate do uob<is> do<m>no Munio{8}nj Abbati.
u<estr>isq<ue> successorib<us>. & Conuentuj p<re>sentj & futuro. in concambium. unam
façam de parral. in illo parrale quod e<st> supra uiam. quam fa{9}çam ego adquisiuj. de
sorore mea do<m>na eluira in concambium pro alia hereditate quam sibi dedi. Similiter do
uob<is> in eodem parrale aliam façam {10} que e<st> iuxta illam quam uob<is> dedi. &
istam obtinuj p<ro> sorte a fr<atr>ib<us> meis. de illa hereditate que fuit de fr<atr>ib<us>
meis. Alfonso. & Oriolo. Et do uob<is> aliud pedda{11}cium de t<er>ra. quod est inter
parrale<m> & domum. Et do uob<is> aliud peddaciu<m> quod est sup<er> domos q<ua>s
do uob<is>. quod fuit d<omi>nicj Annaye. & uos estis alla{12}tanej ibi. & heredes. & do
uob<is> unam eram nouam quam ego faecj. Consimilj modo in concambium p<ro>
p<re>fata hereditate quam m<ihi> datis. do uob<is> t<er>ciam par{13}tem in illo palacio
quod est iuxta eccl<es>iam s<an>c<t>i Steph<a>nj Om<ne>s hereditates sup<ra>scriptas do
uob<is> in concambium. pro om<n>ib<us> hereditatib<us> quas m<ihi> dedistis. {14} ut
iure hereditario Onienssi Monasterio. & uob<is> atq<ue> successorib<us> u<est>ris
remaneant. i<n>p<er>petuum. Ego siquidem Munio Onienssis Abbas & nos Conuen{15}tus
s<an>c<t>i Saluatoris. & ego Petr<us> oriolj. hoc concambium inter nos factum.
confirmamus. & roboramus. & ad maiorem stabilitatem. addimus {16} quod si aliquis ex
nob<is> contra hoc concambium uenire uoluerit. uel pro parte uel ex toto uoluerit.
reuocare. pectet alteri partj. trecentos {17} Morabetinos. & concambium firmum atq<ue>
ratum p<er>maneat. Et insignum confirmatio<n>is sigillos n<ost>ros apponimus. Ego
honienssis Abbas hoc con{18}cambium confirmo. Joh<an>n<e>s p<ri>or confirmat. Garsias
p<ri>or <con>firmat. Joh<an>n<e>s helemosinari<us> confirmat. Joh<an>n<e>s
camerari<us> confirmat. do<m>n<us> Martin<us> de spi{19}nosa confirmat. Garsias
rud<er>ici sac<ri>sta confirmat. D<omi>nic<us> de Sotholongo confirmat. Petr<us> de
uereçosa confirmat. D<omi>nicus. cappellan<us> confirmat. {20} Jacob<us>
clauic<u>lari<us> maior de Arroyo confirmat. Petr<us> dispensator confirmat. Petr<us>
refectorari<us> confirmat. Petr<us> martinj de turrib<us> <con>firmat. Om<n>is {21}
conuentus confirmat. Jsti sunt testes qui interfuerunt rogatj in hoc facto. infançones;
Gundissalu<us> gundissaluj de tamayo. Gomez gundissaluj {22} filij Gundissalu<us>
gundissaluj de q<ui>ntana ceth. Rud<er>ic<us> gundissaluj de marciello. ¶ Jsti sunt testes
collacij de bien fetria. D<omi>nic<us> pr<es>b<ite>r. Petr<us> pr<es>b<ite>r. Garssia. {23}
Petr<us> andres. Petr<us> ioh<anni>s. Petr<us> munionj. Joh<anne>s. del campo.
Martin<us> ruderici. Martin<us> ruujo. Joh<anne>s de la uit Corman. Petr<us> fiio.
Gundissaluo liras. Jacob<us>. {24} Petr<us> iaguez. Martin<us> de petro sotho.
D<omi>nic<us> fijo. Petri ioh<ann>is. Paul<us> filij d<omi>nico çangandex. Ell amo.
Om<n>e conciliu<m> de nauas. De uia ualleio. Petr<us> pet<ri>. {25} D<omi>nic<us> de
frias. Facta carta era .Mª. ccª. Lxªjª. Noto die kal<enda>s. Marcij. Regnante rege Ferrando
cum uxore sua regina Beatrice in Castella & in Toleto. {26} Lupus didacj Alferiz regis.
Gundissaluus rud<er>ici maiordom<us> curie regis. Ferrand<us> latronis existente maior
merino regis. Garssias petri p<er> mandatum {27} do<m>ni Munionj Abbatis & Cap<itu>li
hanc cartam scripsit. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
239
{1} Notum sit ac manifestum quod ego Munio, Dei gratia honiensis ecclesie abbas, et nos
conventus eiusdem monasterii facimus concambium vobiscum Petro Orioli in villa de {2}
Navas. Damus vobis unum peddacium de terra quod est ante portam vestre domus, et
sunt allatanei atque continui heredes huius hereditatis: Dominicus presbiter ex una parte,
et Petrus Iohannis ex alia, {3} filii vero Iohannis Añaye ex altera parte, via publica ex alia
parte. Consilio meo damus vobis alium peddacium ad fontem de Nava, et sunt allatanei
istius hereditatis: Dominicus presbiter ex una parte, {4} et ex altera parte Petrus Iohannis et
ex alia parte vos met Petrus Orioli. Damus vobis eodem modo aliud peddacium quod est
inter vicum Sancti Stephani et vicum Beate Marie, et sunt iuxta eum {5} continui heredes
filii Dominici Añaye, et filii Sancie Merchiant, et domna Flamma, soror vestra, et ex alia
parte Martinus Franco. Omnes predictas hereditates damus vobis domno Petro Orio{6}li ut
supra memoratum est in concambium pro illa heredidate quam vos nobis datis, ut vos et
filii atque filie vestre iure hereditario in perpetuum habeatis, et sicut propriam {7}
heredidatem vendite, empignerate, alienate qualicumque modo volueritis. Ego siquidem
Petrus Orioli simili modo pro prenominata hereditate do vobis domno Munio{8}ni abbati
vestrisque successoribus et conventui, presenti et futuro, in concambium unam façam de
parral in illo parrale quod est supra viam, quam fa{9}çam ego adquisivi de sorore mea
domna Elvira, in concambium pro alia hereditate quam sibi dedi. Similiter do vobis in
eodem parrale aliam façam {10} que est iuxta illam quam vobis dedi, et istam obtinui pro
sorte a fratribus meis de illa hereditate que fuit de fratribus meis Alfonso et Oriolo. Et do
vobis aliud pedda{11}cium de terra quod est inter parralem et domum. Et do vobis aliud
peddacium quod est super domos quas do vobis, quod fuit Dominici Añaye, et vos estis
alla{12}tanei ibi et heredes, et do vobis unam eram novam quam ego feci. Consimili modo
in concambium pro prefata hereditate quam mihi datis, do vobis terciam par{13}tem in illo
palacio quod est iuxta ecclesiam Sancti Stephani. Omnes hereditates suprascriptas do
vobis in concambium pro omnibus hereditatibus quas mihi dedistis, {14} ut iure
hereditario Onienssi monasterio. et vobis atque successoribus vestris remaneant in
perpetuum. Ego siquidem Munio oniensis abbas et nos conven{15}tus Sancti Salvatoris et
ego Petrus Orioli hoc concambium inter nos factum confirmamus et roboramus, et ad
maiorem stabilitatem addimus {16} quod si aliquis ex nobis contra hoc concambium venire
voluerit, vel pro parte, vel ex toto voluerit revocare, pectet alteri parti trecentos {17}
morabetinos et concambium firmum atque ratum permaneat. Et in signum confirmationis
sigillos nostros apponimus. Ego onienssis abbas hoc con{18}cambium confirmo. Iohannes
prior confirmat; Garsías prior confirmat; Iohannes helemosinarius confirmat; Iohannes
240
camerarius confirmat; domnus Martinus de Espi{19}nosa confirmat; Garsías Ruderici
sacrista confirmat; Dominicus de Sotolongo confirmat; Petrus de Vereçosa confirmat;
Dominicus cappellanus confirmat; {20} Jacobus clavicularius maior de Arroyo confirmat;
Petrus dispensator confirmat; Petrus refectorarius confirmat; Petrus Martini de Turribus
confirmat; omnis {21} conventus confirmat. Isti sunt testes qui interfuerunt rogati in hoc
facto: infançones: Gundissalvus Gundissalvi de Tamayo; Gómez Gundissalvi, {22} filii
Gundissalvus Gundissalvi de Quintana Ceth; Rudericus Gundissalvi de Marciello. Isti
sunt testes collacii de bienfetría: Dominicus presbiter; Petrus presbiter; Garsía; {23} Petrus
Andrés; Petrus Iohannis; Petrus Munioni; Iohannes del Campo; Martinus Ruderici;
Martinus Ruvio; Iohannes de la Vit cormán; Petrus, fijo Gundissalvo Liras; Iacobus; {24}
Petrus Yágüez; Martinus de Petro Soto; Dominicus, fijo Petri Iohannis; Paulus, filii
Dominico Çangandex; ell amo; omne concilium de Navas. De Vía Vallejo: Petrus Petri; {25}
Dominicus de Frías. Facta carta era MªCCªLXªIª, noto die calendas marcii. Regnante rege
Ferrando cum uxore sua regina Beatrice in Castella et in Toleto. {26} Lupus Didaci alfériz
regis. Gundissalvus Ruderici maiordomus curie regis. Ferrandus Latronis existente maior
merino regis; Garsías Petri per mandatum {27} domni Munioni abbatis et capituli hanc
cartam scripsit.
CORHEN0129
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 4
1223 marzo 21 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Muño intercambian con los
hermanos Pedro, María y Juliana Rodríguez diversas heredades en Monasterio de Rodilla.
Quirógrafo.
Pergamino, 220 x 300 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} [blanco]oscant p<re>sentes & posteri quod ego. M<unio>. d<e>i gr<ati>a honienssis
eccl<esi>e abbas & nos co<n>uentus s<an>c<t>i saluatoris facimus concambium
u<o>b<is>cum {2} petro rud<er>ici. & cum sororib<us> u<est>ris Maria uid<e>lic<et>
rud<er>ici & iuliana rud<er>ici. de illa h<er>editate q<ua>m habemus nos & uos in
mona{3}sterio. datis uos n<o>b<is> pro u<o>b<is> & pro fr<atr>ib<us> u<est>ris qui non
su<n>t p<re>sentes illam t<er>ram que dicitur de molendino cremato sicut uos eam {4}
tenetis. & pater u<este>r dimisit u<o>b<is> iure h<er>editario. & uos co<n>simili modo
datis nob<is> & monast<er>io n<ost>ro ut jure h<er>editario possideam<us> in
p<er>petuu<m>. & {5} fundem<us> ibi açenia<m> ad op<us> monast<er>io b<ea>te Marie.
Nos siq<ui>de<m> dam<us> uob<is> in co<n>ca<m>bium p<ro> p<re>dicta t<er>ra illa<m>
t<er>ram q<ue> dicit<ur> la redo<n>della in sulco {6} ex utraq<ue> parte sernas regis
241
q<ua>s tenet abbatissa de burgis. & in alio loco dam<us> u<o>b<is> in co<n>ca<m>bium
una<m> faça<m> del ruuial. & in alio lo{7}co unu<m> linare<m> q<ue>m tenebat michael
filj<us> Marie ordonis. Hec om<n>ia sup<ra>dicta dam<us> uob<is> in co<n>ca<m>biu<m>
p<er> illa t<er>ra sup<ra>sc<ri>pta de molendino {8} cremato ut iure h<er>editario
possideatis. quia factum e<st> hoc ad libitum & ad utilitatem utriusque partis. Damus
siquidem u<o>b<is> {9} fidei iussorem p<ro> sanamento hui<us> h<ere>ditatis
s<e>c<un>d<u>m forum t<er>re. Petr<us> martini. & ioh<anne>s de fenosa. Nos uidelic<et>
petr<us> rud<er>ici. & Maria ru{10}d<er>ici. atq<ue> Juliana rud<er>ici. pro n<o>b<is>
[corregido sobre: n<ost>ro] & pro fr<atr>ib<us> n<ost>ris qui sunt absentes roboram<us> &
co<n>firmanus hoc <con>cambium sup<ra>sc<ri>ptum. & {11} pro n<o>b<is> & pro
fr<atr>ib<us> n<ost>ris dam<us> fidei iussore<m> m<er>ino u<est>ro fredinando de la orta.
ut s<e>c<un>d<u>m forum patrie sanemus p<re>dictam t<er>ram de {12} molendino
cremato & redremus si aliquis uen<er>it contra hoc factum. Jste [sobre raspado: e<st>]
fid<e>i uissor [raspado]. Petr<us> pellectero. Nos siquidem om<ne>s q<ui> {13} hoc
<con>cambium facimus ponimus in ter nos cotum. q<uo>d illa pars que <con>tra hoc
factum uen<er>it pectet alteri parti centum mora{14}betinos. & co<n>cambium
nichilomin<us> ob hoc ratum p<er>maneat. factum e<st> aut<em> hoc cum uoluntate
atq<ue> co<n>ssilio ferrandi latronis {15} & uxoris eius. Facta carta ERa. Mª. cc. Lxj. Noto
die in die s<an>c<t>i Benedicti. Regnante rege Ferrando cu<m> uxore sua B<e>at<ri>ce. in
to{16}leto. & in estrematura. & in tota castella. Lup<us> didaci Alferiz Regis. Ferrand<us>
latronis existente m<er>ino regis. Ego siq<ui>dem Munio Ab{17}bas ha<n>c carta<m>
q<ua>m fieri iussi roboro & <con>firmo. Prior Joh<an>n<e>s claustralis. <con>f<irmat>.
Petr<us> maiordom<us>. <con>f<irmat>. Joh<an>n<e>s helemosinari<us>. <con>f<irmat>.
Om<n>is <con>uen{18}t<us> <con>fir<mat>. Jsti su<n>t testes q<ui> int<er>fueru<n>t in hoc
facto. Garsias pet<ri> el alcalde. Martin<us> pet<ri> el alcalde. Roman. Pet<ro>
pellect<er>o. Martin este{19}uan. Petr<us> roiz. Petr<us> febrero. Don ferrando. Juuan de
fenosa. Pedro martin de fenosa. Juuan esteuanez de fenosa. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} <N>oscant presentes et posteri quod ego Munio, Dei gratia honiensis ecclesie abbas, et
nos conventus Sancti Salvatoris facimus concambium vobiscum {2} Petro Ruderici et cum
sororibus vestris, Maria videlicet Ruderici et Iuliana Ruderici, de illa hereditate quam
habemus nos et vos in Mona{3}sterio. Datis vos nobis pro vobis et pro fratribus vestris qui
non sunt presentes illam terram que dicitur de Molendino Cremato sicut vos eam {4}
tenetis et pater vester dimisit vobis, iure hereditario. Et vos consimili modo datis nobis et
monasterio nostro ut iure hereditario possideamus in perpetuum et {5} fundemus ibi
aceniam ad opus monasterio Beate Marie. Nos siquidem damus vobis in concambium pro
predicta terra illam terram que dicitur la Redondella, in sulco {6} ex utraque parte sernas
regis quas tenet abbatissa de Burgis, et in alio loco damus vobis in concambium unam
façam del Ruvial et in alio lo{7}co unum linarem quem tenebat Micael, filius Marie
Ordonis. Hec omnia supradicta damus vobis in concambium per illa terra suprascripta de
Molendino {8} Cremato ut iure hereditario possideatis, quia factum est hoc ad libitum et
242
ad utilitatem utriusque partis. Damus siquidem vobis {9} fidei iussorem pro sanamento
huius hereditatis secundum forum terre: Petrus Martini et Iohannes de Fenosa. Nos,
videlicet, Petrus Ruderici, et Maria Ru{10}derici atque Iuliana Ruderici, pro nobis et pro
fratribus nostris qui sunt absentes, roboramus et confirmanus hoc concambium
suprascriptum, et {11} pro nobis et pro fratribus nostris damus fidei iussorem merino
vestro Fredinando de la Orta, ut secundum forum patrie sanemus predictam terram de
{12} Molendino Cremato et redremus si aliquis venerit contra hoc factum. Iste est fidei
iussor: Petrus Pellectero. Nos siquidem omnes qui {13} hoc concambium facimus ponimus
inter nos cotum quod illa pars que contra hoc factum venerit pectet alteri parti centum
mora{14}betinos, et concambium nichil ominus ob hoc ratum permaneat. Factum est
autem hoc cum voluntate atque consilio Ferrandi Latronis {15} et uxoris eius. Facta carta
era MªCCLXI, noto die in die sancti Benedicti. Regnante rege Ferrando cum uxore sua
Beatrice in To{16}leto, et in Estrematura et in tota Castella. Lupus Didaci alfériz regis.
Ferrandus Latronis existente merino regis. Ego siquidem Munio ab{17}bas hanc cartam
quam fieri iussi roboro et confirmo. Prior Iohannes claustralis confirmat; Petrus
maiordomus confirmat; Iohannes helemosinarius confirmat; omnis conven{18}tus
confirmat. Isti sunt testes qui interfuerunt in hoc facto: Garsías Petri el alcalde; Martinus
Petri el alcalde; Román; Petro Pellectero; Martín Este{19}van; Petrus Roíz; Petrus Febrero;
don Ferrando; Juván de Fenosa; Pedro Martín de Fenosa; Juván Estévanez de Fenosa.
CORHEN0130
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 6
1223 agosto 16 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Traditio corporis et animae. Diago y Sancho Sánchez confirman la donación hecha al
monasterio de San Salvador de Oña en tiempo del abad Pedro por su padre, Sancho de
Velascor, y sus tías, de los monasterios de Santa Eulalia y Santa Juliana de Bárcena de
Bureba. V. copia coetánea CORHEN00131. Quirógrafo.
Pergamino, 160 x 260 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Manifestum sit atq<ue> notum q<uo>d nos filij sancij de uelaschor. uid<e>lic<et>.
Didac<us> sancij. & Sancj<us> sancij <con>cedim<us> & co<n>firmam<us> illam
uendi{2}tione<m> atq<ue> donatione<m> q<ua>m genitor n<oste>r domn<us> sancj<us> de
uelaschor cu<m> sororib<us> suis. uid<e>lic<et>. Eluira didacj. & Maior didacj. & maria
didacj. {3} fecit honienssi Monasterio t<em>p<o>re domni petri abbatis. & o<mn>ib<us>
monachis ta<m> p<re>sentib<us> q<ua>m futuris. de illo monasterio s<an>c<t>e Eulalie &
s<an>c<t>e Ju{4}liane de uarzena. ut iure hereditario Monasterium s<an>c<t>i saluatoris
i<n> p<er>petuum possideat. cu<m> domib<us>. t<er>ris. pratis pascuis molendinis. {5}
243
arborib<us> fructif<er>is & infructiferis cu<m> montib<us> & defesis. atq<ue>
decurssionib<us> aq<ua>rum & cu<m> iure pat<ro>natus q<uod> i<n> eccl<es>ijs habebat.
{6} Pret<er>ea co<n>cedim<us> corpora n<ost>ra ad sepeliendu<m> i<n> monast<er>io
honienssi sub iure iurando tactis sacros<an>c<t>is eu<an>g<e>lijs. & assig<na>uim<us> ibi
sepultu{7}ras n<ost>ras cu<m> q<ui>nta parte o<mn>iu<m> reru<m> n<ost>rarum coram
istis subsc<ri>ptis testib<us>. & si aliud testam<en>tu<m> fac<er>e uoluerim<us> n<on>
ualeat. Ego siq<ui>de<m> {8} Munio honienssis eccl<esi>e abbas & nos <con>uent<us>
s<an>c<t>i saluatoris libenti a<n>i<m>o atq<ue> spontanea uoluntate o<mne>s unanimes
renu<n>ciam<us> petitioni {9} q<uam> faciebam<us> u<o>b<is>. didaco sancij. & Sancio
sancij. de illo solare de barzena q<uo>d fuit pet<ri> andree. & de o<mn>ib<us> suis
h<er>editatib<us>. q<uonia>m nullu<m> ius {10} ibi habem<us>. nec debebam<us>
hab<er>e. & coram istis subsc<ri>ptis testib<us> recedim<us> pacati de illo solare atq<ue>
de o<mn>i h<er>editate illj<us> solaris. Jtem ego {11} Munio honienssis monast<er>ij abbas
& nos <con>uentus s<an>c<t>i saluatoris o<mne>s unanimes dam<us> u<o>b<is>. Didaco
sancij. & Sancio sancij societate<m> in capi{12}tulo n<ost>ro & facim<us> uos participes in
o<mn>ib<us> bonis que in monasterio n<ost>ro fiunt. tam i<n> sp<irit>alib<us> q<ua>m in
t<em>p<o>ralib<us>. & dam<us> u<o>b<is> in p<re>stimo{13}nium illos collacios de noia.
& illud solar de mantanzo. Sub tali conditione. ut o<mn>ib<us> dieb<us> uite u<est>re
teneatis. & fideliter custo{14}diatis. & annuatim p<ro> censu honienssi abb<at>i &
conuentuj. uiginti eq<ua>s piscaminis & q<ui>nq<ue> congrios p<ri>ma die Junij
t<ri>buatis. {15} Post morte<m> u<ero> u<est>ram p<re>fatos collacios nob<is> &
Monasterio n<ost>ro sine aliq<ua> contrarietate remaneant. Facta carta. ERA. Mª. CCª. lxª.
jª. {16} Noto die. xºvijº. k<a>l<enda>s. septembris. Regnante rege fredinando cu<m> uxore
sua regina beatrice in toledo & i<n> tota castella. Lupo {17} didacj d<omi>nante borouiam
& castellam. Garssias fredina<n>di maiordom<us> regis. Ego Munio honienssis eccl<esi>e
abbas ha<n>c cartam q<ua>m {18} fieri iussi roboro & <con>firmo. Joh<anne>s p<ri>or
<con>firmat. Joh<anne>s camerari<us> <con>firmat. Joh<anne>s helemosinari<us>
<con>f<irmat>. Petr<us> refectorari<us>. <con>f<irmat>. Jacob<us> {19} cellærari<us> maior
<con>f<irmat>. Om<n>is <con>uent<us> <con>firmat. huj<us> rei su<n>t testes. Marti<n>
alfo<n>so. Alfo<n>so pedret. D<omi>nic<us> abbas s<an>c<t>e juliane. Petr<us> tamajo.
{20} fredinand<us> ricardi. D<omi>nic<us> petri. Didac<us> gundissalui de tamajo. don
martin d<e> limosneria. Martin ferrandet miles. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifestum sit atque notum quod nos filii Sancii de Velascor, videlicet, Didacus Sancii
et Sancius Sancii, concedimus et confirmamus illam vendi{2}tionem atque donationem
quam genitor noster domnus Sancius de Velascor cum sororibus suis, videlicet, Elvira
Didaci, et Maior Didaci et Maria Didaci, {3} fecit honiensi monasterio tempore domni Petri
abbatis et omnibus monacis, tam presentibus quam futuris, de illo monasterio Sancte
Eulalie et Sancte Iu{4}liane de Várzena, ut iure hereditario monasterium Sancti Salvatoris
in perpetuum possideat cum domibus, terris, pratis, pascuis, molendinis, {5} arboribus
fructiferis et infructiferis, cum montibus, et defesis atque decurssionibus aquarum, et cum
244
iure patronatus quod in ecclesiis habebat. {6} Preterea concedimus corpora nostra ad
sepeliendum in monasterio honiensi sub iure iurando tactis sacrosanctis evangeliis, et
assignavimus ibi sepultu{7}ras nostras cum quinta parte omnium rerum nostrarum coram
istis subscriptis testibus, et si aliud testamentum facere voluerimus non valeat. Ego
siquidem {8} Munio honiensis ecclesie abbas et nos conventus Sancti Salvatoris, libenti
animo atque spontanea voluntate, omnes unanimes, renunciamus petitioni {9} quam
faciebamus vobis Didaco Sancii et Sancio Sancii de illo solare de Bárzena quod fuit Petri
Andree et de omnibus suis hereditatibus, quoniam nullum ius {10} ibi habemus nec
debebamus habere, et coram istis subscriptis testibus recedimus pacati de illo solare atque
de omni hereditate illius solaris. Item ego {11} Munio honiensis monasterii abbas et nos
conventus Sancti Salvatoris, omnes unanimes, damus vobis Didaco Sancii et Sancio Sancii
societatem in capi{12}tulo nostro et facimus vos participes in omnibus bonis que in
monasterio nostro fiunt, tam in spiritalibus quam in temporalibus, et damus vobis in
prestimo{13}nium illos collacios de Noja et illud solar de Mantanzo, sub tali conditione ut
omnibus diebus vite vestre teneatis et fideliter custo{14}diatis, et annuatim pro censu
honiensi abbati et conventui viginti equas piscaminis et quinque congrios prima die iunii
tribuatis. {15} Post mortem vero vestram, prefatos collacios nobis et monasterio nostro sine
aliqua contrarietate remaneant. Facta carta era MªCCªLXªIª, {16} noto die XVIIº calendas
septembris. Regnante rege Fredinando cum uxore sua regina Beatrice in Toledo et in tota
Castella. Lupo {17} Didaci dominante Boroviam et Castellam. Garsías Fredinandi
maiordomus regis. Ego Munio honiensis ecclesie abbas hanc cartam quam {18} fieri iussi
roboro et confirmo. Iohannes prior confirmat; Iohannes camerarius confirmat; Iohannes
elemosinarius confirmat; Petrus refectorarius confirmat; Iacobus {19} cellerarius maior
confirmat; omnis conventus confirmat. Huius rei sunt testes: Martín Alfonso; Alfonso
Pédret; Dominicus abbas Sancte Iuliane; Petrus Tamayo; {20} Fredinandus Ricardi;
Dominicus Petri; Didacus Gundissalvi de Tamayo; don Martín de limosnería; Martín
Ferrándet miles.
CORHEN0131
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 7
1223 agosto 16 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Copia coetánea de CORHEN0130. Traditio corporis et animae. Diago y Sancho Sánchez
confirman la donación hecha al monasterio de San Salvador de Oña en tiempo del abad
Pedro por su padre, Sancho de Velascor, y sus tías, de los monasterios de Santa Eulalia y
Santa Juliana de Bárcena de Bureba. Quirógrafo.
Pergamino, 226 x 255 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
245
{1} Manifestum sit atq<ue> notum q<uo>d nos filij sancij de uelaschor. uidelic<et>.
Didac<us> sancij. & Sancj<us> sancij co<n>cedim<us> & <con>firmam<us> {2} illam
uenditione<m> atq<ue> donatione<m> q<ua>m genitor n<oste>r domn<us> sancj<us> de
uelaschor cu<m> sororib<us> suis. uid<e>lic<et>. Eluira didacj. & maior {3} didacj. & maria
didacj fecit honienssi monasterio t<em>p<o>re domni pet<ri> abb<at>is. & o<mn>ib<us>
monachis tam p<re>sentib<us> q<ua>m futuris {4} de illo monasterio s<an>c<t>e Eulalie. &
s<an>c<t>e juliane de uarzena. ut iure h<er>editario monasteriu<m> s<an>c<t>i saluatoris
i<n> p<er>petuum possi{5}deat. cu<m> domib<us>. t<er>ris. p<ra>tis. pascuis molendinis.
arborib<us>. fructiferis. & infructif<er>is. cu<m> mo<n>tib<us> & defesis. atq<ue>
decurssi{6}onib<us> aq<ua>rum & cu<m> jure pat<ro>nat<us>. q<uod> i<n> eccl<es>ijs
habebat. Pret<er>ea <con>cedim<us> corpora n<ost>ra ad sepeliendum i<n> monasterio {7}
honienssi sub iure iurando tactis sacros<an>c<t>is eu<an>g<e>lijs. & assig<na>uim<us> ibi
sepulturas n<ost>ras. cu<m> q<ui>nta parte o<mn>ium reru<m> n<ost>raru<m> {8}
cora<m> istis subsc<ri>ptis testib<us>. & si aliud testam<en>tu<m> fac<er>e uoluerim<us>
n<on> ualeat. Ego siq<ui>de<m> munio honienssis eccl<esi>e abbas & nos {9}
<con>uent<us> s<an>c<t>i saluatoris libenti a<n>i<m>o atq<ue> spontanea uoluntate
o<mne>s unanimes renunciam<us> petitioni q<ua>m faciebam<us> u<o>b<is> didaco {10}
sancij. & sancio sancij. de illo solare de uarzena q<uo>d fuit petri andree & de
o<mn>ib<us> suis h<er>editatib<us>. q<uonia>m n<u>ll<u>m jus ibi habem<us> {11} nec
debebam<us> hab<er>e. & coram istis subsc<ri>ptis testib<us> recedim<us> pacati de illo
solare atq<ue> de om<n>i h<er>editate illj<us> solaris. {12} Jtem ego Munio honienssis
monasterij abbas & nos <con>uent<us> s<an>c<t>i saluatoris o<mne>s unanimes dam<us>
u<o>b<is>. Didaco sancij. & {13} sancio sancij societate<m> in capitulo n<ost>ro &
facim<us> uos participes in o<mn>ib<us> bonis que in monasterio n<ost>ro fiunt. tam {14}
in sp<irit>alib<us> q<ua>m i<n> t<em>p<o>ralib<us>. & dam<us> u<o>b<is> in
p<re>stimoniu<m> illos collacios de noja. & illud solar de matanzo. Sub tali
co<n>{15}ditione. ut o<mn>ib<us> dieb<us> uite u<est>re teneatis. & fideliter custodiatis. &
annuatim p<ro> censu honienssi abb<at>j & <con>uentuj {16} uiginti eq<ua>s piscaminis &
q<ui>nq<ue> congrios p<ri>ma die junij t<ri>buatis. Post mortem u<ero> u<est>ram
p<re>fatos collacios nob<is> & {17} monasterio n<ost>ro sine aliq<ua> <con>trarietate
remaneant. Facta caRta .Era. Mª.ccª.lxª.jª. Noto die. xvºijº. k<a>l<enda>s. septe<m>bris. {18}
Regnante rege fredinando cu<m> uxore sua regina beat<ri>ce in toledo & i<n> tota castella.
Lupo didacj d<omi>nante boro{19}uiam & castellam. Gundissaluus roiz maiordom<us>
regis. Ego Munio honienssis eccl<esi>e abbas ha<n>c cartam q<ua>m fie{20}ri iussi roboro
& <con>firmo. Joh<anne>s p<ri>or <con>firmat. Joh<anne>s camerari<us> <con>f<irmat>.
Joh<anne>s helemosinari<us> <con>f<irmat>. Petr<us> refectorari<us> <con>f<irmat>. {21}
Jacob<us> cellaerari<us> maior <con>f<irmat>. O<mn>is <con>uent<us> <con>firmat.
Huj<us> rei su<n>t testes. Marti<n> alfonso. Alfonso pedret. D<omi>nic<us> {22} abbas
s<an>c<t>e juliane. Petr<us> tamajo. fredinand<us> ricardi. D<omi>nic<us> pedret.
Didac<us> gundissaluj de tamajo. Don Mar{23}tin d<e> limosn<er>ia. Martin ferrandet
miles. & ut hoc factum n<ost>r<u>m ratum & firmu<m> p<er>maneat sigillis {24} n<ost>ris
munimus
PRESENTACIÓN CRÍTICA
246
{1} Manifestum sit atque notum quod nos filii Sancii de Velascor, videlicet, Didacus Sancii
et Sancius Sancii, concedimus et confirmamus {2} illam venditionem atque donationem
quam genitor noster domnus Sancius de Velascor cum sororibus suis, videlicet, Elvira
Didaci, et Maior {3} Didaci et Maria Didaci, fecit honiensi monasterio tempore domni Petri
abbatis et omnibus monacis, tam presentibus quam futuris, {4} de illo monasterio Sancte
Eulalie et Sancte Iuliane de Várzena, ut iure hereditario monasterium Sancti Salvatoris in
perpetuum possi{5}deat cum domibus, terris, pratis, pascuis, molendinis, arboribus
fructiferis et infructiferis, cum montibus, et defesis atque decursi{6}onibus aquarum, et
cum iure patronatus quod in ecclesiis habebat. Preterea concedimus corpora nostra ad
sepeliendum in monasterio {7} honiensi sub iure iurando tactis sacrosanctis evangeliis, et
assignavimus ibi sepulturas nostras cum quinta parte omnium rerum nostrarum {8} coram
istis subscriptis testibus, et si aliud testamentum facere voluerimus non valeat. Ego
siquidem Munio honiensis ecclesie abbas et nos {9} conventus Sancti Salvatoris, libenti
animo atque spontanea voluntate, omnes unanimes, renunciamus petitioni quam
faciebamus vobis Didaco {10} Sancii et Sancio Sancii, de illo solare de Várzena quod fuit
Petri Andree et de omnibus suis hereditatibus, quoniam nullum ius ibi habemus {11} nec
debebamus habere, et coram istis subscriptis testibus recedimus pacati de illo solare atque
de omni hereditate illius solaris. {12} Item ego Munio honiensis monasterii abbas et nos
conventus Sancti Salvatoris, omnes unanimes, damus vobis Didaco Sancii et {13} Sancio
Sancii societatem in capitulo nostro et facimus vos participes in omnibus bonis que in
monasterio nostro fiunt, tam {14} in spiritalibus quam in temporalibus, et damus vobis in
prestimonium illos collacios de Noja et illud solar de Matanzo sub tali con{15}ditione ut
omnibus diebus vite vestre teneatis et fideliter custodiatis, et annuatim pro censu honiensi
abbati et conventui {16} viginti equas piscaminis et quinque congrios prima die iunii
tribuatis. Post mortem vero vestram, prefatos collacios nobis {17} et monasterio nostro sine
aliqua contrarietate remaneant. Facta carta era MªCCªLXªIª, noto die XVIIº calendas
septembris. {18} Regnante rege Fredinando cum uxore sua regina Beatrice in Toledo et in
tota Castella. Lupo Didaci dominante Boro{19}viam et Castellam. Gundissalvus Roíz
maiordomus regis. Ego Munio honiensis ecclesie abbas hanc cartam quam fie{20}ri iussi
roboro et confirmo. Iohannes prior confirmat; Iohannes camerarius confirmat; Iohannes
elemosinarius confirmat; Petrus refectorarius confirmat; {21} Iacobus cellerarius maior
confirmat; omnis conventus confirmat. Huius rei sunt testes: Martín Alfonso; Alfonso
Pédret; Dominicus, {22} abbas Sancte Iuliane; Petrus Tamayo; Fredinandus Ricardi;
Dominicus Pédret; Didacus Gundissalvi de Tamayo; don Mar{23}tín de limosnería; Martín
Ferrándet miles. Et ut hoc factum nostrum ratum et firmum permaneat, sigillis {24} nostris
munimus.
CORHEN0132
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 11
1224 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España)]
Donación en censo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Muño donan a Juan y a
su mujer Marina Martínez un solar en Solórzano y establecen el pago anual de dos sueldos
y dos panes. Quirógrafo.
Pergamino, 125 x 315 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
247
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1}Presentib<us> sit notu<m> atq<ue> manifestu<m>. q<uo>d Ego Munio d<e>j gr<ati>a
honienssis monast<er>ij abbas. & nos <con>uent<us> s<an>c<t>i. {2} Saluatoris.
Concedim<us> tibi Joh<ann>i. & Vxori tue Marine martinj illud solare q<uo>d est in
selorzano. & est dela {3} defesa. cu<m> om<n>i iure suo in monte & i<n> fonte. ut iure
h<er>editario in p<er>petuu<m> possideatis. cu<m> domib<us>. terris. defesis. {4} cu<m>
arborib<us>. cu<m> ingressu. & regressu. & annuatim date d<omi>no s<an>c<t>i
S<an>c<t>i Pelagij p<ro> censsu. duos solidos. & duos panes. {5} Ego siquidem Munio
honienssis abbas hanc carta<m> confirmo [sobre raspado: Joh<anne>s p<ri>or co]firmat.
Joh<anne>s
camerari<us>
confirmat.
Petrus
refectora{6}ri<us>
co<n>f<irmat>.
d<omi>nic<us> de sotolongo cofirmat. D<omi>nic<us> sac<ri>sta co<n>firmat. Om<n>is
co<n>uent<us> cofirmat. Petr<us> abbas s<an>c<t>j pelagij cofirmat. {7} Facta carta ERa.
mª. ccª. Lxª. ijª. Regnante Rege ferrando cu<m> uxore sua beatrice. in toleto. & in castella.
Lupus didacj alferis {8} regis. Gundisalus rudericj maiordom<us> regis. Ferrandus latronis
merinu regis. Didac<us> sancij. & sanci<us> sancij. & ferrandus {9} gonçaluj. & gomez
gonçaluez. & petr<us> gomiz. prestameros. Merinu lupj didacj petr<us> martinj. SayoN
petr<us> martinj d<e> bartzena [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1}Presentibus sit notum atque manifestum quod ego Munio, Dei gratia honiensis
monasterii abbas, et nos conventus Sancti {2} Salvatoris concedimus tibi Iohanni et uxori
tue Marine Martini illud solare quod est in Selórzano, et est de la {3} defesa cum omni iure
suo in monte et in fonte, ut iure hereditario in perpetuum possideatis cum domibus, terris,
defesis, {4} cum arboribus, cum ingressu et regressu, et annuatim date domino Sancti
Pelagii pro censu duos solidos et duos panes. {5} Ego siquidem Munio honiensis abbas
hanc cartam confirmo. Iohannes prior cofirmat; Iohannes camerarius confirmat; Petrus
refectora{6}rius confirmat; Dominicus de Sotolongo cofirmat Dominicus sacrista confirmat;
omnis conventus cofirmat; Petrus abbas Sancti Pelagii cofirmat. {7} Facta carta era
MªCCªLXªIIª. Regnante rege Ferrando cum uxore sua Beatrice in Toleto et in Castella.
Lupus Didaci alferis {8} regis. Gundisalus Ruderici maiordomus regis. Ferrandus Latronis
merinu regis. Didacus Sancii, et Sancius Sancii, et Ferrandus {9} Gonçalvi, et Gómez
Gonçálvez et Petrus Gómiz, prestameros. Merinu Lupi Didaci. Petrus Martini. Sayón
Petrus Martini de Bárzena.
248
CORHEN0133
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 12
1224 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España)]
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Muño intercambian con Gonzalo,
clérigo de Peñahorada, diversas heredades. Quirógrafo.
Pergamino, 90 x 365 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1}Noscant p<re>sentes & post<er>i q<uo>d ego domn<us> Munio d<e>i gr<ati>a
Onien<sis> eccl<esi>e abbas & nos conuent<us> s<an>c<t>i Saluatoris facim<us>
conca<m>bium u<o>b<is>cum Gundissaluo cl<er>ico de pennaforada. {2} ad comodum &
utilitate<m> utri<us>q<ue> partis. Vos siquidem datis n<o>b<is> unam t<er>ram in sulco
de n<ost>ro orto. ut nos & monast<er>ium Onien<sis> eam sine co<n>trarietate aliq<ua> {3}
ab aliquo jure h<er>editario in p<er>petuum habeam<us>. Nos siquide<m> p<ro>
p<re>dicta t<er>ra u<o>b<is> in conca<m>bium dam<us> unum pedaçium in loco qui
dicitur las fuentes. & {4} alios duos pedaçios in la serna subt<us> eccl<esi>am b<ea>tj
martinj. Tali siquide<m> co<n>ditione sup<ra>dictos u<o>b<is> pedaçios dam<us>. ut uos
& om<n>is u<est>ra post<er>itas irreuocabilit<er> h<er>editario {5} jure in p<er>petuu<m>
possideatis. [blanco] Facta carta ERa. mª. ccª. Lxijª. Regna<n>te rege fredinando cum uxore
sua beatrice in Toleto & in tota Castella. [tachado: D*] Lupo {6} didacj d<omi>nante
borouia<m> & castella<m> uetula<m>. Fredinando latronis existe<n>te m<er>ino regis. Ego
siquide<m> Munio Onien<sis> eccl<esi>e abbas ha<n>c carta<m> roboro & co<n>firmo.
Joh<anne>s p<ri>or <con>f<irmat>. {7} Petr<us> maiord<om>us <con>f<irmat>.
Gundissal<us> guterriz <con>f<irmat>. Om<n>is conuent<us> Onien<sis> <con>f<irmat>.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1}Noscant presentes et posteri quod ego domnus Munio, Dei gratia oniensis ecclesie
abbas, et nos conventus Sancti Salvatoris facimus concambium vobiscum Gundissalvo,
clerico de Peña Forada, {2} ad comodum et utilitatem utriusque partis. Vos siquidem datis
nobis unam terram in sulco de nostro orto ut nos et monasterium oniensis eam sine
contrarietate aliqua {3} ab aliquo iure hereditario in perpetuum habeamus. Nos siquidem
pro predicta terra vobis in concambium damus unum pedaçium in loco qui dicitur las
Fuentes et {4} alios duos pedacios in la serna subtus ecclesiam Beati Martini. Tali siquidem
conditione supradictos vobis pedacios damus ut vos et omnis vestra posteritas
irrevocabiliter hereditario {5} iure in perpetuum possideatis. Facta carta era MªCCªLXIIª.
Regnante rege Fredinando cum uxore sua Beatrice in Toleto et in tota Castella. Lupo {6}
Didaci dominante Boroviam et Castellam Vetulam. Fredinando Latronis existente merino
regis. Ego siquidem Munio oniensis ecclesie abbas hanc cartam roboro et confirmo.
Iohannes prior confirmat; {7} Petrus maiordomus confirmat; Gundissalus Gutérriz
confirmat; omnis conventus oniensis confirmat.
249
CORHEN0134
AHN, Clero Secular_Regular, car. 283, n. 21
1228 abril s.d. (s.l. [¿Báscones de Ojeda?, ¿Palencia?, España])
Compraventa. Miguel Nieto y su mujer venden a Pedro Gonzálvez de Marañón diversas
heredades y algunos bienes muebles por cien maravedís y un vaso de plata.
Pergamino, 140 x 250 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i no<m>i<n>e Cognosçuda cosa sea a los o<mne>s q<ui> son. & q<ue> son p<or>
uenir cuemo io michael nieto. co<n> mie mugier Mari pet<ri> ue<n>d*mo[roto] {2} &
robramos a uos do<n> pet<ro> go<n>çaluet demarano<n> de n<uest>ras bonas
uolu<n>tades. la t<ier>ra delas lagunjlas. Aladanos do<n> uecent el {3} menor & D<iago>.
rubio & dona flore<n>çia. Ot<ra> t<ier>ra en orto defraires. Alada<n>os de todas partes. los
de sant michael. {4} Ala defessa ot<ra> t<ier>ra. Aladanos do<n> uecent el maior. &
J<ohan>. marti<n>. En es logar mismo ot<ra> t<ier>ra. Ala. Michael marti<n>. & {5}
marti<n> ualdado. & do<n> d<omi>nigo. <Et>. j. uina tras sant michael. Aladanos el
monest<er>io. & dona flore<n>ça. En uela neg<ro> ot<ra> {6} ujna. Aladanos los desant
x<risto>ual. & nietos de d<omi>nigo depalatio. En las uegas ot<ra> ujna. Aladanos los
debuxedo. & michael {7} d<omi>nigeç. <Et> un solar en sulco delos debuxedo. & i<n> sulco
de don Moriel. & p<or> estas t<ier>ras. & estas ujnas & el solar prend*[roto] {8} de uos
do<n> P<etro>. go<n>çaluet. c. M<o>r<auedis> en p<re>cio. & un uaso deplata en
robracion. <Et> ni<n>guno q<ui> esta co<m>pra q<ui>siere q<ue>bra<n>tar sea {9}
maledicto & excomulgado. & c<on> judas en i<n>ferno da<m>pnado. Facta carta en el mes
de abril. ERa. Mª.ccª.Lxvjª. Regn*[roto]{10}te el rei do<n> Ferra<n>do co<n> su mugier dona
beat<ri>ç en burgos & i<n> toledo & i<n> todo so regno. Alfieret del rei Lop diat. {11}
Maior domo del rei Go<n>çaluo roiç. Merino maior Garci go<n>çaluet deferrera. Testigos
q<ue> uiero<n> & odiero<n> q<ua>ndo esta {12} co<m>pra fue fecha. Debascones D<iago>.
rubio. D<iago>. filio de johan pet<ri>. Jo<han>. marti<n>. Michael d<omi>niget. Vecent el
maior. D<iago>. marti<n> {13} del cofino. Jo<han>. d<omi>niget yerno de dona flore<n>ça.
De maçariegos. Steuan demari diaç. & Jo<han>. roçin. [margen: Esto es el moble q<ue>
ue<n>de michael nieto co<n>su mugier Mari pet<ri>. j. jugo de bois &. j. asna. & v. oueias /
& iiij. puercos. & ij. carrales. & ij lechos deropa. & xxx. cargas de *** & xxvj. al<mudes>
depan sembradura]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
250
{1} In Dei nomine. Cognoçuda cosa sea a los omnes qui son e que son por venir cuémo yo
Micael Nieto con mie mugier Marí Petri vend<e>mo<s> {2} e robramos a vós, don Petro
Gonçálvet de Marañón, de nuestras bonas voluntades, la tierra de las Lagunillas, aladaños,
don Vecent el {3} menor, e Díago Rubio e doña Florencia; otra tierra en orto de fraires,
aladaños de todas partes, los de Sant Micael; {4} a la defessa otra tierra, aladaños, don
Vecent el mayor e Joán Martín; en es logar mismo otra tierra a la Micael Martín, e {5}
Martín Valdado e don Domínigo; e I viña tras Sant Micael, aladaños, el monesterio e doña
Florença; en Velanegro otra {6} viña, aladaños, los de Sant Cristóval e nietos de Domínigo
de Palatio; en las Vegas otra viña, aladaños, los de Buxedo e Micael {7} Domínigueç; e un
solar en sulco de los de Buxedo e in sulco de don Moriel. E por estas tierras, e estas viñas e
el solar prend<emos> {8} de vós don Petro Gonçálvet C moravedís en precio e un vaso de
plata en robración. E ninguno qui esta compra quisiere quebrantar sea {9} maledicto e
excomulgado e con Judas en inferno dampnado. Facta carta en el mes de abril, era
MªCCªLXVIª. Regn<an>{10}te el rey don Ferrando con su mugier doña Beatriç en Burgos, e
in Toledo e in todo so regno. Alfiéret del rey Lop Díat. {11} Mayordomo del rey Gonçalvo
Roíç. Merino mayor Garcí Gonçálvet de Ferrera. Testigos que vieron e odieron cuando esta
{12} compra fue fecha, de Báscones: Díago Rubio; Diago, filio de Joán Petri; Joán Martín;
Micael Domíniguet; Vecent el mayor; Díago Martín {13} del Cofino; Joán Domíniguet,
yerno de doña Florença. De Maçariegos: Estevan de Marí Díaç e Joán Rocín.
Esto es el moble que vende Micael Nieto con su mugier Marí Petri: I jugo de bois, e I asna,
e V ovejas, e IIII puercos, e II carrales, e II lechos de ropa, e XXX cargas de <...> e XXVI
almudes de pan sembradura.
CORHEN0135
AHN, Clero Secular_Regular, car. 284, n. 1
1229 enero 19 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación en censo. El convento de San Salvador de Oña y su abad Miguel donan a Pedro
Orioli las heredades que poseen en Navas y establecen un pago anual. Quirógrafo.
Pergamino, 260 x 275 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
251
[quirógrafo] {1} Notum sit cunctis tam p<re>sentib<us> q<ua>m futuris. q<uo>d ego
Michael d<e>j gr<ati>a Onien<sis> abbas & nos ejusdem loci conuent<us>. dam<us> &
concedim<us> uob<is> {2} domno Petro oriolj om<n>em h<er>editate<m> q<ua>m a
u<o>b<is> emim<us> in Nauas. & om<n>em aliam h<er>editat<e> q<ua>m a u<o>b<is>
redemim<us> in eadem uilla. q<ua>m uidelicet uos possidebatis {3} no<m>i<n>e
monast<er>ij Onien<sis>. scilicet. t<er>ras. uineas. parrales. domos. arbores. enfurtiones.
calu<m>pnias. mannerias. aq<ua>s. defesas. & om<n>ia que ibidem n<o>b<is> de iure {4}
spectare uidentur u<o>b<is> dam<us> sub pacto subscripto q<ua>mdiu uix<er>itis
possidenda. Excipim<us> t<ame>n n<o>b<is> annuum pectum q<uo>d dicitur la
marçadga. tam in hijs {5} que nunc u<o>b<is> dam<us>. q<ua>m in alijs que u<o>b<is>
antea dederam<us>. Tali na<m>q<ue> conditione d<i>c<t>a om<n>ia v<o>b<is> dam<us>.
ut annuatim n<o>b<is> p<ro> censu. centum tab<u>latas {6} ad mensuram Onie n<o>b<is>
detis medietate<m> tritici. & medietate<m> ordej p<er> festum b<eat>j Martini ap<u>d
Nauas. & viginti morab<etin>os p<er> festum s<an>c<t>or<um> innocentum {7} sine
diminutione aliq<ua> n<o>b<is> ap<u>d Oniam p<er>soluatis. & h<er>editates & uineas
excolatis t<em>p<o>rib<us> oportunis. & domos meliorando fideliter conseruetis. & si casu
{8} cecid<er>int u<e>l conbuste fu<er>int alias eis consimiles it<eru>m faciatis. & a colacijs
nichil p<re>ter forum & censum solitum exigatis. & non habeatis potestatem {9} uendendi
u<e>l i<m>pignorandi seu alienandi. nec in aliud d<o>m<in>ium t<ra>nsferendi
q<ui>cq<ua>m ex hijs que u<o>b<is> dam<us> absq<ue> n<ost>ri licencia & consensu. Et si
forte {10} q<uo>d absit d<i>c<t>um censum n<o>b<is> non p<er>solu<er>itis
t<em>p<o>rib<us> p<re>notatis o<mn>ia que u<o>b<is> dam<us> p<ro>inde amittatis &
h<er>editates & cet<er>a alia que ibidem n<ost>ro no<m>i<n>e {11} possidetis sine aliq<ua>
contradictione remaneant monast<er>io Onien<sis>. Postq<ua>m uero decesseritis ab hac
luce. una<m> tinam. & duas cupas. q<ua>s nunc u<o>b<is> {12} dam<us>. cum
om<n>ib<us> h<er>editatib<us> & baruechijs. & cet<er>is alijs que u<o>b<is> antea
dedim<us> & nunc dam<us>. sine exactione aliq<ua> relinquite monast<er>io Onien<sis>.
{13} Ego siquide<m> Michael Onien<sis> monast<er>ij abbas hanc cart<am> legente<m>
audiuj & confirmo. Marin<us> prior. <con>f<irmat>. Joh<anne>s p<re>centor.
<con>f<irmat>. D<omi>nic<us> sac<ri>sta {14} <con>firf<irmat>. Tot<us> Onien<sis>
co<n>uent<us> <con>f<irmat>. Et ego Petr<us> orioli hoc pactum sup<ra>sc<ri>ptu<m>
ap<ro>bo & confirmo. & concedo ut quicu<m>q<ue> in bonis m<e>is fu<er>int {15}
successores post obitum meu<m> p<er>soua<n>t dece<m> morab<etin>os monast<er>io
Onien<sis>. Alioq<ui>n habeat Onien<sis> abbas plenaria<m> potestare<m> in
om<n>ib<us> reb<us> m<e>is {16} q<uo>sq<ue> recup<er>et illos dece<m> aureos
p<re>notatos. Fracta carta. Anno d<omi>nj. Mº. ccº. xxviiijº. Currente eRa. Mª. ccª. Lxªviijª.
Noto die. xiiij. k<a>l<enda>s feb<rua>rij. {17} Regna<n>te rege Fredinando in Toledo & in
tota castella. cu<m> uxore sua regina Beatrice. & domna Berengaria regina genitrice {18}
Lupo didaci d<omi>nante borouiam. Didaco lupi tenente castellam uetulam. Garsia
gundissalui existente merino regiS. [blanco] {19} Pret<er> hec om<n>ia ego Petr<us> orioli
statuo & confirmo q<uo>d si fortassis decessero ante q<ua>m u<o>b<is> p<er>soluam
reddit<us> memoratos habeatis potestate<m> integram tam in hijs que {20} dedistis m<ihi>
antea & nunc datis. q<ua>m in alijs que ad me spectau<er>int ubicu<m>q<ue> sint
q<uo>usq<ue> heredes m<e>i u<o>b<is> p<er>soluant reddit<us> ipsi<us> annj. Postea
uero om<n>ia remanea<n>t {21} lib<er>a ut p<re>taxatu<m> e<st> Monast<er>io On<ie>.
Jsti sunt testes ad hoc p<ro>ductj. domn<us> Tallj<us> de tamayo. Garsias gundissaluj de
tamayo. Martin<us> rud<er>ici de uesga. Fredinand<us> {22} gut<er>ri de salas.
Joh<anne>s pet<ri> de Onia.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
252
{1} Notum sit cunctis tam presentibus quam futuris quod ego Micael, Dei gratia oniensis
abbas, et nos eiusdem loci conventus damus et concedimus vobis {2} domno Petro Orioli
omnem hereditatem quam a vobis emimus in Navas, et omnem aliam hereditate quam a
vobis redemimus in eadem villa, quam videlicet vos possidebatis {3} nomine monasterii
oniensis, scilicet: terras, vineas, parrales, domos, arbores, enfurtiones, calumpnias,
mañerías, aquas, defesas et omnia que ibidem nobis de iure {4} spectare videntur, vobis
damus sub pacto subscripto quamdiu vixeritis possidenda. Excipimus tamen nobis
annuum pectum quod dicitur la marçadga, tam in hiis {5} que nunc vobis damus quam in
aliis que vobis antea dederamus. Tali namque conditione dicta omnia vobis damus, ut
annuatim nobis pro censu centum tabulatas {6} ad mensuram Onie nobis detis,
medietatem tritici et medietatem ordei, per festum beati Martini apud Navas, et viginti
morabetinos per festum Sanctorum Innocentum, {7} sine diminutione aliqua nobis apud
Oniam persolvatis, et hereditates et vineas excolatis temporibus oportunis, et domos
meliorando fideliter conservetis, et si casu {8} ceciderint vel conbuste fuerint alias eis
consimiles iterum faciatis, et a colaciis nichil preter forum et censum solitum exigatis, et
non habeatis potestatem {9} vendendi vel impignorandi seu alienandi, nec in aliud
dominium transferendi, quicquam ex hiis que vobis damus absque nostri licencia et
consensu. Et si forte {10} quod absit dictum censum nobis non persolveritis temporibus
prenotatis, omnia que vobis damus proinde amittatis et hereditates et cetera alia que
ibidem nostro nomine {11} possidetis, sine aliqua contradictione remaneant monasterio
oniensis. Postquam vero decesseritis ab hac luce, unam tinam et duas cupas quas nunc
vobis {12} damus, cum omnibus hereditatibus et barvechiis, et ceteris aliis que vobis antea
dedimus et nunc damus, sine exactione aliqua relinquite monasterio oniensis. {13} Ego
siquidem Micael oniensis monasterii abbas hanc cartam legentem audivi et confirmo.
Marinus prior confirmat; Iohannes precentor confirmat. Dominicus sacrista {14} confirmat;
totus oniensis conventus confirmat. Et ego Petrus Orioli hoc pactum suprascriptum
aprobo et confirmo, et concedo ut quicumque in bonis meis fuerint {15} successores post
obitum meum persolvant decem morabetinos monasterio oniensis. Alioquin habeat
oniensis abbas plenariam potestarem in omnibus rebus meis {16} quosque recuperet illos
decem aureos prenotatos. Facta carta anno Domini MºCCºXXºVIIIIº, currente era
MªCCªLXªVIIIIª, noto die XIIII calendas februarii. {17} Regnante rege Fredinando in
Toledo et in tota Castella, cum uxore sua regina Beatrice et domna Berengaria regina
genitrice. {18} Lupo Didaci dominante Boroviam. Dídaco Lupi tenente Castellam Vetulam.
Garsía Gundissalvi existente merino regis. {19} Preter hec omnia, ego Petrus Orioli statuo
et confirmo quod si fortassis decessero, antequam vobis persolvam redditus memoratos,
habeatis potestatem integram tam in hiis que {20} dedistis mihi antea et nunc datis quam
in aliis que ad me spectaverint ubicumque sint, quousque heredes mei vobis persolvant
redditus ipsius anni. Postea vero omnia remaneant {21} libera, ut pretaxatum est
monasterio Onie. Isti sunt testes ad hoc producti: domnus Tallius de Tamayo; Garsías
Gundissalvi de Tamayo; Martinus Ruderici de Vesga; Fredinandus {22} Guterri de Salas;
Iohannes Petri de Onia.
253
CORHEN0136
AHN, Clero Secular_Regular, car. 284, n. 2
1229 marzo s.d. (s.l. [Caderechas, Burgos, España])
Donación sub modo. García Fernández y su mujer donan unas heredades en Caderechas al
convento de San Salvador de Oña y a su abad Miguel, a cambio de ser enterrados en el
monasterio. Quirógrafo.
Pergamino, 175 x 250 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Notum sit cunctis ac manifestum q<uo>d ego Garsias fredinandi p<ro>fiteor &
manifesto. q<uo>d illa açenia q<ua>m feci in kadrechias dum {2} no<min>e u<est>ro
u<est>ras q<ua>s habetis ibid<em> h<er>editates possid<er>em est monast<er>ij
Onien<sis>. Et null<us> alj<us> nec ego habet jus aliq<uo>d in eadem nisi abbas {3} &
conuent<us> solum<modo> Onien<sis>. Veruntam<en> ex beneplacito uxoris mee Sancie
pet<ri> dono & co<n>cedo u<o>b<is> Michaeli Onien<sis> abb<at>j & ej<us>dem Loci {4}
conuentui p<re>senti & futuro h<er>editario jure ill<u>d pedaçium q<uo>d co<m>mutaui
cum Petro sancij. & Martino sancij p<er> q<uo>d aq<ua> discur{5}rit ad açeniam
memorata<m>. nullum m<ihi> u<e>l uxori seu post<er>itati mee jus in sup<ra>scriptis
om<ni>b<us> retinendo. Actum est hoc ap<u>d {6} kadrechias in m<en>se marcij Sub. eRa.
Mª. ccª. Lxvijª. Jn conspectu testium subscriptor<um>. videlicet Pet<ri> militis de tamayo.
& fredinandi {7} garsie de quintana opio. & Ruderici garsie filij Garsie fredinandi. &.
P<etrus>. rud<er>ici gen<er>i ej<us>dem fredinandi. &. Joh<ann>is pet<ri> de onia. &
Gundissalui {8} pet<ri> portarij burgen<sis>. De kadrechias. Joh<anne>s abbas t<e>st<is>.
Joh<anne>s de la kasa t<e>st<is>. fredinand<us> de rio t<e>st<is>. Michael fili<us> ej<us>
t<e>st<is>. D<omi>nic<us> fili<us> {9} d<omi>nici abb<ati>s t<e>st<is>. Paschual de rio
t<e>st<is>. De q<ui>ntana opio. Martin<us> martini diach<onu>s t<e>st<is>. Martin<us>
d<omi>nici t<e>st<is>. Rud<er>ic<us> t<e>st<is>. Petr<us> pet<ri> t<e>sti<s>. {10} Ego
siquidem Michael Onien<sis> eccl<esi>e abbas & nos conuent<us> s<an>c<t>i Saluatoris.
dam<us> & concedim<us> u<o>b<is> Garsie fredinandi illam n<ost>ram {11} açeniam
254
q<ua>m habem<us> in kadrechias q<ua>m uos uidelicet n<ost>ri p<er>missione
hedificastis. ut eam cum h<er>editate q<ua>m ibidem n<ost>ro nomine {12} possidetis
q<ua>mdiu uixeritis sine exaci diminut<i>one u<e>l contrarietate aliq<ua> habeatis.
n<o>b<is> annuatim p<ro> censu d<ic>te açenie & h<er>editatis .viij. tab<u>las {13}
medietate<m> tritici & medietate<m> ordei. & .xviij. denarios p<er>soluendo.
Concedim<us> etiam ut q<ua>ndocu<m>q<ue> uos seu uxor u<est>ra Sancia pet<ri>
mig<ra>u<er>itis ab {14} hac luce. corpora u<est>ra honeste p<ro>ut decet & congrue in
Onien<sis> monast<er>io tumulem<ur>. Facta carta in eRa & m<en>se sup<ra>sc<ri>pto.
Regnante {15} rege fredinando cu<m> uxore sua regina Beat<ri>ce in Toleto & in tota
Castella. Didaco lupi d<omi>nante borouia<m>. Garsia gundissalui existente {16} merino
regis. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Notum sit cunctis ac manifestum quod ego Garsías Fredinandi profiteor et manifesto
quod illa acenia quam feci in Cadrechias dum {2} nomine vestro, vestras quas habetis
ibidem hereditates possiderem est monasterii oniensis. Et nullus alius nec ego habet ius
aliquod in eadem nisi abbas {3} et conventus solummodo oniensis. Veruntamen ex
beneplacito uxoris mee Sancie Petri, dono et concedo vobis Micaeli oniensis abbati et
eiusdem loci {4} conventui presenti et futuro, hereditario iure, illud pedaçium quod
commutavi cum Petro Sancii et Martino Sancii per quod aqua discur{5}rit ad açeniam
memoratam nullum mihi vel uxori seu posteritati mee ius in suprascriptis omnibus
retinendo. Actum est hoc apud {6} Cadrechias in mense marcii, sub era MªCCªLªXVIIª. In
conspectu testium subscriptorum, videlicet, Petri militis de Tamayo et Fredinandi {7}
Garsie de Quintana Opio, et Ruderici Garsie, filii Garsie Fredinandi, et Petrus Ruderici,
generi eiusdem Fredinandi, et Iohannis Petri de Onia et Gundissalvi {8} Petri portarii
burgensis. De Cadrechias: Iohannes abbas testis; Iohannes de la Casa testis; Fredinandus
de Río testis; Micael filius eius testis; Dominicus, filius {9} Dominici abbatis, testis; Pascual
de Río testis. De Quintana Opio: Martinus Martini diaconus testis; Martinus Dominici
testis; Rudericus testis; Petrus Petri testis. {10} Ego siquidem Micael oniensis ecclesie abbas
et nos conventus Sancti Salvatoris damus et concedimus vobis Garsie Fredinandi illam
nostram {11} aceniam quam habemus in Cadrechias quam vos videlicet nostri permissione
edificastis ut eam cum hereditate quam ibidem nostro nomine {12} possidetis, quamdiu
vixeritis, sine exaci diminutione vel contrarietate aliqua habeatis, nobis annuatim pro
censu dicte açenie et hereditatis VIII tabulas, {13} medietatem tritici et medietatem ordei, et
XVIII denarios persolvendo. Concedimus etiam ut quandocumque vos seu uxor vestra
Sancia Petri migraveritis ab {14} hac luce, corpora vestra honeste, prout decet et congrue in
oniensis monasterio tumulemur. Facta carta in era et mense suprascripto. Regnante {15}
rege Fredinando cum uxore sua regina Beatrice in Toleto et in tota Castella. Dídaco Lupi
dominante Boroviam. Garsía Gundissalvi existente {16} merino regis.
CORHEN0137
AHN, Clero Secular_Regular, car. 284, n. 3
1229 marzo s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de encomienda. El convento de San Salvador de Oña y su abad Miguel arriendan
la serna de Santa Juliana a varios aparceros por cuarenta años. Quirógrafo.
Pergamino, 185 x 360 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
255
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Presentis pagine testimonio sit tam futuris q<ua>m p<re>sentib<us> manifestum
q<uo>d ego Michael d<e>j gr<ati>a Onien<sis> eccl<esi>e abbas & nos conuent<us>
s<an>c<t>i Saluatoris dam<us> & concedim<us> u<o>b<is>. Enneconj {2} martini. & Petro
caro. & Garsie martinj. & Gundissaluo pet<ri> de ario. & Vicentio. & D<omi>nico pet<ri>
de busto. & Gundissaluo pet<ri> de uico inferiori. & Petro de penchas. & Petro
p<res>b<ite>ro de uiziana. {3} & Joh<ann>j de fundo uico. & Joh<ann>i pet<ri>. &
Joh<ann>i de trespaderne. illam n<ost>ram sernam que dicitur de s<an>c<t>a Juliana. ut
plantetis eam uineam. & p<ro>ut decet sopita fraude ad utri<us>q<ue> comodum partis
fideliter {4} excolatis. Sed quia n<on>nu<n>q<ua>m u<er>itati obliuio nouereat<ur> nisi
scripture b<e>n<e>ficio muniatur ne in *ost<er>um noue pullulatio alt<er>cationis
emergat. q<uo>nam eam pacto u<o>b<is> tradim<us> p<re>senti scedule
com<mo>{5}dam<us>. videlicet ut p<er> hos. xxxxª. continuos annos eam quiete & pacifice
possideatis. & ut est sup<er>i<us> p<re>libatum fideli excol<er>e eam ex<er>citio satagatis.
& nos annuatim om<n>ium fructum medietate<m> {6} & totj<us> decime u<est>rarum
sortium medietate<m> tam de fructib<us> q<ua>m de arborib<us> fructiferis &
infructif<er>is habeam<us>. ita tam<en> q<uo>d uos fruct<us> uindemie & arborum
colligatis. & postq<ua>m fuerint {7} sortiti. sorte<m> nos n<ost>ram in n<ost>ris expensis
proprijs aducam<us>. vos uero q<uo>d residuum fuerit. sine contrarietate uel diminutione
aliq<ua> usq<ue> ad p<re>fixum t<er>minum. xlª. annoru<m> irrefraga{8}biliter possidete.
Concedim<us> etiam q<uo>d si aliq<ui>s u<est>r<u>m sortem suam uendere uel pignori
tradere uoluerit licitam habeat potestate<m> uendendi uel alienandi cuilibet qui sub
d<omi>nio sit {9} honie usq<ue> ad p<re>libatum t<em>p<u>s saluo jure n<ost>ro ut est
sup<er>i<us> p<re>taxatum. Et si forte aliquis ex u<o>b<is> decesserit absq<ue> p<ro>le
p<ro>pinqui ej<us> in dicta uinea illj<us> hereditent sortem n<ost>r<a>m n<o>b<is> jus
{10} minime subtrahendo. Pret<er>ea addim<us> q<uo>d si quilibet u<est>r<u>m uel
u<est>re post<er>itatis usq<ue> ad t<er>minum suprascriptu<m> sorte<m> p<ro>ut decet
suam t<em>p<o>rib<us> non excoluerit oportunis. p<ro>ut sui excoluerint {11} allatanej tot
n<o>b<is> refundat expensas p<ro> dispendio uinee q<uo>t alij ex adiacentib<us>
nou<er>im<us> constitisse. Triennio uero transacto si n<on> emendau<er>it ej<us> sors ad
Onien<sis> monast<er>irum deuoluatur. {12} Postq<ua>m uero. xlª. anni fuerint elapsi
dicta uinea cum arborib<us> suis sine exactione aliq<ua> a u<o>b<is> u<e>l ab alio aliquo
256
remaneat monast<er>io Onien<sis>. Facta carta in mense marcij sub ERa. Mª. ccª. {13} Lxª.
vijª. Anno ab incarnatione d<omi>nj. Mº. ccº. xxviiijº. Regnante rege Fredinando cum uxore
sua regina Beatrice. & domna Berengaria genitrice. in toledo & in Martos & in Baeça & in
tota {14} castella. Lupo didaci d<omi>nante borouiam. Didaco lupi tenente castellam
uetulam. Garsia gundissalui existente merino regis. Ego siquidem Michael Onien<sis>
abbas hanc cartam q<ua>m fieri {15} jussi roboro & confirmo. Marin<us> prior
<con>f<irmat>. Joh<anne>s p<re>centor <con>f<irmat>. Joh<anne>s cam<er>ari<us>
<con>f<irmat>. D<omi>nic<us> sacrista <con>f<irmat>. Totus Onien<sis> conuent<us>
<con>f<irmat>. Et ut f<a>c<tu>m n<ost>r<u>m ratum om<n>i t<em>p<o>re p<er>seueret
hanc carta<m> {16} sigillor<um> n<ost>ror<um> duxim<us> munimine roborandam.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Presentis pagine testimonio sit tam futuris quam presentibus manifestum quod ego
Micael, Dei gratia oniensis ecclesie abbas, et nos conventus Sancti Salvatoris damus et
concedimus vobis Enneconi {2} Martini, et Petro Caro, et Garsie Martini, et Gundissalvo
Petri de Ario, et Vicentio, et Dominico Petri de Busto, et Gundissalvo Petri de vico
inferiori, et Petro de Pencas, et Petro presbitero de Viziana, {3} et Iohanni de fundo vico, et
Iohanni Petri et Iohanni de Trespaderne illam nostram sernam que dicitur de Sancta
Iuliana, ut plantetis eam vineam et prout decet sopita fraude ad utriusque comodum
partis fideliter {4} excolatis. Sed quia nonnunquam veritati oblivio novereatur, nisi
scripture beneficio muniatur ne in <p>osterum nove pullulatio altercationis emergat
quonam eam pacto vobis tradimus presenti scedule commo{5}damus, videlicet, ut per hos
XXXXª continuos annos eam quiete et pacifice possideatis et ut est superius prelibatum
fideli excolere eam exercitio satagatis, et nos annuatim omnium fructum medietatem {6} et
totius decime vestrarum sortium medietatem, tam de fructibus quam de arboribus
fructiferis et infructiferis, habeamus ita tamen quod vos fructus vindemie et arborum
colligatis, et postquam fuerint {7} sortiti sortem nos nostram in nostris expensis propriis
aducamus. Vos vero quod residuum fuerit sine contrarietate vel diminutione aliqua usque
ad prefixum terminum XLª annorum irrefraga{8}biliter possidete. Concedimus etiam quod
si aliquis vestrum sortem suam vendere vel pignori tradere voluerit, licitam habeat
potestatem vendendi vel alienandi cuilibet qui sub dominio sit {9} Honie usque ad
prelibatum tempus, salvo iure nostro ut est superius pretaxatum. Et si forte aliquis ex
vobis decesserit absque prole, propinqui eius in dicta vinea illius hereditent sortem
nostram nobis ius {10} minime subtrahendo. Preterea addimus quod si quilibet vestrum
vel vestre posteritatis usque ad terminum suprascriptum sortem prout decet suam
temporibus non excoluerit oportunis, prout sui excoluerint {11} allatanei tot nobis refundat
expensas pro dispendio vinee quot alii ex adiacentibus noverimus constitisse. Triennio
vero transacto si non emendaverit eius sors ad oniensis monasterirum devolvatur. {12}
Postquam vero XLª anni fuerint elapsi dicta vinea cum arboribus suis sine exactione
aliqua, a vobis vel ab alio aliquo remaneat monasterio oniensis. Facta carta in mense
martii, sub era MªCCª{13}LXªVIIª, anno ab incarnatione Domini MºCCºXXVIIIIº. Regnante
rege Fredinando cum uxore sua regina Beatrice et domna Berengaria genitrice in Toledo,
et in Martos, et in Baeça et in tota {14} Castella. Lupo Didaci dominante Boroviam. Dídaco
Lupi tenente Castellam Vetulam. Garsía Gundissalvi existente merino regis. Ego siquidem
Micael oniensis abbas hanc cartam quam fieri {15} iussi roboro et confirmo. Marinus prior
confirmat; Iohannes precentor confirmat; Iohannes camerarius confirmat; Dominicus
sacrista confirmat; totus oniensis conventus confirmat. Et ut factum nostrum ratum omni
tempore perseveret, hanc cartam {16} sigillorum nostrorum duximus munimine
roborandam.
257
CORHEN0138
AHN, Clero Secular_Regular, car. 284, n. 8
s.f. [ca. 1229] (s.l. [Santa Cruz de Boedo, Palencia, España])
Pesquisa. Borrador de la pesquisa que realizaron Roí Gonzálvez de Nogares y Pedro
Domínguez, por orden de Gonzalvo Pédrez, merino mayor del rey, sobre la casa, el molino
y las heredades de Santa María de las Muelas. Quirógrafo.
Pergamino, 290 x 150 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Esta es la pesq<ui>sa [interlineado: dela casa d<e> s<an>c<t>a maria dela mula & dela
h<er>edade] q<ue> ma<n>do fer don go<n>zaluo petrez {2} el merjno major delrei. A don
roj go<n>zaluez d<e> no{3}gares. & Alcep<re>ste d<e> ujlla p<ro>uedo. & A don pet<ro>
domjnj{4}cj capellan dela reina do<n>na urraca. Feziero<n> pesq<ui>sa en {5} s<an>c<t>a
crux. Juro don jacobj & dixo. q<ue> elujo ue<n>der amjcaelpe-{6}trez. [sobre raspado: la
mafectura delas ca]sas aferra<n>do rojz. el suelo nol-{7}ue<n>dio; q<ue> [interlineado: d<e>]
onna era. <Et> odio dezir aujejos q<ue> todo era d<e> onna. la {8} ujlla e la h<er>edade.
sjno<n> <con>p<ra> sila fizieron d<e> fuera. E delmoljno q<ue>l-{9}gano ellabad<e> don
martino sediendo en aq<ue>lla casa. los q<ui> toujero<n> lacasa {10} depues delle;
toujero<n> el moljno. pordela casa. Lope [sobre raspado: Juro & dixo i q<ue> e]l {11} moró
<con>ellabade don martino. q<ue> no<n> auje hi casa nj<n>guna; si no<n> della**** {12}
d<e> onna. Sos parie<n>tes q<ue> aduxo poblolos hi cerca si; en elpalmie<n>to. de {13}
o<n>na. Otro si dexo delmoljno q<ue>lgano ella[interlineado: ba]de don martino sediendo
{14} enna casa. e los q<ui> despues delle toujero<n> la casa; toujero<n> elmoljno. e o*** {15}
si d<e> la h<er>edade q<ue> toda era d<e> onna; si no<n> sj <con>p<ra>ron d<e> fuera.
Martin caste{16}la<n>no juro & dixo. q<ue> odiera dezir abiejos en <con>cejo; q<ue>
elpalmie*{17}to d<e> s<an>c<t>a m<aria> dela muela q<ue> todo era dellabade d<e> onna
e<t> otre no<n> {18} auje hi nada. el molino ganolo ellabade don martino tenj**{19}do
aq<ue>lla casa. e los otros q<ue> despues toujero<n> la casa; toujero<n> e* {20} moljno. Juro
don mate e dixo. q<ue>odio otro si aujejos en <con>cejo d*{21}zir q<ue> elpalmie<n>to de
258
s<an>c<t>a m<aria> d<e> lamuela q<ue> todo era dellabade d<e> onna {22} e credie q<ue>
era uerdade. Juro don nicolas e dixo. q<ue> odio dezir abiej** {23} en <con>cejo q<ue> el
palmje<n>to d<e> s<an>c<t>a m<aria> dela muela q<ue> todo era delabade de {24} o<n>na
[interlineado: & q<ue> credie] q<ue> era uerdade. De s<an>c<t>i x<risto>forj. Micael
martinez Juro e dixo q<ue> [raspado] {25} odio e ujo amicael petrez dezir q<ue> no<n>
te<n>nje en cuello allabad* {26} de o<n>na nj agarcj martinez por el solar q<ue> tenie en
s<an>c<t>a m<aria> d<e> la muela {27} q<ue> era d<e> onna. e q<ue> se hirie dende. e
q<ue>les buscarje q<ua>nto malpudiesse. {28} e cuemo el credie hi era uerdade q<ue>
no<n> auje otre ni<n>guno hi nada si n** {29} ellabade de o<n>na. Joha<n> d<omi>nicj juro
e dixo q<ue> odio dezir q<ue> todo elpalmje<n>** {30} d<e> s<an>c<t>a m<aria> dela muela
q<ue> era dellabade d<e> o<n>na. & otre no<n> auje hi nada. e * {31} credie q<ue> era
uerdade. De ujlla p<ro>uedo. Micael ioh<anni>s d<e> eccl<es>ia Ju** {32} & dixo. q<ue>
sabie tener aq<ue>lla casa e aq<ue>lla h<er>edade de s<an>c<t>a m<aria> de la muella
alla{33}bade don martino; pordellabade d<e> o<n>na. <con>so palmie<n>to e sos ortos e
otr* {34} nj<n>guno no<n> auje hi nada. e otro si delmoljno q<ue>l gano ellabade don
mar**{35}no. tenje<n>do la casa. e los otros q<u>i toujero<n> la casa; toujero<n> elmoljno.
pora {36} la casa. Joha<n> steph<anu>s Juro e dixo. q<ue> ujo tener la casa d<e> s<an>c<t>a
m<aria> dela muela {37} allabade don martino pordellabade do<n>na. q<ue> otro
nj<n>guno no<n> auje hi suelo {38} nj orto nj heredade nj<n>guna si no<n> dellabade de
o<n>na. si no la <con>pro de fuera. {39} Micael d<omi>njcj Juro e dixo. q<ue> ujo tener
allabade don martino la casa {40} de s<an>c<t>a m<aria> delamuela co<n> sue h<er>edade
pordellabade deonna. e q<ue> no<n> sabie a otro {41} nj<n>guno hi auer solares nj ortos. ni
heredades nj<n>gunas si no<n> dellab*{42}de deo<n>na. si nolas <con>praro<n> de fuera.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Esta es la pesquisa de la casa de Santa María de la Mula e de la heredade que mandó
fer don Gonzalvo Pétrez, {2} el merino mayor del rey, a don Roí Gonzálvez de No{3}gares
e alcepreste de Villa Provedo, e a don Petro Domini{4}ci capellán de la reína doña Urraca.
Fezieron pesquisa en {5} Santa Crux. Juró don Jacobi e dixo que él vío vender a Micael
Pé{6}trez la mafectura de las casas a Ferrando Roíz; el suelo no·l {7} vendió, que de Oña
era. E odió dezir a viejos que todo era de Oña, la {8} villa e la heredade, sinon compra si la
fizieron de fuera, e del molino que·l {9} ganó ell abade don Martino sediendo en aquella
casa, {10} los qui tovieron la casa depués d'elle tovieron el molino por de la casa. Lope juró
e dixo ý que él {11} moró con ell abade don Martino, que non avié ý casa ninguna sinon
dell a<bade> {12} de Oña. Sos parientes que aduxo poblólos ý cerca sí en el palmiento de
{13} Oña. Otrossí dexo del molino que·l ganó ell abade don Martino sediendo {14} enna
casa, e los qui después d'elle tovieron la casa tovieron el molino, e o<tro>{15}sí de la
heredade que toda era de Oña sinon si compraron de fuera. Martín Caste{16}laño juró e
dixo que odiera dezir a biejos en concejo que el palmie<n>{17}to de Santa María de la
Muela que todo era dell abade de Oña e otre non {18} avié ý nada. El molino ganólo ell
abade don Martino teni<en>{19}do aquella casa, e los otros que después tovieron la casa
259
tovieron e<l> {20} molino. Juró don Maté e dixo que odió otrossí a viejos en concejo
d<e>{21}zir que el palmiento de Santa María de la Muela que todo era dell abade de Oña,
{22} e credié que era verdade. Juró don Nicolás e dixo que odió dezir a biej<os> {23} en
concejo que el palmiento de Santa María de la Muela que todo era del abade de {24} Oña, e
que credié que era verdade. De Sancti Cristofori, Micael Martínez juró e dixo que {25} odió
e vío a Micael Pétrez dezir que non teñié en cuello all abad<e> {26} de Oña ni a Garcí
Martínez por el solar que tenié en Santa María de la Muela, {27} que era de Oña e que se
irié dende e que les buscarié cuanto mal pudiesse, {28} e cuemo él credié ý era verdade,
que non avié otre ninguno ý nada sin<on> {29} ell abade de Oña. Joán Dominici juró e dixo
que odió dezir que todo el palmien<to> {30} de Santa María de la Muela que era dell abade
de Oña e otre non avié ý nada, e <él> {31} credié que era verdade. De Villa Provedo, Micael
Iohannis de Ecclesia ju<ró> {32} e dixo que sabié tener aquella casa e aquella heredade de
Santa María de la Muela all <a>{33}bade don Martino por dell abade de Oña, con so
palmiento e sos ortos, e otr<e> {34} ninguno non avié ý nada; e otrossí del molino que·l
ganó ell abade don Mar<ti>{35}no teniendo la casa, e los otros que tovieron la casa tovieron
el molino pora {36} la casa. Joán Stephanus juró e dixo que vío tener la casa de Santa María
de la Muela {37} all abade don Martino por dell abade d'Oña, que otro ninguno non avié ý
suelo, {38} ni orto ni heredade ninguna, sinon dell abade de Oña, si no la compró de fuera.
{39} Micael Dominici juró e dixo que vío tener all abade don Martino la casa {40} de Santa
María de la Muela con sue heredade por dell abade de Oña, e que non sabié a otro {41}
ninguno ý aver solares, ni ortos ni heredades ningunas sinon dell abad<e> {42} de Oña si
no las compraron de fuera.
CORHEN0139
AHN, Clero Secular_Regular, car. 284, n. 13
1231 mayo 16 (Burgos, Burgos, España)
Mixto. Álvaro y Sancha Fernández confirman las donaciones y ventas hechas al
monasterio de San Salvador de Oña por la condesa Elvira, así como las nuevas donaciones.
Se añade la confirmación de 1243 de la condesa Teresa, hermana de los anteriores.
Quirógrafo.
Pergamino, 230 x 300 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Presentis pagine testimonio sit notum tam p<re>sentib<us> q<ua>m futuris.
q<uo>d nos videlicet Aluar<us> fredinandi. & Sancia fredinandj. in p<re>sencia d<omi>nj
n<ost>ri regis Fredinandj ex {2} consensu & b<e>n<e>placito Cometisse domne Maioris
matris n<ost>re. concedim<us> & confirmam<us> om<ne>s donationes. incartationes.
uenditiones. q<ua>s Rud<er>ic<us> comes. & uxor ej<us> Gelujra Cometissa {3} &
260
Gundissaluus Comes. & Rud<er>ic<us> sancij feceru<n>t monast<er>io Onien<sis>.
Abrenunciam<us> etiam om<n>i petitionj seu actionj q<ua>m habebam<us> uel nos habere
credebam<us> adu<er>sus monast<er>ium Onien<sem> {4} ratione seu nomine Geluire
gundissaluj. ita q<uo>d nu<n>q<ua>m sup<er> hoc ill<u>d te<m>ptabim<us> molestare;
Jnsup<er> etiam concedim<us> partem q<ua>m habem<us> in quodam p<ra>to. in uilla
que dicitur poza. & {5} om<ne>s solares & h<er>editates q<ua>s habem<us> in alchoçero.
ut iure hereditario quousq<ue> mund<us> stet<er>it sine aliq<ua> exactione a n<o>b<is>
u<e>l ab alio aliquo. remaneant monast<er>io sup<ra>dicto. Ego siq<ui>de<m> {6} Michael
Onien<sis> eccl<esi>e abbas & nos conuent<us> s<an>c<t>i Saluatoris. ob gr<ati>am
q<ua>m n<o>b<is> facitis. & p<ro> parte p<ra>tj q<ua>m habetis in poza. &
h<er>editatib<us> & solarib<us> de alchoçero. & p<ro> trecentis q<ui>nq<ua>ginta {7}
morab<etin>is quos n<o>b<is> datis. dam<us> & concedim<us>. uendim<us> &
confirmam<us> u<o>b<is> om<ne>s collacios & h<er>editates. & om<ni>a que habem<us>
in palacios de banihel. ut uos & om<n>is u<est>ra post<er>itas ea jure {8} h<er>editario in
p<er>petuum sine contrarietate aliq<ua> habeatis. Quap<ro>pt<er> nos Abbas scilicet &
Conuent<us>. & Aluar<us> fredinandj. & Sancia fredinandj supplicam<us> u<o>b<is>
d<omi>no n<ost>ro Fredinando regj {9} ut hoc factum n<ost>r<u>m digneminj ap<ro>bare.
& hanc cartam u<est>ro faciatis sigillo sigillari. ut u<est>ra sit auctoritate in p<er>petuum
ualitura. Ego na<m>q<ue> Fredinand<us> d<e>j gr<ati>a rex. regnans in. {10} Toleto &
Castella. in legione & Gallecia. hoc pactum in p<re>sencia m<e>j factum. ap<ro>bo &
confirmo. & ad utri<us>q<ue> partis instanciam. hanc cartam sigillj m<e>j fecj munimine
roborari. {11} & ad petitionem utri<us>q<ue> partis. p<ro>fiteor me teneri. ut hoc pactum
coram me factum faciam **uiolabiliter obseruari. Et nos siquidem Abbas & Conuent<us>.
ut hoc f<a>c<tu>m nusq<ua>m discidium {12} patiatur. cum sigillo d<omi>nj n<ost>ri
Fredinandj regis. sigilla n<ost>ra aponj fecim<us> huic carte. Acta su<n>t hec Burgis. Anno
ab incarnatione d<omi>nj. Mº. ccº. xxxº.jº. Sub ERa. Mª. ccª. Lxviiijª. {13} xvij. k<a>l<enda>s
junij. Jn p<re>sencia Fredinandj illustris regis Toleti & Castelle. Legionis atq<ue> gallecie.
domna Berengaria regina matre ej<us> ibidem p<re>sencialit<er> existente. Jstj<us>
f<a>c<t>i sunt testes. {14} Lup<us> didaci de faro. Gundissaluus rud<er>icj. & filj<us>
ej<us> Rud<er>ic<us> gundissaluj. Garsias fredinandj. Ordonj<us> Aluari. Aluar<us>
rud<er>ici maior merin<us> regis. Sanci<us> fredina<n>dj de touar. Guterr<us> petri. {15}
[mano 2: Et Ego Do<m>pna theresia cometissa vxor do<m>pni poncij vgonis comitis
enpuriar<um>. de consensu & b<e>n<e>placito ej<us> hoc pactum a matre mea do<m>pna
maiore cometissa & a fr<atr>ib<us> m<e>is f<a>c<tu>m. laudo {16} app<ro>bo &
co<n>firmo. & hec <con>firmatio f<a>c<t>a e<st> a me i<n> p<re>sencia mariti m<e>i
Do<m>pni poncij vgonis comitis enpuriar<um>. ap<u>d villa<m> y mara. k<a>l<endi>s
ianuarij. Anno gr<ati>e. Mº. ccº. xlº. ijº. Sub era. Mª. ccª. lxxxª. jª. {17} huj<us> rei su<n>t
testes. Domi<n>go fijo de uilla ymara. Domi<n>go lazaro. Don Juan. Domi<n>go munoç.
Do<n> Gonzaluo pedreç.]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Presentis pagine testimonio sit notum tam presentibus quam futuris quod nos,
261
videlicet, Alvarus Fredinandi et Sancia Fredinandi, in presencia domini nostri regis
Fredinandi, ex {2} consensu et beneplacito cometisse domne Maioris matris nostre,
concedimus et confirmamus omnes donationes, incartationes, venditiones quas Rudericus
comes, et uxor eius Gelvira cometissa, {3} et Gundissalvus comes et Rudericus Sancii
fecerunt monasterio oniensis. Abrenunciamus etiam omni petitioni seu actioni quam
habebamus vel nos habere credebamus, adversus monasterium oniensem, {4} ratione seu
nomine Gelvire Gundissalvi, ita quod nunquam super hoc illud temptabimus molestare.
Insuper etiam concedimus partem quam habemus in quodam prato in villa que dicitur
Poza et {5} omnes solares et hereditates quas habemus in Alcocero, ut iure hereditario
quousque mundus steterit sine aliqua exactione a nobis vel ab alio aliquo remaneant
monasterio supradicto. Ego siquidem {6} Micael oniensis ecclesie abbas et nos conventus
Sancti Salvatoris, ob gratiam quam nobis facitis et pro parte prati quam habetis in Poza et
hereditatibus et solaribus de Alcocero, et pro trecentis quinquaginta {7} morabetinis quos
nobis datis, damus et concedimus, vendimus et confirmamus vobis omnes collacios, et
hereditates et omnia que habemus in Palacios de Baniel ut vos et omnis vestra posteritas
ea, iure {8} hereditario in perpetuum sine contrarietate aliqua habeatis. Quapropter nos
abbas scilicet, et conventus, et Alvarus Fredinandi et Sancia Fredinandi supplicamus vobis
domino nostro Fredinando regi {9} ut hoc factum nostrum dignemini aprobare et hanc
cartam vestro faciatis sigillo sigillari, ut vestra sit auctoritate in perpetuum valitura. Ego
namque Fredinandus, Dei gratia rex regnans in {10} Toleto, et Castella, in Legione et
Gallecia, hoc pactum in presencia mei factum aprobo et confirmo, et ad utriusque partis
instanciam hanc cartam sigilli mei feci munimine roborari {11} et ad petitionem utriusque
partis profiteor me teneri, ut hoc pactum coram me factum faciam inviolabiliter observari.
Et nos siquidem abbas et conventus ut hoc factum nusquam discidium {12} patiatur, cum
sigillo domini nostri Fredinandi regis, sigilla nostra aponi fecimus huic carte. Acta sunt
hec Burgis, anno ab incarnatione Domini MºCCºXXXºIº, sub era MªCCªLXVIIIIª, {13} XVII
calendas iunii. In presencia Fredinandi illustris regis Toleti, et Castelle, Legionis atque
Gallecie, domna Berengaria regina matre eius ibidem presencialiter existente. Istius facti
sunt testes: {14} Lupus Didaci de Faro, Gundissalvus Ruderici et filius eius Rudericus
Gundissalvi; Garsías Fredinandi; Ordonius Alvari; Alvarus Ruderici maior merinus regis;
Sancius Fredinandi de Tovar; Guterrus Petri.
{15} Et Ego dompna Teresia cometissa, uxor dompni Poncii Ugonis comitis Empuriarum,
de consensu et beneplacito eius, hoc pactum a matre mea dompna Maiore cometissa et a
fratribus meis factum, laudo, {16} approbo et confirmo, et hec confirmatio facta est a me in
presencia mariti mei dompni Poncii Ugonis comitis Empuriarum apud Villam Imara,
calendis ianuarii, anno gratie MºCCºXLºIIº, sub era MªCCªLXXXªIª. {17} Huius rei sunt
testes: Domingo Fijo de Villa Imara; Domingo Lázaro; {18} don Juan; Domingo Muñoç;
don Gonzalvo Pédreç.
CORHEN0140
AHN, Clero Secular_Regular, car. 284, n. 14
1231 mayo 16 (Burgos, Burgos, España)
Copia coetánea de CORHEN0139. Mixto. Álvaro y Sancha Fernández confirman las
donaciones y ventas hechas al monasterio de San Salvador de Oña por la condesa Elvira,
así como las nuevas donaciones. Se añade la confirmación de 1243 de la condesa Teresa,
hermana de los anteriores. Quirógrafo.
Pergamino, 215 x 300 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
262
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Presentis pagine testimonio sit notum tam p<re>sentib<us> q<ua>m futuris.
q<uo>d nos videlicet Aluar<us> fredinandj. & Sancia fredinandj. in p<re>sencia d<omi>nj
n<ost>ri regis Fredinandj. ex consensu {2} & b<e>n<e>placito Cometisse domne Maioris
matris n<ost>re. concedim<us> & confirmam<us> om<ne>s donationes. incartationes.
uenditiones. q<ua>s Rud<er>ic<us> comes. & uxor ej<us> Geluira Cometissa. &
Gundissaluus {3} Comes. & Rud<er>ic<us> sancij fecerunt monast<er>io Onien<sis>.
Abrenunciam<us> etiam om<n>i petitioni seu actionj q<ua>m habebam<us> uel nos habere
credebam<us> adu<er>sus monast<er>ium Onien<sem>. ratione seu {4} nomine Geluire
gundissaluj. ita q<uo>d nu<m>q<ua>m sup<er> hoc illud te<m>ptabim<us> molestare.
Jnsup<er> etiam concedim<us> partem q<ua>m habem<us> in quodam p<ra>to. in uilla
que dicitur poza. & om<ne>s {5} solares & h<er>editates q<ua>s habem<us> in alchoçero.
ut jure hereditario quousq<ue> mund<us> stet<er>it sine aliq<ua> exactione a n<o>b<is>
u<e>l ab alio aliquo. remaneant monast<er>io sup<ra>dicto. Ego siquide<m> {6} Michael
Onien<sis> eccl<esi>e abbas. & nos Conuent<us> s<an>c<t>i Saluatoris. ob gr<ati>am
q<ua>m n<o>b<is> facitis. & p<ro> parte p<ra>ti q<ua>m habetis in poza. &
h<er>editatib<us> & solarib<us> de alchoçero. & p<ro> trecentis {7} q<ui>nq<ua>ginta
morab<etin>is quos n<o>b<is> datis. dam<us> & concedim<us>. uendim<us> &
confirmam<us> u<o>b<is> om<ne>s collacios & hereditates. & om<ni>a que habem<us> in
palaçios de banihel. ut uos & om<n>is {8} u<est>ra post<er>itas ea jure h<er>editario in
p<er>petuum sine contrarietate aliq<ua> habeatis. Qua p<ro>pt<er> nos abbas scilicet &
conuent<us>. & Aluar<us> fredinandj. & Sancia fredinandj suplicam<us> {9} u<o>b<is>
d<omi>no n<ost>ro Fredinando regj. ut hoc factum n<ost>r<u>m dignemini ap<ro>bare. &
hanc cartam u<est>ro faciatis sigillo sigillari. ut u<est>ra sit auctoritate in p<er>petuum
ualitura. Ego {10} na<m>q<ue> Fredinand<us> d<e>i gr<ati>a rex. regnans in Toleto &
Castella. in legione & Gallecia. hoc pactum in p<re>sencia m<e>i factum. ap<ro>bo &
confirmo. & ad utri<us>q<ue> partis instanciam. hanc {11} cartam sigillj m<e>i feci
munimine roborari. & ad petitionem utri<us>q<ue> partis. p<ro>fiteor me teneri. ut hoc
pactum coram me factum faciam inuiolabiliter obseruari. Et nos siq<ui>dem {12} abbas &
Conuent<us>. ut hoc f<a>c<tu>m nusq<ua>m discidium patiatur. cum sigillo d<omi>nj
n<ost>ri Fredinandj regis. sigilla n<ost>ra aponj fecim<us> huic carte. Acta sunt hec Burgis.
Anno ab incarnatione d<omi>nj {13} .Mº. ccº. xxxº.jº. Sub eRa. Mª. ccª. Lxviiijª. xvij.
k<a>l<enda>s junij. Jn p<re>sencia Fredinandj illustris regis Toleti & Castelle. Legionis
263
atq<ue> gallecie. domna Berengaria regina matre ej<us> ibidem p<re>sencialit<er> {14}
existente. Jstj<us> f<a>c<t>i sunt testes. Lup<us> didacj de faro. Gundissaluus rud<er>icj. &
filj<us> ej<us> Rud<er>ic<us> gundissaluj. Garsias fredinandj. Ordonj<us> aluari.
Aluar<us> rud<er>icj maior merin<us> regis. Sancj<us> {15} fredinandj de touar.
Guterr<us> petrj. [mano 2: Et Ego do<m>pna teresia cometissa vxor do<m>pni Poncij
vgonis comitis enpuriar<um> de consensu & b<e>n<e>placito ej<us> hoc pactum a matre
{16} mea Do<m>pna maiore cometissa. & a fr<atr>ib<us> m<e>is f<a>c<tu>m laudo.
app<ro>bo & co<n>firmo. & hec confirmatio f<a>c<t>a e<st> a me i<n> p<re>sencia mariti
mej do<m>pni poncij vgonis comitis {17} enpuriar<um>. Ap<u>d uillam y mara.
k<a>l<endi>s ianuarij. anno gr<ati>e. Mº. ccº. xlº. ijº. Sub ERa. Mª. ccª. lxxxª. jª. huj<us> rei
sunt testes. Domi<n>go fijo de villa y mara. Domi<n>go laçaro. {18} Don Juan. Domi<n>go
munoç. Do<n> Gonzaluo pedret.]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Presentis pagine testimonio sit notum tam presentibus quam futuris quod nos,
videlicet, Alvarus Fredinandi et Sancia Fredinandi, in presencia domini nostri regis
Fredinandi, ex consensu {2} et beneplacito cometisse domne Maioris matris nostre,
concedimus et confirmamus omnes donationes, incartationes, venditiones quas Rudericus
comes, et uxor eius Gelvira cometissa, et Gundissalvus {3} comes et Rudericus Sancii
fecerunt monasterio oniensis. Abrenunciamus etiam omni petitioni seu actioni quam
habebamus vel nos habere credebamus, adversus monasterium oniensem, ratione seu {4}
nomine Gelvire Gundissalvi, ita quod numquam super hoc illud temptabimus molestare.
Insuper etiam concedimus partem quam habemus in quodam prato in villa que dicitur
Poza et omnes {5} solares et hereditates quas habemus in Alcocero, ut iure hereditario
quousque mundus steterit sine aliqua exactione a nobis vel ab alio aliquo remaneant
monasterio supradicto. Ego siquidem {6} Micael oniensis ecclesie abbas et nos conventus
Sancti Salvatoris, ob gratiam quam nobis facitis et pro parte prati quam habetis in Poza et
hereditatibus et solaribus de Alcocero, et pro trecentis {7} quinquaginta morabetinis quos
nobis datis, damus et concedimus, vendimus et confirmamus vobis omnes collacios, et
hereditates et omnia que habemus in Palacios de Baniel ut vos et omnis {8} vestra
posteritas ea, iure hereditario in perpetuum sine contrarietate aliqua habeatis. Quapropter
nos abbas scilicet, et conventus, et Alvarus Fredinandi et Sancia Fredinandi suplicamus {9}
vobis domino nostro Fredinando regi ut hoc factum nostrum dignemini aprobare et hanc
cartam vestro faciatis sigillo sigillari, ut vestra sit auctoritate in perpetuum valitura. Ego
{10} namque Fredinandus, Dei gratia rex regnans in Toleto, et Castella, in Legione et
Gallecia, hoc pactum in presencia mei factum aprobo et confirmo, et ad utriusque partis
instanciam hanc {11} cartam sigilli mei feci munimine roborari et ad petitionem utriusque
partis profiteor me teneri, ut hoc pactum coram me factum faciam inviolabiliter observari.
Et nos siquidem {12} abbas et conventus ut hoc factum nusquam discidium patiatur, cum
sigillo domini nostri Fredinandi regis, sigilla nostra aponi fecimus huic carte. Acta sunt
hec Burgis, anno ab incarnatione Domini {13} MºCCºXXXºIº, sub era MªCCªLXVIIIIª, XVII
calendas iunii. In presencia Fredinandi illustris regis Toleti, et Castelle, Legionis atque
264
Gallecie, domna Berengaria regina matre eius ibidem presencialiter {14} existente. Istius
facti sunt testes: Lupus Didaci de Faro; Gundissalvus Ruderici et filius eius Rudericus
Gundissalvi; Garsías Fredinandi; Ordonius Alvari; Alvarus Ruderici maior merinus regis;
Sancius {15} Fredinandi de Tovar; Guterrus Petri.
Et Ego dompna Teresia cometissa, uxor dompni Poncii Ugonis comitis Empuriarum, de
consensu et beneplacito eius, hoc pactum a matre {16} mea dompna Maiore cometissa et a
fratribus meis factum, laudo, approbo et confirmo, et hec confirmatio facta est a me in
presencia mariti mei dompni Poncii Ugonis comitis {17} Empuriarum apud Villam Imara,
calendis ianuarii, anno gratie MºCCºXLºIIº, sub era MªCCªLXXXªIª. Huius rei sunt testes:
Domingo Fijo de Villa Imara; Domingo Láçaro; {18} don Juan; Domingo Muñoç; don
Gonzalvo Pédret.
CORHEN0141
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 1
1235 octubre 16 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Convenio. El convento de San Salvador de Oña y su abad Miguel reconocen la entrega de
unos parrales en Tamayo efectuada por los clérigos de Busto, y perdonan el pago de la
renta de veinte maravedís que estos pagaban. Quirógrafo.
Pergamino, 90 x 180 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Notum sit cunctis p<re>sentem paginam inspecturis. q<uo>d nos abbas scilicet &
Conuent<us> Onien<sis> p<ro>fitemur {2} nos recepisse a u<o>b<is> cl<er>icis de Busto
illos parrales quos in tamayo emistis de Nicholao & D<omi>nico. & Peret {3} &
D<omi>nico pet<ri>. p<ro> reditu. xxti. morab<etin>or<um> q<uo>s dare u<o>b<is>
tenebaminj annuatim r<a>c<ion>e conposito<n>is imte int<er> nos de {4} Consensu domini
Maurjcij Burg<ensis> ep<iscop>i & Magistri petri tunc archidiach<on>i v<er>uecen<sis>
nunc decanj. Absoluim<us> itaq<ue> {5} uos & successores u<est>ros a p<re>dicto redditu.
xxti. morab<etin>or<um> ita q<uo>d nu<n>q<ua>m eos a u<o>b<is> modo aliq<uo>
exigam<us>. ita dum {6} taxat q<uo>d p<re>d<i>c<t>i [interlineado: parrales] sine exactione
aliq<ua> a u<o>b<is> & succesorib<us> u<est>ris remanea<n>t h<er>editario iure
monast<er>io Onien<si>. {7} Facta carta Anno d<omi>nj. Mº. ccº. xxxº. V. Sub eRa. M.ª ccª.
Lxxª. iijª. Noto die. xvij k<a>l<enda>s nou<em>br<is>. Ego siq<ui>de<m> Michael {8}
Onien<sis> abbas. & nos ej<us>dem loci Conuent<us> ha<n>c carta<m> co<n>firmam<us>.
& sigillor<um> n<ost>ror<um> munimine roboram<us>. Et nos {9} cl<eri>cj de Busto p<ro>
n<o>b<is> & successorib<us> n<ost>ris hoc f<a>ct<u>m confirmam<us>. & ut ratum
semp<er> p<er>maneat ap<ro>bamus [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
265
{1} Notum sit cunctis presentem paginam inspecturis quod nos abbas scilicet et conventus
oniensis profitemur, {2} nos recepisse a vobis clericis de Busto illos parrales quos in
Tamayo emistis de Nicolao, et Domínico, et Péret {3} et Domínico Petri pro reditu XX
morabetinorum, quos dare vobis tenebamini annuatim racione compositonis inite inter
nos de {4} consensu domini Mauricii burgensis episcopi et Magistri Petri tunc archidiaconi
veruecensis nunc decani. Absolvimus itaque {5} vos et successores vestros a predicto
redditu XX morabetinorum, ita quod nunquam eos a vobis modo aliquo exigamus, ita
dum {6} taxat quod predicti parrales sine exactione aliqua a vobis et succesoribus vestris
remaneant, hereditario iure, monasterio oniensi. {7} Facta carta anno Domini
MºCCºXXXºV, sub era MªCCªLXXªIIIª, noto die XVII calendas novembris. Ego siquidem
Micael, {8} oniensis abbas, et nos eiusdem loci conventus hanc cartam confirmamus et
sigillorum nostrorum munimine roboramus. Et nos {9} clerici de Busto pro nobis et
successoribus nostris hoc factum confirmamus, et ut ratum semper permaneat aprobamus.
CORHEN0142
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 5
1236 diciembre 27 (s.l. [¿Centollinos?, Burgos, España])
Compraventa. Don Ortí Ortiz vende a don Ramiro unas tierras en Centollinos por
veinticinco maravedís.
Petro Gil (scripsit)
Pergamino, 145 x 270 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Concepción Mendo Carmona
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN n<omi>ne d<omi>ni cu<m> yo do<n> Orti ortiz de mj bona uolu<n>tad. uendo &
robro auos do<n> Ramiro. la q<ua>rta part. de todo q<ua>nto yo & mj mugier do<n>na
Vrraca roiz {2} auemos & auer deuemos & anos ap<er>tenece. de parte de do<n> Roy diaz
mio suegro. in Centolinos & i<n> suos t<er>minos. todo uos lo uendo & sin entre {3} dicho
ni<n>guno. Erezibo de uos i<n> p<re>cio .xxv. M<o>r<a>b<et>i<nos>s. bonos d<er>echos. &
so delos bie<n> pagado & no<n> finco nada p<or> pagar. & un manto i<n> robra. & so {4}
pagado de p<re>cio & de robra. Ni<n>gun om<n>e q<ui> esta uendida co<n> so robra
q<ui>siere peciar aya la yra de dios. & i<n> coto del Rey dela t<ier>ra peche. L. {5}
m<o>r<abetinos> & auos don Ramiro. esta uendida co<n> so p<re>cio sea dupplada &
meiorada i<n> otro tal simigible logar. Ffecha es esta carta i<n> el mes de dezie<n>{6}bre.
iiij. dias p<or> andar. An<n>o ab i<n>carnatio<n>e d<omi>ni ih<es>u x<risti> .Mº. ccº. xxxº.
vjº. ERa .Mª. ccª. Lxxª. iiijª. Regnando el Rey do<n> ferrando co<n> su madre la {7} reyna
do<n>na B<er>enguela. i<n> Burgos. & in Toledo. & in Cast<ie>lla. & in Leo<n>. & in
Gallizia. & in Cordoua. & in amos sus regnos. <Et> es fiador de {8} riedra afuer de t<ier>ra
de sanamie<n>to desta h<er>edat sup<er> sc<ri>pta: don Diago lopez de velasco. & de
fazer otorgar esta uendida sup<er> sc<ri>pta: ado<n>na {9} Vrraca roiz. so mugier de don
Orti ortiz. & q<ue> lo otorgue & ques parta p<or> pagada Desto son testigos. Don Jua<n>
cambiador alcalde. de fi{10}jos dalgo. Don Diago gom<ez> de campo. Don Lop diaz de
Bouada. Don pet<ro> Gomez de lauiada. Don Lope martinez de farana. {11} Pet<ro> Gil
sc<ri>psit.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
266
{1} In nomine Domini. Cúm yo don Ortí Ortiz, de mi bona voluntad, vendo e robro a vós
don Ramiro la cuarta part de todo cuanto yo e mi mugier doña Urraca Roíz {2} avemos e
aver devemos e a nós apertenece de parte de don Roí Díaz, mio suegro, in Centollinos e in
suos términos; todo lo vendo e sin entre{3}dicho ninguno, e recibo de vós in precio XXV
morabetinos bonos derechos e só d'ellos bien pagado e non fincó nada per pagar, e un
manto in robra, e só {4} pagado de precio e de robra. Ningún omne qui esta vendida con so
robra quisiere peciar aya la ira de Dios e in coto del rey de la tierra peche L {5}
morabetinos, e a vós don Ramiro esta vendida con so precio sea duplada e mejorada in
otro tal simigible logar. Fecha es esta carta in el mes de deziem{6}bre, IIII días por andar,
anno ab incarnatione Domini Jesu Cristi MºCCºXXXºVIº, era MªCCªLXXªIIIIª, regnando el
rey don Ferrando con su madre la {7} reína doña Berenguela in Burgos, e in Toledo, e in
Castiella, e in León, e in Gallizia, e in Córdova e in amos sus regnos. E es fiador de {8}
riedra a fuer de tierra de sanamiento d'esta heredat super escripta don Díago López de
Velasco, e de fazer otorgar esta vendida super escripta a doña {9} Urraca Roíz so mugier
de don Ortí Ortiz, e que lo otorgue e que·s parta por pagada. D'esto son testigos: don Juan
Cambiador, alcalde. De fi{10}jos d'algo: don Díago Gómez de Campo; don Lop Díaz de
Bovada; don Petro Gómez de Laviada; don Lope Martínez de Farana. {11} Petro Gil
scripsit.
CORHEN0143
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 6
1238 enero s.d. (s.l. [Nuez de Abajo, Burgos, España])
Carta de merced. El convento de San Salvador de Oña y su abad Miguel conceden fuero a
los vasallos de la Nuez de Río Urbel que les libra de hacer las sernas a las que hasta
entonces estaban obligados, a cambio de un pago anual. Quirógrafo; tuvo sellos.
Pergamino, 235 x 410 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
267
{1} Sabuda chosa sea e manifiesta a quantos esta karta uieren. ke jo don Michael por la
gr<aci>a de dios abbat de Onna. & el conuiento des logar. absoluemos e lessamos a uos {2}
n<uest>ros uassallos de la nuez de rio de vrbel. ke sodes agora. e alos ke seran sienpre hi
moradores. las sernas ke fata aqui nos faziedes en quinze quinze dias. ke nunqua {3} uos
las demandemos deste dia en adelant. ni nos ni los qui uernan de pues de nos. ni fagades
nunqua serna por premia. E uos ke nos ajudedes sienpre dos dias kada un anno. {4} unu a
senbrar. e otro a trillar. con cuerpos e con bues e con bestias. el qui ouiere jugu de bues o
de bestias ajude con ell. & el qui ouiere un bue do bestia ajude con ell. & el quj {5} non
ouiere bue. o bestja. ajude nos con so cuerpo. e fazet la lauor bien e lealmientre. & el quj
touiere la n<uest>ra chasa. deuos kada un dia destos. a kada unu de uos. dues libras {6} de
las del cuende don Sancho. la una de trigo e la otra de comunna. e ujno a jantar. e un
conducho condido. con sayn. o con mantecha. o con keso. A tal pleytu uos fazemos esta {7}
mercet. & est lessamiento de las sernas. ke qual sequier de uos. o de los ke seran. ke ouiere
iugu de bues. o de bestias. o si ouiere heredat pora ell. ke nos de kada un anno. dos
almudes {8} de pan. ell unu de trigo. & ell otro de ordio. & un sueldo de dineros. si fueren
los bues do las bestias tales con ke pueda omne labrar. El qui ouiere un bue. do bestia con
ke pueda {9} labrar. o heredat pora un bue. denos kada un anno. un almud e medio de
pan. lo medio de trigo. elo medio de ordio. e nuef dineros. Ell açadero denos kada un
anno. un almud de pan {10} el medio de trigo. & el medio de ordio. & sex dineros. La
filandera. denos kada un anno. mediu almud de pan. la una quarta de trigo. e la otra de
ordio. & tres dineros. El qui non {11} fuere uezinu. ke de otra part uiniere morar entre uos.
de una quarta de almud de pan kada un anno a nos. la media de trigo. e la media de ordio.
e sea uassallo dell abbat de Onna. & {12} akell en cuja kasa morare. de desto rechabdo all
abbat. Los uerfanos fata .xij. annos den un fuero. Si ouieren jugu de bues. o de bestias. con
ke pueda omne labrar. o heredat pora {13} ell. den cuemo por iugu de bues dan los otros.
Sj ouieren una bestia con ke om<n>e pueda labrar. o un bue. o h<er>edat pora ell. den
cuemo dan los otros por un bue. Si esto non ouieren. {14} den q<ua>nto ell açadero. El qui
dellos fuere de .xij. annos. de cuemo oujere; assi cuemo dissiemos de suso ke diessen los
otros. El qui touiere bues o bestias. o bue. o bestia. con ke om<n>e {15} pueda labrar. de
carnes tolliendas fata sant andres. q<ua>nto tienpo ke quier ke lo tenga. de fuero por ello.
assi cuemo si lo toujesse tod ell anno. Est pan sobre dicho nos daredes sienpre {16} en
agosto. e los dineros por sant Michael en el mes de setienbre. Facta carta. Anno gr<ati>e
.Mº.ccº.xxxº.vijº. Sub era .Mª.ccª.Lxxª.vjª. Jn mense januarij. Q<ua>ndo esta karta fue fecha.
regnaua {17} el Re don ferrando. con sue mujer la reyna donna Juuana. en Toledo. & en
Castilla. en Leon. & en Gallizia. & en Cordoua. Aluar ferrandez tenje burueua. Diago
lopez. castiella uieja. {18} don Moriell major merinu del regno. Jo don Michael por la
gr<aci>a de dios abbat de Onna. & nos el Conujento del monesterio de Onna. otorgamos
esta carta e por ke sea mas firme. {19} ke ningunu non aya poder nunqua. de uenir contra
est n<uest>ro fecho. mandamos hi poner n<uest>ros sellos. E nos el conceyo de la nuez
otorgamos est pleytu. por nos. e por los ke seran depues de nos. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
268
{1} Sabuda cosa sea e manifiesta a cuantos esta carta vieren que yo don Micael, por la
gracia de Dios abat de Oña, e el conviento d'es logar absolvemos e lessamos a vós {2}
nuestros vassallos de la Nuez de Río de Urbel que sodes agora e a los que serán siempre ý
moradores las sernas que fata aquí nos fazíedes en quinze quinze días, que nunca {3} vos
las demandemos d'este día en adelant ni nós ni los qui vernán depués de nós, ni fagades
nunca serna por premia; e vós que nos ayudedes siempre dos días cada un año, {4} unu a
sembrar e otro a trillar, con cuerpos, e con bues e con bestias. El qui oviere yugu de bues o
de bestias ayude con éll, e el qui oviere un bue do bestia ayude con éll, e el qui {5} non
oviere bue o bestia ayúdenos con so cuerpo; e fazet la lavor bien e lealmientre. E el qui
toviere la nuestra casa dévos cada un día d'estos a cada unu de vós dues libras {6} de las
del cuende don Sancho, la una de trigo e la otra de comuña, e vino a yantar, e un
conducho condido con saín, o con manteca o con queso. Atal pleitu vos fazemos esta {7}
mercet e est lessamiento de las sernas que cual sequier de vós o de los que serán que
oviere yugu de bues o de bestias o si oviere heredat pora éll, que nos dé cada un año dos
almudes {8} de pan, ell unu de trigo e ell otro de ordio, e un sueldo de dineros si fueren los
bues do las bestias tales con que pueda omne labrar. El qui oviere un bue do bestia con
que pueda {9} labrar o heredat pora un bue, dénos cada un año un almud e medio de pan,
lo medio de trigo e lo medio de ordio, e nuef dineros. Ell açadero dénos cada un año un
almud de pan, {10} el medio de trigo e el medio de ordio, e sex dineros. La filandera dénos
cada un año mediu almud de pan, la una cuarta de trigo e la otra de ordio, e tres dineros.
El qui non {11} fuere vezinu, que de otra part viniere morar entre vós, dé una cuarta de
almud de pan cada un año a nós, la media de trigo e la media de ordio, e sea vassallo dell
abat de Oña; e {12} aquell en cuya casa morare dé d'esto recabdo all abat. Los uérfanos fata
XII años den un fuero: si ovieren yugu de bues o de bestias con que pueda omne labrar o
heredat pora {13} éll, den cuemo por yugu de bues dan los otros; si ovieren una bestia con
que omne pueda labrar o un bue o heredat pora éll, den cuemo dan los otros por un bue; si
esto non ovieren {14} den cuanto ell açadero. El qui d'ellos fuere de XII años, dé cuemo
oviere assí cuemo dissiemos desuso que diessen los otros. El qui toviere bues o bestias, o
bue o bestia con que omne {15} pueda labrar, de Carnestolliendas fata Sant Andrés, cuanto
tiempo que quier que lo tenga dé fuero por ello assí cuemo si lo toviesse tod ell año. Est
pan sobredicho nos daredes siempre {16} en agosto e los dineros por Sant Micael en el mes
de setiembre. Facta carta anno gratie MºCCºXXXºVIIº, sub era MªCCªLXXªVIª, in mense
ianuarii. Cuando esta carta fue fecha regnava {17} el re don Ferrando con sue mujer la
reína doña Juvana en Toledo e en Castilla, en León e en Gallizia e en Córdova. Álvar
Ferrández tenié Burueva; Díago López Castiella Vieja; {18} don Moriell mayor merinu del
regno. Yo don Micael, por la gracia de Dios abat de Oña, e nós el conviento del monesterio
de Oña otorgamos esta carta, e porque sea más firme {19} que ningunu non aya poder
nunca de venir contra est nuestro fecho, mandamos ý poner nuestros sellos. E nós el
conceyo de la Nuez otorgamos est pleitu por nós e por los que serán depués de nós.
CORHEN0144
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 8
1239 enero 26 (Burgos, Burgos, España)
Pesquisa. Don Moriel, merino mayor de Castilla, comunica el fallo en la contienda entre
los hijos de Roy Faján y el abad de Oña por el villar de Villella, de la que resultó victorioso
el abad. Tuvo sello.
Pergamino, 100 x 160 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
269
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} De mj don Moriel. m<er>jno mayor de castiella. Atodos los q<ue> esta carta uieren.
sal<ut>. Sepades q<ue> {2} sobre la contienda q<ue> Auien los fijos de roy faian de
ciguença co<n> el abb<a>t de on<n>a sobrel {3} uillar de uilliella. & uinieron antel Rey. & el
rey mandolo pesquerir a Gonçaluo gon<çalue>z {4} dela riba. & a roy diaz de b<ri>çuela. &
fallaron en pesquisa q<ue>los fijos de Roy faian q<ue> non {5} auien nada de auer con
aq<ue>l uillar nj<n> contodo so h<er>edam<ien>to. & dio los el rey por caydos {6} & otorgo
al abb<a>t de on<n>a todo so h<er>edam<ien>to. D<atum> ap<u>d Burg<is>. xxvj. dias
Januari. ERa. {7} Mª. ccª. Lxxª. vijª..
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} De mí don Moriel, merino mayor de Castiella, a todos los que esta carta vieren, salut.
Sepades {2} sobre la contienda que avién los fijos de Roí Faján de Cigüença con el abat de
Oña sobr'el {3} villar de Villiella, e vinieron ant'el rey e el rey mandólo pesquerir a
Gonçalvo Gonçálvez {4} de la Riba e a Roí Díaz de Briçuela. E fallaron en pesquisa que los
fijos de Roí Faján que non {5} avién nada de aver con aquel villar nin con todo so
heredamiento, e diolos el rey por caídos {6} e otorgó al abat de Oña todo so heredamiento.
Datum apud Burgis, XXVI dias ianuari, era {7} MªCCªLXXªVIIª.
CORHEN0145
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 10
1239 febrero 16 (s.l. [¿Villavedeo?, Burgos, España])
Convenio. Martín Pérez, clérigo de Villavedeo, reconoce al convento de San Salvador de
Oña y a su abad Miguel el censo anual de un almud por un solar en Villavedeo.
Quirógrafo.
Pergamino, 105 x 320 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Concepción Mendo Carmona
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
270
{1} Connoçuda cosa sea atodos los q<ui> esta carta uieren. q<ue> yo don Martin p<ere>z
cl<er>igo de villa de ueo Meto amj. & a mios fijos. & a mios nietos el solar q<ue> he {2} en
villa de ueo con q<ua>nt h<er>edamie<n>to yo hi he. q<ue> fue de mio padre Pero
Gutierrez. & q<ua>nto yo hi gane. & de oy en adelant q<ua>nto ganar pudiero. yo {3} &
mios fijos & mios nietos. por siempre por imp<er>petuum al Monest<er>io de sant
çaluador de Onna. & a uos don Mig<ue>l q<ue> sodes abbat del Monest<er>io. & a todo el
{4} conuento des mismo logar. a tal pleito. q<ue> siempre por la fiesta de sant Martin
q<ue> q<ui>en en aq<ue>l solar souiere q<ue> de. j. alM<ud> medio de t<ri>go. & medio de
{5} ordio. &. j. sol<do> por a pescado. & yo don Mig<ue>l por la gr<aci>a de dios ab<b>at
de onna & todo n<uest>ro conuie<n>to recibimos uos por uassallos. q<ue> seades fieles &
{6} leales por al Monest<er>io de sant çaluador de Onna. Facta carta in mense Februarij.
iiijº. xº. k<a>l<end>as Marcij. Era Mª. ccª. Lxxªvijª. {7} yo don M<artin> p<ere>z esta carta
q<ue> mande fer otorgola. & ni<n>guno q<ue> cont<ra> ella fuere sea maldicto. de dios. &
peche. d. M<orauedis>. en coto al monast<er>io de onna. & {8} yo don Mig<ue>l por la
gr<aci>a de dios abbat de onna otorgo la. & confirmo la. Don Marin plior mayor confirmo
la. Peydro ioh<ann>is camarero mayor {9} <con>fir<mo>. Johan garciet plior t<er>cero.
<con>f<irmo>. & todo el conuiento la confirma. Lop lopez de torres t<estis>. Sancho royz
t<estis>. G<onçaluo> go<n>caluez de tamayo t<estis>. don ennego de {10} villa de veo.
t<estis>. G<onçaluo> m<artine>z so cun<n>ado t<estis>. d<omingo> p<ere>z t<estis>. Johan
p<ere>z de onna. t<estis>. Johan domi<n>g<ue>z de sant. t<estis>. F<er>ran M<artine>z de
uilla de pa<n>nillo t<estis>. d<omingo> M<artine>z dela fue<n>t de arroyolo. t<estis>.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los qui esta carta vieren que yo don Martín Pérez, clérigo de
Villa de Veo, meto a mí, e a mios fijos e a mios nietos el solar que é {2} en Villa de Veo con
cuant heredamiento yo ý é que fue de mio padre, Pero Gutiérrez, e cuanto yo ý gané e de
oy en adelant cuanto ganar pudiero yo, {3} e mios fijos e mios nietos por siempre por in
perpetuum al monesterio de Sant Çalvador de Oña, e a vós don Miguel, que sodes abat del
monesterio, e a todo el {4} convento d'es mismo logar, a tal pleito que siempre por la fiesta
de Sant Martín que quien en aquel solar soviere, que dé I almud, medio de trigo e medio
de {5} ordio, e I soldo pora pescado. E yo don Miguel, por la gracia de Dios abat de Oña, e
todo nuestro conviento recibímosvos por vassallos, que seades fieles e {6} leales pora'l
monesterio de Sant Çalvador de Oña. Facta carta in mense februarii, IIIIº Xº calendas
marcii, era MªCCªLXXªVIIª. {7} Yo don Martín Pérez esta carta que mandé fer otórgola, e
ninguno que contra ella fuere sea maldicto de Dios e peche D moravedís en coto al
monasterio de Oña. E {8} yo don Miguel, por la gracia de Dios abat de Oña, otórgola e
confírmola; don Marín, plior mayor, confírmola; Peidro Iohannis, camarero mayor, {9}
confirmo; Joán Garcíet, plior tercero, confirmo; e todo el conviento la confirma. Lop López
de Torres testis; Sancho Roíz testis; Gonzalvo Gonçálvez de Tamayo testis; don Éñego de
Villa de Veo testis; Gonçalvo Martínez, so cuñado, testis; Ferrán Martínez de Villa de
Pañillo testis; Domingo Martínez de la Fuent de Arroyolo testis.
271
CORHEN0146
AHN, Clero Secular_Regular, car. 279, n. 20
1239 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. Pedro, abad del monasterio de San Salvador de Oña, con el consentimiento de
todo el capítulo, intercambia diversas tierras en Bendón con Pedro García. Quirógrafo.
Pergamino, 155 x 266 mm
Concepción Mendo Carmona
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN d<e>i no<m>i<n>e. Notum sit p<re>sentib<us> & posteris. q<uo>d ego Petr<us>
d<e>i gr<ati>a honiensis eccl<es>ie abbas. cu<m> assensu capituli {2} honiensis monasterij.
dam<us> & concedim<us> uob<is> Petr<us> garciez in concambiu<m>. illam t<er>ram
q<ua>m habem<us> in bedón. {3} uidelicet que<m>admodu<m> uadit carrera de Rege.
usq<ue> ad illa<m> t<er>ram que e<st> u<est>ra; iuxta u<est>ram domum. <Et> ex alia
parte; {4} sic<ut> posuim<us> moiones; usq<ue> ad hereditate<m> de infanzonib<us>.
Predicta<m> u<ero> t<er>ram dam<us> & concedim<us> uob<is>. ut uos & {5} filij.
u<est>ri. & filij filior<um> u<est>ror<um> iure hereditario i<n> p<er>petuum possideatis.
{6} Ego Petr<us> garciez dono & concedo uob<is> do<m>no Petro honiensi abb<at>j
u<est>risq<ue> successorib<us> inconcambium illam t<er>ram {7} del foyo. q<ua>m habeo
in bedon. iuxta eccl<es>iam. Predicta<m> u<ero> t<er>ram dono & concedo uob<is>.
sic<ut> posuim<us> moiones in con{8}cambium. p<ro> illa t<er>ra q<ua>m m<ih>i dedistis.
ut sub d<omi>nio honiensis monasterij. iure hereditario in p<er>petuu<m> concedo {9}
p<er>manendam. Facta carta. era. Mª. ccª. xxxª. viiijª. Regnante rege adefonso in toleto & in
extrematura. & in {10} tota castella. Didaco lupi tenente borouia<m> & castella<m>
uetula<m>. Guterr<us> didacj existente merino regis. {11} Ego Petr<us> honiensis abbas.
hanc cartam <con>firmo. Om<n>isq<ue> conuent<us>. <con>f<irmat>. {12} Ego Petr<us>
garciez hanc carta<m> <con>firmo. & dedj in susanna unu<m> solidum. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In Dei nomine Notum sit presentibus et posteris quod ego Petrus, Dei gratia honiensis
ecclesie abbas, cum assensu capituli {2} honiensis monasterii, damus et concedimus vobis
Petrus Garcíez in concambium illam terram quam habemus in Bedón, {3} videlicet,
quemadmodum vadit carrera de rege usque ad illam terram que est vestra, iuxta vestram
272
domum et ex alia parte {4} sicut posuimus mojones usque ad hereditatem de infanzonibus.
Predictam vero terram damus et concedimus vobis ut vos, et {5} filii vestri et filii filiorum
vestrorum iure hereditario in perpetuum possideatis. {6} Ego Petrus Garcíez dono et
concedo vobis domno Petro honiensi abbati vestrisque successoribus in concambium illam
terram {7} del Foyo quam habeo in Bedón iuxta ecclesiam. Predictam vero terram dono et
concedo vobis sicut posuimus mojones in con{8}cambium pro illa terra quam mihi
dedistis, ut sub dominio honiensis monasterii iure hereditario in perpetuum concedo {9}
permanendam. Facta carta era MªCCªXXXªVIIIIª. Regnante rege Adefonso in Toleto, et in
Extrematura et in {10} tota Castella. Dídaco Lupi tenente Boroviam et Castellam Vetulam.
Guterrus Didaci existente merino regis. {11} Ego Petrus honiensis abbas hanc cartam
confirmo; omnisque conventus confirmat. {12} Ego Petrus Garcíez hanc cartam confirmo et
dedi in susaña unum solidum.
CORHEN0147
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 14
1241 abril 4 (s.l. [Arroyuelo, Burgos, España])
Donación. Lop López dona al monasterio de San Salvador de Oña una tierra en Arroyuelo
y dos viñas en Fresnedo.
Pergamino, 125 x 180 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Co<n>noscuda cosa sea A todos q<ua>ntos esta carta uiere<n> como yo Lop lopez de
torres de mi {2} buena uoluntad en remission de mios p<e>cc<ad>os do al mo<n>est<er>io
de Onna por mucho bie<n> & mucho {3} beneficio q<ue> recebi de<n>t una tierra q<ue> he
en Arroyuelo q<ue> es al uall & dos ui<n>nas a fresnedo. assi {4} lo offresco & lo do q<ue>
daq<ui> adela<n>t q<ue> lo ayan por h<er>edamie<n>to & q<ue> faga<n> dello a su
uolu<n>tad pora {5} siemp<re>. Et por q<ue> esto fuesse firme rogue a mio sob<ri>no
p<er>o p<er>ez q<ue> lo otorgase. & q<ue> fuesse dello {6} fiador el & Garçi lopez de
tamayo. Et yo p<er>o p<er>ez otorgolo & somos dende fiadores yo & garçi {7} lopez. Amos
de mancomu<n> & cadauno por todo de redrar & de sanar a fuero de t<ier>ra a todo {8}
om<n>e q<ue> lo demandar. Fecha la carta en el Era de mill. cc. Lxxviiijª. El dia de sa<n>t
Ysidro. en {9} el mes de Abril. Et en este dia mismo yo p<er>o p<er>ez & Garçi lopez
fiadores sobr<e>dichos metimos {10} A do<n> Yague sac<ri>stano mayor de on<n>a en el
h<er>edamie<n>to sobr<e>dicho. Desto son testigos q<ue> lo uiero<n> {11} & q<ue> lo
oyero<n>. De fijos dalgo. Garçi lopez de tamayo. p<er>o lopez de torres. Sancho p<er>ez so
h<er>mano. {12} Do<n> lop de lordem. Do<n> p<er>o cl<er>igo de trespad<er>ne.
Labradores de Arroyuelo. D<omingo> Yuan<n>es. Do<n> Adam. {13} Do<n> ysaach.
Do<n> bartholome. P<edro> sanchez. Alfonso. M<artin> peidret. Rod<ri>go. Miguel
c<ri>ado del abb<a>t de {14} Onna. Martin fidalgo.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
273
{1} Coñoçuda cosa sea a todos cuantos esta carta vieren cómo yo Lop López de Torres, de
mi {2} buena voluntad, en remissión de mios pecados, dó al monesterio de Oña por mucho
bien e mucho {3} beneficio que recebí dent, una tierra que he en Arroyuelo, que es al Vall,
e dos viñas a Fresnedo. Assí {4} lo ofresco e lo dó que d'aquí adelant que lo ayan por
heredamiento e que fagan d'ello a su voluntad pora {5} siempre. E porque esto fuesse
firme rogué a mio sobrino Pero Pérez que lo otorgase e que fuesse d'ello {6} fiador él e
Garcí López de Tamayo. E yo Pero Pérez otórgolo e somos dende fiadores yo e Garcí {7}
López, amos de mancomún e cada uno por todo, de redrar e de sanar a fuero de tierra a
todo {8} omne que lo demandar. Fecha la carta en el era de mill CCLXXVIIIIª, el día de
Sant Isidro, en {9} el mes de abril. E en este día mismo yo Pero Pérez e Garcí López,
fiadores sobredichos, metimos {10} a don Yagüe, sacristano mayor de Oña, en el
heredamiento sobredicho. D'esto son testigos que lo vieron {11} e que lo oyeron, de fijos
d'algo: Garcí López de Tamayo; Pero López de Torres; Sancho Pérez, so hermano; {12} don
Lop de Lordem; don Pero, clérigo de Trespaderne. Labradores de Arroyuelo: Domingo
Yuañes; don Adam; {13} don Isaac; don Bartolomé; Pedro Sánchez; Alfonso; Martín
Péidret; Rodrigo; Miguel, criado del abat de {14} Oña; Martín Fidalgo.
CORHEN0148
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 15
1243 diciembre 20 (s.l. [Burgos, Burgos, España])
Compraventa. Doña Mencía vende a don Ramiro la mitad de la heredad que su padre
tenía en Centollinos por cincuenta maravedís y un manto.
Martinus Petri (scripsit)
Pergamino, 120 x 285 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} JN n<omi>ne d<omi>ni. Notum sit om<n>ib<us>. Q<uo>d Ego don<n>a Mençia co<n>
plaz<er> & co<n> atorgamie<n>to de mio marido don Alfonso gomez. Demi bona
uoluntad vendo & robro u<o>b<is> {2} don Ramiro. la meetad de todo q<u>anto
h<er>edamie<n>to mio padre auie & au<er> deuie en Centollinos. & in suos t<er>minos.
Scilicet. vassallos. t<ie>rras. vin<n>as. Casas. Sola-{3}res p<o>p<u>latos. & no<n>
p<o>p<u>latos. Ortos. Molinos. Prados. Pastos. Rios. Aguas. Arbores. Montes. & fue<n>tes.
entradas. exidas. todo ent<er>a mie<n>tre co<n> todas suas p<er>tene<n>çias. {4} E recibo
deu<o>b<is> inp<re>cio. Lta. M<o>r<auedis>. bonos d<er>ect<er>os. &. un Manto en robora.
274
& so de todo bien pagada. dep<re>cio & de robra. Siq<u>is ista uendida & ista robora
infring<er>e uo-{5}luerit. habeat iram dei. & in coto regi t<er>re. cto. M<o>r<auedis>
p<er>soluat. & ista uendida & ista robora sit u<o>b<is> dupplata u<e>l meliorata insimili
tali loco. Et sup<er> hoc. Ego {6} don Alfonso gomez. & uxor n<ost>ra don<n>a Mençia.
Am<os> dema<n>comu<n> sum<us> fiadores & debdores de riedra de todo om<n>e de
toda esta uendida sobredicha. & damos uos por {7} man<er>o a don Ordon<n>o el alcalde
q<ue> uos meta en esta h<er>edat sup<er> sc<ri>pta. Facta carta Mense Deçembr<is>. xiij.
dias p<or> andar. An<n>o d<omi>ni .Mº.ccº.xºL.iijº. Era .Mª.ccª.{8}.Lxxxª.iª. Regna<n>te
rege Ferdinando. cum uxore sua regina Juana. in Burgis. & in Tol<e>to. & in Castella. & in
LeoN. & in Gallizia. & in Cordoua. & in Mur-{9}cia. & in Om<n>ib<us> regnis suis.
Hui<us> rey su<n>t t<este>s. De fijos dalgo. Don Antolin moro. Rodrigo alfonso. & Garcia
gomez filios de don alfonso gomez. Ra-{10}miro escud<er>o de pladano. De om<ne>s de
burgos. Don Ordon<n>o el alcalde. Don Pet<ro> ordon<n>ez so fijo. Don Jua<n> garciez
sell<er>o. Ferrand furtado. Gonçaluo pet<ri>z {11} deso sant roman. Martin<us> pet<ri>
sc<ri>psit.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} In nomine Domini. Notum sit omnibus quod ego doña Mencía, con plazer e con
atorgamiento de mio marido don Alfonso Gómez, de mi bona voluntad, vendo e robro
vobis {2} don Ramiro la meetad de todo cuanto heredamiento mio padre avié e aver devié
en Centollinos e in suos términos, scilicet: vassallos, tierras, viñas, casas, sola{3}res
populatos e non populatos, ortos, molinos, prados, pastos, ríos, aguas, árbores, montes e
fuentes, entradas, exidas, todo enteramientre con todas sus pertenencias. {4} E recibo de
vobis in precio L moravedís bonos derecteros e un manto en róbora, só de todo bien
pagada de precio e de robra. Si quis ista vendida et ista robora infringere vo{5}luerit
habeat iram Dei et in coto regi terre C moravedís persolvat, et ista vendida et ista robora
sit vobis dupplata vel meliorata in simili tali loco. Et super hoc ego {6} don Alfonso Gómez
et uxor nostra doña Mencía, amos de mancomún, sumus fiadores e debdores de riedra de
todo omne, de toda esta véndida sobredicha, e dámosvos por {7} mañero a don Ordoño el
alcalde, que vos meta en esta heredat super scripta. Facta carta mense decembris, XII días
por andar, anno Domini MºCCºXLºIIIº, era MªCCª{8}LXXXªIª. Regnante rege Ferdinando
cum uxore sua regina Juana in Burgis, et in Toleto, et in Castella, et in León, et in Gallizia,
et in Córdova, et in Mur{9}cia et in omnibus regnis suis. Huius rei sunt testes, de fijos
d'algo: don Antolín Moro; Rodrigo Alfonso e García Gómez, filios de don Alfonso Gómez;
Ra{10}miro, escudero de Pládano. De omnes de Burgos: don Ordoño el alcalde; don Petro
Ordóñez, so fijo; don Juan Garcíez sellero; Ferrand Furtado; Gonçalvo Pétriz {11} de so
Sant Román. Martinus Petri scripsit.
CORHEN0149
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 16
1244 abril 22 (Oña, Burgos, España)
Compraventa. Ferrando Díaz entrega a los monjes de San Salvador de Oña y a su abad
Pedro la propiedad en Fuentecilla que estos habían comprado a su padre, Día Sánchez.
Sello.
Pergamino, 225 x 160 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
275
{1} Manifiesta cosa sea a q<ua>ntos esta carta uieren. q<ue> yo Ferrando diaz. con
otorgamiento & {2} co<n> plazenteria de mj madre. don<n>a Sancha Ferrandez. & de mio
tio don Sancho san{3}chez de uelascor. do & otorgo. A uos don Peydro abbat de onna. & a
los mo<n>ges q<ue> son hi. & {4} q<ue> seran siempre. assi cumo mio padre dia sanchez lo
mando. por su q<ui>nta al monest<er>io {5} de onna. la heredat q<ue> compro en fuente
ciella. de Rodrig yuan<n>es. & de Pero p<er>ez. & {6} de sos fiyos. co<n> casas. & co<n>
parrales. co<n> arboles. & co<n> aguas. con entradas. & co<n> exidas. {7} & co<n> todos
sos d<er>echos. q<ue> lo aya el monest<er>io de onna. por siempre por heredat. & uos
abbat {8} don Peydro auiedes dados .cc. M<orauedis>. a mio padre dia sanchez sobresta.
heredat. & p<re>ciamos q<ue> {9} ualie demas .c. & .Lxx. M<orauedis>. & damoslo. &
otorgamos lo. yo donna Sancha ferrandez. & yo {10} don ferrando diaz. q<ue> sea
siemp<re> heredamiento poral monest<er>io de onna. & damos fiador {11} a don Sancho
sanchez de uelascor. de redrar & de sanar a q<u>i<e>n q<u>ier q<ue> esta heredat
dema<n>de. {12} & yo don Peydro por la gr<aci>a de dios abbat de onna & el conuiento.
por esto q<ue> nos dades {13} somos pagados de la q<ui>nta de don dia sanchez. Estos son
testes. q<ue> estauan delant. q<ua>ndo esto fue {14} fecho. De monges. don yague el
sac<ri>stano. don Esteuano plior de tejada. Joh<a>n uiçent. {15} don Martino de cilla
porrata. de fijos dalgo. don Sancho sanchez. Munno roiz fijo de {16} roy sanchez de
trasmiera. P<eydro> p<er>ez de fuente ciella. P<eydro> diaz yerno de rodrig yuan<n>es.
P<eydro> san{17}chez de mena. G<ar>ci roiz de colindres. Lop sanchez fijo de sancho
sanchez. don Benito {18} cl<er>igo de frias. Joh<a>n p<er>ez fijo de pero robert de medina.
don Joh<ane>s cl<er>igo de uerrueça. {19} Facta carta apud oniam. Sub era. Mª. ccª. Lxxxijª.
Noto die. x. k<a>l<enda>s may. Regnante {20} rege ferdinando cu<m> uxore sua regina
dompna Juana. Jn Toleto & castella. Legione {21} & galleçia. corduba atq<ue> murçia. &
q<ue> esto sea firme fazemos poner en la carta el {22} sello de don Sancho sanchez.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a cuantos esta carta vieren que yo Ferrando Díaz, con otorgamiento
e {2} con plazentería de mi madre doña Sancha Ferrández e de mio tío don Sancho
Sán{3}chez de Velascor, dó e otorgo a vós don Peidro abat de Oña e a los monges que son
ý e {4} que serán siempre, assí cumo mio padre Día Sánchez lo mandó por su quinta al
monesterio {5} de Oña, la heredat que compró en Fuenteciella de Rodrig Yuañes e de Pero
276
Pérez e {6} de sos fiyos, con casas e con parrales, con árboles e con aguas, con entradas e
con exidas {7} e con todos sos derechos, que lo aya el monesterio de Oña por siempre por
heredat. E vós abat {8} don Peidro aviedes dados CC moravedís a mio padre Día Sánchez
sobr'esta heredat, e preciamos que {9} valié demás C e LXX moravedís, e dámoslo e
otorgámoslo yo doña Sancha Ferrández e yo {10} don Ferrando Díaz que sea siempre
heredamiento pora'l monesterio de Oña, e damos fiador {11} a don Sancho Sánchez de
Velascor de redrar e de sanar a quienquier que esta heredat demande. {12} E yo don
Peidro, por la gracia de Dios abat de Oña, e el conviento, por esto que nos dades {13}
somos pagados de la quinta de don Día Sánchez. Estos son testes que estavan delant
cuando esto fue {14} fecho: de monges: don Yagüe el sacristano; don Estévano, plior de
Tejada; Joán Vicent; {15} don Martino de Cillaporrata. De fijos d'algo: don Sancho Sánchez;
Muño Roíz, fijo de {16} Roí Sánchez de Trasmiera; Peidro Pérez de Fuenteciella; Peidro
Díaz, yerno de Rodrig Yuañes; Peidro Sán{17}chez de Mena; Garcí Roíz de Colindres; Lop
Sánchez, fijo de Sancho Sánchez; don Benito, {18} clérigo de Frías; Joán Pérez, fijo de Pero
Robert de Medina; don Joán, clérigo de Verrueça. {19} Facta carta apud Oniam, sub era
MªCCªLXXXIIª, noto die X calendas may. Regnante {20} rege Ferdinando cum uxore sua
regina domna Juana in Toleto et Castella, Legione {21} et Gallecia, Corduba atque Murcia.
E que esto sea firme fazemos poner en la carta el {22} sello de don Sancho Sánchez.
CORHEN0150
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 17
1244 abril 22 (Oña, Burgos, España)
Compraventa. Fernando Díaz entrega al convento de San Salvador de Oña y a su abad
Pedro diversas heredades en Quecedo, Arroyo, Valdivielso y Dobro. Tuvo sellos.
Pergamino, 250 x 140 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Manifiesta cosa sea a q<ua>ntos esta carta uieren. q<ue> yo ferrando diaz con
otorga{2}miento & con plazenteria de mj madre donna Sancha ferrandez & de mio {3} tio
don Sancho sanchez de uelascor do [tachado: al abbat] a uos don Peydro por la {4} gr<açi>a
de dios abbat de onna. & al conuiento q<ue> es hi & q<ue> sera. assi cumo mio {5} padre
Diag sanchez lo mando. q<ua>nta heredat de so patrimonio auie en {6} qeçedo. & en
arroyo. & en toda ual de uielso. & en douro. & si fasta estos {7} .x. annos uos diero yo .cc.
M<orauedis> esta heredat q<ue> finq<ue> en mj. & uos q<ue> dedes al {8} co<n>uiento de
onna .Lx. M<orauedis>. pora anniu<er>sario de mio padre. co<n> otros .Lx. {9}
.M<orauedis>. q<ue> do de q<ue> [interlineado: es] fiador don Sancho sanchez mio tio de
dar los al co<n>uie<n>to. {10} & en estos .x. annos fasta q<ue> yo de los .cc. M<orauedis>.
q<ue> dedes al co<n>uiento de la ren{11}da desta heredat q<ua>nto montare en los .Lx.
277
M<orauedis>. & si fasta estos .x. an<n>os {12} no uos diero estos .cc. M<orauedis>. esta
h<er>edat q<ue> finq<ue> por siemp<re> por yuro de {13} heredat al monest<er>io de
onna. & uos q<ue> dedes al co<n>uiento los .Lx. M<orauedis>. {14} sobredichos q<ue> les
auiedes a dar si uos diesso los .cc. M<orauedis>. Estos son testes {15} q<ue> estauan delant
q<u>ando esto fue fecho. de mo<n>ges. don yague el sac<ri>stano. {16} don Esteuano plior
de tejada. Joh<a>n uicent. don Martino de cilla por{17}lata. de fijos dalgo. don Sancho
sanchez. Munno roiz fijo de roy san{18}chez de trasmiera. P<eydro> p<er>ez de fuente
çiella. P<erydo> diaz yerno de rodrig {19} yuan<n>es. P<eydro> sanchez de mena. G<ar>ci
roiz de colindres. Lop sanchez {20} fijo de sancho sanchez. don Benito cl<er>igo de frias.
Joh<a>n p<er>ez fijo de {21} P<eydro> robert de medina. don Joh<anne>s cl<er>igo de
uerrueça. facta carta ap<u>d {22} oniam. Sub era .Mª. ccª. Lxxxijª. Noto die .x. k<a>l<enda>s
may. Regnante {23} rege ferdinando cu<m> uxore sua regina do<m>pna Juuana. Jn toleto
& {24} castella. Legione & galleçia. corduba atq<ue> murçia. & q<ue> esto sea fir{25}me
fazemos poner en la carta el sello de Sancho sanchez.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a cuantos esta carte vieren que yo Ferrando Díaz, con
otorga{2}miento e con plazentería de mi madre doña Sancha Ferrández e de mio {3} tío
don Sancho Sánchez de Velascor, dó a vós don Peidro, por la {4} gracia de Dios abat de
Oña, e al conviento que es ý e que será, assí cumo mio {5} padre Díag Sánchez lo mandó,
cuanta heredat de so patrimonio avié en {6} Quecedo, e en Arroyo, e en toda Valdevielso e
en Dovro. E si fasta estos {7} X años vos diero yo CC moravedís, esta heredat que finque en
mí e vós que dedes al {8} conviento de Oña LX moravedís pora aniversario de mio padre,
con otros LX {9} moravedís que dó, de que es fiador don Sancho Sánchez mio tío de darlos
al conviento. {10} E en estos X años fasta que yo dé los CC moravedís, que dedes al
conviento de la ren{11}da d'esta heredat cuanto montare en los LX moravedís, e si fasta
estos X años {12} no vos diero estos CC moravedís, esta heredat que finque por siempre
por yuro de {13} heredat al monesterio de Oña, e vós que dedes al conviento los LX
moravedís {14} sobredichos que les aviedes a dar si vos diesso los CC moravedís. Estos son
testes {15} que estavan delant cuando esto fue fecho: de monges: don Yagüe el sacristano;
{16} don Estévano, plior de Tejada; Joán Vicent; don Martino de Cilla{17}porlata. De fijos
d'algo: don Sancho Sánchez; Muño Roíz, fijo de Roí Sánchez de Trasmiera; Peidro Pérez de
Fuenteciella; Peidro Díaz, yerno de Rodrig {19} Yuañes; Peidro Sánchez de Mena; Garcí
Roíz de Colindres; Lop Sánchez, {20} fijo de Sancho Sánchez; don Benito, clérigo de Frías;
Joán Pérez, fijo de {21} Peidro Robert de Medina; don Iohannes, clérigo de Verrueça. Facta
carta apud {22} Oniam, sub era MªCCªLXXXIIª, noto die X calendas may. Regnante {23}
rege Ferdinando cum uxore sua regina dompna Juvana in Toleto et {24} Castella, Legione
et Gallecia, Corduba atque Murcia. E que esto sea fir{35}me fazemos poner en la carta el
sello de Sancho Sánchez.
CORHEN0151
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 20
1245 agosto s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro entregan Ferrant Alfonso
un linar a cambio de unas viñas en Fogueda. Quirógrafo.
Pergamino, 225 x 140 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
278
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea A todos los qui esta carta uiere<n> q<ue> iodon Peydro por la
gr<aci>a de dios {2} Abbat donna. co<n> el conuie<n>to dismismo logar. Fazemos camjo
co<n> busco ferra<n>t {3} Alfonso cl<er>igo de salas. fijo de Alfonso galindez. Nos uos
damos el n<uest>ro linar. qe {4} dizen delos majuelos. q<ue> lo ayades siempre por
h<er>edat uos. & quj lo u<uest>ro ouiere {5} A h<er>edar. Son sulq<ue>ros dela una part.
Ferra<n>t gonzaluez de rojas. dela otra part {6} los fradres de s<an>c<t>a t<ri>nidat. de la
otra part. fijos de do<n>na teresa. dela otra part la ca{7}rrera. Esti linar uos damos por las
uinnas de fogeda. q<ue> nos diestes. q<ue> comp<ra>stes {8} de peydro abbat de buezo. &
de illana m<ar>tin fija de M<ar>tin dela naua. & de ioh<a>n de {9} palacio. q<ue> sean
siempre por h<er>edat poral monast<er>io. Estos son alladannos destas ui<n>nas. {10} dela
una part el abbat de salas. dela otra part los fradres de s<an>c<t>a t<ri>nidat. dela otra {11}
part Gonzaluo royz dela penna. & dela otra part la uinna de padrones dela {12}
sac<ri>stania. Jo do<n> Peydro por la gr<aci>a de dios abbat do<n>na co<n> el co<n>uiento
dismismo {13} logar otorgamos esti camio. a uos ferra<n>t alfonso. & a los qui lo u<uest>ro
ouiere<n> a {14} h<er>edar. Jo ferra<n>t alfonso otorgo est camio A uos do<n> Peydro por
la gr<aci>a de dios {15} Abbat donna. & al conuiento dismismo logar. & a los qui sera<n>
depues de uos. {16} Dio el sac<ri>stano doyague a ferra<n>t alfonso en susanna. un
capiello bueno. Desto {17} son testes. Peydro armilloz fidalgo. t<esti>s. Gonzaluo royz
fidalgo. t<esti>s. Joh<a>n abbat {18} el arcip<re>st. t<esti>s. Don esteuano. t<esti>s. Escolan.
t<esti>s. Don elias. t<esti>s. D<omi>nigo ortinez. el dia{19}chono. t<esti>s. D<omi>nigo
paschual. t<esti>s. Joh<a>n p<ere>z del huerto. t<esti>s. D<ominigo> assensio de poza.
Mar{20}tin abril dela naua. t<esti>s. Regnante rege ferdina<n>do cu<m> uxore sua
do<m>pna {21} iuana en toledo. & en gallizia. & en cordoua. & in ca[interlineado: s]tella. &
en murcia. & {22} L***. Merino mayor ferra<n>t gonzaluez. Facta carta in me<n>sse agusti.
{23} Era. Mª. ccª. lxxxª. iijª. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los qui esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de
Dios {2} abat d'Oña, con el conviento d'is mismo logar fazemos camio combusco Ferrant
{3} Alfonso, clérigo de Salas, fijo de Alfonso Galíndez. Nós vos damos el nuestro linar que
279
{4} dizen de los majuelos, que lo ayades siempre por heredat vós e qui lo vuestro oviere {5}
a heredar. Son sulqueros de la una part Ferrant Gonzálvez de Rojas, de la otra part {6} los
fradres de Santa Trinidat, de la otra part fijos de doña Teresa, de la otra part la ca{7}rrera.
Esti linar vos damos por las viñas de Fogueda que nos diestes que comprastes {8} de
Peidro abat de Buezo, e de Illana Martín, fija de Martín de la Nava, e de Joán de {9}
Palacio, que sean siempre por heredat pora'l monasterio. Estos son alladaños d'estas viñas:
{10} de la una part el abat de Salas, de la otra part los fradres de Santa Trinidat, de la otra
{11} part Gonzalvo Roíz de la Peña e de la otra part la viña de Padrones de la {12}
sacristanía. Yo don Peidro, por la gratia de Dios abat d'Oña, con el conviento d'is mismo
{13} logar otorgamos esti camio a vós Ferrant Alfonso e a los qui lo vuestro ovieren a {14}
heredar. Yo Ferrant Alfonso otorgo est camio a vós don Peidro, por la gracia de Dios {15}
abat d'Oña, e al conviento d'is mismo logar e a los qui serán depués de vós. {16} Dio el
sacristano do Yagüe a Ferrant Alfonso en susaña un capiello bueno. D'esto {17} son testes:
Peidro Armilloz fidalgo testis; Gonzalvo Roíz fidalgo testis; Joán Abat {18} el arciprest
testis; don Estévano testis; Escolán testis; don Elías testis; Domínigo Ortínez el diá{19}cono
testis; Domínigo Pascual testis; Joán Pérez del Huerto testis; Domínigo Assensio de Poza;
Mar{20}tín Abril de la Nava testis. Regnante rege Ferdinando cum uxore sua dompna {21}
Juana en Toledo, e en Gallizia, e en Córdova, e in Castella, e en Murcia e {22} <...> Merino
mayor, Ferrant Gonzálvez. Facta carta in mense agusti, {23} era MªCCªLXXXªIIIª.
CORHEN0152
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 22
1245 diciembre s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro donan a Ferrant
Gonzálvez de Rojas la heredad que tienen en Avajas. Quirógrafo.
Pergamino, 110 x 113 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1}Connosçuda cosa sea a todos los quj esta carta uiere<n> q<ue> io do<n> Peydro por la
{2} gr<aci>a de dios abbat don<n>a. co<n> el co<n>uie<n>to dismismo logar. damos &
otorgamos {3} A uos ferra<n>t gonzaluez de rojas toda la n<uest>ra h<er>edat q<ue>
auemos en auajas. {4} & en q<ui>ntanilla de auajas. & la derechura q<ue> auemos en la
naua. q<ue> la aya{5}des en todos u<uest>ros dias. sin ninguna contrasta. & q<ue> la
recabdedes. & q<ue> saqe{6}des lo q<ue> es p<er>dudo. leal mientre poral monest<er>io
donna. Facta carta en el {7} mes de deziemb<re>. Sub era .Mª. ccª. Lxxxª iijª. El re do<n>
ferna<n>do co<n> {8} su mugier la reina don<n>a iuana. regna<n>t en castiella. & en
toledo. & en {9} leon. & en gallizia. & en cordoua. Merino mayor de castiella ferra<n>t
gon{10}zaluez de rojas el mismo. Jo do<n> Peydro por la gr<aci>a de dios abbat don<n>a
{11} esta carta q<ue> io mande fier confirmola. El plior do yuan<n>es confirmala {12} Todo
el conuiento confirmala. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
280
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los qui esta carta vieren que yo don Peidro, por la {2} gracia
de Dios abat d'Oña, con el conviento d'is mismo logar damos e otorgamos {3} a vós Ferrant
Gonzálvez de Rojas toda la nuestra heredat que avemos en Avajas {4} e en Quintanilla de
Avajas, e la derechura que avemos en la Nava, que la aya{5}des en todos vuestros días sin
ninguna contrasta, e que la recabdedes e que saque{6}des lo que es perdudo lealmientre
pora'l monesterio d'Oña. Facta carta en el {7} mes de deziembre, sub era MªCCªLXXXªIIIª.
El re don Fernando con {8} su mugier la reína doña Juana regnant en Castiella, e en
Toledo, e en {9} León, e en Gallizia e en Córdova. Merino mayor de Castiella, Ferrant
Gon{10}zálvez de Rojas, el mismo. Yo don Peidro, por la gracia de Dios abat d'Oña, {11}
esta carta que yo mandé fier confírmola; el plior do Yuañes confírmala; {12} todo el
conviento confírmala.
CORHEN0153
AHN, Clero Secular_Regular, car. 285, n. 23
1246 agosto 19 (Oña, Burgos, España)
Compraventa. Doña Sancha Ferrández y Ferrando Díaz otorgan la venta de una heredad
en Tobalina que habían realizado el 25 de julio a Pedro, abad del monasterio de San
Salvador de Oña. Tuvo sello.
Pergamino, 255 x 120 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Manifiesta cosa sea a q<ua>ntos esta carta uieren q<ue> yo {2} donna Sancha ferrandez.
& yo ferrando diaz otor{3}gamos la uenta de la heredat de toualina q<ue> uen{4}diemos a
uos don Peydro Abbat de Onna poral mo{5}nesterio de Onna. & somos pagados de todo el
p<re>cio. & {6} de la robra. & de q<ua>nto auiemos a auer. & uos q<ue> fa{7}gades dello
como de u<uest>ra heredat. Esto fue fecho en {8} bizuezes. enel mes de iulio. el dia de
s<an>c<t>i iacobi. dela<n>t {9} estos testes. Joh<an> ferrandez. Alfonso roiz de loma. {10}
don Gil de andino. P<eydro> m<ar>tinez de andino. P<eydro> diaz. {11} Simon de cornejo.
Garci roiz de caniego. P<eydro> {12} m<artine>z çocada. Alfonso gon<zale>z de uilla
martin. Don {13} yua<n>nes el capellan. Joh<a>n pelaez. El plior de cilla {14} porlata. Don
Esteuano plior de tejada. & lo q<ue> de{15}lant estos om<ne>s otorgamos esso mismo
otorgamos {16} en Onna. La d<ome>nica de las ochauas de assu<m>ptio s<an>c<t>e {17}
Marie. Delant el abbat don Peydro. & delant estos {18} mo<n>ges. don esteuano p<li>or de
tejada. Joh<a>n p<er>ez p<li>or ter{19}cero. Yen<n>ego roiz. ferra<n>t g<ar>ciez el
camarero. don P<eydro> {20} de caranca. don Nicolas. & delant estos cauall<er>os. Joh<a>n
{21} m<ar>tin de soto. ferrando diaz fijo de diag lopez de s<an>c<t>a {22} maria. don
ioh<anne>s el capellan. G<ar>cj m<ar>tinez de uarriuso. {23} don domingos. Facta carta.
[bajo la plica: Era .mª.ccª.Lxxxiiijª. {24} Anno d<omi>ni .Mº.ccº.xlvjº. & por q<ue> esta carta
sea creyda & ualed<er>a: {25} ponemos en ella el sello de Diag sanchez]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
281
{1} Manifiesta cosa sea a cuantos esta carta vieren que {2} yo doña Sancha Ferrández e yo
Ferrando Díaz otor{3}gamos la venta de la heredat de Tovalina que vendie{4}mos a vós
don Peidro abat de Oña pora'l mo{5}nesterio de Oña, e somos pagados de todo el precio, e
{6} de la robra e de cuanto aviemos a aver; e vós que fa{7}gades d'ello como de vuestra
heredat. Esto fue fecho en {8} Bizuezes, en el mes de julio el día de Sancti Jacobi, delant {9}
estos testes: Joán Ferrández; Alfonso Roíz de Loma; {10} don Gil de Andino; Peidro
Martínez de Andino; Peidro Díaz; {11} Simón de Cornejo; Garcí Roíz de Caniego; Peidro
{12} Martínez Çocada; Alfonso González de Villa Martín; don {13} Yuañes el capellán; Joán
Peláez el plior de Cilla{14}porlata; don Estévano, plior de Tejada. E lo que de{15}lant estos
omnes otorgamos, esso mismo otorgamos {16} en Oña la doménica de las ochavas de
Assumptio Sancte {17} Marie, delant el abat don Peidro e delant estos {18} monges: don
Estévano, plior de Tejada; Joán Pérez, plior ter{19}cero; Yéñego Roíz; Ferrant Garcíez el
camarero; don Peidro {20} de Caranca; don Nicolás. E delant estos cavalleros: Joán {21}
Martín de Soto; Ferrando Díaz, fijo de Díag López de Santa {22} María; don Iohannes el
capellán; Garcí Martínez de Varriuso; {23} don Domingos. Facta carta era
MªCCªLXXXªIIIIª, {24} anno Domini MºCCºXLVIº. E porque esta carta sea creída e
valedera, {25} ponemos en ella el sello de Díag Sánchez.
CORHEN0154
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 2
1247 agosto s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
arriendan a Ferrant Yuañes y a Ferrando la villa de la Parte por seis años, a cambio de
determinadas rentas.
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Manifiesta cosa sea A q<ua>ntos esta carta uieren ke Jo Don Peydro por la gr<aci>a de
dios abbat de onna. & Nos Conuiento desmismo {2} logar damos & otorgamos. A uos
ferrant yua<n>nes. & A uos ferrando. la n<uest>ra uilla dela part con todo so
h<er>edamiento. & co<n> to-{3}das sus p<er>tenentias assi como nos lo auemos hy agora.
por estos .vj. annos. & ke nos dedes ancadanno por renda. Ciento tabl<ad>as {4} de pan.
282
ala medida de onna. la meatad de t<ri>go. & la meatad de ordio. dela fiesta de s<an>c<t>a
maria de agosto adela<n>t q<ua>ndo uos lo de{5}mandaremos. & ke seades n<uest>ros
uassallos. Et si por auentura acesciere peligro de piedra o de secca. o de niebla. ke mate {6}
la meatad. o mas dela meatad. & no quisiertes aqel anno dar la renda. fazet nos lo saber
ante ke metades foz en las miesses. {7} e nos embiaremos hy n<uest>ro om<n>e qui coga
con busco el fructu. & uos le daredes a comer. & fielmientre saccada la semient. {8}
partiremos lo al por medio. tan bien del pan. como delas uuas. & como delo al ke hy fuere.
& aqel anno no seredes tenu-{9}dos de dar la renda. & todo lo al ke fuere en saluo. como el
t<er>cio dela eccl<es>ia & las enfurciones & las otras cosas ke fue-{10}ren en saluo. seran
todas pora nos. Retenemos pora nos el sennorio. & la n<uest>ra casa. & el derecho ke nos
hy auemos del pe{11}cho marçal. Si por auentura omezillo. o crebantamie<n>to de uilla. o
fuerça de mugier. o calonna ke uala tanto como {12} omezillo acaesciere hy. sera la meatad
pora nos. & el otra meatad pora vos. Et esto ke uos damos ni lo ayades poder de uen{13}der. ni de empennar. ni de meter so otro sennorio. sino ke por esso lo p<er>dades todo.
Et damos uos la uinna de ribanimblo. ke {14} esta agora desertida. por q<ua>tro annos
demas destos otros sex. ke la labredes. & kel dedes todo so lauor. assi como lo ha de auer.
{15} & nos ayamos la meatad Del fructu. & uos el otra meatad. & el anno ke nola labrartes
a ella & a las otras de todas sus {16} lauores ke nos dedes por cada labradura med<io>.
m<orauedi>. en pena. & ke nos pechedes q<ua>nto costarie la lauor. Et si ferra<n>t
yuannes an-{17}te finare dest plazo finqe la meatad en sos fijos. si fueren n<uest>ros
uassallos. & ellos otro si sean tenudos de dar la renda. & si ferra<n>do {18} finare finqe en
ferra<n>t yua<n>nes. do en sos fijos. & den ellos la renda. & en estos sex annos no entra est
anno en cuenta ke entra-{19}ra agora. ke sera el era. Mª. ccª .Lxxxª. vjª. Facta carta en la
p<ri>mera sedmana de agosto. Anno d<omi>ni. Mº. ccº. xxxxº vijº. {20} Sub era. Mª. ccª.
Lxxxª. vª. Regnando el Re don Ferra<n>do con su mugier la reina do<n>na Juana en
Toledo. & en Castiella {21} & en Leon. en Galizia. & en cordoua. en Murcia. & en JAen.
Don Diago teniendo Castiella uiega. Don Nunno gonzaluez {22} teniendo burueua. &
riodoga. Ferra<n>t gonzaluez de rojas seyendo m<er>ino mayor del re en Castiella. Jo don
Peydro por la {23} gr<aci>a de dios abbat de onna. & nos Conuiento desmismo logar esta
carta ke mandamos fazer. confirmamos la. Jo ferra<n>t {24} yua<n>nes. & Jo ferra<n>do
este pleyto ke esta en esta carta. otorgamos le. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a cuantos esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de Dios
abat de Oña, e nós conviento d’es mismo {2} logar damos e otorgamos a vós Ferrant
Yuañes e a vós Ferrando la nuestra villa de la Part con todo so heredamiento e con
to{3}das sus pertenencias, assí como nós lo avermos ý agora, por estos VI años; e que nos
dedes an cad’año por renda ciento tabladas {4} de pan a la medida de Oña, la meatad de
trigo e la meatad de ordio, de la fiesta de Santa María de agosto adelant cuando vos lo
de{5}mandáremos e que seades nuestros vassallos. Et si por averntura aceciere peligro de
piedra, o de seca o de niebla que mate {6} la meatad o más de la meatad e no quisiertes
aquel año dar la renda, fazétnoslo saber ante que metades foz en las miesses {7} e nós
283
embiaremos ý nuestro omne qui coja combusco el fructu e vós le daredes a comer; e
fielmientre sacada la semient, {8} partiremos lo ál por medio, tan bien del pan, como de las
uvas e como de lo ál que ý fuere, e aquel año no seredes tenu{9}dos de dar la renda, e todo
lo ál que fuere en salvo, como el tercio de la eclesia, e las enfurciones e las otras cosas que
fue{10}ren en salvo, serán todas pora nós. Retenemos pora nós el señorío, e la nuestra casa
e el derecho que nós ý avermos del pe{11}cho marçal. Si por averntura omezillo, o
crebantamiento de villa, o fuerça de mugier o caloña que vala tanto como {12} omezillo
acaeciere ý, será la meatad pora nós e el otra meatad pora vós. Et esto que vos damos ni lo
ayades poder de ven{13}der, ni de empeñar ni de meter so otro señorío, si no que por esso
lo perdades todo. Et dámosvos la viña de Ribanimblo que {14} está agora desertida por
cuatro años demás d’estos otros sex, que la labredes e que·l dedes todo so lavor assí como
lo ha de aver, {15} e nós ayamos la meatad del fructu e vós el otra meatad, e el año que no
la labrartes a ella e a las otras de todas sus {16} lavores que nos dedes por cada labradura
medio moravedí en pena, e que nos pechedes cuanto costarié la lavor. Et si Ferrant Yauñes
an{17}te finare d’est plazo, finque la meatad en sos fijos si fueren nuestros vassallos e ellos
otrossí sean tenudos de dar la renda, e si Ferrando {18} finare finque en Ferrant Yuañes do
en sos fijos e den ellos la renda; e en estos sex años no entra est año en cuenta que
entra{19}ra agora, que será el era MªCCªLXXXªVIjª. Facta carta en la primera sedmana de
agosto, anno Domini MºCCºXXXXºVIIº, {20} sub era MªCCª LXXXªVª. Regnando el re don
Ferrando con su mugier la reína doña Juana en Toledo, e en Castiella {21} e en León, en
Galizia e en Córdova, en Murcia e en Jaén. Don Diago teniendo Castiella Vieja. Don Nuño
Gonzálvez {22} teniendo Burueva e Riodoja. Ferrant Gonzálvez de Rojas seyendo merino
mayor del re en Castiella. Yo don Peidro, por la {23} gracia de Dios abat de Oña, e nós
conviento d’es mismo logar esta carta que mandamos fazer confirmámosla. Yo Ferrant {24}
Yuañes e yo Ferrando este pleito que está en esta carta otorgámosle.
CORHEN0155
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 3
1247 s.m. s.d. (s.l. [¿Busto?, Burgos, España])
Compraventa. Doña Anderquina, mujer de Pedro Pérez de Torres, vende al convento de
San Salvador de Oña y a su abad Pedro la mitad de una tierra en Busto, aledaña de otra
tierra de Quintanarrío donada anteriormente por el marido. Tuvo sello.
Joán Pérez (fiz esta carta)
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connoscuda cosa sea a q<ua>ntos esta carta viere<n> como yo don Anderquina mugier
de P<er>o p<er>ez de Torres de mi buena {2} uoluntad uendo a uos don P<er>o por la
gr<aci>a de dios abb<a>t de Onna & al Conue<n>to des mismo logar a los q<ue> son & alos
q<ue> sera<n> {3} la media t<ier>ra q<ue> yo he en busto q<ue> fue h<er>mana de la otra
284
media q<ue> dio p<er>o p<er>ez mio marido al monesterio de onna por su alma. & {4} esta
media t<ier>ra es en rio de q<ui>ntana & son aladan<n>os del un cabo el rio de q<ui>ntana
& del otro la carrera & uendouosla por treynta m<orauedis>. {5} de los q<ua>les so bien
pagada a toda mi uoluntad de conpra & de robra assi q<ue> no<n> finco ni<n>guna cosa
por pagar & q<ue> no<n> pueda dezir {6} en ni<n>gun tiempo del mundo Yo ni<n> otro
ni<n>guno por mi q<ue> no<n> fuy bie<n> pagada destos m<orauedis> sobredichos. Et si
lo yo dixiero o otro {7} om<n>e por mi q<ue> me no<n> uala ni<n> sea mas oydo en esta
razon en ni<n>gun tie<m>po del mundo. Desto uos do por fiador de redrar & de {8} sanar
a fuero de t<ier>ra A gil gomez de Aguilar. Et yo gil gomez otorgo q<ue> so fiador delo
fazer co<n>plir. assi como sobredicho es. {9} desto son testiguos q<ue> lo viero<n> & q<ue>
lo oyero<n> roguados de amas las partes. ferrant p<er>ez el cauall<er>o. P<er>o pro de
busto. {10} don clement de la laguniella. Domi<n>go fide marti<n> alffonso Joh<a>n de
vesga. fecha la carta en el Era de Mill {11} dozientos & otaenta & cinco Annos. Et yo
ioh<a>n p<er>ez fiz esta carta por ruego de amas las partidas delant estos testigos q<ue>
son desuso escriptos.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren cómo yo don’Anderquina, mugier de
Pero Pérez de Torres, de mi buena {2} voluntad, vendo a vós don Pero, por la gracia de
Dios abat de Oña, e al convento d’es mismo logar, a los que son e a los que serán, {3} la
media tierra que yo he en Busto, que fue hermana de la otra media que dio Pero Pérez mio
marido al monesterio de Oña por su alma. E {4} esta media tierra es en Río de Quintana e
son aladaños del un cabo el Río de Quintana e del otro la carrera, e véndovosla por treinta
moravedís, {5} de los cuales só bien pagada a toda mi voluntad de compra e de robra, assí
que non fincó ninguna cosa por pagar. E que non pueda dezir {6} en ningún tiempo del
mundo yo nin otro ninguno por mí que non fui bien pagada d’estos moravedís
sobredichos. Et si lo yo dixiero o otro {7} omne por mí, que me non vala nin sea más oido
en esta razón en ningún tiempo del mundo. D’esto vos dó por fiador de redrar e de {8}
sanar a fuero de tierra a Gil Gómez de Aguilar. Et yo Gil Gómez otorgo que so fiador de lo
fazer complir assí como sobredicho es. {9} D’esto son testigos que lo vieron e que lo
oyeron, rogados de amas las partes: Ferrant Pérez el cavallero; Pero Pro de Busto; {10} don
Clement de la Laguniella; Domingo fi de Martín Alfonso; Joán de Vesga. Fecha la carta en
el era de mill {11} dozientos e otaenta e cinco años. Et yo Joán Pérez fiz esta carta por ruego
de amas las partidas delant estos testigos que son desuso escriptos.
CORHEN0156
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 8
1249 diciembre 13 (s.l. [¿Villasante?, Burgos, España])
Contrato de fianza. Fernando Díaz de Hormezedo “Cuerpo delgado” se ofrece al
monasterio de San Salvador de Oña, junto con otros caballeros, como fiador de 2.200
maravedís por unas obligaciones adquiridas anteriormente por un tal don Diago.
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
285
{1} Manifiesta cosa sea. a todos los quj esta carta uiere<n>. ke yo ferna<n>do diaz de
hormezedo cuerpo delgado me otorgo {2} por fiador co<n> estos otros cauall<er>os a uos
Don Peydro por la gr<aci>a de dios abbat de onna. & al Couie<n>to dismismo lo-{3}gar a
los quj sodes agora. & a todos los quj seran depues uos. co<n> Roy gonzaluez çauallillos. &
Diag gonzal{4}uez de çauallos. & Gonzaluo royz dela uega. & Gonzaluo munnoz
barahona. ke uos somos fiadores de dos {5} mill. &. ccos. m<orauedis>. ke nos metio don
Diago cont<ra> uos. & estos. m<orauedis>. ke sean pagados a tres plazos. & estos plazos
{6} ke sean encerrados dest março p<ri>m<er>o ke uiene en un anno. & so uos yo fiador
co<n> estos otros cauall<er>os de sa{7}nar toda la h<er>edat ke comprastes en uilla sa<n>t
de don Diago & la eccl<es>ia de uilla sa<n>t ke camiastes co<n> Don Diago {8} por el
monest<er>io de somo rostro. & los otros monest<er>ios ke a el p<er>tencen. ke uos lo
fagamos sano de q<ui>quier ke {9} uos lo demande assi como es fuero de tierra. Facta carta
in m<en>se dece<m>b<ris>. in festo s<an>c<t>e lucie. Era. Mª. ccª. {10} Lxxxª. vijª.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a todos los qui esta carta vieren que yo Fernando Díaz de
Hormezedo “Cuerpo delgado” me otorgo {2} por fiador con estos otros cavalleros a vós
don Peidro, por la gracia de Dios abat de Oña, e al coviento d’is mismo lo{3}gar, a los qui
sodes agora e a todos los qui serán depués vós, con Roí Gonzálvez Çavallillos, e Díag
Gonzál{4}vez de Çavallos, e Gonzalvo Roíz de la Vega e Gonzalvo Muñoz Barahona, que
vos somos fiadores de dos {5} mill e CCos moravedís que nos metió don Díago contra vós.
E estos moravedís que sean pagados a tres plazos e estos plazos {6} que sean encerrados
d’est março primero que viene en un año. E sóvos yo fiador con estos otros cavalleros de
sa{7}nar toda la heredat que comprastes en Villa Sant de don Díago e la eclesia de Villa
Sant que camiastes con don Díago {8} por el monesterio de Somo Rostro e los otros
monesterios que a él perten<e>cen, que vos lo fagamos sano de quiquier que {9} vos lo
demande, assí como es fuero de tierra. Facta carta in mense decembris, in festo Sancte
Lucie, era MªCCª{10}LXXXªVIIª.
CORHEN0157
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 9
1249 diciembre s.d. (s.l. [¿localidad de Vizcaya?, ¿Vizcaya?, España])
Venta de Diego López de Haro, señor de Vizcaya, al abad Pedro y al convento de San
Salvador de Oña de la iglesia de San Isidro de Villasante. Tuvo sello.
María Jesús Torrens Álvarez
Concepción Mendo Carmona
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
286
{1} Conoçuda cosa sea Atodos quantos esta. viere<n> como yo do<n> Diago Lopez de ffaro
sen<n>or de uizca{2}ya vendo Auos do<n> pedro abbat de Onna & asu conuie<n>to. Alos
q<ue> son Agora. & alos q<ue> sera<n> por {3} siempre la eglesia sant esidro de uilla sannt
co<n> so solar & co<n> quanto ha en la egl<es>ia & co<n> {4} quanto p<er>tenece Aella.
q<ue> uosdi en cambio por las egl<es>ias q<ue>m diestes en somo rrostro sant yur{5}die &
las otras q<ue> p<er>tenece<n> a ella. por trezie<n>tos m<o>r<auedis> & de demas dexo
uos el monesterio {6} sant esteua<n> de carra<n>ça co<n> todos sos derechos. q<ue> tener
** uos q<ue>l ayades libre & {7} quito como lo auedes A auer. ffacta carta Jn me<n>se
deziemb<re>. Sub era Mª {8} Lxxxª vijª
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Conoçuda cosa sea a todos cuantos esta vieren cómo yo don Díago López de Faro,
señor de Vizca{2}ya, vendo a vós don Pedro abat de Oña e a su conviento, a los que son
agora e a los que serán por {3} siempre, la eglesia Sant Esidro de Villa Sant con so solar e
con cuanto ha en la eglesia e con {4} cuanto pertenece a ella, que vos di en cambio por las
eglesias que·m diestes en Somorrostro, Sant Yur{5}die e las otras que pertenecen a ella por
trezientos moravedís; e demás déxovos el monesterio {6} Sant Estevan de Carrança con
todos sos derechos que tener <...> vós, que·l ayades libre e {7} quito como lo avedes a aver.
Facta carta in mense deziembre, sub era Mª{8}LXXXªVIIª.
CORHEN0158
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 10
1250 abril s.d. (s.l. San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
arriendan a don Yéñego, hijo de Ferrant Pérez, una heredad en Villanueva del Conde a
cambio de determinadas rentas. Quirógrafo.
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Manifiesta cosea sea a todos los quj esta carta uiere<n> ke yo Don Peydro por la
gr<aci>a de dios Abbat de Onna. & Nos {2} Conuie<n>to dismismo logar damos &
otorgamos a uos Don yennego fijo de ferra<n>t p<ere>z la n<uest>ra h<er>edat ke nos
auemos en uilla {3} nueua del cuende co<n> todas sus p<er>tene<n>cias assi como lo tiene
de nos don Martin el cl<er>igo de uilla nueua ke lo ayades depues {4} de sos dias ke el
287
finare por en todos u<uest>ros dias. & ke nos dedes cadanno por renda .c. & Lxª.vj.
tab<ladas>. de pan. lo medio de t<ri>go {5} & lo medio de ordio ala medida de Onna. dela
fiesta de s<an>c<t>a Maria mediada de agosto adela<n>t q<ua>ndo lo demandaremos. &
ke nos {6} fagades hy una buena casa & su bodega. Et al abbat q<ua>ndo accaesciere hy
dar ledes a comer un dia en anno a el & a toda su con{7}panna bien & ondrada mientre. Et
seredes n<uest>ro fiel uassallo. & moraredes en las n<uest>ras casas. Et si pora uent<ur>a
accaesciere te<m>pestat de piedra o de secca o de niebla ke mate la meatat. o mas dela
meatat. & no q<ui>sieredes dar la re<n>da. ante ke metades {8} foz en las miesses fazet nos
lo saber. & nos enbiaremos hy n<uest>ro om<n>e quj coga el fructu co<n> busco. & uos le
daredes a comer. & {9} fiel mientre saccada la semie<n>t. partiremos lo al por medio tan
bien del pan. como delas huuas. & delo al ke hy fuere. & todo {10} lo al ke uos no
labraredes ni metieredes mission & fuere en saluo sera todo pora nos. Et esto ke uos
damos. ni lo ayades poder de {11} uender ni de empennar. ni de meter so otro sennorio.
sino ke por esso lo p<er>dades todo. Yo Don Peydro por la gr<aci>a de dios Abbat {12} de
Onna. & Nos Conuie<n>to dismismo logar esta carta ke mandamos fazer co<n>firmamos
la. Yo Do<n> yennego est pleyt ke esta en {13} esta carta otorgolo. facta carta in m<en>se
Ap<ri>l<is>. anno d<omi>ni. Mº. ccº. Lº. Era. Mª. ccª. Lxxxª. viijª. Regnando el Re don
ferra<n>do {14} co<n> su mugier la Reyna Donna Juana. en castiella. en toledo. en Leon. &
en Gallizia. en Cordoua en Murcia. & en JAen. & {15} en Seuilia. Don diago tenie<n>do
Castiella uieja. Don Nunno teniendo Burueua & Riodoja. Ferra<n>t gonçaluez de rojas
se{16}yendo m<er>ino mayor del Re en Castiella. Et estos son fiadores de dar este pan
cada<n>no. Do<n> pardo. M<ar>ti<n> de silanes. Do<n> marin. & el {17} mismo.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a todos los qui esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de
Dios abat de Oña, e nós {2} conviento d’is mismo logar damos e otorgamos a vós don
Yéñego, fijo de Ferrant Pérez, la nuestra heredat que nós avemos en Villa {3} Nueva del
Cuende con todas sus pertenencias, assí como lo tiene de nós don Martín el clérigo de Villa
Nueva, que lo ayades depués {4} de sos días que él finare por en todos vuestros días, e que
nos dedes cad’año por renda C e LXªVI tabladas de pan, lo medio de trigo {5} e lo medio
de ordio a la medida de Oña, de la fiesta de Santa María mediada de agosto adelant
cuando lo demándaremos e que nos {6} fagades ý una buena casa e su bodega. Et al abat,
cuando acaeciere ý, darl’edes a comer un día en año a él e a toda su com{7}paña bien e
ondradamientre. Et seredes nuestro fiel vassallo e moraredes en las nuestras casas. Et si
pora ventura acaeciere tempestat de piedra, o de seca o de niebla que mate la meatat o más
de la meatat e no quisiéredes dar la renda, ante que metades {8} foz en las miesses
fazétnoslo saber e nós embiaremos ý nuestro omne qui coja el fructu combusco e vós le
daredes a comer; e {9} fielmientre sacada la semient, partiremos lo ál por medio, tan bien
del pan, como de las uvas e de lo ál que ý fuere, e todo {10} lo ál que vós no labraredes ni
metieredes missión e fuere en salvo será todo pora nós. Et esto que vos damos ni lo ayades
poder de {11} vender, ni de empeñar ni de meter so otro señorío, si no que por esso lo
perdades todo. Yo don Peidro, por la gracia de Dios abat {12} de Oña, e nós conviento d’is
mismo logar esta carta que mandamos fazer confirmámosla. Yo don Yéñego est pleit que
está en {13} esta carta otórgolo. Facta carta in mense aprilis, anno Domini MºCCºLº, era
MªCCª LXXXªVIIIª. Regnando el re don Ferrando {14} con su mugier la reína doña Juana
en Castiella, en Toledo, en León, e en Gallizia, en Córdova, en Murcia, e en Jaén e {15} en
Sevilia. Don Díago teniendo Castiella Vieja. Don Nuño teniendo Burueva e Riodoja.
Ferrant Gonçálvez de Rojas se{16}yendo merino mayor del re en Castiella. Et estos son
fiadores de dar este pan cad’año: don Pardo Martín de Silanes; don Marín e él {17} mismo.
288
CORHEN0159
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 11
1251 noviembre s.d. (s.l. San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
arriendan a don Pedro López la casa de Sodebrún con todas sus heredades a cambio de
determinadas rentas. Quirógrafo; tuvo sellos.
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Manifiesta cosa sea Atodos los qui esta carta uieren ke yo Don peydro por la gr<aci>a
de dios abbat de Onna. & Nos Conuie<n>to dismismo logar damos & otorga{2}mos a
[interlineado: uos] Peydro lopez la n<uest>ra casa de soldebrun. con collaços. & con uinnas
& co<n> h<er>edades. & con todas sus p<er>tinentias assi como nos lo auemos agora hy. &
touo de {3} nos ferra<n>t royz. Por tal pleyt uos lo damos. ke lo ayades por entoda
n<uest>ra uida. & ke nos dedes cadanno por renda. xxviiij. m<orauedis>. por la fiesta de
{4} sant m<ar>tin de nouie<n>bre en Onna al mayordomo mayor de Onna. & ke nos
fagades hy una buena casa. & las ke son fechas. sis kemaren. o se desffiziere<n> {5} ke nos
fagades hy otras tales o mejores fasta. dos annos. Et si pora uentura accaesciere tenpestat
de piedra. o de niebla. o de seca ke mate la meatat {6} en el fructu o mas dela meatat &
no<n> quisieredes dar la renda. ante ke metades foz en [tachado: e]las miesses fazet lo saber
al mardomo. & el enbiara hy so om<n>e {7} qui coga el fructu conbusco. & nos le daredes a
comer. & fiel mientre saccada la semient partiremos por medio tan bien de pan. como
delas huuas. co-{8}mo de las otras cosas ke hy fuere<n>. Et delas cosas ke fuere<n> en
saluo. como la renda delos collaços. & otra h<er>edat ke diessedes a lauor. & uos no
metiessedes {9} mission. serye todo pora nos. Et a n<uest>ro finamiento si los baruechos
fuere<n> fechos. el qui lo u<uest>ro ouiere a h<er>edar. de recabdo al mayordomo de dar
le la renda {10} & akell anno coja so fructu. Et esto ke uos damos nj lo ayades poder de
uender ni de enpennar. nj de meter so otro sennorio. si no ke por esso lo p<er>{11}dades
todo. & salzes & olmos & arbores otros ke hy plantaredes seran todos pora nos. Et si
demanda nos uiniere de uos por carta de Re. o de p<er>sona {12} alguna por ke trauajo uos
uiniesse en esta renda. ke por esso p<er>dades esto ke uos damos. & nj por debdo. nj por
289
manlieua ke uos fagades. no uos {13} pueda ninguno entrar esta h<er>edat. Et si los
.m<orauedis>. no<n> fueren pagados a est plazo sobresc<ri>pto depues del plazo ke nos
dedes cada sedmana en pena med<io>. m<orauedi> {14} Et don Sancho el m<er>ino ke fue
es fiador de dar estos. m<orauedis>. cadanno al mayordomo. Desto son testes. Peydro royz
del campo. Do<n> alfonso fijo de don {15} yennego del campo. Joh<a>n gordo. & do<n>
d<o>mi<n>go so fijo. Roy m<ar>tinez el pescador. Yo Do<n> Peydro por la gr<aci>a de dios
abbat de. Onna. & Nos Con{16}uiento dismismo logar esta [interlineado: carta] ke
mandamos fazer <con>firmamos la. Yo peydro lopez este pleyt ke esta en esta carta
otorgolo. Facta carta i<n> p<ri>ma sed{17}mana noue<n>b<ris>. Anno d<omi>ni. mº. ccº. Lº
jº. Era mª. ccª. Lxxxª. viiijª. Regnando el Re don ferrando con su mugier la Reyna donna
Juuana en {18} Castiella & en toledo & en leon & en Gallizia. en Cordoua. & En murcia. &
en Jaen. & en Seuilia. Don diago teniendo Castilla uieja. Do<n> Nu<n>no tenie<n>{19}do
Burueua. & ryodoga. ferrant gonçaluez de rojas seyendo m<er>ino mayor En castiella.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a todos los qui esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de
Dios abat de Oña, e nós conviento d’is mismo logar damos e otorga{2}mos a vós Peidro
López la nuestra casa de Soldebrún con collaços, e con viñas, e con heredades e con todas
sus pertinencias assí como nós lo avemos agora ý e tovo de {3} nós Ferrant Roíz. Por tal
pleit vos lo damos que lo ayades por en toda nuestra vida e que nos dedes cad’año por
renda XXVIIII moravedís por la fiesta de {4} Sant Martín de noviembre en Oña al
mayordomo mayor de Oña; e que nos fagades ý una buena casa, e las que son fechas si·s
quemaren o se desfizieren {5} que nos fagades ý otras tales o mejores fasta dos años. Et si
pora ventura acaeciere tempestat de piedra, o de niebla o de seca que mate la meatat {6} en
el fructu o más de la meatat e non quisiéredes dar la renda, ante que metades foz en las
miesses fazetlo saber al mardomo e él embiará ý so omne {7} qui coja el fructu combusco, e
vós le daredes a comer; e fielmientre sacada la semient, partiremos por medio, tan bien de
pan, como de las uvas co{8}mo de las otras cosas que ý fueren. Et de las cosas que fueren
en salvo, como la renda de los collaços e otra heredat que diéssedes a lavor e vós no
metiéssedes {9} missión, serié todo pora nós. Et a nuestro finamiento, si los barvechos
fueren fechos, el qui lo vuestro oviere a heredar dé recabdo al mayordomo de darle la
renda {10} e aquell año coja so fructu. Et esto que vos damos ni lo ayades poder de vender,
ni de empeñar ni de meter so otro señorío, si no que por esso lo per{11}dades todo; e
salzes, e olmos e árbores otros que ý plantáredes serán todos pora nós. Et si demanda nos
viniere de vós por carta de re o de persona {12} alguna porque travajo vos viniesse en esta
renda, que por esso perdades esto que vos damos, e ni por debdo, ni por manlieva que vós
fagades no vos {13} pueda ninguno entrar esta heredat. Et si los moravedís non fueren
pagados a est plazo sobrescripto, depués del plazo, que nos dedes cada sedmana en pena
medio moravedí. {14} Et don Sancho el merino que fue es fiador de dar estos moravedís
cad’año al mayordomo. D’esto son testes: Peidro Roíz del Campo; don Alfonso, fijo de don
{15} Yéñego del Campo; Joán Gordo e don Domingo so fijo; Roí Martínez el pescador. Yo
don Peidro, por la gracia de Dios abat de Oña, e nós con{16}viento d’is mismo logar esta
carta que mandamos fazer confirmámosla. Yo Peidro López este pleit que está en esta
carta otórgolo. Facta carta in prima sed{17}mana novembris, anno Domini MºCCºLºIº, era
MªCCªLXXXªVIIIIª. Regnando el re don Ferrando con su mugier la reína doña Juvana en
{18} Castiella, e en Toledo, e en León, e en Gallizia, en Córdova, e en Murcia, e en Jaén e en
Sevilia. Don Díago teniendo Castilla Vieja. Don Nuño tenien{19}do Burueva e Riodoja.
Ferrant Gonçálvez de Rojas seyendo merino mayor en Castiella.
290
CORHEN0160
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 11bis
1254 junio 24 (s.l. [Villarcayo, Burgos, España])
Compra del convento de San Salvador de Oña y de su abad Pedro del solar que posee
Sancho Núñez en Villarcayo.
Pergamino, 120 x 160 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} [blanco]anifiesta cosa sea. a todos los q<ue> esta karta uieren. q<ue> yo don Peydro. por
la gr<aci>a {2} de dios. Abbat de Onna. & nos Conuie<n>to daq<ui>s mismo logar.
conpramos de uos Sancho {3} nunnez. aq<ue>l u<uest>ro solar. q<ue> auedes en
uillarchao. co<n> toda su heredat. en mo<n>t & [interlineado: en] fue<n>t {4} por .xx.v.
M<orauedis>. Desto es fiador. Ferra<n>t royt de Rueda. de redrar. & de otorgar. a {5} fuero
de tierra. & fiador de Annu. & dia. Martin p<ere>z de Ferreruela. desto son {6} testes de
fijos dalgo. Garci gutieret de Sigue<n>çha. & Garci go<n>çal<et>. so sobrinu. & {7} Gometz
p<ere>z de forna. & Gonçalo diat[corregido sobre: s] fiju de Diago go<n>çal<et> de
mo<n>tezielu. & {8} de labradores. Juan p<ere>z. de Ferreruela. Garci royt. fiju de Mari
p<ere>z. Pero m<artine>z {9} de escanno. maridu de mari go<n>çal<et>. P<ero>. diatz el
amu. Juan de casiellas. Juan de {10} villa laiy. Perdro iuan<n>es de casiellas. Pedro
iuan<n>es el modorro. P<edro>. mi<n>g<et> de brizu-{11}ela. Juan domi<n>g<et> del
eccl<es>ia. Estos son tes tes. con el Conçeio de uillarcao. {12} Esta co<n>pra fue fecha.
ennas oçhauas de sant Juan. el dia de s<an>c<t>a Juliana. Facta {13} karta. ERa
.Mª.ccª.lxxxxª.iiª. Noto die .vº. K<a>l<enda>s Julij.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} <M>anifiesta cosa sea a todos los que esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia
{2} de Dios abat de Oña, e nós conviento d'aquís mismo logar compramos de vós Sancho
{3} Núñez aquel vuestro solar que avedes en Villarcao con toda su heredat en mont e en
fuent {4} por XXV moravedís. D'esto es fiador Ferrant Roíz de Rueda, de redrar e de
otorgar a {5} fuero de tierra; e fiador de añu e día, Martín Pérez de Ferreruela. D'esto son
{6} testes, de fijos d'algo: Garcí Gutiérrez de Sigüença; e Garcí Gonçálet, so sobrinu; e {7}
Gómetz Pérez de Forna; e Gonçalo Díat, fiju de Díago Gonçálet de Montezielu. E {8} de
labradores: Juan Pérez de Ferreruela; Garcí Roíz, fiju de Marí Pérez; Pero Martínez {9} de
Escaño, maridu de Marí Gonçález; Pedro Díaz el Amu; Juan de Casiellas; Juan de {10} Villa
Laiy; Pedro de Yuañes de Casiellas; Pedro Yuañes el Modorro; Pedro Mínguet de
Brizu{11}ela; Juan Domínguet del Eclesia. Estos son testes con el concejo de Villarcao. {12}
Esta compra fue fecha ennas ochavas de Sant Juan el día de Santa Juliana. Facta {13} carta
era MªCCªLXXXXªIIª, noto die V calendas iulii.
291
CORHEN0161
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 12
1254 agosto s.d. (s.l. San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento. El convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
arriendan a Miguel Domínguez la heredad de Centollinos a cambio de determinadas
rentas. Quirógrafo.
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} MAnifiesta cosa sea a q<ua>ntos esta carta uiere<n>. ke yo Don Peydro por la gr<aci>a
de dios Abbat de Onna. & Nos Conuiento dis{2}mismo logar damos & otorgamos. A uos
Migel d<omi>nigez toda la n<uest>ra h<er>edat q<ue> nos avemos en centollinos. Por tal
pleyt uos la {3} damos q<ue> lo ayades por en toda u<uest>ra uida. & q<ue> nos dedes los
dos annos p<ri>m<er>os q<ue> leuaredes dello fructu. iiijª. q<ua>troª. m<oravedís>. por
pasqua {4} de q<ua>resma. & destos dos annos adelant. dar nos edes. vj. m<oravedís>.
cadanno. & q<ue> nos fagades hy buenas casas. & ke moredes en ellas. & {5} q<ue> seades
n<uest>ro fiel uassallo. & estas casas q<ue> sean fechas. fasta estos tres annos. & q<ue> nos
plantedes hy un parral luego. Et si pora uentu{6}ra accaesciere hy tempestat de piedra. o
de secca. o de niebla. enel fructu. q<ue> mate la meatat. o mas dela meatat & no
quisiere{7}des dar la renda. ante ke metades foz en las miesses fazet nos lo saber. & nos
enbiaremos hy n<uest>ro om<n>e quj coja el fructu co<n> bus{8}co. & uos le daredes a
comer & fiel mientre saccada la semient. partiremos por medio. tan bien del pan. como
delas huuas. & de{9}las otras cosas q<ue> hy fuere<n>. Et todas las cosas q<ue> fuere<n> en
saluo. & uos no metieredes mission seran todas pora nos. Et al mayordo{10}mo dar le edes
un dia en anno. pan & uino & ceuada. & lo q<ue> pudieredes aver. a el & a su co<n>panna.
Et despues q<ue> uos finaredes el {11} quj lo u<uest>ro ouiere a h<er>edar. de buen
recabdo al mayordomo. de dar le la renda. & akell anno coja so fructu. & plantar nos edes
hy {12} cadanno. x. arbores. de maçanos. & ciruelos. & salzes. Et esto q<ue> uos damos ni
lo ayades poder de uender ni de enpennar. ni de me{13}ter so otro sennorio. sino q<ue>
por esso lo p<er>dades todo. Et la eccl<es>ia q<ue> nos hy avemos damos uos la. q<ue> la
ayades co<n> esto q<ue> uos damos. {14} q<ue> la fagades cantar. & q<ue> la cabtengades
292
q<ua>nto pudieredes. Desto son fiadores de dar esta renda cadanno al mayordomo. Don
Cleme<n>t {15} fijo de d<omi>nigo d<omi>nigez. de fontomi<n>. & Migel d<omi>nigez el
mismo. Estos son testes. Ferra<n>t gutierrez. Joh<a>n abbat. fijo de do<n> uiçe<n>t
m<ar>ti{16}nez. Assensio de ualde nubla. Assensio el azemilero. Migel yua<n>nes. Diago
de sant. P<eydro> yua<n>nes delos co<n>padres. Yo don Peydro por la {17} gr<aci>a de
dios Abbat de Onna. & Nos Conuie<n>to dismismo esta carta q<ue> mandamos fazer
co<n>firmamos la. yo migel d<omi>nigez este pleyt {18} q<ue> esta en esta carta otorgolo.
Facta carta i<n> m<en>se Augusti. Anno d<omi>ni. mº. ccº. Lº. iiijº. Era. mª. ccª. Lxxxxª. ijª.
Regnando el Re don Alfonso co<n> su mugier la Reyna do<n>na yolant en Castiella. & en
Toledo. & en leon. & en Gallizia. en Cordoua. & {19} en Murcia. en Jaen. & en Seuilia.
Diago lopez de salzedo. seyendo m<er>ino mayor del Re en Castiella. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a cuantos esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de Dios
abat de Oña, e nós conviento d’is {2} mismo logar damos e otorgamos a vós Miguel
Domíniguez toda la nuestra heredat que nós avemos en Centollinos. Por tal pleit vos la {3}
damos que lo ayades por en toda vuestra vida e que nos dedes los dos años primeros que
leváredes d’ello fructu IIII cuatro moravedís por pascua {4} de Cuaresma, e d’estos dos
años adelant dar nos edes VI moravedís cad’año; e que nos fagades ý buenas casas, e que
moredes en ellas e {5} que seades nuestro fiel vassallo, e estas casas que sean fechas fasta
estos tres años e que nos plantedes ý un parral luego. Et si pora ventu{6}ra acaeciere ý
tempestat de piedra, o de secca o de niebla en el fructu que mate la meatat o más de la
meatat e no quisiére{7}des dar la renda, ante que metades foz en las miesses fazétnoslo
saber e nós embiaremos ý nuestro omne qui coja el fructu conbus{8}co e vós le daredes a
comer; e fielmientre sacada la semient, partiremos por medio, tan bien del pan, como de
las uvas e de {9} las otras cosas que ý fueren. Et todas las cosas que fueren en salvo e vós
no metiéredes missión, serán todas pora nós. Et al mayordo{10}mo dar le edes un día en
año pan, e vino, e cevada e lo que pudiéredes aver a él e a su compaña. Et después que vós
fináredes, el {11} qui lo vuestro oviere a heredar dé buen recabdo al mayordomo de darle
la renda e aquell año coja so fructu, e plantar nos edes ý {12} cad’año X árbores de
maçanos, e ciruelos e salzes. Et esto que vos damos ni lo ayades poder de vender, ni de
empeñar ni de me{13}ter so otro señorío, si no que por esso lo perdades todo. Et la eclesia
que nos ý avemos dámosvosla que la ayades con esto que vos damos, {14} que la fagades
cantar e que la cabtengades cuanto pudiéredes. D’esto son fiadores de dar esta renda
cad’año al mayordomo: don Clement, {15} fijo de Domínigo Domíniguez de Fontomín, e
Miguel Domíniguez él mismo. Estos son testes: Ferrant Gutiérrez; Joán Abat, fijo de don
Vicent Martí{16}nez; Assensio de ualde nubla Assensio el azemilero Miguel Yuañes Diago
de sant Peidro Yuañes de los Compadres. Yo don Peidro, por la {17} gracia de Dios abat de
Oña, e nós conviento d’is mismo <logar> esta carta que mandamos fazer confirmámosla.
Yo Miguel Domíniguez este pleit {18} que está en esta carta otórgolo. Facta carta in mense
augusti, anno Domini MºCCºLºIIIIº, era MªCCªLXXXXªIIª. Regnando el re don Alfonso con
su mugier la Reína doña Yolant en Castiella, e en Toledo, e en León, e en Gallizia, en
Córdova, e {19} en Murcia, en Jaén e en Sevilia. Díago López de Salzedo seyendo merino
mayor del re en Castiella.
293
CORHEN0162
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 14
1254 s.m. s.d. (Piérnigas, Burgos, España)
Compraventa. Sancho Martínez vende al convento de San Salvador de Oña y su abad
Pedro todo lo que heredó de sus padres en Villaverde, cerca de Piérnigas, por 300
maravedís.
Joán Pérez (fiz esta carta)
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Co<n>noscuda cosa sea a todos los om<ne>s q<ue> esta carta viere<n> como yo Sancho
m<a>r<tine>z fijo de m<artin> royz de Beruiesca vendo a uos do<n> Pedro por {2} la
gr<acia> de dios ab<a>t de onna & al conuie<n>to desse mismo logar alos q<ue> son & alos
q<ue> sera<n> todo q<ua>nto he en villa uerde q<ue> es cerca Piernegas q<ue> {3} me cayo
de partida de mj padre & de mj madre casas. h<er>edat. partido & por partir co<n>
entradas co<n> salidas assi como p<er>tenesce & p<er>tenecer deue {4} a solar & a
h<er>edamie<n>tos & co<n> todas sus p<er>tene<n>cias aq<ue>llas q<ue> ami
p<er>tenece<n> por trezie<n>tos m<ora>b<etinos>. de los q<ua>les so bie<n> pagado de
conp<ra> & de rob<ra>. a toda mj {5} uolu<n>tad assi q<ue> no<n> finco ni<n>guna cosa
por pagar. Et ot<ro>ssi otorgo q<ue> no<n> pueda dezir en ni<n>gun tie<n>po del
mu<n>do yo nj<n> ot<ro> ni<n>guno por mj q<ue> no<n> fuj {6} bie<n> pagado de todos
estos m<orauedis>. sobr<e>dichos. & si lo yo dixiero o ot<ro> alguno por mj q<ue> me
no<n> uala nj<n> sea oydo mas sobr<e> esta razo<n>. Esto es el h<er>edamie<n>to {7}
partido. vna t<ier>ra so un solar q<ue> coge. iiij. t<a>bl<ada>s. Alos vertos ot<ra> de. iij.
t<a>b<ladas>. co<n> sos arboles. maçanos. & perales. & otros fruteros. sin los ot<ro>s
arboles {8} q<ue> he co<n> do<n> pelayo mio h<er>mano en el verto q<ue> uendio al
ab<a>t. Los linares. sobre los uertos. iij. t<a>b<ladas>. A ual de p<er>o Díaz. jª. t<ier>ra. v.
t<a>b<ladas>. Al solar de {9} la ribiella. jª. t<ier>ra. de. x. t<a>b<ladas>. Ala fue<n>t de
sadornj<n la ferre<n>. j. t<a>b<lada>. Carrera de piernegas. ij. t<ier>ras de .iiij.
t<a>b<ladas>. Al toion. jª. t<ier>ra de .xv. t<a>b<ladas>. Ala ferre<n> {10} jª. t<ier>ra de .vi.
t<a>b<ladas>. Al molino de mogada .jª. t<ier>ra. v. t<a>b<ladas>. Allent del agua .jª.
t<ier>ra de .iij. t<a>b<ladas>. al molino de Sº. ij. t<ier>ras de .ij. t<a>b<ladas>. Al nogal. j.
t<a>b<lada>. A sa<n>t {11} cebria<n>. j. t<a>b<lada>. Alos cascaiares .iij. t<ier>ras. de .x.
t<a>b<ladas>. Ala renconada .jª. t<ier>ra de .x. t<a>b<ladas>. Carrera de Muviella .jª.
t<ier>ra. de. iiij. t<a>b<ladas>. A harauilla. ij. t<ier>ras de {12} v. t<a>b<ladas>. A naua de
palacio. jª. t<ier>ra de .iij. t<a>b<ladas>. Ala t<ier>ra del prado & de ioh<a>n m<ar>tinez. ij.
t<ier>ras de viiij. t<a>b<ladas>. Alas frontes .jª. t<ier>ra de vj. t<a>b<ladas>. Allan de
294
po{13}sosa. iiij. t<ier>ras de .xxiij. t<a>b<ladas>. Alaguna luzia .jª. t<ier>ra de .v.
t<a>b<ladas>. A ferreruela hayer de las pielles .ij. t<ier>ras de .iij. t<a>b<ladas>. Carrera de
moscaduero. jª. t<ier>ra de .ij. {14} t<a>b<ladas>. Ala caba<n>na .jª. t<ier>ra de .ij.
t<a>b<ladas>. Esto es el h<er>edamie<n>to del uino. vn maguelo. & una vi<n>na a
pezuelos. Et yo Sancho m<a>r<tine>z el sobr<e>dicho douos {15} por fiador de redrar & de
sanar assi como es fuero de t<ier>ra a p<er>o p<er>ez mio h<er>mano. Et ot<ro>ssi si
algu<n> h<er>edamie<n>to finco por parar q<ue> el q<ue> sea tenido {16} de uos lo fazer
partir. Et yo p<er>o p<er>ez otorgo de conplir esta fiadura assi como esc<ri>pto es. Desto
so<n> testigos. alffonso Díaz de para. Ferra<n>t {17} gonçal<ez> de q<ui>ntana cet. Garci
ortiz. P<er>o p<er>ez el nauarro. Roy m<ar>tin<e>z de la part. ferra<n>t yua<n>nes fijo de
joh<a>n p<er>ez de solas. Don diago {18} de la vidiziella. Do<n> romero de Muviella.
P<er>o royz de Muviella. Diag ab<a>t. M<artin> ab<a>t de piernegas co<n> el co<n>ceio de
piernegas. {19} Et yo ioh<a>n p<er>ez el esc<ri>uano fiz esta carta por ruego de amas las
partidas. Fecha la carta en piernegas. Era d<e> mil. cc. & Lxxxxij. {20} An<n>os.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los omnes que esta carta vieren cómo yo Sancho Martínez,
fijo de Martín Roíz de Berviesca, vendo a vós don Pedro, por {2} la gracia de Dios abat de
Oña, e al conviento d’esse mismo logar, a los que son e a los que serán, todo cuanto he en
Villa Verde, que es cerca Piérnegas, que {3} me cayó de partida de mi padre e de mi madre:
casas, heredat, partido e por partir, con entradas con salidas, assí como pertenece e
pertenecer deve {4} a solar e a heredamientos e con todas sus pertenencias, aquellas que a
mí pertenecen, por trezientos morabetinos, de los cuales so bien pagado de compra e de
robra a toda mi {5} voluntad, assí que non fincó ninguna cosa por pagar. Et otrossí otorgo
que non pueda dezir en ningún tiempo del mundo, yo nin otro ninguno por mí, que non
fui {6} bien pagado de todos estos moravedís sobredichos, e si lo yo dixiero o otro alguno
por mí, que me non vala nin sea oído más sobre esta razón. Esto es el heredamiento {7}
partido: una tierra so un solar que coge IIII tabladas; a los uertos, otra de III tabladas con
sos árboles, maçanos e perales e otros fruteros, sin los otros árboles {8} que he con don
Pelayo mio hermano en el uerto que vendió al abat; los linares sobre los uertos III tabladas;
a Val de Pero Díaz, Iª tierra V tabladas; al solar de {9} la Ribiella, Iª tierra de X tabladas; a la
fuent de Sadornín, la ferrén I tablada; carrera de Piérrnegas, II tierras de IIII tabladas; al
tojón, Iª tierra de XV tabladas; a la ferrén, {10} Iª tierra de VI tabladas; al molino de
Mogada, Iª tierra V tabladas; allent del agua, Iª tierra de III tabladas; al molino de S., II
tierras de II tabladas; al nogal, I tablada; a Sant {11} Cebrián, I tablada; a los Cascajares, III
tierras de X tabladas; a la Renconada, Iª tierra de X tabladas; carrera de Muviella, Iª tierra
de IIII tabladas; a Haravilla, II tierras de {12} V tabladas; a Nava de Palacio, Iª tierra de III
tabladas; a la tierra del prado e de Joán Martínez, II tierras de VIIII tabladas; a las Frontes,
Iª tierra de VI tabladas; a llan de Po{13}sosa, IIII tierras de XXIII tabladas; a Laguna Luzia,
Iª tierra de V tabladas; a Ferreruela, Layer de las Pielles, II tierras de III tabladas; carrera de
Moscaduero, Iª tierra de II {14} tabladas; a la Cabaña; Iª tierra de II tabladas. Esto es el
heredamiento del vino: un majuelo e una viña a Pezuelos. Et yo Sancho Martínez el
sobredicho dóvos {15} por fiador de redrar e de sanar assí como es fuero de tierra a Pero
Pérez mio hermano. Et otrossí, si algún heredamiento fincó por parar, que él que sea
tenido {16} de vos lo fazer partir. Et yo Pero Pérez otorgo de complir esta fiadura assí como
escripto es. D’esto son testigos: Alfonso Díaz de Para; Ferrant {17} Gonçález de Quintana
Cet; Garcí Ortiz; Pero Pérez el Navarro; Roí Martínez de la Part; Ferrant Yuañes, fijo de
Joán Pérez de Solas; don Díago {18} de la Vidiziella; don Tomero de Muviella; Pero Roíz de
Muviella; Díag Abat; Martín abat de Piérnegas, con el concejo de Piérnegas. {19} Et yo Joán
Pérez el escrivano fiz esta carta por ruego de amas las partidas. Fecha la carta en
Piérnegas, era de mil CC e LXXXXII {20} años.
295
CORHEN0163
AHN, Clero Secular_Regular, car. 286, n. 15
1254 s.m. s.d. (Piérnigas, Burgos, España)
Compra del abad Pedro y el convento de San Salvador de Oña de las diversas heredades
que Pedro Pérez posee cerca de Piérnigas.
Joán Pérez (fiz esta carta)
Pergamino, 175 x 265 mm
María Jesús Torrens Álvarez
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Con<n>oscuda cosa sea a todos los om<ne>s q<ue> esta carta viere<n> como yo p<er>o
p<er>ez fijo de M<artin> royz de Beruiesca. vendo a uos don {2} Pedro por la gr<açi>a de
dios abb<a>t de Onna & al conue<n>to desse mismo logar alos q<ue> son & alos q<ue>
sera<n> todo q<ua>nto he en villa uerde {3} q<ue> es cerca Piernegas q<ue> me cayo de
partida de mi padre & de mi madre casas h<er>edat partido e por partir co<n> ent<ra>das
co<n> salidas assi como {4} p<er>teneçe & p<er>teneçer deue a solar & a
h<er>edamie<n>tos & co<n> todas sus p<er>tine<n>çias aq<ue>llas q<ue> a mi
p<er>tenesçe<n> por trezie<n>tos m<ora>b<etinos>. de los q<ua>les so bie<n> pagado. {5}
de conp<ra> & de robra a toda mi uolu<n>tad assi q<ue> no<n> finco ni<n>guna cosa por
pagar. Et ot<ro>ssi otorgo q<ue> no<n> pueda dezir en ni<n>gun tie<n>po del mu<n>do yo
nj<n> {6} ot<ro> ni<n>guno por mj q<ue> no<n> fuy bie<n> pagado de todos estos
m<orabetinos> sobr<e>dichos. & si lo yo dixiero o ot<ro> alguno por mj q<ue> me no<n>
uala ni<n> sea oydo. mas sobr<e> {7} esta razo<n>. Esto es el h<er>edamie<n>to partido. Al
molino de mogada una t<ier>ra q<ue> coie viiij. t<a>bl<ada>s sembradura. ot<ra> t<ier>ra a
q<ue>ssiegas q<ue> cabe. iij. t<a>b<ladas>. & m<e>d<ia>. La {8} herre<n> .vi. t<a>b<ladas>
co<n> so prado. En el foyo jª. t<ier>ra de iij. t<a>b<ladas>. La t<ier>ra de la naua de pelayo
xv. t<a>b<ladas>. La t<ier>ra de diego fernandez viij. t<a>b<ladas>. En muuiella ot<ra>
t<ier>ra cerca {9} sant iulian q<ue> cabe iiij. t<a>b<ladas>. Al nogal .jª. t<ier>ra de .j.
t<a>b<lada>. En muuiella alas frontes .ij. t<ier>ras de .x. t<a>b<ladas>. Allan de posa .iij.
296
t<ier>ras. de xxiij. t<a>b<ladas>. Alaguna luzia {10} .j. t<ier>ra de .v. t<a>b<ladas>. Ala
uin<n>a del cernal .j. t<ier>ra q<ue> coge .iij. t<a>b<ladas>. ot<ra> pieça .jª. t<a>b<lada>. A
ual de p<er>o diaz .j. t<ier>ra de .ij. t<a>b<ladas>. A fue<n>t manad<er>a .j. t<ier>ra de .vi.
t<a>b<ladas>. En somo delos {11} vertos .jª. t<ier>ra de .vi. t<a>b<ladas>. Ala t<ier>ra del
ual ot<ra> t<ier>ra q<ue> coge .vij. t<a>b<ladas>. A sa<n>t yago .jª. t<ier>ra de .vj.
t<a>b<ladas>. Carrera de muuiella .jª. t<ier>ra de .v. t<a>b<ladas>. Al cascaiar pora .v.
t<a>b<ladas>. {12} a ferreruela pora. v. t<a>b<ladas>. yaer d<e>las pielles .ij. t<ier>ras de .iij.
t<a>b<ladas>. Esta es la h<er>edat del pan. Ot<ro>ssi uos uendo la t<er>çia del verto co<n>
la meatad de perales & {13} de maçanos. & la t<er>çia de la [interlineado: ot<ra>] meetad
delos perales & maçanos. fuera sacados .iij. perales en fondo<n> del verto de q<ue>
lieua<n> la nouena fijos de sancho royz {14} & fuera sacada la part de do<n> pelayo &
sancho m<ar>tinez de los arboles q<ue> an su suert. Esta es la h<er>edat del uino. A
pozuelos .jª. vin<n>a de .viij. obreros {15} cauadura. Al sernal ot<ra> uin<n>a de .x.
obr<eros>. A fue<n>t manad<er>a .ij. uin<n>as de .xx. obreros. A p<er>o p<er>ez co<n> sos
h<er>mano la meetad en el molino de cascaiares. ot<ra> {16} meetad enel molino de prado.
fuera sacada la nouena q<ue> an fijos de Sancho royz. En el molino de s<an>c<t>a maria. la
meetad. Et yo p<er>o p<er>ez el sobr<e>dicho {17} douos por fiador de redrar & de sanar
assi como es fuero de t<ier>ra a sancho m<ar>tinez mio h<er>mano. Et ot<ro>ssi si algu<n>
h<er>edamie<n>to finco por partir q<ue> el q<ue> {18} sea tenido de uos lo faz<er> partir.
Et yo Sancho m<ar>tinez otorgo de conplir esta fiadura assi como esc<ri>pto es. Desto son
testigos. Alffonso diaz de {19} para. & ferra<n>t gonçalez de q<ui>ntana çet. Garçi ortiz.
P<er>o p<er>ez el nauarro. Roy m<ar>tinez el nauarro. fferra<n>t yuan<n>es fijo de
ioh<a>n p<er>ez de solas. don {20} diago d<e> la vidiziella. do<n> romero de mouiella.
P<er>o royz de muuiella. Diag abb<a>t. M<artin> abb<a>t de piernegas co<n> el co<n>ceio
de piernegas. Et yo joh<a>n {21} p<er>ez el esc<ri>uano fiz esta carta por ruego de amas las
partidas. ffecha la carta en piernegas. Era De mil .cc. & Lxxxiiij. an<nos>.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los omnes que esta carta vieren cómo yo Pero Pérez, fijo de
Martín Roíz de Berviesca, vendo a vós don {2} Pedro, por la gracia de Dios abat de Oña, e
al convento d'esse logar, a los que son e a los que serán, todo cuanto é en Villa Verde {3}
que es cerca Piérnegas, que me cayó de partida de mi padre e de mi madre: casas, heredat,
partido e por partir, con entradas con salidas, assí como {4} pertenece e pertenecer deve a
solar e a heredamientos, e con todas sus pertinencias aquellas que a mí pertenecen, por
trezientos morabetinos, de los cuales só bien pagado {5} de compra e de robra a toda mi
voluntad, assí que non fincó ninguna cosa por pagar. E otrossí otorgo que non pueda dezir
en ningún tiempo del mundo, yo nin {6} otro ninguno por mí, que non fui bien pagado de
todos estos morabetinos sobredichos, e si lo yo dixiero o otro alguno por mí, que me non
vala nin sea oído más sobre {7} esta razón. Esto es el heredamiento partido: al molino de
Mogada, I tierra que coge IX tabladas sembradura; otra tierra a Quessiegas, que cabe III
tabladas e media; la {8} herrén, VI tabladas con so prado; en el foyo, Iª tierra de III
tabladas; la tierra de la Nava de Pelayo, XV tabladas; la tierra de Diego Fernández, VIII
297
tabladas; en Muviella, otra tierra cerca {9} Sant Julián, que cabe IIII tabladas; al Nogal, Iª
tierra de I tablada; en Muviella a las Frontes, II tierras de X tabladas; a Llan de Posa, III
tierras de XXIII tabladas; a Laguna Luzia, {10} I tierra de V tabladas; a la viña del Cernal, I
tierra que coge III tabladas; otra pieça, Iª tablada; a Val de Pero Díaz, I tierra de II tabladas;
a Fuent Manadera, I tierra de VI tabladas; en somo de los {11} huertos, Iª tierra de VI
tabladas; a la tierra del Val, otra que coge VII tabladas; a Sant Yago, Iª tierra de VI
tabladas; carrera de Muviella, Iª tierra de V tabladas; al Cascajar, pora VI tabladas; {12} a
Ferreruela, pora V tabladas; Yaer de las Pielles, II tierras de III tabladas. Esta es la heredat
del pan. Otrossí vos vendo la tercia del huerto con la meatad de perales e {13} de maçanos
e la tercia de la otra meetad de los perales e maçanos, fuera sacados III perales en fondón
del huerto, de que lievan la novena fijos de Sancho Roíz, {14} e fuera sacada la part de don
Pelayo e Sancho Martínez de los árbores que an su suert. Esta es la heredat del vino: a
Pozuelos, Iª viña de VIII obreros {15} cavadura; al Sernal, otra viña de X obreros; a Fuent
Manadera, II viñas de XX obreros; a Pero Pérez con sos hermanos la meetad en el molino
de Cascajares; otra {16} meetad en el molino de Prado, fuera sacada la novena que an fijos
de Sancho Roíz; en el molino de Santa María, la meetad. E yo Pero Pérez el sobredicho {17}
dóvos por fiador de redrar e sanar, assí como es fuero de tierra, a Sancho Martínez, mio
hermano. E otrossí, si algún heredamiento fincó por partir, que él que {18} sea tenido de
vos lo fazer partir. E yo Sancho Martínez otorgo de complir esta fiadura assí como escrito
es. D'esto son testigos: Alfonso Díaz de {19} Para; e Ferrant Gonçález de Quintana Cet;
Garcí Ortiz; Pero Pérez el navarro; Roí Martínez el navarro; Ferrant Yuañes, fijo de Joán
Pérez de Solas; don {20} Díago de la Vidiziella; don Romero de Moviella; Pero Roíz de
Muviella; Díag Abat; Martín abat de Piérnegas con el concejo de Piérnegas. E yo Joán {21}
Pérez el escrivano fiz esta carta por ruego de amas las partidas. Fecha la carta en
Piérnegas, era de mill CC e LXXXVII años.
CORHEN0164
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 4
1254 marzo 12 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Permuta entre el abad Pedro de San Salvador de Oña y Díago López de Salzedo; el
primero entrega todas las propiedades del monasterio en Redecilla a cambio de las que el
segundo posee en Prádano. Quirógrafo.
Pergamino, 280 x 320 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} IN d<e>i nomine. Co<n>noçuda cosa sea a todos los om<ne>s q<ue> esta
carta uieren a los q<ue> son e a los q<ue> seran. Qe yo don Peydro por la gr<açi>a de dios
Abbat de Onna e nos conuiento des {2} mismo logar. fazemos camio conbusco Diago lopez
298
de salzedo. damos uos toda q<ua>nta h<er>edat nos auemos en Redeziella del camino
labrada e por labrar. e q<ua>ntos collaços nos {3} y auemos poblados e por poblar. e
solares yermos e poblados. e con parrales. e con ui<n>nas. e con molinos. e con molinares.
e con entradas. e con exidas. e con pastos. en mont y en fue<n>t {4} e con todas sus
p<er>tenentias q<ue> nos agora auemos y. e a nos p<er>teneçe dauer q<ue> lo ayades por
siempre jamas pora h<er>edat pora uos o pora qui lo u<uest>ro ouiere a h<er>edar. e
damos uos lo por {5} q<ua>nta h<er>edat uos auedes en Pladano q<ue> comprastes del
prior del Ospital de sant Juh<a>n q<ue> fue de Fernant garçia e p<er>teneçe auos con
q<ua>nta h<er>edat a y labrada e por labrar. e con q<ua>ntos col{6}laços y auedes
poblados e por poblar. e solares yermos e poblados. e con parrales. e con ui<n>nas. e con
molinos. e con molinares. e con entradas e con exidas. e con pastos. en mont y en fuent. {7}
q<ue> sea h<er>edamiento poral monesterio de Onna pora siempre jamas. Otro si yo
Diago lopez de salzedo do e otorgo q<ua>nto q<ue> yo he en Pladano q<ue> compre del
prior del Ospital de sant Juh<a>n {8} q<ue> fue de ffernant garçia e ami p<er>teneçe q<ue>
sea h<er>edamiento poral monesterio de Onna por siempre jamas assi com es sobre dicho.
e por toda esta heredat q<ue> uos me diestes en redeziella q<ue> {9} es de suso escripta do
en susanna Cient morauedis q<ue> compren h<er>edat poral conuiento de monesterio de
Onna. Eyo Diago lopez de salzedo do por fiadores a Lope garçia fijo de Lope gar{10}çia de
salarzar. e a ffernant ye<n>negez de marçiello. de fazer sana esta h<er>edat de Pladano a
tod om<n>e q<ue> lo demandasse al Abbat de Onna o al conuiento des mismo logar. E yo
don Peydro Ab{11}bat de Onna. y el conuiento des mismo logar somos tenudos de sanar
esta h<er>edat de redeziella a tod om<n>e q<ue> lo demandasse auos Diago lopez de
salzedo con q<ua>nto auemos en el mone{12}sterio. Desto son testigos. Lope martinez de
uerante uilla. Garçi lopez de para. Peydro martinez de nafarrate. Peydro royz reganna.
don Gil de fuente burueua. Juh<a>n diaz cl<er>igo de {13} Onna. don ye<n>nego de
uarçina. Juh<a>n p<ere>z de torres. Garçi martinez Alcalde de Onna. El prior de la nuez.
don Migel de la nuez. Assensio de ual de nubla. Garçia de uarzina. Juh<a>n de
porto{14}gal q<ue> es uezino de redeziella. Martin p<ere>z de mu<n>natones. ffecha la
carta en el mes de março en el dia de sant Gregorio. El anno de la incarnation de Jh<es>u
xp<crist>o Andaua de Mil e dozientos. {15} e çinquaenta e quatro annos. Era de Mil e
dozientos e nouaenta e tres annos. Regnat el rey don Alffonso con su mugier la reyna
don<n>a yolant. en Castiella. en toledo. en Leon. en {16} Gallizia. en Seuilia. en Cordoua.
en Murçia. en Jaen. Yo don Peydro Abbat de Onna con mi prop<ri>a mano la confirmo.
Doyua<n>nes prior mayor confirma. Domingo frias prior s<e>c<un>do co<n>{17}firma.
Juh<a>n p<ere>z prior terçero confirma. Peydro uidal confirma. Doyague el sacristano
confirma. fferrant garçia el camarero confirma. Don Peydro de caranca confirma. q<ue>
era cellerizo. {18} Tod el conuiento la confirma. Epor q<ue> este fecho sea mas firme e mas
estable. yo don Peydro Abbat de Onna y el conuiento des mismo logar. e yo Diago lopez
de salzedo mandamos fa{19}zer dues cartas partidas por A b c. e poner en amas n<uest>ros
sellos pendientes...
PRESENTACIÓN CRÍTICA
299
{1} In Dei nomine. Coñoçuda cosa sea a todos los omnes que esta carta vieren, a los que
son e a los que serán, que yo don Peidro, por la gracia de Dios abat de Oña, e nós
conviento d'es {2} mismo logar fazemos camio combusco Díago López de Salzedo.
Dámosvos toda cuanta heredat nós avemos en Redeziella del Camino, labrada e por
labrar, e cuantos collaços nós {3} ý avemos, poblados e por poblar, e solares yermos e
poblados, e con parrales, e con viñas, e con molinos e con molinares, e con entradas e con
exidas, e con pastos, en mont y en fuent, {4} e con todas sus pertenentias que nós agora
avemos ý e a nós pertenece d'aver, que lo ayades por siempre jamás pora heredat pora vós
o pora qui lo vuestro oviere a heredar. E dámosvoslo por {5} cuanta heredat vós avedes en
Pládano que comprastes del prior del Ospital de Sant Juan, que fue de Fernant García e
pertenece a vós con cuanta heredat á ý, labrada e por labrar, e con cuantos col{6}laços ý
avedes, poblados e por poblar, e solares yermos e poblados, e con parrales, e con viñas, e
con molinos e con molinares, e con entradas e con exidas, e con pastos, en mont y en fuent,
{7} que sea heredamiento pora'l monesterio de Oña pora siempre jamás. Otrossí yo Díago
López de Salzedo dó e otorgo cuanto que yo he en Pládano que compré del prior del
Ospital de Sant Juan, {8} que fue de Fernant García e a mí pertenece, que sea heredamiento
pora'l monesterio de Oña por siempre jamás assí com es sobredicho. E por toda esta
heredat que vós me diestes en Redeziella que {9} es desuso escripta, dó en susaña cient
moravedís que compren heredat pora'l conviento de monesterio de Oña. E yo Díago López
de Salzedo dó por fiadores a Lope García, fijo de Lope Gar{10}cía de Salarzar, e a Fernant
Yéñegez de Marciello de fazer sana esta heredat de Pládano a tod omne que lo
demandasse al abat de Oña o al conviento d'es mismo logar. E yo don Peidro a{11}bat de
Oña y el conviento d'es mismo logar somos tenudos de sanar esta heredat de Redeziella a
tod omne que lo demandasse a vós Díago López de Salzedo con cuanto avemos en el
mone{12}sterio. D'esto son testigos: Lope Martínez de Verante villa; Garcí López de Para;
Peidro Martínez de Nafarrate; Peidro Roíz Regaña; don Gil de Fuente Burueva; Juan Díaz,
clérigo de {13} Oña; don Yéñego de Varcina; Juan Pérez de Torres: Garcí Martínez, alcalde
de Oña: el prior de la Nuez, don Miguel de la Nuez; Assensio de Valdenubla; García de
Varzina; Juan de Porto{14}gal, que es vezino de Redeziella; Martín Pérez de Muñatones.
Fecha la carta en el mes de março en el día de Sant Gregorio, el año de la incarnatión de
Jesucristo andava de mil e dozientos {15} e cincuaenta e cuatro años, era de mil e dozientos
e novaenta e tres años. Regna<n>t el rey don Alfonso con su mugier la reína doña Yolant
en Castiella, en Toledo, en León, en {16} Gallizia, en Sevilia, en Córdova, en Murcia, en
Jaén. Yo don Peidro abat de Oña con mi propria mano la confirmo. Doyuañes, prior
mayor, confirma; Domingo Frías, prior secundo, con{17}firma; Juan Pérez, prior tercero,
confirma; Peidro Vidal confirma; do Yagüe el sacristano confirma; Ferrant García el
camarero confirma; don Peidro de Caranca confirma, que era cellerizo; {18} tod el
conviento la confirma. E porque este fecho sea más firme e más estable, yo don Peidro abat
de Oña y el conviento d'es mismo logar, e yo Díago López de Salzedo mandamos fa{19}zer
dues cartas partidas por abc e poner en amas nuestros sellos pendientes.
CORHEN0165
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 7
1256 marzo 25 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Venta de Per Armíldez de Salas a Domingo González de Busto, abad de San Salvador de
Oña, de tres hazas de viñas en la localidad de Navas.
Pergamino, 145 x 210 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
300
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea. a q<ua>ntos esta carta vieren. & oyere<n>. Como yo Per
Armildez de Salas. vendo A don Domi<n>go {2} gonçal<et> de busto abb<a>t de Onna. tres
faças de vinna. q<ue> Auia en Nauas. & las dos faças An q<ua>tro Afrontaçiones. {3} dela
vna p<ar>te es sulq<ue>ro. don Alfonsso. & delas dues partes Roy p<er>ez su fijo. & dela
ot<ra> parte la carrera. Et la {4} vna faça A q<ua>tro afrontaçiones. dela vna parte
Ferna<n>do dela canal sulq<ue>ro. & dela ot<ra> parte. fijos de J<oan> del. {5} foyo. en
somo do<n> Alfonsso. en fondo<n> la carrera. & so pagado de p<re>cio & de robra & de
q<ua>nto q<ue>m p<er>teneçe. Et {6} aq<ue>stas vin<n>as de suso dichas. no<n> fuero<n>
de mi h<er>edat. mas entrelas. por q<ue> las conp<ra>ro<n> los lauradores. dela {7}
bie<n>fet<ri>a. los q<ua>les lauradores son ferrando dela canal. & p<er>o m<artine>z fide
Sancha p<er>ez. ss<us> vasallos del abb<a>t de o<n>na. {8} Et por q<ue> estas vin<n>as de
suso dichas. aya<n> mas sanas. ferrando & p<er>o m<artine>z. vassallos del monest<er>io
de On<n>a. {9} co<n>pre las yo do<n> Domi<n>go gonçal<et> abb<a>t de On<n>a. & pora
ellos. Desto son pesq<ui>sas. per Alfonsso el mo<n>ge {10} test. Roy garçia el mo<n>ge
fid<e> do<n> Garçi m<artine>z. test. yen<n>ego Royz test. doyuan<n>es fide M<artin>
Ruuio. test. {11} domi<n>go su h<er>mano test. D<omingo> p<er>ez fide p<er> Abb<a>t
test. do<n> Alfonso fid<e> p<er>o ferrand<et> de varzina test. P<ero> m<artine>z. {12} el
çapat<er>o test. fiador de redrar & de sanar. D<omingo> furtado. fide furtado de
Sollue<n>go. Esta conp<ra> fue {13} fecha. el dia de s<an>c<t>a. M<aria>. de março. Sub
era. Mª. ccª. nonagesima. q<ua>rta.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren e oyeren cómo yo Per Armíldez de Salas
vendo a don Domingo {2} Gonçálet de Busto, abat de Oña, tres faças de viña que avía en
Navas, e las dos faças an cuatro afrontaciones: {3} de la una parte es sulquero don Alfonso,
e de las dues partes Roí Pérez su fijo e de la otra parte la carrera. E la {4} una faça á cuatro
afrontaciones: de la una parte Fernando de la Canal, sulquero, e de la otra parte fijos de
Joán del {5} Foyo, en somo don Alfonso, en fondón la carrera. E só pagado de precio e de
robra e de cuanto que·m pertenece. E {6} aquestas viñas desuso dichas non fueron de mi
301
heredat, mas entrélas porque las compraron los lavradores de la {7} bienfetría, los cuales
lavradores son Ferrando de la Canal e Pero Martínez, fi de Sancha Pérez, sus vasallos del
abat de Oña. {8} E porque estas viñas desuso dichas ayan más sanas Ferrando e Pero
Martínez, vassallos del monesterio de Oña, {9} comprélas yo don Domingo Gonçálet, abat
de Oña, e pora ellos. D'esto son pesquisas: Per Alfonso el monge {10} test; Roí García el
monge, fi de don Garcí Martínez, test; Yéñego Roíz test; Doyuañes, fi de Martín Ruvio,
test; {11} Domingo su hermano test; Domingo Pérez, fi de Per Abat, test; Don Alfonso, fi de
Pero Ferrándet, de Varzina, test; Pero Martínez {12} el çapatero test. Fiador de redrar e de
sanar: Domingo Furtado, fi de Furtado de Solluengo. Esta compra fue {13} fecha el día de
Santa María de março, sub era MªCCª nonagésima cuarta.
CORHEN0166
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 8
1257 marzo s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de encomienda por el que el abad de San Salvador de Oña Pedro otorga a
Gonzalvo Martínez de Ogarrio el monasterio de Lorza a cambio de una renta de y la
edificación de una casa. Quirógrafo.
Pergamino, 110 x 195 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea a q<ua>ntos esta carta uiere<n> q<ue> yo don Peydro por la
gr<açi>a de dios Abb<a>t de Onna & {2} Nos Conuie<n>to des mismo logar damos &
otorgamos. A uos don Gonçaluo martin<et> de ogarrio el n<uest>ro mo{3}nesterio de
llorça con todas sus p<er>tenentias & con todos sos derechos. a tal pleyto uos lo damos
q<ue> lo aya{4}des en todos u<uest>ros dias. & q<ue> nos dedes cadanno por renta. iij
M<orauedis>. por la fiesta de sant Andres. & q<ua>no el {5} Abb<a>t entrare a essa t<ier>ra
dar ledes. i. dia a comer. a el & a toda su companna. & aquel anno no daredes {6} otra
renda. & si por uentura acaeciere peligro de piedra o de niebla o de seca que mate la
meatat del {7} fructu o mas de la meatat segunt aluedrio de buenos o<mne>s aq<ue>l anno
q<ue> nos dedes la meatat de la renta. {8} & esto q<ue> uos damos no lo ayades poder de
uender lo ni de empe<n>nar lo ni de meter lo so otro se<n>norio. {9} si no q<ue> por esso
lo p<er>dades todo. & estableçemos q<ue> nos fagades hy una casa de. vj. braças. & el qui
mora{10}re en ella sera n<uest>ro uassallo. & a u<uest>ra fin la casa & las plantationes que
hy fiziertes fincara todo poral {11} monest<er>io. & desto es fiador de dar esta renta ala
abbat Garci royz de sant xp<crist>oual. Testes don Peydro {12} de caranca don Nicholas.
Garci tamayo. G<arci> gonçaluez de sant xp<crist>oual. P<eydro> iuan de [tachado: de]
sant. G<arci> lopez {13} de la cuesta. FFacta carta in mense marcij. Era. Mª. ccª. Lxxxxª. vª.
Anno d<omin>i. Mº. ccº. lº. vjjº [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
302
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de Dios
abat de Oña, e {2} nós conviento d'es mismo logar damos e otorgamos a vós don Gonçalvo
Martínet de Ogarrio el nuestro mo{3}nesterio de Llorça con todas sus pertenentias e con
todos sos derechos. A tal pleito vos lo damos que lo aya{4}des en todos vuestros días e que
nos dedes cad'año por renta III moravedís por la fiesta de Sant Andrés. E cuano el {5} abat
entrare a essa tierra dar l'edes I día a comer a él e a toda su compaña, e aquel año no
daredes {6} otra renda. E si por ventura acaeciere peligro de piedra, o de niebla o de seca
que mate la meatat del {7} fructu o más de la meatat, segunt alvedrío de buenos omnes
aquel año que nos dedes la meatat de la renta. {8} E esto que vos damos no lo ayades
podrer de venderlo ni de empeñarlo ni de meterlo so otro señorío, {9} si no que por esso lo
perdades todo. E establecemos que nos fagades ý una casa de VI braças, e el qui
mora{10}re en ella será nuestro vassallo. E a vuestra fin la casa e las plantationes que ý
fiziertes fincará todo pora'l {11} monesterio. E d'esto es fiador, de dar esta renta al abat,
Garcí Roíz de Sant Cristóval. Testes: don Peidro {12} de Caranca; don Nicolás; Garcí
Tamayo; Garcí Gonçálvez de Sant Cristóval; Peidro Juan de Sant; Garcí López {13} de la
Cuesta. Facta carta in mense marcii, era MªCCªLXXXXªVª, anno Domini MºCCºLºVIIº.
CORHEN0167
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 9
1257 octubre 18 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Fuero del abad de San Salvador de Oña Pedro a favor del concejo de Bentretea por el que
establece en cuatro maravedís por cabeza el pago de la marzadga. Quirógrafo.
Pergamino, 155 x 170 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Co<n>noçuda cosa sea a todos los q<ue> esta carta uiere<n> q<ue> yo don Peidro por la
{2} gr<aci>a de dios Abb<a>t de Onna & nos Conuiento des mismo logar. fallamos en {3}
pesquisda uerdadera en om<ne>s buenos q<ue> solien dar el conceijo de vientre thea {4}
por el pecho dela marçadga. viij. M<orauedis>. por cabeça & q<ue> numq<ua> dieran mas
nin {5} menos. & nos por façer les mercet otorgamos lo assi & confirmamos lo q<ue> uala
{6} por siempre & damos gelo por fuero. & ningun sennor q<ue> uenga en aq<ue>l logar
{7} q<ue> no<n> aya poder de dema<n>dar les mas nin menos deste pecho dela marçadga.
& por {8} q<ue> este pleyt sea firme & ualedero façemos les carta partida del Abb<a>t &
del {9} conuie<n>to. & mandamos hi poner nuestros sellos. & yo don Peidro por la
gr<aci>a de {10} dios Abb<a>t de Onna & nos conuiento des mismo logar esta carta q<ue>
ma<n>damos fa{11}zer otorgamos la & confirmamos la. & nos conceijo de vientre thea
otorga{12}mos este pleyt q<ue> esta en esta carta q<ue> assi uala por siempre alos q<ue>
agora {13} somos & uernan despues de nos. Facta carta enel mes de octubre. Jn die
s<an>c<t>j {14} luce eu<a>ng<e>liste. ERa. Mª. ccª. Lxxxxª. vª. Anno d<omi>nj. ccº. Lº. vijº.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
303
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren que yo don Peidro, por la {2} gracia
de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar fallamos en {3} pesquisda
verdadera en omnes buenos que solién dar el concejo de Vientretea {4} por el pecho de la
marçadga VIII moravedís por cabeça, e que nunca dieran más nin {5} menos; e nós por
facerles mercet otorgámoslo assí e confirmámoslo que vala {6} por siempre, e dámosgelo
por fuero. E ningún señor que venga en aquel logar {7} que non aya poder de demandarles
más nin menos d'este pecho de la marçadga. E por{8}que este pleit sea firme e valedero
facémosles carta partida del abat e del {9} conviento e mandamos ý poner nuestros sellos.
E yo don Peidro, por la gracia de {10} Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar
esta carta que mandamos fa{11}zer otorgámosla e confirmámosla. E nós concejo de
Vientretea otorga{12}mos este pleit que está en esta carta, que assí vala por siempre a los
que agora {13} somos e vernán después de nós. Facta carta en el mes de octubre, in die
Sancti {14} Luce Evangeliste. Era MªCCªLXXXXª, anno Domini CCºLºVIIº.
CORHEN0168
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 10
1257 s.m. s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Venta de Pedro de Terminón, Andrés y Domingo de Pino al convento de San Salvador de
Oña y su abad Pedro de una yesera en Valdetorca, Terminón.
Pergamino, 225 x 170 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connoçuda cosa sea a q<ua>ntos esta carta uiere<n>. como yo don Peydro de
termi{2}non fijo de Go<n>çaluo pelaez. & yo don Andres. & yo domi<n>go de pino. de
n<uest>ra {3} buena voluntat sana & co<n> salut. & sin p<re>mia ni<n>guna. Vendemos a
uos don {4} Peydro por la gr<aci>a de dios Abb<a>t de onna. & al conuie<n>to des mismo
logar. {5} toda la n<uest>ra essera de ual de torca. q<ue> es en t<er>minon. en la uilla sobre
304
dicha. {6} co<n> entradas & co<n> exidas. & co<n> todo el derecho qu<e> nos en ella
auemos. & a nos p<er>tenece. {7} & esta essera sobre dicha toda co<n>plida mentre uos
uendemos nos. A uos Abb<a>t don {8} Peydro & al conuiento sobre dicho. por. Lxxª.
M<orauedis>. q<ue> recibiemos de uos. delos q<ua>les {9} somos bie<n> pagados. & yo
don Peydro. & yo don Andres. & yo domi<n>go de pino los so{10}bredichos. todos tres de
mancomu<n>. somos fiadores de anno & dia. & por siempre. {11} de redrar & de sanar.
assi como el fuero de tierra. Desto son testigos. de fijos {12} dalgo. Garci Lop<e>z focha
pardiella. don aluaro so fijo. Garci martinez de {13} varrioiuso. Marti<n> p<ere>z. don
yague de t<er>minon. Domi<n>go iohan. don yennego. Don {14} yusto. Johan de arroyo.
don Alfonso de la riba. Don alfonso de prado. Pedro {15} abb<a>t. do<n> yuannes de
prado. Pedro guille<m> de pino. {16} Facta carta. ERA. Mª. ccª. Lxxxxª. vª.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren cómo yo don Peidro de Termi{2}nón, fijo
de Gonçalvo Peláez, e yo don Andrés e yo Domingo de Pino, de nuestra {3} buena voluntat
sana e con salut e sin premia ninguna, vendemos a vós don {4} Peidro, por la gracia de
Dios abat de Oña, e al conviento d'es mismo logar {5} toda la nuestra essera de Valdetorca
que es en Terminón, en la villa sobredicha, {6} con entradas e con exidas e con todo el
derecho que nós en ella avemos e a nós pertenece. {7} E esta essera sobredicha toda
complidamentre vos vendemos nós a vós abat don {8} Peidro e al conviento sobredicho
por LXXª moravedís que recibiemos de vós, de los cuales {9} somos bien pagados. E yo
don Peidro, e yo don Andrés e yo Domingo de Pino los so{10}bredichos, todos tres de
mancomún somos fiadores de año e día e por siempre {11} de redrar e de sanar, assí como
el fuero de tierra. D'esto son testigos, de fijos {12} d'algo: Garcí López; Focha Pardiella; don
Álvaro, so fijo; Garcí Martínez de {13} Varrioyuso; Martín Pérez; don Yagüe de Terminón;
Domingo Joán; don Yéñego; don {14} Yusto; Joán de Arroyo; don Alfonso de la Riba; don
Alfonso de Prado; Pedro {15} Abat; don Yuañes de Prado; Pedro Guillem de Pino. {16}
Facta carta era MªCCªLXXXXªVª.
CORHEN0169
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 11
1258 marzo s.d. (s.l. [Mijangos, concejo de, Burgos, España])
Venta de Pedro Guillem y su mujer Juana al abad de San Salvador de Oña Pedro de los
molinos que tienen en Mijangos, en la presa de Nofuentes. Tuvo sello.
Pergamino, 330 x 265 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
305
{1} JN d<e>i n<omi>ne. Connosçuda cosa sea a todos los q<ue> esta carta uiere<n>. q<ue>
yo don Pedro guillem. & mi mugier donna {2} Juuana. Vendemos a uos don Peydro por la
gr<aci>a de dios abb<a>t de Onna de n<uest>ras buenas uoluntades los n<uest>ros molinos
q<ue> {3} auemos en Mixangos enna p<re>sa de so nofuentes. q<ue> es enel rio de nela. &
assi uos lo uendemos sana mientre sin ni<n>gun {4} entredicho. por. cccc. M<orauedis>. &
somos dellos pagados. & damos uos por fiador de fazer en ellas yur & tene<n>tia anno {5}
& dia assi como es fuero. A Marti<n> p<ere>z yerno de M<artin> martinez de nofuentes. &
damos uos por fiadores de redrar {6} & otorgar assi como es fuero dela uilla. a Johan
p<ere>z fijo de don Peydro el couo. & a Lope garciez de Vrria. & yo {7} Alcalde & los
jurados & todo el conceio de Mixangos co<n> nuestros uezinos los aldeanos de Vrria. & de
uilla Magrin. {8} & de quintanilla. & del Gato. & de fontanizo. & de tedeija. por mucho de
pro. & mucha de mercet q<ue> nos fizo el {9} Abb<a>t don Peydro por la gr<aci>a de dios
n<uest>ro sennor. Otorgamos & uenimos todos por plazenteros desta compra q<ue> {10}
fizo el abb<a>t de Onna. aq<ue>sto & todo lo al q<ue> pudiere co<m>prar o ganar en
aq<ue>lla p<re>sa misma. Et nos el conceio de Mixa<n>gos {11} por q<ue> esto sea firme &
estable por siempre por alos q<ue> agora somos. & por alos q<ue> despues de nos uernan.
& ponemos atal {12} pleyt co<n> el Abb<a>t don Peydro q<ue> nu<n>q<ua> seamos osados
de hir cont<ra> esto. & todo fuero & toda demanda q<ue> a nos p<er>tenece de todo nos
{13} q<ui>tamos. & el Abb<a>t de Onna q<ue> lo aya libre e quito sin otro fuero ninguno.
Et si por abentura conceijo de Mixangos cont<ra> {14} esto q<ui>siessen hir por fazer
p<er>dida o destoruo al Abb<a>t de onna ponemos assi q<ue> nos ualiessen menos los
cuerpos & los aueres. & q<ue> {15} pechassemos en coto. cc. M<orauedis>. al Abb<a>t de
onna. & q<ue> por esso p<er>diessemos uoz & demanda. Et por q<ue> todo aq<ue>sto
q<ue> es sobre dicho {16} en esta carta q<ue> sea firme & estable pora siempre mandamos
fazer esta carta & sellar la co<n> el n<uest>ro sello. Et yo don Peydro por la {17} gr<aci>a
de dios Abb<a>t de Onna. & nos conuie<n>to des mismo logar todo assi como es
sobredicho en esta carta assi uala. & assi lo otorgamos. {18} Et desto todo son testes q<ue>
lo uiero<n> & q<ue> lo hodiero<n>. de fijos dalgo. Diag diaz de para. & so h<er>mano
Alfonso diaz. & so fijo Diag Alfonso. {19} Johan p<ere>z de ca<m>pos. Lope garcia de
vrria. Don mu<n>no fijo de G<arci> p<ere>z de siones. Pedro f<er>randez de Nofue<n>tes.
De labradores testes {20} q<ue> lo uiero<n> & q<ue> lo hodieron. Domi<n>go escudero de
nofuentes. Domi<n>go ruuio de nofuentes. M<artin> abb<a>t fijo de P<edro> yuannes. {21}
M<artin> de torres. Johan p<ere>z de urga<n>na. Johan p<ere>z de cueua. Johan M<artin>
de nozeda. Don alfonso fijo de diag semenez. P<edro> garciez de ce{22}bolleros. Testes
uezinos dela uilla. Johan p<ere>z. So h<er>mano M<artin> p<ere>z. G<arci> m<artine>z de
uilla magri<n>. D<omingo> cerco de urria. G<arci> cortes. M<artin> p<ere>z de tedeija. {23}
M<artin> p<ere>z delas q<ui>ntanillas. M<artin> abb<a>t. Don climent. ferrando de
ualleijo. Don Martino el cl<er>igo. Mig<ue>l p<ere>z. M<er>ino del abb<a>t Johan
e<n>negoz. {24} Sayon de co<n>ceijo. Gonçaluo. Facta carta in mense marcij. ERA. Mª. ccª.
Lxxxxvj. Anno d<omi>ni. Mª. ccª. Lª. viijª.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
306
{1} In Dei nomine. Coñoçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren que yo don Pedro
Guillem e mi mugier doña {2} Juvana vendemos a vós don Peidro, por la gracia de Dios
abat de Oña, de nuestras buenas voluntades, los nuestros molinos que {3} avemos en
Mixangos enna presa de so Nofuentes, que es en el río de Nela, e assí vos lo vendemos
sanamientre sin ningún {4} entredicho por CCCC moravedís, e somos d'ellos pagados. E
dámosvos por fiador de fazer en ellas yur e tenentia año {5} e día assí como es fuero a
Martín Pérez, yerno de Martín Martínez de Nofuentes; e dámosvos por fiadores de redrar
{6} e otorgar assí como es fuero de la villa a Joán Pérez, fijo de don Peidro el Covo, e a
Lope Garcíez de Urria. E yo {7} alcalde, e los jurados e todo el concejo de Mixangos, con
nuestros vezinos los aldeanos de Urria, e de Villa Magrín, {8} e de Quintanilla, e del Gato,
e de Fontanizo e de Tedeja, por mucho de pro e mucha de mercet que nos fizo el {9} abat
don Peidro, por la gracia de Dios nuestro señor, otorgamos e venimos todos por
plazenteros d'esta compra que {10} fizo el abat de Oña, aquesto e todo lo ál que pudiere
comprar o ganar en aquella presa misma. E nós el concejo de Mixangos {11} porque esto
sea firme e estable por siempre, pora los que agora somos e pora los que después de nós
vernán, e ponemos atal {12} pleit con el abat don Peidro que nunca seamos osados de ir
contra esto. E todo fuero e toda demanda que a nós pertenece de todo nos {13} quitamos, e
el abat de Oña que lo aya libre e quito sin otro fuero ninguno. E si por abentura concejo de
Mixangos contra {14} esto quisiessen ir por fazer pérdida o destorvo al abat de Oña,
ponemos assí que nos valiessen menos los cuerpos e los averes, e que {15} pechássemos en
coto CC moravedís al abat de Oña e que por esso perdiéssemos voz e demanda. E porque
todo aquesto que es sobredicho {16} en esta carta que sea firme e estable pora siempre,
mandamos fazer esta carta e sellarla con el nuestro sello. E yo don Peidro, por la {17}
gracia de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar, todo assí como es
sobredicho en esta carta assí vala e assí lo otorgamos. {18} E d'esto todo son testes que lo
vieron e que lo odieron, de fijos d'algo: Díag Díaz de Para, e so hermano Alfonso Díaz e so
fijo Díag Alfonso; {19} Joán Pérez de Campos; Lope García de Urria; don Muño, fijo de
García Pérez de Siones; Pedro Ferrández de Nofuentes. De labradores, testes {20} que lo
vieron e que lo odieron: Domingo Escudero de Nofuentes; Domingo Ruvio de Nofuentes,
Martín Abat, fijo de Pedro Yuañes; {21} Martín de Torres; Joán Pérez de Urgaña; Joán
Pérez de Cueva; Joán Martín de Nozeda; don Alfonso, fijo de Díag Seménez; Pedro
Garcíez de Ce{22}bolleros. Testes vezinos de la villa: Joán Pérez; so hermano Martín Pérez;
Garcí Martínez de Villa Magrín; Domingo Cerco de Urria; Garcí Cortés; Martín Pérez de
Tedeja; {23} Martín Pérez de las Quintanillas; Martín Abat; don Climent; Ferrando de
Vallejo; don Martino el clérigo; Miguel Pérez, merino del abat; Joán Éñegoz, {24} sayón de
concejo; Gonçalvo. Facta carta in mense marcii, era MªCCªLXXXXªVIª, anno Domini
MºCCºLºVIIIº.
CORHEN0170
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 12
1258 abril s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de encomienda por el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro otorgan
el monasterio de San Fructuoso de Miengo a Gonzalo Roíz a cambio de determinados
pagos y condiciones. Quirógrafo.
Pergamino, 153 x 210 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
307
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea A todos los quj esta carta uiere<n> q<ue> yo do<n> Peydro por la
gr<aci>a de dios Abb<a>t de Onna & Nos Conuie<n>to {2} desmismo logar damos &
otorgamos Auos Gonçalo royz de Liencres el n<uest>ro monest<er>io de sant frutos de
Mie<n>go con h<er>edades co<n> {3} Arbores co<n> calo<n>nas co<n> ma<n>nerias con
monest<er>ios & co<n> el solar de polanco. & co<n> todos los otros d<er>echos q<ue>
agora hy auemos en la {4} honor de mie<n>go. assi como lo touo de nos don Rodrigo de
liencres. Por tal pleyt uos lo damos todo esto sobredicho q<ue> lo aya{5}des entodo
tie<n>po de u<uest>ra uida. & q<ue> moredes en las casas & q<ue> las capte<n>gades las
q<ue> son fechas. & las q<ue> son por fazer q<ue> las fa{6}gades & nos q<ue> uos
ayudemos. & q<ue> fagades cantar las egl<es>ias. & q<ue> nos dedes cadanno por renda
por la fiesta de sant Joh<a>n. c. {7} xv. M<orauedis>. en onna. & q<ue> nos dedes cadanno
el yueues de la cena. xxx. eguas frescas o seciales. &. xv. congrios frescos o seciales. los {8}
viij. de. vj. vj. palmos. & los. vij. de. v. v. palmos Stablecemos assi q<ue> nos camiedes
cadanno los fiadores pora dar nos la renda {9} de q<ue> nos seamos pagados. Et si no nos
los camiassedes. o nos nos diessedes la renda cada<n>no nos q<ue> entremos n<uest>ra
casa sin ni<n>gu<n> co<n>{10}tradicho. & q<ue> pendremos por todos los. M<orauedis>.
que nos deuieredes. Et si el rico om<n>e p<re>stam<er>o de la t<ier>ra uos fiziere alguna
fuerça {11} nos q<ue> uos ayudemos a q<ue>rellar q<ua>nto pudieremos. & si aq<ue>llo
q<ue> uos tomare<n> nolo pudieredes au<er>. q<ue> sea en mesura del Abb<a>t. de
fa{12}zer cont<ra> uos como el por bie<n> touiere. Et la casa de liencres q<ue> tiene do<n>
Rodrigo depues q<ue> el finare q<ue> la arrende el Abb<a>t {13} de Onna a q<ui> quisiere.
& q<ue> seades tenudo adar la p<ro>curatio<n> Al Arcip<re>st. & al Arcidiacono. & si el
ob<is>po acaesciere hy. q<ue> dedes uos q<ua>nto {14} dariedes al arcidiano. & lo al q<ue>
lo page el Abb<a>t. Q<ua>ndo el Abb<a>t fue<re> alla ala t<ier>ra. dar ledes un dia a
comer a el & a toda su com{15}pa<n>na bie<n> & ondrada mie<n>tre en sant frutos o en
mie<n>go. & el Abb<a>t q<ua>ndo entrare alla ala t<ier>ra aya sus p<ro>curatio<n>es en
los mo{16}nest<er>ios. en Lie<n>cres. en bo. en sant esteua<n>. en sant Micholas. en santa.
M<aria>. de Barzena. Tod esto q<ue> uos damos no ayades poder {17} de uend<er> lo. ni
de empe<n>nar lo. nj de meter lo so otro sennorio ni de a compa<n>nar hy conbusco otro
om<n>e sin n<uest>ro mandado. {18} Q<ua>ndo finardes dest mundo tod esto q<ue> uos
damos finche al monest<er>io de Onna con todas las meiorias q<ue> hy fizieredes. &
de{19}xat nos en casa. x. recillos entre cabras y oueias. xx. escudellas cald<er>a & calderon
mesa. & estas cosas q<ue> son p<re>sea de casa. FFac{20}ta carta in Mense Ap<ri>l<e>. Era.
Mª. ccª. Lxxxxª. vjª. Anno d<omi>nj. MºccºLº. viijº. E stableçemos assi q<ue> seades
n<uest>ro fiel uassal{21}lu. & si el pescado no nos dieredes a esta fiesta sobredicha q<ue>
nos pechedes. xij. M<orauedis>. & damos uos q<ue> ayades la renda de liencres {22} q<ue>
son. xij. s<ueldo>s. & med<io> Yo don Peydro por la gr<aci>a de dios Abb<a>t & Nos
Conuie<n>to desmismo logar esta carta q<ue> ma<n>damos fazer {23} confirmamos la. Yo
Go<n>çalo royz este pleyt q<ue> esta en esta carta otorgolo. [quirógrafo]
308
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los qui esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de
Dios abat de Oña, e nós conviento {2} d'es mismo logar damos e otorgamos a vós Gonçalo
Roíz de Liencres el nuestro monesterio de Sant Frutos de Miengo con heredades, con {3}
árbores, con caloñas, con mañerías, con monesterios e con el solar de Polanco, e con todos
lo otros derechos que agora ý avemos en la {4} honor de Miengo, assí como lo tovo de nós
don Rodrigo de Liencres. Por tal pleit vos lo damos todo esto sobredicho que lo aya{5}des
en todo tiempo de vuestra vida, e que moredes en las casas, e que las captengades las que
son fechas e las que son por fazer que las fa{6}gades, e nós que vos ayudemos. E que
fagades cantar las eglesias e que nos dedes cad'año por renda por la fiesta de Sant Joán
C{7}XV moravedís en Oña, e que nos dedes cad'año el yueves de la cena XXX eguas frescas
o seciales e XV congrios frescos o seciales, los {8} VIII de VI VI palmos e los VII de V V
palmos. Establecemos assí que nos camiedes cad'año los fiadores pora darnos la renda {9}
de que nós seamos pagados, e si no nos los camiássedes o no nos diéssedes la renda
cad'año, nós que entremos nuestra casa sin ningún con{10}tradicho e que pendremos por
todos los moravedís que nos deviéredes. E si el rico omne prestamero de la tierra vos
fiziere alguna fuerça, {11} nós que vos ayudemos a querellar cuanto pudiéremos. E si
aquello que vos tomaren no lo pudiéredes aver, que sea en mesura del abat de fa{12}zer
contra vós como él por bien toviere. E la casa de Liencres que tiene don Rodrigo, depués
que él finare que la arrende el abat {13} de Oña a qui quisiere. E que seades tenudo a dar la
procuración al arciprest e al arcidiano, e si el obispo acaeciere ý, que dedes vós cuanto {14}
daríedes al arcidiano e lo ál que lo pague el abat. Cuando el abat fuere allá a la tierra, dar
l'edes un día a comer a él e a toda su com{15}paña bien e ondradamientre, en Sant Frutos o
en Miengo. E el abat cuando entrare allá a la tierra aya sus procuraciones en los
mo{16}nesterios, en Liencres, en Bo, en Sant Estevan, en Sant Micolás, en Santa María de
Bárzena. Tod esto que vos damos no ayades poder {17} de venderlo, ni de empeñarlo, ni
de meterlo so otro señorío ni de acompañar ý combusco otro omne sin nuestro mandado.
{18} Cuando finardes dest mundo, tod esto que vos damos finque al monesterio de Oña
con todas las mejorías que ý fiziéredes, e de{19}xatnos en casa X recillos entre cabras y
ovejas, XX escudellas, caldera e calderón, mesa e estas cosas que son presea de casa.
Fac{20}ta carta in mense aprile, era MªCCªLXXXXªVIª, anno Domini MºCCºLºVIIIº. E
establecemos assí que seades nuestro fiel vassal{21}lu, e si el pescado no nos diéredes a
esta fiesta sobredicha, que nos pechedes XII moravedís. E dámosvos que ayades la renda
de Liencres, {22} que son XII sueldos e medio. Yo don Peidro, por la gracia de Dios abat, e
nós conviento d'es mismo logar esta carta que mandamos fazer {23} confirmámosla. Yo
Gonçalo Roíz este pleit que está en esta carta otórgolo.
309
CORHEN0171
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 13
1259 mayo 15 (s.l. [Oña, Burgos, España])
Avenencia entre el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro de una parte, y los
concejos de Pedrajas y Poza de Yuso de otra, sobre el pago de portazgo. Quirógrafo.
Pergamino, 135 x 190 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Con<n>oçuda cosa sea a todos los q<ue> esta carta uiere<n> q<ue> yo don
Peydro por la gr<açi>a de dios Abbat de Onna. & nos Conuie<n>to des {2} mismo logar
como ouimos n<uest>ra abene<n>tia co<n> el conçeiu de poza de iuso. & co<n> el de
pedraias. por Ruego q<ue> nos rogaro<n> sobre el por{3}tadgo q<ue> dizen ellos q<ue>
no<n> lu an de dar. nilu diero<n> nu<n>q<ua>. & nos tenemos q<ue> lu an de dar. &
tomamos lo siemp<re>. & sobre este pleyto {4} rogaro<n> nos por el Rey q<ue> no<n> era
en la t<ier>ra q<ue> desta sa<n>t ioh<a>n q<ue> uiene en un a<n>no q<ue> no<n> les
tomemos portadgo. saluas las {5} cueças del pan q<ue> nos an de dar. q<ue> se las den. &
por lo al q<ue> los portadgueros q<ue> p<re>ndien cada iueues. & el m<er>cado desfecho
{6} q<ue> les den sos pe<n>nos. & fagan salua q<ue> no<n> encruban otros co<n> ellos. & si
en este comedio uiniere Rey ala t<ier>ra o don p<eyd><ro> guzma<n> {7} o otru q<ue>
uenga en su uez. q<ue> nos paremos delant el. & si fallaren a la n<uest>ra uoz & ala suia
q<ue> nos lo an de dar. q<ue> por este {8} amor q<ue> les fezimos q<ue> nos den. j.
M<orauedi>. & desi q<ue> nos den el portadgu. sin ni<n>gun contrallamie<n>to. & desto
nos son fiadores p<eyd><ro> {9} M<ar>tin<ez> de poça de iuso. & d<omingo> lazaro de
pedraias de cu<n>plir este pleyto sin ni<n>guna uozeria mala. & si poraue<n>tura ellos
ue<n>ciere<n> {10} a nos. q<ue> les tornemos. vij. s<ueldo>s. & viij. d<ineros>. ***enta
cerros de lino q<ue> fallaro<n> q<ue> los auien tomado de la fiesta de ramos q<ue> passo
en {11} un a<n>no. & desto son fiadores. M<ar>tin d***guet & Assensio. q<ue> ielo tornen.
& por este pleyto q<ue> no<n> pierdan ellos yur ni nos. {12} & desto son testes el Abbat
do<n> p<eyd><ro> de O** & de mo<n>ges. FFerna<n>t royz Mayordomo del
Co<n>uie<n>to de Onna. Joh<a>n p<er><ez> el sac<ri>stano mayor {13} Do<n> micholas
Limosnero mayor. de ****. Joh<a>n p<er><ez> el alcalde de Onna. & so ermano lope
p<er><ez>. G<onçaluo> Alfonso de Salas. do<n> p<eyd><ro> fijo de {14} martiua<n>nes de
310
salizanes. do<n> Joh<a>n fijo de don p<eyd><ro> domi<n>gomi<n>guez el mayordomo.
P<eyd><ro> domi<n>guez de fermosiella. d<omingo> domi<n>guez el {15} mayordomo del
Abbat de salas. Joh<a>n M<ar>tin. do<n> G<onçaluo> de lençes. do<n> ferrando fijo de
d<omingo> ferrand<ez> de tolosa. D<omingo> m<ar>tin de q<ui>ntana opio el cl<er>igo.
{16} d<omingo> mathe de arroyo. do<n> go<n>çaluo el uicario de ualdeuielso. de poza de
iusa p<eyd><ro> m<ar>tin<ez>. do<n> yua<n>nes fijo de ferra<n>t auril. Joh<a>n p<er><ez>
el {17} pelleiero. de pedraias. d<omingo> lazaro. M<ar>tin sancho. Balga<n>non. Facta
carta en el era de mil. &. cc. &. lxxxxvij. a<n>nos. xv. dias. andados {18} de mayo. & por
q<ue> este pleyto sea firme. yo do<n> P<eyd><ro> por la gr<açi>a de dios Abbat de Onna.
ma<n>do sellar esta carta del mio sello. & nos {19} co<n>çeio de poza & de pedraias. Otrosi
por q<ue> esto sea firme. rogamos a los alcaldes & al co<n>ceiu de Onna q<ue> po<n>gan
el so sello en esta {20} carta.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren que yo don Peidro, por la gracia de
Dios abat de Oña, e nós conviento d'es {2} mismo logar, como ovimos nuestra abenencia
con el conceju de Poza de Yuso e con el de Pedrajas por ruego que nos rogaron sobre el
por{3}tadgo, que dizen ellos que non lu an de dar ni lu dieron nunca, e nós tenemos que lu
an de dar e tomámoslo siempre. E sobre este pleito {4} rogáronnos por el rey, que non era
en la tierra, que d'esta Sant Joán que viene en un año que non les tomemos portadgo,
salvas las {5} cueças del pan que nos an de dar que se las den, e por lo ál que los
portadgueros que prendien cada jueves, e el mercado desfecho {6} que les den sos peños. E
fagan salva que non encruban otros con ellos. E si en este comedio viniere rey a la tierra, o
don Peidro Guzmán {7} o otru que venga en su vez, que nos paremos delant él, e si
fallaren a la nuestra voz e a la suya que nos lo an de dar, que por este {8} amor que les
fezimos que nos den I moravedí, e desí que nos den el portadgu sin ningún
contrallamiento. E d'esto nos son fiadores Peidro {9} Martínez de Poça de Yuso e Domingo
Lázaro de Pedrajas, de cumplir este pleito sin ninguna vozería mala. E si por aventura
ellos vencieren {10} a nós, que les tornemos VII sueldos e VIII dineros <...> cerros de lino
que fallaron que los avién tomado de la fiesta de Ramos que passó en {11} un año. E d'esto
son fiadores Martín D<omín>guet e Assensio, que jelo tornen, e por este pleito que non
pierdan ellos yur ni nós. {12} E d'esto son testes: el abat don Peidro de O<ña>. De monges:
Fernant Roíz, mayordomo del conviento de Oña; Joán Pérez el sacristano mayor; {13} don
Micolás, limosnero mayor de <...>; Joán Pérez el alcalde de Oña e so ermano Lope Pérez;
García Alfonso de Salas; don Peidro, fijo de {14} Martiuañes de Salizanes; don Joán, fijo de
don Peidro Domingomínguez el mayordomo; Peidro Domínguez de Fermosiella;
Domingo Domínguez, el {15} mayordomo del abat de Salas; Joán Martín; don Gonçalvo de
Lences; don Ferrando, fijo de Domingo Ferrández de Tolosa; Domingo Martín de
Quintana Opio el clérigo; {16} Domingo Maté de Arroyo; don Gonçalvo el vicario de
Valdevielso. De Poza de Yusa: Peidro Martínez; don Yuañes, fijo de Ferrant Avril; Joán
Pérez el {17} pellejero. De Pedrajas: Domingo Lázaro; Martín Sancho Balgañón. Facta carta
en el era de mil e CC e LXXXXVII años, XV días andados {18} de mayo. E porque este
pleito sea firme, yo don Peidro, por la gracia de Dios abat de Oña, mando sellar esta carta
del mio sello, e nós {19} concejo de Poza e de Pedrajas. Otrosí, porque esto sea firme,
rogamos a los alcaldes e al conceju de Oña que pongan el so sello en esta {20} carta.
311
CORHEN0172
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 15
1261 junio 5 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de encomienda por el que el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
otorgan a Martino de Santa Marina y a Marcos de Recuenco un solar en Quintana Nazar.
Quirógrafo.
Pergamino, 235 x 130 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea a todos los om<n>es q<ue> esta carta vieren. q<ue> nos {2} don
Pedro p<er>ez por la gr<açi>a de dios abbat de Onna. & nos Conuie<n>{3}to des mismo
logar. damos & otorgamos auos don Martino. de s<an>c<t>a {4} marina. & auos don
Marcos de Recuenco. el n<uest>ro solar q<ue> es ala {5} puent de q<ui>ntana naçar. co<n>
la heredat q<ue> y auemos. q<ue> p<er>teneçe a {6} aq<ue>l solar. a tal pleyto uos damos
tod esto sobr<e>dicho. q<ue> lo aya{7}des. don Martino la meatad. & don marcos la otra
meatat. uos. {8} & q<ui> de uos uiniere. q<ue> lo u<uest>ro aya a h<er>edar. por sienp<re>
fasta la fin. & {9} q<ue> no<n> ayades. pod<er>. de uend<er> lo ni<n> de enpennar lo ni de
passar lo {10} so ot<ro> sennorio. & uos & q<ui> q<ui>er q<ue> more enel solar. q<ue> sea
uasa{11}llo del monest<er>io de Onna. & q<ue> dedes cadanno. por enffurçion. el {12} dia
de sant marti<n> al p<ri>or de teiada. iij almudes de pan. lo m<e>d<io>. {13} t<ri>go. & lo
medio çeuada. & un tocino el anno q<ue> ouierdes carne. & {14} el anno q<ue> no<n>
ouierdes carne. q<ue> dedes. j. ssueldo. & la h<er>edat q<ue> {15} ganardes. o conprardes
enel t<er>mino de s<an>c<t>a marina q<ue> sea pora {16} nos. & q<ue> fagades con ello
reuerençia & sennorio al abbat de {17} Onna. & al p<ri>or de teiada. & uos don Martino
q<ue> cantedes la n<uest>ra {18} egl<es>ia de s<an>c<t>a Marina. en u<uest>ros dias.
Ot<ro>ssi. estableçemos q<ue> uos {19} & los q<ue> moraren en esto q<ue> uos damos
q<ue> sean n<uest>ros fieles uasa{20}llos. sin ot<ro> sennorio ni<n>guno. & si por
auent<ur>a so ot<ro> sennorio {21} moraren los q<ue> esto sobr<e>dich<o> h<er>edaren.
nos q<ue> lo entremos asi. {22} como lo fallaremos. sin contradicho ni<n>guno & sin
calonna. & {23} sin ot<ro> fuero. Fecha la carta. Domi<n>go. v. dias andados {24} del mes
de junio. ERA. Mª. CCª. lxxxxª. viiijª. Regna<n>t el {25} Rey don alffonsso. co<n> su mugier
la Reyna donna yolant. En Ca{26}stiella. en toledo. en Leon. En Gallizia. en Seuilia. en
Cordo{27}ua. en Murç<ia>. & en jah<e>n [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
312
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los omnes que esta carta vieren que nós {2} don Pedro Pérez,
por la gracia de Dios abat de Oña, e nós convien{3}to d'es mismo logar damos e otorgamos
a vós don Martino de Santa {4} Marina e a vós don Marcos de Recuenco el nuestro solar
que es a la {5} Puent de Quintana Naçar, con la heredat que ý avemos que pertenece a {6}
aquel solar. A tal pleito vos damos tod esto sobredicho que lo aya{7}des don Martino la
meatad e don Marcos la otra meatat, vós {8} e qui de vós viniere que lo vuestro aya a
heredar, por siempre fasta la fin, e {9} que non ayades poder de venderlo, nin de
empeñarlo ni de passarlo {10} so otro señorío. E vós e quiquier que more en el solar, que
sea vasa{11}llo del monesterio de Oña e que dedes cad'año por enfurción el {12} día de
Sant Martín al prior de Tejada III almudes de pan, lo medio {13} trigo e lo medio cevada, e
un tocino el año que ovierdes carne, e {14} el año que non ovierdes carne, que dedes I
sueldo; e la heredat que {15} ganardes o comprardes en el término de Santa Marina, que
sea pora {16} nós. E que fagades con ello reverencia e señorío al abat de {17} Oña e al prior
de Tejada. E vós don Martino que cantedes la nuestra {18} eglesia de Santa Marina en
vuestros días. Otrossí establecemos que vós {19} e los que moraren en esto que vos damos
que sean nuestros fieles vasa{20}llos, sin otro señorío ninguno, e si pora ventura so otro
señorío {21} moraren los que esto sobredicho heredaren, nós que lo entremos así {22} como
lo falláremos, sin contradicho ninguno, e sin caloña e {23} sin otro fuero. Fecha la carta
domingo, V días andados {24} del mes de junio, era MªCCªLXXXXªVIIIIª. Regnant el {25}
rey don Alfonso con su mugier la reína doña Yolant en Ca{26}stiella, en Toledo, en León,
en Gallizia, en Sevilia, en Córdo{27}va, en Murcia e en Jaén.
CORHEN0173
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 15bis
1261 julio 22 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de encomienda por el que el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
otorgan a Pedro Martínez y a Pedro Garcíez un solar en Valderrama por un período de
doce años, para que lo pueblen. Quirógrafo.
Pergamino, 160 x 255 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Co<n>noscuda cosa sea a todos los q<ue> esta carta uiere<n> q<ue> nos
do<n> Peydro p<er>ez por la gr<açi>a de dios Abb<a>t de onna & nos Co<n>{2}uie<n>to
des mismo logar damos & otorgamos a uos p<eyd><ro> martin<ez> & a uos p<eyd><ro>
313
garciez el n<uest>ro solar de ualde rama por estos {3} xij. a<n>nos. co<n> entradas & co<n>
exidas & co<n> q<ua>nto al solar p<er>teneçe & q<ue> nos hy auemos agora. Atal pleyt
uos lo damos q<ue> sea{4}des n<uest>ros fieles uasallos. & q<ue> fagades las casas &
q<ue> las pobledes & moredes en ellas. & q<ue> nos dedes cada<n>no por enfurçio<n>. iiij.
suel{5}dos en dineros. &. iiij. almudes de pan ala medida de frias. lo medio t<ri>go & lo
medio ordio. por la fiesta de sa<n>t miguel {6} adela<n>t q<ua>ndo uos lo
dema<n>daremos. & todo aq<ue>sto q<ue> uos damos q<ue> no<n> ayades poder de
uender lo. ni de enpe<n>nar lo. ni de me{7}ter lo so otro se<n>norio. si no<n> q<ue> por
esso lo p<er>dades todo. & a cabo destos. xij. a<n>nos. q<ue> finq<ue> el solar libre &
q<ui>to al mo{8}nest<er>io sobredicho. co<n> salzes pla<n>tados. & co<n> fruteros. &
co<n> q<ua>nto uos en el damos. & co<n> q<ua>nta meioria hy fizieredes. {9} ta<n> bie<n>
de casas como de todo lo al. & yo p<eyd><ro> martin<ez> & yo p<eyd><ro> garciez los
sobredichos. otorgamos todo esto sobre{10}dicho. & somos fiadores & debdores cadauno
por si & amos de ma<n>comun co<n> q<ua>nto auemos de co<n>plir todo esto q<ue> {11}
esta en esta carta. & nos do<n> P<eyd><ro> p<er>ez por la gr<açi>a de dios Abb<a>t de
Onna. & nos Conuie<n>to des mismo logar esta car{12}ta q<ue> ma<n>damos fazer
confirmamos la. Facta carta. xiª. k<a>l<endi>s augusti. Anno. d<omi>ni. Mº. ccº. Lxº. jº.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren que nós don Peidro Pérez, por la
gracia de Dios abat de Oña, e nós con{2}viento d'es mismo logar damos e otorgamos a vós
Peidro Martínez e a vós Peidro Garcíez el nuestro solar de Valderrama por estos {3} XII
años, con entradas e con exidas e con cuanto al solar pertenece e que nós ý avemos agora.
A tal pleit vos lo damos que sea{4}des nuestros fieles vasallos, e que fagades las casas e
que las pobledes e moredes en ellas, e que nos dedes cad'año por enfurción IIII suel{5}dos
en dineros e IIII almudes de pan a la medida de Frías, lo medio trigo e lo medio ordio, por
la fiesta de Sant Miguel {6} adelant cuando vos lo demandáremos. E todo aquesto que vos
damos, que non ayades poder de venderlo, ni de enpeñarlo ni de me{7}terlo so otro
señorío, si non que por esso lo perdades todo. E a cabo d'estos XII años, que finque el solar
libre e quito al mo{8}nesterio sobredicho, con salzes plantados, e con fruteros, e con cuanto
vos en él damos e con cuanta mejoría ý fiziéredes, {9} también de casas como de todo lo ál.
E yo Peidro Martínez e yo Peidro Garcíez los sobredichos otorgamos todo esto
sobre{10}dicho e somos fiadores e debdores cada uno por sí e amos de mancomún con
cuanto avemos de complir todo esto que {11} está en esta carta. E nós don Peidro Pérez,
por la gracia de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar esta car{12}ta que
mandamos fazer confirmámosla. Facta carta XI calendas augusti, anno Domini
MºCCºLºXIº.
CORHEN0174
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 16
1262 enero 8 (s.l. [Burgos, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento entre el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro y
García de Alcocer, de la serna de Montecillo de Oca. Quirógrafo.
Pergamino, 270 x 130 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
314
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Co<n>noscuda cosa sea a todos los q<ue> esta carta uieren q<ue> nos {2}
do<n> Peydro p<er>ez por la gr<aci>a de dios Abb<a>t de Onna & nos {3} Conuie<n>to des
mismo logar. Arrendamos a uos do<n> Garcia de {4} alcoçer la n<uest>ra serna q<ue>
dizen de mo<n>teziello de occa. Por tal {5} pleyt uos [interlineado: la] arre<n>damos por en
toda u<uest>ra uida: q<ue> nos dedes cada<n>{6}no. j. M<orauedi>. por la fiesta de sa<n>t
Martin. & q<ue> no<n> {7} ayades poder de uender la. ni de empe<n>narla. ni<n> de
meter{8}la so otro se<n>norio. si no<n> q<ue> por esso la p<er>dades. & depues q<ue> uos
{9} finartes q<ue> finq<ue> libre & q<ui>ta al Monest<er>io de Onna la sobre{10}dicha
serna. & desto fazemos dos cartas partidas por. a. b. {11} .c. & tiene la una el sobredicho
do<n> Garcia. & la otra tene{12}mos nos en el monest<er>io. & por q<ue> est pleyt sea
firme. nos {13} do<n> P<eyd><ro> p<er>ez por la gr<aci>a de dios Abb<a>t de Onna. & nos
Con{14}uie<n>to des mismo logar. ma<n>damos sellar estas cartas con {15} n<uest>ros
sellos. & yo do<n> Garcia el sobredicho. otorgo esto q<ue> esta {16} en esta carta de lo
cu<m>plir & de lo tener. & por q<ue> yo sello no<n> {17} auia: ruego al Conceijo de
Burgos. q<ue> manden poner so sel{8}lo en esta carta. & nos Conceijo de Burgos por ruego
de do<n> {19} Garcia el sobredicho n<uest>ro vezino: mandamos poner n<uest>ro sel{20}lo
en esta carta en testimonio. Facta carta in me<n>se Ja{21}nuarij. Era. Mª. cccª. vjª. idus
Januarij.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren que nós {2} don Peidro Pérez, por la
gracia de Dios abat de Oña, e nós {3} conviento d'es mismo logar arrendamos a vós don
García de {4} Alcocer la nuestra serna que dizen de Monteziello de Oca. Por tal {5} pleit vos
la arrendamos por en toda vuestra vida que nos dedes cad'a{6}ño I moravedí por la fiesta
de Sant Martín e que non {7} ayades poder de venderla, ni de empeñarla nin de meter{8}la
so otro señorío, si non que por esso la perdades; e depués que vós {9} finartes, que finque
libre e quita al monesterio de Oña la sobre{10}dicha serna. E d'esto fazemos dos cartas
partidas por ab{11}c, e tiene la una el sobredicho don García e la otra tene{12}mos nós en el
monesterio. E porque est pleit sea firme, nós {13} don Peidro Pérez, por la gracia de Dios
abat de Oña, e nós con{14}viento d'es mismo logar mandamos sellar estas cartas con {15}
nuestros sellos. E yo don García el sobredicho otorgo esto que está {16} en esta carta de lo
cumplir e de lo tener. E porque yo sello non {17} avía, ruego al concejo de Burgos que
manden poner so sel{8}lo en esta carta. E nós concejo de Burgos, por ruego de don {19}
García el sobredicho nuestro vezino, mandamos poner nuestro sel{20}lo en esta carta en
testimonio. Facta carta in mense ia{21}nuarii, era MªCCªCVIª, idus ianuarii.
315
CORHEN0175
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 20
1262 septiembre s.d. (s.l. [Salinas de Añana, concejo de, Álava, España])
Carta de merced del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro por la que eximen
al concejo de Salinas de Añana del pago del diezmo sobre la sal y el portazgo. Quirógrafo.
Pergamino, 185 + 25 x 270 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
[quirógrafo] {1} Co<n>nosçuda cosa sea a todos los om<ne>s q<ue> esta carta uiere<n> como
nos do<n> P<edro> por la gr<aci>a de dios Abb<a>t de Onna & nos Co<n>{2}uie<n>to des
mismo logar: fazemos tal pleyto co<n> uos el Conceio de salinas de Annana sobrel bie<n>
& la mercet q<ue> uos {3} fezo u<uest>ro se<n>nor el Rey do<n> Alfonso. de la meatat de
la sal q<ue> echauades en dehesa. vna uez en el Anno. & del portadgo {4} q<ue> dauades
en u<uest>ra uilla. en q<ue> nos auiemos el diezmo desto sobredicho q<ue> uos q<ui>to el
Rey. Nos por el bie<n> q<ue> fiziero<n> {5} siemp<re> om<ne>s daq<ue>l logar en
n<uest>ro monest<er>io. & por la uezindat q<ue> auemos co<n>uusco. pues n<uest>ro
se<n>nor el Rey uos fezo {6} bie<n> & mercet en q<ui>tar uos esto sobredicho de la sal &
del portadgo. nos q<ui>tamos uos el diezmo q<ue> auiemos en estas {7} dos cosas
sobredichas. q<ue> lo ayades libre & q<ui>to pora siemp<re>. & nos el Conceio de salinas
por este bie<n> & esta mercet {8} q<ue> nos fazedes. prometemos a dios q<ue> guardemos
q<ua>nto nos podieremos todas las u<uest>ras cosas q<ue> auedes en n<uest>ro
ter{9}mino. assi como las n<uest>ras mismas. & si algun om<ne> de n<uest>ro Co<n>ceio.
o n<uest>ro deuisero. q<ui>siere dar alguna cosa por su alma {10} al u<uest>ro
monest<er>io. en h<er>edat o en eras. o en otra cosa q<ua>l sequier. a nos q<ue> nos plaze
& lo otorgamos. q<ue> lo ayades pora {11} siemp<re>. & q<ue> nu<n>q<ua> seamos
pod<er>osos de yr cont<ra> ello. Si no<n> q<ue> sea firme & estable pora siemp<re>. Epor
q<ue> este pleyt sea fir{12}me. nos do<n> P<edro> por la gr<aci>a de dios Abb<a>t de onna
& nos Co<n>uie<n>to des mismo logar. otorgamos & co<n>firmamos todo {13} esto q<ue>
es en esta carta sobredicho. & nos el Co<n>ceio de salinas otorgamos de fazer & de
co<n>plir todo esto q<ue> esta {14} en esta carta sobredicho. & desto todo ma<n>damos
fazer. ij. cartas p<ar>tidas por A. B. C. selladas co<n> n<ues>tros del Abb<a>t & {15} del
Co<n>uie<n>to sobredicho. & del Co<n>ceio de salinas. la una q<ue> finq<ue> en el
monest<er>io sobredicho. & la otra en el co<n>ceio de {16} [bajo la plica: salinas. Facta carta
Jn me<n>se Septe<m>b<ris>. ERA. Mª. cccª.]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
316
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los omnes que esta carta vieren cómo nós don Pedro, por la
gracia de Dios abat de Oña, e nós con{2}viento d'es mismo logar fazemos tal pleito con vós
el concejo de Salinas de Añana sobr'el bien e la mercet que vos {3} fezo vuestro señor el rey
don Alfonso de la meatat de la sal que echávades en dehesa una vez en el año, e del
portadgo {4} que dávades en vuestra villa, en que nós aviemos el diezmo d'esto sobredicho
que vos quitó el rey. Nós, por el bien que fizieron {5} siempre omnes d'aquel logar en
nuestro monesterio e por la vezindat que avemos convusco, pues nuestro señor el rey vos
fezo {6} bien e mercet en quitarvos esto sobredicho de la sal e del portadgo, nós
quitámosvos el diezmo que aviemos en estas {7} dos cosas sobredichas, que lo ayades libre
e quito pora siempre. E nós el concejo de Salinas por este bien e esta mercet {8} que nos
fazedes prometemos a Dios que guardemos cuanto nós podiéremos todas las vuestras
cosas que avedes en nuestro tér{9}mino assí como las nuestras mismas. E si algún omne de
nuestro concejo o nuestro devisero quisiere dar alguna cosa por su alma {10} al vuestro
monesterio, en heredat o en eras o en otra cosa cual sequier, a nós que nos plaze e lo
otorgamos que lo ayades pora {11} siempre e que nunca seamos poderosos de ir contra
ello, sinon que sea firme e estable pora siempre. E porque este pleit sea fir{12}me, nós don
Pedro, por la gracia de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar otorgamos e
confirmamos todo {13} esto que es en esta carta sobredicho. E nós el concejo de Salinas
otorgamos de fazer e de complir todo esto que está {14} en esta carta sobredicho. E d'esto
todo mandamos fazer II cartas partidas por abc selladas con nuestros <sellos> del abat e
{15} del conviento sobredicho e del concejo de Salinas, la una que finque en el monesterio
sobredicho e la otra en el concejo de {16} Salinas. Facta carta in mense septembris, era
MªCCCª.
CORHEN0176
AHN, Clero Secular_Regular, car. 287, n. 21
1262 octubre 13 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España]
Contrato de encomienda por el que el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
otorgan a Pedro Ruiz, hijo de Gonzalo de Liencres, el monasterio de Liencres con sus
pertenencias. Quirógrafo.
Pergamino, 100 x 305 mm
Jaime González Gómez
Javier Rodríguez Molina
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
317
{1} Connosçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren. q<ue> yo don Pedro p<er>ez por
la gr<açi>a de dios Abbat de Onna. & Nos Conuiento des mismo logar damos &
otorgamos Auos pero {2} rroyz fijo de Gonçalo rroyz de liencres el n<uest>ro Monesterio
de Liencres. con todos sus derechos & con todas sus p<er>tenençias asi como la touo de
nos don Rodrigo de liencres {3} Por tal pleyt uos lo damos q<ue> lo ayades por en toda
u<uest>ra vida. & q<ue> nos dedes cadanno por Renda. xij. ssueldos. & m<e>d<io>. por la
ffiesta de sant Martin de Nouienbr<e>. & al {4} Abbad q<ua>ndo acaesçiere alla en essa
tierra q<ue> le dedes a comer vn dia en el anno. bien & onrada mientre. ael & a toda su
compan<n>a. & aq<ue>l anno q<ue> no<n> paguedes ni<n>{5}guna renda. & despues
q<ue> uos finardes q<ue> finque libre & q<ui>to al monest<er>io de Onna. & q<ue> seades
uos Pedro rroyz n<uest>ro ffiel uassallo. & Esto q<ue> uos damos no<n> {6} lo Ayades
pod<er> de vender nj<n> de enpennar ni<n> de meter lo so otro sennorio si no<n> q<ue>
por esso lo p<er>dades todo esto sobredicho q<ue> uos damos. Et yo don Pero {7} p<er>ez
por la gr<açi>a de dios Abb<a>t de Onna. & nos Co<n>uje<n>to des mismo logar. esta carta
q<ue> mandamos ffazer. conffirmamosla. & yo Pero royz el sobr<e>dicho {8} este pleyt
q<ue> esta en esta carta otorgolo. ffacta carta in mensse. octubris. Jndie. s<an>c<t>or<um>
ffausti januarij & marcialis. ERA. Mª. CCCª. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren que yo don Pedro Pérez, por la
gracia de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar damos e otorgamos a vós
Pero {2} Roíz, fijo de Gonçalo Roíz de Liencres, el nuestro monesterio de Liencres con
todos sus derechos e con todas sus pertenencias, así como la tovo de nós don Rodrigo de
Liencres. {3} Por tal pleit vos lo damos que lo ayades por en toda vuestra vida e que nos
dedes cad'año por renda XII sueldos e medio por la fiesta de Sant Martín de noviembre. E
al {4} abad cuando acaeciere allá en essa tierra, que le dedes a comer un día en el año bien
e onradamientre, a él e a toda su compaña, e aquel año que non paguedes nin{5}guna
renda. E después que vós finardes, que finque libre e quito al monesterio de Oña. E que
seades vós Pedro Roíz nuestro fiel vassallo. E esto que vos damos non {6} lo ayades poder
de vender, nin de empeñar nin de meterlo so otro señorío, si non que por esso lo perdades
todo esto sobredicho que vos damos. E yo don Pero {7} Pérez, por la gracia de Dios abat de
Oña, e nós conviento d'es mismo logar esta carta que mandamos fazer confirmámosla. E
yo Pero Roíz el sobredicho {8} este pleit que está en esta carta otórgolo. Facta carta in
mense octubris, in die sanctorum Fausti, ianuarii e marcialis, era MªCCCª.
CORHEN0177
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 1
1263 enero s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Fuero del abad de San Salvador de Oña Pedro a favor de los vecinos de Bentretea por el
que establece en siete maravedís por cabeza el pago de la marzadga. Quirógrafo.
Pergamino, 140 x 250 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
318
{1} . Connosçuda cosa sea a todos los q<ue> esta carta vieren. Como nos don Pedro p<er>ez
por la gr<açi>a {2} de dios abbad de Onna. & nos Convie<n>to des mismo logar. fallamos
en Pesq<ui>sa uerdad<er>a {3} en om<n>es buenos. q<ue> solian dar el Conçejo de ventre
tea. por el pecho dela marçadga {4} siete morauedis. por cabeça. & q<ue> nu<n>qua dieran
mas ni<n> menos. & nos por fazer les {5} merçed otorga mos lo asi. & confirmamos lo
q<ue> vala por sienp<re>. & damos gelo por {6} fuero. & ni<n>gu<n> Sennor q<ue> venga
en aq<ue>l logar q<ue> no<n> aya pod<er> de demandar les {7} mas ni<n> menos. deste
pecho dela marçadga. & por q<ue> este pleyto sea firme & va{8}ledero. fazemos les carta
partida por Abeçe. & ma<n>damos poner en ella n<uest>ros {9} sellos. Et nos don Pedro
p<er>ez por la gr<açi>a de dios abbad de Onna. & nos Con{10}uiento desse mismo logar.
esta carta q<ue> mandamos fazer. otorgamos la & co<n>fir{11}mamos la. & Nos Conçejo
de ventre tea. otorgamos este pleyto q<ue> esta en {12} esta carta. q<ue> asi vala por
sienp<re> alos q<ue> agora somos. & uerna<n> despues denos. {13} ffacta carta. Jn
me<n>sse januarij. ERA. Mª. CCCª. Jª [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los que esta carta vieren cómo nós don Pedro Pérez, por la
gracia {2} de Dios abad de Oña, e nós conviento d'es mismo logar fallamos en pesquisa
verdadera {3} en omnes buenos que solían dar el concejo de Ventretea por el pecho de la
marçadga {4} siete moravedís por cabeça, e que nunca dieran más nin menos. E nós por
fazerles {5} merced otorgámoslo así, e confirmámoslo que vala por siempre e dámosgelo
por {6} fuero, e ningún señor que venga en aquel logar, que non aya poder de demandarles
{7} más nin menos d'este pecho de la marçadga. E porque este pleito sea firme e
va{8}ledero fazémosles carta partida por abecé e mandamos poner en ella nuestros {9}
sellos. Et nós don Pedro Pérez, por la gracia de Dios abad de Oña, e nós con{10}viento
d'esse mismo logar esta carta que mandamos fazer otorgámosla e confir{11}mámosla. E
nós concejo de Ventretea otorgamos este pleito que está en {12} esta carta, que así vala por
siempre a los que agora somos e vernán después de nós. {13} Facta carta in mense ianuarii,
era MªCCCªIª.
CORHEN0178
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 2
1263 enero s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de encomienda por el que el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
otorgan a Yuañes de Tartalés, hijo de Martín de Mena, un solar en Fontanizo. Quirógrafo.
Pergamino, 120 x 182 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
319
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Co<n>noscuda cosa sea a todos los om<ne>s q<ui> esta carta uieren q<ue> nos don
Peydro por la gr<açi>a de dios Abb<a>t {2} de Onna & nos Conuie<n>to des mismo logar
damos & otorgamos a uos do<n> yua<n>nes de tartales fijo de {3} Martin de mena. el
n<uest>ro solar q<ue> auemos en fontanizo. q<ue> ganamos de Garçilop<ez>. & la heredat
{4} q<ue> fue de do<n>na mayor. co<n> todos sos derechos & co<n> todas sus
p<er>tene<n>tias assi como nos lo auemos ago{5}ra hy. Por tal pleyt uos lo damos q<ue> lo
ayades por siempre. uos & q<ui> de uos uiniere. & q<ue> pobledes {6} el solar. & q<ue>
moredes en el. & q<ue> seades n<uest>ro fiel uassallo. & dar nos hedes por renda
cada<n>no. vj. alm<ude>s {7} de pan. al almut de Medina. lo medio de t<ri>go. & lo medio
de ordio. por la fiesta de sa<n>t Miguel. Et esto q<ue> {8} uos damos q<ue> no<n> lo
ayades poder de uender ni<n> de empe<n>nar. nj de enagenar ni de meter so otro
se<n>norio. si {9} n<on> q<ue> por esso lo p<er>dades todo. E por q<ue> est pleyt sea firme
& estable. nos do<n> P<eydro> por la gr<açi>a de dios Abb<a>t de {10} Onna & nos
Conuie<n>to des mismo logar. esta carta q<ue> ma<n>damos fazer confirmamos la. &
ma<n>damos la sel{11}lar co<n> n<uest>ros sellos. & yo doyua<n>nes el sobredicho otorgo
este pleyt de complir lo assi como es sobre{12}dicho en esta carta. yo & q<ui> de mj
uiniere. Facta carta i<n> mense januarij. Era. Mª. cccª. jª. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los omnes qui esta carta vieren que nós don Peidro, por la
gracia de Dios abat {2} de Oña, e nós conviento d'es mismo logar damos e otorgamos a vós
don Yuañes de Tartalés, fijo de {3} Martín de Mena, el nuestro solar que avemos en
Fontanizo que ganamos de Garci López e la heredat {4} que fue de doña Mayor, con todos
sos derechos e con todas sus pertenencias, assí como nós lo avemos ago{5}ra ý. Por tal pleit
vos lo damos que lo ayades por siempre vós e qui de vós viniere. E que pobledes {6} el
solar, e que moredes en él e que seades nuestro fiel vassallo, e dar nos hedes por renda
cad'año VI almudes {7} de pan al almut de Medina, lo medio de trigo e lo medio de ordio,
por la fiesta de Sant Miguel. Et esto que {8} vos damos, que non lo ayades poder de
vender, nin de empeñar, ni de enagenar ni de meter so otro señorío, si {9} non que por esso
lo perdades todo. E porque est pleit sea firme e estable nós don Peidro, por la gracia de
Dios abat de {10} Oña, e nós conviento d'es mismo logar esta carta que mandamos fazer
confirmámosla e mandámosla sel{11}lar con nuestros sellos. E yo do Yuañes el sobredicho
otorgo este pleit de complirlo assí como es sobre{12}dicho en esta carta, yo e qui de mí
viniere. Facta carta in mense ianuarii, era MªCCCªIª.
320
CORHEN0179
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 3
1263 junio 27 (Medina de Pomar, Burgos, España)
Sentencia del obispo de Burgos, don Martín, a favor del abad de San Salvador de Oña,
Pedro, y en contra de García, clérigo de Lazartides, que venía recibiendo diezmos de
Celieza y Dovilla. Sello.
Pergamino, 140 x 250 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} A<n>no d<omi>ni Mº. CCº. Lxiijº. q<ua>rto k<a>l<enda>s julij. Co<n>noscida cosa sea a
qua<n>tos esta carta uiere<n>. Como {2} ante nos don Marti<n> por la gr<aci>a de dios
Obispo de Burgos. dema<n>do don pedro abb<a>t {3} de O<n>na. a don Garcia cl<er>igo
de Lazartides. q<ue>l recibie en la egl<es>ia de sa<n>t Cebria<n>. sos {4} parrochianos &
sos diezmos & sus Offerendas de Celieza. & Douilla. & don Gar{5}çia uino co<n>noscido.
q<ue> nolos deuie recebir. ca no auie hi derecho ni<n>guno. & nos diemos {6} por
sente<n>tia. & ma<n>damos le q<ue> se partiesse dellos q<ue> no gelos recibiesse daq<ui>
adela<n>t. & Esto {7} ma<n>damos saluo derecho de eglesia. & de Obispo de Burgos.
q<ue> por esta sente<n>tia no<n> me{8}noscabe<n> cosa ni<n>guna de so derecho.
Actu<m> est hoc ap<u>d Medina<m> de Pumar. A<n>no & die {9} sup<ra>scriptis. Jn
cui<us> rey testimoniu<m> presente<m> cedulam sigillo n<uest>ro fecim<us>
co<m>muniri.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Anno Domini MºCCºLXIIIº, cuarto calendas iulii. Coñocida cosa sea a cuantos esta
carta vieren cómo {2} ante nós don Martín, por la gracia de Dios obispo de Burgos,
demandó don Pedro, abat {3} de Oña, a don García, clérigo de Lazartides, que·l recibié en
la eglesia de Sant Cebrián sos {4} parroquianos, e sos diezmos e sus oferendas de Celieza e
Dovilla, e don Gar{5}cía vino coñocido que no los devié recebir, ca no avié ý derecho
ninguno. E nós diemos {6} por sententia e mandámosle que se partiesse d'ellos, que no
gelos recibiesse d'aquí adelant. E esto {7} mandamos salvo derecho de eglesia e de obispo
de Burgos que por esta sententia non me{8}noscaben cosa ninguna de so derecho. Actum
est hoc apud Medinam de Pumar, anno e die {9} suprascriptis. In cuius rei testimonium
presentem cedulam sigillo nuestro fecimus communiri.
321
CORHEN0180
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 4
1263 noviembre 25 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento entre el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
Pérez y doña Sancha Pérez, mujer de García Martínez, de la casa de Yuañes de Pancorbo
por una renta anual de 323 fanegas de pan. Quirógrafo.
Pergamino, 230 x 205 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Co<n>nosçuda cosa sea a todos los om<ne>s q<ui> esta carta uiere<n> q<ue> nos do<n>
P<edro> p<er><et> por la gr<aci>a de dios abb<a>t de Onna & nos Conuie<n>to des mismo
{2} logar Arrendamos a uos do<n>na Sa<n>cha p<er><et> mugier de G<arci> martin<et>
fide marti<n> rodriguet de pa<n>coruo co<n> ma<n>damie<n>to & co<n> assentimie<n>to
{3} de u<uest>ro marido; la n<uest>ra casa q<ue> dize<n> sa<n>t yua<n>nes de pancoruo.
co<n> collaços. co<n> casas. co<n> h<er>edades de pa<n> & de vino. co<n> molinos. {4}
co<n> entradas & co<n> exidas. co<n> todos sos derechos & co<n> todas sus
p<er>tene<n>tias assi como nos lo auemos agora hy. Por tal pleyt uos la {5} arrendamos
q<ue> la ayades por en toda u<uest>ra uida. & q<ue> nos dedes cada<n>no por renda. ccc.
& xxxiij. fanegas de muy bue<n> pan. lo medio {6} t<ri>go & lo med<io> ordio. de la fiesta
de s<an>c<t>a maria mediado agosto adela<n>t q<ua>ndo uos lo dema<n>daremos. &
q<ua>ndo el Abb<a>t hy achaesciere {7} darledes a comer. j. dia en el a<n>no bie<n> &
ondrada mie<n>tre a el & a toda su co<n>pa<n>na. & uos q<ue> caute<n>gades las casas &
las guardades. {8} & si por u<uest>ra c<u>lpa se q<ue>mare<n> o se desfiziere<n> q<ue>
nos fagades hy otras tales o meiores fasta tres a<n>nos. & si por aue<n>tura lo q<ue> dios
{9} no<n> q<ui>era achaesciere peligro de piedra o de seca o de niebla por q<ue> se pierda
la meatat del fructu o mas segu<n>t ap<re>ciamie<n>{10}to de bonos om<ne>s. & aq<ue>l
a<n>no no<n> q<ui>sieredes dar la renda; ante q<ue> metades foz en las miesses fazet nos
lo saber. & nos embia{11}remos hy n<uest>ro om<n>e & uos le daredes a com<er> lo q<ue>
ouiere mester. & codra el fructu co<n> uusco. & lo q<ue> hy fuere partir lo hemos {12} por
t<er>cias. las dos partes seran pora uos & la t<er>cera pora nos. & las uuas parciremos por
medio. & uos faredes la missio<n> {13} de segar & de t<ri>llar & de uendimiar. & toda la
otra missio<n> q<ue> hy fuere menest<er>. Et aq<ue>l a<n>no todo lo q<ue> uiniere en
sal{14}uo en q<ue> uos no<n> metredes missio<n> sera todo pora nos. Et si achaesciere hy
omeziello o fuerça de mugier o q<ue>bra<n>tamie<n>{15}to de uilla o calo<n>nas q<ue>
llegue<n> a omeziello q<ue> sea la meatat pora uos & la otra meatat pora nos. & todas las
otras {16} calo<n>nas q<ue> hy achaesciere<n> parcir las hemos otrossi por medio. & si por
322
abe<n>tura no<n> pagassedes la renda a este plazo {17} sobredicho q<ue> un a<n>no passe
q<ue> uos lo mostremos & amonestemos an<te> om<ne>s buenos por dues uegadas. & si
uos por est {18} amonestamie<n>to n<on> pagassedes la renda nos q<ue> seamos
pod<er>osos de entrar la casa sobredicha co<n> q<ua>ntas cosas uos {19} hy damos sin
calo<n>na & sin fuero & sin cont<ra>dicho ni<n>guno. Estableçemos q<ue> nos dedes
cada<n>no buenos fiadores de {20} q<ue> seamos nos pagados de pagar aq<ue>sta renda.
Todo esto q<ue> uos Arrendamos n<on> ayades poder de lo uender ni de {21} lo
e<n>pe<n>nar ni<n> de enagenar ni de lo met<er> so otro se<n>norio si no<n> q<ue> por
esso lo p<er>dades todo. Et q<ua>ndo uos finaredes {22} si ouieredes come<n>çado a
labrar el q<ui> lo u<uest>ro ouiere de h<er>edar de bue<n> recaudo de pagar aq<ue>sta
renda; & coia {23} aq<ue>l a<n>no todo lo q<ue> hy fuere. & de los tie<n>pos passados si
alguna cosa fincare de dar; de bue<n> recabdo de lo dar. {24} & despues q<ue> finq<ue>
todo esto q<ue> uos damos libre & q<ui>to al monest<er>io. Et por q<ue> est pleyt sea
firme nos do<n> P<edro> p<er><ez> {25} por la gr<aci>a de dios Abb<a>t de Onna & nos
Conuie<n>to des mismo logar esta carta carta q<ue> mandamos fazer {26} confirmamos la.
& ma<n>damos la sellar co<n> n<uest>ros sellos. Et yo Sancha p<er><et> la sobredicha
co<n> ma<n>damie<n>to & co<n> con{27}se<n>timie<n>to de mio marido G<arci>
m<ar>tin<et>. otorgo de co<n>plir todo esto q<ue> es en esta carta sobredicho. & yo
G<arci> m<ar>tin<et> {28} co<n> mi mugier Sancha p<er><et> somos fiadores & debdores
cadauno por si & amos de ma<n>comu<n> co<n> q<ua>nto auemos {29} de pagar
aq<ue>sta renda & de co<n>plir esto todo sobredicho. & si el Abb<a>t o el Conuie<n>to
alguna missio<n> fizie{30}sse<n> por sacar aq<ue>sta renda de nos; ellos q<ue> sea<n>
creidos por su palabra & nos q<ue> gelo paguemos todo. daq<ue>st {31}
arre<n>damie<n>to sacamos los tres. M<orauedis>. de la marçadga q<ue> tenemos pora
nos. ffacta carta i<n> me<n>se Noue<n>br<is>. in {32} die s<an>c<t>e kat<er>ine. E RA. Mª.
CCCª. Jª. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los omnes qui esta carta vieren que nós don Pedro Péret,
por la gracia de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo {2} logar arrendamos a vós
doña Sancha Péret, mugier de Garcí Martínet, fi de Martín Rodríguet de Pancorvo, con
mandamiento e con assentimiento {3} de vuestro marido, la nuestra casa que dizen Sant
Yuañes de Pancorvo, con collaços, con casas, con heredades de pan e de vino, con molinos,
{4} con entradas e con exidas, con todos sos derechos e con todas sus pertenencias assí
como nós lo avemos agora ý. Por tal pleit vos la {5} arrendamos que la ayades por en toda
vuestra vida e que nos dedes cad'año por renda CCC e XXXIII fanegas de muy buen pan,
lo medio {6} trigo e lo medio ordio, de la fiesta de Santa María mediado agosto adelant
cuando vos lo demandáremos. E cuando el abat ý acaeciere, {7} dar l'edes a comer I día en
el año bien e ondradamientre a él e a toda su compaña, e vós que cavtengades las casas e
las guardades, {8} e si por vuestra culpa se quemaren o se desfizieren, que nos fagades ý
otras tales o mejores fasta tres años. E si por aventura, lo que Dios {9} non quiera, acaeciere
peligro de piedra, o de seca o de niebla por que se pierda la meatat del fructu o más segunt
323
apreciamien{10}to de bonos omnes e aquel año non quisiéredes dar la renda, ante que
metades foz en las miesses fazétnoslo saber e nós embia{11}remos ý nuestro omne, e vós le
daredes a comer lo que oviere mester, e codrá el fructu convusco, e lo que ý fuere, partir lo
hemos {12} por tercias, las dos partes serán pora vós e la tercera pora nós, e las uvas
parciremos por medio; e vós faredes la missión {13} de segar, e de trillar, e de vendimiar e
toda la otra missión que ý fuere menester. E aquel año todo lo que viniere en sal{14}vo en
que vós non metredes missión será todo pora nós. E si acaeciere ý omeziello, o fuerça de
mugier, o quebrantamien{15}to de villa o caloñas que lleguen a omeziello, que sea la
meatat pora vós e la otra meatat pora nós, e todas las otras {16} caloñas que ý acaecieren
parcir las hemos otrossí por medio. E si por abentura non pagássedes la renda a este plazo
{17} sobredicho, que un año passe que vos lo mostremos e amonestemos ante omnes
buenos por dues vegadas, e si vós por est {18} amonestamiento non pagássedes la renda,
nós que seamos poderosos de entrar la casa sobredicha con cuantas cosas vos {19} ý damos
sin caloña, e sin fuero e sin contradicho ninguno. Establecemos que nos dedes cad'año
buenos fiadores de {20} que seamos nós pagados de pagar aquesta renda. Todo esto que
vos arrendamos non ayades poder de lo vender, ni de {21} lo empeñar, nin de enagenar ni
de lo meter so otro señorío, si non que por esso lo perdades todo. E cuando vós fináredes,
{22} si oviéredes començado a labrar, el qui lo vuestro oviere de heredar dé buen recavdo
de pagar aquesta renda e coja {23} aquel año todo lo que ý fuere, e de los tiempos passados
si alguna cosa fincare de dar, dé buen recabdo de lo dar, {24} e después que finque todo
esto que vos damos libre e quito al monesterio. E porque est pleit sea firme nós don Pedro
Péret, {25} por la gracia de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar esta carta
que mandamos fazer {26} confirmámosla e mandámosla sellar con nuestros sellos. E yo
Sancha Péret la sobredicha, con mandamiento e con con{27}sentimiento de mio marido
Garcí Martínet, otorgo de complir todo esto que es en esta carta sobredicho. E yo Garcí
Martínet {28} con mi mugier Sancha Péret somos fiadores e debdores cada uno por sí e
amos de mancomún con cuanto avemos {29} de pagar aquesta renda e de complir esto
todo sobredicho. E si el abat o el conviento alguna missión fizie{30}ssen por sacar aquesta
renda de nós, ellos que sean creídos por su palabra e nós que gelo paguemos todo.
D'aquest {31} arrendamiento sacamos los tres moravedís de la marçadga que tenemos pora
nós. Facta carta in mense novembris, in {32} die Sancte Caterine, era MªCCCªIª.
CORHEN0181
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 6
1264 mayo s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento entre el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
Pérez y don Gonzalo, arcipreste de Salas y Valdivieso, de la villa de Cereceda por ochenta
tabladas de pan anuales. Quirógrafo.
Pergamino, 130 x 250 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
324
{1} Connosçuda cosa sea a q<ua>ntos esta carta vieren. Como nos don Pedro p<er>ez por la
gr<açi>a de dios abb<a>t de Onna. & nos Conuie<n>to des mismo logar. arre<n>{2}damos
auos don Gonçalo arçip<re>st de Salas. & de valde uiesso. la n<uest>ra villa q<ue> dizen
Çereseda. con todos sos d<er>echos & con todas sus p<er>tenençias asi co{3}mo nos la
auemos agora fuera sacada la marçadga. & por tal pleyt uos la arrendamos. q<ue> la
ayades por en toda u<uest>ra vida. & q<ue> nos dedes cada<n>no {4} por renta otenta
tabladas de pan. lo medio t<ri>go & lo m<e>d<i>o ordio ala medida de Onna. por la fiesta
de sant Miguel. Et si por auentura {5} acaesçier peligro de piedra ho de Niebla ho de seca.
lo q<ue> dios no<n> q<ui>era q<ue> mate la meatad del Fructo ho mas dela meatad
segu<n>t ap<re>çiamie<n>to {6} de buenos om<n>es & uos aq<ue>l anno no<n> q<ue>rades
dar la renda ant<e> q<ue> metades ffoz en las miesses q<ue> nos lo ffagades sab<er> & nos
enbiaremos hy n<uest>ro {7} om<n>e q<ue> coia el ffructo co<n>uusco. & uos dar le des a
comer & a beuer & ffaredes la mission de Segar & de t<ri>llar. & delo q<ue> hy ffuere
mester & {8} el pa<n> parcir lo emos por terçias & las dos partes seran para uos & la terçera
para nos & aq<ue>l anno todo lo q<ue> vinier en saluo en q<ue> uos no<n> me{9}tredes
mission sera todo para nos. & otrosi de q<ua>ntas calo<n>nas hy viniere<n> menudas &
granadas & delos omezillos. tomaredes uos la meatad & nos {10} la otra meatad. &
estableçemos q<ue> nos dedes cadanno buenos fiadores de q<ue> sea el abbad pagado de
pagar esta Renda. & Retenemos p<ar>a nos la {11} Marçadga toda. & esto q<ue> uos
arrendamos no<n> ayadades poder de vender lo ni<n> de enpen<n>ar lo ni<n> de meter lo
so otro sen<n>orio si no<n> por esso lo p<er>dades todo. {12} & depues de u<uest>ros dias
q<ue> ffinq<ue> tod esto q<ue> arrendamos libre & q<ui>to al monesterio de Onna con
qua<n>tas plantaçiones & co<n> q<ua>ntos arboles pusierdes. Et por {13} q<ue> este pleyto
sea mas firme. Nos don P<edro> p<er>ez por la gr<açi>a de dios abbad de Onna. & nos
Conuie<n>to des mismo logar. esta carta q<ue> ma<n>damos {14} ffazer confirmamos la &
ma<n>damos la seellar co<n> n<uest>ros siellos. & yo don Gonçalo el sobr<e>dich<o>
otorgo de cu<n>plir todo esto q<ue> en esta carta es so{15}bresc<ri>pto. ffacta carta Jn
mensse May. sub ERA. Mª. CCCª. ijª. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren cómo nos don Pedro Pérez, por la gracia
de Dios abat de Oña, e nós conviento d'es mismo logar arren{2}damos a vós don Gonçalo,
arciprest de Salas e de Valdeviesso, la nuestra villa que dizen Cereseda, con todos sos
derechos e con todas sus pertenencias, así co{3}mo nós la avemos agora, fuera sacada la
marçadga. E por tal pleit vos la arrendamos que la ayades por en toda vuestra vida, e que
nos dedes cad'año {4} por renta otenta tabladas de pan, lo medio trigo e lo medio ordio, a
la medida de Oña por la fiesta de Sant Miguel. E si pora ventura {5} acaecier peligro de
piedra, o de niebla o de seca, lo que Dios non quiera, que mate la meatad del fructo o más
de la meatad segunt apreciamiento {6} de buenos omnes e vós aquel año non querades dar
325
la renda, ante que metades foz en las miesses que nos lo fagades saber, e nós embiaremos
ý nuestro {7} omne que coja el fructo convusco, e vós dar l'edes a comer e a bever, e faredes
la missión de segar, e de trillar e de lo que ý fuere mester. E {8} el pan parcir lo emos por
tercias, e las dos partes serán para vós e la tercera para nós, e aquel año todo lo que vinier
en salvo en que vós non me{9}tredes missión será todo para nós. E otrosí de cuantas
caloñas ý vinieren, menudas e granadas, e de los omezillos tomaredes vós la meatad e nós
{10} la otra meatad. E establecemos que nos dedes cad'año buenos fiadores de que sea el
abad pagado de pagar esta renda, e retenemos para nós la {11} marçadga toda. E esto que
vos arrendamos non ayadades poder de venderlo, nin de empeñarlo nin de meterlo so
otro señorío, si non por esso lo perdades todo. {12} E depués de vuestros días que finque
tod esto que arrendamos libre e quito al monesterio de Oña, con cuantas plantaciones e
con cuantos árboles pusierdes. E por{13}que este pleito sea más firme, nós don Pedro
Pérez, por la gracia de Dios abad de Oña, e nós conviento d'es mismo logar esta carta que
mandamos {14} fazer confirmámosla e mandámosla seellar con nuestros siellos. E yo don
Gonçalo el sobredicho otorgo de cumplir todo esto que en esta carta es so{15}brescripto.
Facta carta in mensse may, sub era MªCCCªIIª.
CORHEN0182
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 7
1264 noviembre s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Venta por parte del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro Pérez a don
Alfonso Pérez y su hermana Romera de las tierras en Terminón que habían comprado
previamente a su padre, Domingo Joán, y a los mismos compradores. Quirógrafo.
Pergamino, 225 x 290 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Co<n>nosçuda cosa sea a todos los om<ne>s q<ue> esta carta uiere<n> q<ue> nos don
Pedro p<er><ez> por la gr<aci>a de dios Abbad de Onna & nos Conuie<n>to des mismo
logar {2} vendemos a uos Alfonso p<er><ez> & a u<uest>ra ermana do<n>na Romera la
n<uest>ra heredat q<ue> auemos en t<er>minon la q<ue> conpramos de D<omingo>
Joh<a>n u<uest>ro padre & de uos. co<n> {3} parrales. co<n> t<ier>ras. con uinnas. co<n>
aguas. co<n> exidas. & co<n> entradas. en fue<n>t & en mo<n>t. & co<n> tod aq<ue>l
derecho q<ue> nos en essa heredat agora auemos. Esta heredat uos {4} uendemos nos por
Mil & cient. m<o>r<auedis>. de q<ue> somos bie<n> pagados. Et estos. m<o>r<auedis>.
diemos al Rey don Alfonso por pedidu q<ue> nos fizo q<ua>ndo auie guerra con el Rey {5}
de Granada. Por tal pleyt uos uendemos esta heredat sobredicha q<ue> la ayades
siemp<re> por heredamie<n>to libre & q<ui>ta uos Alfonso p<er><ez> & u<uest>ra ermana
do<n>na Rom<er>a {6} & u<uest>ros fijos. & todos aq<ue>llos q<ue> lo u<uest>ro
326
ouiere<n> de heredar sin ningun co<n>tradizimie<n>to fatal dia de la fin. & tod aq<ue>sto
q<ue> uos uendemos sera sie<m>pre so u<uest>ro sen<n>orio {7} & del Monest<er>io de.
Onna & del Abbad q<ue> hy fuere. & uos & los q<ui> lo u<uest>ro heredaren seredes
vassallos des mismu monest<er>io. Esto q<ue> uos uendemos non ayades po{8}der uos ni
los q<ui> lo heredare<n> de tornarlo ni de darlo so otro sen<n>orio. ni de uenderlo a otro
om<n>e ni<n>guno sino a nos o a om<n>e q<ue> sea vassallu del monest<er>io {9} de
Onna. Estableçemos & damos por fuero q<ue> las casas no<n> fagan otra fazendera
ni<n>guna si no<n> aq<ue>lla q<ue> fazen por las casas de Onna. conuie<n> a saber {10}
q<ue> nos dedes dellas cadan<n>o. ij. sueldos por encens. & no<n> mas. uos & q<ua>ntos
uiniere<n> de uos. Et si alguno de nos. o delos q<ue> an despues de nos de uenir.
q<ui>sie{11}re contra esta uenta uenir. q<ue> uos peche en coto estos. m<o>r<auedis>.
sobredichos doblados. & otra tal heredat en faz daq<ue>sta. a uos o aq<ue>llos q<ue> lo
u<uest>ro heredaren. desi {12} no<n> aya uoz ni poder de hyr cont<ra> esto q<ue> nos
uendemos & fazemos. ni por fuero seglar. ni por fuero de s<an>c<t>a egl<es>ia. Et si uos
esta heredat sobredicha q<ue> {13} nos uos uendemos uos lo diessedes olo uendiessedes o
lo metiessedes o lo enagenassedes uos o quiq<ui>er q<ue> lo herede por uos; q<ue> nos
pechedes otros ta<n>tos de mora{14}uedis q<ua>ntos uos la uendimos. Mil. &. C.
m<o>r<auedis>. & la uendida q<ue> no uala. & q<ue> nos dedes otra tal heredat en faz
daq<ue>sta. desto son fiadores. domi<n>go marti<n> {15} de t<er>mino<n>. & do<n> Diago
de la vidiziella. de sanar & de redrar assi como fuero de t<ier>ra manda. desto son testigos.
de salas. Gutier ferrand<ez>. & Go<n>çalo alffonso. fer{16}na<n>t m<ar>tin<ez> fijo de
m<ar>tin royz de vallartiella. Paschual fijo de la bibda. Joh<a>n marti<n> fijo d<e> yua<n>
gordo de la cuesta. de pino. d<omingo> p<er><ez> el abb<a>d. P<edro> ioh<a>n el
cl<er>igo. do<n> {17} ioh<a>n de yua<n> Galind<ez>. de Castellanos. yua<n> de corral.
d<omingo> paschual. de granno<n>ciello; d<omingo> m<ar>tin. de t<er>mino<n>.
d<omingo> p<er><ez> fijo d<e> do<n> ye<n>nego. P<er> yua<n>nes d<e> la riba. d<e>
p<ra>do; G<onçalo> p<er><ez> fijo de {18} do<n> pelayo. so ermano doyua<n>nes. d<e>
vie<n>tre tea; do<n> d<omingo> el Re. d<omingo> yua<n>nes fijo de do<n> micholas. de
porq<ue>ra do<n> yennego. d<e> roijas; Mathe p<er><ez>. Et por q<ue> esto sea firme nos
do<n> {19} Pedro p<er><ez> por la gr<aci>a de dios Abbad de Onna & nos Conuie<n>to
des mismo logar esta carta q<ue> mandamos fazer co<n>firmamos la. & ma<n>damos la
sellar co<n> n<uest>ros sellos. {20} & yo Alffonso p<er><ez> & yo do<n>na Romera
otorgamos todo lo q<ue> en esta carta es sobredicho. de cu<n>plir lo & de estar por ello.
nos & todos los q<ue> uieniere<n> de nos q<ue> esto he{21}redare<n> q<ue> sea<n>
tenidos de co<n>plir aq<ue>sto q<ue> nos fazemos. Facta carta Jn mense Nouenb<re>.
ERA. Mª. CCCª. ijª. Rege Aldefo<n>so cu<m> uxore sua do<m>na yola<n>te regna<n>te.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a todos los omnes que esta carta vieren que nós don Pedro Pérez,
por la gracia de Dios abad de Oña, e nós conviento d'es mismo logar {2} vendemos a vós
Alfonso Pérez e a vuestra ermana doña Romera la nuestra heredat que avemos en
327
Terminón, la que compramos de Domingo Joán vuestro padre e de vós, con {3} parrales,
con tierras, con viñas, con aguas, con exidas e con entradas, en fuent e en mont, e con tod
aquel derecho que nós en essa heredat agora avemos. Esta heredat vos {4} vendemos nós
por mil e cient moravedís de que somos bien pagados, e estos moravedís diemos al rey
don Alfonso por pedidu que nos fizo cuando avié guerra con el rey {5} de Granada. Por tal
pleit vos vendemos esta heredat sobredicha que la ayades siempre por heredamiento libre
e quita, vós Alfonso Pérez, e vuestra ermana doña Romera, {6} e vuestros fijos e todos
aquellos que lo vuestro ovieren de heredar, sin ningún contradizimiento fata'l día de la fin.
E tod aquesto que vos vendemos será siempre so vuestro señorío {7} e del monesterio de
Oña e del abad que ý fuere, e vós e los qui lo vuestro heredaren seredes vassallos d'es
mismu monesterio. Esto que vos vendemos non ayades po{8}der vós ni los qui lo
heredaren de tornarlo ni de darlo so otro señorío, ni de venderlo a otro omne ninguno sino
a nós o a omne que sea vassallu del monesterio {9} de Oña. Establecemos e damos por
fuero que las casas non fagan otra fazendera ninguna sinon aquella que fazen por las casas
de Oña, convién a saber, {10} que nos dedes d'ellas cad'año II sueldos por encens e non
más, vós e cuantos vinieren de vós. E si alguno de nós o de los que an después de nós de
venir quisie{11}re contra esta venta venir, que vos peche en coto estos moravedís
sobredichos doblados e otra tal heredat en faz d'aquesta, a vós o aquellos que lo vuestro
heredaren. Desí {12} non aya voz ni poder de ir contra esto que nós vendemos e fazemos ni
por fuero seglar ni por fuero de Santa Eglesia. E si vós esta heredat sobredicha que {13} nós
vos vendemos vós lo diéssedes, o lo vendiéssedes, o lo metiéssedes o lo enagenássedes,
vós o quiquier que lo herede por vós que nos pechedes otros tantos de mora{14}vedís
cuantos vos la vendimos, mil e C moravedís, e la vendida que no vala, e que nos dedes
otra tal heredat en faz d'aquesta. D'esto son fiadores Domingo Martín {15} de Terminón e
don Díago de la Vidiziella, de sanar e de redrar assí como fuero de tierra manda. D'esto
son testigos, de Salas: Gutier Ferrández; e Gonçalo Alfonso; Fer{16}nant Martínez, fijo de
Martín Roíz de Vallartiella; Pascual, fijo de la bibda; Joán Martín, fijo de Yuan Gordo de la
Cuesta. De Pino: Domingo Pérez el abad; Pedro Joán el clérigo; don {17} Joán de Yuan
Galíndez. De Castellanos: Yuan de Corral; Domingo Pascual. De Grañonciello: Domingo
Martín. De Terminón: Domingo Pérez, fijo de don Yéñego; Per Yuañes de la Riba. De
Prado: Gonçalo Pérez, fijo de {18} don Pelayo; so ermano do Yuañes. De Vientretea: don
Domingo el re; Domingo Yuañes, fijo de don Micolás. De Porquera: don Yéñego. De Rojas:
Maté Pérez. E porque esto sea firme, nós don {19} Pedro Pérez, por la gracia de Dios abad
de Oña, e nós conviento d'es mismo logar esta carta que mandamos fazer confirmámosla e
mandámosla sellar con nuestros sellos. {20} E yo Alfonso Pérez e yo doña Romera
otorgamos todo lo que en esta carta es sobredicho de cumplirlo e de estar por ello, nós e
todos los que vinieren de nós que esto he{21}redaren que sean tenidos de complir aquesto
que nós fazemos. Facta carta in mense novembre, era MªCCCªIIª. Rege Aldefonso cum
uxore sua domna Yolante regnante.
CORHEN0183
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 8
1265 junio s.d. (s.l. [localidad de las Merindades, Burgos, España])
Venta de Elvira García, hija de Garcí López, al monasterio de San Salvador de Oña de
diferentes posesiones en Baíllo (Hoz Crispe) y otros lugares por 400 maravedís.
Pergamino, 235 x 205 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
328
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Jn d<e>i no<m>i<n>e. Co<n>nosçuda cosa sea a todos q<ua>ntos esta carta uiere<n> &
oyere<n> como yo Eluira garcia fija de Garci lop<ez> {2} de casares de mi buena
uolu<n>tat. sana & co<n> salut. & sin p<re>mia ni<n>guna uendo a uos do<n> P<edro>
p<er><ez> por la gr<aci>a de dios {3} Abbat de Onna & al Conuie<n>to des mismo logar la
meatat del palacio de foz crispe co<n> tod el h<er>edamie<n>to q<ue> a es pa{4}lacio
p<er>tenesçe assi cuemo me cayo en particio<n> de mio padre G<arci> lop<ez>. & el solar
en q<ue> moraua Joh<a>n del ortal. & agora {5} mora<n> hy sos fijos en foz crispe. q<ue>
fue de mio padre G<arci> lop<ez>. & el solar en q<ue> moraua d<omingo> yua<n>nes &
agora mora<n> hy sos fijos {6} en foz crispe. & en Casares el medio solar q<ue> tenie<n> los
fijos de do<n> miguel. & en q<ui>ntanilla de t<ra>mas aguas las casas & la he{7}redat la
meatad de q<ua>nto G<arci> lop<ez> mio padre hy auia. & en vrria el solar q<ue> dizen
dela fue<n>t q<ue> fue de G<arci> lop<ez>. & una t<ier>ra {8} en fuera mo<n>tanos. q<ue>
fue de G<arci> lop<ez> mio padre. & en las eras & en val mayor de villas de cibdat
q<ua>nto yo hy he & deuo {9} auer & ami p<er>tenesçe. & en s<an>c<t>a maria dela foz
q<ua>nto yo hy he & deuo auer & ami p<er>tenece. & en ressines q<ua>nto yo hy he & {10}
deuo auer & ami p<er>tenece. & otrossi uos uendo entera mie<n>tre todo q<ua>nto yo he
dela sierra de piedra lada fasta la mar pobla{11}do & por poblar. Todos estos
h<er>edamie<n>tos sobredichos uos uendo co<n> entradas & co<n> exidas. co<n> aguas
co<n> pastos. co<n> mo<n>tes co<n> {12} fue<n>tes. co<n> todo q<ua>nto q<ue> hy he &
deuo auer & ami p<er>teneçe. Todo esto uos uendo por q<ua>troçientos. m<o>r<auedis>.
q<ue> me uos diestes de {13} los q<ua>les so bie<n> pagada. & desto uos do por fiadores
de redrar. & de otorgar assi como es fuero de t<ier>ra ami por siemp<re> {14} & a otre que
demandar redrar como fuero mandare. fiador Lope G<arcia> de Rio molino. & Lope
g<arcia> de vrria. Aluar garcia {15} mio ermano. & do<n> Ferrando de s<an>c<t>a cruz. Et
desto son Conceio q<ui> lo uiero<n> & q<ui> lo oyeron. de fijos dalgo; San de uelasco {16}
fijo de Lope g<arcia> de Rio molino. Marti<n> royz de ca<m>po. Roy p<er><ez> de bouada.
de Medina; Ordo<n> p<er><ez> alcalde del Rey & ade{17}la<n>tado en Castiella uieia. dia
p<er><ez>. Joh<a>n g<arcia>. Garci m<ar>tin<ez>. do<n> mari<n>. Ferrando fijo de Jua<n>
g<arcia>. Ordo<n> p<er><ez> nieto de Ordo<n> p<er><ez>. {18} Pisa pollos. P<edro> diaz
de sigue<n>ça. de frias; do<n> Belmo<n>t. do<n> Sancho de p<er>ella. Marti<n> Jua<n>
esc<ri>uano del Rey. P<edro> Jua<n> dela {19} pue<n>te de valdeuielso de arenas. Lope
g<arcia> fide G<arci> p<er><ez> de villa nueua del cuende. Jua<n> p<er><ez> de criales.
M<ar>tin p<er><ez> de criales dela ra{20}tia. d<omingo> gallego de peces orios. de
cubillos; do<n> marcos. & d<omingo> yua<n>nes. Facta carta i<n> me<n>se Junij. Era. Mª.
cccª. iijª. el Rey do<n> {21} alffonsso regnando co<n> su mugier do<n>na yola<n>t en
Castiella. en Leo<n>. en Toledo. en Gallizia. en Cordoua. en Seui{22}lia en Jaen. en Murcia.
& en el Algarue.
PRESENTACIÓN CRÍTICA
329
{1} In Dei nomine. Coñoçuda cosa sea a todos cuantos esta carta vieren e oyeren cómo yo
Elvira García, fija de Garcí López {2} de Casares, de mi buena voluntat, sana e con salut e
sin premia ninguna, vendo a vós don Pedro Pérez, por la gracia de Dios {3} abat de Oña, e
al conviento d'es mismo logar la meatat del palacio de Foz Crispe, con tod el heredamiento
que a es pa{4}lacio pertenece, assí cuemo me cayó en partición de mio padre Garcí López;
e el solar en que morava Joán del Ortal e agora {5} moran ý sos fijos en Foz Crispe, que fue
de mio padre Garcí López; e el solar en que morava Domingo Yuañes e agora moran ý sos
fijos {6} en Foz Crispe; e en Casares el medio solar que tenién los fijos de don Miguel; e en
Quintanilla de Tramasaguas las casas e la he{7}redat, la meatad de cuanto Garcí López mio
padre ý avía; e en Urria el solar que dizen de la Fuent, que fue de Garcí López; e una tierra
{8} en Fuera Montanos que fue de Garcí López mio padre; e en las eras e en Valmayor de
Villas de Cibdat cuanto yo ý he e devo {9} aver e a mí pertenece; e en Santa María de la Foz
cuanto yo ý he e devo aver e a mí pertenece; e en Ressines cuanto yo ý he e {10} devo aver
e a mí pertenece. E otrossí vos vendo enteramientre todo cuanto yo he de la sierra de
Piedralada fasta la mar, pobla{11}do e por poblar. Todos estos heredamientos sobredichos
vos vendo con entradas e con exidas, con aguas, con pastos, con montes, con {12} fuentes,
con todo cuanto que ý he e devo aver e a mí pertenece. Todo esto vos vendo por
cuatrocientos moravedís que me vós diestes, de {13} los cuales só bien pagada. E d'esto vos
dó por fiadores de redrar e de otorgar, assí como es fuero de tierra, a mí por siempre {14} e
a otre que demandar redrar como fuero mandare. Fiador: Lope García de Río Molino, e
Lope García de Urria, Álvar García {15} mio ermano e don Ferrando de Santa Cruz. E
d'esto son concejo qui lo vieron e qui lo oyeron, de fijos d'algo: San de Velasco, {16} fijo de
Lope García de Río Molino; Martín Roíz de Campo; Roí Pérez de Bovada. De Medina:
Ordón Pérez, alcalde del rey e ade{17}lantado en Castiella Vieja; Día Pérez; Joán García;
Garcí Martínez; don Marín; Ferrando, fijo de Juan García; Ordón Pérez, nieto de Ordón
Pérez, {18} Pisapollos; Pedro Díaz de Sigüença. De Frías: don Belmont; don Sancho de
Perella; Martín Juan, escrivano del rey; Pedro Juan de la {19} Puente de Valdevielso de
Arenas; Lope García, fi de Garcí Pérez de Villa Nueva del Cuende; Juan Pérez de Criales;
Martín Pérez de Criales de la Ra{20}tia; Domingo Gallego de Pecesorios. De Cubillos: don
Marcos e Domingo Yuañes. Facta carta in mense iunii, era MªCCCªIIIª. El rey don {21}
Alfonso regnando con su mugier doña Yolant en Castiella, en León, en Toledo, en Gallizia,
en Córdova, en Sevi{22}lia, en Jaén, en Murcia e en el Algarve.
CORHEN0184
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 9
1265 octubre s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación remuneratoria del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro Pérez a
Martín Gómez Espinosa, montero del rey Alfonso X, del monasterio de San Martín de
Sorriba. Quirógrafo.
Pergamino, 200 x 235 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
330
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea a todos q<ua>ntos esta carta viere<n>. como nos don P<edro>
p<er>ez por la gr<açi>a de dios abb<a>t de On<n>a. & nos {2} Conue<n>to des mismo
logar. por ruego de n<uest>ro sen<n>or el Rey don alffonsso. damos & otorgamos auos
Marti<n> Gomez de {4} Espinosa mo<n>tero del Rey. el n<uest>ro monest<er>io de sant
Marti<n> de ssorriba co<n> todos ss<us> vassallos. & co<n> todas ssus h<er>eda{4}des. &
co<n> entradas & co<n> salidas. & co<n> todos sos d<er>echos asi como lo touo de nos don
Martino fijo del arçip<re>st. & por {5} tal pleyto uos le damos q<ue> lo ayades por en toda
u<uest>ra vida. & q<ue> nos dedes cadan<n>o por Renda. dos ssueldos & m<e>d<io>. {6}
por la fiesta de Çinq<ua>esma. Et estableçemos q<ue> guardedes bie<n> las h<er>edades.
& q<ue> las capte<n>gades. & q<ue> ffagades {7} hy la pro q<ue> podierdes. & q<ue>
fagades cantar la egl<es>ia. & alos n<uest>ros vassallos q<ue> no<n> les ffagades tuerto ni
les de{8}ma<n>dedes mas de ss<os> d<er>echos si no<n> co<n> ssu plazer. & q<ue>
capte<n>gades bie<n> las casas. Ot<ro>ssi depues de u<uest>ra vida. da{9}mos &
otorgamos este n<uest>ro monest<er>io sobr<e>dich<o> de sant Marti<n> de ssorriba. al
u<uest>ro fijo mayor. ho ala fija mayor {10} q<ue> dexardes en la mugier q<ue> ouierdes a
bendiçiones. & en tal man<er>a gelo damos q<ue> lo aya por en toda su {11} vida. & q<ue>
nos de Cadan<n>o por Renda. viij. m<orauedis>. por la fiesta de çinq<ua>esma. & el q<ue>
captenga las casas. & las {12} h<er>edades. & q<ue> faga cantar la egl<es>ia. & q<ue>
capte<n>ga los vassallos asi como sobr<e>dich<o> es. ca nos asi le otorga{13}mos a el. el
monest<er>io sobredicho. co<n> aq<ue>llos d<er>echos. & co<n> aq<ue>llas
p<er>tene<n>çias q<ue> uos le tenedes. saluo q<ue> nos {14} de cadan<n>o por Renda
estos. viij. m<orauedis> sobr<e>dichos. & depues q<ue> finare el u<uest>ro ffijo mayor ho
la ffija mayor {15} q<ue> este monest<er>io sobr<e>dicho de sa<n>t Marti<n> touiere; q<ue>
finq<ue> todo libre & q<ui>to al monest<er>io de On<n>a. co<n> {16} todas q<ua>ntas
meiorias & co<n> q<ua>ntas plantaçiones y fizier. Et estableçemos q<ue> el q<ue> morare
enel mone{17}sterio q<ue> sea n<uest>ro fiel vassallo. Et esto q<ue> uos damos no<n> lo
ayades poder de vender ni<n> de enpen<n>ar ni<n> {18} de meter sso otro sen<n>orio.
ni<n> uos ni<n> u<uest>ro fijo q<ue> esto tenga. Et por q<ue> este pleyto sea mas firm<e>
{19} nos don P<edro> p<er>ez por la gr<açi>a de dios abb<a>t de On<n>a. & nos
Conue>nto des mismo logar esta carta q<ue> {20} ma<n>damos fazer confirmamos la &
ma<n>damos la seellar co<n> n<uest>ros siellos. & yo M<artin> gomez. otorgo {21} esto
todo q<ue> en esta carta es sobresc<ri>pto. Facta carta. Jn me<n>sse Octobris. Sub Era. Mª.
cccª. iijª. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
331
{1} Coñoçuda cosa sea a todos cuantos esta carta vieren cómo nós don Pedro Pérez, por la
gracia de Dios abat de Oña, e nós {2} convento d'es mismo logar, por ruego de nuestro
señor el rey don Alfonso damos e otorgamos a vós Martín Gómez de {4} Espinosa,
montero del rey, el nuestro monesterio de Sant Martín de Sorriba con todos sus vassallos, e
con todas sus hereda{4}des, e con entradas e con salidas e con todos sos derechos, así como
lo tovo de nós don Martino, fijo del arciprest. E por {5} tal pleito vos le damos que lo
ayades por en toda vuestra vida, e que nos dedes cad'año por renda dos sueldos e medio
{6} por la fiesta de Cincuaesma. E establecemos que guardedes bien las heredades e que las
captengades, e que fagades {7} ý la pro que podierdes, e que fagades cantar la eglesia, e a
los nuestros vassallos que non les fagades tuerto ni les de{8}mandedes más de sos
derechos sinon con su plazer, e que captengades bien las casas. Otrossí, después de
vuestra vida da{9}mos e otorgamos este nuestro monesterio sobredicho de Sant Martín de
Sorriba al vuestro fijo mayor o a la fija mayor {10} que dexardes en la mugier que ovierdes
a bendiciones, e en tal manera gelo damos que lo aya por en toda su {11} vida e que nos dé
cad'año por renda VIII moravedís por la fiesta de Cincuaesma. E él que captenga las casas
e las {12} heredades e que faga cantar la eglesia, e que captenga los vassallos así como
sobredicho es, ca nós así le otorga{13}mos a él el monesterio sobredicho con aquellos
derechos e con aquellas pertenencias que vós le tenedes, salvo que nos {14} dé cad'año por
renda estos VIII moravedís sobredichos. E después que finare el vuestro fijo mayor o la fija
mayor {15} que este monesterio sobredicho de Sant Martín toviere, que finque todo libre e
quito al monesterio de Oña con {16} todas cuantas mejorías e con cuantas plantaciones ý
fizier. E establecemos que el que morare en el mone{17}sterio que sea nuestro fiel vassallo.
E esto que vos damos non lo ayades poder de vender, nin de empeñar nin {18} de meter so
otro señorío, nin vós nin vuestro fijo que esto tenga. E porque este pleito sea más firme,
{19} nós don Pedro Pérez, por la gracia de Dios abat de Oña, e nós convento d'es mismo
logar esta carta que {20} mandamos fazer confirmámosla e mandámosla seellar con
nuestros siellos. E yo Martín Gómez otorgo {21} esto todo que en esta carta es sobrescripto.
Facta carta in mensse octobris, sub era MªCCCªIIIª.
CORHEN0185
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 10
1266 abril s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Carta de merced del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro Pérez por la que se
exime a los vasallos de Villilla, Gornaz y Rebolledillo del pago de las sernas establecidas.
Quirógrafo.
Pergamino, 305 x 305 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
332
[quirógrafo] {1} Manifiesta cosa sea a todos los om<ne>s q<ue> esta carta uiere<n> &
oyere<n> q<ue> nos don P<edro> p<er><ez> por la gr<aci>a de dios Abbad de Onna & nos
Conuie<n>to des mismo logar Absolue{2}mos & dexamos a uos los n<uest>ros vassallos de
villilla. & de Gornaz. & de Rebollediello. a los q<ue> sodes hy agora & alos q<ue> seran hy
siempre moradores las sernas q<ue> {3} fasta aq<ui> nos fiziestes en q<ui>nze q<ui>nze
dias & en el Agosto en ocho en ocho dias q<ue> nunq<ua> uos las demandemos deste dia
en adelante ni nos ni los q<ui> uernan depues {4} de nos. ni nos ffagades nunq<ua> serna
por p<re>mia. si non fuera sacado esto q<ue> nos ayudedes dos dias en cada anno. uno a
sembrar & otro a t<ri>llar. el q<ui> ouiere yugo {5} de bues q<ue> ayude con el & con so
cuerpo. & el q<ui> ouiere un bue q<ue> ayude con el & con so cuerpo. & el uaro<n> q<ue>
no ouiere bue q<ue> nos ayude co<n> so cuerpo a se{6}gar o a t<ri>llar. & el q<ui> ouiere
yugo de bestias o bestia. & con ello labrare en su lauor q<ue> nos ayude a nos con ello. &
q<ue> nos fagades la lauor bien & leal {7} mie<n>tre. Et el q<ui> touiere la n<uest>ra casa
deuos cada un dia destos a cadauno de uos delos q<ue> alli labrare<n> dues libras de pan
delas del cuende don Sancho. la una {8} de t<ri>go & la otra de comu<n>na. & entre tres
una quarta de vino segunt lo soledes auer. & un conducho. & q<ue> nos uendimiedes
cada<n>no las n<uest>ras ui<n>nas de vil{9}lilla. & q<ue> nos las acarreedes las vuas al
palacio de sant olalla. Et el q<ui> touiere la n<uest>ra casa de villilla q<ue> uos de una
libra de pan la media de t<ri>go & la {10} media de comu<n>na a cada uno de uos q<ue>
hy labrare. & uino silo hy ouiere; & si no ouiere hy uino q<ue> uos den çebollas o q<ue>so.
Por tal pleyt uos fazemos esta {11} mercet & este q<ui>tamie<n>to delas sernas q<ue> nos
dedes cada<n>no el q<ui> ouiere yugo de bues una t<er>cia de dineros. & el q<ui> ouiere
un bue dos sueldos. & el uaron q<ui> {12} no ouiere bue ni<n>guno q<ue> nos de. xv.
dineros. la meatat destos din<er>os q<ue> los paguedes por paschua de resurrectio. & la
otra meatat por sa<n>t miguell. & {13} q<ui>tamos uos el sayon q<ue> soliedes dar del
sayongado q<ue> nunq<ua>l dedes. & q<ui>tamos uos la paia. & el feno. & los façes del
ordio q<ue> nos soliedes dar q<ue> nu<n>q<ua> los {14} dedes. & los çespedes q<ue>
soliedes leuar ala p<re>sa q<ue> los no<n> leuedes nunq<ua> por p<re>mia. Et los de
villilla q<ue> seades tenidos de acarrear el pan del era al n<uest>ro {15} palacio de sa<n>t
olalla. & los de Gornaz q<ue> seades tenidos de acarrear el pan de val de Call. & lo del
t<er>cio de sant Julian de gornaz al palacio de sant {16} olalla de villilla. & los de
Rebollediello q<ue> seades tenidos de acarrear el pan de s<an>c<t>a Maria de canaleia &
de sant andres. & de sant yua<n>nes de Rebolle{17}diello al palacio de sant olalla de
villilla. Et el dia q<ue> acarrearen el pan el q<ui> touiere la n<uest>ra casa de villilla q<ue>
de a diez bestias una fanega de ce{18}uada. & alos om<ne>s q<ue> las traxieren sennas
libras de pan assi como alos dela uendimia. Et el anno q<ue> uos mandarmos acarrear el
pan del era & delos {19} otros logares q<ue> son de suso nombrados a sant olalla de villilla;
Aq<ue>l anno q<ue> non seades tenidos de aduzir la requa del pan a onna. el otro {20}
anno q<ue> uos seades tenidos de aduzir u<uest>ra requa a Onna. Et por q<ue> est pleyt
sea firme nos don P<edro> p<er><ez> por la gr<aci>a de dios Abbat de {21} Onna & nos
Conuie<n>to des mismo logar esta carta q<ue> mandamos fazer confirmamos la &
mandamos la sellar co<n> n<uest>ros sellos. ffecha {22} la carta en el mes de Abril. en el era
de Mill. & trezie<n>tos & q<ua>tro Annos. el Rey don Alffonso co<n> su mugier do<n>na
yolant regnando {23} en Castiella. en Leon. en Toledo. en Gallizia. en Seuilia. en Cordoua.
en Murcia. en Jah<e>n. & en el Algarue; don P<edro> guzman m<er>ino mayor del regno
333
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a todos los omnes que esta carta vieren e oyeren que nós don Pedro
Pérez, por la gracia de Dios abad de Oña, e nós conviento d'es mismo logar absolve{2}mos
e dexamos a vós los nuestros vassallos de Villilla, e de Gornaz e de Rebollediello, a los que
sodes ý agora e a los que serán ý siempre moradores, las sernas que {3} fasta aquí nos
fiziestes en quinze quinze días e en el agosto en ocho en ocho días, que nunca vos las
demandemos d'este día en adelante ni nós ni los qui vernán depués {4} de nós, ni nos
fagades nunca serna por premia si non fuera sacado esto, que nos ayudedes dos días en
cada año, uno a sembrar e otro a trillar; el qui oviere yugo {5} de bues que ayude con él e
con so cuerpo, e el qui oviere un bue que ayude con él e con so cuerpo, e el varón que no
oviere bue que nos ayude con so cuerpo a se{6}gar o a trillar, e el qui oviere yugo de
bestias o bestia e con ello labrare en su lavor, que nos ayude a nós con ello, e que nos
fagades la lavor bien e leal{7}mientre. E el qui toviere la nuestra casa dévos cada un día
d'estos a cada uno de vós de los que allí labraren dues libras de pan de las del cuende don
Sancho, la una {8} de trigo e la otra de comuña, e entre tres una cuarta de vino segunt lo
soledes aver e un conducho. E que nos vendimiedes cad'año las nuestras viñas de
Vil{9}lilla e que nos las acarreedes las uvas al palacio de Sant Olalla. E el qui toviere la
nuestra casa de Villilla que vos dé una libra de pan, la media de trigo e la {10} media de
comuña, a cada uno de vós que ý labrare, e vino si lo ý oviere; e si no oviere ý vino, que
vos den cebollas o queso. Por tal pleit vos fazemos esta {11} mercet e este quitamiento de
las sernas que nos dedes cad'año, el qui oviere yugo de bues una tercia de dineros, e el qui
oviere un bue dos sueldos, e el varón qui {12} no oviere bue ninguno que nos dé XV
dineros, la meatat d'estos dineros que los paguedes por Pascua de Resurrectio e la otra
meatat por Sant Miguell. E {13} quitámosvos el sayón que solíedes dar del sayongado, que
nunca·l dedes, e quitámosvos la paja, e el feno e los faces del ordio que nos solíedes dar,
que nunca los {14} dedes, e los céspedes que solíedes levar a la presa, que los non levedes
nunca por premia. E los de Villilla que seades tenidos de acarrear el pan del era al nuestro
{15} palacio de Sant Olalla; e los de Gornaz que seades tenidos de acarrear el pan de
Valdecall; e lo del tercio de Sant Julián de Gornaz al palacio de Sant {16} Olalla de Villilla; e
los de Rebollediello que seades tenidos de acarrear el pan de Santa María de Canaleja e de
Sant Andrés; e de Sant Yuañes de Rebolle{17}diello al palacio de Sant Olalla de Villilla. E el
día que acarrearen el pan, el qui toviere la nuestra casa de Villilla que dé a diez bestias una
fanega de ce{18}vada, e a los omnes que las traxieren sennas libras de pan, assí como a los
de la vendimia. E el año que vos mandarmos acarrear el pan del era e de los {19} otros
logares que son desuso nombrados a Sant Olalla de Villilla, aquel año que non seades
tenidos de aduzir la recua del pan a Oña; el otro {20} año que vos seades tenidos de aduzir
vuestra recua a Oña. E porque est pleit sea firme, nós don Pedro Pérez, por la gracia de
Dios abat de {21} Oña, e nós conviento d'es mismo logar esta carta que mandamos fazer
confirmámosla e mandámosla sellar con nuestros sellos. Fecha {22} la carta en el mes de
abril, en el era de mill e trezientos e cuatro años. El rey don Alfonso con su mugier doña
Yolant regnando {23} en Castiella, en León, en Toledo, en Gallizia, en Sevilia, en Córdova,
en Murcia, en Jaén e en el Algarve. Don Pedro Guzmán merino mayor del regno.
334
CORHEN0186
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 11
1266 octubre 1 (Oña, Burgos, España)
Donación remuneratoria del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro Pérez a
favor de don Diego de Quintanajuar y su mujer, Mari García, de un huerto en Padrones a
cambio del pago de medio maravedí al año al sacristán mayor. Quirógrafo.
Pergamino, 150 x 205 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea a q<ua>ntos esta carta vieren. Como nos don Pedro p<er>ez por la
gr<açi>a de dios abb<a>t de {2} Onna. & nos Conuento des mismo logar. damos &
otorgamos. auos don Diago de Q<ui>ntana ssuar. & {3} a u<uest>ra mugier Mari garçia de
Q<ui>ntana mo<n>tan. el n<uest>ro Huerto de Padrones q<ue> es ala Pue<n>* {4} en media
villa por sienp<re> para uos & p<ar>a los q<ue> deuos verna<n>. Por tal pleyto uos lo
damos q<ue> dedes {5} cadanno. enel mes de março al sac<ri>stano mayor; medio.
m<o>r<auedi>. por renda. Et si acaeçiere por q<ue> lo aya{6}des de vender. & el
sac<ri>stano lo q<ui>sier conprar; q<ue> uos de ta<n>to como om<n>es buenos touiere<n>
por bie<n>. {7} & si otro lo conp<ra>re. q<ue> de al Sac<ri>stano esta Renda sobr<e>dicha
cadan<n>o. Et por q<ue> esto sea firme {8} & no<n> venga en dubda; nos don P<edro> por
la gr<açi>a de dios abbat de On<n>a. & nos Conue<n>to des mismo {9} logar; esta carta
q<ue> ma<n>damos ffazer confirmamos la & ma<n>damos la seellar co<n> n<uest>ros
siellos. Et {10} yo don Diago. & yo Mari garçia su mugier otorgamos todo esto q<ue> en
esta carta es sobr<e>sc<ri>pto. ffe{11}cha la carta en On<n>a. viernes p<ri>m<er> dia
doctubr<e>. Era mill. & ccc. & q<ua>tro an<n>os. Regna<n>t el Rey {12} don alffonsso
co<n> su mugier la Reyna don<n>a yolant. en Cast<ie>lla. en Toledo. en Leon. en
Galli{13}zia en Seuill<a>. en Cordoua. en Murç<ia>. en Jah<e>n & enel algarue. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
335
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren cómo nós don Pedro Pérez, por la gracia
de Dios abat de {2} Oña, e nós convento d'es mismo logar damos e otorgamos a vós don
Díago de Quintana Suar et {3} a vuestra mugier Marí García de Quintana Montán el
nuestro huerto de Padrones que es a la puen<t> {4} en media villa por siempre, para vós e
para los que de vós vernán. Por tal pleito vos lo damos que dedes {5} cad'año en el mes de
março al sacristano mayor medio moravedí por renda. E si acaeciere por que lo aya{6}des
de vender e el sacristano lo quisier comprar, que vos dé tanto como omnes buenos
tovieren por bien. {7} E si otro lo comprare, que dé al sacristano esta renda sobredicha
cad'año. E porque esto sea firme {8} e non venga en dubda, nós don Pedro, por la gracia de
Dios abat de Oña, e nós convento d'es mismo {9} logar esta carta que mandamos fazer
confirmámosla e mandámosla seellar con nuestros siellos. E {10} yo don Díago e yo Marí
García su mugier otorgamos todo esto que en esta carta es sobrescripto. Fe{11}cha la carta
en Oña, viernes, primer día d'octubre, era mill e CCC e cuatro años. Regnant el rey {12}
don Alfonso con su mugier la reína doña Yolant en Castiella, en Toledo, en León, en
Galli{13}zia, en Sevilla, en Córdova, en Murcia, en Jaén e en el Algarve.
CORHEN0187
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 12
1268 junio s.d. (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Carta de merced del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro Pérez por la que
libran a los vasallos de Montenegro de las sernas que hasta entonces prestaban cada
quince días, y establecen que los moradores ayuden únicamente cuatro días al año.
Quirógrafo.
Pergamino, 180 x 255 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Manifiesta cosa sea. a todos q<ua>ntos esta carta vieren. Como nos don Peydro por la
gr<açi>a de dios abb<a>t de Onna. Et nos Conue<n>to {2} des mismo logar. absoluemos &
dexamos auos los n<uest>ros vassallos de mo<n>te negro. alos q<ue> sodes y agora. & alos
q<ue> sera<n> y sienp<re> morado{3}res. las sernas q<ue> ffasta aq<ui> nos fiziestes. en
q<ui>nze q<ui>nze dias. q<ue> nu<n>q<ua> uos las dema<n>demos deste dia en
adelant<e>. ni<n> nos ni<n> los q<ue> uer{4}na<n> despues de nos. ni<n> nos ffagades
nu<n>q<ua> serna por p<re>mia. si no<n> fuera sacado esto. q<ue> nos ayudedes q<ua>tro
dias en cadanno. vno a sen{5}brar. & otro a t<ri>llar. el [raspado: q<ui>] [sobre raspado:
ot<ro>] a baruechar. & el otro a vendimiar el q<ui> ouiere yugo de bues q<ue> ayude
co<n> el & co<n> su cuerpo. el q<ui> {6} ouiere vn bue. q<ue> ayude co<n> el & co<n> su
336
cuerpo. & el uaro<n> q<ue> no<n> ouiere Bue. q<ue> nos ayude co<n> su cuerpo a segar ho
a t<ri>llar. & el q<ui> {7} ouiere yugo de b<e>stias. ho b<e>stia; & co<n> ello laurare en su
lauor. q<ue> nos ayude anos co<n> ello. & q<ue> nos fagades la lauor bie<n> & leal
mie<n>{8}tre. Et el q<ui> touiere el n<uest>ro monestio de s<an>c<t>a M<aria> de maff
deuos cada vn dia destos a cada uno deuos delos q<ue> alli laurare<n>. dos libras {9} de
pa<n>. delas del cue<n>de don Sanch<o>. la vna de t<ri>go & la otra de comun<n>a. &
entre tres vna q<ua>rta de vino. segu<n>t lo soledes auer. {10} & vn co<n>ducho & si uino
no<n> y ouiere; q<ue> uos den q<ue>so ho çebollas. Et el dia q<ue> vendimiardes. a nos.
q<ue> uos den ot<ro>ssi vna libra de p<an> {11} la media de t<ri>go & la media de
comun<n>a. a cada uno deuos q<ue> y laurare<n>. & q<ue>so ho çebollas. Et por tal pleyt
uos fazemos esta {12} m<er>çed & este q<ui>tamie<n>to delas sernas q<ue> nos dedes
cadan<n>o el q<ui> ouiere yugo de bues vna t<er>çia de din<er>os. & el q<ui> ouiere vn
bue. dos sueldos {13} & el varo<n> q<ue> no<n> ouiere bue ni<n>guno; q<ue> nos de xv.
din<er>os. la meatat destos din<er>os q<ue> la paguedes por Pascua de Resurrecç<i>o<n>.
& la ot<ra> {14} meatad por sant mig<ue>l. Et por q<ue> este pleyto sea firme. nos don
P<eydro> p<er>ez por la gr<açi>a de dios abb<a>t de Onna. & nos Conue<n>to {15} des
mismo logar. esta carta q<ue> ma<n>damos fazer. co<n>firmamos la. & ma<n>damos la
seellar co<n> n<uest>ros siellos. Et nos los sobr<e>dichos vassallos {16} de mo<n>te negro.
otorgamos q<ua>nto en esta carta es esc<ri>pto. ffecha la carta enel mes de Junio. en era de
mill. & ccc. & vj. an<n>os. {17} Regna<n>t el Rey do<n> alffon<so> co<n> su mug<ier> la
Reyna don<n>a yola<n>t. en Cast<ie>lla & en Leo<n> & en todos ss<us> Regnos.
[quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Manifiesta cosa sea a todos cuantos esta carta vieren cómo nós don Peidro, por la gracia
de Dios abat de Oña, e nós convento {2} d'es mismo logar absolvemos e dexamos a vós los
nuestros vassallos de Montenegro, a los que sodes ý agora e a los que serán ý siempre
morado{3}res, las sernas que fasta aquí nos fiziestes en quinze quinze días, que nunca vos
las demandemos d'este día en adelante nin nós nin los que ver{4}nán después de nós, nin
nos fagades nunca serna por premia. Si non fuera sacado esto, que nos ayudedes cuatro
días en cad'año: uno a sem{5}brar, e otro a trillar, el otro a barvechar e el otro a vendimiar.
El qui oviere yugo de bues que ayude con él e con su cuerpo; el qui {6} oviere un bue que
ayude con él e con su cuerpo; e el varón que non oviere bue que nos ayude con su cuerpo
a segar o a trillar; e el qui {7} oviere yugo de bestias o bestia e con ello lavrare en su lavor,
que nos ayude a nós con ello, e que nos fagades la lavor bien e lealmien{8}tre. E el qui
toviere el nuestro monesterio de Santa María de Maf, dévos cada un día d'estos a cada uno
de vós de los que allí lavraren dos libras {9} de pan de las del cuende don Sancho, la una
de trigo e la otra de comuña, e entre tres una cuarta de vino, segunt lo soledes aver, {10} e
un conducho; e si vino non ý oviere, que vos den queso o cebollas. E el día que
vendimiardes a nós, que vos den otrossí una libra de pan, {11} la media de trigo e la media
de comuña, a cada uno de vós que ý lavrare, e queso o cebollas. E por tal pleit vos fazemos
esta {12} merced e este quitamiento de las sernas que nos dedes cad'año: el qui oviere yugo
de bues, una tercia de dineros; e el qui oviere un bue, dos sueldos; {13} e el varón que non
oviere bue ninguno que nos dé XV dineros, la meatat d'estos dineros que la paguedes por
Pascua de Resurrección e la otra {14} meatad por San Miguel. E porque este pleito sea
firme nós don Peidro Pérez, por la gracia de Dios abat de Oña, e nós convento {15} d'es
mismo logar esta carta que mandamos fazer confirmámosla e mandámosla seellar con
nuestros siellos. E nós los sobredichos vassallos {16} de Montenegro otorgamos cuanto en
esta carta es escripto. Fecha la carta en el mes de junio en era de mill e CCC e VI años. {17}
Regnant el rey don Alfonso con su mugier la reína doña Yolant en Castiella e en León e en
todos sus regnos.
337
CORHEN0188
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 13
1268 diciembre 24 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Donación remuneratoria del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro a favor de
Martín Yéñeguez y su mujer doña María de la tercera parte de su huerto a cambio del
pago de un renta de diez sueldos anuales al sacristán mayor. Quirógrafo.
Pergamino, 195 x 360 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea a q<ua>ntos esta carta vieren. Como nos don P<eydro> por la
gr<açi>a de dios abb<a>t de Onna. & nos Conue<n>to des mismo logar. damos &
otorgamos. auos Marti<n> yen<n>eguez & a {2} u<uest>ra mugier don<n>a M<aria>. la
t<er>çera parte del n<uest>ro huerto q<ue> es en la pedrera. el q<ue> fue de Domi<n>go
gon<çalue>z de maça. q<ue> es dela Sac<ri>stania. asi comol partiestes co<n> math<e>
garçia & co<n> ioh<a>n {3} de termino<n>. co<n> ss<us> entradas & co<n> ss<us> salidas.
& co<n> ssu agua q<ue> deue yr por la casa de do<n> P<eydro> nieto de P<eydro> merino.
& por la h<er>edat de ioh<a>n p<er>ez fide Garçi gon<çalue>z. & de don<n>a Steuania su
{4} mugier. Por tal pleyto uos lo damos q<ue>l ayades por yuro de h<er>edat uos &
u<uest>ros fijos. & q<ua>ntos deuos vinieren por sienp<re>. & q<ue> dedes cadanno enel
mes de março al n<uest>ro Sac<ri>stano mayor {5} diez sueldos por Renda. aladannos
deste huerto sobr<e>dich<o> dela vna parte. don Sanch<o>. & dela otra ioh<a>n de
t<er>mino<n>. & de parte dyuso el Rio de vesga. & de parte de suso. las casas de {6}
M<artin> yen<n>eguez el sobr<e>dich<o>. Et yo marti<n> yen<n>eguez. co<n> mi mugier
don<n>a M<aria>. Reçebimos esta t<er>çera parte deste huerto sobr<e>dich<o>. por yuro
de h<er>edat. & q<ue> demos nos & los q<ui> denos uiniere<n> {7} q<ue> esta t<er>çera
part deste huerto h<er>edare<n> estos diez ssueldos sobr<e>dichos de Renda cadan<n>o.
Et si por auentura depues de n<ues>tros dias. n<uest>ros fijos ho los q<ui> lo n<uest>ro
h<er>edare<n>. o quales q<ui>er q<ue> esta t<er>çera {8} part deste huerto heredassen. por
338
conpra o por otra manera. no<n> q<ui>siessen dar estos diez ssueldos por Renda al
t<er>mino al t<er>mino de suso dicho; nos obligamos de llano todas aq<ue>llas casas en
q<ue> {9} agora moramos. delas quales casas son aladannos. dela vna parte don Sanch<o>.
& dela otra ioh<a>n de t<er>mino<n>. & dela otra parte la pedrera. & por dela<n>t la calle.
q<ue> el abb<a>t & el Conue<n>to. {10} sean pod<er>osos ta<n> bie<n> en ellas. como enel
huerto sobr<e>dich<o>. fasta q<ue> pague<n> al sacr<i>stano q<ue> fuer esta Renda asi
como sobr<e>dich<o> es. Et asi obligamos las casas sobr<e>dichas q<ue> q<ui>q<ui>ere
q<ue> las aya & {11} las h<er>edare q<ui>er de n<uest>ro linage q<ui>er de otro. q<ue>
sienp<re> sea tenido de dar cadanno. estos diez ssueldos por Renda. & si dar no<n> los
q<ui>siere el abb<a>t. & el Conue<n>to q<ue> sea<n> pod<er>osos sobre las ca{12}sas. &
sobrel huerto. asi como sobr<e>dicho es. Et por q<ue> esto sea mas firme. Nos don
P<eydro> por la gr<açi>a de dios abb<a>t de Onna. & nos Conue<n>to des mismo logar.
esta carta q<ue> ma<n>damos {13} fazer co<n>firmamos la & ma<n>damos la seellar co<n>
n<uest>ros siellos. Et Yo Marti<n> Yen<n>eguez co<n> mi mugier don<n>a M<aria>.
otorgamos todo esto q<ue> en esta carta es esc<ri>pto. Ffacta carta {14} Lunes. XXiiij. dias
de Dezienbr<e>. ERA. Mill. & ccc. & vj. annos. An<n>o d<omi>ni Mº. CCº. Lxº. Octauo.
Regna<n>t el Rey don Alffonsso co<n> su mugier la Reyna don<n>a Yolant<e>. {15} en
Cast<ie>lla en Toledo. en Leo<n>. en Goallizia en Seuill<a>. en Cordoua. en Murç<ia>. en
Jah<e>n & enel Algarb<e>. Don Joh<a>n Ob<is>po en Burgos Don Nun<n>o gon<çalue>z
{16} tenie<n>t Burueua. & Rioia. Et Cast<ie>lla vieia. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren cómo nós don Peidro, por la gracia de
Dios abat de Oña, e nós convento d'es mismo logar damos e otorgamos a vós Martín
Yéñeguez e a {2} vuestra mugier doña María la tercera parte del nuestro huerto que es en
la pedrera, el que fue de Domingo Gonçálvez de Maça, que es de la sacristanía, así como·l
partiestes con Maté García e con Joán {3} de Terminón, con sus entradas e con sus salidas e
con su agua que deve ir por la casa de don Peidro, nieto de Peidro Merino, e por la heredat
de Joán Pérez, fi de Garcí Gonçálvez e de doña Estevanía su {4} mugier. Por tal pleito vos
lo damos que·l ayades por yuro de heredat vós e vuestros fijos e cuantos de vós vinieren
por siempre. E que dedes cad'año en el mes de março al nuestro sacristano mayor {5} diez
sueldos por renda. Aladaños d'este huerto sobredicho, de la una parte don Sancho, e de la
otra Joán de Terminón, de parte d'yuso el río de Vesga e de parte de suso las casas de {6}
Martín Yéñeguez el sobredicho. E yo Martín Yéñeguez con mi mugier doña María
recebimos esta tercera parte d'este huerto sobredicho por yuro de heredat. E que demos
nós e los qui de nós vinieren {7} que esta tercera part d'este huerto heredaren, estos diez
sueldos sobredichos de renda cad'año. E si por aventura depués de nuestros días nuestros
fijos o los qui lo nuestro heredaren o cualesquier que esta tercera {8} part d'este huerto
heredassen, por compra o por otra manera, non quisiessen dar estos diez sueldos por
renda al término desuso dicho, nós obligamos de llano todas aquellas casas en que {9}
agora moramos, de las cuales casas son aladaños, de la una parte don Sancho, e de la otra
Joán de Terminón, e de la otra parte la pedrera e por delant la calle. Que el abat e el
339
convento {10} sean poderosos tan bien en ellas como en el huerto sobredicho fasta que
paguen al sacristano que fuer esta renda así como sobredicho es. E así obligamos las casas
sobredichas, que qui quiere que las aya e {11} las heredare, quier de nuestro linage, quier
de otro, que siempre sea tenido de dar cad'año estos diez sueldos por renda, e si dar non
los quisiere, el abat e el convento que sean poderosos sobre las ca{12}sas e sobr'el huerto,
así como sobredicho es. E porque esto sea más firme, nós don Peidro, por la gracia de Dios
abat de Oña, e nós convento d'es mismo logar esta carta que mandamos {13} fazer
confirmámosla e mandámosla seellar con nuestros siellos. E yo Martín Yéñeguez con mi
mugier doña María otorgamos todo esto que en esta carta es escripto. Facta carta {14}
lunes, XXIIII días de deziembre, era mill e CCC e VI años, anno Domini MºCCºLXº octavo.
Regnant el rey don Alfonso con su mugier la reína doña Yolante {15} en Castiella, en
Toledo, en León, en Gallizia, en Sevilla, en Córdova, en Murcia, en Jaén e en el Algarbe.
Don Joán obispo en Burgos. Don Nuño Gonçálvez {16} tenient Burueva, e Rioja e Castiella
Vieja.
CORHEN0189
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 14
1268 diciembre 24 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento entre el convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro
Pérez de una parte, y Joán de Terminón y su mujer doña Sancha de otra, de la tercera parte
de un huerto en la pedrera. Quirógrafo.
Pergamino, 180 x 335 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Connosçuda cosa sea a q<ua>ntos esta carta vieren. como nos don P<eydro> p<er>ez
por la gr<açi>a de dios abb<a>t de Onna. & nos conue<n>to des mismo logar damos &
otorgamos auos ioh<a>n {2} de t<er>mino<n>. & a u<uest>ra mugier don<n>a Sancha. la
t<er>çera part del n<uest>ro huerto q<ue> es en la pedrera. el q<ue> fue de Domi<n>go
gon<çalue>z de maça q<ue> es dela sac<ri>stania. asi comol par{3}tiestes co<n> M<artin>
yen<n>eguez. & co<n> math<e> garçia. co<n> ss<us> entradas & co<n> ss<us> salidas &
co<n> su agua q<ue> deue yr por la casa de don P<eydro> nieto de P<eydro> merino. &
por la h<er>edat de ioh<a>n {4} p<er>ez fide Garçi gon<çalue>z & de su mugier don<n>a
Steuania. Por tal pleyto uos lo damos q<ue>l ayades por yuro de h<er>edat uos &
u<uest>ros fijos. & q<ua>ntos deuos uinieren por si{5}enp<re>. & q<ue> dedes cadanno
enel mes de março al n<uest>ro sac<ri>stano mayor. diez ssueldos por renda. Aladannos
deste huerto sobr<e>dich<o> dela vna p<ar>te. m<artin> yen<n>eguez. & dela otra {6} mate
garçia. & de parte dyuso el Rio de vesga. & de parte de suso las casas de ioh<a>n de
t<er>mino<n> el sobr<e>dich<o>. Et yo ioh<a>n de t<er>mino<n> co<n> mi mugier dona
340
Sancha {7} reçebimos esta t<er>çera part deste huerto sobr<e>dich<o> por yuro de
h<er>edat. & q<ue> demos nos & los q<ui> denos uinieren. q<ue> esta t<er>çera part deste
huerto h<er>edaren estos diez sueldos so{8}bredichos por renda cadan<n>o. Et si por
auentura despues de n<uest>ros dias. n<uest>ros fijos o los q<ui> lo n<uest>ro
h<er>edaren. o quales q<ui>er q<ue> esta t<er>çera part deste huerto h<er>edassen por
conpra {9} o por otra manera. no<n> q<ui>siessen dar estos diez ssueldos por Renda al
t<er>mino de suso dicho; nos obligamos dellano. todas aq<ue>llas casas en q<ue> agora
moramos. delas quales ca{10}sas son aladannos. dela vna p<ar>te M<artin> yen<n>eguez.
& dela otra. don<n>a M<aria>. la mugier q<ue> fue de M<artin> p<er>ez. & dela otra
p<ar>te la pedrera. & por dela<n>t la calle. q<ue> el abb<a>t {11} & el Conue<n>to sea<n>
pod<er>osos ta<n> bie<n> en ellas como enel huerto sobr<e>dich<o>. fasta q<ue> pague<n>
al sac<ri>stano q<ue> fuer esta renda asi como sobr<e>dich<o> es. Et asi obligamos las
ca{12}sas sobr<e>dichas q<ue> q<ui>q<ui>ere q<ue> las aya ho las h<er>eredare. q<ui>er de
n<uest>ro linage q<ui>er de otro. q<ue> sienp<re> sea tenido de dar cadan<n>o. estos diez
ssueldos por renda. Et si dar no<n> {13} los q<ui>siere. el abb<a>t & el conue<n>to. q<ue>
sean pod<er>osos sobrelas casas & sobrel huerto; asi como sobr<e>dich<o> es. Et por q<ue>
esto ssea mas firm<e>. nos don P<eydro> por la gr<açi>a de {14} dios abb<a>t de Onna. &
nos Conue<n>to des mismo logar esta carta q<ue> ma<n>damos fazer co<n>firmamos la. &
ma<n>damos la seellar co<n> n<uest>ros siellos. Et yo ioh<a>n de {15} termino<n>. co<n>
mi mugier don<n>a sancha. otorgamos q<ua>nto en esta carta es esc<ri>pto. ffacta carta.
Lunes. xxiiij. dias de Dezienbr<e>. Era mill. & ccc. & vj. annos. an<n>o {16} d<omi>ni. Mº.
ccº. Lxº. Octauo. Regna<n>t el Rey don Alffonsso. co<n> su mugier la Reyna don<n>a
Yola<n>t. en Cast<ie>lla. en Toledo en Leo<n>. en Gallizia en Seuill<a> {17} en Cordoua en
Murç<ia>. en iah<e>n. & enel algarue. Don joh<an> [tachado: en] Obispo en Burgos. don
Nun<n>o gon<çalue>z tenie<n>t Burueua. & Rioia. & cast<ie>lla vieia. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren cómo nós don Peidro Pérez, por la gracia
de Dios abat de Oña, e nós convento d'es mismo logar damos e otorgamos a vós Joán {2}
de Terminón e a vuestra mugier doña Sancha la tercera part del nuestro huerto que es en
la pedrera, el que fue de Domingo Gonçálvez de Maça, que es de la sacristanía, así como l
par{3}tiestes con Martín Yéñeguez e con Maté García, con sus entradas e con sus salidas e
con su agua que deve ir por la casa de don Peidro, nieto de Peidro Merino, e por la heredat
de Joán {4} Pérez, fi de Garcí Gonçálvez, e de su mugier doña Estevanía. Por tal pleito vos
lo damos que·l ayades por yuro de heredat vós e vuestros fijos e cuantos de vós vinieren
por si{5}empre. E que dedes cad'año en el mes de março al nuestro sacristano mayor diez
sueldos por renda. Aladaños d'este huerto sobredicho, de la una parte Martín Yéñeguez, e
de la otra {6} Maté García, e de parte d'yuso el río de Vesga e de parte de suso las casas de
Joán de Terminón el sobredicho. E yo Joán de Terminón con mi mugier doña Sancha {7}
recebimos esta tercera part d'este huerto sobredicho por yuro de heredat. E que demos nós
e los qui de nós vinieren que esta tercera part d'este huerto heredaren, estos diez sueldos
so{8}bredichos por renda cad'año. E si por aventura después de nuestros días nuestros
341
fijos o los qui lo nuestro heredaren o cuales quier que esta tercera part d'este huerto
heredassen, por compra {9} o por otra manera, non quisiessen dar estos diez sueldos por
renda al término desuso dicho, nós obligamos de llano todas aquellas casas en que agora
moramos, de las cuales ca{10}sas son aladaños, de la una parte Martín Yéñeguez, e de la
otra doña María, la mugier que fue de Martín Pérez, e de la otra parte la pedrera e por
delant la calle. Que el abat {11} e el convento sean poderosos también en ellas como en el
huerto sobredicho fasta que paguen al sacristano que fuer esta renda, así como sobredicho
es. E así obligamos las ca{12}sas sobredichas, que qui quiere que las aya o las hereredare,
quier de nuestro linage, quier de otro, que siempre sea tenido de dar cad'año estos diez
sueldos por renda. E si dar non {13} los quisiere, el abat e el convento que sean poderosos
sobre las casas e sobre'l huerto, así como sobredicho es. E porque esto sea más firme, nós
don Peidro, por la gracia de {14} Dios abat de Oña, e nós convento d'es mismo logar esta
carta que mandamos fazer confirmámosla e mandámosla seellar con nuestros siellos. E yo
Joán de {15} Terminón con mi mugier doña Sancha otorgamos cuanto en esta carta es
escripto. Facta carta lunes, XXIIII días de deziembre, era mill e CCC e VI años, anno {16}
Domini MºCCºLXº octavo. Regnant el rey don Alfonso con su mugier la reína doña Yolant
en Castiella, en Toledo, en León, en Gallizia, en Sevilla, {17} en Córdova, en Murcia, en
Jaén e en el Algarve. Don Joán obispo en Burgos. Don Nuño Gonçálvez tenient Burueva, e
Rioja e Castiella Vieja.
CORHEN0190
AHN, Clero Secular_Regular, car. 288, n. 19
1270 septiembre 25 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de encomienda del convento de San Salvador de Oña y su abad Pedro Pérez por
el que otorgan a Joán Pérez de Quintanaopio una heredad en este mismo lugar a cambio
del pago de una renta de ocho maravedís anuales. Quirógrafo.
Pergamino, 120 x 190 mm
Jaime González Gómez
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Con<n>osçuda cosa sea A q<ua>ntos esta carta viere<n>. como yo don P<eydro>
p<ere>z por la gr<açi>a d<e> dios Abb<a>t de On<n>a. & Nos {2} Co<n>uie<n>to desse
mismo logar. damos & otorgamos Auos Joh<a>n p<ere>z de Qui<n>tana Opio la n<uest>ra
h<er>edat q<ue> auemos {3} en q<ui>ntana opio. co<n> solares & co<n> uin<n>as. & co<n>
todos sos arbores & co<n> todos sos d<er>echos. assi como nos lo auemos {4} agora hy. &
fuera sacamos de<n>t lo q<ue> tiene de nos don Marin de Cantabrana. Por tal pleyto uos lo
damos {5} q<ue> lo ayades por en toda u<uest>ra uida. & q<ue> nos dedes cada an<n>o
por renda. viij. m<o>r<auedis>. desta moneda q<ue> anda q<ue> es {6} v. s<ueldo>s. el
M<orauedi>. por la fiesta de paschua de q<ua>resma. & q<ue> ffagades las casas. Et el
342
q<ui> morare en las casas q<ue> sea {7} n<uest>ro fiel uassallo. & la h<er>edat q<ue> es
malmetuda lo q<ue> pudieredes sacar q<ue> sea toda so esta renda. Et el An<n>o q<ue> {8}
el Abb<a>t q<ui>siere tomar p<ro>curacio<n> de uos darledes a comer bie<n> & ondrada
mie<n>tre a el & A toda su co<n>pan<n>a. vn dia. & {9} & aq<ue>l an<n>o. [interlineado:
n<on> daredes] por renda mas de. v. M<orauedis>. & esto q<ue> uos damos nj<n> lo
ayades poder de vender nj<n> de enpe<n>nar. nj<n> de {10} meter so otro sen<n>orio si
no<n> q<ue> por esso lo p<er>dades todo. Et si por auentura acaesçiere te<n>pestad de
piedra. o de seca. {11} o de Niebla. q<ue> mate la meatad o mas. & no<n> q<ui>sieredes dar
la renda ante q<ue> metades foz en las miesses. ffazet {12} nos lo sab<er>. & nos
enbiaremos hy n<uest>ro om<n>e. q<ue> coga el fructu co<n> uusco & uos le daredes a
comer. Et fiel mie<n>tre sacada {13} la semie<n>t. p<ar>tiremos lo al por medio. ta<n>
bie<n> del p<an> como de todas las otras cosas. & lo al en q<ue> uos no<n> metieredes
missio<n>. {14} sera todo p<ar>a nos en saluo. & a u<uest>ro finamie<n>to todos los
baruechos q<ue> fueren fechos en la n<uest>ra h<er>edat sera<n> poral mo<n>est<er>io. &
el {15} q<ui> lo u<uest>ro ouiere a h<er>edar de recabdo al abb<a>t de On<n>a de pagar la
renda. & coija so fructo aq<ue>l [sobre raspado: Anno.] Et si acaesçiere hy {16} alguna
calon<n>a o meziello partirloemos por medio. Et yo do<n> p<er>o p<ere>z. por la gr<açi>a
de dios Abb<a>t de On<n>a. & nos Co<n>uie<n>to desse {17} mismo logar esta Carta q<ue>
ma<n>damos fazer co<n>firmamosla & ma<n>damosla sellar co<n> n<uest>ros siellos. Et
yo Joh<a>n p<ere>z el sobr<e>dich<o> {18} otorgo este pleyto q<ue> esta en esta carta.
ffecha la carta. viernes. [interlineado: v. dias] por andar de Setie<n>br<e>. Era. Mª. CCCª.
viijª. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Coñoçuda cosa sea a cuantos esta carta vieren cómo yo don Peidro Pérez, por la gracia
de Dios abat de Oña, e nós {2} conviento d'esse mismo logar damos e otorgamos a vós Joán
Pérez de Quintana Opio la nuestra heredat que avemos {3} en Quintana Opio, con solares
e con viñas e con todos sos árbores e con todos sos derechos, assí como nós lo avemos {4}
agora ý, e fuera sacamos dent lo que tiene de nós don Marín de Cantabrana. Por tal pleito
vos lo damos {5} que lo ayades por en toda vuestra vida e que nos dedes cada año por
renda VIII moravedís d'esta moneda que anda, que es {6} V sueldos el moravedí, por la
fiesta de Pascua de Cuaresma. E que fagades las casas, e el qui morare en las casas que sea
{7} nuestro fiel vassallo. E la heredat que es malmetuda, lo que pudiéredes sacar que sea
toda so esta renda. E el año que {8} el abat quisiere tomar procuración de vós dar l'edes a
comer bien e ondradamientre a él e a toda su compaña un día, {9} e aquel año non daredes
por renda más de V moravedís. E esto que vos damos nin lo ayades poder de vender, nin
de empeñar nin de {10} meter so otro señorío, si non que por esso lo perdades todo. E si
por aventura acaeciere tempestad de piedra, o de seca {11} o de niebla que mate la meatad
o más e non quisiéredes dar la renda ante que metades foz en las miesses, fazét{12}noslo
saber e nós embiaremos ý nuestro omne que coja el fructu convusco, e vós le daredes a
comer. E fielmientre sacada {13} la semient, partiremos lo ál por medio, tan bien del pan
como de todas las otras cosas, e lo ál en que vós non metiéredes missión {14} será todo
para nós en salvo. E a vuestro finamiento todos los barvechos que fueren fechos en la
nuestra heredat serán pora'l monesterio. E el {15} qui lo vuestro oviere a heredar, dé
recabdo al abat de Oña de pagar la renda e coja so fructo aquel año. E si acaeciere ý {16}
alguna caloña o meziello partirlo emos por medio. E yo don Pero Pérez, por la gracia de
Dios abat de Oña, e nós conviento d'esse {17} mismo logar esta carta que mandamos fazer
confirmámosla e mandámosla sellar con nuestros siellos. E yo Joán Pérez el sobredicho
{18} otorgo este pleito que está en esta carta. Fecha la carta viernes, V días por andar de
setiembre, era MªCCCªVIIIª.
343
CORHEN0191
AHN, Clero Secular_Regular, car. 289, n. 1
1271 febrero 3 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Oña, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento que hacen el monasterio de San Salvador de Oña y su abad
don Pedro Pérez a Joanes y a María, hijos de Doyuanes Abat de Campo, de una serie de
tierras en las inmediaciones de Mozares, Campo y Villanueva la Blanca. Quirógrafo.
Jaime González Gómez
Mª Carmen Moral del Hoyo
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sepa<n> q<ua>ntos esta carta vieren. Como nos do<n> P<edro> p<er>ez por la gr<aci>a
de dios abb<a>t de On<n>a & nos Conue<n>to des mismo logar {2} are<n>dam<os> auos
j<oane>s & auos M<aria> fijos de doyuan<e>s abb<a>t de canpo. el n<uest>ro solar q<ue>
auemos en moçares. co<n> su herra<n> q<ue> fue de P<edro> royz dela ue{3}ga. co<n> el
solar q<ue> fue de don<n>a velasq<ui>ta. q<ue> es çerca Sa<n>t yuan<e>s de canpo. &
co<n> la h<er>edat q<ue> auemos en villa nueua {4} de ladrero. & co<n> las otras
h<er>edades q<ue> gano u<uest>ro padre de fijos dalgo & gano. seyendo n<uest>ro
vassallo & so n<uest>ro sen<n>orio. {5} son estas. la t<ier>ra de tras casa q<ue> D<omingo>
p<er>eda. otra faça al canpo. otra t<ier>ra q<ue> fue de yua<n> yaguez. & los pedaços dos
de {6} gorron. & la vin<n>a de Tahus q<ue> fue de S<ancho> nun<n>ez. & otra t<ier>ra al
gorgoio. & la uin<n>a de tras la mata. & ot<ra> t<ier>ra {7} alas fue<n>tes. * otra t<ier>ra ala
lam<er>a. & otra t<ier>ra a so ca<n>po. & otra dela<n>t los corral<e>s & dos haças en
poleras. por tal pleyto {8} uos lo arrendamos. q<ue> lo ayades uos & los q<ue> deuos
viniere<n> por sienp<re>. & q<ue> nos dedes cadan<n>o por Renda. iiij. almudes de pa<n>
lo {9} m<e>d<i>o t<ri>go & lo medio ordio. al almud de medina. & m<e>d<i>o m<orauedi>
desta moneda p<ri>eta q<ue> el Rey ma<n>da agora faz<er>. dela fiesta de s<an>c<t>a {10}
M<aria> mediado agosto adela<n>t q<ua>ndo uos lo dema<n>daremos. & los q<ui> en los
solares morare<n>. sera<n> n<uest>ros fieles vassallos & esto {11} q<ue> uos arrendamos
no<n> ayades poder de uender lo ni<n> de enpen<n>ar lo ni<n> de met<er> lo so otro
sen<n>orio. si no<n> por esso lo {12} p<er>dades todo. Et por q<ue> esto sea firme. nos
do<n> P<edro> p<er>ez por la gr<aci>a de dios abb<a>t de On<n>a & nos Conue<n>to des
mismo {13} logar esta carta q<ue> ma<n>damos faz<er> co<n>firmamos la & ma<n>damos
la seellar co<n> n<uest>ros siellos. & yo j<oane>s. & yo don<n>a {14} M<aria>. su
h<er>mana. otorgamos este pleyto asi como en esta carta es sobresc<ri>pto. & estableçemos
q<ue> ni<n> u<uestr>os fijos ni<n> los q<ue> {15} deuos uiniere<n>. no<n>sean
pod<er>osos de uender esto q<ue> uos arrendamos nj<n> delo enpen<n>ar ni<n> delo
met<er> so otro sen<n>orio. si no<n> por {16} esso lo pierda<n> todo. facta carta. martes. iij.
dias de ffebr<er>ro. Era mill. & ccc. & ix. an<n>os. [quirógrafo]
344
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sepan cuantos esta carta vieren cómo nós don Pedro Pérez, por la gracia de Dios abat
de Oña, e nós convento d'es mismo logar {2} arrendamos a vós Joanes et a vós María, fijos
de Doyuanes Abat de Campo, el nuestro solar que avemos en Moçares, con su herrán que
fue de Pedro Roíz de la Ve{3}ga, con el solar que fue de doña Velasquita, que es cerca Sant
Yuanes de Campo, e con la heredat que avemos en Villa Nueva {4} de Ladrero, e con las
otras heredades que ganó vuestro padre de fijos d'algo e ganó seyendo nuestro vassallo e
so nuestro señorío, {5} Son estas: la tierra de tras casa que Domingo Pereda; otra faça al
Campo; otra tierra que fue de Yuan Yágüez; e los pedaços dos de {6} Gorrón; e la viña de
Taus que fue de Sancho Núñez; e otra tierra al Gorgojo; e la viña de tras la Mata; e otra
tierra {7} a las Fuentes; <e> otra tierra a la Lamera; e otra tierra a so Campo; e otra delant
los Corrales; e dos haças en Poleras. Por tal pleito {8} vos lo arrendamos que lo ayades vós
e los que de vós vinieren por siempre, e que nos dedes cad'año por renda IIII almudes de
pan, lo {9} medio trigo e lo medio ordio al almud de Medina, e medio moravedí d'esta
moneda prieta que el rey manda agora fazer, de la fiesta de santa {10} María mediado
agosto adelant cuando vos lo demandáremos. E los qui en los solares moraren serán
nuestros fieles vassallos, e esto {11} que vos arrendamos non ayades poder de venderlo,
nin de empeñarlo nin de meterlo so otro señorío, si non por esso lo {12} perdades todo. Et
por que esto sea firme, nós don Pedro Pérez, por la gracia de Dios abat de Oña, e nós
convento d'es mismo {13} logar esta carta que mandamos fazer confirmámosla e
mandámosla seellar con nuestros siellos. E yo Joanes e yo doña {14} María su hermana
otorgamos este pleito así como en esta carta es sobrescripto e establecemos que nin
vuestros fijos nin los que {15} de vós vinieren non sean poderosos de vender esto que vos
arrendamos nin de lo empeñar nin de lo meter so otro señorío, si non por {16} esso lo
pierdan todo. Facta carta martes III días de febrero, era mill e CCC e IX años.
CORHEN0192
AHN, Clero Secular_Regular, car. 289, n. 1bis
1271 febrero 3 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arriendo de un solar en Sigüenza que conceden el convento de San Salvador
de Oña y su abad don Pedro Pérez a Miguel Martínez y a su mujer doña Mayor por una
renta de once almudes de pan anuales. Quirógrafo.
Jaime González Gómez
Emiliana Ramos Remedios
María Jesús Torrens Álvarez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
345
{1} Sepa<n> q<ua>ntos esta carta vieren. Como nos do<n> P<edro> p<er>ez por la gr<aci>a
de dios abb<a>t de On<n>a & nos Conue<n>to desse {2} mismo logar arrendamos auos
Mig<ue>l m<artine>z & a u<uest>ra mug*er don<n>a mayor. el n<uest>ro solar q<ue>
auemos en Sigue<n>{3}ça q<ue> ffue de fferra<n>t Royz carro. por tal pleyto uos le
arrendamos q<ue>l ayades uos & los q<ui> deuos viniere<n> {4} por sienp<re>. & q<ue>
nos dedes cadan<n>o. por Renda. onze almudes de pa<n> lo medio t<ri>go & lo medio
ordio al almud {5} q<ue> andido en medina. dela fiesta de s<an>c<t>a m<aria> mediado
agosto adela<n>t q<ua>ndo uos lo dema<n>daremos. & q<ui> enel {6} solar morare. sera
n<uest>ro fiel vassallo. Et esto q<ue> uos arrendamos no<n> ayades poder de uend<er> lo
ni<n> de enpe-{7}n<n>ar lo ni<n> de met<er> lo so otro sen<n>orio. si no<n> por esso lo
p<er>dades todo. & por q<ue> esto sea firme & no<n> uenga {8} en dubda nos don P<edro>
p<er>ez por la gr<aci>a de dios abb<a>t de On<n>a & nos Conue<n>to des mismo logar.
esta carta {9} q<ue> ma<n>damos faz<er> co<n>firmamos la & ma<n>damos la seellar
*o<n> n<uest>ros siellos. & yo mig<ue>l m<artine>z. & mi mugier don<n>a {10} mayor.
otorgamos este pleyto. assi como en esta carta es sobresc<ri>pto. & otorgamos q<ue> no<n>
ayamos pod<er>. nos ni<n> los {11} q<ue> denos viniere<n>. de ue<n>d<er> esto q<ue> nos
arrendades ni<n> del* enpen<n>ar. ni<n> delo meter so otro sen<n>orio. si no<n> por esso
{12} lo p<er>damos todo. f<a>c<t>a carta. martes. iij. dias de ffebr<er>o. Era mill. & ccc. &
ix. an<n>os. [quirógrafo]
PRESENTACIÓN CRÍTICA
{1} Sepan cuantos esta carta vieren cómo nós don Pedro Pérez, por la gracia de Dios abat
de Oña, e nós convento d'esse {2} mismo logar arrendamos a vós Miguel Martínez e a
vuestra mug<i>er doña Mayor el nuestro solar que avemos en Sigüen{3}ça, que fue de
Ferrant Roíz Carro. Por tal pleito vos le arrendamos que·l ayades vós e los qui de vós
vinieren {4} por siempre, e que nos dedes cad'año por renda onze almudes de pan, lo
medio trigo e lo medio ordio al almud {5} que andido en Medina, de la fiesta de Santa
María mediado agosto adelant cuando vos lo demandáremos, e qui en el {6} solar morare
será nuestro fiel vassallo. Et esto que vos arrendamos non ayades poder de venderlo, nin
de empe{7}ñarlo nin de meterlo so otro señorío, si non por esso lo perdades todo. E porque
esto sea firme e non venga {8} en dubda, nós don Pedro Pérez, por la gracia de Dios abat
de Oña, e nós convento d'es mismo logar esta carta {9} que mandamos fazer
confirmámosla e mandámosla seellar <c>on nuestros siellos. E yo Miguel Martínez e mi
mugier doña {10} Mayor otorgamos este pleito assí como en esta carta es sobrescripto, e
otorgamos que non ayamos poder nós nin los {11} que de nós vinieren de vender esto que
nos arrendades, nin de l<o> empeñar nin de lo meter so otro señorío, si non por esso {12} lo
perdamos todo. Facta carta martes, III días de febrero, era mill e CCC e IX años.
346
CORHEN0193
AHN, Clero Secular_Regular, car. 289, n. 2
1271 marzo 1 (s.l. [San Salvador de Oña, monasterio de, Burgos, España])
Contrato de arrendamiento de tres tierras en las inmediaciones de Quintana de Valdivielso
que hacen el convento de San Salvador de Oña y su abad don Pedro Pérez a don Gonzalo
de Cereceda, arcipreste de la abadía de Salas de Bureba. Quirógrafo.
Jaime González Gómez
TRANSCRIPCIÓN PALEOGRÁFICA
{1} Sepan q<ua>ntos esta carta vieren. Como nos don Pedro p<er>ez por la gr<aci>a de dios
abb<a>t de On<n>a. & nos Conue<n>to des mismo logar. arrendamos auos do<n>
G<onçalo> de çere{2}seda. arçip<re>st del abb<at>ia de Salas. la n<uest>ra t<ier>ra de
q<u

Documentos relacionados