Adolygiad o`r flwyddyn 2010/11 (PDF 1 MB)

Transcripción

Adolygiad o`r flwyddyn 2010/11 (PDF 1 MB)
a library and more
llyfrgell a mwy
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Llyfrgell Genedlaethol Cymru
The National Library of Wales
Cael chwarae mewn lle mor sanctaidd. Mae e’n fwy sanctaidd nag
Eglwys Gadeiriol TYDDEWI. Yr holl vibes sydd yna, yr holl lyfrau…
ac ysbrydion yr holl SGRIFENWYR a beirdd sydd yna. Mae yna wicked
vibes yn y Llyfrgell ch’mod.
To perform in such a holy place. It’s more holy than the CATHEDRAL
Church of St. David’s. All those vibes that are there, all those books…
and the ghosts of all those writers and poets that are there. There
are wicked vibes at the Library you know.
Meic Stevens
Golwg
10 Chwefror / February 2011
02
—
Beth sydd wedi’i gyflawni
What we’ve achieved
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Cynnwys / Contents
Rhagair gan y Llywydd
Preface by The President
04
Cyflwyniad gan y Llyfrgellydd
Introduction by the Librarian
08
Bwrdd yr Ymddiriedolwyr
Board of Trustees
12
Ystadegau
Statistics
14
Arddangosfeydd a Digwyddiadau
Exhibitions & Events
16
Ni allwn fyth orffwys ar ein rhwyfau!
Felly, beth sy’n digwydd?
We can’t afford to stand and stare!
So, what’s happening?
20
03
—
igido
D
Digitisation Archif Ddigidol
Digital Archive
Sefydliad Catalog Cyhoeddus
Public Catalogue Foundation
Prosiect Cymynrodd Kyffin Williams
Kyffin Williams Bequest Project
Julian Thomas a Storfa Kyffin Williams
Julian Thomas and the Kyffin Williams Store
Casgliad Traethodau Cymru
Theses Collection Wales
Culturenet Cymru
Trawsnewid Busnes
Business Transition Adnau Cyfreithiol Electronig
Electronic Legal Deposit
Datblygiadau’r We a Gwe 2.0
Web and Web 2.0 Developments
Aquabrowser
Isadeiledd Technegol
Technical Infrastructure
Rheolwr Hawliau a Gwybodaeth
Information and Rights Manager
CyMAL
Addysg
Education
Yr Archif Sgrin a Sain
The Screen and Sound Archive
Cyfryngau Cymdeithasol
Social Media
Cronfa Wybodaeth
Knowledge Base
21
23
23
23
24
24
25
26
30
30
30
31
31
33
33
34
34
35
Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol
Social Corporate Responsibility
36
Derbynion
Acquisitions
38
Rhoddwyr ac Adneuwyr
Collection Donors & Depositors
42
Codi Arian
Fundraising
44
Datganiadau Ariannol
Financial Statements
46
odiadau i’r Datganiadau Ariannol Cryno
N
Notes to the Summary Financial Statements
Aelodau Staff
Members of Staff
50
52
04
—
Rhagair gan y Llywydd
preface by The President
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
05
—
_
Y Llywydd gyda Matthew Rhys
The President with Matthew Rhys
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Y mae’n bleser gennyf gyflwyno’r Adolygiad Blynyddol hwn ichwi.
Unwaith eto eleni y mae’r Llyfrgell wedi cymryd camau breision i wireddu amcanion ei Strategaeth,
Llunio’r Dyfodol. Pwysleisir trwy’r Adolygiad hwn fel y mae’r sefydliad yn parhau i ddatblygu ei
weledigaeth o fod ymhlith llyfrgelloedd mwyaf blaengar y byd heb ddibrisio’r swyddogaethau craidd
sy’n hanfodol i’w bywyd.
Nodwn yma’r amcanion hynny sy’n ganolog i weithgareddau’r Llyfrgell ac i strategaethau a
blaenoriaethau Llywodraeth Cymru, sy’n cyllido’n gweithgareddau, a dangoswn fel yr ydym yn
cyfrannu at gyflawni’r amcanion hynny. Bu ewyllys da Llywodraeth Cymru yn ystod y flwyddyn
a chefnogaeth y Gweinidog dros Dreftadaeth, Alun Ffred Jones AC, yn hynod werthfawr. Fe’n
galluogwyd ni, drwy gefnogaeth ein Llywodraeth, i barhau i ddatblygu’r llyfrgell ddigidol ar-lein,
i agor ein casgliadau a’n gwasanaethau i fwy o bobl, ac i grwpiau ehangach o bobl.
Ni fu’r flwyddyn heb ei sialensau a gorfu i’r Bwrdd Ymddiriedolwyr a’r Llyfrgellydd a’i staff wneud
rhai penderfyniadau poenus ac anodd. Serch hynny, er i ni grybwyll rhai o’r materion hynny a fu’n
llyffethair i gyflawni ein hamcanion, y mae’r Adolygiad hwn yn adroddiad cadarnhaol iawn sydd nid
yn unig yn cofnodi gweithgarwch blwyddyn, ond hefyd yn edrych ymlaen at y dyfodol.
06
—
Ymhlith y cynlluniau mwyaf effeithiol ac effeithlon o ran wynebu’r her o geisio ymdopi â’r gostyngiad
yn ein hincwm oedd mabwysiadu’r Rhaglen Trawsnewid Busnes gan Fwrdd yr Ymddiriedolwyr.
Rhaglen ydyw ar gyfer y cyfnod 2011/12-2013/14. Rhagwelid y byddid yn diffinio prosesau a
threfniadaethau busnes mwy darbodus ac yn gweithredu llifau gwaith gwell a fyddai, yn eu tro, yn
cynyddu effeithlonrwydd.
Strategaeth arall sy’n werth ei chrybwyll ac a fabwysiadwyd gan y Bwrdd eleni yw’r Strategaeth
Gwirfoddoli. Rhagwelir y bydd manteision mawr yn deillio o’r cyfle hwn a roddir i’r cyhoedd
gyfrannu o’u doniau a’u hamser i waith y Llyfrgell. Y mae cynhwysiad cymdeithasol yn rhywbeth y
mae’r Llyfrgell yn awyddus iawn i’w hyrwyddo a bydd y Strategaeth hon yn gyfle ac yn gyfrwng i’r
sefydliad fedru gwneud hynny.
Un o’r prosiectau cyffrous hynny y bu i mi’n bersonol ymwneud â hi yn ystod y flwyddyn oedd
honno mewn perthynas ag archifau ITV. Wrth i’r flwyddyn ddod tua’i therfyn, ac yn dilyn misoedd o
drafodaethau manwl a gofalus, braf oedd gallu drafftio Memorandwm o Gyd-ddealltwriaeth rhwng
y Llyfrgell ac ITV mewn perthynas â’r bwriad i symud rhan sylweddol o archif ITV Cymru o’i
chartref presennol yng Nghaerdydd i’r Llyfrgell. Casgliad sylweddol o werth diwylliannol mawr yw’r
archif hon, sy’n dyddio’n ôl i oes gynharaf darlledu masnachol yng Nghymru yn y 1950au. Eto, heb
gefnogaeth ariannol, ymarferol y Gweinidog dros Dreftadaeth, Alun Ffred Jones, y mae’n bosib na
fyddai’r trafodaethau wedi dwyn ffrwyth o gwbl.
Mater arall o bwysigrwydd mawr i mi’n bersonol ac i’r Llyfrgell yn ogystal yw dyfodol ffotograffau
Philip Jones Griffiths a cheisio cartref parhaol iddynt. Yn ystod y flwyddyn fe gafwyd sawl trafodaeth
ddiddorol a chadarnhaol ag aelodau o deulu’r gŵr arbennig hwn ynghylch diogelu’r casgliad a chanfod
cartref parhaol iddynt. Afraid dweud bod y casgliad hwn o ffotograffau, gan un o ffotograffwyr
mwyaf yr ugeinfed ganrif, o bwysigrwydd rhyngwladol. Hyderaf y gwelwn y trafodaethau’n arwain at
ddiogelu’r casgliad.
Rhaid crybwyll yn ogystal Lyfr Aneirin. Dan gytundeb â Chyngor Dinas Caerdydd, Llywodraeth
Cymru, a’r Llyfrgell fe symudwyd Llyfr Aneirin, un o’r llawysgrifau allweddol o’r oesoedd canol,
ar fenthyg tymor hir, o’i gartref yng Nghaerdydd i’r Llyfrgell Genedlaethol a hynny oherwydd bod
y cyfleusterau angenrheidiol ar gael yma ar ei gyfer.
Mynychais nifer o ddigwyddiadau diddorol a gwerth chweil yn ystod y flwyddyn. Braf oedd gallu
mynd â’n rhaglen ymestyn i gylch Wrecsam eleni a derbyn croeso twymgalon yno gan ein partneriaid
a thrigolion y dref a’r bröydd cyfagos. Cafwyd cyfleoedd gwerthfawr i weithio gydag ysgolion a
llyfrgell a gwasanaethau eraill y cyngor a rhannu gyda hwy gyfoeth ein casgliadau a’n gwasanaethau.
Roedd y rhaglen yn llwyddiant ysgubol a mawr yw ein diolch i bobl Wrecsam am ein croesawu.
Yn yr Adolygiad hwn nodir enghreifftiau o gydweithio â chyrff ac unigolion, a gwerthfawrogwyd
parodrwydd y rheini i drafod ac i geisio datblygu ar y cyd ffyrdd mwy effeithiol o gyflawni’n
gwasanaethau. Wrth gyflwyno’r Adolygiad hwn ar ddiwedd fy nghyfnod fel Llywydd yr wyf yn
sicr fod gan y Llyfrgell eto gyfraniad mawr i’w wneud nid yn unig i fywyd y genedl ond hefyd
i’r byd.
Dafydd Wigley
Barwn Wigley o Gaernarfon
It is my pleasure to present this Annual Review to you.
This year, the Library has continued to more forward in fulfilment of the aims of its Strategy, Shaping
the Future. Throughout this Review it is emphasised how the organisation continues to develop its
vision of being among the most innovative libraries in the world without compromising the core
functions which are the essence of its life.
We describe here those aims which are central to the Library’s activities and to the strategies and
priorities of the Welsh Government, which funds our activities, and we show how we contribute to
the realisation of those aims. The goodwill of the Welsh Government during the year and the support
of the Minister for Heritage, Alun Ffred Jones AM, were extremely valuable. With the support of
the Government we were able to continue to develop the online digital library, and to open up our
collections and services to more people, and to a broader range of people.
The year was not without its challenges and the Board of Trustees and the Librarian and his staff
had to take some painful and difficult decisions. Even so, although we mention some of those issues
that hindered the achievement of our aims, this Review is a very positive report which not only
records the activity of a year, but also looks forward to the future.
07
—
Among the most effective and efficient steps taken to face the challenge of coping with the
reduction in our income was the adoption by the Board of Trustees of the Business Transformation
Programme. It is a programme for the period 2011/12–2013/14. It anticipates defining more
economical business processes and arrangements and the implementation of better workflows that
will, in turn, increase efficiency.
Another strategy worthy of mention which was adopted by the Board this year is the Volunteering
Strategy. We foresee significant advantages accruing from this opportunity afforded to the public
to give of their talents and time to the Library’s work. Social inclusion is something that the Library
is very eager to promote and this Strategy will be an opportunity and a vehicle for the organisation
to do so.
One of the exciting projects which I was involved with during the year was in relation to the ITV
archives. As the year drew to a close, and following months of detailed and careful discussions,
it was good to be able to draft a Memorandum of Understanding between the Library and ITV
confirming the intention to transfer a significant part of the archive of ITV Wales from its present
home in Cardiff to the Library. This archive, which dates back to the early days of commercial
broadcasting in Wales in the 1950s, is a substantial collection of great cultural value. Again, without
the financial and practical support of the Minister for Heritage, Alun Ffred Jones, the discussions
might not have borne fruit at all.
Another issue of great importance to me personally and to the Library is the future of the photographs
of Philip Jones Griffiths and the need for a permanent home for them. During the year there were
several interesting and positive discussions with members of the family of this remarkable man
concerning preserving the collection and finding it a permanent home. It goes without saying that
this collection of photographs, by one of the leading photographers of the twentieth century, is of
international importance. I very much hope we will see these discussions leading to the safeguarding
of the collection.
I must also mention the Book of Aneirin. By an agreement between Cardiff City Council, the Welsh
Government and the Library, the Book of Aneirin, one of the key medieval manuscripts, was
transferred on long term loan from its home in Cardiff to the National Library because the conditions
necessary for its preservation are to be found here.
I attended a number of interesting and worthwhile events during the year. It was good to take our
outreach programme to the Wrexham area this year and be warmly welcomed there by our partners
and the people of the town and surrounding area. There were valuable opportunities to work with
schools and the library and other council services and to share with them the wealth of our collections
and services. The programme was a huge success and we are very grateful to the people of Wrexham
for their welcome.
This Review reports instances of co-operation with organisations and individuals, and we much
appreciate their willingness to discuss and try to develop with us more effective ways of delivering our
services. In presenting this Review at the end of my term as President I am certain that the Library
still has a great contribution to make not only to the life of the nation but also to the world.
Dafydd Wigley
Baron Wigley of Caernarfon
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Cyflwyniad gan y Llyfrgellydd
Introduction by the librarian
08
—
09
—
_
Andrew Green yng nghysgod Syr John Williams
Andrew Green in the shadow of Sir John Williams
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
10
—
Does dim dwywaith nad oedd y flwyddyn 2010–11 yn un anodd i’r Llyfrgell Genedlaethol. Unwaith
eto roedd ein setliad ariannol gan Lywodraeth y Cynulliad yn dynn, a bu raid paratoi at doriadau yn
y gyllideb yn y flwyddyn ddilynol.
Golygai hyn fod angen ymdrechu eto i leihau ein gwariant a chynyddu ein hincwm – trwy adolygu
ein gweithgareddau, yn arbennig ein prosesau a’n gweithdrefnau, trwy ailstrwythuro ar ôl peidio â
llenwi swyddi gwag, trwy dorri gwariant mewn meysydd, fel ein gwasanaethau arlwyo, nad ydynt yn
allweddol i’n cenhadaeth, a thrwy chwilio am ffyrdd newydd o godi incwm ac arian. Mesur arbennig
o boenus i’r rhan fwyaf o staff y Llyfrgell fu’r angen i ychwanegu at eu cyfraniadau personol i gronfa
bensiwn y Llyfrgell ar adeg pan nad oedd modd codi lefel cyflogau.
Ac eto ar yr un pryd mae digonedd o ddatblygiadau cadarnhaol i sôn amdanynt, gan gynnwys:
—Cynnydd sylweddol yn ein gwaith digido, yn arbennig trwy’r cynllun mawr a ariennir gan
Lywodraeth Cymru, ‘Papurau Newydd a Chylchgronau Hanesyddol’, a thrwy ein cyfraniad
at ‘Casgliad y Werin’.
—Penodiad Lorna Hughes i’n Cadair mewn Casgliadau Digidol: swydd sy’n unigryw yn y byd,
hyd y gwyddom, ac a fydd yn cynyddu ein gallu i wneud ymchwil ymarferol mewn maes sy’n
hanfodol i’n dyfodol.
—Paratoi at gaffael dau gasgliad newydd o bwysigrwydd eithriadol.
—Gwaith ar y cyd â’r llyfrgelloedd hawlfraint eraill i baratoi at weithredu adnau cyfreithiol
electronig ym Mhrydain.
—Cytundeb ar Strategaeth newydd y Llyfrgell ar gyfer y tair blynedd i ddod, ynghyd â datblygu
polisïau newydd mewn meysydd penodol, er enghraifft ar wirfoddolwyr.
Fel ym mhob blwyddyn, gweledigaeth ac ymrwymiad staff y Llyfrgell sy’n bennaf gyfrifol am y
llwyddiant hwn, ond byddai’n deg nodi cyfraniadau Bwrdd a Chorff Ymgynghorol y Llyfrgell, y sawl
sy’n cefnogi’r sefydliad yn ffyddlon, a dau berson yn arbennig: Alun Ffred Jones AC, y cyn-Weinidog
dros Dreftadaeth, am ei gefnogaeth gyson a’i werthfawrogiad o genhadaeth y Llyfrgell, a’n Llywydd,
Dafydd Wigley – y Barwn Wigley o Gaernarfon erbyn hyn – am ei ymrwymiad mawr a’i egni aruthrol
wrth y llyw.
Andrew Green
Llyfrgellydd
No one could deny that 2010–11was another difficult year for the National Library. The financial
settlement from the Assembly Government was again tight, and we were obliged to prepare for
reductions in our budgets in the following year.
The result was that we needed to put much effort into reducing our expenditure and increasing
our income – through reviewing our activities, especially our processes and workflows, through
restructuring following the freezing of empty posts, through reducing costs in areas like catering
facilities not critical to our mission, and through pursuing new means of income generation and
fundraising. It was especially painful for the majority of Library staff to have to increase their
personal contributions into the pension scheme at a time of static pay.
Nevertheless, there is no lack of positive developments to report, including:
11
—
—Substantial growth in our digitisation work, especially through the major project, funded by
the Welsh Government, ‘Historical Newspapers and Journals’, and our contributions to the
‘People’s Collection’.
­—The appointment of Lorna Hughes to our new Chair of Digital Collections: a post that is, as
far as we know, unique in the world, and a way of increasing our capacity to conduct high-level
practical research in an area of crucial importance to our future.
—Preparations towards acquiring two new collections of exceptional importance.
—Joint work with the other legal deposit libraries towards implementing non-print electronic
deposit in the UK.
—Agreement on the Library’s new Strategy for the next three years, and the development of
new policies in specific areas, for example volunteering.
As always this success is attributable to the vision and commitment of the Library staff, but it is
important to note the work of the Library’s Board and Advisory Body and the many people and
organisations who have given us loyal support. Special mention should be made of two people:
Alun Ffred Jones AM, the former Minister for Heritage, for his consistent support and appreciation
of the Library’s mission, and our President, Dafydd Wigley – now Baron Wigley of Caernarfon –
who has led the National Library with unfailing commitment and energy.
Andrew Green
Librarian
Bwrdd yr Ymddiriedolwyr
Board of Trustees
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Llywydd
Trysorydd
Dafydd Wigley, Y Barwn Wigley o Gaernarfon
Colin R John ACA, FCCA
CG, BSc, PhD
Is-Lywydd
Arwel Ellis Owen BA, MPhil
David Barker BA, MCLIP
Elspeth Mitcheson BA, DipLib, MCLIP
John W Gittins MA, BScEcon, FRSA, FRGS
Ruth Thomas MBiochem (Oxon)
Gareth Haulfryn Williams YH, BA, MA, DAA
Y Parchedig Ganon Enid Morgan MA (Oxon),
MA, BD
Yr Athro Aled Gruffydd Jones BA, MA, PhD, FRHistS
Roy Roberts BScEcon, Dip Bus Admin
Yr Athro Roy Evans CBE FREng
Wyn P Jones ACIB
Huw R C Williams MA (Oxon), Cyfreithiwr
Tricia Carter BA, FInstSMM
Clerc i Fwrdd yr Ymddiriedolwyr
Pedr ap Llwyd YH, BA, MA, MCIPD Siartredig
12
—
Cyfarfu’r Bwrdd ar y dyddiau canlynol:
—
—
—
—
—
23 Ebrill 2010
16 Gorffennaf 2010
17 Medi 2010
12 Tachwedd 2010
11 Chwefror 2011
Cynhaliwyd y cyfarfodydd hyn yn y Llyfrgell
ac eithrio’r cyfarfod ymestyn a gynhaliwyd
yng Ngwesty’r Ramada Plaza, Wrecsam ar
12 Tachwedd 2010. Mae modd gweld cofnodion
y cyfarfodydd hyn ar wefan y Llyfrgell.
Tîm Rheoli Hŷn
Llyfrgellydd
Andrew M W Green MA, DipLib, MCLIP
Cyfarwyddwr Gwasanaethau Casgliadau
Avril E Jones BA, DipLib, AMInstLM
Cyfarwyddwr Gwasanaethau Corfforaethol
David H Michael CPFA
Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cyhoeddus
R Arwel Jones BA, MSc(Econ)
_
Darllenwch fwy
Further reading
President
Treasurer
Dafydd Wigley, Baron Wigley of Caernafon
Colin R John ACA, FCCA
PC, BSc, PhD
Vice President
Arwel Ellis Owen BA, MPhil
LLGC / NLW
www.llgc.org.uk
David Barker BA, MCLIP
Elspeth Mitcheson BA, DipLib, MCLIP
John W Gittins MA, BScEcon, FRSA, FRGS
Ruth Thomas MBiochem (Oxon)
Gareth Haulfryn Williams JP, BA, MA, DAA
The Revd Canon Enid Morgan MA (Oxon), MA, BD
Professor Aled Gruffydd Jones BA, MA, PhD, FRHistS
Roy Roberts BScEcon, Dip Bus Admin
Professor Roy Evans CBE FREng
Wyn P Jones ACIB
Huw R C Williams MA (Oxon), Solicitor
Tricia Carter BA, FInstSMM
Clerk to the Board of Trustees
Pedr ap Llwyd JP, BA, MA, Chartered MCIPD
Dates of Board meetings were as follows:
13
—
—
—
—
—
—
23 April 2010
16 July 2010
17 September 2010
12 November 2010
11 February 2011
These meetings were held at the Library with
the exception of the outreach meeting held at the
Ramada Plaza Hotel, Wrexham on 12 November
2010. Minutes of these meetings can be found on
the Library’s website.
Senior Management Team
Librarian
Andrew M W Green MA, DipLib, MCLIP
Director of Collection Services
Avril E Jones BA, DipLib, AMInstLM
Director of Corporate Services
David H Michael CPFA
Director of Public Services
R Arwel Jones BA, MSc(Econ)
Ystadegau
statistics
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Defnyddwyr rhwydwaith o bell
Remote network users
Tocynnau darllen newydd
New reader tickets
2,031,026
Targed / Target
7,476
1,000,000
+203%
6,000
+24.6%
Nifer ymweliadau gan grwpiau
Number of group visits
14
—
Nifer ymwelwyr
Number of visitors
Targed / Target
81,576
Targed / Target
433
110,000
93.8%
Safon gwasanaeth
Standard of service
400
+8%
150
Incwm a gynhyrchwyd
Income generated
97%
Targed / Target
Targed / Target
Addysgol / Educational
£384,352
95%
+2%
Targed / Target
£400,000
–4%
Lefelau boddhad â’r gwasanaeth (mesur Da Iawn a Da)
Service satisfaction levels (measure Very Good and Good)
Targed
Target
Cyfanswm
Total
95%
97.5%
n/a
7,069
Defnydd o’r Ystafelloedd Darllen
Usage of Reading Rooms
Cyfanswm
Total
Awyrgylch y Llyfrgell yn gyffredinol
General atmosphere of the Library
Nifer ymholiadau
Number of enquiries 15
—
Nifer yr eitemau a gyrchwyd
Number of items delivered
Archebion ffotograffig
Photographic orders
Archebion ffotograffig hunanwasanaeth
Self-service photographic orders
Ymholiadau
Enquiries
mholiadau a atebwyd o fewn 10 diwrnod gwaith
Y
Enquiries answered within 10 working days
Cardiau Siarter y Dinesydd a atebwyd o fewn 10 diwrnod gwaith
Citizen’s Charter cards replied to within 10 working days
Ymholiadau Rhyddid Gwybodaeth a atebwyd o fewn 20 diwrnod gwaith
Freedom of Information enquiries replied to within 20 working days
Anfonebau
Invoices
Canran o anfonebau a dalwyd o fewn 30 diwrnod
Percentage of invoices paid within 30 days Staff
Staff
Gwryw
Male
Benyw
Female
Cyfanswm nifer y gweithwyr
Total number of employees
Canran o amser staff a dreuliwyd mewn hyfforddiant ffurfiol
Percentage of staff time spent in formal training Diwrnodau salwch (2011) – Cyfartaledd
Sickness days (2011) – Average
74,569
4,355
44,311
Cyfanswm
Total
%
93%
n/a
13
100%
6
100%
Targed
Target
Cyfanswm
Total
98%
98%
Targed
Target
Cyfanswm
Total
n/a
179
n/a
138
n/a
317
2.0%
2.15%
n/a
2.63%
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
ARDDANGOSFEYDD a DIGWYDDIADAU
EXHIBITIONS & EVENTS
16
—
17
—
Islwyn ar dramp
Islwyn the hitch-hiker
Cynhaliwyd yr ystod eang arferol o
arddangosfeydd yn y Llyfrgell yn ystod y
flwyddyn. Y datblygiad mwyaf arwyddocaol,
fodd bynnag, oedd lansio’r gyntaf ymhlith cyfres
o arddangosfeydd mawr thematig a fydd yn
cyflwyno’n casgliadau hynod mewn modd heriol
ac uchelgeisiol. Agorwyd Byd Bach: Teithio yng
Nghymru a thu hwnt yn swyddogol gan y Prif
Weinidog Carwyn Jones ym mis Hydref a bu’r
arddangosfa ar agor i’r cyhoedd tan fis Ebrill
2011. Prif ddelwedd eiconig yr arddangosfa a
fu’n destun sylw i’r cyfryngau oedd llun gan y
ffotograffydd Geoff Charles o Islwyn Roberts,
y ffawdheglwr o Lanbedr a fodiodd ei ffordd o
amgylch y byd yn y 1950au. Sbardunodd y llun
nifer fawr o aelodau o’r cyhoedd a gysylltodd â’r
Llyfrgell i rannu eu straeon am Islwyn yn ogystal
ag anfon llythyron a ffotograffau ohono atom.
The usual wide range of exhibitions was
mounted in the Library during the year. The
most significant development, however, was
the launch of the first in a series of large-scale
thematic exhibitions which will display the
rich collections in a challenging and ambitious
way. A Small World: Travel in Wales and beyond
was opened by First Minister Carwyn Jones
in October and the exhibition was open to the
public until April 2011. The main iconic image of
the exhibition was a picture by the photographer
Geoff Charles of Islwyn Roberts, the hitch-hiker
from Llanbedr who hitched his way around the
world in the 1950s. The picture prompted many
members of the public to contact the Library and
share stories about Islwyn as well as sending us
letters and photographs of him.
Yn yr arddangosfa gwelwyd eitemau amrywiol
o bob lliw a llun yn cynnwys llawysgrifau a
llyfrau prin, darluniau mewn sawl cyfrwng,
mapiau hynod, posteri a ffotograffau trawiadol.
Yn ogystal â hyn, daeth Oriel Gregynog yn fyw
ar ffurf cyfres o fodelau atyniadol a ddyluniwyd
yn arbennig ar gyfer yr arddangosfa ac a oedd
yn ymgorffori tair sinema er mwyn dangos
ffilmiau ac animeiddiadau o gasgliad yr Archif
Sgrin a Sain.
Mewn cydweithrediad â’r Gwasanaeth Addysg
cynhaliwyd cyfres o weithdai yn nhymor y
gwanwyn 2011 i ysgolion cynradd ac uwchradd
yn seiliedig ar yr arddangosfa.
I gyd-fynd â’r arddangosfa trefnwyd pecyn
atyniadol o ddigwyddiadau cyhoeddus oedd
yn gysylltiedig â’r thema o deithio, yn cynnwys
sgyrsiau awr ginio, dangosiadau o ffilmiau,
nosweithiau yng nghwmni rhai o sêr byd
ffilm a theledu a theithiau tywys o amgylch
Oriel Gregynog.
The exhibition contained a variety of items in
all shapes and sizes including manuscripts and
rare books; pictures in several media; unusual
maps; posters and striking photographs. In
addition, the Gregynog Gallery came to life
by means of a series of attractive models
specially designed for the exhibition and which
incorporated three cinemas for the screening of
films and animations from the collection of the
Screen and Sound Archive.
In association with the Education Service a series
of workshops for primary and secondary schools,
based on the exhibition, was held in the spring
term of 2011.
To accompany the exhibition an attractive
package of public events linked to the theme of
travel was organised, including lunchtime talks,
film screenings, evenings with film and TV stars
and guided tours of the Gregynog Gallery.
18
—
_
rddangosfa Byd Bach yn Oriel Gregynog
A
Small World exhibition in the Gregynog Gallery
_
Rhoddodd un o’r arddangosfeydd
mwyaf diddorol y cyfle i drigolion
Plas Lluest Aberystwyth i
arddangos eu doniau i’r byd
One of the most interesting
exhibitions gave Plas Lluest
residents an opportunity to show
the many talents they possess to
the world
_
Y bardd, awdur a sgriptiwr ffilmiau
Owen Sheers a gyflwynodd noson
o ddarlleniadau a barddoniaeth
Poet, author and film writer Owen
Sheers presented an evening of
readings and poetry
_
Penddelw o Kyffin Williams:
arddangosfa Gwena
Bronze of Kyffin Williams:
Say Cheese exhibition
Drwm y Sêr
Drwm: our Star attraction
Dyma flwyddyn lawn bwrlwm o ran
digwyddiadau, rhai a gynhaliwyd yn y Llyfrgell
ei hun ac yn enw’r Llyfrgell mewn lleoliadau
eraill ar hyd a lled y wlad.
This was a lively year of events, held at
the Library itself and in the Library’s name at
other locations throughout the country.
19
—
Roedd y Drwm dan ei sang ar sawl achlysur,
wrth i nifer o enwogion o Gymru a thu hwnt
ymddangos mewn digwyddiadau gafaelgar
a phoblogaidd. Croesawyd Roy Hattersley,
Nick Barratt, Matthew Rhys, Jan Morris, Carol
Ann Duffy a Huw Edwards ymysg eraill, ac yn y
Drwm y cynhaliwyd ‘gig’ olaf Meic Stevens yng
Nghymru cyn iddo ymadael i fynd i Ganada.
Cymaint oedd edmygedd y canwr pop o’r
adeilad fel iddo nodi, ar gof a chadw, fod i’r lle
‘wicked vibe’. At hyn gwelwyd cynnydd amlwg
yn niferoedd mynychwyr ein digwyddiadau
rheolaidd a llwyddwyd i becynnu tymhorau o
weithgareddau thematig.
The Drwm was packed to capacity on several
occasions as a number of celebrities from
Wales and beyond appeared at exciting and
popular events. We welcomed among others
Roy Hattersley, Nick Barratt, Matthew Rhys,
Jan Morris, Carol Ann Duffy and Huw Edwards,
and the Drwm was the venue for the last gig by
Meic Stevens before his departure for Canada.
Such was the pop singer’s admiration for the
building that he memorably proclaimed it as
having a ‘wicked vibe’. In addition we witnessed
a significant growth in the number of people
attending our regular events and succeeded in
packaging seasons of thematic activities.
Datblygwyd partneriaeth newydd gyda Gŵyl
Lenyddol y Gelli, gyda’r Llyfrgell yn cynnal
digwyddiadau ar faes yr ŵyl honno a derbyn
llond bws o ymwelwyr o’r ŵyl i’r Llyfrgell i weld
ein llawysgrifau byd-enwog o waith Chaucer.
A new partnership with the Hay Festival of
Literature was established, with the Library
holding events at the Festival and welcoming
a busload of Festival visitors to the Library
to see our world-famous manuscript collection
of Chaucer’s work.
Unwaith eto eleni roedd gan y Llyfrgell
bresenoldeb amlwg mewn digwyddiadau
allanol (Eisteddfod yr Urdd a’r Eisteddfod
Genedlaethol, y Sioe Frenhinol a ffair hanes
teulu ‘Who do you think you are?’ yn Llundain).
At hyn cynhaliwyd nifer o weithgareddau yn
Wrecsam i gyd-fynd â’n rhaglen Estyn Allan
yn y fwrdeistref honno. Yn wir, o fis Mehefin
2011 ymlaen, bydd gan y Llyfrgell bresenoldeb
arddangos parhaol yn Amgueddfa Wrecsam, ar
y cyd ag Amgueddfa Cymru.
Again this year the Library had a significant
presence at external events (the Urdd Eisteddfod
and the National Eisteddfod, the Royal Welsh
Show and the ‘Who do you think you are?’ family
history fair in London). In addition a number of
activities were held in Wrexham to accompany
our Outreach programme in the borough.
Indeed, from June 2011 onwards the Library
will have a permanent exhibition presence at
Wrexham Museum, alongside National
Museum Wales.
O ran hyrwyddo digwyddiadau, y datblygiad
mwyaf arwyddocaol oedd y cynnydd amlwg
yn ein defnydd o dechnoleg gwe 2.0 fel arf
marchnata, a welodd drydar yn digwydd yn
ddyddiol, gan ein galluogi i gyfathrebu â’n
cynulleidfaoedd trwy ddull amgen.
The most significant development in the
promotion of events was the marked
increase in our use of Web 2.0 technology as
a marketing tool, with daily tweeting enabling
us to communicate with our audiences by
alternative means.
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Ni allwn fyth orffwys ar ein rhwyfau!
Felly, beth sy’n digwydd?
We can’t afford to stand and stare!
So, what’s happening?
20
—
21
—
Digido
Digitisation
Yn ystod y flwyddyn cwblhawyd yn
llwyddiannus ddwy flynedd gyntaf cynllun
uchelgeisiol y Llyfrgell i ddigido’i holl ddaliadau
o newyddiaduron a chyfnodolion hanesyddol.
Mae penderfyniad Llywodraeth Cymru i
fuddsoddi £2 filiwn o’r Gronfa Buddsoddi
Cyfalaf Strategol wedi galluogi’r Llyfrgell i greu’r
isadeiledd technegol cadarn sy’n angenrheidiol
i gynnal digido ar raddfa mor fawr, a hyd yma
sganiwyd dros filiwn o dudalennau. Mae’r
Llyfrgell hefyd wedi penodi contractiwr allanol
i ymgymryd â’r gwaith o Adnabod Nodau
Gweledol y papurau newydd ac wedi sefydlu
a dechrau gweithredu strategaeth glir i reoli
unrhyw Hawliau Eiddo Deallusol sy’n gysylltiedig
â’r casgliad hanesyddol. Fodd bynnag, daeth y
buddsoddiad ychwanegol hwn gan y Llywodraeth
i ben yn Ebrill 2011 ac mae’r Llyfrgell yn dal i
groesawu unrhyw gyfleoedd cydweithredol
neu gyfleoedd codi arian er mwyn cwblhau’r
prosiect a chyhoeddi’r casgliad digidol newydd
ar-lein o 2012.
The year saw the successful completion of
the first two years of the Library’s ambitious
plan to digitise all of its holdings of historical
newspapers and journals. The decision of the
Welsh Government to invest £2 million from
the Strategic Capital Investment Fund has
enabled the Library to build the robust technical
infrastructure required to support such largescale digitisation and over 1 million pages have
been scanned to date. The Library has also
appointed an external contractor to undertake
the Optical Character Recognition of the
newspaper element and has established and
begun to implement a clear strategy for the
management of any Intellectual Property Rights
associated with the historical collection. However,
this additional Government investment came to
an end in April 2011 and the Library continues
to welcome any fundraising or collaborative
opportunities to complete the project and publish
the new digital collection online from 2012.
Eleni mae’r Llyfrgell wedi bod yn cyfrannu
cynnwys digidol i Europeana trwy gyfrwng
prosiect sy’n seiliedig ar lyfrau lluniadu o’r
19eg ganrif. Mae Europeana yn tynnu at ei gilydd
gasgliadau o sefydliadau ar draws Ewrop gyfan,
ac nid yw cwblhau’r prosiect hwn ond megis
dechrau cyfres o gyfraniadau a fydd yn mynd
â chasgliadau digidol y Llyfrgell at gynulleidfa
Ewropeaidd ehangach.
This year the Library has been contributing
digitised content to Europeana with a project
based around 19th-century drawing volumes.
Europeana brings together collections from
institutions all over Europe, and the completion
of this project is just the beginning of a series of
contributions that will take the Library’s digitised
collections to a wider European audience.
Parhawyd ymdrechion y Llyfrgell i rannu
cynnyrch y rhaglen a’r prosiectau digido. Bu’r
Llyfrgell yn cydweithio â Chomisiwn Brenhinol
Henebion Cymru ac Amgueddfa Cymru i
ddarparu cynnwys ar gyfer gwefan Casgliad
y Werin Cymru a lansiwyd yn yr Eisteddfod
Genedlaethol ar ddechrau Awst 2010. Fel rhan
o’r gwaith hwnnw, cyfrannwyd deunydd graffigol
amrywiol o gasgliadau’r Llyfrgell Genedlaethol
gan gynnwys ffotograffau John Thomas,
P. B. Abery a Tirlun Cymru, sef casgliad y
Llyfrgell o brintiau topograffig.
The Library’s efforts to share the outputs
of the digitisation programme and projects
continued. The Library co-operated with the
Royal Commission on the Ancient and Historical
Monuments of Wales and National Museum
Wales to provide content for the website of the
People’s Collection Wales which was launched
at the National Eisteddfod at the beginning of
August 2010. As part of that work, a variety
of graphic material was contributed from
the National Library’s collections, including
photographs by John Thomas and P. B. Abery
and Welsh Landscape, the Library’s collection
of topographic prints.
Yn ogystal â’r prosiectau digido mawr, mae’r
Llyfrgell wedi parhau i ddigido casgliadau
llai ac eitemau unigol yn ystod y flwyddyn.
Digidwyd rhan o Archif Posteri Hanesyddol
y Llyfrgell er enghraifft, sydd yn cynnwys
dros 2,600 o eitemau, a chyflwynwyd nifer o
lawysgrifau canoloesol ar-lein. Ceir yn eu plith
Lyfr Offeren Sherbrooke (Llsgr. NLW 15536E),
testun Cymraeg o Gyfreithiau Hywel Dda
(Llsgr. NLW 20143A) a Brwydrau Alecsander
Fawr (Llsgr. Peniarth 481D), sef un o’r
llawysgrifau canoloesol harddaf eu haddurn
yng nghasgliadau’r Llyfrgell.
In addition to the large-scale digital projects,
the Library continued to digitise smaller
collections and individual items during the
year. For instance, part of the Library’s Historic
Posters Archive was digitised, including over
2,600 items, and a number of medieval
manuscripts were made available online. Among
these are the Sherbrooke Missal (NLW MS.
15536E), a Welsh text of the Laws of Hywel
Dda (NLW MS. 20143A) and the Battles of
Alexander the Great (Peniarth MS. 481D), one
of the finest medieval illuminated manuscripts
in the Library’s collection.
22
—
_
Aelod o staff Culturenet yn sganio eitem anarferol
Member of Culturenet staff scanning a very unusual item
_
igido’n parhau’n gyflym
D
Rapid progress in digitisation
_
Llun o Dr Lewis Edwards,
sylfaenydd a phrifathro Coleg y
Bala, yn cael ei arddangos eto ar
ôl iddo gael ei sganio ar gyfer ei
gynnwys yng nghatalog y PCF
Portrait of Dr Lewis Edwards,
founder and principal of Coleg y
Bala, being displayed again after
being scanned for inclusion in the
PCF catalogue
_
Darparu sleidiau o luniau casgliad
Kyffin Williams
Creating slides from the Kyffin
Williams collection
23
—
Archif Ddigidol
Digital Archive
Wrth i gasgliadau digidol y Llyfrgell barhau i
gynyddu, ehangwyd yr archif ddigidol i gynnal
storio a chyflenwi cynnyrch y prosiectau digidol
ar raddfa fawr ac er mwyn paratoi i storio’n
ddiogel gasgliadau cynyddol o ddeunydd
clyweled digidol. Datblygir dulliau newydd i
storio a rheoli’r data hyn wrth i’r Llyfrgell barhau
i arwain yn y gwaith o ddatblygu storio diogel i
wrthrychau digidol.
As the Library’s digital collections continue to
increase, the digital archive has been expanded to
support the storage and delivery of the outputs
of large-scale digitisation projects and to prepare
to securely store increasing quantities of digital
audiovisual material. New approaches and
methods for storing and managing this data are
being developed as the Library continues to lead
the way in the safe storage of digital objects.
Sefydliad Catalog Cyhoeddus
Public Catalogue Foundation
Sefydliad elusennol yw’r Sefydliad Catalog
Cyhoeddus (Public Catalogue Foundation,
PCF) sy’n anelu at gynyddu mynediad at
beintiadau mewn casgliadau cyhoeddus trwy
greu cyfres o gatalogau lliw fesul sir.
The Public Catalogue Foundation (PCF) is a
charitable organisation that aims to increase
access to paintings by creating a series of colour
catalogues on a county-by-county basis.
Tasg y Llyfrgell oedd dethol, digido a chasglu
metadata am oddeutu 2000 o beintiadau olew
neu acrylig a gedwir yn y Llyfrgell. Roedd
dewis a digido’r peintiadau yn broses gymhleth,
a daethpwyd ar draws amrywiaeth o broblemau,
o gamerâu wedi torri i faterion hawlfraint.
Dewiswyd peintiadau gan artistiaid megis
J. M. W. Turner, Richard Wilson, Thomas
Gainsborough a Kyffin Williams.
Troswyd metadata o fformat safonol y Llyfrgell
(catalog VTLS Virtua) i fformat PCF (taenlen
Excel) gan ddefnyddio ‘eXtensible Stylesheet
Language’ (XSL).
Bydd y catalogau ar gael o PCF yn ystod 2012.
The task at the Library was to choose, digitise
and gather metadata on roughly 2000 oil or
acrylic paintings to increase access to paintings
in public collections held at the Library.
Choosing and digitising the paintings was a
complex process, and various problems –
ranging from broken cameras to copyright
issues – were encountered. Paintings were chosen
from the work of artists such as J. M. W. Turner,
Richard Wilson, Thomas Gainsborough and
Kyffin Williams.
Metadata was converted from the standard
Library format (VTLS Virtua catalogue) to
the PCF format (Excel Spreadsheet) using
eXtensible Stylesheet Language (XSL).
The catalogues will be available from PCF
during 2012.
Prosiect Cymynrodd Kyffin Williams
Cwblhawyd digido a chatalogio’r deunydd i gyd,
sef gwaith celf Kyffin ei hun, ei gasgliad helaeth
o gelf gan eraill, a’i archifau, gan gynnwys ei
ohebiaeth, ei ddyddiaduron a’i ffotograffau.
Rhyddheir y cofnodion a’r delweddau perthynol
i brif gatalog y Llyfrgell yn y dyfodol agos, gan
alluogi pawb sydd â diddordeb yn yr artist i
gael mynediad i’r catalog o bell yn ôl eu dewis.
Pan fydd materion hawlfraint wedi eu datrys,
bydd delweddau digidol o weithiau celf a rhai o
bapurau personol yr artist hefyd ar gael
ar-lein, ochr yn ochr â’r cofnodion catalog.
Kyffin Williams Bequest Project
The digitisation and cataloguing of all material
has now been completed, comprising Kyffin’s
own works of art, his extensive collection of
art by others, and his archives, including his
correspondence, diaries and photographs. The
descriptions and related images will be released
into the Library’s main catalogue in the near
future, enabling all those interested in the artist
to access the catalogue remotely whenever they
like. When copyright issues have been resolved,
digital images of artworks and some of the artist’s
personal papers will also be available on-line,
alongside the catalogue descriptions.
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
24
—
Julian Thomas a Storfa Kyffin Williams
Julian Thomas and the Kyffin Williams Store
Roedd dydd Llun, 13 Rhagfyr 2010 yn
ddiwrnod o ddathlu a diolch yn y Llyfrgell.
Daeth aelodau’r Bwrdd, aelodau Penodau a
staff ynghyd i nodi ymddeoliad Julian Thomas,
Pennaeth yr Uned Gadwraeth, ac i ddathlu
agoriad y Storfa Kyffin newydd. Y ddolen gyswllt
rhwng y ddau ddigwyddiad oedd y diweddar
Kyffin Williams. Bu Julian yn gyfaill i Kyffin dros
nifer o flynyddoedd a dangosodd y rhwymiadau
cain yr oedd wedi eu llunio i’r artist. Cynlluniwyd
Storfa Kyffin er mwyn gallu cadw holl gasgliad
Kyffin gyda’i gilydd. Crewyd y storfa trwy
addasu ardal storio oedd yn bod eisoes. Roedd
yr addasiadau i’r ardal hon yn ei galluogi i letya
dros 170 o beintiadau olew, gweithiau celf ar
bapur a gwrthrychau 3-dimensiwn.
Monday, 13 December 2010 was a day of
celebration and thanksgiving at the Library.
Members of the Board, Chapters and staff
attended an event to mark the retirement of
Julian Thomas, the Head of the Conservation
Treatment Unit, and the opening of the new
Kyffin Store. These events were linked through
the late Kyffin Williams. Julian had been a friend
of Kyffin for many years and he exhibited the
fine bindings that he had made for the artist.
The Kyffin Store was designed to enable the
whole Kyffin collection to be kept together. The
store was created through the modification of an
existing storage area. The adaptations to the area
enabled it to accommodate over 170 paintings,
works of art on paper and 3D objects.
Casgliad Traethodau Cymru
Theses Collection Wales
Mae casgliad traethodau’r Llyfrgell yn cynnwys
tua 50,000 o draethodau a thraethodau hir a
gyflwynwyd ar gyfer graddau ôl-radd mewn
sefydliadau addysg uwch yng Nghymru. Mae
mwyafrif llethol y casgliad presennol mewn
fformat papur, ond mae adneuo electronig
yn dod yn fwy a mwy cyffredin. Mae nifer o
sefydliadau wedi datblygu storfeydd sefydliadol
i storio a darparu mynediad ar-lein i’w
cynnyrch ymchwil, gan gynnwys traethodau a
thraethodau hir electronig – y cyfeirir atynt fel
arfer fel ‘e-draethodau’. Yn 2009 dechreuodd
y Llyfrgell a Rhwydwaith Cadwrfeydd Cymru
waith ar ‘wasanaeth cynaeafu e-draethodau’.
Mae’r gwasanaeth hwn yn galluogi’r Llyfrgell
i gasglu, trwy gynaeafu, gopïau o destun llawn
yr e-draethodau a darparu mynediad parhaus
iddynt trwy reoli cadwraethol. Ym Mawrth
2011 lansiwyd Casgliad Traethodau Cymru yn
swyddogol gan y Llyfrgell. Mae testun llawn y
traethodau hyn a gynaeafwyd ar gael trwy gatalog
y Llyfrgell a bydd pob traethawd PhD a gasglwyd
gan y Llyfrgell o blith y sefydliadau sy’n cymryd
rhan yn cael ei gynaeafu gan wasanaeth EthOS y
Llyfrgell Brydeinig.
The Library’s theses collection includes
approximately 50,000 theses and dissertations
that have been presented for postgraduate degrees
in higher educational institutions (HEIs) in Wales.
The vast majority of the current collection is in
paper format, but electronic deposit is becoming
increasingly common. Many HEIs have developed
institutional repositories to store and provide
online access to their research output, including
electronic theses and dissertations – more
commonly referred to as ‘e-theses’. In 2009 the
Library and the Welsh Repository Network began
work on the ‘e-theses harvesting service’. This
service enables the Library to collect, through
harvesting, copies of the full-text e-theses and
to provide continued access to them through
preservation management. In March 2011, the
Library officially launched Theses Collection
Wales. The full text of these harvested theses
are available through the Library’s catalogue
and all PhD theses collected by the Library
from participating institutions will be harvested
by the British Library’s EThOS service.
_
Symud un o baentiadau Kyffin i’r storfa newydd
Moving one of Kyffin’s paintings to the new store
_
taff Culturenet
S
Culturenet staff
25
—
Culturenet Cymru
Culturenet Cymru
Roedd prosiect Casgliad y Werin Cymru yn
greiddiol i holl weithgareddau Culturenet
Cymru eleni. Lansiwyd gwefan Casgliad y
Werin Cymru yn yr Eisteddfod Genedlaethol ar
ddechrau Awst 2010 a bu Culturenet a’r Llyfrgell
yn allweddol i lwyddiant y wefan a’i chynnwys.
Trwy gydweithio â phartneriaid Casgliad y
Werin Cymru bu Culturenet yn darparu
cynnwys thematig ac yn cefnogi Sequence i
brofi a datblygu’r wefan. Yn ystod y flwyddyn
gwelwyd galw am gefnogaeth ymysg y sector
treftadaeth a grwpiau hanes i gyfrannu at y
prosiect. Cefnogwyd eu hamcanion drwy gynnig
hyfforddiant cychwynnol, datblygu rhaglen
benthyg offer a chefnogaeth o bell.
The People’s Collection Wales project was
central to all the activities of Culturenet Cymru
this year. The People’s Collection Wales website
was launched at the National Eisteddfod at the
beginning of August 2010 and Culturenet and
the Library played a key role in the success of
the website and its content. By co-operating
with partners in the People’s Collection Wales
project Culturenet provided thematic content
and supported Sequence in the testing and
development of the website. During the year the
heritage sector and history groups were invited
to contribute to the project. Their aspirations
were met by the provision of initial training,
by the development of a loans programme and
by remote support.
Mae Culturenet wedi bod yn cynorthwyo
prosiectau eraill eleni. Cefnogwyd Prifysgol
Aberystwyth gyda’r prosiect Cof a’r Cyfryngau
yng Nghymru 1950–2000 a gyllidwyd gan JISC.
Astudiaeth oedd i ddylanwad teledu ar fywyd
teuluol yng Nghymru yn ystod ail hanner yr
20fed ganrif trwy gyfres o gyfweliadau gyda
phobl yn ardaloedd Wrecsam, Caernarfon,
y Rhondda a Chaerfyrddin. Darparwyd
gwasanaeth digido sioeau ffordd i Brifysgol
Caerdydd ar brosiect Cymry’r Rhyfel Mawr
Ar-lein sef prosiect i gasglu a rhannu deunydd
sydd yn nwylo preifat sy’n ymwneud a
phrofiadau’r Cymry yn ystod y Rhyfel Byd
Cyntaf. Mae’r eitemau a gasglwyd ar gael ar
wefan Casgliad y Werin Cymru.
Ym mis Medi daeth y newydd fod cais
prosiect cynhwysiant digidol, Treftadaeth
Ddigidol yn y Gymuned: Cymunedau 2.0 wedi
bod yn llwyddiannus. Nod y prosiect peilot yw
hyfforddi a chefnogi unigolion a grwpiau yng
Ngheredigion, Sir Gâr a Sir Benfro i ddefnyddio
technoleg newydd.
Culturenet has been assisting other projects
this year. Support was given to Aberystwyth
University for their JISC-funded project Memory
and the Media in Wales 1950–2000. This was
a study of the impact of television on family
life in Wales during the second half of the 20th
century by means of a series of interviews with
people in the Wrexham, Caernarfon, Rhondda
and Carmarthen areas. Roadshow digitisation
services were provided for Cardiff University
for Welsh Voices of the Great War Online, a
project to collect and share material in private
hands concerning the experiences of Welsh
people during the First World War. The items
collected are available on the People’s Collection
Wales website.
In September we received notification that the
project bid, Digital Heritage in the Community:
Communities 2.0 had been successful. The
aim of the pilot project is to train and support
individuals and groups in Ceredigion,
Carmarthenshire and Pembrokeshire in the
use of new technology.
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
26
—
Trawsnewid Busnes
Business Transition
Mae Adran Gwasanaethau Casgliadau wedi
datblygu ac wedi dechrau gweithredu Rhaglen
Trawsnewid Busnes gyda’r nod o gynyddu
effeithlonrwydd gweithredol drwy’r Llyfrgell i
gyd mewn perthynas â phob agwedd o brosesu a
rheoli casgliadau. Bydd y rhaglen yn weithredol
dros y cyfnod 2011–2014.
The Department of Collection Services
developed and began implementing a Business
Transition Programme aimed at increasing
operational efficiency throughout the Library
in all aspects of collections processing and
management. The Programme will cover the
period 2011–2014.
Mae i’r Rhaglen bedair cangen annibynnol ond
cydgysylltiedig:
The Programme has four separate but
interconnected strands:
—
—
—
—
—
—
—
—
Prosesau a Threfniadaeth
Gweithlu Hyblyg
Disgrifio a Darparu Adnoddau
Datblygu Casgliadau
Processes and Procedures
Agile Workforce
Resource Description and Delivery
Collection Development
Penodwyd perchenogion i bob un o’r canghennau
a dechreuwyd ar y gwaith o adnabod prosiectau a
fydd yn eu tro yn arwain at drawsnewid.
Owners have been assigned to each of the strands
and work has started on the identification of
projects, which will in turn deliver the transition.
Mae’r prosiectau hyn ar y gweill eisoes:
The following projects are already under way:
Prosesau a Threfniadaeth
Processes and Procedures
—Prosiect 001: Ail-ddiffinio’r llif gwaith
ar gyfer prosesu monograffau adnau
cyfreithiol a dderbynnir trwy’r Asiantaeth
—Project 002: Diffinio llif gwaith ar gyfer
archifau digidanedig
—Project 001: Redefinition of the workflow
for processing legal deposit monographs
received from the Agency
—Project 002: Definition of a workflow for
processing born-digital archives
Gweithlu Hyblyg
Agile Workforce
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
Awdit sgiliau a gwybodaeth
Disgrifiadau swydd generig
Ailstrwythuro
Hyfforddi/mentora
Cyfathrebu
Skills and knowledge audit
Generic job descriptions
Restructuring
Training/mentoring
Communication
Disgrifio a Darparu Adnoddau
Resource Description and Delivery
—
Gweithredu’r Strategaeth
—Awdit o ddeunyddiau heb eu prosesu –
traddodiadol a digidol
—
Aquabrowser
—Adnabod categorïau o ddeunydd lle mae
disgrifiadau ar y lefel isaf yn ddigonol
— Implement the Strategy
—Audit of unprocessed materials – traditional
and digital
— Aquabrowser
—Identification of categories of
material where minimal level
descriptions is adequate
Datblygu Casgliadau
—
Gweithredu’r Polisi newydd
—
Cwblhau gwaith ar Gytundeb Adneuo
—Parhau’r symud at danysgrifiadau digidol
lle mae’n briodol
—Gostyngiad mewn casglu deunyddiau
adnau cyfreithiol mewn partneriaeth â
llyfrgelloedd adnau cyfreithiol eraill
Collection Development
— Implement the new Policy
— Complete work on a Deposit Agreement
—Continue the shift to digital subscriptions
where appropriate
—Reductions in collecting legal deposit
materials in partnership with other
legal deposit libraries
Penodwyd Dr Owain Roberts yn Rheolwr
Trawsnewid Busnes gyda’r cyfrifoldeb o
ymgymryd â thasgau a gysylltir â datblygu, rheoli
a monitro’r rhaglen, ac adnabod a dadansoddi
prosesau busnes aneffeithlon. Diffinnir prosesau
a threfniadau busnes ‘meinach’ a gweithredir
llifau gwaith gwell, a fydd yn eu tro yn cynyddu
effeithlonrwydd, ac yn gwella gwasanaethau a
phrofiad y defnyddiwr. Sefydlwyd hefyd Dîm
Trawsnewid Busnes trawsadrannol i arwain
y gweithredu a rhoddwyd rôl Cydlynydd
Rheoli Newid i Dr Paul Joyner. Gwahoddir
cynrychiolwyr undeb i fynychu cyfarfodydd y
Tîm. Cynhelir cyfarfodydd rheolaidd â’r holl staff
eisoes a gosodir gwybodaeth am y Rhaglen ar y
mewnrwyd. Mae pawb o’r staff wedi mynychu
hyfforddiant ymwybyddiaeth ‘Rheolaeth Fain’.
27
—
Gan dderbyn na fydd y Llyfrgell yn gweld
unrhyw gynnydd mewn adnoddau staff, yr unig
ffordd y gellir gwella yw trwy weithredu arbedion
yn egnïol. Bydd yr arbedion hyn yn cynnwys
defnyddio cyfrifiaduron, partneriaethau, dileu
ymdrech ddiangen, a therfynu rhai prosesau’n
gyfan gwbl.
Yn sail i’r Rhaglen Trawsnewid Busnes fydd
y ddealltwriaeth y gall rhai o’r adnoddau a
ryddheir drwy arbedion gael eu hailgyfeirio i
greu gwelliant o ran cwrdd ag anghenion
defnyddwyr ac o ran cynhyrchiant.
Dr Owain Roberts was appointed Business
Transition Manager with responsibility for
undertaking tasks associated with developing,
managing and monitoring the programme, and
the identification and analysis of inefficient
business processes. ‘Leaner’ business processes
and procedures will be defined and improved
workflows implemented, which will in turn
increase efficiency, improve services and user
experience. An interdepartmental Business
Transition Team has also been established to
lead on implementation and the role of Change
Management Coordinator has been assigned
to Dr Paul Joyner. Union representatives will
be invited to attend Team meetings. Regular
meetings with all staff are already in place and
information regarding the Programme will be
posted on the intranet. All staff have attended
‘Lean Management’ awareness training.
Given the premise that the Library will not
experience any growth in staff resources, the
only way improvements can happen is through
the vigorous pursuit of efficiencies. Efficiencies
will include use of automation, partnerships,
elimination of redundant effort, and ceasing
some processing activities altogether.
The underlying premise of the Business
Transition Programme will be that the some
of the resources freed by efficiencies can be
redirected towards improvements in terms of
meeting users’ needs and increasing productivity.
_
n arall yng nghysgod Syr John Williams. Dyma un o’n darllenwyr selocaf
U
yn gwneud defnydd o Ystafell Ddarllen y Gogledd.
Another in the shadow of Sir John Williams. Here is one of our most ardent
readers making use of the North Reading Room.
28
—
_
Yr actor a’r seren ffilm Matthew Rhys ar ymweliad â’r Llyfrgell i hyrwyddo’i
lyfr Croesi’r Paith/Crossing the Plain, yn cael ei gyfweld gan y Llywydd.
Actor and film star Matthew Rhys visiting the Library to promote his book
Croesi’r Paith/Crossing the Plain, being interviewd by the President.
_
eter Finch a Niall Griffiths yn
P
trafod ‘Writing about the real
Wales’ yn ein Diwrnod Agored
yn Ionawr 2011
Peter Finch and Niall Griffiths
‘Writing about the real Wales’ at
our Open Day in January 2011
_
filmio’r rhaglen deledu ‘Dan Glo’
F
ar gyfer S4C gyda phobl ifainc
Ysgol Penweddig
Filming ‘Dan Glo’ for S4C with
young people from Ysgol
Penweddig
_
Mewn partneriaeth â’r Llyfrgell fe
drefnodd gwasanaethau dydd Plas
Lluest eu harddangosfa ‘Ein llyfrgell
drwy Sain a Thawelwch’ yn ystod
y flwyddyn. Fe dynnwyd y llun
arbennig hwn ar ddiwrnod lansio’r
arddangosfa. Roedd ymwelwyr yn
gallu cyffwrdd arddangosion gan
gynnwys Braille a defnydd o bapur
a ffabrig yn ogystal â mwynhau
ffotograffau a chlipiau fideo. Rydym
wedi gweithio mewn partneriaeth â
Plas Lluest ar nifer o achlysuron yn
ystod y blynyddoedd diwethaf.
Plas Lluest day services for people
with learning disabilities held their
‘Our Library Through Silence
and Sound’ exhibition at the
Library during the year. This photo
was taken at the launch of the
exhibition. Visitors were able to
touch exhibits including Braille
and the use of paper and fabric
as well as enjoy photographs and
video clips. We have worked in
partnership with Plas Lluest on a
number of occasions during the
past few years.
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
30
—
Adnau Cyfreithiol Electronig
Electronic Legal Deposit
Mae’r Llyfrgell yn parhau i weithio mewn
partneriaeth â’r llyfrgelloedd adnau cyfreithiol
i baratoi ar gyfer adneuo cyfreithiol electronig.
Mae’r storfa yn Aberystwyth yn dal i ehangu a
gweithredwyd y pedwerydd nod yng Nghaeredin.
Datblygwyd mynediad dros dro i gynnwys
cyfyngedig ar gyfer y staff ac mae mynediad i’r
cyhoedd o fewn yr ystafelloedd darllen yn cael ei
ddatblygu, i fod yn barod yn haf 2011.
The Library continues to work in partnership
with the legal deposit libraries to prepare for
electronic legal deposit. The storage node in
Aberystwyth continues to expand and the fourth
node has been deployed in Edinburgh. Interim
access for staff to limited content was developed
and access for the public within the reading
rooms is under development and due for delivery
in summer 2011.
Ymatebodd y Llyfrgell i ymgynghoriad
cyhoeddus y DCMS a chyhoeddwyd ymateb
y Llywodraeth tua diwedd y cyfnod adrodd.
Cadarnhaodd y Llywodraeth ei hymrwymiad
i ddatblygu’r Rheoliadau drafft yn ymwneud â
chynnwys all-lein a chynnwys ar-lein y gellir ei
gaffael trwy gynaeafu – i gwmpasu cynnwys sydd
â chyfyngiadau mynediad arno a chynnwys y telir
amdano, a chynnwys ar-lein sydd yn ei hanfod yr
un â gwaith printiedig.
The Library responded to the DCMS’s public
consultation and the Government response
was published towards the end of the reporting
period. The Government confirmed its
commitment to develop the draft Regulations
covering off-line content, on-line content that
can be obtained through harvesting – to include
content that has access restrictions including
paid for content, and on-line content that is
substantially the same as a printed work.
Datblygiadau’r We a Gwe 2.0
Web and Web 2.0 Developments
Parhaodd y Llyfrgell i weithredu ei strategaeth
ar gyfer y We, ‘Rhannu Cydweithio Arloesi’,
trwy brif wefan y Llyfrgell a thrwy bresenoldeb
mewn amgylcheddau cyfryngau cymdeithasol
allweddol eraill. Ceir bellach fwy o ddulliau nag
erioed o’r blaen i ddarganfod beth sy’n digwydd
yn y Llyfrgell; gallwch ein dilyn ar Twitter neu
facebook neu ddarllen ein blog sy’n dangos
postiadau am bob agwedd ar waith y Llyfrgell.
The Library has continued to implement its
Strategy for the Web, ‘Share Collaborate
Innovate’, both through the Library’s main
website and through presences on other key
social media environments. There are now more
ways than ever to find out about what is going
on in the Library; you can follow us on Twitter
or facebook or read our blog which features
posts about all areas of the Library’s work.
Yn 2010–11 gwelwyd eto dwf sylweddol yn
nifer ein defnyddwyr ar-lein, gan ddod â ni at
gyfanswm o fwy nag 1.25 miliwn o ddefnyddwyr
unigol. Cafwyd hefyd dwf sylweddol yn y
defnydd o ddelweddau’r Llyfrgell ar ‘Flickr
Commons’ – gan roi i bawb gyfle i weld
rhai o gasgliadau ffotograffig y Llyfrgell ac i
ryngweithio â nhw.
2010–11 brought another significant increase
in our online user base, bringing us to over
1.25 million unique users. Significant growth
has also been seen in the use of the Library’s
‘Flickr Commons’ images – giving all the
opportunity to view and interact with some
of the Library’s photographic collections.
Aquabrowser
Aquabrowser
Rhyngwyneb newydd i chwilio casgliadau’r
Llyfrgell, boed yn analog neu’n ddigidol, drwy
un chwiliad, yw Aquabrowser. Mae’n chwilio’n
gyflym ar draws y casgliadau, ac mae’n cynnig
ffordd o gyfyngu’r canlyniadau drwy eu trefnu
dan benawdau gwahanol. Mae’r ‘cwmwl geiriau’
yn ychwanegiad sydd yn apelio at ddefnyddwyr,
ac yn llythrennol yn cynnig cwmwl o eiriau
cysylltiedig â’r term chwilio a all fynd â’r
darllenydd i bob math o gyfeiriadau gwahanol.
Mae’r gwaith ar Aquabrowser yn parhau, a’r
cam nesaf fydd ymgynghori gyda’n defnyddwyr
a chynnwys eu hatborth mewn gwaith datblygu
pellach, i sicrhau fod y rhyngwyneb yn cwrdd
â’u gofynion.
Aquabrowser is a new interface to search the
Library’s collections, both analogue and digital,
in one convenient search. It searches quickly
across the collections, and offers the choice to
limit results by refining them. The ‘word cloud’
is an addition which appeals to users, and literally
offers them a cloud of words related in some way
to the search term which could take them in all
sorts of unexpected directions.
Work on Aquabrowser is ongoing, and the next
step will be to consult with our users and
incorporate their feedback in further development
work, to ensure that the interface meets their needs.
_
Dilynwch ni
Follow us
Twitter
www.twitter.com/nlwales
Facebook
www.facebook.com
Blog
www.nlwales.blogspot.com
Flickr
Technical infrastructure
Fel sefydliad sy’n ddibynnol ar ddata digidol
rhaid i’r Llyfrgell gadw isadeiledd technegol
cadarn ac effeithiol sydd nid yn unig yn cynnal
gweithgareddau’r sefydliad o ddydd i ddydd ond
sydd hefyd yn darparu’r fframwaith ar gyfer
digido blaengar a rhaglenni casglu digidol ac yn
bwysicach na dim, sy’n creu llwybr allweddol i
ddefnyddwyr i gael mynediad i wasanaethau a
chasgliadau’r Llyfrgell. Canolog i waith 2010–11
fu’r ymdrech i sicrhau bod yr isadeiledd yn
ehangu tra’n aros yn effeithiol ac yn ddibynadwy,
gydag uwchraddio sylweddol ar ein rhwydwaith
yn ogystal â chynllunio a pharatoi at amgylchedd
newydd i feddalwedd bwrdd gwaith.
As a organisation dependent in digital data,
the Library must retain a robust and effective
technical infrastructure which not only supports
the day to day activities of the organisation but
also provides the framework for cutting edge
digitisation and digital collection programmes
and, most importantly of all, serves as a key
pathway for users to access the Library’s services
and collections. Ensuring that the infrastructure
expands, whilst remaining efficient and reliable,
has been critical to the work of 2010–11, with
significant upgrades to our network as well as
planning and preparation for a new desktop
software environment.
Mae’r Llyfrgell hefyd wedi mabwysiadu’n
ddiweddar Strategaeth Technoleg Gwybodaeth
a Chyfathrebu newydd:
The Library has also recently adopted a
new Information and Communication
Technology Strategy:
www.llgc.org.uk/fileadmin/documents/pdf/ICT_
strategy_11-14_c.pdf
www.llgc.org.uk/fileadmin/documents/pdf/ICT_
strategy_11-14_s.pdf
a fydd yn llywio darpariaeth gwasanaethau
TGCh dros y tair blynedd nesaf trwy ddatblygu
gwasanaethau newydd a gwella parhaus ar
isadeiledd technegol sylfaenol y Llyfrgell.
which will shape the provision of ICT
services over the next three years through
the development of new services and the
continuous improvement of the Library’s
core technical infrastructure.
31
—
www.flickr.com/photos/llgc
Isadeiledd technegol
Rheolwr Hawliau a Gwybodaeth
Ym mis Mehefin 2010 penodwyd Dr Dafydd
Tudur yn Rheolwr Hawliau a Gwybodaeth.
Mae’r swydd newydd hon yn ymwneud â’r
elfen gyfreithiol o reoli gwybodaeth, maes sy’n
berthnasol i sawl agwedd o waith y Llyfrgell.
Gan ddilyn y datblygiadau diweddaraf o fewn
i’r Deyrnas Gyfunol a thu hwnt, bydd Dafydd
yn rhoi arweiniad a chyngor ar faterion megis
hawliau eiddo deallusol, rhyddid gwybodaeth a
gwarchod data. Bydd hefyd yn cynnal arolwg
o bolisi a gweithdrefnau cyfredol ac yn cynnig
dulliau o effeithloni a chysoni gweithgareddau
rheoli hawliau a gwybodaeth ar draws y Llyfrgell.
Mae hawliau eiddo deallusol yn arbennig o
berthnasol yng nghyd-destun datblygiadau
digidol a’r defnydd o’r We. Ar ddechrau 2011
ymatebodd y Llyfrgell i Arolwg Hargreaves o’r
fframwaith eiddo deallusol cyfredol gan alw am
ddiwygio’r gyfraith er mwyn galluogi mynediad
ehangach i’r casgliad. Mae’r hawliau hyn hefyd
yn ganolog i’r modd yr ydym yn rhannu ein
hadnoddau (drwy gynlluniau trwyddedu agored
fel Creative Commons) a bydd Dafydd yn
cyfrannu at ddatblygu modelau busnes newydd
a fydd yn hyrwyddo a chefnogi gweithgareddau
digido a gwasanaethau ar-lein.
Information and Rights Manager
In June 2010 Dr Dafydd Tudur was appointed
Information and Rights Manager. This new
post is concerned with the legal element of
information management, an area which is
relevant to many aspects of the Library’s work.
By following the latest developments within
the United Kingdom and beyond, Dafydd
will provide leadership and advice on matters
such as intellectual property rights, freedom of
information and data protection. He will also
conduct a survey of current policy and practice
and will offer means of making information and
rights management activities more efficient and
more consistent throughout the Library.
Intellectual property rights are particularly
relevant in the context of digital developments
and the use of the Web. Early in 2011 the Library
responded to the Hargreaves Review of the
current intellectual property framework by calling
for a change in the law to enable wider access
to the collection. These rights are also central to
the way we distribute our resources (by means
of open licensing schemes such as Creative
Commons) and Dafydd will be contributing to
the development of new business models which
will promote and support digitisation activities
and online services.
32
—
_
Plant yn mwynhau’u hunain yn yr uned addysg yn ystod ein Diwrnod
Agored yn Ionawr 2011
Children enjoying thmselves in the education unit during the Open Day
in January 2011
_
Yr her a wynebwn yn hyderus yw
denu ymwelwyr a darllenwyr o
gymunedau ethnig i’r Llyfrgell
A pleasurable challenge for
the Library is to attract visitors
and readers from our ethnic
communities
_
Ymweliad ysgol â’r uned addysg
A school visit to the education unit
33
—
CyMAL
Adnoddau electronig
CyMAL
Electronic resources
Trwy nawdd CyMAL y mae’r Llyfrgell wedi
trefnu nifer o gytundebau i roi mynediad i
adnoddau electronig i lyfrgelloedd ar draws
Cymru. Y mae’r trefniant gyda NewsBank i roi
mynediad i bapurau newydd ar-lein i brifysgolion
Cymru, y Llyfrgell Genedlaethol, addysg bellach,
y gwasanaeth iechyd a llyfrgelloedd cyhoeddus
Cymru, yn cael ei estyn am flwyddyn arall, tan
ddiwedd Mawrth 2012. Mae’r un peth yn wir am
fynediad i ddau adnodd gan Oxford University
Press, sef Oxford Art ac Oxford Music Online
a fydd hefyd ar gael i lyfrgelloedd cyhoeddus
Cymru a’r Llyfrgell Genedlaethol tan ddiwedd
Mawrth 2012. Ers 1 Mawrth 2011 y mae’r
Llyfrgell wedi trefnu tanysgrifiad i’r adnodd
hanes teulu, Find My Past, sydd yn cynnwys
y Llyfrgell a llyfrgelloedd cyhoeddus Cymru.
Hefyd trefnwyd tanysgrifiad consortiwm i’r
Llyfrgell Genedlaethol a llyfrgelloedd cyhoeddus
Cymru i’r adnodd hanes teulu Ancestry.
Through the financial support of CyMAL the
Library has arranged a number of contracts to
give libraries across Wales access to electronic
resources. The agreement with NewsBank to
give access for Welsh universities, the National
Library, further education, the health sector and
Welsh public libraries to on-line newspapers is
being extended for another year, until the end
of March 2012. The same is true for access to
two Oxford University Press resources, Oxford
Art and Oxford Music Online, which will also
be available to the National Library and Welsh
public libraries until the end of March 2012.
Since 1 March 2011 the Library has negotiated a
subscription for the family history resource Find
My Past, which includes the Library and Welsh
public libraries. A consortial subscription has also
been negotiated to the family history resource
Ancestry, for the National Library and the Welsh
public libraries.
Addysg
Education
Yn ystod y flwyddyn fe gymerodd 3,603 o
bobl ran mewn gweithdai a chyflwyniadau
gan y Gwasanaeth Addysg. Cafwyd stondin
lwyddiannus ddechrau haf 2010 yn Eisteddfod
yr Urdd Dyffryn Aeron, gyda sylw arbennig
yn cael ei roi yn ystod yr wythnos i Lyfr Gwyn
Rhydderch a’r Mabinogi. Yn mis Medi 2010
cyflwynwyd gweithdai ar Lywodraethu Cymru
mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru, ac yn
ystod y flwyddyn bu’r Gwasanaeth yn gweithio
ar y cyd â Llywodraeth Cymru a Phrifysgol
Aberystwyth ar gynllun Bagloriaeth Cymru.
Bu’r Gwasanaeth yn cynnal gwaith estyn allan
yn Wrecsam yn ystod Hydref 2010 drwy arwain
gweithdai i dros 500 o blant ar thema Cymru
yn yr Oesoedd Canol. Rhwng Ionawr a Mawrth
2011 derbyniodd cannoedd o ymwelwyr o
bob oedran weithdai gan y Gwasanaeth ar
arddangosfa Byd Bach. Penodwyd Luned
Rhys Parri i weithio fel Artist Preswyl gyda’r
Gwasanaeth Addysg mewn ysgolion yn y
Drenewydd a Wrecsam yn ystod 2011. Mae’r
Gwasanaeth wedi ailddatblygu ystafell Hafan
yn ardal lle gall teuluoedd ddysgu mwy am y
Llyfrgell a’r casgliadau. Cynhyrchwyd pecyn ar
gyfer teuluoedd sydd ar gael yn rhad ac am ddim
yn Hafan ac ar y we, ac mae’r wybodaeth sydd
yn y pecyn yn rhyngweithio gyda gwefan newydd
y Gwasanaeth: addysg.llgc.org.uk, a lansiwyd yn
ystod y flwyddyn.
During the year a total of 3,603 people
participated in Education Service workshops
and presentations. Early in the summer of 2010
a successful presence was mounted at the Urdd
Eisteddfod in the Aeron Valley, where special
attention was given during the week to the
White Book of Rhydderch and the Mabinogi.
In September 2010 workshops on Governing
Wales were held in partnership with the Welsh
Government, and during the year the Service
co-operated with the Welsh Government
and Aberystwyth University on the Welsh
Baccalaureate programme. The Service took
part in outreach activities in Wrexham during
October 2010 by means of workshops for over
500 children on the theme of Wales in the Middle
Ages. Between January and March 2011 hundreds
of visitors of all ages enjoyed the Service’s
workshops on the Small World exhibition. Luned
Rhys Parri was appointed artist in residence
to work with the Education Service at schools
in Newtown and Wrexham during 2011. The
Service has redeveloped the Hafan room as an
area where families can learn more about the
Library and its collections. A pack for families
was made available free of charge in Hafan and
on the web, and the information in the pack
interfaces with the Service’s new website: addysg.
llgc.org.uk, which was launched during the year.
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
34
—
Yr Archif Sgrin a Sain
The Screen and Sound Archive
Wrth i’r Archif edrych ymlaen at ddathlu
ei phen-blwydd yn ddeg oed yn 2011,
penderfynodd Iestyn Hughes mai dyma’r amser
priodol i ‘ymddeol’. Iestyn fu Pennaeth yr Archif
o’r cychwyn cyntaf, ac yntau a’i llywiodd wrth
iddi dyfu a datblygu i fod yn sefydliad o bwys
cenedlaethol. Penodwyd Dafydd Pritchard, aelod
o staff yr Archif, yn Rheolwr newydd arni.
As the Archive looked forward to celebrating its
tenth birthday in 2011, Iestyn Hughes decided
that it was an appropriate time to ‘retire’. Iestyn
had been the Head of the Archive from the very
beginning, and under his leadership it grew
and developed into an organisation of national
significance. Dafydd Pritchard, a member of the
Archive’s staff, was appointed the new Manager.
Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf llwyddwyd
i gynnal yr hyn sy’n ganolog i’n gwaith, gan
ychwanegu at ein casgliadau a datblygu systemau
catalogio pwrpasol. Yn bwysig iawn, hefyd, fe
lwyddwyd i bwrcasu nifer o beiriannau a fydd
yn hwyluso ein hawydd i ddigido rhagor o’n
casgliadau, ac yn sgil hynny yn hwyluso
mynediad iddynt.
During the last year we have succeeded in
maintaining core activities, by adding to our
collections and by developing appropriate
cataloguing systems. Also, and very important,
we succeeded in purchasing a number of
machines which will support our ambitions to
digitise more of our collections, and as a result
enable easier access to them.
Ac yn ein gwaith estyn allan yn Wrecsam, cafwyd
cyfle i weithio gyda nifer o fyfyrwyr ag anghenion
arbennig yng Ngholeg Iâl, mewn gweithdy ar sut
i ddarllen ffilm, yn ogystal â noson lwyddiannus
yn sinema’r Odeon pan ddangoswyd Proud Valley
a ffilmiau o ddiddordeb lleol.
And in our outreach work in Wrexham we had an
opportunity to work with a number of Yale College
students with special needs, in a workshop on
how to read a film, as well as a successful evening
at the Odeon cinema where we screened Proud
Valley and films of local interest.
Cyfryngau Cymdeithasol –
o Meic Stevens i Alecsander Fawr
Social Media –
from Meic Stevens to Alexander the Great
Mae sôn am Twitter a Facebook ac YouTube yn
ffasiynol iawn, ond beth yw eu gwerth mewn
gwirionedd i sefydliad fel y Llyfrgell? Ai ymgais
sydd yma i gael ein gweld yn gwneud y peth
cŵl neu a oes gwerth gwirioneddol i’r cyfryngau
newydd hyn?
It is fashionable to talk about Twitter and
Facebook and YouTube, but what is their true
value to an organisation like the Library? Is this
an attempt to be seen as doing the cool thing or
is there genuine value in these new media?
Bellach rydym mewn sefyllfa i ddweud yn
hyderus bod gwerth i’r gwaith hwn.
Erbyn diwedd Mawrth 2011 roedd bron 400,000
wedi gweld ein casgliad o ffotograffau ar y wefan
hon. Y Llyfrgell oedd un o’r llyfrgelloedd cyntaf
o’i bath i fentro defnyddio Flickr Commons.
Rydym yn ychwanegu ychydig bob pythefnos. Yn
arwyddocaol nid yn unig mae cannoedd o filoedd
yn gweld y delweddau hyn ond mae cannoedd
yn gwneud sylwadau arnynt ac yn dod yn ôl yn
gyson i weld beth sydd gan y Llyfrgell i’w gynnig.
_
Sganio a digido gwaith celf
Scanning and digitising art work
We are now in a position to state with confidence
that these have their value.
By the end of March 2011 almost 400,000 had
seen our collection of photographs on this website.
The Library was one of the first libraries of its
kind to experiment with using Flickr Commons.
We add a little every fortnight. Significantly not
only do hundreds of thousands see these images
but hundreds comment on them and return
regularly to see what the Library has to offer.
_
Y mae trydar Siân yn cael ei ddilyn gan nifer o ddilynwyr
Sian’s tweeting is followed by many
_
Dilynwch ni
Follow us
Twitter
Twitter
Gwerthwyd tocynnau gig Meic Stevens yn
ddiweddar o fewn llai na dwy awr i drydar
amdani. Felly mae hon yn ffordd rad a rhwydd
o hyrwyddo digwyddiadau.
Tickets for Meic Stevens’s gig were sold
recently within less than two hours of tweeting
about it. This is therefore a cheap and easy way
to promote events.
Ar eithaf arall y sbectrwm o bosibl mae Brwydrau
Alecsander Fawr, llawysgrif Peniarth 481D:
At the other end of the spectrum perhaps is
The Battles of Alexander the Great,
MS. Peniarth 481D:
www.llgc.org.uk/index.php?id=4432&L=1
Twitter
www.twitter.com/nlwales
Facebook
www.facebook.com
Blog
www.nlwales.blogspot.com
Rhoddwyd neges allan ar Twitter am y llawysgrif
hon a thros gyfnod o ychydig ddyddiau yn ystod
mis Rhagfyr daeth bron i fil o bobl i ymweld â
hi. Roedd llawer o’r rhain yn ganoloeswyr oedd
wedi dod ar draws y sylw ar wefan arbenigol
oedd hefyd am ysgrifennu erthygl ar y llawysgrif.
Felly trwy drydar cyrhaeddodd y Llyfrgell
gynulleidfa niche y byddai wedi bod yn eithriadol
o anodd ei thargedu fel arall, a hynny gydag
ychydig iawn o ymdrech.
Flickr
www.llgc.org.uk/index.php?id=4432
A message went out on Twitter about this
manuscript and over a period of some days in
December almost a thousand people visited it.
Many of these were medievalists who had
come across the message on a specialist website
and wished to write an article about the
manuscript. So by tweeting the Library reached
a niche audience which it would have been
exceptionally difficult to target otherwise, and
with very little effort.
www.flickr.com/photos/llgc
Cronfa Wybodaeth QuestionPoint
_
Pori ein cronfa ddata
Browse our database
Cymraeg
www.llgc.org.uk/index.
php?id=147&L=1
English
www.llgc.org.uk/index.
php?id=nlwenquiries
Lansiwyd QuestionPoint ym mis Mehefin
2010 fel system i gofnodi’r holl ymholiadau a
dderbynnir gan y Llyfrgell, boed ar ffurf e-bost,
llythyr, ffôn neu ffacs. Gwasanaeth sy’n cael ei
gynnal gan gwmni OCLC yw QuestionPoint,
a bu’r Llyfrgell yn cydweithio gyda’r cwmni i
sicrhau cyflwyno gwasanaeth cwbl ddwyieithog.
Un o gryfderau mawr QuestionPoint yw
fod yr holl ymholiadau a’r atebion yn cael eu
cadw mewn cronfa ddata; mae modd golygu’r
holl ymholiadau yn y gronfa, a dewis rhai addas
neu’r rhai mwyaf poblogaidd i’w cyflwyno yng
nghronfa gwybodaeth QuestionPoint, a adwaenir
fel y Knowledge Base. Cyn gosod ymholiadau yn
y Knowledge Base, bydd manylion personol yr
ymholwyr yn cael eu dileu.
Mae modd i’r cyhoedd chwilio’r gronfa hon sy’n
cynnwys rhai o’r ymholiadau mwyaf poblogaidd,
ac ymholiadau cyffredinol yn ymwneud â’n
casgliadau a’n gwasanaethau. Mae hyn felly yn
cynnig gwasanaeth llawer hwylusach i’r cyhoedd.
QuestionPoint’s Knowledge Base
QuestionPoint was launched in June 2010 as the
Library’s system for recording all the enquiries
received by the Library, whether by e-mail, letter,
phone or fax.
QuestionPoint is hosted by OCLC, and the
Library worked with the company to ensure that
it could deliver a fully bilingual service.
One of QuestionPoint’s strengths is that it stores
all enquiries, and the answers sent, in a database;
all the enquiries in this database can be edited,
and the most suitable or popular ones can
be presented in QuestionPoint’s information
database, known as the Knowledge Base. Before
any enquiries are placed in the Knowledge
Base all personal details relating to the enquirers
are removed.
This database can be searched by the public
and contains some of our most popular enquiries,
and general enquiries relating to our collections
and services, thereby providing the public with a
service that is easier to use.
CYFRIFOLDEB CYMDEITHASOL CORFFORAETHOL
Social Corporate Responsibility
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
36
—
Materion Amgylcheddol
Environmental Issues
Mae’r Llyfrgell yn ymwybodol fod ei
gweithgareddau yn effeithio ar yr amgylchedd
ac mae’n parhau i gymryd camau i leihau’r
effaith. Llwyddwyd i ennill eto dystysgrif
Lefel 2 y Ddraig Werdd a chadwyd Band C y
Dystysgrif Dangos Ynni. Yn unol ag argymhellion
Cyfarwyddwyr yr Amgueddfeydd mae’r Llyfrgell
wedi llacio peth ar yr amodau amgylcheddol
(gwres a lleithder) mewn rhai ardaloedd storio
a bydd hyn yn gymorth i leihau’r defnydd o
ynni. Gosodwyd peiriannau newydd yn un o’r
ddwy ystafell gyfrifiaduron ac mae’r arwyddion
cychwynnol yn awgrymu y bydd arbediad
sylweddol ar ynni. Lle’r oedd modd, cliriwyd yr
asbestos oedd yn weddill yn y dyctiau o dan y
lloriau ac amgaewyd unrhyw fân olion. Mae’r
Llyfrgell wedi bod yn gweithio gyda’r Bwrdd
Gwasanaeth Lleol sy’n adolygu’r defnydd o ynni
yng Ngheredigion a dangosodd adroddiad ar
y cyd nad oedd peiriant gwresogi canolog yn
ymarferol o ran cyllid ar hyn o bryd. Cwblhawyd
yr arolwg ymddiriedolaeth garbon ond gohiriwyd
ystyried ei gasgliadau nes cwblhau adroddiad y
Bwrdd Gwasanaeth Lleol.
The Library is aware that its activities have an
impact on the environment and continues to take
steps to reduce the impact. The Library retained
the Level 2 Green Dragon award and also
retained a C Display Energy Certificate. In line
with the Museum Directors’ recommendations
the Library has relaxed the environmental
conditions (temperature and humidity)
maintained in some storage areas and this will
help reduce energy usage. New plant has been
installed in one of the two computer rooms and
initial indications are that significant energy will
be saved. The residual asbestos in the below
ground service ducts has been removed where
possible and any minute traces encapsulated. The
Library has been working with the Local Service
Board reviewing energy use in Ceredigion and
a collaborative report showed that a central
heat plant was not financially viable at present.
The carbon trust survey was completed but
consideration of its findings was delayed until
the Local Service Board report was complete.
Social Corporate Responisbility
Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol
Yn ystod y flwyddyn fe fabwysiadodd y Llyfrgell
ei bolisi Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol
cyntaf. Mae’n ymwneud â’r modd y mae’r
sefydliad yn alinio’i gweithgareddau gyda
disgwyliadau ei rhanddeiliaid mewn perthynas
â’n heffeithiau economaidd, cymdeithasol ac
amgylcheddol. Mae’r polisi’n datgan yn glir ein
nodau a’n hamcanion a’n targedau cyffredinol
er mwyn parhau gyda’n hymdrechion sy’n
ymwneud â’n cyfrifoldeb cymdeithasol. Mae’n
cynnwys gweithgareddau o fewn ein hadeilad yn
Aberystwyth, ynghyd â’n dylanwad ar y sector
drwy gyfrwng ein polisïau a’n gwasanaethau.
Y mae amcanion cynllun gweithredu’r polisi
yn mynd i’r afael yn bennaf gyda materion yn
ymwneud â moeseg busnes, rheoli ein heffeithiau
amgylcheddol, caffael, parchu hawliau ac urddas
unigolion a gweithio gyda’r sector cyhoeddus a
sefydliadau eraill yn y gymuned.
During the year the Library adopted its first
Corporate Social Responsibility policy. The
policy is about how the institution aligns
its activities with the expectations of its
stakeholders in relation to our economic, social
and environmental impacts. The policy states
clearly our overall aims, objectives and targets
to continue our efforts in relation to our social
responsibility. It covers operations in our building
in Aberystwyth, including the influence we have
on the sector through our policies and services.
The policy’s operational plan will address
in particular matters pertaining to business
ethics, managing our environmental impact,
procurement, respecting the rights and dignity
of individuals and working with the public sector
and other institutions within the community.
_
Pori ein cronfa ddata
Browse our database
Cymraeg
www.llgc.org.uk/index.
php?id=147&L=1
English
www.llgc.org.uk/index.
php?id=nlwenquiries
Amrywedd
Diversity
Hefyd yn ystod y flwyddyn fe fabwysiadodd y
Llyfrgell Gynllun Cydraddoldeb Sengl. Mae’r
cynllun hwn eto’n dangos yn glir sut y mae’r
Llyfrgell yn ymfalchïo yn ei chymuned amrywiol
o staff, darllenwyr, gwirfoddolwyr ac ymwelwyr
a sut y mae’n barod i ymrwymo ymhellach er
mwyn cynnal ei record ardderchog o sicrhau
bod cyfle cyfartal i bawb, a hynny wedi’i feithrin
mewn amgylchedd o barch ac urddas. Bydd
hyrwyddo cydraddoldeb ac amrywedd yn parhau
i fod yn un o flaenoriaethau'r Llyfrgell. Mae’r
Llyfrgell yn sefydliad cynhwysol a byddwn yn
parhau i wneud popeth o fewn ein gallu i sicrhau
bod pawb yn gallu cymryd rhan i’r un graddau
yn ein holl weithgareddau. Byddwn yn cydnabod,
parchu a chlodfori gwahaniaethau rhwng
unigolion a phobl.
Also during the year the Library adopted a Single
Equality Scheme. This scheme again shows how
the Library is proud of its diverse community of
staff, readers, volunteers and visitors and how it
intends to commit itself further in maintaining its
excellent record in ensuring there is equality of
opportunity for all, fostered in an environment of
mutual respect and dignity. Promoting equality
and diversity will continue to be a priority for the
Library. The Library is an inclusive institution
and we shall continue to do everything within
our power to ensure that everyone is able to
participate in all our activities on an equal
footing. We will also continue to acknowledge,
respect and celebrate the differences between
individuals and people.
Mae’r Llyfrgell hefyd yn ystod 2011 wedi
cyhoeddi Cynllun Iaith Gymraeg newydd ac
wedi cael cyfle i ymateb i ddogfen ymgynghorol
Llywodraeth Cymru Iaith fyw: Iaith byw:
Strategaeth ar gyfer y Gymraeg.
The Library has also during 2011 adopted a
new Welsh Language Scheme and has had
an opportunity to respond to the Welsh
Government’s consultation document Iaith fyw:
Iaith Byw: Strategy for the Welsh Language.
37
—
Volunteering
Gwirfoddoli
Yn 2010 fe fabwysiadodd y Llyfrgell bolisi
gwirfoddoli. Gan fod gwirfoddoli, cyfranogaeth
gymunedol a chynhwysiad cymdeithasol yn
faterion sy’n uchel ar agenda’r Llyfrgell gwelai’r
sefydliad y byddai mabwysiadu’r cynllun
hwn yn gyfrwng i hyrwyddo’r materion hyn.
Y mae’r Llyfrgell yn gweld ei hun yn rhan o’r
gymuned leol ac nid ar wahân iddi. Y mae am
weld a rhoi cyfle, felly, i aelodau’r gymuned
leol chwarae’u rhan hwythau i helpu’r Llyfrgell
gyflawni ei hamcanion drwy eu hannog i gynnig
eu hunain fel gwirfoddolwyr ac i weithio ar
brosiectau a thasgau buddiol na fyddai modd
i’r staff cyflogedig fyth eu cyflawni. Byddai’r
gwaith a gyflawnir gan wirfoddolwyr yn ‘werth
ychwanegol’ i wasanaethau presennol.
_
Y mae Paul a’i ofalwr yn ymwelwyr cyson â’r Llyfrgell a braf yw medru
darparu adeilad hylaw a gwasanaethau eang i bob un o’n defnyddwyr,
beth bynnag yw eu anghenion
Paul and his carer are among our regular visitors and the Library strives to
ensure that our splendid building and services are available to all users,
whatever their needs
In 2010 the Library adopted a volunteering
policy. Volunteering, community participation
and social inclusion are high on the Library’s
agenda and we see the adoption of this policy
as a means of advancing these important issues.
The Library already plays a key part in the
local community and we wish to expand on
this role by bringing volunteers into the Library
to work alongside members of staff to achieve
the Library strategy. The work done by
volunteers would offer ‘additional value’ to our
current services.
_
Rhan o’r arddangosfa ‘Gwena!’ a roddodd gyfle i ymwelwyr weld
rhai o wynebau mwyaf eiconig Cymru o gasgliadau’r Llyfrgell
Part of the ‘Say Cheese!’ exhibition that gave visitors an opportunity
to see some of Wales’ most iconic faces from the Library’s collection
38
—
Derbynion
Acquisitions
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
39
—
Derbynion
Acquisitions
Detholiad o’r eitemau/casgliadau di-brint
pwysicaf a dderbyniwyd yn ystod y flwyddyn:
A selection of the most important non-print
items and collections received during the year:
Pryniad
Purchase
Casgliad ychwanegol o lawysgrifau barddonol
gan ac yn ymwneud â Dylan Thomas (Jeff Towns
Collection: Dylan Thomas Poetry MSS).
An additional collection of poetry manuscripts
by, and relating to Dylan Thomas (Jeff Towns
Collection: Dylan Thomas Poetry MSS).
gain o brintiau chromogenic lliw o’r gyfres
U
‘Wildwood’ gan Pete Davis, yn ogystal â llyfr o’r
delweddau yn dwyn y teitl In Wildwood.
6003205
Twenty colour chromogenic prints of the series
‘Wildwood’ by Pete Davis, together with a book
of the images entitled In Wildwood.
6003205
au ffotograff du a gwyn cynnar iawn gan
D
Roger Fenton: ‘Glyn Lledr from Pwll y Pant’ a
‘Rocks in the Lledr near Pont y Lledr’.
6006389, 6006396
Two very early black and white photographs by
Roger Fenton: ‘Glyn Lledr from Pwll y Pant’ and
‘Rocks in the Lledr near Pont y Lledr’.
6006389, 6006396
yfrlliw wedi ei fframio yn dwyn y teitl
D
‘A Welsh Cottage Interior’ gan William James
Müller (1812-45).
6009591
framed watercolour entitled ‘A Welsh Cottage
A
Interior’ by William James Müller (1812-45).
6009591
unanbortread bychan, olew ar fwrdd wedi ei
H
fframio gan Kyffin Williams, c. 1950au.
6017256
arlun mawr dyfrlliw yn dwyn y teitl
D
‘The Finding of Taliesin’ gan H. Clarence
Whaite1, a chasgliad o ddyfrlliwiau amrywiol
wedi eu mowntio2.
1
6017501
2
6023656
asgliad o lythyron oddi wrth Augustus John at
C
Mavis de Vere Cole, 1934-581, ac at Tristan de
Vere Cole, 1944-612. Hefyd casgliad o lythyron
oddi wrth Dorelia John at Mavis de Vere Cole,
1951-61, ac at Tristan de Vere Cole, 1951-683, a
llythyron eraill yn ymwneud ag Augustus John4.
1
NLW MS 24007
2
NLW MS 24008
3
NLW MS 24009
4
NLW MS 24010
arlun olew ar gynfas gan Julius Caesar
D
Ibbetson (1759-1817), o John Smith, y telynor
dall o Gonwy gyda chantorion penillion, wedi ei
lofnodi a’i ddyddio 1793, a chyda ffrâm ‘semiCarlo’ addurniedig.
6043492
small self-portrait, oil on board, framed, by
A
Kyffin Williams, c. 1950s.
6017256
large watercolour painting entitled ‘The
A
Finding of Taliesin’ by H. Clarence Whaite1,
and a collection of watercolours and drawings
by Whaite, in mounts2.
1
6017501
2
6023656
collection of letters from Augustus John to
A
Mavis de Vere Cole, 1934-581, and to Tristan de
Vere Cole, 1944-612. Also a collection of letters
from Dorelia John to Mavis de Vere Cole, 195161 and to Tristan de Vere Cole, 1951-683, and
other letters relating to Augustus John4.
1
NLW MS 24007
2
NLW MS 24008
3
NLW MS 24009
4
NLW MS 24010
n oil on canvas painting by Julius Caesar
A
Ibbetson (1759-1817), of John Smith, the blind
harper of Conwy with penillion singers, signed
and dated 1793, with a C18 carved and gilded
‘semi-Carlo’ frame.
6043492
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
40
—
Rhodd
Donation
Casgliad o lawysgrifau ychwanegol gan ac yn
ymwneud â’r awdures Jan Morris, gan gynnwys
teipysgrifau o’i nofelau megis Venice, The
Market of Seleukla, South African Winter, The
Hashemite Kings, Coronation Everest, The
Presence of Spain, Sultan in Oman, Oxford a
Coast to Coast, a drafft wedi ei gywiro gan y
cyhoeddwr o’i hunangofiant Conundrum, yn
ogystal â gohebiaeth, llyfrau nodiadau a deunydd
printiedig (ychwanegwyd at Jan Morris Papers).
An additional collection of manuscripts by and
relating to the author Jan Morris, including
typescripts of her novels Venice, The Market of
Seleukla, South African Winter, The Hashemite
Kings, Coronation Everest, The Presence of
Spain, Sultan in Oman, Oxford and Coast to
Coast, and the publisher’s corrected typescript
of her memoir Conundrum, together with
correspondence, notebooks and printed material
(added to Jan Morris Papers).
Pum llythyr ac un cerdyn, 1873-76, oddi wrth
Syr John Rhŷs (1840-1915), at hen daid y
rhoddwr, y Parch.William Henry Bliss
(1835-1909).
Llsgr. LlGC 23981
Five letters and one card, 1873-76, from
Sir John Rhŷs (1840-1915), to the donor’s
great-grandfather, the Revd William Henry Bliss
(1835-1909).
NLW MS 23981
Nifer fawr o brintiau a llyfrau o olygfeydd
Cymreig, sef casgliad David S. Yerburgh yn
dwyn y teitl The Waterfalls of Wales.
6043660
A large number of prints and books of Welsh
views being the collection of David S. Yerburgh
entitled ‘The Waterfalls of Wales’.
60473660
Llawysgrif yn dwyn y teitl ‘A list of the
drawings which were made on a toure in the
Oxford long vacation of the year 1795’ gan
John Malchair o Rydychen.
Llsgr. LlGC 23980
A manuscript entitled ‘A list of the drawings
which were made on a toure in the Oxford
long vacation of the year 1795’ by John Malchair
of Oxford.
NLW MS 23980
Casgliad o drigain o weithiau celf mewn
ffrâm gan arlunwyr enwog, wedi eu casglu
ynghyd gan Sue a Nick Hamer (Sue and
Nick Hamer Collection).
A collection of sixty framed artworks by famous
artists, collected by Sue and Nick Hamer
(Sue and Nick Hamer Collection).
Bequest
Cymynrodd
Portread mawr olew ar gynfas o Mrs Elizabeth
Poole-Hughes gan Christopher Williams1, a
phrint bychan wedi ei fframio o ddarlun gan
Christopher Williams yn dwyn y teitl ‘Spring’2.
1
6017414
2
6017431
A large oil on canvas portrait of Mrs Elizabeth
Poole-Hughes by Christopher Williams1, and a
small framed print of a painting by Christopher
Williams entitled ‘Spring’2.
1
6017414
2
6017431
41
—
_
Llyfr Aneirin
Book of Aneirin
_
Lluniau o’r casgliad ‘Yr Arlunydd
Cyntefig Cymreig’
Images from ‘The Welsh Primitive
Artist’ collection
_
Rhodri Morgan yn dadorchuddio
portread ohono’i hun yng
nghwmni’r Llywydd a’r artist
David Griffiths
Rhodri Morgan unveiling a
portrait of himself in the company
of the President and the artist
David Griffiths
_
fion Hague gyda ni’n lansio’r
F
gyfrol ‘Lloyd George and
Welsh Liberalism’ gan John
Graham Jones
Ffion Hague launching the
book ‘Lloyd George and Welsh
Liberalism’ by John Graham Jones
Rhoddwyr ac adneuwyr
Collection donors & depositors
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
42
—
Ebrill 2010 – Mawrth 2011
April 2010 – March 2011
Rhoddwyr / Donors
Mr Ifan Moelwyn Hughes, Waunfawr,
Aberystwyth
Ms Jan Morris, Llanystumdwy, Gwynedd
Mr Edward Davies, Hale, Altrincham
Mrs Delia W B Twamley, Oxford per Professor
T. Charles-Edwards, University of Oxford
Mr Alun Burge, Pen-y-lan, Caerdydd
Mr Mick Davies, London
Mr Glyn Williams, Meifod
Mr Whyte G Owen, Rochester MN, USA
Dr Elizabeth Parkinson, Devon
Miss Sara John, Llangedwyn, Oswestry
Mr Peter Davis, Vancouver BC, Canada
Mrs E V Walters, Glanaman, Rhydaman
Mr Dewi Bowen, Cefn Coed, Merthyr Tydfil
Dr Meic Stephens, Yr Eglwys Newydd, Caerdydd
Dr H G A Hughes, Cerrigydrudion, Corwen
Professor Alistair Crawford, Sudbury, Suffolk
Ms Patti Partridge, Dolgellau
Mrs Ania Abse, London
Wales Young Farmers Club per
Ms Diane Moore
Mr Ian Cooke, Shobdon, Leominster
Mrs Nia Jeacock, Bicester a
Ms Siân E Evans, Caerdydd
Mrs Cynthia Lodwick, Neath
The Rev Canon Dr B M Lodwick, Neath
Mrs Beti Jones, Pwllheli
Ms Non Davies, Reading
Mrs Eunice Davies, Yr Eglwys Newydd,
Caerdydd
Mr Idris Williams, Prenton, Merseyside
Dr T Robin Chapman, Aberystwyth
Ms Kathleen R MacMurray,
Phoenixville, Pennsylvania, USA
Ms Alison Hughes, Llandegfan,
Sir Fôn trwy law Mrs Bates, Aberdyfi
Mr John Lloyd Jones, Hwlffordd
Mr D Gareth Evans, Y Barri
Mrs Nerys Ellis, Betws-y-Coed
Mr T Arwyn Evans, Bangor, Gwynedd
Mrs Eirwen Davies, Abertawe
Mrs Margaret June Mortimer, Llanfyllin
Mrs Aerona Edwards, Llangennech, Llanelli
Simon Lowe
Ms Naomi Brightmore, Cardiff
Mr Richard Jones, London
Mr John Story, Tregaron
Mr Marcus Steel, Cheltenham:
Bequeathed to NLW by Miss Esther PooleHughes, St Ethelberts, Castle Hill, Hereford
Mr David Mortimer-Jones, Conwy
Mr M Davies, Four Crosses, Llanymynech
Mr Alun Trevor, Chester
Ms Violet Huws, Llanbadarn Fawr, Aberystwyth
Miss M B Gwilliam, Wolverhampton
Professor David Pugh, Kingston, ON, Canada
Mrs C A Hughes, Caergybi
Mr Alun Evans, London
Mr David Jenkins –
on the National Eisteddfod Field
Mr Tom Jones, Sandbach, Cheshire
Arwel Jones, LLGC
Mrs Menna Bassett, Pentyrch
Cymdeithas Lyfrau Ceredigion per
Mrs Delyth Fletcher, Aberystwyth
Ms Claudia Williams, Jeffreston, Pembrokeshire
William Troughton, NLW
Mr Aled L Ellis, Penrhyndeudraeth
Mrs Fay Cornes, Cousland, Midlothian
Mrs Dilys Jones Thomas,
Kingswinford, West Midlands
Mr Nicholas Parry, Market Drayton
Mr Edmund H Williams, Bridgend
Mr Gwilym B Owen, Bangor, Gwynedd
Mrs Gwladys Evans, Wrexham
Dr Peter T Jones, Reading a
Mr David Townsend Jones, Swansea
Mrs Barbara M. Philpott, Shrewsbury
Mr Herbert Williams, Fairwater, Cardiff
Mr Michael Dummer, Bath
Ms Olive Jones, Bethel, Caernarfon
Ms Jenny Roland, Cambridge
Arts Council of Wales per
Ms Angela Thomas, Cardiff
The Revd Canon David S. Yerburgh, Salisbury
Mr Gerald Morgan, Aberystwyth
Sir David T R Lewis, Pumpsaint, Llanwrda
Ms Eluned Evans, Aberystwyth
Mr Gareth Lloyd Hughes, Capel Seion,
Aberystwyth
Mr Peter Black, Cardiff
Mrs Beti Williams, Llanfairpwllgwyngyll
Dr Alun Roberts, Miskin, Pont-y-clun
Mr David Griffiths, Cardiff
Mr Wyn Thomas, Llangunnor
Mr Colin Priddey, Swansea
Mrs Ceirios Dyfi Munro, Comins Coch,
Aberystwyth
Ms Sharon Nassauer, London
Lord Livsey Papers per Ms Jill Clements,
House of Lords, London
Papurau Anrhydeddus Gymdeithas y
Cymmrodorion / Papers of the Honourable
Society of Cymmrodorion trwy law Yr Athro
Prys Morgan, Abertawe
Mr Dewi Rhys, Pwllheli
Mr Alun John Richards, Swansea
Mrs Sue & the late Mr Nick Hamer,
Maenan, Llanrwst
Ms Meg Wise, Thornbury
Mr John Griffiths, Bath
Council for British Archaeology in Wales Papers
per Ms Jenny Britnell, Welshpool
Mr T L Thomas, Aberystwyth
Mr Ned Thomas, Aberystwyth
Professor Ralph Maud, Vancouver, Canada
Dr C Stephen Briggs, Llanddeiniol
Mr Jeff Towns, Swansea
Mr G V Kerry, Windsor
Mrs Margarita Kenna, Milford Haven
Mr Brian Carter, Witney
Dr Daniel Evans, Edinburgh
Mr Brian Ll. James, Cardiff
Dr John Spink, Aberystwyth
Mrs M Haggar, Tenby
Mr Dafydd Timothy, Rhyl
Mr David Fraser Jenkins, London
Aberystwyth Masonic Lodge Papers per
Mr John N Fitzpatrick, Aberystwyth
43
—
Mr David W Evans, Lebo, Kansas, USA
Bradford & District St David’s Society per
Mr Glyndwr G Roberts, Bradford
Mr Iwan Dafis, Llandudoch
Dr Morfydd Owen, Aberystwyth
Mrs Gwenlyn E Thornton, Rhydyfelin,
Aberystwyth
Ms Liz Fleming-Williams, Newbridge-on-Wye
Ysgol Rhydypennau trwy law Euryl Rees,
Bow Street
Mr Chris Bendon, Lampeter
Mrs Ann Williams, Dyffryn Paith, Aberystwyth
Bridgend Library & Information Service per
Ms Margaret Griffiths, Bridgend
Ms Shelagh Stephen, Vancouver, Canada
Capel Bethania Aberfan trwy law Y Parch
Ddr Geraint Tudur, Abertawe
Mrs Beryl Hughes, Llandre, Aberystwyth
Mrs Margaret Yates, Keele
Mrs Mary Mill, Poppit, Cardigan
Ms Marian Bowen, Johnstown, Carmarthen
Mr Meredudd Daniels, Mydroilyn, Lampeter
Ms Ellyn June Harries, Ammanford
Y Parch. Ddr Dafydd Wyn Wiliam, Bodedern
Ms Rachael Jones, Aberhafesp
Mr Bryan Hughes, Chester
Mrs Shirley Ellis, Botwnnog
Mr Fred Jones, Macomb, Illinois, USA
Mr Alan N Owen, Newcastle Emlyn
Mr Bill Thomason, Cadishead,
Greater Manchester
Adneuwyr / Depositors
Dr Margaret Siriol Colley, Bramcote, Nottingham
Y Parch D Geraint Davies, Carmarthen
Rev John Paul Morgan, Swansea
Mrs Sue Davies, Four Crosses, Llanymynech
Mr Geraint Lloyd Jones, Penrhyndeudraeth
Mrs Ina Tudno Williams, Capel Seion,
Aberystwyth
Miss Rhoswen Charles, Llanedwyn, Oswestry
Mr Stephen Leach, Cardiff
Y Parch. Ddr D Ben Rees, Liverpool
Mrs Annette M Burton, Chepstow,
Monmouthshire
The Venerable Hywel Jones, Waunfawr,
Aberystwyth
Papurau’r Eisteddfod Genedlaethol per
Hywel Wyn Edwards, Yr Wyddgrug
Dr J Lionel Madden, Aberystwyth
Yr Athro Gareth Williams, Pontypridd
Mrs Elizabeth Royle Evans, Capel Dewi,
Aberystwyth
codi arian
fundraising
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
44
—
Codi Arian
Fundraising
Parhaodd ymdrechion y Llyfrgell i godi arian o
ffynonellau ychwanegol yn ystod 2010-11.
The Library’s efforts to raise money for
additional sources continued during 2010-11.
Denodd Penodau, cynllun noddwyr y Llyfrgell,
42 aelod unigol a dau aelod corfforaethol eleni.
Mae aelodau Penodau yn mwynhau rhaglen o
weithgareddau diddorol sy’n cynnwys teithiau ‘tu
ôl i’r llenni’ i weld gwaith y Llyfrgell, achlysuron
yng nghwmni siaradwyr cyfeirnod, a theithiau i
fannau o ddiddordeb diwylliannol yng Nghymru.
Chapters, the Library’s patron scheme, attracted
42 individual members and two corporate
members during the year. Members of Chapters
enjoy a programme of interesting and varied
activities that include behind-the-scenes tours
of the Library, keynote speaker events, and
excursions to places of cultural interest in Wales.
Siaradwr cyweirnod y flwyddyn oedd Terry
Jones a draddododd ddarlith hynod boblogaidd
a bywiog ar ei ddehongliad gwahanol ef o
gyfnod yr Oesoedd Canol. Ymwelodd David
Loyn, gohebydd tramor y BBC, â’r Llyfrgell yng
Ngorffennaf er mwyn traddodi darlith ddiddorol
gyda’r teitl ‘Why don’t politicians learn the
lessons of history?’. Gwahoddwyd yr aelodau
i fynychu agoriad swyddogol storfa Syr Kyffin
Williams ym mis Rhagfyr.
This year’s keynote speaker was Terry Jones,
who gave a highly popular and entertaining
lecture based on his unconventional interpretation
of the medieval period. The BBC’s foreign
correspondent David Loyn visited the Library in
July to deliver a fascinating lecture entitled ‘Why
don’t politicians learn the lessons of history?’. In
December, members were invited to attend the
official opening of the Sir Kyffin Williams store.
Trefnwyd ymweliad i Gastell Gwydir, Llanrwst,
a dymuna’r Llyfrgell ddiolch i Mr a Mrs Welford
am eu lletygarwch hael. Y mae diolch hefyd yn
ddyledus i Gerald Morgan am arwain yr aelodau
ar daith hanesyddol o Landudoch ac Aberteifi.
A visit to Gwydir Castle, Llanrwst, was arranged
and the Library wishes to thank Mr and Mrs
Welford for their generous hospitality. Thanks
are also due to Gerald Morgan, who guided
members on an historical tour of Llandudoch
and Cardigan.
Yn ystod y flwyddyn trefnwyd nifer o
ddigwyddiadau a oedd yn canolbwyntio ar waith
a chasgliadau’r Llyfrgell, gan gynnwys Archif
Genedlaethol Sgrin a Sain Cymru, yr artist Ray
Howard-Jones, y cynllun adfer negyddion, digido
papurau newydd, a mapiau.
A number of events introducing various aspects
of Library’s work and collections were organised
throughout the year, and focused on The National
Screen and Sound Archive of Wales, the artist
Ray Howard-Jones, the negative restoration
project, the digitisation of newspapers, and maps.
Dymuna’r Llyfrgell ddiolch i’r noddwyr canlynol
am eu cefnogaeth:
The Library wishes to thank the following
sponsors for their support:
Aelodau Penodau
Noddwyr Unigol
Chapters Members
Single Patrons
Dan Clayton-Jones ysw., Pontyclun
Yr Athro Neil McIntyre, Llundain
Hilda Hunter, Amwythig
Dr H. G. Alun Hughes, Cerrigydrudion
Y Fon. Helga Martin, Ysbyty Ifan
Yr Athro Emeritws R. Geraint Gruffydd,
Aberystwyth
David Lambert, Caerdydd
Dr Margaret Berwyn Jones, Abertawe
Mrs N. B. Drew MBE DL, Hwlffordd
Dr Hilary Lloyd Yewlett, Caerdydd
Dr Robin Gwyndaf, Caerdydd
Dr J. H. Jones, Rugby
Mrs Patricia J. Evans, Caerdydd
Yr Athro Aled Gruffydd Jones, Aberystwyth
Yr Arglwydd Aberdare DL, Llundain
Meg Elis, Caernarfon
Capten Syr Norman Lloyd-Edwards, Caerdydd
Dr M. Siriol Colley, Nottingham
Mrs Philippa Dodds John, Llundain
Mrs Elizabeth Loyn, Aberystwyth
Mr Peter Saunders OBE, Tywyn
Mr Peter Loxdale, Llanilar
ac eraill sy’n dymuno aros yn ddienw.
Dan Clayton-Jones esq, Pontyclun
Professor Neil McIntyre, London
Hilda Hunter, Shrewsbury
Dr H. G. Alun Hughes, Cerrigydrudion
Helga Martin, Ysbyty Ifan
Professor Emeritus R. Geraint Gruffydd,
Aberystwyth
David Lambert, Cardiff
Dr Margaret Berwyn Jones, Swansea
Mrs N. B. Drew MBE DL, Haverfordwest
Dr Hilary Lloyd Yewlett, Cardiff
Dr Robin Gwyndaf, Cardiff
Dr J. H. Jones, Rugby
Mrs Patricia J. Evans, Cardiff
Professor Aled Gruffydd Jones, Aberystwyth
The Lord Aberdare DL, London
Meg Elis, Caernarfon
Captain Sir Norman Lloyd-Edwards, Cardiff
Dr M. Siriol Colley, Nottingham
Mrs Philippa Dodds John, London
Mrs Elizabeth Loyn, Aberystwyth
Mr Peter Saunders OBE, Tywyn
Mr Peter Loxdale, Llanilar
and others who wish to remain anonymous.
Cyd-Noddwyr
Joint Patrons
Mr a Mrs David G. Lewis, Llundain
Dr David a Mrs Pamela Selwyn, Llanelli
Y Gwir Anrhydeddus Humphrey Lloyd QC a
Mrs Ann Lloyd, Surrey
Dr W. J. C. a Dr B. A. Roberts, Aberystwyth
Dr Dewi a Dr Sheila Roberts, Bangor
Y Barwn Dafydd Wigley a
Mrs Elinor Bennett, Caernarfon
Mr and Mrs David G. Lewis, London
Dr David and Mrs Pamela Selwyn, Llanelli
His Honour Humphrey Lloyd QC &
Mrs Ann Lloyd, Surrey
Dr W. J. C. and Dr B. A. Roberts, Aberystwyth
Dr Dewi and Dr Sheila Roberts, Bangor
Baron Dafydd Wigley and
Mrs Elinor Bennett, Caernarfon
Er cof am Noddwyr a hunodd yn ystod y flwyddyn
In memory of Patrons who sadly passed away
during the year
Yr Arglwydd Livsey o Dalgarth CBE
Ms Anne L Morris, Abertawe
The Lord Livsey of Talgarth CBE
Ms Anne L. Morris, Swansea
Noddwyr Corfforaethol
Castell Howell Foods Ltd
Sequence
Corporate Members
Castell Howell Foods Ltd
Sequence
Ymddiriedolaethau a Sefydliadau
45
—
Sefydliad Laura Ashley
Academi
Cyfeillion Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Trusts and Foundations
The Laura Ashley Foundation
Academi
Friends of The National Library of Wales
Cymynroddion
J. K. Evans
Kate Alice Megan Lewis
Legacies
J. K. Evans
Kate Alice Megan Lewis
Cymdeithas y Cyfeillion
Y mae Cymdeithas y Cyfeillion yn parhau
i chwarae rhan bwysig iawn ym mywyd a
chymdeithas y Llyfrgell fel y mae wedi’i wneud
ers dros hanner canrif. Ymhlith yr aelodau y
mae unigolion ymroddedig iawn sy’n gweithio’n
ddiflino i hyrwyddo’r Llyfrgell ac annog eraill
i gefnogi’r sefydliad: rydym yn wir ddiolchgar
iddynt. Nid y lleiaf o’r unigolion ymroddedig hyn
yw Dr. R. Brinley Jones, cyn Lywydd y Llyfrgell
a ymddeolodd ar ôl gwasanaeth diflino yn 2007.
Ein braint yn ystod 2011 oedd gallu penodi
Dr. Brinley Jones yn Llywydd Anrhydeddus y
Gymdeithas – y cyntaf yn ei hanes – a hynny
ar sail ei ymroddiad iddi ac i’r Llyfrgell ei hun.
Yn wir, y mae Dr. Jones ymhlith ei chyfeillion
pennaf. Wrth ei urddo’n Llywydd Anrhydeddus
braf oedd medru treulio awr ddiddan iawn yn y
Drwm a rhoi’r cyfle i’r Llywydd newydd ‘edrych
dros ei ysgwydd’ ar droeon ei yrfa a gwasanaeth
cyhoeddus diddorol a lliwgar. Bu uchafbwyntiau
eraill yn ystod y flwyddyn yn ogystal, megis ein
trip diwylliannol cyffrous i Lŷn ac Eifionydd dan
arweiniad ein Cadeirydd medrus, John Dilwyn
Williams. Roedd darlith eisteddfodol ragorol Yr
Athro John Gwynfor Jones ar Charles Octavius
Swinnerton Morgan, sef yr hynafiaethydd ac
archeolegydd o Went, yn achlysur i’w gofio a
hefyd lansio cyfrol Dr John Graham Jones ar
fywyd a gwaith Lloyd George yng nghwmni
Ffion Hague. Braf hefyd oedd medru cyflwyno
rhodd o £25,000 i’r Llyfrgell ar gyfer ailgynllunio bwyty Pen Dinas.
Association of Friends
The Association of Friends continues to play a
very important role in the life and community
of the Library as it has done for over fifty years.
The Association is very fortunate to have among
its members individuals who work tirelessly to
promote the Library and encourage others to
support the institution. Not the least of these
dedicated individuals is Dr. R. Brinley Jones,
former President of the Library who retired after
an exemplary period of service in 2007. It was
our privilege in 2011 to appoint Dr. Brinley Jones
Honorary President of the Association –
the first in its history – in recognition of his
commitment to the Association and the Library.
Indeed, Dr. Jones has been an excellent friend
to the Library over many years. During his
inauguration ceremony Dr Jones spent some time
‘looking over his shoulder’ on a most interesting
and colourful career in public service, much to
the delight of the audience. There were other
highlights during the year such as our annual
cultural trip that took us this year to Llŷn and
Eifionydd under the guidance of our Chairman,
John Dilwyn Williams. The eisteddfod lecture that
was delivered by Professor John Gwynfor Jones
on Charles Octavius Swinnerton Morgan, the
antiquarian and archaeologist from Gwent, was
an occasion to remember, as was the launch of
Dr John Graham Jones’s volume on the life and
work of Lloyd George in the company of Ffion
Hague. It was also a privilege to be able to present
the Library with a gift of £25,000 that has been
used in redesigning the Pen Dinas restaurant.
Datganiadau Ariannol
Financial Statements
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
46
—
Datganiadau Ariannol Cryno 2010/11
Summary Financial Statements 2010/11
Mae’r datganiad ariannol cryno hwn wedi’i dynnu
o’r cyfrifon llawn ac nid yw’n cynnwys digon o
wybodaeth i allu cael dealltwriaeth lawn o ganlyniadau
a sefyllfa Llyfrgell Genedlaethol Cymru. I gael rhagor
o wybodaeth, dylid edrych ar y cyfrifon llawn ac
adroddiad yr archwilwyr ar y cyfrifon hynny. Mae
copi o’r cyfrifon archwiliedig, sy’n cynnwys yr
wybodaeth fanwl sy’n ofynnol yn ôl y gyfraith, arfer
gorau ac arweiniad y Trysorlys, ar gael, yn rhad ac am
ddim, gan Gyfarwyddwr Gwasanaethau Corfforaethol
y Llyfrgell.
This summary financial statement is extracted
from the full accounts and does not contain sufficient
information to allow for a full understanding of the
results and state of affairs of the National Library
of Wales. For further information the full accounts
and the auditors’ report on those accounts should
be consulted. A copy of the audited accounts, which
contain the detailed information required by law,
Treasury guidance and best practice, can be obtained,
free of charge from the Director of Corporate Services
at the Library.
Cefndir Statudol
Statutory Background
Sefydlwyd Llyfrgell Genedlaethol Cymru drwy
Siarter Ymgorffori Frenhinol a roddwyd ar 19 Mawrth
1907 (a Siarter Atodol gyda darpariaethau eraill ar
gyfer cyfansoddiad a rheolaeth y llyfrgell ar 5 Medi
1911). Rhoddwyd Siarteri Atodol pellach iddi ar
27 Ebrill 1978 ac ar 19 Gorffennaf 2006. Yn ystod
2010/11 fe’i hariannwyd yn bennaf gan grantiau oddi
wrth y Llywodraeth a ddarparwyd trwy Gynulliad
Cenedlaethol Cymru. Paratowyd y cyfrifon hyn
yn unol â’r Cyfarwyddyd a luniwyd gan Gynulliad
Cenedlaethol Cymru gyda chymeradwyaeth y Trysorlys
dan Adran 9(4) o Ddeddf Amgueddfeydd ac Orielau
1992. Gellir cael copi o’r Cyfarwyddyd oddi wrth y
Cyfarwyddwr Gwasanaethau Corfforaethol.
The National Library of Wales was founded by Royal
Charter of Incorporation granted 19 March 1907
(and Supplemental Charter with further provisions
for constitution and government on 5 September
1911). Further Supplemental Charters were granted
on 27 April 1978 and 19 July 2006. During 2010/11 it
was funded predominantly from Government grants
provided through the National Assembly for Wales.
These accounts have been prepared in accordance
with the Direction made by the National Assembly for
Wales with the approval of the Treasury under Section
9(4) of the Museums and Galleries Act 1992. A copy
of the Direction is available from the Director of
Corporate Services.
Mae’r Llyfrgell yn un o chwe llyfrgell adnau
cyfreithiol yn y Deyrnas Unedig ac Iwerddon.
Fe’i cymeradwywyd fel ystorfa ar gyfer cofnodion
maenoraidd gan Feistr y Rholiau yn 1926; ar gyfer
Archifau Eglwys Bresbyteraidd Cymru a adneuwyd
yn 1934 a Chofnodion yr Eglwys yng Nghymru a
adneuwyd yn 1944. Dan gyfarwyddyd yr Adran
Brofiant, trosglwyddwyd y Cofnodion Profiant
Eglwysig i’r Llyfrgell yn 1945. Yn 1960, fe’i penodwyd
yn ystorfa ar gyfer rhai cofnodion dan Ddeddf
Cofnodion Cyhoeddus 1958. Mae Atodlen 4
Deddf Llywodraeth Cymru 2006 yn enwi Llyfrgell
Genedlaethol Cymru fel corff a all ond ennill
swyddogaethau a hynny dim ond gyda chydsyniad.
The Library is one of six legal deposit libraries in the
United Kingdom and Ireland. It has been approved
as a repository for manorial records by the Master of
the Rolls in 1926; for the Archives of the Presbyterian
Church of Wales, deposited in 1934, and the Records
of the Church in Wales deposited in 1944. By direction
of the Probate Division the Ecclesiastical Probate
Records were transferred to the Library in 1945. In
1960 it was appointed a repository for certain records
under the Public Records Act 1958. Schedule 4 to the
Government of Wales Act 2006 names the National
Library of Wales as a body that may only gain functions
and only with consent.
Objects
Amcanion
Prif amcanion y Llyfrgell yw casglu, diogelu a
gofalu am ddeunydd printiedig, graffig a chlyweled,
llawysgrifau a chofnodion sy’n ymwneud â phobl
Cymru a’r gwledydd Celtaidd, a deunydd ar gyfer
hyrwyddo ymchwil lenyddol a gwyddonol ac addysg
uwch, fel y’u pennir yn Amcanion y Llyfrgell yn ei
Siarteri Brenhinol. O’r herwydd, fe’u hystyrir yn
ddiymwad ac maent yn cynnwys yn bennaf llyfrau,
llawysgrifau, mapiau, paentiadau, a deunydd sain
a delweddau symudol sydd wedi cael eu casglu ers
sefydlu’r Llyfrgell. Mae gan y Llyfrgell dros 4,000,000
o eitemau yn ei chasgliad yn dyddio o’r 12fed Ganrif.
Mae’r casgliadau hyn ar agor i’r cyhoedd.
The principal objects of the Library are the collection,
preservation and maintenance of printed, graphic and
audio-visual material and manuscripts and records
relating to the Welsh and Celtic peoples, and materials
for the furtherance of higher education and literary
and scientific research, as laid down within the Objects
of the Library in its Royal Charters. As such they are
regarded as inalienable and primarily comprise books,
manuscripts, maps, paintings and sound and moving
image material which has been collected since the
Library’s foundation. The Library has over 4,000,000
items in its collection dating from the 12th century.
The public has access to these collections.
Aelodau’r Bwrdd
Board Members
Ymddiriedolwyr yr Elusen yw aelodau’r Bwrdd,
ac mae rhestr o’r rheini a wasanaethodd yn ystod
y flwyddyn ariannol ddiwethaf hyd at ddyddiad yr
adroddiad hwn ar gael ar dudalen 12 yr Adroddiad
Blynyddol hwn. Nid yw aelodau’r Bwrdd yn derbyn
cydnabyddiaeth ariannol am eu gwasanaeth. Bydd
Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn Aberystwyth yn
cadw cofrestr o fuddiannau’r holl aelodau.
The Board Members are the Charity’s Trustees, a list
of those who have served during the last financial year
up to the date of this report is noted on page 12 of
this Annual Report. The Board members receive no
remuneration for their services. A register of interests
of all members is maintained at the National Library
of Wales at Aberystwyth.
Management Board
Bwrdd Rheoli
Bwrdd Rheoli sy’n gyfrifol am waith rheoli
gweithredol y Llyfrgell o ddydd i ddydd, a nodir
aelodau’r Bwrdd ar dudalen 12 yr Adroddiad
Blynyddol hwn. Mae manylion cyflogau’r Bwrdd
Rheoli ar gael yn y Cyfrifon Archwiliedig llawn.
Cafodd y Prif Weithredwr £84,293 yn ystod y
flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2011.
The day to day executive management of the Library
is conducted by a Management Board, whose members
are noted on page 12 of this Annual Report. Details of
the Management Board salaries are available in the full
Audited Accounts. The Chief Executive’s remuneration
for year ending 31 March 2011 was £84,293.
Results and Appropriations
47
—
Canlyniadau a Dyraniadau Arian
Paratoir y cyfrifon dan Adran 9(4) o Ddeddf
Amgueddfeydd ac Orielau 1992 ar ffurf a bennir gan
Gynulliad Cenedlaethol Cymru gyda chymeradwyaeth
y Trysorlys. Roedd yr adnoddau net cyfunol a
dderbyniwyd gan y Llyfrgell ar gyfer y flwyddyn
ariannol yn £4.997m (2009-10 £2.166m). Cyfanswm
yr adnoddau cyfunol a gafodd y Llyfrgell oedd
£14.858m (2009-10 £14.942m) a chyfanswm yr
adnoddau a wariwyd oedd £12.861m (2009-10
£12.776m). Roedd balansau’r cronfeydd ar 31 Mawrth
2011 yn £80.523m (31 Mawrth 2010 £70.643m).
Y Llyfrgell yw unig aelod Culturenet Cymru Ltd,
cwmni cyfyngedig drwy warant. Ariennir Culturenet
gan fwyaf gan grant oddi wrth Gynulliad Cenedlaethol
Cymru, a’i nod yw defnyddio adnoddau ar-lein i
godi ymwybyddiaeth am ddiwylliant a hanes Cymru,
a gwella mynediad atynt i bawb. Mae canlyniadau
ariannol Culturenet wedi’u cyfuno â rhai’r Llyfrgell.
The accounts are prepared under Section 9 (4) of the
Museums & Galleries Act 1992 in a form directed by
the National Assembly for Wales with the approval of
the Treasury. The Library’s consolidated net incoming
resources for the financial year were £4.997m (200910 £2.166m). The Library’s consolidated incoming
resources totalled £14.858m (2009-10 £14.942m)
and total resources expended were £12.861m (200910 £12.776m). Fund balances at 31 March 2011 stood
at £80.523m (31 March 2010 £70.643m).
The Library is the sole member of Culturenet Cymru
Ltd, a company limited by guarantee. Culturenet is
largely funded by grant from the National Assembly for
Wales and its aim is to use online resources to increase
awareness of, and improve access for all to, the culture
and history of Wales. Culturenet’s financial results have
been consolidated with the Library’s.
Charity
The Library is a registered charity, under the name of
the National Library of Wales.
Elusen
Mae’r Llyfrgell yn elusen gofrestredig, o dan yr enw
Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Penglais
Aberystwyth
Ceredigion
SY23 3BU
Rhif Elusen. 525775
Rhif TAW. 122 1209 32
The National Library of Wales
Penglais
Aberyswyth
Ceredigion
SY23 3BU
Charity No. 525775
VAT No. 122 1209 32
Datganiadau Ariannol parhad
Financial Statements continued
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Datganiad cyfunol cryno o’r gweithgareddau ariannol am y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2011
Cronfeydd
Cronfeydd
2010/11
Preifat
Preifat
Anghyfyngedig Anghyfyngedig
Cyfanswm
£’000
£’000
£’000
2009/10
Cyfanswm
£’000
Adnoddau I Mewn
Incwm Masnachu
Rhoddion a chymynroddion
Incwm o Fuddsoddiadau
Grantiau Eraill
Grantiau Llywodraeth
Cyfanswm yr Adnoddau a Gafwyd
555
–
–
266
13,834
14,655
–
60
143
–
–
203
555
60
143
266
13,834
14,858
528
113
154
513
13,634
14,942
Adnoddau a Wariwyd
Costau Cynhyrchu Arian
Incwm Gwirfoddol
201
16
217
246
Masnachu ar gyfer codi arian
927
927
929
Gwariant Elusennol Uniongyrchol:
Casglu a Diogelu
4,256
1
4,257
4,338
Marchnata, Arddangosfeydd ac Addysg
4,341
26
4,367
4,265
Cadwraeth
1,537
1,537
1,465
Llywodraethu
1,446
1,446
1,223
Cyfanswm Adnoddau a Wariwyd
12,708
43
12,751
12,466
48
—
Adnoddau a Wariwyd
Costau Cyllid Pensiwn
Newid yn nhybiaethau ariannol y Cynllun Pensiwn
Cyfanswm Adnoddau a Wariwyd Adnoddau Net a Gafwyd /
(Wariwyd) Cyn Trosglwyddiadau
Trosglwyddiadau gros rhwng cronfeydd
Adnoddau Net a Gafwyd /
(Wariwyd) ar gyfer y Flwyddyn Ariannol
110
(3,000)
9,818
43
110
(3,000)
9,861
12,776
310
4,837
180
160
(180)
4,997
–
2,166
–
5,017
(20)
1,997
2,166
Colled wrth waredu asedau sefydlog diriaethol
(1)
(1)
–
11
11
18
234
1,502
207
234
1,502
207
1,032
6,570
–
2,930
2,930
(5,350)
9,655
225
9,880
4,436
59,570
11,073
70,643
66,207
69,225
11,298
80,523
70,643
Enillion wrth waredu asedau y
bwriadwyd eu buddsoddi
Enillion/(colledion) nas gwireddwyd ar:
Buddsoddiadau
Ailbrisio Asedau Sefydlog Diriaethol
Rhoddion i Gasgliadau
Enillion (colledion) actiwaraidd ar gynllun pensiwn
â buddion wedi’u diffinio
Symudiad Net mewn Cronfeydd ar gyfer y
Flwyddyn Ariannol
Balansau’r Cronfeydd
a Ddygwyd Ymlaen ar 1 Ebrill Balansau Cronfeydd
a Gariwyd Ymlaen ar 31 Mawrth
Summary consolidated statement of financial activities for the year ended 31 March 2011
Public
Funds
Unrestricted
£’000
Private
2010/11
Funds
Unrestricted
Total
£’000
£’000
2009/10
555
60
143
266
13,834
14,858
528
113
154
513
13,634
14,942
Total
£’000
Incoming Resources
Trading Income
Donations and Bequests
Investment Income
Other Grants
Government Grants
555
–
–
266
13,834
14,655
–
60
143
–
–
203
Total Incoming Resources
Resources Expended
Cost of Generating Funds:
Voluntary Income
201
16
217
246
Fundraising Trading
927
927
929
Direct Charitable Expenditure:
Collection & Preservation
4,256
1
4,257
4,338
Marketing, Exhibition & Education
4,341
26
4,367
4,265
Conservation
1,537
1,537
1,465
Governance
1,446
1,446
1,223
Total Resources Expended
12,708
43
12,751
12,466
110
–
110
310
(3,000)
9,818
43
(3,000)
9,861
12,776
49
—
Resources Expended
Pension Finance Costs
Pension Scheme Change in
Financial Assumptions
Total Resources Expended Net Incoming / (Outgoing) Resources
before Transfers
Gross Transfers between Funds
Net Incoming / (Outgoing) Resources for
the Financial Year
Loss on Disposal of Tangible Fixed Assets
Gains on Disposal of Assets Intended
for Investments
Unrealised Gains /(Losses) on:
Investments
Tangible Fixed Assets Revaluation Gifts to Collection Actuarial Gains(Losses) on Defined Benefit
Pension Scheme
Net Movement in Funds for the Financial Year
Fund Balances
Brought Forward at 1 April Fund Balances
Carried Forward at 31 March
4,837
180
160
(180)
4,997
–
2,166
–
5,017
(20)
1,997
2,166
(1)
(1)
–
11
11
18
234
1,502
207
234
1,502
207
1,032
6,570
–
2,930
9,655
225
2,930
9,880
(5,350)
4,436
59,570
11,073
70,643
66,207
69,225
11,298
80,523
70,643
Datganiadau Ariannol parhad
Financial Statements continued
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
50
—
Y fantolen gyfunol gryno ar 31 Mawrth 2011
2011
£000
2010
£000
Asedau Sefydlog
Asedau Cyfredol
Credydwyr
Asedau Cyfredol Net
84,717
1,394
(709)
685
81,167
1,189
(448)
741
Credydwyr A Ddaw’n Ddyledus Ar Ôl Mwy Na Blwyddyn
Asedau Net Heb Gynnwys Rhwymedigaeth Y Cynllun Pensiwn
Ased Pensiwn  Buddion Wedi’u Diffinio (Rhwymedigaeth)
(19)
85,383
(4,860)
(25)
81,883
(11,240)
Asedau Net Yn Cynnwys Rhwymedigaeth Y Cynllun Pensiwn
80,523
70,643
Cronfeydd Cyhoeddus
Cronfeydd Preifat
69,225
11,298
59,570
11,073
Cyfanswm Cronfeydd
80,523
70,643
2011
£000
2010
£000
Mewnlif arian net o weithgareddau gweithredol
Buddsoddiad Ariannol a Gwariant Cyfalaf
Rheoli’r adnoddau hylifol
2,621
(2,916)
138
2,747
(3,245)
480
Cynnydd / (Gostyngiad) mewn Arian
(157)
(18)
Datganiad llif arian cyfunol cryno am y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2011
Nodiadau i’r Datganiadau Ariannol Cryno
Sail ar gyfer eu Paratoi
Priod Gyfrifoldebau Bwrdd yr Ymddiriedolwyr,
y Llyfrgellydd ac Archwilydd Cyffredinol Cymru
Daw’r datganiad ariannol cryno hwn o’r cyfrifon
cyfunol llawn a baratowyd yn unol â Deddf
Amgueddfeydd ac Orielau 1992, a chyfarwyddiadau
Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Llofnodir y cyfrifon
ar ran y Bwrdd gan:
Y Bwrdd Ymddiriedolwyr a’r Llyfrgellydd sy’n gyfrifol
am y datganiad ariannol cryno. Fi sy’n gyfrifol am
roi fy marn i chi ynghylch y ffordd y mae wedi’i
baratoi a’i gysondeb â’r datganiadau ariannol llawn ac
adroddiad blynyddol ac adroddiad cydnabyddiaeth
ariannol yr Ymddiriedolwyr. Yr wyf hefyd yn darllen
yr wybodaeth arall yn yr adroddiad blynyddol ac
yn ystyried y goblygiadau i’m hadroddiad os dof
yn ymwybodol o unrhyw gamddatganiadau
ymddangosiadol neu anghysonderau perthnasol â’r
datganiadau ariannol cryno.
Andrew M W Green
Colin R John
Llyfrgellydd a Swyddog
Cyfrifyddu 15 Gorffennaf 2011
Trysorydd
15 Gorffennaf 2011
Archwilwyr
Roedd barn Archwilydd Cyffredinol Cymru ar
ddatganiadau ariannol blynyddol Llyfrgell
Genedlaethol Cymru ar gyfer y cyfnod a ddaeth
i ben ar 31 Mawrth 2011 yn ddiamod.
Adroddiad Archwilydd Cyffredinol Cymru i Gynulliad
Cenedlaethol Cymru ar y Datganiadau Ariannol Cryno
Yr wyf wedi archwilio’r datganiad ariannol cryno ar
dudalennau 3 a 4, a baratowyd ar y ffurf ac ar y sail
a amlinellir yn nodyn 1 ar dudalen 4.
Sail y Farn
Yr wyf wedi cyflawni fy ngwaith yn unol â Bwletin
2008/3 – ‘The auditors’ statement on the summary
financial statement’ a gyhoeddir gan y Bwrdd Arferion
Archwilio ar gyfer ei ddefnyddio yn y Deyrnas Unedig.
Barn
Yn fy marn i mae’r datganiad ariannol cryno’n gyson
â datganiadau ariannol llawn ac adroddiad blynyddol
Bwrdd Llyfrgell Genedlaethol Cymru ar gyfer y cyfnod
a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2011 ac fe’i paratowyd
yn briodol ar y sail a nodir yn nodyn 1 y datganiad
ariannol cryno.
Huw Vaughan Thomas
Swyddfa Archwilio Cymru
Archwilydd Cyffredinol Cymru
20 Gorffennaf 2011
24 Heol y Gadeirlan
Caerdydd
CF11 9LJ
Summary consolidated balance sheet as at 31 March 2011
2011
£000
2010
£000
Fixed Assets
Current Assets
Creditors
Net Current Assets
84,717
1,394
(709)
685
81,167
1,189
(448)
741
Creditors Falling Due After More than 1 Year
Net Assets Excluding Pension Scheme Liability
Defined Benefit Pension Asset (Liability)
(19)
85,383
(4,860)
(25)
81,883
(11,240)
Net Assets Including Pension Scheme Liability
80,523
70,643
Public Funds
Private Funds
69,225
11,298
59,570
11,073
Total Funds
80,523
70,643
2011
£000
2010
£000
Net cash inflow from operating activities
Capital Expenditure and Financial Investment
Management of liquid resources
2,621
(2,916)
138
2,747
(3,245)
480
Increase / (Decrease) in Cash
(157)
(18)
51
—
Summary consolidated cash flow statement for the year ended 31 March 2011
Notes to the Summary Financial Statement
Basis of Preparation
Respective responsibilities of the Board of Trustees,
the Librarian and Auditor General for Wales
This summary financial statement is extracted from
the full consolidated accounts prepared in accordance
with the Museums and Galleries Act 1992, and
National Assembly for Wales directions. The accounts
are signed on the Board’s behalf by:
The summary financial statement is the responsibility
of the Board of Trustees and the Librarian. My
responsibility is to report to you my opinion on its
preparation and consistency with the full financial
statements and Trustees’ annual report and the
remuneration report. I also read the other information
in the annual report and consider the implications
for my report if I become aware of any apparent
misstatements or material inconsistencies with the
summary financial statements.
Andrew M W Green
Colin R John
Librarian & Accounting Officer
15 July 2011
Treasurer
15 July 2011
Auditors
The opinion of the Auditor General for Wales on
the annual financial statements of the National
Library of Wales for the period ended 31 March 2011
was unqualified.
Basis of Opinion
I have conducted my work in accordance with Bulletin
2008/3 – ‘The auditors’ statement on the summary
financial statement’ issued by the Auditing Practices
Board for use in the United Kingdom.
Opinion
Report of the Auditor General for Wales to the National
Assembly for Wales on the Summary Financial Statements
I have examined the summary financial statements on
pages 3 and 4, which have been prepared in the form,
and on the basis set out in note 1 on page 4.
In my opinion the summary financial statement is
consistent with the full financial statements and annual
report of the Board of the National Library of Wales
for the period ended 31 March 2011 and has been
properly prepared on the basis set out in note 1 to the
summary financial statement.
Huw Vaughan Thomas
Wales Audit Office
Auditor General for Wales
20 July 2011
24 Cathedral Road
Cardif
CF11 9LJ
AELODAU STAFF
Members of staff
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Swyddfa’r Llyfrgellydd
The Librarian’s Office
Adran Gwasanaethau Casgliadau
(fel ar 31 Mawrth 2011)
Department of Collection Services
(as at 31 March 2011)
Llyfrgellydd
Librarian
Andrew M W Green MA, DipLib, MCLIP
Cynorthwy-ydd Personol
Personal Assistant
Rhiain Vaughan Williams BA
Rheolwr Ymchwil a Datblygu
Research and Development Manager
Cyfarwyddwr
Director
Avril Jones BA, DipLib, AMInstLM
Cynorthwy-ydd Personol
Personal Assistant
Meryl Boon Tomkinson BA
Sara L Branch BA (Hons), MA
Swyddogion Codi Arian
Fundraising Executives
Rhian Haf Evans BA, MPhil
Dawn Toland BScEcon, MScEcon
Isadran Datblygiadau Digidol
Digital Development Section
Pennaeth
Head
Lyn Léwis Dafis BA, DipLib
Uned Metadata ac Amgodio
Metadata and Encoding Unit
52
—
Rheolwr Rhaglen Ddigido
Digitisation Programme Manager
Bethan Rees BA
Rheolwr Prosiectau Digido
Digitisation Projects Manager
Menna Morgan BA, PhD
Llyfrgellwyr Cynorthwyol
Assistant Librarians
Morfudd Bevan-Williams BA, MA
Siân Medi Davies BA
Morfudd N Jones BA
Branwen Rhys BMus, MA, PG Dip ILS
Cynorthwywyr Llyfrgell
Library Assistants
Douglas Jones BA, MScEcon, PhD
Tommy Pearson BA
Gethin Môn Rowlands BA, MA
Swyddogion Ansawdd
(Prosiect Digido Papurau Newydd a Chylchgronau Hanesyddol)
Quality Officers
(Historical Newspaper and Journals Digitisation Project)
Llion ap Dylan BA
Deiniol Glyn
Uned Ddelweddu
Imaging Unit
Rheolwr Uned Ddelweddu
Imaging Unit Manager
Scott Waby
Swyddog Delweddu Hŷn
Senior Imaging Officer
Julia Thomas BA
Swyddogion Delweddu
Imaging Officers
Elgan R Elias BA
Simon Evans
Cheryl Hain
Rheolwr Llif Gwaith a Sicrwydd Answadd
Workflow and Quality Assurance Manager
Kathleen Matthews BA
Swyddogion Sicrwydd Ansawdd
Quality Assurance Officers
Gary Griffiths
Teresa James
Cymunedau 2.0
(Prosiect Treftadaeth Ddigidol yn y Gymuned)
Communities 2.0
(Digital Heritage in the Community project)
Gweithredwyr Peiriannau Sganio
Scanner Operators
Swyddog Maes Hŷn
Senior Field Officer
Susan Davies
Teresa Davies BA
Steffani Wyn Davies BA
Lyn Helps
Lee Hughes-Evans BA
Hazel Thomas BA
Ffotograffydd Hŷn
Senior Photographer
Carys Evans BA
Mark Davey
Isadran Derbyn a Systemau
Accessions and Systems Section
Ffotograffydd
Photographer
Pennaeth
Head Michael Jones
53
—
Swyddog Maes
Field Officer
Kathryn Murphy BA, DipLib
Rheoli Prosiect Digido Papurau Newydd a
Chylchgronau Hanesyddol
Historical Newspaper and Journals Digitisation
Project Management
Derbyn – Uned Pwrcasu a Rhoddion
Accessions – Purchasing and Donations Unit
Rheolwr Prosiect
Project Manager
Paul Joyner MA, PhD, PGCE, Dip. Ed
Pennaeth
Head Alan Vaughan Hughes BSc, MScEcon
Llyfrgellwyr Derbyn
Accessions Librarians
Rheolwr Cymorth Prosiect
Project Support Manager
Martin Locock BA, MIFA
Aled Betts BA, MA, DipLib
Gwyn Tudur Davies BA, DipLib
Robert P Lacey BA
Swyddog Cymorth Prosiect
Project Support Officer
Archifydd Derbyn
Accessions Archivist
Meinir Ann Jenkins
Culturenet Cymru
Culturenet Cymru
Uwch Swyddog y We/TGCh
Senior Web/ICT Officer
Paul McCann BSc
Swyddog y We/TGCh
Web/ICT Officer
Xian Stannard BSc
Swyddogion Casgliad y Werin Cymru
Peoples Collection Wales Officers
Carys Morgan BA, MA
Sioned Rees-Jones BA, MA, TAR/PGCE
Lon Vaughan BA
Swyddog Hawliau a Gweinyddol
Rights and Administrative Officer
Anwen Evans
Swyddog Delweddu/Metadata
Metadata/Imaging Officer
Martin Edwards BA, MA
Cyfieithydd a Swyddog Data/Mynegeio
Translator and Data/Indexing Officer
Gareth Tucker BA
Rhiannon Michaelson-Yeates BA
Cynorthwywyr Catalogio
Cataloguing Assistants
Rhydian Bowen BA
Gwyndaf Evans
Siân Wyn Jones
Janet Meredith
Gwynant Phillips
Elaine Turnpenney
Cynorthwy-ydd Llyfrgell
Library Assistant
Euros Evans BA
Uned Adnau Cyfreithiol
Legal Deposit Unit
Llyfrgellydd Derbyn/Adnau Cyfreithiol
Accessions Librarian/Legal Deposit
Robert Phillips BA, MPhil
Llyfrgellwyr Cynorthwyol
Assistant Librarians
Mark Evans
Gethin Williams
Cynorthwywyr Catalogio
Cataloguing Assistants
Janet Meredith
J Eluned Stalham
AELODAU STAFF parhad
Members of Staff continued
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Cynorthwywyr Llyfrgell
Library Assistants
Swyddogion Cadwraeth
Conservation Officer
Owain Edwards
Trystan Evans
Alex Giles
Aled Jones
Robert Eryl Jones
Janet Passmore Cert Ed
Alun Roberts
Iris Thompson BA
uw Bonner
H
Gareth Edwards
John Jenkins
Alun Pugh
Elgar Pugh
Derek Rattray
Pamela Small
J Dilwyn Williams
Swyddog Archifo’r We
Web Archiving Officer
Cynorthwywyr Cadwraeth
Conservation Assistants
Nerys Medi Jones
Ruth Evans
William Harries
Matthew Hopson
Emma Thomas
Systemau
Systems
Uwch Rheolwr System/Mudo Data
Senior System/Data Migration Manager
Jean M Jones BA
Rheolwr DAMS
DAMS Manager
Glen Robson MEng
Rheolwr System
System Manager
54
—
Siân G Thomas BA
Rheolwr Safonau Digidol
Digital Standards Manager
T Vicky Phillips BScEcon
Rheolwr Prosesau Amlyncu
Ingest Processes Manager
Ioan Isaac-Richards BSc
Rheolwr Trawsnewid Busnes
Business Transition Manager
Owain Rhys Roberts MPhys, PhD, MInstP
Swyddog Prosiect Llyfrgelloedd am Oes
Libraries for Life Project Officers
Haydn Foulkes BA, DipLib, MCLIP
Paul Jackson LLB
Datblygwr Rhaglenni’r We (Prosiectau CyMAL)
Web Application Developer (CyMAL Projects)
D Michael Jones BSc
Isadran Gofal Casgliadau
Collections Care Section
Pennaeth
Head Cynorthwy-ydd Cadwraeth
(Prosiect Adfer Negyddion Geoff Charles)
Conservation Assistant
(Geoff Charles Negatives Restoration Project)
Angharad Fflur Davies BA, MA
Uned Cynnal Casgliadau
Collection Support Unit
Rheolwr
Manager
Rhys Bebb Jones BA, DipLib, MCLIP, AMInstLM
Swyddogion Cynnal Casgliadau
Collection Support Officers
Michael J Drake
D R Wynne Emanuel
Eirwyn Hughes-Evans
Stephen N Jones
Cynorthwywyr Llyfrgell
Library Assistants
Karen Davies
Steffan Rhodri Davies
D Odwyn H Evans
Edryd Evans BA
Stephen Dylan James
Janet Joel BA
I Meilyr Llwyd
Robert T Mathias
Emma Towner
Gweinyddydd Gofal Casgliadau
Collections Care Administrator
Lea Sedgwick
Sally McInnes BA, MPhil, DAA
Yn dilyn ymddeoliad Julian Thomas, unwyd unedau
Triniaeth ac Ataliol gan greu uned newydd o’r enw Uned
Cadwraeth (1/2/2011 ymlaen).
Following the retirement of Julian Thomas, the Treatment
and Preventative Units were united to create the new
Conservation Unit (01.02.2011 onwards).
Isadran Data Llyfryddol
Bibliographic Data Section
Rheolwr
Manager Shân Jones BA, DipLib, MCLIP, AMInstLM
Iwan Bryn James
Pennaeth
Head
Robert Davies BA, DipLib
Arweinydd Tîm
Team Leader
Cynorthwywyr Catalogio
Cataloguing Assistants
Siôn England BA
Meinir Davies BA, MA
Uned Safonau
Standards Unit
Uned Papurau Newydd a Chylchgronau (Prosiect Digido)
Welsh Newspapers and Journals (Digitisation Project) Unit
Swyddog Safonau
Standards Officer
Rheolwr
Manager
Galen Jones BScEcon, AMInstLM
Wyn Thomas BA, DipLib
Uned Defnyddiau Didestun
Non-text Materials Unit
Pennaeth a Llyfrgellydd Mapiau
Head and Maps Librarian
Huw Thomas BA, MScEcon, FRGS, FBCartS
Llyfrgellydd Cynorthwyol
Assistant Librarian
Heini V Davies BA, MPhil, DipLib
Cynorthwywyr Catalogio
Cataloguing Assistants
Rhodri Evans BScEcon
Uned Cynllun Catalogio ar y Cyd
Shared Cataloguing Programme Unit
Pennaeth
Head
55
—
I Hawys Davies BA, PhD
Llyfrgellydd Cynorthwyol
Assistant Librarian
Uwch Swyddog
Senior Officer
Nia Morwen Williams BA, MLib
Llyfrgellwyr Cynorthwyol
Assistant Librarians
Ian Evans BScEcon
Wendy Morgan
Swyddog
Officer
Eiry Jones
Cynorthwywyr
Assistants
Cledan Davies
Catrin Edwards
Shari James BSc
Isadran Data Archifol
Archival Data Section
Pennaeth
Head
J Glyn Parry MA, DAA
Siân M Drake BA, DipLib
Uned Llyfrau Prin
Rare Books Unit
Pennaeth
Head
Timothy J Cutts MA, DipLib
Llyfrgellydd Cynorthwyol
Assistant Librarian
Jayne Henley BA
Uned Llyfryddiaeth Cymru
Bibliography of Wales Unit
Pennaeth
Head
Huw Walters BLib, PhD, FSA
Llyfrgellydd Cynorthwyol
Assistant Librarian
Hywel Lloyd BSc, MScEcon, MCLIP
Cynorthwywyr Catalogio
Cataloguing Assistants
Menna H Evans
Nia Meleri Jones
Uned Archifau
Archives Unit
Pennaeth
Head
Alwyn J Roberts BA, DAA
Archifyddion
Archivists
Barbara Davies BA
Stephen Benham BSc, DAA
Archifyddion Cynorthwyol
Assistant Archivists
Siân E Bowyer BA, DipLib, MCLlP
Ann Francis Evans BA
David Moore MA, PhD, DAA
Hilary A Peters MA
Cynorthwywyr Archifau
Archives Assistants
Meriel Ralphs
Wil Williams BA
Uned Cofnodion Modern
Modern Records Unit
Archifydd
Archivist
Uned Casgliadau Etifeddol
Legacy Collections Unit
Pennaeth
Head
Gwilym Tawy BA, MSc, FRGS, AMInstLM
Michael J Pearson BA, PhD
Archifyddion Cynorthwyol
Assistant Archivists
Lorena Schultz Troughton BFA, MA, MScEcon
D Rhys Davies BA, DAA
Eleri James
Cynorthwywyr Archifau
Archives Assistants
Paul James
Robert Evans
AELODAU STAFF parhad
Members of Staff continued
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Uned Llawysgrifau a Delweddau Gweledol
Manuscripts and Visual Images Unit
Pennaeth
Head
Nia Mai Daniel MA, MScEcon. RMARA
Llyfrgellwyr Llawysgrifau
Manuscripts Librarians
Maredudd ap Huw BA, MPhil, DPhil, DAA
Geraint Phillips MA, PhD, DipLib, DAA
Llyfrgellwyr Cynorthwyol Llawysgrifau
Assistant Librarians, Manuscripts
Bethan Ifan MA
Rhys Jones BA, DAA
Llyfrgellwyr Delweddau Gweledol
Visual Images Librarians
William Troughton BSc
Lona Mason BA, MLib
Swyddog Datblygu Archif Lenyddiaeth Cymru
Development Officer Wales Literature Archive
Ifor ap Dafydd MA, MPhil
Llyfrgellydd Cynorthwyol Delweddau Gweledol Prosiect Kyffin
Williams
Assistant Librarian, Visual Images, Kyffin Williams Project
56
—
Iwan Dafis MA
Yr Archif Wleidyddol Gymreig
The Welsh Political Archive
Pennaeth
Head
J Graham Jones MA, PhD, DipLib, DAA, FRHistS
Adran Gwasanaethau Cyhoeddus
(ar 31 Mawrth 2011)
Department of Public Services
(as at 31 March 2011)
Cyfarwyddwr
Director
R Arwel Jones BA, MScEcon
Swyddog Gweinyddol a Chydlynydd Cynadleddau
Administrative Officer & Conference Co-ordinator
Angharad Medi Jones
Rheolwr Hawliau a Gwybodaeth
Rights and Information Manager
Dafydd Tudur BA(Hons), PhD
Isadran Gwasanaethau i Ddarllenwyr
Reader Services Section
Pennaeth Gwasanaethau i Ddarllenwyr
Head of Reader Services
Carol Edwards BA, DipLib, MCLIP
Swyddog Datblygu Gwasanaeth
Service Development Officer
D Rhian L Davies
Tîm Ymholiadau
Enquiries Team
Rheolwr Ymholiadau
Enquiries Manager
Nia Wyn Dafydd BA, MScEcon
Swyddog Ymholiadau Cynorthwyol
Assistant Enquiries Officers
Emyr O Evans
Lona Jones BA, DipLib
Uwch Gynorthwywyr Ymholiadau
Senior Enquiries Assistants
Camwy MacDonald
Caronwen Samuel BA
Martin Robson-Riley BA, DipAA
D Rhydian Davies
E Rhianydd Davies BA (rhan amser / part time)
Cynorthwywyr Ymholiadau
Enquiries Assistants
Hywel C Jones
Mark Strong BA
Derbynnydd Ymholiadau
Enquiries Receptionist
Janet Evans
Uned
South Reading Room Team
Rheolwr Ystafell Ddarllen y De a Chydlynydd Hanes Teulu
South Reading Room Manager and Family History Co-ordinator
Beryl O Evans MA, AMInstILM
Cynorthwywyr Darllenwyr
Readers’ Assistants
Jason Evans
Diana Jones
Esyllt Jewell
Tîm Ystafell Ddarllen y Gogledd
North Reading Room Team
Addysg
Education
Rheolwr Ystafell Ddarllen y Gogledd
North Reading Room Manager
Uwch Swyddog Addysg
Senior Education Officer
Iwan ap Dafydd BA, MLib, AMInstILM
Owen Llywelyn BA TAR / PGCE
Cydlynydd Gwasanaeth
Service Coordinator
Swyddog Addysg
Education Officer
Jayne Day
Rhodri Morgan
Cynorthwy-ydd Darllenwyr
Readers’ Assistants
Elan Owen
Nia Lewis
E Rhianydd Davies BA (rhan amser / part time)
Cynorthwywyr Gwasanaeth
Service Assistants
Nicola Jones (mamolaeth / maternity)
Claire Pugh
Rob Rhys BA
Catrin Rh Tomos
Rhodri Lewis BA
Gwion Llŷr Dafydd BSc
57
—
Isadran Hyrwyddo a Dehongli
Promotion & Interpretation
Pennaeth Hyrwyddo a Dehongli
Head of Promotion & Interpretation
Elwyn Williams
Cynorthwy-ydd Cysylltiadau Electronig
Electronic Contacts Assistant
Siân Henson
Hyrwyddo
Promotions
Rheolwr Hyrwyddo
Communications Manager
Siôn T Jobbins BA
Swyddogion Hyrwyddo
Communications Officers
Cyril Evans
Elin-Hâf Williams BA
Swyddog Croeso
Welcoming Officer
Emyr Lloyd Jones
Dehongli
Interpretation
Swyddog Arddangosfeydd
Exhibitions Officer
Jaimie Luan Thomas BA, MA
Swyddog Dehongli
Interpretation Officer
Carys Mai Lloyd BA (Hons)
Cynorthwy-ydd Arddangosfeydd
Exhibitions Assistant
Bethan Wyn Daniel BA
Swyddog Arddangos
Display Officer
I Andrew Davies
Technegydd Arddangosfeydd
Exhibitions Technician
Richard Edwards
Archif Genedlaethol Sgrin a Sain Cymru
National Screen and Sound Archive of Wales
Pennaeth
Head
R Iestyn Hughes BLib, MCLIP
Curadur Cynorthwyol
Assistant Curator
Dafydd J Pritchard BA, DipLib
Swyddog Cadwraeth
Preservation Officer
John Reed BA, MA, FBIPP
Swyddog Cadwraeth Cynorthwyol
Assistant Preservation Officer
Mark Davies BA (Hons)
Swyddog Datblygu Ffilm
Film Development Officer
Iola Baines BA, DAA
Swyddog Datblygu a Rheoli Mynediad
Access Management and Development Officer
Anwen Pari Jones BA
Curadur Cynorthwyol
Assistant Curator
Iwan Jenkins BA, MScEcon
Catalogwyr
Cataloguers
Mary Moylett BA, DipLib
Alison Lloyd Smith BA, DipLib
Curadur Cynorthwyol
Assistant Curator
Dan Griffiths DipLib
Swyddog Technegol
Technical Officer
Dafydd E T Evans
Cynorthwywyr Technegol
Technical Assistants
Trystan G Jones BSc
Rhodri Shore
Cynorthwy-ydd Archif
Archive Assistant
Lyn Hughes-Evans
Cynorthwywyr Gweinyddol
Administrative Assistants
Elen T Jones BA
Catrin Siân Jenkins
AELODAU STAFF parhad
Members of Staff continued
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
58
—
Adran Gwasanaethau Corfforaethol
(fel ar 31 Mawrth 2011)
Department of Corporate Services
(as at 31 March 2011)
Cyfarwyddwr
Director
David H Michael CPFA
Uned Gweinyddiaeth
Administration Section
Y Siop
The Shop
Rheolwr Croesawfan a Siop
Reception and Shop Manager
Shân Wynne Price MAAT
Cynorthwy-ydd Siop
Shop Assistant
Carol Davies
Derbynfa
Reception
Delyth Jones
Pennaeth Gweinyddiaeth
Head of Administration
Cynorthwywyr Siop Achlysurol
Casual Shop Assistants
Pedr ap Llwyd JP, MA, DAA, Chartered MCIPD
Nicci Beacham
Bethan Davies
James Edwards
Swyddog Gweinyddol
Administration Officer
David Greaney BSc, BA, MSc, MinstP
Cynorthwywyr Gweinyddol
Administrative Assistants
Bwyty Pen Dinas
Pen Dinas Restaurant
Siân Eleri Evans
Anna Morgan
Marianne Powell
Goruchwylydd Arlwyo Blaen Tŷ
Front of House Catering Supervisor
Uned Adnoddau Dynol
Human Resources Unit
Rheolwr Adnoddau Dynol
Human Resources Manager
Corinna Lloyd-Jones BSc, Graduate CIPD
Rheolwr Hyfforddiant a Datblygiad Staff
Training and Staff Development Manager
Siân M Jones BA
Swyddog Adnoddau Dynol
Human Resources Officer
Margaret Powell
Cynorthwywyr Bwyty
Restaurant Assistants
Lisa Colwell
Geinor Jenkins
Heulwen Lloyd
Anne Walters
Staff Achlysurol
Casual Staff
Thomas Gazzard
Gerwyn Lewis
Lloyd Williams
C Annwen Isaac AMInstLM, Associate CIPD
Gweinyddwr Hyfforddiant
Training Administrator
Elin Jones
Cynorthwy-ydd Adnoddau Dynol
Human Resources Assistant
Delyth Morgan
Isadran Cyfleusterau’r Adeilad
Building Facilities Section
Pennaeth
Head
Fred C Farrow BSc, CEng, MCIBSE
Swyddog Cyfleusterau’r Adeilad a Diogelwch
Building Facilities and Safety Officer
John E L Jones MSc
Isadran Gyllid
Finance Section
Swyddogion Cyllid
Finance Officers
Uned Cynnal a Chadw
Maintenance Unit
Wilhelmina Barnden BA (Hons)
Karen Deakin MAAT
Fei Du ACCA
Catrin L Jenkins BScEcon
R James Thomas MAAT
Rheolwr Cynnal a Chadw
Maintenance Manager
Rheolwr Datblygu Busnes
Business Development Manager
Richard J Evans
Alan Price-Jones
Brian H Richards
Uned Reprograffeg
Reprographics Unit
Swyddogion Gweinyddol
Administrative Officers
E Linda Davies
Sarah Humphreys
Christopher James
Seiri Coed
Carpenters
Garddwr
Gardener
Gary Peters
Uned Gofalwyr
Attendants Unit
Uned Datblygu a Rhwydweithio
Development and Networking Unit
Rheolwr Gwasanaethau Gofal
Attendant Services Manager
Prif Swyddog Technegol
Chief Technical Officer
Andrew Williams
Illtud Daniel BSc, RHCE
Goruchwyliwr Diogelwch
Security Supervisor
Uwch Beiriannydd Meddalwedd
Senior Development Programmer
Erfyl Morgan
Dan O Field BEng, RHCE
Brian Bulman
David Cameron
J Wyn Morgans
J Dilwyn Phillips
Gerald J Powell
Alun Davies
D J Edgar Davies
Adrian Jones
R Tegwyn Evans
M Hugh Griffiths
Rhaglennydd Datblygu DAMS
DAMS Development Programmer
Goruchwyliwr Gofalwyr
Attendants Supervisor
59
—
Paul Ingram
Geraint Davies
Gwyn Jenkins
David M Edwards
Clive Jones
Robert Hughes
Aled Davies
Gethin Roberts
Paul James
Robert Davies
Isadran TGCh
ICT Section
Pennaeth
Head
Paul Bevan BscEcon, PhD
Swyddog Telathrebu a Rheolwr Swyddfa
Telecommunications Officer and Office Manager
Iona M Bailey BA (Hons), AInstAM
Remigiusz Malessa
Datblygwyr Meddalwedd
Software Developer
Rhodri Morris BEng
Richard Williams BSc
David Wadge BSc
Uwch Swyddog Data a Thelathrebu
Senior Data and Telecommunications Officer
Ian Allen
Swyddog Data a Thelathrebu
Data and Telecommunications Officer
Peris Williams
Uned Gwasanaethau TGCh
ICT Services Unit
Rheolwr Gwasanaethau TGCh
ICT Services Manager
Annwen K Davies AMInstLM
Techngewyr Cyfrifiadurol
Computer Technicians
David L Richards
Alwyn J Roberts
Uned Cyfryngau Digidol
Digital Media Unit
e-Olygydd
e-Editor
Siân Lloyd Pugh BSc
Uned Gweithrediadau TGCh
ICT Operations Unit
Rheolwr Geithrediadau TGCh
ICT Operations Manager
Einion Gruffudd MSc, AMInstLM
Uwch Weinyddwyr Systemau
Senior Systems Administrator
Owain Pritchard BEng, MIEEE, MBCS, MIET, AMInstLM
Gweinyddwr Systemau
Systems Administrator
Christopher Burton HNC
Technegwyr Gweinyddu Systemau
Systems Administration Technicians
Martin Edwards HNC
Andrew L Jenkins
Richard Wilson
Rheolwr y We
Web Manager
Sara J Weale BSc
Datblygwyr Rhaglenni’r We
Web Application Developer
D Michael Jones BSc
Dylan W Jones BSc, AMInstLM
Dayle Rees BSc
Adolygiad Blynyddol / Annual Review 2010—2011
Diolchwn i ddeiliaid hawlfraint am ganiatâd i
atgynhyrchu eu gwaith.
We thank copyright holders for permission to
reproduce their work.
Mae’r cyhoeddiad hwn ar gael mewn fformatau
amgen: cysylltwch â’r Llyfrgell.
This publication is available in alternative formats:
please contact the Library.
_
Ymholiadau cyffredinol
General enquiries
Gallwch ddanfon ymholiadau
atom trwy ein gwasanaeth
ymholiadau arlein.
You can send us your enquiries
through our online enquiry service.
© Llyfrgell Genedlaethol Cymru
© The National Library of Wales
The National Library of Wales
Aberystwyth
Ceredigion
Wales
SY23 3BU
Rhif Elusen / Charity No. 525775
Rhif TAW / VAT No. 122 1209 32
ISSN 1758–0307
Cymraeg
www.llgc.org.uk/index.
php?id=nlwenquiries&L=1
English
60
—
www.llgc.org.uk/index.
php?id=nlwenquiries
Dylunio / Design
elfen.co.uk
Ffotograffiaeth / Photography
Mark Davey
Mike Jones
Dewi Glyn Jones
Argraffwyd gan / Printed by
HartleyWilprint Ltd
59
—
Mae’r adroddiad hwn wedi’i argraffu
ar Hello Silk a Think 4 White
This report is printed on
Hello Silk and Think 4 White
Llyfrgell Genedlaethol Cymru
The National Library of Wales
Aberystwyth
Ceredigion
SY23 3BU
T +44 (0)1970 632 800
F +44 (0)1970 615 709
www.llgc.org.uk

Documentos relacionados