Glosario
Transcripción
Glosario
GLOSARIO DE TÉRMINOS JURIDICOS EMPLEADOS PARA LA TRADUCCIÓN DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS TSOTSIL TSOTSIL-ESPAÑOL A A’yej ta komon: Comunicación C Chalye o tsjelubtas: Aprobar Chlekub batel: Crecimiento Abnaltik: Bosque J Abtel ta sventa tsatsal mantal: Proyecto Abteletik yu’un skotol jnaklometik: Ja’ ti buch’u yich’oj komel ta muk’: Servidores Públicos Comisión Permanente Ach’ tsatsal mantal: Reformas Jch’iel jk’opojel: Ciudadano Akbil lek svunal: Concesionado Jchap lo’iletik: Legislatura Jchap lo’iletik: Senado B Jk’el k’opetik: Jurados Jk’el mulil: Abogado Baketik ta vo’ne: Restos Fósiles Jk’el tsatsal mantaletik: Diputados Bankilal jchapanvanej: Ministro Jpas tsatsal mantal: Legislador Bankilal jtunel jvu’el ta o’lol Mejiko: Jpas tsatsal mantal: Senadores Jefe de Gobierno Jpasbanejetik ta mantal: Consejero Bankilal mayol: Coronel Jtak vunetik: Correos Bijilal: Profesión Jtakeletik ta mantal: Comisiones Bijilal abtel: Tecnología Jtanijesvanej: Convocatoria Bolmalil: Negocios Jts’ibajom: Secretario Bu likemiktal: Nacionalidad Jtsakvanej mayoletik: Autoridad Buch’u xojtakin slo’ilal tsatsal mantal: Judicial Personalidad Jurídica Jtsop tsobajel: Pleno Jtunel jvu’el: Autoridad Jtunel jvu’el jnaklometik: Regidores 1 Jtunel jvu’el yu’un jteklum: Consejo Komon chapbil muk’ ta mantal k’op Municipal Kyu’un yosilal Mejiko: Constitución Jtunel jvu’el yu’un jteklumetik: Komon u’unil: Patrimoniales Ayuntamiento L Jtunel jvu’el yu’un yosilal Mejiko: Ejecutivo Federal Juchop yich’obil ta muk’: Distrito Lek ich’bil ta muk’: Asegurado Jva’lej jtik’ mulil o jpojvanej: Testigos Lekil k’ulejal: Riqueza Jvu’el jchap lo’iletik: Poder Legislativo Lekuk no’ox: Dinamismo Jvu’el jchap lo’iletik: Legislativo Li snail ich’el ta muk’: La Jvu’el jtunesej tsatsal mantal: Poder Administración Judicial M Jvu’el sk’elel jchap lo’il: Ejecutivo Jvu’el stakel ta pasel tsatsal mantal: Mantal: Estatuto Poder Ejecutivo Jvu’el stunesel tsatsal mantal ta yosilal Mejiko: Poder Judicial de la Federación Mayol sk’el sep lum: Seguridad Pública Mayoletik: Oficiales Mayoletik xchi’uk stuk’: Soldados Mu stak’: Menoscabo K Mu stak’ xjel yavil: Inmobiliaria Mu tsak biluk ta muk’ xkot: Impugnar K’exolil: Suplente Mulil: Sanción K’u smuk’ul smakoj: Plataforma Muyu bajel: Dirimir Continental Nitil tsakalik: Relaciones K’usitik sna’ik spasel: Arte K’ux-elan xchapel: Sistema K’ux-elan xjel batel: Consuetudinaria K’uyelan tsobolik: Órganos Kajal ta sba sk’elel: Judicatura Kap vots’ talel kuxlejal: Intercultural Kolemal: Libremente O O’lol yosilal Mejiko: Distrito Federal Ochel tak’in: Ingresos Oyuk yipal: Valides P 2 Paxial: Turismo Sna’il abtelal ta buch’u tikuk no’ox: Empresa Pública S Sna’il spasobil abtelal: Empresa Privada Sa’bel smelolal: Impulsará Snail jchapanvanejetik ta komon: Sep lumetik: Estatales Tribunales Colegiados Sk’el stukik: Autonomía Snail k’usi tsmeltsaj: Industria Sk’elbeel smelolal k’usi chich’ pasel: Snail k’usitik ayanem ta vo’nej: Museo Fiscalizar Snail sk’ejobil vunetik: Biblioteca Sk’elbeel xkuxlejal jnaklometik: Partido Snail st’ujel jvu’eletik: Tribunal Político Electoral Sk’elbeel xkuxlejal lumetik: Política Snail st’ujel jvu’eletik: Tribunal Sk’elel: Condición Snail stsobombailik: Camara Sk’elel batel: Ejecución Snail tak’in: Banco de Dinero Sk’elel batel: Gestión Snail totil me’eletik pasbilik ta ton Sk’ulejal ch’enetik: Minerales vo’ne: Monumentos Arqueológicos Skoltaelik: Propiciar Snail xchapanobil lo’iletik: Congreso Skotol abtelal sventa tsatsal mantal: de la Unión Todo Ley o Proyecto Snail xchapanobil lo’iletik: Congreso Slekubtasel batel: Desarrollo Spasel bijil abtel: Investigación Slikesel sk’oplal: Establecer Científica Slok’esel mantal skoj tsatsal muliletik: Spatanil: Impuesto Ministerio Público Spukel o stanijesel: Circular Smakel xtuch’el: Imposibilitado St’ujel jvu’el: Votar Smantal jtunel jvu’el: Decreto St’ujel jvu’eletik: Electorales Smantalil: Reglamento Stanijesel: Expansión Smuk’ta nail xchapanobil k’opetik: Stanijesel: Transmitir Suprema Corte de Justicia Stanijesel: Promulgación Smuk’ubtasel: Ascendente Sujel ta abtel: Esclavitud Smuk’ul jchap lo’il yu’un jk’el mulil: Sujelal: Compeler Procurador General Sventa k’opojel a’yej ta komon: Vías Generales de Comunicación 3 Svukojal chan vun: Posgrado Xch’uneltak: Obligaciones Svunal buch’u chbat ta namal lum: Xcha’biel ti’nabetik: Derecho Marítimo Pasaporte Xcha’biel yosilal Mejiko: Guardia Nacional T Xcha’bil balumil: Petróleo Xchabiel jnaklometik: Seguridad Ta ak’ol snail stsobombailik jtunel Pública jvu’eletik ta spasel tsatsal mantal: Xchabiel o sk’elel: Custodios Camara de Senadores Xchabiel smakel: Protección Ta ko’ol no’ox: Democrática Xchanubtasel ta vun: Alfabetización Ta na’betik: Marítimas Xchapel o slo’iltael: Contencioso Ta olon Snail stsobombailik jk’el Xchapel slo’iltael: Alegato tsatsal mantaletik: Cámara de Xchapel slo’iltael: Audiencia Diputados Xchibal bankilal jchapanvanej: Ts’unbaletik: Agricultura Magistrados de Circuito Tsalbail: Competencia Xu’ yu’unik spasik mantal: Facultad Tsatsal k’opetik: Jurídica Tsatsal mantal: Ley X Tsatsal mantal yu’un mulil: Ley Penal Tsatsal mantal yu’un yosilal Mejiko: Xyaxal banamil: Orgánico Ley Federal Y Tsibajom yu’un sep lum: Secretario del Estado Tsnopik: Planear Yak’el komel ta k’abal yu’un jun Tsoblejetik ta abtel: Cooperativa jnaklom: Fideicomiso Tsobol j-abteletik: Organización Yak’el ta ilel slekil: Garantizar Tsots sk’an k’el beel smelol mi oy Yalel k’usiuk: Expedir mulile: Jurisprudencia Yich’el ta muk jtunel jvu’el: Soberanía Tubilxa: Deroga Yipal jvu’el j-almantal: Jurisdicción Tuk’etik: Armas Yojtakinobil jsep lum: Identidad Uts’intavanej: Infrinjan Federativa Xch’akalul: Fracción Yosilal mejiko: Federales 4 Yosilal mejiko: Nación Yosilal mejiko: República Yoxibal bankilal jchapanvanej: Jueces Yut nabetik: Zócalo Submarino 5