Nuevas identidades latinoamericanas, una receta contra la

Transcripción

Nuevas identidades latinoamericanas, una receta contra la
Nuevasidentidadeslatinoamericanas,unarecetacontralaexclusión
RobertoSamuelFloresSalgadoescritoraimaraychileno
DespuésdelacaídadelasDictaduraslatinoamericanasaparecierondemandassocialesque
estuvieronporsiglosescondidascomolasdelasminoríasétnicas,ladiversidadsexualolasnuevas
identidadesqueempezaronalucharreclamandounlugarenlasociedad.Aunquetodavíanohan
logradoserincluidoscompletamente,hanganadovisibilidadynosepuedenegarsuexistencia.Paraque
estoúltimoocurrieralassociedadeslatinoamericanashantenidoquesuperarelordendelacultura
hegemónicaparaincluirgrupossubalternos.Losdosgruposnoestánseparadossinoquecomparten
elementospropios,osea,sincretismocultural.Hayunreconocimientoaladiversidadculturallatino
Americanaquehadesestabilizadoloscimientosdeloscanonestradicionalesconstruidosapartirdela
ideadeunaculturahegemónicaqueprivilegiabalaestéticaeuropeaonorteamericanaexcluyendolas
aborígenes.Encuantoalplanoliterario,apartirdelosañosochentalacríticalatinoamericanase
empezóacuestionarelconceptodeliteraturaparaampliarloeincluirlasestéticasmarginales.Como
indicaAntonioCornejoPolarsehanconstruidonuevas“Categoríascríticasqueintentandarrazónde
eseenredadocorpus:<<literaturatranscultural>>(Rama),<<literaturaotra>>(Bendezu),<<literatura
diglosica>>(Ballon),<<literaturaalternativa>>(Lienhard),<<literaturaheterogenea>>(queescomoyo
prefierollamarla)”(19)Laglobalizaciónhasidountercerelementoquehaintervenidoenlainteracción
delaculturahegemónicaylasubalterna.DandopasoalconceptoqueacuñóGarciaCanclinide
<<culturashibridas>>dondelasúltimastendenciasliterariashansidomásinfluenciadasporelglobal
queporunabúsquedaartística.Pesealoanterior,sesigueproduciendounaliteraturadondeserefleja
unabúsquedaporunaidentidadnuevaquereúnaladiversidadlatinoamericanatodavíanoaceptada
porelcanontradicional.SimilarsituaciónsehavividoenlosEstadosUnidosconlaLiteratura
LatinoamericanadelosEstadosUnidos.NicolásKanelloshadividoaestaentresgrupos,dondela
LiteraturaNativacompartecaracterísticassimilaresalaproducidaporminoríasétnicasquebuscandara
conocerunanuevaidentidad.
LamentablementeenChilesesigueexcluyendoalosgruposminoritarios,pruebadeelloesel
escritorRobertoSamuelFloresSalgado,nacidoenArica,ciudadfronterizaquepertenecióalPerú.
DespuésdelaguerrapasóamanosdeChiledondeelejércitochilenoimpulsóunapolíticade
destruccióndelaculturaindígena.Seprohibióhablarquechuayaimara,celebracionestradicionales,
comidas,músicaeinclusosuhistoria.FloresSalgadopertenecealaetniaAimara,ensusescritosha
denunciadolaformacomoelestadochilenointentódestruirsuculturaancestral.Ademásrelatala
discriminaciónquehasufridoalolargodesuvidaporseraimaracomolahumillacióndenoser
reconocidocomochileno,serdiscriminadoporotroschilenosenSantiago.Situacionesdesconocidasen
laciudadletrada.Ensusnovelasycuentosreivindicasuorigenindígena,perosereconocecomochileno
dandopasoaunaidentidadnueva.SusobrascompartencaracterísticasqueNicolásKanellosmenciona
cuandodescribealaLiteraturaNativa.FloresSalgadoLaobradeFloresSalgadonohasidomencionada
enlasantologíasnacionales,apesardehaberganadopremiosytenernumerosasobraspublicadas.En
mitrabajomencionarélasrazonesporlascualesenChilesesigueexcluyendolasproducciones
culturalesdelasminoríasétnicas.Ademásdeampliarelcorpusliterariochilenodondeaparezcan
categoríasculturalesmásdiversas.

Documentos relacionados