El Txakoli
Transcripción
El Txakoli
txakolin ruta Fotografía: Vicente Contreras ibilbidea La ruta del txakoli de Aiaraldea Aiaraldeko txakolinaren ibilbidea The txakoli route In Aiaraldea La route du txakoli d’Aiaraldea Fotografía: Vicente Contreras ¿QUE ES EL TXAKOLI? E l txakoli es un vino ligero, afrutado, ligeramente espumoso, con un toque ácido y refrescante, que encuentra en Aiaraldea un clima propicio para su cultivo. Se compone principalmente de una variedad “Hondarri zuri”, uva blanca originaria del País Vasco . 2 ZER DA TXAKOLINA? T xakolina ardo arina da, fruta-gustukoa, zertxobait apartsua, ukitu azido eta freskagarriarekin, erabilitako mahatsa hazteko Aiaraldean topatzen du klima egokia bere haztapenerako. Nagusiki, Euskal Herrian jatorria duen “hondarribi zuri” mahats mota erabiltzen da. Fotografía: Luisan García WHAT IS TXAKOLI? T QU’EST-CE QUE C’EST LE TXAKOLI? he txakoli is a light, fruity and slightly sparkling wine cultivated in Aiaraldea. It has a touch of acidity which makes it refreshing. It consists primarily of a variety “ Hondarribi zuri” white grape, native in the Basque Country. L e txakoli est un vin léger, fruité, légèrement spumeux, un peu acide et rafraîchissant, quitrouve en Aiaraldea un climat propice pour sa culture. Le txakoli est composé d’une variété du raisin blanc, “Hondarribi zuri”, originaire du Pays-Basque. Índice 2 ¿Que es el txakoli? Zer da txakolina? What is txakoli? Qu’est-ce que c’est le txakoli? 4 La ruta del txakoli de Aiaraldea Aiaraldeko txakolinaren ibilbidea The txakoli route in Aiaraldea La route de txakoli d´Aiaraldea 6 Ubicación geográfica Kokapen geografikoa Location Situation géographique 6 Fiestas más representativas Jai esanguratsuenak The most representative txakoli festivals Les fÊtes plus réprésentatives 7 Denominación De Origen Jatorrizko deitura With Guarantee Of Origin Avec De L’appellation D’origine 8 Historia del txakoli Txakolinaren historia The history of txakoli Historie du txakoli 10 Bodegas Upategiak Wineries Caves 23 Miembros Adheridos Kideak Ourmembers Des Entreprises Participantes 33 Fotografía: Vicente Contreras LA RUTA DEL TXAKOLI DE AIARALDEA AIARALDEKO TXAKOLINAREN IBILBIDEA L iaraldeko txakolinaren ibilbidea txakolin upategiez, ostatu turistikoz, jatetxez, turismo bulegoz eta abarrez osaturiko ibilbidea da. Hauek guztiak batu egin dira gure bisitariei gure lurraren onena eskaintzeko. Ibilbidearen establezimendu bakoitzean gure ikurra topatuko duzu. uestro objetivo es sumergirte en la cultura del txakoli y que cada rincón de nuestra ruta te muestre los secretos de este tradicional caldo. xakolinaren kulturan murgil zaitezen nahi dugu,baita gure ibilbidearen txoko bakoitzak ardo honen sekretuak erakustea ere. N L a singularidad y la calidad de nuestros esta- blecimientos no dejarán indiferente al visitante, que se verá integrado en la tradición de este único y singular vino de la tierra. 4 A a ruta del txakoli de Aiaraldea es una ruta integrada por bodegas de txakoli, alojamientos turísticos, restaurantes, oficinas de turismo, etc.... que se han unido para ofrecer a nuestros visitantes lo mejor de nuestra tierra. En cada establecimiento de la ruta encontrarás nuestro distintivo. T G ure establezimenduen berezitasunak eta kalitateak zur eta lur utziko dute gure bisitaria eta gure lurreko ardo paregabe eta berezi honen tradizioan integraturik ikusiko du bere burua. Fotografía: Vicente Contreras Fotografía: Vicente Contreras THE TXAKOLI ROUTE IN AIARALDEA T he Txakoli route in Aiaraldea, is a route where different txakoli wineries, tourist accommodation, restaurants tourist offices, etc. have joined to offer our visitors the best of our land. In each facility you will find our distinctive path. O T ur aim is to immerse yourself in the culture of txakoli and showyou every detail of this traditional wine. he uniqueness and quality of our facilities will not leave indifferent to the visitor, who will be integrated in the tradition of this extraordinary and singular wine of the region. LA ROUTE DU TXAKOLI D’AIARALDEA L a route du txakoli d’Aiaraldea est une route composée par des caves de txakoli, des logements touristiques, des restaurants, des offices de tourisme, etc...qui se sont unis pour offrir aux visiteurs le meilleur de notre terre. Dans chaque établissement de la route on trouvera notre logotype. N L otre objectif est de vous faire partie de notre culture du txakoli et que chaque coin de notre route vous montre les secrets de cette traditionnelle boisson. a singularité et la qualité de nos établissements ne laisseront pas indiffèrent au visiteur intégré en tradition en cet unique et singulier vin de la terre. 5 UBICACIÓN GEOGRÁFICA · KOKAPEN GEOGRAFIKOA · LOCATION · SITUATION GÉOGRAPHIQUE A A A A iaraldea está situada en el nordeste de Álava. Esta comarca se extiende tanto en la provincia de Álava como en la de Vizcaya, englobando los municipios alaveses de Artziniega, Ayala, Llodio, Okondo y Amurrio y los municipios vizcaínos de Orduña y Orozko. iaraldea Arabako ipar-mendebaldean dago. Eskualde hau Araba eta Bizkaian dago kokatuta. Arabako Artziniega, Aiara, Laudio, Okondo eta Amurrio udalerriak eta Bizkaiko Urduña eta Orozko hartzen ditu bere baitan. iaraldea is located in the northeast of Alava. Some of the towns in the region are province of Alava ( Artziniega, Ayala, Llodio, Okondo and Amurrio) and other towns are province of Vizcaya (Orozko and Orduña ). iaraldea est située au Nord-est d’Alava. Cette région s’étend sur les départements d’Álava et de Vizcaya. Artziniega, Ayala, Llodio, Okondo et Amurrio appartiennent à Alava et Orduña et Orozco à Vizcaya. FIESTAS MÁS REPRESENTATIVAS · JAI ESANGURATSUENAK THE MOST REPRESENTATIVE TXAKOLI FESTIVALS · LES FÊTES PLUS RÉPRÉSENTATIVES 6 Txakolin Eguna (Día del Txakoli). Mayo Esta fiesta consiste en la presentación del txakoli dentro de una fiesta gastronómica. Degustaciones y feria popular y artesana en Amurrio. Txakolin Eguna. Junio El municipio Vizcaíno de Orozko, también posee una arraigada costumbre txakolinera que celebra hacia finales del mes de junio. Txakolin egun . Maiatza. Jai honen ardatza jai gastronomiko baten barruan txakolina aurkeztean datza. Dastatzeak eta herri eta artisau azoka Amurrion. Txakolin eguna. Ekaina Orozko udalerri bizkaitarrak badu txakolin-tradizio oso errotua ere, ekainaren bukaera aldera ospatzen duena. Txakolin eguna ( Day of Txakoli). May This festival consists to present the txakoli within a gastronomic festival. Tasting and popular craft market are found in Amurrio. Txakolin eguna ( Day of Txakoli). June The town of Vizcaya, Orozko also has a deeply-rooted custom of txakoli, which is celebrated at the end of June. Txakolin Eguna (Le Jour du Txakoli). Mai Cette fête est la présentation du txakoli dans une fête gastronomique. Dégustation et foire populaire et artisanale à Amurrio. Txakolin Eguna. Juin. Le village de Vizcaya, Orozko, a aussi une ancienne tradition de txakoli qui est célébrée à la fin du mois de juin. DENOMINACIÓN DE ORIGEN JATORRIZKO DEITURA WITH GUARANTEE OF ORIGIN AVEC DE L’APPELLATION D’ORIGINE E I L n Aiaraldea Laudio, Amurrio, Okondo, Ayala and Artziniega are exclusively integrated in guarantee of origin of Alava. Orduña and Orozko participate in guarantee of origin of Vizcaya. n Euskadi existen tres Denominaciones de Origen (D.O.) de txakoli, vino característico del País Vasco, la denominación de origen de Getaria, la de Vizcaya y la de Álava. os municipios alaveses de Laudio, Amurrio, Okondo, Ayala y Artziniega se integran de manera exclusiva y excluyente en la D. O. Txakoli de Álava, mientras que los vizcaínos de Orozko y Orduña participan de la D. O. Txakoli de Vizcaya. E uskal Herriko ardo berezi honen hiru jatorri-deitura ditugu Euskadin: Getaria, Bizkaia eta Araba. L audio, Amurrio, Okondo, Aiara eta Artziniega udalerri aiararrak, bakar-bakarrik, Arabako Txakolina J.D. barruan sartzen diren eta Orozko eta Urduña udalerri bizkaitarrak Bizkaiko Txakolina J.D. barruan. n the Basque Country there are three different txakoli guarantee of origin, the one from Getaria, the one from Vizcaya and the one from Alava. I A u Pays-Basque il y a trois Appellations d’Origine Contrôlée (A.O.C.) de txakoli, de ce vin caractéristique de cette région. Ce sont: Getaria, Vizcaya et Álava. L es villages d’Alava: Laudio, Amurrio, Okondo, Ayala et Artziniega font partie de l’A.O. de Txakoli d’Álava, tandis que les villages d’Orozko et d’Orduña font partie de l’A.O.de Txakoli de Vizcaya. Fotografía: Vicente Contreras 7 HISTORIA DELTXAKOLI. “El vino de la tierra” - TXAKOLINAREN HISTORIA: “Tokiko ardoa” L os primeros testimonios escritos hallados muestran que ya en el siglo IX la producción de txakoli en Álava era práctica común y generalizada entre los agricultores en la comarca de Aiaraldea particularmente en Amurrio, Llodio y Ayala. En los siglos XIII, XIV y XV la plantación de viñedo de txakoli se extendía por toda la geografía de Aiaraldea. Fue en Respaldiza donde se encontró la primera aparición de la palabra “chakolín” en archivos municipales del País Vasco el 1 de noviembre de 1623. En esa época se trataba de un producto altamente rentable para la economía de la ciudad y en el último tercio del siglo XIX, se constata la presencia de 965 áreas de viñedo en producción en todo el valle de Llodio. En el año 1877, tres grandes plagas asolaron el campo y redujeron considerablemente el viñedo en todo el territorio vasco, lo que unido a otros factores, hicieron que en Aiaraldea el cultivo de las viñas y producción de txakoli prácticamente desapareciera. A partir de 1989 se comienza una fase de replantaciones y plantaciones de viñas. Actualmente, y gracias al esfuerzo incesante de los txakolineros de Aiaraldea, la calidad y producción del txakoli van aumentando considerablemente. 8 (*) Los datos históricos han sido contrastados y recopilados del libro El Txakoli en Álava/ Arabako Txakolina autores: Juanjo Hidalgo Y José Miguel Llano 2007 y con la inestimable colaboración de D. Salvador Velilla Córdoba. Amurrio 2003) I datzizko aurreneko testigantzek erakusten digute IX. menderako jadanik txakolinaren ekoizpena oso arrunta eta zabaldua zela Aiaraldeko nekazarien artean, batez ere Amurrion, Laudion eta Aiaran. XIII., XIV., eta XV. mendeetan txakolin-mahastiak Aiaralde osoan zehar zabaltzen ziren. Arespalditzan topatu zen Euskal Herriko udal artxibategietan “chacolin” hitza lehenengo aldiz idatzita 1623ko azaroaren 1eko agiri batean. Garai hartan hiriaren ekonomiarentzat errentagarritasun handiko produktua zen eta XIX. mendearen azken herenean Laudio haranean 965 area mahasti zeudela egiaztatu dugu. 1877 urtean hiru izurrite handik soroak suntsitu egin zituzten eta nabarmen txikitu zuten mahastien zabalera Euskal Herri osoan. Honek, beste faktore batzuei lotuta, mahastien landatzea eta txakolinaren ekoizpena Aiaraldean ea desagertzeraino eraman zituen. 1899tik aurrera mahastien birlandatzeari ekin zitzaion. Egun, Aiaraldeko txakolingileen etengabeko ahaleginari esker, txakolinaren ekoizpena handituz doa nabarmen. (*) Datu historikoak Juanjo Hidalgoren eta Jose Miguel LLanoren El Txakoli en Álava/ Arabako Txakolina liburutik jaso ditugu. Salvador Velilla Cordoba jaunaren ezin ordainduzko laguntza ere izan dugu.Amurrio 2003 THE HISTORY OF TXAKOLI “Land’s win” · L’HISTOIRE DU TXAKOLI “Vin de la région” T he first written records show that in the IX century it was already common to produce this type of wine called txakoli in Alava. The farmers where particularly in Amurrio, Llodio and Ayala. In the XIII, XIV and XV century we could find everywhere in Aiaraldea geography grapes vineyards. The first time that “chacolin” word was used was found in Respaldiza, the 1st of November of 1623 in the local archives of the Basque Country. At that time it was a highly profitable product for the economy of the city, and at the end of the XIX century there were 965 vineyard areas in production in the valley of Llodio. In 1877, three big plagues ravaged the countryside and reduced the vineyard throughout the Basque Country, which in Aiaraldea made almost the production of txakoli disappeared. In 1989 began a phase in which farmers had to replant all their vineyards. Nowadays, thanks to the efforts of Aiaraldea txakoli farmers, the quality and production are increasing significantly. The historical data have been verified in” The Txakoli in Alava” Book. The authors of this book are Juanjo Hidalgo and Jose Miguel Llano 2007 in collaboration with D. Salvador Velilla Cordoba. Amurrio 2003. L es premiers témoignages écrits trouvés nous montrent qu’au IXème siècle la production de txakoli en Álava était une pratique commune et généralisée parmi les agriculteurs de la région, en particulier à Amurrio, Llodio et Ayala. Au XIIIème, XIVème et XVème siècle, la plantation de vignoble de txakoli s’étendait par toute la région d’Aiaraldea. Il a été à Respaldiza où on a trouvé le mot “chakolín” par la première fois. C’était le 1er novembre de 1623 dans les archives municipales du Pays-Basque. À cette époque-ci, il était un produit très rentable pour l’économie de la région et au dernier tiers du XIXème siècle on a constaté la présencede 965 ares de vignoble en production dans toute la vallée de Llodio. En 1877, trois grands fléaux ont dévasté le champ et ont beaucoup réduit le vignoble dans tout le territoire basque, ce qui lié à d’autres facteurs ont fait qu’en Aiaraldea la culture des vignobles et la production de txakoli soient presque disparues. C’est à partir de 1989 qu’une phase de replantation et plantation de vignobles commence. Aujourd’hui, et grâce a lèffort incessant des propriétaires des caves d’Aiaraldea, la qualité et la production de txakoli augmentent considérablement. (*) Les références historiques ont été contrastées et compilées du livre El Txakoli en Álava/ Arabako Txakolina qui a été écrit par Juanjo Hidalgo et José Miguel Llano en 2007. Et aussi avec l’’inestimable collaboration de M. Salvador Velilla Córdoba à Amurrio en 2003. 9 I El Txakoli “Mahatxuri” E s la mas pequeña y antigua de todas las bodegas de la denominación de origen Arabako txakolina. Sus instalaciones permiten realizar visitas de unas 10 personas, y tiene una capacidad de 4.000 litros. A rabako txakolina jatorri-deituradun upategien barruan, aurkituko ditugun upategien artean txikiena eta zaharrenetarikoa da. Upategi honen bisita-gaitasuna 10 pertsonetakoa da eta bere edukiera 4000 litrokoa da. I C t is the oldest and smallest winery in the area, with 4,000 litters hold capacity. The visitors room has 80m2 which capacity is 10 people. ette cave a une capacité pour dix personnes avec une salle de visites de 80m2. La production de la cave est de 4.000 litres. Elle est aussi la plus petite et la plus ancienne de toutes les caves d’origine Arabako Txakolina. 10 II Beldui Txakolina E “Beldui” n un caserío del siglo XVIII surge hoy en día una explotación agrícola. Con una extensión propia de viñedo de siete hectáreas, fue de las primeras en recuperar la tradición perdida de elaboración del vino en esta comarca. X VIII. mendeko baserri batean nekazaritza-ustiategia dugu gaur egun. Zazpi hektarea mahasti ditu eta gure eskualdean galduta zegoen ardoaren ekoizpen ohitura berreskuratzen lehenetarikoa izan zen. I t is an XVIII century farm with seven acres vineyards. It has been one of the first wineries to recover the lost tradition of winemaking in this region. D ans une maison du XVIIIème siècle il y a aujourd’hui une exploitation agricole. Avec une étendue de vignoble de 7 hectares elle a été une des premières en récupérer la tradition perdue de l’élaboration du vin de cette région. 11 III Artomaña Txakolina E “Eukeni” l txakoli se comercializa con la marca “Eukeni”, en recuerdo a la labor realizada por el precursor de la actual Denominación de Origen Arabako Txakolina en aras a la recuperación de la tradición txakolinera en Aiaraldea.. T xakolin hau “Eukeni” markapean merkaturatzen da, egungo Arabako Txakolina jatorri-deituraren aitzindaria izan zenak egindako lanaren oroimenez eta Aiaraldeko txakolinaren tradizioa berreskuratzeko asmoarekin. T his Txakoli is marketed under the brand “Eukeni”, in memory of the work of the precursor of Arabako Txakolina guarantee of origin. Because of the effort made to continue with this tradition in Aiaraldea. L e txakoli se commercialise avec le nom “Eukeni”, en mémoire du travail fait par le précurseur de l’actuel Dénomination d’Origine Arabako Txakolina sur l’autel de la récupération de la tradition du txakoli dans Aiaraldea. 12 Fotografía: Vicente Contreras IVOkendo Txakolina O “Señorío de Astobiza” kendo Txakolina es una explotación de 7,5 ha situada en el municipio de Okondo (Álava), donde se localiza un viñedo de 6,89 ha y una bodega de nueva construcción; diseñada por José Hidalgo, construida en el año 2006 y que cuenta con la más moderna tecnología de elaboración. kendo Txakolina zazpi hektarea eta erdiko ustiaketa da. Okondon (Araba) dago kokatuta eta bertan daude 6,89 hektareako mahastia eta upategi eginberria. Jose Hidalgok diseinatua, 2006. urtean eraikia eta ekoizteko teknologia modernoena duena. kendo Txakolina is located in the town of Okondo. It holds 7.5 hectareas from which 6.89 are vineyard. Its winery was built in 2006 by Jose Hidalgo and they own one of the latest processing technology. kendo Txakolina est une exploitation de 7,5 hectares située au village d’Okondo où il y a un vignoble de 6,89 hectares et une cave de nouvelle construction. Elle a été dessinée par José Hidalgo, construite en 2006 avec la plus moderne technologie 13 d’élaboration. O O O V Gure Ahaleginak P “Gure Ahaleginak” roducido en Orduña bajo la denominación de origen Bizkaiko Txakolina, en una forma de producción familiar y tratando cada botella de este vino como si uno mas de la familia se tratase. U rduñan ekoiztua Bizkaiko Txakolinaren jatorri-deituraren barruan. Ustiapen familiarra da eta botila bakoitza familiakide bat balitz bezala tratatzen dute. I t is produced in Orduña , under de guarantee of origin of Vizcaya . It is a family production who treat each wine bottle as one more in the family in question. S on txakoli est produit à Orduña sous l’Appellation d’Origine. C’est une production familiale qui traite chaque bouteille de ce vin comme si c’était encore un de la famille. 14 VI Arabako Txakolina E “Xarmant” labora el 95% de la producción total de la D.O. Arabako Txakolina. Ubicada en Amurrio, el txakoli producido en esta bodega es uno de los mas conocidos txakolis de Álava. A rabako Txakolina jatorri-deituraren ekoizpenaren %95 lantzen du. Amurrion kokatua, bertan ekoiztutako txakolina, Arabako txakolinen artean ezagunenetarikoa da. I t produces the 95% of the total production of guarantee of origin of Arabako Txakolina. Situated in Amurrio, it is the most famous txakoli between the txakolis of Álava. C ette cave elabore le 95% de la production totale de l’appellation d’origine Arabako Txakolina. Elle est située à Amurrio, et elle est parmi les txakolis d’Álava le plus connu. 15 BODEGAS · UPATEGIAK · WINERIES · CAVES 1 El Txakoli (Mahatxuri) Amurrio 4 Okendo Txakolina (Señorio de Astobiza) Okondo 2 Beldui Txakolina (Beldui) Laudio/Llodio 5 Gure Ahaleginak (Gure Ahaleginak) Orduña 3 Artomaña Txakolina (Eukeni) Artomaña 6 Calle Aldai, 40 · Tel: 945 890 703 · 634 82 75 64 Beldui baserria · Tel: 94 672 81 48 · [email protected] · www.beldui.com Calle Masalarreina s/n. · Tel 645713355 - 945891211· [email protected] · www.eukeni.net Bº Jandiola, 16 · Tel 945 89 85 16 Fax 945 89 84 47 · visitas@ senoriodeastobiza.com · www.senoriodeastobiza.com Bº Ibazurra, 1 · Tel. /Fax 945 384 126 · Visitas a bodega 605 746 277 · [email protected] www.gureahaleginak.com Arabako Txakolina (Xarmant) Amurrio Avda. Maskuribai s/n. Edificio El Salvador · Visitas guiadas 945 39 37 04 · [email protected] · www.xarmant.net OFICINAS DE TURISMO · TURISMO BULEGOAK TOURIST OFFICES · OFFICES DE TOURISME www.rutadeltxakoli.com · www.aiaraldea.org 16 OFICINA COMARCAL DE TURISMO. LAUDIO/LLODIO Parque Lamuza, s/n · Tel.944 034 930 [email protected] OFICINA DE TURISMO DE URDUÑA -ORDUÑA Foru plaza,3 –bajo · Tel: 945 384 384 [email protected] OFICINA DE TURISMO DE ARTZINIEGA Goiko plaza (Antiguo consistorio, planta baja) Tel. 945.39.61.56 · [email protected] OFICINA DE TURISMO DE OROZKO Plaza Zubiaur s/n (Museo Etnográfico) · Tel: 946 339 823 [email protected] OFICINA DE TURISMO DE AYALA. QUEJANA / KEXAA Conjunto Monumental de Quejana (Museo de Arte Sacro) Tel. 945 399 414 · [email protected] OFICINA TURISMO DE AMURRIO Aldai, 3 –bajo · Tel: 945 39 37 04 [email protected] txakolin ruta ibilbidea 3 5 6 1 2 4 17 Fotografía: Vicente Contreras UNA VEZ VISITADAS NUESTRAS BODEGAS... · BEHIN GURE UPATEGIEI BISITA EGINDA… ONCE YOU HAVE VISITED OUR WINERIES… · UNE FOIS QUE VOUS AVIEZ VISITÉ NOS CAVES… L a comarca de Aiaraldea tiene un rico patrimonio natural y cultural por lo que los atractivos de la zona ofrecen numerosas actividades para los visitantes que se acerquen a nuestra comarca. 18 A iaraldeak natur eta cultura ondare oso aberatsa du; beraz, inguru honetara bertaratzen diren bisitariei jarduera anitzetarako aukera eskaintzen die. A iaraldea has a rich natural and cultural heritage, therefore, it offers numerous activities for visitors who come to our region. A iaraldea a un riche patrimoine naturel et culturel, qui offre de nombreuses activités aux visiteurs qu’y s’approchent. CASCO HISTORICO MONUMENTAL DE ORDUÑA La Villa de Orduña asentada al pie de la Sierra Sálvada, fue una zona tradicional de paso entre la meseta y los puertos cantábricos, fundada en 1229 por Don Lope Díaz de Haro II. URDUÑAKO MULTZO HISTORIKO-MONUMENTALA Urduña Hiribildua, Salbada Mendikatearen azpian kokatua, lautadaren eta Kantabriako portuen arteko igarobide tradizionala izan zen, 1229an On Lope Diaz Haroko II.ak sortua. L CASCO HISTORICO DE ARTZINIEGA La Villa de Artziniega, fue fundada en 1272 por Alfonso X, el Sabio, y declarada Conjunto HistóricoMonumental en 1996 por el Gobierno Vasco. ARTZINIEGAKO ALDE ZAHARRA Artziniega Hiribildua, Alfontso X. Jakitunak 1272an sortua eta Eusko Jaurlaritzak 1996an Monumentu Multzo Historikoa izendatua. HISTORICAL MONUMENT ARTZINIEGA Artziniega was founded in 1272 by Alfonso X and in 1996 was named Historical Monument by The Basque Government. VIEILLE VILLE MONUMENTALE D’ARTZINIEGA La ville d’Artzinega a été fonde en 1272 par Alfonso X, le Savant et déclare ensemble Historique-Monumental par le Gouvernement Vasque en 1996. CONJUNTO MONUMENTAL DE QUEJANA El Conjunto Monumental de Quejana, catalogado como Monumento Nacional del País Vasco en 1984, destaca por el carácter medieval que aún conserva. KEXAAKO MONUMENTU MULTZOA 1984an Euskal Herriko Monumentu Nazional gisa sailkatutako Kexaako Monumentu Multzoaren ezaugarri nabarmenena, oraindik duen Erdi Aroko izaera da. OLD TOWN OF ORDUÑA The city of Orduña lies at the bottom of Sierra Salvada, in an area that has traditionally been a crossing point between the Meseta and many harbors in The Cantabrian sea. It was founded by M. Lope Diaz de Haro II in 1229. VIEILLE VILLE D’ORDUÑA a Villa d’Orduña est située au pied de la Sierra Salvada, dans une zone traditionnelle de passage entre le plateau et les ports de la Mer Cantabrique. Elle a été fondée en 1229 par M. Lope Díaz de Haro II. HISTORICAL SITE OF QUEJANA The Monumental site of Quejana was classed as National Monument of the Basque Country in 1984. It stands out because of the medieval character it still maintains. ENSEMBLE MONUMENTAL DE QUEJANA L’ensemble Monumental de Quejana, catalogué comme Monument National du Pays Basque, en 1984, il se distingue par son fort caractère médiéval qu’il conserve encore. 19 Fotografía: Ritxar Aguirre 20 PARQUE NATURAL DEL GORBEA El Parque Natural de Gorbeia se ubica al este de la comarca siendo Orozko y Baranbio (Amurrio) dos de sus posibles entradas. GORBEIA NATUR PARKEA Gorbeiako Parke Naturala eskualdearen ekialdean dago, eta Orozko eta Baranbio (Amurrio) izan daitezke bertarako bi sarrera. GORBEA NATURAL PARK Gorbea Natural Park is located between Orozko and Baranbio (Amurrio) which are two of its posible entrances. PARC NATUREL DE GORBEA Le Parc Naturale de Gorbeia est situé entre Orozko et Baranbio (Amurrio) deux de ses principales entrées. PANTANO DE MAROÑO En las faldas de la Sierra Sálvada, ya hacia el valle, se encuentra un paraje especialmente hermoso: el Pantano de Maroño, lugar de paso para las aves migratorias. MAROÑOKO URTEGIA Salbada Mendikatearen magalean, haranerantz, bereziki ederra den paraje bat dago: Maroño Urtegia, hegazti migratzaileentzako igarobidea. MAROÑO RESERVOIR At the bottom of Sierra Salvada, towards the valley, There is a very beautiful place: The Maroño Reservoir. It is very important for migratory birds. LE LAC DE BARRAGE DE MAROÑO Aux flancs de la Sierra Salvada vers la vallée il y un endroit très beau: le lac de Barrage de Maroño, passage pour les oiseaux migrateurs. SALTO DEL NERVION La panorámica por excelencia de la comarca es la que se divisa desde el Mirador del Nervión, balcón suspendido sobre el Cañón de Délika, desde el que es posible divisar en época de lluvias al Nervión saltar en espectacular cascada de aproximadamente 300 metros. NERBIOIKO UR JAUZIA Eskualdeko panoramikarik entzutetsuena Nerbioiko Begiratokitik ikusten da, hots, Delikako Arroilaren gainean esekiriko balkoitik; bertatik, eurite garaian, Nerbioi ibaia ikus daiteke 300 bat metroko ur-jauzi ikusgarritik salto egiten. NERVIÓN WATERFALL From the Nervion balcony, which is located in Delika canyon, there is an impressive view to the valley and a spectacular waterfall 300 meter high ( only in rainy season ). A very visited place. CHUTE DU NERVION S’il y a une image surprenante de la vallée c’est celle du Mirador du Nervión, un balcon suspendu sur le Canyon de Délika. On peut y contempler au temps des pluies le fleuve Nervion sauter en chute libre de plus de 300m en offrant une cascade et une spectacle unique. Aresketamendi Carretera A 624 Tel.: 619777638 [email protected] Arteko Aldapa 12 – Artziniega Telefono zenbakia: 945–39.62.10 [email protected] Web: www.artziniegamuseoa.org ARESKETAMENDI: PARQUE DE LAS ENERGIAS RENOVABLES El Parque Aresketamendi de las Energías Renovables, está dedicado al aire, sol, agua y biomasa con 26 ingenios energéticos, donde los niños y adultos pueden probar y comprobar por si mismos el funcionamiento de tales artilugios. ARESKETAMENDI: ENERGIA BERRIZTAGARRIEN PARKEA Energia Berriztagarrien Aresketamendi Parkea aireari, eguzkiari, urari eta biomasari eskainita dago, 26 aparatu energetiko ditu eta bertan haur eta helduek euren kabuz proba eta egiazta dezakete aipatutako tramankuluen funtzionamendua. ARESKETAMENDI RENEWABLE ENERGY PARK. It is dedicated to the air, the sun, the water and the biomass. There are 26 energetic mills for children and adults to try and see how they work. ARESKETAMENDI: PARC DES ENERGIES RENOUVELABLES Le Parc Aresketamendi des Energies Renouvelables est dédié au vent, au soleil, à l’eau et à la biomasse avec 26 engins énergétiques où les enfants et les adultes peuvent essayer et vérifier par eux-mêmes le fonc tionnement de ces engins. VISITAS A PRODUCTORES; QUESO, PAN, MIEL, MERMELADAS, CARACOLES.. La tradición gastronómica-artesanal de Aiaraldea es rica tanto en la calidad de sus materias como en los productos elaborados en base a ella. EKOIZLEEI BISITAK: GAZTA, OGIA, EZTIA, MARMELADAK, BARRASKILOAK… Aiaraldeko artisau-tradizio gastronomikoa aberatsa da, bai lehengaien kalitateari, bai horietan oinarrituta landutako produktuei dagokienez. VISITS TO PRODUCERS, CHEESE,BREAD,HONEY,JAM,SNAILS The traditional home made food is rich in its quality because of the porducts taken to make it. DES VISITES À PRODUCTEURS; DU FROMAGE, DU PAIN, DU MIEL, DES CONFITURES, DES ESCARGOTS... La tradition gastronomique-artisanale d’Aiaraldea est riche dans la qualité de ses matières ainsi que dans les produits élaborés avec elle. MUSEO ETNOGRAFICO DE ARTZINIEGA El Museo Etnográfico de Artziniega acoge una amplia exposición de 1700m2, dividida en 17 salas en las que se recrean los modos de vida rural y urbano de los habitantes del municipio y del conjunto de la comarca. ARTZINIEGAKO MUSEO ETNOGRAFIKOA Artziniegako Museo Etnografikoak 1.700 m2.-ko erakusketa zabala jasotzen du, 17 aretotan banatuta. Bertan udalerriko eta eskualde guztiko landa eta hiriko bizimoduak birsortzen dira. ETHNOGRAPHIC MUSEUM ARTZINIEGA Its 1700m2 are divided into 17 rooms. The museum shows the different lifestyles our ancestors had in this town and in the region. MUSÉE ETHNOGRAPHIQUE D’ARTZINIEGA Le Musée Ethnographique d’Artziniega est une magnifique exposition de 1700m2, divisée en 17 salles où on représente les modes de vie rurale et urbaine des habitants du village et de l’ensemble de la région. 21 Legorburu Jauregia - Orozko Telefono zenbakia: 94 – 633.98.23 [email protected] Web: www.orozkoudala.com Destilerías Manuel Acha C/ Maskuribai,4 - Amurrio Tel.: 945 39 37 04 [email protected] Barrio de Barrataguren, 2A - Artziniega. Tels.: 945 396 664 / 605 717 857 [email protected] www.santxotena.org 22 OROZKOKO MUSEOA El Museo Etnográfico y del Pastor ubicado en la Casa Palacio Legorburu. Dividido en tres plantas, muestra el Patrimonio Histórico y la vida tradicional en Orozko. Además, tiene como protagonistas a los pastores de Gorbeia. OROZKOKO MUSEOA Museo Etnografikoa eta Artzainena Legorburu Jauregian kokatuta. Hiru solairutan banaturik, Orozkoko Ondare Historikoa, bizimodu tradizionalaerakusten ditu; horrez gain, Gorbeiako artzainak ditu protagonista. THE MUSEUM OF OROZKO This ethnographic and shepherd’s museum is located in a palace called Legorburu. It is divided into three floors where the Historic Heritage and the traditional life in Orozko is shown. Moreover, shepherds of Gorbeia are another one of the protagonists. MUSÉE D’OROZKO Le Musée Ethnographique et du Berger est situé dans la Maison-Palais Legorburu. Ce musée a trois étages dédiés au Patrimoine Historique et à la vie traditionnelle d’Orozko. En outre, le Berger de Gorbeia est un autre des protagonistes. MUSEO DEL LICOR El Museo del Licor de Amurrio es el primero de este tipo en Euskadi. Recorre la trayectoria de la destilería Manuel Acha, fundada en 1831, que cuenta con marcas tan famosas como el licor Karpy o Pacharán Sierra de Orduña. . LIKOREAREN MUSEOA Mota honetako Euskal Herriko lehen museoa da. 1831ean sorturiko Manuel Acha destilategiaren Ibilbidea egiten du, eta Karpy likorea edo Sierra de Orduña Patxarana bezalako marka ospetsuak dauzka. MUSEUM OF LIQUOR It is the first museum of this type in the Basque Country. It is dedicated to the of the career of the distillery Manuel Acha which started making liqueur in 1831. The most popular liquors are Karpy and Pacharán Sierra de Orduña. MUSÉE DE LA LIQUEUR C’est le premier musée de ce type au Pays Basque. Il parcourt la trajectoire de la distillerie Manuel Acha fondée en 1831, et qui a des boissons aussi célèbres que la liqueur Karpy ou le Pacharán Sierra d’Orduña. TALLER-MUSEO SANTXOTENA Un taller-museo es la relación directa entre el espectador y el artista, una visita didáctica al génesis de la obra desde el laboratorio del volumen y la forma, hasta la abstracción simbólica. SANTXOTENA TAILER-MUSEOA Tailer-museo bat ikuslearen eta artistaren zuzeneko harremana da, bisita didaktikoa obraren sorrerara, tamaina eta formaren laborategitik abstrakzio sinbolikoraino. WORKSHOP-MUSEUM SANTXOTENA It shows the relationship between the spectator and the artist. This workshop museum is a modern art space related to archaic content as well as audiovisual content. ATELIER-MUSÉE SANTXOTENA Un atelier-musée est la relation directe entre le spectateur et l’artiste, une visite didactique à la genèse de l’œuvre depuis le laboratoire du volume et la forme jusqu’à l’abstraction symbolique. MIEMBROS ADHERIDOS · KIDEAK · OURMEMBERS · DES ENTREPRISES PARTICIPANTES Aiaraldea ofrece numerosos alojamientos de diferentes tipos; agroturismos, casas rurales,apartamentos,hoteles,Balneario, Albergues y pensiones, para todo tipo de turistas,entre ellos se encuentran los siguientes alojamientos y restaurantes que certifican la calidad de su servicio y además se encuentran estrechamente ligados con el txakoli de la comarca. Aiaraldeak mota ezberdinetako ostatuak eskaintzen ditu: nekazalturismo etxeak, landa-etxeak, apartamentuak, hotelak, bainuetxea, aterpetxeak… turista mota guztientzat; haien artean zerbitzuaren kalitatea bermatzen duten eta eskualdeko txakolinari estuki lotuak diren jatetxe eta ostatu hauek ditugu: Aiaraldea offers many different accommodations, farmhouses, cottages, apartments, hotel, resorts, hostels and pensions for all type of tourists. See below the list of accommodations and restaurants who certify the quality of their service and which are quite related to the txakoli of the region. Aiaraldea offre de nombreux logements très variés: des agrotourismes, des maisons rurales, des appartements,des hôtels,un Balnéaire,des Auberges et des pensions, pour tous les touristes.Voici la relation de logements et de restaurants qui certifient la qualité de leur service et en plus ils sont très attachés au txakoli de la région. 23 HOTEL HOTEL HOTEL BALNEARIO ADUANA **** Foru plaza, 15 Orduña Tel.: 945 38 45 50 Fax: 945 38 45 51 [email protected] www.aisiahoteles.com HOTEL RESTAURANTE LOS ARCOS DE QUEJANA * Carretera de Beotegi, s/n. KexaaQuejana, Aiara-Ayala. Tel.: 945 399 320 Fax: 945 399 344 [email protected] www.arcosdequejana.com Orduña Quejana HOTEL APARTAMENTO RURAL HOTEL CON ENCANTO TORRE DE ARTZINIEGA ** Cuesta de Luciano, s/n (Casco Antiguo), Artziniega. Tel.: 945 396 500 Fax: 945 396 565 [email protected] www.toprural.com Artziniega RINCON DE AIARA Bº Mendieta, 75 Menagarai Ayala Tels: 945 39 90 20 / 656 715 925 [email protected] www.rincondeaiara.com Menagarai CASA RURAL CASA RURAL PATXIKOREN ETXEA IRUARITZ Bº Urigoiti nº 1. 48410 UrigoitiOrozkoTel.: 679 882 686 [email protected] www.patxikorenetxea.es Barrio San Prudencio, 29. Lezama, Amurrio. Tel.: 945 892 676 Fax: 945 892.675 [email protected] www.grupolezama.es Orozko Amurrio CASA RURAL CASA RURAL ETXEGORRI Bº Urigoiti 8 bis. Orozko Tel.: 636 967 066 [email protected] www.etxegorri.org USKO Lezama, 23 Amurrio. Tel.: 945.891.967 / 619 46 63 43 [email protected] www.casaruralusko.com Orozko Amurrio AGROTURISMO AGROTURISMO EL TXAKOLI GUZURTEGI C/Aldai, 40 Amurrio. Tel. / fax: 945.890.703 - 634 82 75 64 www.nekatur.net/eltxakoli Bº Oruro. Maroño, Ayala. Tel.: 945.399.438 [email protected] www.guzurtegi.com Amurrio Maroño AGROTURISMO CASA RURAL ALBITZUKO BORDA ANE MIREN ETXEA Albitzu, 7. Orozko Tel.: 607 900 796 [email protected] www.albitzukoborda.com Calle Larrazabal, 18. Laudio-Llodio. Tel.: 946.726.683 / 656 70 66 46 Fax: 946.728.428 [email protected] www.llodio.net Orozko Laudio RESTAURANTE RESTAURANTE BALINTXARREKETA Camino Malkuartu 1. Laudio/Llodio Tel: 94 672 43 50 [email protected] www.restaurantebalintxarreketa.com KARRIKA Polígono Industrialdea pabellón 4-4, Gardea Laudio/Llodio Tel 946728207 Fax 946728252 [email protected] www.restaurantekarrika.es Laudio Laudio RESTAURANTE RESTAURANTE PALACIO ANUNCIBAI Bº Anuncibai s/n. (Salida 3, A-68), Areta. Laudio/Llodio Tel: 94 672 61 88 Fax: 94 672 6179 [email protected] www.palacioanuncibai.com ARENALDE MAITEA C/ Cerrajería 1. Amurrio Tel: 945 892426. Fax: 945 892512 [email protected] www.arenaldemaitea.com Laudio Amurrio