GORLIZKO TOPONIMIA JASO ETA FINKATZEKO BEKA BECA

Transcripción

GORLIZKO TOPONIMIA JASO ETA FINKATZEKO BEKA BECA
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
GORLIZKO TOPONIMIA JASO ETA FINKATZEKO BEKA
BECA PARA LA RECOGIDA Y FIJACIÓN DE LA TOPONIMIA DE GORLIZ
Gauza jakina da Gorliz azken sasoian guztiz itxuraldatu
den herria dela. Itsaso ondoan zegoen baserri giroko herri
bat izatetik, udaz gozatzeko leku pribilegiatua izatera
pasatu zen lehenik. Geroago, gainera, komunikabideen
hobekuntza nabarmenaren ondorioz, Bilbo hiriburutik
“hurbilago” egotera pasatu zen Gorliz. Hortaz, lehen
udatiar ziren biztanle asko eta asko deliberatzen dira urte
osoa hemen pasatzera, bizitza kalitate hobea aurkitzen
baitute hemen beren lehengo bizileku metropolitanoetan
baino. Fenomeno horiek, baina, ez dira dohan gertatu
Gorlizko itxura fisikoari dagokionez. Hala, 1950. urteen
hamarkadan hasita, Gorlizko lurzoruaren parte handi bat
eraikuntzara bideraturik, ortuak eta soroak gero eta urriago
bilakatuz joan ziren, lehengo baserri eta aldea-etxe
zaharren ordez, txaletak eta apartamentuen blokeak
altxatzen ziren neurrian. Nekazal bizimodua, batez ere,
Urezarantza eta Gandia aldeko zenbait bazterretan gelditu
zen zokoraturik, iraganaren lekuko eta bizimodu
zaharraren oroitarri nostalgiko. Bizimodu aldaketarekin
batera, euskarak ere gainbehera izugarria izan zuen
Gorlizen aipaturiko epe horretan bertan. Gure arteko
azken euskaldunak bizimodu tradizionaletan temati baina
zokoraturik bizi izan dira herriak pairatzen zuen
itxuraldaketari nola edo hala bizkarra emanik.
Es cosa sabida que Gorliz es una población cuya
fisonomía se ha modificado radicalmente en los últimos
tiempos. De ser un pueblo cercano al mar y de ambiente
netamente rural, pasó antes que nada a ser un lugar
privilegiado de veraneo. Más tarde, como consecuencia de
la mejora de los medios de comunicación, Gorliz pasó
también a estar “más cerca” de la capital Bilbao. Por esta
razón, muchos de quienes antes eran veraneantes, se
deciden ahora a residir aquí durante todo el año, ya que
encuentran una calidad de vida bastante por encima de la
que les brindaban sus anteriores lugares de residencia
más metropolitanos. Sin embargo, esos fenómenos no le
han resultado inadvertidos al aspecto físico de Gorliz. Así,
comenzando en la década de 1950, gran parte del suelo
de Gorliz se tornó urbanizable y las huertas y heredades
fueron cada vez más escasas, a medida que en lugar de
los viejos caseríos y casas de aldea, se iban levantando
chalets y bloques de apartamentos. El modo de vida
baserritarra, quedó limitado a algunos rincones de
Urezarantza y Gandia, como testigos del pasado y
recuerdo nostálgico de los modos de vida tradicionales.
Junto al cambio de estos modos de vida, en ese mismo
periodo citado, el euskera también sufrió en Gorliz un
retroceso importante. Nuestros últimos euskaldunes han
vivido entre nosotros arrinconados y aferrados a aquel
modo de vida tradicional, dando de algún modo la espalda
a la metamorfosis que sufría el pueblo.
Aldaketa urbanistikoen ondorioz, kale, plaza eta parke
berri batzuk izendatu behar izan zirela eta, 2003tik aurrera
Udaleko urbanismo eta kultura sailek kontsulta batzuk egin
behar izan zituzten, bai izen egokiak hautatzeko eta bai
izenoi beren idazkera zuzena emateko. Galdera horietako
batzuk Euskaltzaindiko Onomastika batzordera iritsi ziren
eta, beharrizan horien aurrean, herriko toponimia zahar eta
berria biltzeko ikerlan bat abian jartzeko ideia joan zen
zirriborratuz.
Como resultado de los cambios urbanísticos, había que
dar nombre a algunas calles, plazas y parques nuevos, los
servicios de cultura y urbanismo del Ayuntamiento
cursaron varias consultas, tanto para elegir los nombres
adecuados, como para dar a éstos la grafía correcta que
les correspondía. Algunas de esas preguntas llegaron a la
Comisión de Onomástica de Euskaltzaindia (Real
Academia de la Lengua Vasca) y, dada la necesidad de
datos de este tipo, se fue materializando la idea de poner
en marcha una investigación que recogiera la toponimia
tradicional y moderna de la localidad.
Era honetan, Onomastika batzordeko idazkaria den Mikel
Gorrotxategi eta Patxi Galé batzordekidea Udaletxeko
kultura zuzendaria den Jone Gurrutxaga eta Jon
Fernández udal aparejadorearekin elkartu eta beka deialdi
bat plazaratzeko aukera aztertu zuten 2006. urtean. Garai
hartan Udal agintea zeramatenekin hitz egin ondoren,
Gobernu batzordeak ontzat eman zuen egitasmoa eta
aurrekontuetan zirrikitu bat bilatuta, Herrigintza sailetik diru
bat bideratu zen eginkizun horretara.
De este modo, el secretario de la Comisión de Onomástica
Mikel Gorrotxategi y el miembro de la Comisión Patxi
Galé, se reunieron en el año 2006 con la directora del área
de cultura del Ayuntamiento Jone Gurrutxaga y con el
aparejador municipal Jon Fernández, a fin de analizar la
posibilidad de convocar una beca. Tras comentarlo con
quienes entonces gobernaban el Ayuntamiento, la
Comisión de Gobierno dio el visto bueno al proyecto y se
encontró la manera de encauzar una parte del
presupuesto del área de Urbanismo a este fin.
2007ko maiatzaren 27ko hauteskundeetatik ateratako Udal
berriak ere begi onez ikusi zuen egitasmoa eta urte
hartako Bizkaiko 109. Aldizkari Ofizialean (ekainaren 4koa,
15859. orr.) ikus daiteke argitaraturik egitasmoaren
izenburua eta beroni dagokion aurrekontua eta
dirulaguntza. Honenbestez, Udaleko Gobernu batzordeak
beka deialdiari eta haren oinarriei bere onikusia eman zion
ekainaren 5ean eginiko bilkuran. Ondoren, deialdia bera
eta bete beharreko baldintzak, 2007ko 235. Aldizkari
Ofizialean argitaratu ziren (abenduaren 3koa, 2973829740. orr.). 30 eguneko epea zabaltzen zen, beraz,
El nuevo Ayuntamiento surgido de las elecciones del 27
de mayo de 2007 también vio con buenos ojos la iniciativa
y en el Boletín Oficial de Bizkaia nº 109 (de 4 de junio,
pág. 15859) puede verse publicado el título del proyecto y
el presupuesto y ayuda económica que recibiría.
Consecuentemente, la Comisión Municipal de Gobierno
dio el visto bueno a la convocatoria de la beca y a sus
bases en reunión del 5 de junio. Posteriormente, la propia
convocatoria y las condiciones que debían cumplir los
aspirantes, se publicaron en el Boletín Oficial nº 235 de
2007 (de 3 de diciembre, págs. 29738-29740). Se abría un
plazo de 30 días para la presentación de las memorias por
1
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
deialdian parte hartzeko memoriak aurkezteko.
quienes quisieran tomar parte en la convocatoria.
Bitarte honetan protestaren bat heldu zen Udaletxera,
herritar batek kezka agertzen zuelarik, deialdian parte
hartzeko prestakuntza akademiko minimo batzuk eskatzen
zirelako. Haren iritziz, herriko edozein biztanlek izan behar
luke aukera era horretako beka bat jasotzeko, herritarrek
omen baitakite ongienik beren herriko toponimiaren berri.
Ez dugu guk azken hau ezeztatuko eta, horrexegatik,
interes berezia egon da ikerketan zehar herritarren parte
hartzea bermatzeko. Leku-izenen erabiltzaile arrunten
ekarpena ez da inoiz ere baztertu behar toponimia
ikerketetan. Hala ere, ekarpen hori ez da nahikoa eta,
horrexegatik, baldintza akademiko eta metodologiko
egokiekin gauzatu behar dira era honetako ikerketa lanak.
Herriak darabilen toponimia bizia edo erdi-ahaztua jaso
baino lehen, dokumentazio historikoan ageri diren lekuizenak jaso behar dira, herrien historia bizidunon memoria
ahula baino harago heltzen delako eta idatzizko
dokumentazioak argitu ahal baititu memoria horren
lainoetan galdutako datuak. Ikerketa bekaren lanik
astunena, de facto, bilketa dokumental hori izaten da.
Bilketa hori egin nahiz ahozko datuekin erlazioak
ezartzeko, artxibo-lana, historia, euskal fonologia
historikoa eta beste zenbait arlotako jakintza minimo
batzuk izan behar ditu ikertzaileak. Kexu ageri zen
herritarra bezalakoen ekarpenerako, hala ere, fase oso bat
dago ikerketetan, leku-izenen ahozko bilketa egiten
denean. Espero dugu bere ekarpena egiteko aukera
aurkitzen jakingo zuela interesatu hark.
En este plazo se recibió en el Ayuntamiento una
reclamación por parte de un vecino, en la que se quejaba
de que para poder optar a la beca se pidiese una mínima
preparación académica. En su opinión, cualquier
ciudadano debía tener la posibilidad de acceder a una
beca de ese tipo, porque parecen ser los vecinos quienes
mejor conocen la toponimia de su pueblo. No seremos
nosotros quienes nieguen esto último y, prueba de ello,
hemos tenido especial interés en garantizar la
participación de los vecinos en la investigación. En una
investigación de toponimia jamás debe prescindirse de la
intervención de los usuarios comunes de los nombres de
lugar. Sin embargo, esa intervención no sería suficiente y,
en consecuencia, este tipo de trabajos debe llevarse a
cabo en condiciones metodológicas y académicas
adecuadas. Antes de recoger la toponimia viva o medio
olvidada que aún utiliza la población, es imprescindible
recopilar los nombres de lugar que figuran en la
documentación histórica, porque la historia de los pueblos
llega mucho más allá de lo que guarda nuestra frágil
memoria y porque la documentación escrita puede aclarar
muchos datos que se pierden en las brumas de esa
memoria. De hecho, los trabajos más ingratos de la beca
de investigación corresponden precisamente a esa
recogida documental. Para realizar esta recogida y para
establecer los vínculos con los datos orales, el
investigador debe tener unos mínimos conocimientos de
archivística, historia, fonología histórica vasca y otras
disciplinas. No obstante, para posibilitar la participación de
ciudadanos como quien presentó aquella protesta, se
dispone de una fase completa de la investigación, cuando
se recoge la toponimia oral. Confiamos en que el
interesado hallara entonces el modo de realizar su
aportación al trabajo.
Beka deialdira aurkezteko epea ahitu ondoren, 2008ko
otsailaren 6an bildu zen hura esleitzeko epaimahaia eta
aurkezturiko memoria lehiatzaile bakarrari eman zitzaion
beka, Egoitz Olabarrieta Askazibar eta Alain Romaña
Larrazabal ikertzaileek osatutako taldeari alegia. Lan-talde
bezala egokitzat jo zen: Alain Romaña Historian
lizentziatua izateaz gainera, aurretik artxibategi lanetan
trebatua zegoen; Egoitz Olabarrieta Enpresa Zientzietan
lizentziatua da baina, euskalduna izanik, oinarrizko papera
izango zuen ahozko bilketarako elkarrizketak egiten eta
transkribatzen. Deialdian aurreikusten zen bezala,
ikerketaren zuzendari erantzulea ere izendatu behar zen
eta, Euskaltzaindiko Onomastika batzordeak proposaturik,
Gorlizen bizi den Patxi Galé García euskaltzain urgazle eta
batzordekideak hartu zuen eginkizun hori.
Finalizado el plazo para presentarse a la convocatoria de
la beca, el día 6 de febrero de 2008 se reunió el tribunal
encargado de su concesión y le fue concedida a la única
memoria presentada al concurso, a saber, el grupo
formado por los investigadores Egoitz Olabarrieta
Askazibar y Alain Romaña Larrazabal. Se consideró un
equipo de investigación adecuado: Alain Romaña, además
de ser licenciado en Historia, ya había trabajado
anteriormente en archivos; Egoitz Olabarrieta es
licenciado en Ciencias Empresariales pero, al hablar
euskera, tendría un papel básico en la realización y
transcripción de las encuestas para la recogida de
información oral. Tal como se preveía en la convocatoria,
había que nombrar un director responsable de la
investigación y, a propuesta de la Comisión de
Onomástica de Euskaltzaindia, se adjudicó esa tarea al
académico correspondiente y miembro de la Comisión
Patxi Galé García, vecino de Gorliz.
Segituan eman zitzaien ikertzaileei beka beraiei esleitu
izanaren berri eta lehen bilera izan zuten ikerketako
zuzendariarekin.
Lanaren
nondik-norako
nagusiak
zirriborratu ez ezik, Euskaltzaindiak era honetako
lanetarako eskaini ohi duen datu-baserako aplikazioa ere
eman zitzaien, haren erabileran trebatzen joan zitezen.
Hurrengo hilean hasi ziren dokumentazioaren bilketa
lanean, fondo desberdinetako edukinak miatuz. Derioko
Eliza-Artxibategi Historikoa, Gorlizko Udalean dauden
paper batzuk eta, batez ere, Bizkaiko Foru Artxibategian
dagoen Gorlizko Udal Artxibategiko dokumentazioan jo eta
ke bilaka aritu ziren bekaren epealdi gehienean zehar.
Se comunicó de inmediato a los investigadores que la
beca les había sido adjudicada y tuvieron ya un primer
contacto con el director. Además de diseñar las líneas
generales del trabajo, se les facilitó la aplicación de base
de datos que Euskaltzaindia suele ofrecer para este tipo
de trabajos, a fin de que fuesen conociendo su utilización.
Al mes siguiente se acometió el trabajo de recogida de
documentación, consultando para ello varios fondos
diferentes. La mayor parte del plazo de la beca se ha
dedicado a buscar datos en el Archivo Histórico
Eclesiástico de Derio, en algunos papeles que se
conservan en el Ayuntamiento de Gorliz y, sobre todo, en
la documentación del Archivo Municipal de Gorliz que se
encuentra en el Archivo Foral de Bizkaia.
2
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
Deialdian aurreikusten zen bezala, bekaren jarraipen
batzordeak zenbait bilera egin ditu ikertzaileen lanak
jarraitu, komentatu, zuzendu eta onikusia emateko.
Lehenbizikoz 2008ko irailaren 2an elkartu zen eta
dokumentazio lana ondo aurrera zihoala ikusi zen bertan.
Ikerketa taldeak proposaturik, eta ahozko datuen bilketari
ekin baino lehen, jarraipen batzorde hartan itundu zen
ikerketaren aurkezpen publikoa egitea, alde batetik herriko
toponimia ezagutu zezaketen informatzaile aproposak
bilatzeko eta, bestetik, toponimiaren normalizazio
prozesuan parte hartu nahi lukeen edozein herritarri ate
hori zabaltzeko. Jarraipen batzordearen bileraren berri
argitaratua GorlizGehituz udal aldizkariko 2. zenbakian
ikus daiteke (iraila 2008, 8. orr.).
Tal como se preveía en la convocatoria, la comisión de
seguimiento de la beca ha mantenido varias reuniones
para seguir, comentar, encauzar o dar el visto bueno al
trabajo de los investigadores. Se reunió por primera vez el
2 de septiembre de 2008, viéndose que el trabajo de
documentación iba viento en popa. A propuesta del equipo
de investigación, y antes de acometer la recogida de datos
orales, la comisión de seguimiento acordó realizar una
presentación pública de la investigación con el fin, en
primer lugar, de buscar informantes adecuados que
conociesen la toponimia de la localidad y, por otro lado,
para que todo aquel ciudadano que tuviese interés en
tomar parte en el proceso de normalización de la
toponimia, tuviese esa posibilidad. Puede verse
información acerca de esta reunión de la comisión de
seguimiento en el periódico municipal GorlizGehituz, nº 2
(iraila 2008, pág. 8).
Dokumentazio bilketa gehiena egindakoan, eta jarraipen
batzordean hitzartu zen bezala, 2008ko azaroaren 6an
egin zen Udaletxeko pleno aretoan, eginbidean zegoen
lanaren aurkezpen publikoa. Bilerarako dei orokorra ez
ezik, gonbidapen pertsonalizatu batzuk ere bidali ziren,
1986an eta 2001ean Deustuko Unibertsitateak Eusko
Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzarako
egindako ikerketa lan batean parte hartutako herritarrei. Ez
zen oso bilkura masiboa izan, baina bertaratutako batzuek
erakutsi zuten ahozko informazioa emateko prestutasuna.
Toponimiaren normalizaziorako eztabaida-talde bat
sortzeko aukera ere eskaini zen baina herritarrek ez zuten
horretarako interesik edo borondaterik erakutsi.
Una vez realizada la mayor parte de la recogida de
documentación, y como se había acordado en la comisión
de seguimiento, el 6 de noviembre de 2008 tuvo lugar en
el salón de plenos del Ayuntamiento, la presentación
pública del trabajo en marcha. Además de la convocatoria
general para la reunión, también se enviaron algunas
invitaciones personalizadas a aquellos vecinos que en
1986 y 2001 habían colaborado en un trabajo de
investigación realizado por la Universidad de Deusto para
la Viceconsejería de Política Lingüística del Gobierno
Vasco. No resultó una reunión masiva, pero algunos
asistentes manifestaron su disposición a facilitar
información oral. También se sugirió la posibilidad de crear
un grupo de debate sobre normalización de la toponimia,
pero los vecinos no mostraron interés ni voluntad de tomar
parte en ello.
Lehenengo informatzaileekin entrebistak egin eta 2009ko
otsailaren 18an bildu zen berriz ere bekako jarraipen
batzordea. Une horretara arte egindako lanen berri eman
zen eta hurrengo faserako aurreikusten ziren epeak eta
lanak aurkeztu ziren. Beste zenbait informatzaileren
datuak ere eman zitzaizkien ikertzaileei, haiekin kontaktua
egin eta entrebistarako hitzordua jartzeko. Udalari ere,
toponimiaren normalizazioarekin zerikusia duten agiri, arau
eta lege batzuen berri eman zitzaion, etorkizunera begira
kontuan izateko (Nazio Batuen gomendioak, Geografiako
Kontseilu Goreneko jarraibideak, Geografia Institutu
Nazionalaren
irizpideak,
Euskararen
Erabilera
Arauzkotzeko Oinarrizko Legea, Toponimiaren arautze
irizpideak, kaletegien gaineko Udal Dekretuak, eta abar).
Jarraipen batzorde honen berri eman zen GorlizGehituz
Udal aldizkariaren 3. zenbakian (otsaila 2009, 7. orr.).
Ya realizadas algunas entrevistas con los primeros
informantes, la comisión de seguimiento de la beca se
reunió de nuevo el 18 de febrero de 2009. Se informó de
los trabajos realizados hasta el momento y se presentaron
los plazos y planes previstos para la siguiente fase. Se
facilitó a los investigadores la vía de contacto con algunos
otros posibles informantes, a fin de que fuesen
estableciendo las citas pertinentes. También se entregó al
Ayuntamiento una serie de materiales, normas y
documentos legislativos que atañen a la normalización de
la toponimia, a fin de que los tuviesen en cuenta de cara al
futuro (recomendaciones de las Naciones Unidas, criterios
del Consejo Superior Geográfico, normas del Instituto
Geográfico Nacional, Ley Básica de Normalización del
Uso del Euskera, Criterios de Normalización de
Toponimia, Decretos Municipales sobre callejeros, etc.).
Se dio noticia de esta comisión de seguimiento en el
periódico municipal GorlizGehituz, nº 3 (otsaila 2009, pág.
7).
Hurrengo hileetan ahozko datuen bilketa amaitu zen.
Guztira hamasei informatzaileri egin zaie galdeketa librea,
gehienetan bakarka, baina beste kasu batzuetan bi edo
hiru elkarrekin galdekaturik. Oro har, adineko gorliztarrak
bilatu dira, bizimoduagatik leku-izenak ongi ezagutzen
zituztenak eta, ahal izan denetan, entrebistak euskaraz
egiteko moduko informatzaileak nahiago izan dira,
toponimo gehienak hizkuntza horretan daudelako eta, era
honetan, beste hizkuntzara pasatzean pairatzen dituzten
desitxuraketak saihestu ahal direlako. Dena dela, euskara
jakin gabeko oso informatzaile onak izan ditugu ere.
Entrebistak grabatuak izan dira eta,
ondoren,
elkarrizketetan agertutako leku-izen guztiak transkribatu,
erreferentziatu eta datu-basean sartu dira. Datu idatziak
eta ahozkoak erkatu eta erlazionatu ondoren, informazio
zurrunbiloari forma eman zitzaion apurka-apurka, datu-
En los meses siguientes se dio por finalizada la recogida
de datos orales. En total se ha encuestado de forma libre
a dieciséis informantes, casi siempre individualmente, pero
en algún caso en parejas o tríos. En general, se han
buscado gorliztarras de cierta edad, que por su modo de
vida conociesen bien los nombres de lugar y, cuando ha
sido posible, se han preferido informantes capaces de
realizar las entrevistas en euskera, puesto que la mayoría
de los topónimos están en ese idioma y, así, pueden
eludirse las desfiguraciones que sufren al pasar a otra
lengua. No obstante, hemos tenido muy buenos
informantes que no hablan euskera. Las entrevistas han
sido grabadas y, posteriormente, se han transcrito todos
los nombres de lugar citados en las conversaciones, para
referenciarlos e introducirlos en la base de datos. Tras
comparar y relacionar los datos escritos con los orales,
3
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
basea txukundu eta erroldaturiko leku bakoitzerako
izendapen normalizatu baten proposamena formulaturik.
poco a poco fue tomando forma aquel torbellino de
informaciones, se fue ordenando la base de datos y se
formuló una propuesta de nombre normalizado para cada
lugar registrado.
2009ko apirilaren 30ean berriz ere bekaren jarraipen
batzordearen bilera izan zen, kasu honetan, bekatutako
lanaren emaitzak noiz jasoko ziren jakiteko. Hurrengo
egunetan Udalari entregatutako materialen artean, datubasea izan zen garrantzizkoena, bertan jasotzen baitziren,
ongi
ordenaturik
eta
leku-fitxa
txukunetan,
dokumentazioan eta ahozko erabileran batutako
informazio guztia eta, etorkizunera begira, erabilerarako
izenen arauzko proposamenak. Hala ere, bileran jakinarazi
zen bezala, bekako lanak amaitutzat emanik ere, datu
haiek behin-behinekoak ziren oraindik: herriaren aurrean
erakutsi, hiritarren iradokizunak nahiz zuzenketak jaso eta
era honetako beste urrats batzuk falta ziren, gauza jakina
baita leku-izenek ez dutela bide egiten, herriaren isilpeko
onespena ez baldin badaukate. Nolabait esatearren,
arauzko proposamenak normalizatzea falta zen,
eguneroko erabileran “normal” bilakatzea alegia. Bistan
denez, horretarako hiritarren consensus minimo bat behar
da eta urrats hori edozein ikertzaileren ahalmenetatik
kanpo dago, noski.
El 30 de abril de 2009 se reunió de nuevo la comisión de
seguimiento de la beca, en este caso, para saber cuándo
se entregarían los resultados del trabajo becado. Entre los
materiales que se entregaron unos días después, el más
importante fue la propia base de datos, puesto que allí se
recogía, bien ordenada y en fichas de lugar estructuradas,
toda la información recogida en la documentación y en el
uso oral, junto con las propuestas ortográficas de los
nombres, de cara a su uso en el futuro. Sin embargo,
también se hizo constar en la reunión que, a pesar de que
había que dar por terminado el trabajo correspondiente a
la beca, esos datos eran aún provisionales: todavía faltaba
presentarlos ante el pueblo, recoger sugerencias o
correcciones de los vecinos y otros pasos de esta índole,
pues es cosa sabida que los nombres de lugar no
prosperarán si no tienen el visto bueno tácito de la
población usuaria. Por decirlo de algún modo, las
propuestas normativas tenían todavía que normalizarse,
es decir, tenían que irse haciendo “normales” en el uso
cotidiano. Evidentemente, para ello es necesario alcanzar
un mínimo consenso entre los ciudadanos y ese paso
queda más allá de las posibilidades de cualquier
investigador.
Toponimia zuzena normalizatzeko eginbide horretan,
ordea, oso lagungarriak izan daitezke Erakundeetatik
bideratutako politika eraginkorrak. Ildo horretan, 2008ko
urritik herriko zenbait auzotako kale nahiz plaza berri
batzuetarako izen egokia bilatzen ari ziren Udaleko
Hirigintza zerbitzuan. Kale izenen kontu hau toponimiaren
atal gatazkatsu samarra izaten da, hartan korapilatzen
baitira maiz kontu kulturalekin nahasean, afera
ideologikoak, politikoak, identitarioak eta abarrak. Gainera,
herritarrek mendiko parajeen izenak berengandik urruneko
zerbait bezala somatzen dituzten bitartean, norbera bizi
den kaleari izena aldatzea, kontrara, berehala ekarriko ditu
aurkako jarrerak, eztabaidak, militantzia sutsuak…
Gorlizko toponimia aztertzearekin batera, kaletegiari ere
berrikusketa serio bat egiteko beharra ikusi zen. Alde
horretatik, entregatutako datu-basean kale bakoitzerako
proposamen arauzkoa ez ezik, beste zenbait aldaketa
egiteko iradokizunak ere luzatzen ziren. Gaiaren munta
ikusirik, Udalean kale izendegia aztertzeko foro bat
antolatzea erabaki zen eta bertan egon ziren, ikerketa
lanaren zuzendariarekin batera, Udaleko zenbait
zinegotziz gainera, kultura eta hirigintza ataletako tekniko
batzuk ere. Bilera bi egin ziren, 2009ko ekainaren 24an eta
uztailaren 1ean, toponimia ikerketaren ondorioz luzatutako
aldaketa proposamenak azaldu eta arrazoitzeko. Bilera
horien ostean, jakina, azken erabakia Udaleko ordezkarien
esku geratu zen.
En ese proceso de normalizar la toponimia correcta,
pueden resultar de gran ayuda políticas eficaces de las
Instituciones. En este sentido, desde octubre de 2008 el
servicio Municipal de Urbanismo andaba buscando
nombres adecuados para bautizar algunas calles y plazas
nuevas de varios barrios del pueblo. La cuestión de los
nombres de calles suele resultar bastante polémico,
porque casi siembre en ella se suelen enredar junto a
cuestiones culturales, otras cosas de matiz ideológico,
político, identitario, etc. Además, mientras los vecinos
pueden percibir el nombre de un paraje montaraz como
algo alejado de ellos, cambiar el nombre de la calle en la
que uno vive, por el contrario, traerá de inmediato
posiciones
contrarias,
discusiones,
encendidas
militancias… Al analizar la toponimia de Gorliz, también se
vio la necesidad de acometer una revisión seria del
callejero. En lo que respecta a esta cuestión, la base de
datos entregada contenía, además de la propuesta
normativa para cada calle, alguna que otra sugerencia
para la realización de más cambios. Vista la entidad de la
cuestión, se decidió organizar un foro en el Ayuntamiento
para examinar la cuestión del nomenclátor de calles, a la
que asistieran, junto con el director de la beca, varios
concejales y algunos técnicos de las áreas de cultura y de
urbanismo. Se llevaron a cabo dos reuniones, el 24 de
junio de 2009 y el 1 de julio, para explicar y razonar las
propuestas de cambio realizadas como consecuencia de
la investigación toponímica. Tras esas reuniones,
lógicamente, la decisión última quedó en manos de los
representantes municipales.
Behin-behineko datuak ziren, beraz, toponimia ikerketatik
ateratako haiek eta gauzak nola edo hala amaitutzat eman
aurretik, emaitzen aurkezpen publikoa eta hiritarren
berrespena nahiz interesatuen zuzenketa-proposamenak
jasotzea falta zen. Horretarako, ikerketa taldeak iradokirik
eta Udalak ontzat emanik, lanaren aurkezpen publikoa eta
erakusketa antolatzea erabaki zen, 2009ko herriko jaien
hasierarekin batera. Uztailaren 24rako, beraz, prest
zeuden Udaletxeko areto nagusian herriko mapa batzuk
jasotako toponimoak erakusten zituztenak. Horrekin
batera, udalerriko ortoargazki handi bat ere ikus zitekeen,
Eran por tanto datos provisionales aquellos procedentes
de la investigación de toponimia y, antes de dar de algún
modo por zanjado el asunto, aún faltaba la presentación
pública de los resultados y la aprobación de la ciudadanía
o la recogida de propuestas de corrección de los
interesados en ello. Con esta finalidad, a sugerencia del
grupo de investigación y con el visto bueno del
Ayuntamiento, se decidió organizar la presentación pública
y la exposición del trabajo coincidiendo con el inicio de las
fiestas locales de 2009. El 24 de julio, se dispusieron en el
salón de plenos del Ayuntamiento unos mapas de la
4
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
baita 1960ko airetiko argazki batzuk ere, herriko orduko
itxura erakusten zutenak. Azkenik, datu-basean jasota
dagoen informazio guztiaren txostena ere eskueran jarri
zen, leku zehatz bateko datuak kontsultatu nahi
lituzkeenarentzat.
Informatzaile
izandako
guztiei
gonbidapen pertsonalizatua igorri zitzaien eta jende multzo
ederra bildu zen aurkezpen ekitaldian. Lanaren berri
emateko hitz labur batzuen ostean, erakusketa zabalik
gelditu zen eta halaxe iraun zuen abuztuaren amaierara
arte. Bisitarien oharrak jasotzeko inprimakiak eta kutxa ere
utzi ziren aretoan, jendearen ekarpenak bideratu ahal
izateko aukera errazteko.
localidad que mostraban los topónimos recogidos. Junto a
ellos, podía verse una gran ortofoto del municipio, y
también una serie de fotos aéreas de 1960, que
mostraban el aspecto del pueblo en aquel entonces. Por
último, también se puso a disposición de los asistentes el
informe que contenía toda la información recogida en la
base de datos, a fin de que quien quisiera pudiese
consultar los datos referentes a algún lugar concreto. Se
envío invitación personalizada a todos aquellos que
habían colaborado como informantes y en el acto de
presentación se reunió un nutrido número de asistentes.
Tras unas breves palabras de presentación del trabajo,
quedó abierta la exposición que se mantuvo hasta finales
del mes de agosto. En la sala se dejaron también una urna
y unos impresos para facilitar la recogida de aportaciones
de la gente.
Bitarte horretan, datu-basea beste zenbait informazio
dokumentalez osatu dugu eta, batez ere, hizkuntza ohar
aberatsagoak erredaktatu dira, hiritarrek erakutsi duten
interesetako bat, leku-izenen jatorria eta esanahia
ezagutzea delako.
Entre tanto, hemos completado la base de datos con
algunas otras informaciones documentales y, sobre todo,
se han redactado unas notas lingüísticas más ricas, pues
uno de los intereses que más claramente han manifestado
los ciudadanos, es el referente al origen y significado de
los nombres de lugar.
Aldi berean, etxe-izen berrien jasoera sistematikoa egin
da, herrian zehar han eta hemen dauden seinaleztapenen
informazioa ahalik eta modurik exhaustiboenean bilduz
eta, hala behar zenean, leku-fitxa berriak sortuz. Lan hori
egiteaz batera, batzuetan auzokideekin hitz egiteko aukera
izan dugu eta hortik ere datu interesgarri asko heldu
zaizkigu, bereziki kokaera ezezaguneko leku batzuk
identifikatu eta mapan behar den tokian jartze aldera.
Simultáneamente se han recogido de modo sistemático
los nombres de casas nuevas, reuniendo del modo más
exhaustivo posible la información que se halla dispersa en
la señalización aquí o allá, creando, cuando ha sido
necesario, las nuevas fichas de lugar corespondientes. Al
hacer este trabajo, en algunas ocasiones hemos tenido
posibilidad de hablar con los vecinos y de ahí también
hemos obtenido mucha información de interés,
especialmente para identificar y colocar en el mapa en su
situación correspondiente más de un lugar cuya ubicación
desconocíamos.
Datu-basearekin batera, Udalaren erabilerarako lekuizenen kokaera erakusten duen mapa ere entregatu da,
hirigintza lanetan, etorkizunean argitaratuko diren plano,
mapa eta abarretan izen bakoitza behar den moduan
idatzirik eta behar den tokian jarrita ager dadin. Leku
batzuk, hala ere, dokumentazioan aurkitu bai baina ahozko
bilketan ez ditugu jaso eta kokaera zehatzik ez diegu
ezagutzen. Halakoak ere aurkituko dituzu, beraz, testuan
zehar. Etorkizunean egin litezkeen ikerketa sakonagoek
argia egingo ahal dute haien gainean!
Junto a la base de datos, también se ha entregado un
mapa que muestra la situación de todos los nombres y
que esperamos sirva para su uso en el Ayuntamiento, y
para que en trabajos de urbanismo y en planos o mapas
que se editen en el futuro, cada nombre aparezca escrito
como debe escribirse y situado donde debe situarse. Sin
embargo, algunos lugares han sido hallados en la
documentación pero no se han registrado en el uso oral, y
desconocemos su ubicación precisa. A lo largo del texto,
por tanto, también encontrarás algunos nombres en esta
situación. ¡Ójala se hagan en el futuro otras
investigaciones más documentadas que nos aclaren estas
dudas!
Azkenik, erakusketan zehar bildutako ekarpenak jaso eta
datu-basearen azken bertsioa osatu dugu. Batzuetan
kontraesaneko informazioak jaso ditugu dokumentazioan
eta ahozko erabileran; beste batzuetan informatzaileen
euren artean ere, adostasunik ez eta idatzizko datuekin
erkatuta, egokien iruditu zaizkigun erabakiak hartu ditugu
azken proposamenak biribiltzeko. Badakigu ez direla
denen gustukoak izango, baina era honetako lanak
polemikarako aproposak izaten dira. Eztabaida eta iritzianiztasuna aberasgarriak gerta daitezke gizarte eta
kulturaren edozein ekinbidetan, beti ere datuak faltsutu
nahiz ezkutatu gabe eta onestasunez baldin badihardugu.
Era honetan jardun nahi izan dugu guk eta, gure
proposamenetan egoki ez deritzozun zerbait aurkitu baldin
baduzu, irakurle, jar zaitez gurekin harremanetan eta
saiatuko gara guztion artean gauzak zuzentzen eta
hobetzen.
Por último, hemos confeccionado la última versión de la
base de datos añadiendo las colaboraciones recogidas
durante la exposición. En algunos casos, hemos recogido
informaciones contrapuestas en la documentación y en el
uso oral; en otras ocasiones, faltaba acuerdo incluso entre
los propios informantes y, una vez comparado todo con los
datos escritos, hemos tomado las decisiones que nos han
parecido más adecuadas para formular nuestras
propuestas. Ya sabemos que no serán del gusto de todos,
pero este tipo de trabajos siempre facilitan la polémica. La
discusión y la pluralidad de opiniones pueden resultar
enriquecedoras en toda iniciativa social o cultural, siempre
que no se falsifiquen o escondan datos y se actúe con
honestidad. Así hemos querido trabajar nosotros y, si
encuentras en nuestras propuestas algo que no
consideras adecuado, estimado lector, ponte en contacto
con nosotros y trataremos de corregir y mejorar las cosas
entre todos.
Konturatuko zarenez, aurkezten dizugun material hau
hilabete askoren lanaren emaitza da, prozesu luze eta
konplexu baten fruitua. Horrenbestez, eskertuko genizuke
Como ya habrás observado, este material que te
presentamos es el resultado de un trabajo de muchos
meses, el fruto de un proceso largo y complejo. Por lo
5
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
ezagutu aurretik mesprezuz edo destainez jaso ez
dezazun. Kontrara, interesez eta jakinminez hartzen
baduzu, seguru gaude gozamenerako aukera aurkituko
duzula bertan, gure lehengo eta oraingo Gorliz hobeto
ezagutzen lagunduko dizulako dudarik ere gabe.
tanto, te agradeceríamos que no lo recibas con desprecio
o desdén antes de conocerlo. Por el contrario, si lo tomas
con interés y curiosidad, estamos seguros de que
encontrarás en él la posibilidad de disfrutar, porque sin
duda te ayudará a conocer mejor nuestro Gorliz de antaño
y de hoy en día.
Amaitzeko, aipamen berezi bat egin nahi dugu lanaren
informatzaile izan diren guztientzat. Gorago esan dugun
legez, adineko gorliztarrak izan dira lanaren datu-emaile
nagusiak. Beren memoriari esker ezagutuko dituzte
etorkizuneko gorliztarrek herriko leku-izen asko eta asko
eta hor ikusten dugu batez ere, iragana eta geroaren
artean egin duten zubi-lan eskergaitza. Gorliz oso herri
modernoa da, etengabeko eboluzio eta garapen
zorabiagarrian murgildua eta, beste inoiz esan dugun
moduan, etorkizun handia duen herria. Gure ondorengo
Gorliz, hala ere, ez dauka zertan ezerezetik sortua
bezalakoa izan, sustrairik gabeko herri garatua. Gorlizko
populazioa goraka badoa, bistan denez, kanpotik
etorritako jende ugariari zor zaio. Herriko iragana eta
geroaren arteko hari mehe hura gorde nahi badugu,
ezinbestez bilatu behar ditugu Gorlizko oraingo gazteak
eta herriko nagusien mundu haren ezagutza estekatzeko
bideak. Horrela bakarrik izango ditu gure herriak harro
sentitzeko historia eta abegikor izateko eszenatokia.
Horrekin batera, espero dezagun etorkizuneko gorliztar
horiek, iraganekoak bezalaxe, beren bizitza euskaraz egin
dezaten.
Para terminar, queremos hacer una mención especial a
todos los que han colaborado como informantes para este
trabajo.Como hemos dicho más arriba, la mayoría de los
informantes han sido gorliztarras de cierta edad. Gracias a
su capacidad de memorizar, los gorliztarras del futuro
podrán conocer muchos nombres de lugar del pueblo, y es
ahí donde sobre todo vemos la impagable labor que han
hecho como puentes entre el pasado y el porvenir. Gorliz
es un pueblo excepcionalmente moderno, sometido a una
vertiginosa evolución y a un desarrollo incesante, como
hemos dicho en algún otro lugar, un pueblo que tiene
mucho futuro. Sin embargo, el Gorliz que deparará el
futuro no tiene que ser como surgido de la nada, un
pueblo desarrollado pero sin raíces. Si Gorliz es un pueblo
demográficamente en alza, lo debe sobre todo a la
cantidad de gente que viene de fuera. Si queremos
mantener ese frágil hilo que une el pasado y el porvenir de
la localidad, resulta indispensable habilitar modos para
vincular a los jóvenes de hoy con el conocimiento que de
aquel mundo conservan aún nuestros mayores. Sólo así
tendrá nuestro pueblo una historia de la que sentirse
orgulloso y un escenario en el que ser acogedor. Junto a
todo ello, esperemos que esos gorliztarras del porvenir,
igual que los del pasado, hagan su vida en euskera.
Patxi Galé
Gorliz, 2009ko irailaren 30a
Patxi Galé
Gorliz, 30 de septiembre de 2009.
6
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
7
GORLIZKO TOPONIMIA
GORLIZKO UDALA
8
Ikurra
Toponimia: GORLIZ
Leku izenen txostena
Informe de nombres de lugar
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
746
Abaro
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506395 Y: 4807462
Oharrak / Notas:
Abaro significa en euskera de la zona 'jaro, jaral, monte bajo cubierto de matorral'. Lo proponemos sin
artículo (-a), si bien la forma sin -a final puede deberse más que a pérdida real del determinante, a la
habitual simplificación del hiato -oa >-o, propia de la variedad dialectal de la zona.
Alt.:
El paraje que denominamos Sertutxabaso también se documenta como Sertutxako abaroa, lo que
puede suponer que se refieran al mismo paraje que Abaroa, al que en tal caso debiera dársele más
amplitud, abarcando la ladera a ambos lados de la carretera de Armintza.
Ahozkoak / Orales:
- abaro (1986) Deiker-0750 037-31 044; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
- abáro (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 044; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- abáro (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 044; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). abáro, abárotì.
Dokument. / Document.:
-
Abarna (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Ybargoicoa
Avaro (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Abarua (1944) AMG, Amillaramiento --;
Abaresolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Abaso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Abarua (1956) AMG, montes --;
Abaro (1999) MTN 037-II;
Abaro (2009/04) BECA01 746;
Abarna (2009/04) BECA01 241;
242
Abaroeta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505383 Y: 4806645
037-39
Oharrak / Notas:
Abaro significa en euskera de la zona 'jaro, jaral, monte bajo cubierto de matorral'. En este caso va
seguido del sufijo locativo -eta, significando por tanto 'Lugar de jaros'. Sufre la habitual simplificación
del hiato -oe->-o- y tiende a tomar la marca de plural castellano.
Ahozkoak / Orales:
- Abarótas (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Soroa / Heredad
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Abarrieta (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
Abarrotarra (1944) AMG, Amillaramiento --;
Abarieta (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Abaroeta (2009/04) BECA01 242; Soroa / Heredad
808
Abeletxea
Gorlizko Foru Abeletxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Granja Foral de Gorliz
Generikoa / Genérico:
Abeletxea / Granja
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504601 Y: 4808157
Oharrak / Notas:
Abeletxea es un compuesto común de abere- 'animal doméstico' y etxe 'casa', que significa 'granja'.
Alonimoak / Alónimos:
-9-
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Como genérico común que es, lleva artículo final (-a).
En sus inmediaciones se ubicó el caserío Kukulubekoa. Según parece, en origen la granja tuvo por
función la producción de leche, carne, etc. para el abastecimiento del cercano Sanatorio Marino.
Ahozkoak / Orales:
-
gránja (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 057; (Abeletxea / Granja). gránja, gránjan, gránjatì.
gránje (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 057; (Abeletxea / Granja). gránje, gránjati, gránjan.
la gránja (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 057; (Abeletxea / Granja).
gánja (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 057; (Abeletxea / Granja).
gránja (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 057; (Abeletxea / Granja).
Gránje (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
Granja (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Etxea / Casa
Gránja (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Basetxea / Caserío
Granja (2009/02/12) Gorliz-16 E 01;
Dokument. / Document.:
-
Cuadra (1924) KHIST 2; Granja actual
Vaqueria (1934) EDV-25 1B;
Granja del Sanatorio (1953) IGC-37 37;
Granja (1990) UK --; Granja de la diputación
Abeletxea (Granja) (2002) Deiker 34458;
Granja (2004) BG 03;
granja de la Diputación (2008) GOIK 21;
Abeletxea (2009/04) BECA01 808;
1858
Agirre-Areantza-Guzurmendi
Alonimoak / Alónimos:
Gamiz
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Y:
Alt.:
Kokaera / Situación:
Gorliz (Uribe-Butroe)
Oharrak / Notas:
Véanse las barriadas Agirre, Areantza y Guzurmendi.
El Ayuntamiento no ha aceptado la propuesta del equipo de investigación de la toponimia de Gorliz,
por la que este barrio oficial debiera denominarse Gamiz, forma eusquérica de Gamíniz. En este
rechazo se halla sin duda la sensación de que el nombre hace referencia a la vecina villa de Plentzia,
que fue fundada, precisamente, en el barrio de Gorliz llamado Gamíniz y que, en su día, decidió no
adoptar este nombre oficial para denominar al municipio.
Se trata de la entidad oficial de población situada entre Elexalde y Gandia, que reúne las tres que
anteriormente figuraban en los datos del Instituto Nacional de Estadística como entidades separadas.
La oficialización de este nombre complejo fue aprobada por el pleno de la Corporación el día 20 de
julio de 2010, se publicó en el Boletín Oficial de Bizkaia número 148 de 4 de agosto de 2010 (págs.
19456-19457) y fue refrendado en pleno el día 9 de noviembre de 2010.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
875
Agirreaurrekoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506909 Y: 4807745
037-31
Oharrak / Notas:
Agirre significa en toponimia eusquérica 'lugar expuesto, a la vista'. En este caso se trata del caserío
delantero de los tres que conocemos de este nombre, pues lleva el localizador -aurre-ko-a 'el de
delante'. Lleva artículo final (-a).
Se encuentra prácticamente en ruina.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aguirre-aurrecoa (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Aguirreaurrecoa (1922) AMG, 0102/001 --; Duda sobre si está en Gorliz o en Lemoiz
C de Agarre Aurreco (1924) KHIST 2; Lemoiz
Agarre-Aurrekoa (1981) MTN 037-II;
Agirreaurrekoa (2004) BG 03;
- 10 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Agirreaurrekoa (2009/04) BECA01 875; Basetxea / Caserío
1229
Agirrebeaskoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 507200 Y: 4807776
037-31
Oharrak / Notas:
Ver caserío Agirreaurrekoa. En este caso, se trata del más bajo de los caseríos Agirre, por lo que
lleva el localizador -beas-ko-a 'el de abajo', con artículo final (-a). Se produce la habitual asimilación
vocálica en el interior de la palabra Agirre- > Agarre-.
Alt.:
Se trata del caserío más bajo de los tres de ese nombre, a la izquierda de la carretera bajando de
Orabil hacia Armintza y en término de Lemoiz. Actualmente no está habitado.
Ahozkoak / Orales:
-
Agirrebéko (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-01; Etxea / Casa
Agarrebéko (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
Agarrabésko (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-04; Basetxea / Caserío
Agarrebésko (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Aguirrebecoa (1861) AMG, 0020/009 --;
Aguirrebesco (1922) AMG, 0102/001 --; Duda sobre si está en Gorliz o en Lemoiz
Agarre-beco (1924) KHIST 2; Lemoiz
Agarrebesco (1929) AMG, 0113/001 --;
Agarre-bekoa (1981) MTN 037-II;
Agirrebeaskoa (2004) BG 03;
Agirrebeasko (2009/04) BECA01 1229; Basetxea / Caserío
Agirrebeaskoa (2009/07) BECA02 1229;
91
Agirrebeaskoko zubia
Gaztelaniaz / Castellano:
Puente de Agirrebeaskoa
Generikoa / Genérico:
Zubia / Puente
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 507161 Y: 4807846
Oharrak / Notas:
Significa 'El puente de Agirrebeaskoa', en referencia al cercano caserío de Agirrebeaskoa, en término
de Lemoiz. Como genérico común que es, zubia 'puente' lleva artículo (-a). Obsérvese que en todos
los testimonios documentales figura la forma con asimilación vocálica Agarre- < Agirre-.
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
Hasta los años 30 la carretera de Armintza cruzaba el arroyo Argintxe por un puente situado tras el
caserío Agirrebeaskoa. El puente se encuentra en perfectas condiciones y todavía en uso, pero fuera
de la calzada actual. Lo cruza, casi imperceptiblemente debido a la densa vegetación, la pista que se
dirige de la carretera de Armintza hacia Urtzuriaga.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Agarrebesco (1930) AMG, 0109/002 --; Zubia / Puente
Agarrebesco (1930) AMG, 0078/012 --; Zubia / Puente
Agarrebesco (1934) AMG, 0097/001 --;
Agirrebeasko (2009/04) BECA01 91; Zubia / Puente
Agirrebeaskoko zubia (2009/07) BECA02 91;
1199
Agirregana
Alonimoak / Alónimos:
Agirremendi, Agirrebaso,
Billarandabaso, Mendigana
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Mendia / Monte
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506535 Y: 4808010
Oharrak / Notas:
Agirre y Billaranda son caseríos cercanos a los que se refieren los topónimos. El resto de
componentes no son sino los genéricos eusquéricos gana 'alto, altura', baso 'monte, bosque' y mendi
'montaña'. Agirregana y Mendigana llevan artículo final (-a). La terminación -gana sufre a menudo
parágoge (-e), muy habitual en la zona. Agirre- sufre asimilación vocálica (A-i-e > A-a-e). En
- 11 -
037-31
Alt.:
164
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Billaranda, la vocal i- causa cierre en la -a siguiente Billaranda > Billeranda.
Ahozkoak / Orales:
- mendigane (1986) Deiker-0750 037-31 045; (Mendia / Monte, montaña).
- agárre méndi (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 045; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- mónte de billarándas (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 045; (Tontorra, gailurra / Cima,
cumbre). Lekukoaren oharra: "porque era del terreno de Billrandas".
- mendigáne (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 045; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). inoiz
entzun duela.
- Billeránda (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
-
Villaranda (1944) AMG, Amillaramiento --;
Aguirrebaso (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Aguirregana (1944) AMG, Amillaramiento --;
Villaranda-Baso (1944) AMG, 0038/003 --;
Aguirre baso (1956) AMG, montes --;
Villaranda (1956) AMG, montes --;
Mendigana (1999) MTN 037-II;
Mendigana (2002) Deiker 4924;
Mendigana (2004) BG 03; Gailurra / Cima, 163,38 m
Mendigane (2007) GKZ-09-02 --;
Mendigana (2009/04) BECA01 1199; Mendia / Monte
Agirregana (2009/04) BECA01 999;
Agirrebaso (2009/04) BECA01 998;
12
Agirreko Andra Maria
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Nuestra Señora de Agirre
037-38
Generikoa / Genérico:
Baseliza / Ermita
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504930 Y: 4805875
Oharrak / Notas:
Damos la advocación completa de la titular de la ermita. Agirre significa en euskera 'expuesto a la
vista' y, seguramente hace referencia a su posición en un alto, dando vista simultáneamente a la
bahía de Gorliz y a la ría de Plentzia. Ver barrio Agirre. La denominación abreviada Andramari, es la
forma popular para denominar a la Virgen en euskera, pero su forma culta completa es, al menos en
Bizkaia, Andra Maria. Andramari tiene tendencia a tomar la marca de plural castellano, si bien no es
recomendable hacerlo en ninguna de las dos lenguas oficiales.
Alt.:
Como puede verse en la documentación recogida, a lo largo de la historia, ha tenido advocaciones
más complejas o matizadas que ahora: Agirreko Andra Maria eta San Antolin, Edurretako Andra
Maria, Nuestra Señora de Aguirre y de las Nieves. Pueden leerse interesantes datos sobre la ermita
de Andra Maria en el trabajo de Goikoetxea que citamos (2008).
Ahozkoak / Orales:
- andramári (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 E 172; (Ermita, baseliza / Ermita). Lekukoaren
arabera ermitaren izena hau da, "nuestra señora de las nieves".
- nuestra señora de las nieves (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 E 172; (Ermita, baseliza / Ermita).
- andrámari (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 172; (Ermita, baseliza / Ermita). Izen hori ermitari
zein auzoari
- andramáriko ermítxe (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 E 172; (Ermita, baseliza / Ermita).
- andrámariko ermítxe (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 172; (Ermita, baseliza / Ermita).
- andramáriko ermitxé (2001/11/04) Deiker-7249 037-38 B 172; (Ermita, baseliza / Ermita).
- Andramáris (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-05; Erlijio eraikuntza / Edificio religioso
- Andramáris (2009/02/05) Gorliz-03 C 05; Erlijio eraikuntza / Edificio religioso (Baseliza / Ermita)
- Andrámari (2009/02/13) Gorliz-15 E 03;
Dokument. / Document.:
-
Nuestra Sª Aguirre (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Baseliza / Ermita
Nuestra Sª Aguirre (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Mugarria / Mojón
Santa Maria P. Aguirre (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Baseliza / Ermita
Santa Maria de Aguirre (1573) AMP, MC 1087 12/7 --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1573) AMP, MC 1087 12/7 --; Baseliza / Ermita
Juan de Aguirre (1573) AMP, MC 1087 12/7 --; Hermita, o N.S. de Aguirre
Nuestra Señora Santa Maria de Aguirre (1649) AFV-J-C 3565/015; Eliza / Iglesia
Nuestra Señora de Aguirre (1662) AFV-J-C 3505/008;
Nuestra Señora Santa María de Aguirre (1662) AFV-J-C 3505/008;
- 12 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Nuestra Señora de Aguirre (1662) AFV-J-C 3505/008; Baseliza / Ermita
Nª Sª Santamaría de Aguirre (1662) AFV-J-C 3505/008; Baseliza / Ermita
Santa Maria Gorliz (1693) AFV-J-C 0448/002; Baseliza / Ermita
Santa Maria de Aguirre (1698) AFV-J-C 1327/014; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora Santa Maria de Aguirre (1702) AFV-J-C 1043/009; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1704) AFV-J-C 1288/026; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1705) AFV-J-C 1288/027; Baseliza / Ermita
Santa Maria de Aguirre (1705) AFV-J-C 1288/026; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1705) AFV-J-C 1288/026; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1710) AFV-J-C 3385/001; Santutegia / Santuario
Nuestra Señora de Aguirre (1710) AFV-J-C 3517/004; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora Santa María (1712) AFV-J-JPIB 3840/006; Eliza / Iglesia
Nuestra Señora de Aguirre (1727) AFV-J-C 2636/007; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1735) APG, 9A-232/7-V --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1745) APG, 9A-232/7-V --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1745) APG, 9A-231/6-3 --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1760) AFV-J-C 2030/026; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1771) AFV-J-C 0194/001; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1773) APG, 9A-230/03 --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre de Gandia (1785 [1884]) Iturriza pág. 64;
Nuestra Señora de Aguirre en Gandia (1785 [1884]) Iturriza pág. 194; Baseliza / Ermita
Santa Maria de Aguirre (1791) APG, 9A-232/8-I --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1791) AFV-J-C 1193/012; Eliza / Iglesia
Nuestra Señora de Aguirre (1802) RAH tomo I, pág. 308; hubo ántes 3 ermitas con advocacion
de S. Martin, S. Facundo y nuestra Señora de Aguirre, aquellas 2 se han demolido y ésta tiene
pila bautismal, por lo que parece fué parroquia, y en ella exercen jurisdiccion ordinaria los
cabildos de Gorliz y Plencia, y en las procesiones va el alcalde de esta villa con vara alta sin que
pueda exercer justicia
Nuestra Señora de Aguirre (1804) AMG, 0018/040 --;
Nuestra Señora de Aguirre (1811) AMG, 0093/001 --;
Santa Maria de Aguirre (1828) APG, 9A-232/8-I --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1830) AMG, 0091/001 --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre y San Antolín (1845) APG, 9A-231/6-IV --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1845) AMG, 0105/001 --; Baseliza / Ermita
Aguirre de Gandia (1846) Madoz pág. 38; "Aguirre de Gandia (Nuestra Señora)...este santuario
fue parroquia matriz de Gatica, y ejercían en ella facultad ordianaria los cabildos ecl. de Gorliz y
Plasencia, sin intervención de los alcaldes"
Nuestra Señora de Aguirre (1847) Madoz pág. 110;
Nuestra Señora de Aguirre y San Antolín (1849) APG, 9A-232/16-I --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de Aguirre (1861) AMG, 0020/009 --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de las Nieves (1889) AMG, 0023/014 --; Mina de hierro
Nuestra Señora de Aguirre (1897) AMG, 0025/004 --;
Nuestra Señora de Aguirre (1903) AMG, 0026/011 --;
Nuestra Señora de Aguirre (1912) AMG, 0126/003 --;
Nuestra Señora de Aguirre (1912) AMG, 0126/003 --;
Nuestra Señora de Aguirre (1921) AMG, 0111/002 --;
Ermita (1924) KHIST 2;
Nuestra Señora de las Nieves (1925) AMG, 0078/012 --;
Andramari (1927) AMG, 0003/002 --; Baseliza / Ermita
Andramari (1928) AMG, 0003/002 --; Baseliza / Ermita
Nuestra Señora de las Nieves (1930) AMG, 0036/004 --; = Miren Soluzne
Miren Soluzne (1930) AMG, 0036/004 --;
Andramari (1933) AMG, 0016/011 --; Hermandad de ganado
Andramari (1934) AMG, 0114/002 --;
Nuestra Señora de las Nieves y Aguirre (1950) AMG, 0087/012 --; Ermita-Basílica
Andra Mari: Andra Mari (1986) EHAEHI pág. 16;
Nuestra Señora de las Nieves de Agirre (1987) EB tomo II, págs. 173-174;
Andra Mari de Aguirre (1990) BI.AUAH II, 557;
Nuestra Señora de Aguirre (1994) TORR 32, 35; Posible asentamiento protohistórico
Ntra. Sra. de Aguirre (1994) TORR 153, 156;
- 13 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Andra-Mari [ermita] (1994) TORR 154; Capellán de los Ibarra-Quiñones en Andra-Mari
Nuestra Señora de Aguirre (1994) TORR 198-204;
Nuestra Señora de Aguirre y de San Antolín (1994) TORR 204;
Nuestra Señora de las Nieves (1994) TORR 204;
Andra Mari de Aguirre (1994) TORR 198;
Agirreko Andra Maria (Edurretako Andra Maria) (Ermita) (2002) Deiker 4656;
Andra Maria de Agirre (Nuestra Señora de las Nieves) (2004) BG 03;
Andra Mari, La ermita de (2008) GOIK 74-75;
Agirreko Andra Maria (2009/04) BECA01 12; Baseliza / Ermita
1590
Agirreko auzo eskola
Gaztelaniaz / Castellano:
Escuela de barriada de Agirre
Generikoa / Genérico:
Eskola / Escuela
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504875 Y: 4805873
Oharrak / Notas:
El topónimo Agirre significa 'expuesto, a la vista' y hace referencia al barrio que circunda la ermita de
Andra Maria. El genérico auzo eskola 'escuela de barriada' se ha utilizado en euskera para denominar
a esos tradicionales centros escolares de antaño, siendo un compuesto de auzo 'barrio' y eskola
'escuela'.
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
Aunque en algún testimonio figura situada en Gandia, se refiere sin duda a la que hubo cerca de la
ermita de Agirre, que actualmente utiliza la mancomunidad de Uribe kosta.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Andra-mari (1933) AMG, 0003/002 --;
- Escuela del barrio de Gandias (1936) AMG, 0038/022 --;
- Escuelas [Andra Mari] (1994) TORR 214; Otro proyecto de escuelas […] se elaboró el 12 de
noviembre de 1928, según planos de Antonio de Araluce, y se ubicaba en los terrenos
circundantes de la ermita de Andra Mari de Aguirre […] En 1959 fue demolida porque sus
locales estaban en estado ruinos y eran antihigiénicas
- Andra Mari Uribe Costa (2009/07/14) CG09 --; Señalización que puede leerse en el letrero de la
fachada
- Agirreko auzo eskola (2009/12) BECA03 1590;
1497
Agirreko errota
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Errota / Molino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Desaparecido
Oharrak / Notas:
Significa 'Molino de Agirre', donde al nombre del barrio Agirre se le añade -ko 'de' y el genérico errota
'rueda o molino'. A su vez, Agirre significa 'lugar expuesto, a la vista'.
Y:
Alt.:
Molino cuya ubicación precisa desconocemos, pero que probablemente estuvo asociado a la casa
principal de Agirre o Andramariatorre, que se alzaba junto a la ermita.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aguirre (1705) AFV-J-C 0835/037; Errota / Molino
- Aguirrecoerrota, moº (1796) FOG.KER nº 03, pág. 750; Casas [Fogueración de Plentzia] que
están fuera de la Villa de Plenzía. del citado marqués [de Valmediano], de Mnº Barraucoa, R.
Mugica y de J. Btª Lizarraga
- Agirreko errota (2009/12) BECA03 1497;
248
Agirrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505263 Y: 4807910
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'lo de Agirre', en relación a una propiedad o casa de alguien identificado como
- 14 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Agirre. Esta palabra significa en euskera 'expuesto o a la vista'. El sufijo posesivo -ena lleva artículo
final (-a). Hay asimilación vocálica muy habitual en Bizkaia Agirre > Agarre, y parágoge -ena > -ene,
también muy recurrente. Tiende a tomar la marca de plural castellano.
Ahozkoak / Orales:
-
agarrene (1986) Deiker-0748 037-31 018; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
agarrene (1986) Deiker-0748 037-31 021; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
agarrene (1986) Deiker-0747 037-31 018; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
agarrene (1986) Deiker-0747 037-31 021; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
Agarrénes (2009/01/08) Gorliz-06 C 02; Soroa / Heredad (Landa)
Agarrénes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Soroa / Heredad
Agarrénes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Mendimalda / Ladera
Dokument. / Document.:
-
Agarrene (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Oeste con riachuelo
Aguirrene (1923) AMG, 0059/006 --; Monte argomal. P. Echachu
Agarre (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Echachu
Aguirrena (1923) AMG, 0059/007 --; Mendia / Monte. P. Bascoeche
Aguirrena (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Baraiz
Aguirrena (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte. Pertenecido al caserío Bescoeche
Aguirrena (1927) AMG, 0035/010 --;
Aguirrene (1932) AMG, 0036/015 --;
Aguirrene (1932) AMG, 0098/001 --;
Aguirrena (1935) AMG, 0097/001 --;
Aganena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Agarrena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Aguirrena (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Aquerrena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Aguerrena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Aguirrena (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Agarre (1944) AMG, Amillaramiento --;
Agarrane (1956) Catastro 0205-E45;
Aguerrena (1956) AMG, montes --;
Agarrene (1956) AMG, montes --;
Aguirrena (1956) AMG, montes --;
Agarrene leku (1989) GKZ-89 --;
Agirrene (1999) MTN 037-II;
Agirrena (2004) BG 03;
Agarrene (2009) G09-02 --; Aurkintza / Paraje
Aganena (2009/04) BECA01 997;
Agirrena (2009/04) BECA01 248;
1196
Agirrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'casa de Agirre', donde Agirre es el identificador del propietario, posiblemente su
apellido. En euskera éste significa 'lugar expuesto o a la vista'. El sufijo posesivo -ena 'casa de' lleva
artículo final (-a).
Y:
Desaparecido
Alt.:
Casa en Elexalde, en la cual, al parecer, hubo taberna, pero cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Agarranena (1889) AFV-J-JIB 4234/001;
Aguirrena (1898) AMG, 0015/009 --;
Aguirrena (1898) AMG, 0011/011 --; Venta de licores
Aguirrena (1905) AMG, 0015/002 --;
Aguirrena (1923) AMG, 0101/001 --;
Aguirrena (1925) AMG, 0034/004 --;
Aguerriena (1931) AMG, 0036/013 --;
Aguirrena (1935) AMG, 0037/009 --;
- 15 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Agirrena (2009/04) BECA01 1196; Etxea / Casa
250
Agirrenabide
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505325 Y: 4807845
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'camino de Agirrena', en referencia al paraje de este nombre. Igual que en el
nombre de éste, el primer componente sufre parágoge tras el sufijo genitivo -ena- > -ene-. Aunque se
documenta como heredad y ladera, el -bide final indica que en origen fue el nombre del camino que
conducía al paraje denominado Agirrena. Por esa razón, tal vez se podría ser una alternativa al
nombre de calle Agirreneko estrata.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aguirrenavide (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Baraiz
Aguirrenebide (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Aguirrenebide (1956) AMG, montes --;
Agirrenabide (2009/04) BECA01 250; Soroa / Heredad
249
Agirrenatxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'Agirrena la pequeña', del nombre del paraje Agirrena, el adjetivo txiker 'pequeña' y el artículo
(-a). Hemos traducido el segundo componente, sólo documentado en castellano, según el uso más
habitual en Gorliz.
Y:
Alt.:
Heredad en Urezarantza, de ubicación desconocida, pero en posible relación con el paraje
denominado Agirrena y, tal vez, con la huerta de Agirrenabide.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aguirrenapequeña (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Baraiz
Aguirrena-pequeña (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Aguirrena pequeña (1956) AMG, montes --;
Agirrenatxikerra (2009/04) BECA01 249; Soroa / Heredad
1234
Agirreneko estrata
Agirrenabide
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505338 Y: 4807862
Oharrak / Notas:
Hace referencia al paraje de Agirrena y significa 'estrada de Agirrena', donde a este nombre se le
añade el genitivo -ko 'de' y el genérico estrata 'estrada'. Sobre la alternativa Agirrenabide véase la
heredad llamada así.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
También figuran documentadas dos heredades en Urezarantza, denominadas Agirrenatxikerra y
Agirrenabide. El nombre de esta ladera o heredad nos sugiere que quizá se pudiera utilizar esa forma
más lexicalizada para identificar la estrada.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aguinena (1930) AMG, 0036/004 --;
Agarrene estrata (1989) GKZ-89 --;
Agarrena estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Agarrene estrata (2009) SG09 12;
Agirrena (2009/04) BECA01 1234; Estrata / Estrada
Agarrena (2009/04) BECA01 1228; Estrata / Estrada
- 16 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Agirreneko estrata (2009/07) BECA02 1234;
243
Agirreneko troka
Aurrekoetxeko troka
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Errekazuloa / Barranco
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505382 Y: 4808122
Oharrak / Notas:
Significa 'barranco de Agirrena', en referencia al paraje llamado Agirrena, por el cual desciende el
arroyo Baraizerreka, también conocido como Agirreneko ura. La variante Aurrekoetxeko troka hace
referencia a la cercana casa Artatzaurrekoetxea. Al nombre citado se le añade el genitivo -ko 'de' y el
genérico troka 'barranco, encañada por la que baja un arroyo'.
Ahozkoak / Orales:
- agarréne (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 AD 021; (Erreka-zuloa / Barranco).
- agarréneko tróka (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco).
- agarréneko tróke (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco). agarréneko
tróke, agarréneko trokára.
- tróka de agarréne (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco). tróka de
agarréne, agárrenerà.
- agarréne (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco).
- agarréne (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco).
- agarréne (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco).
- agarréne (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco). agarréne,
agarréneko tróka.
- agarréneko tróka (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 021; (Erreka-zuloa / Barranco). agarréne,
agarréneko tróka eta el barránko de agarrénes (erdaraz). Hiru formok darabiltza..
- Agarréne (2009/01/08) Gorliz-06 C 03; Erreka / Arroyo
- Agarrénes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Erreka / Arroyo
- Agárres (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02;
- Agárre (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
Barranco de Arrocoche (1924) KHIST 2;
B[arran]co de Arracoeche (1934) EDV-25 1B;
Agirrena (Barranco) (2002) Deiker 4959;
Agarreneko troka (2009/04) BECA01 243; Errekazuloa / Barranco
Agirreneko troka (2009/07) BECA02 243;
92
Agirreostengoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506925 Y: 4807829
037-31
Oharrak / Notas:
Significa 'Agirre la de más atrás', del nombre de los caseríos Agirre, oste 'atrás', el sufijo superlativo en-, el genitivo -ko- 'de' y el artículo final (-a). Aunque no lo documentamos con el citado artículo,
parece que debe normalizarse así, como sus vecinas -aurrekoa y -beaskoa. Igual que el resto de
caseríos del grupo, sufre asimilación vocálica Agirre > Agarre.
El testimonio oral Agirregoiko, puede referirse también al cercano caserío Agirreaurrekoa.
Ahozkoak / Orales:
- Agirregóiko (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-01; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Aguirreostengo (1922) AMG, 0102/001 --; Duda sobre si está en Gorliz o en Lemoiz
Casa de Agarre-Acheco (1924) KHIST 2; Lemoiz
Agarreostengo (1930) AMG, 0109/002 --;
Agarreostengo (1930) AMG, 0078/012 --;
C[as]a de Aguarre Acheco (1934) EDV-25 1B;
Cª de Aguarre Acheco (1940) IGC-37 37; Lemoiz
Agarre (1981) MTN 037-II; Por -atzekoa
Agirreosteingoa (2004) BG 03;
Agirreostengo (2009/04) BECA01 92; Etxea / Casa
Agirreostengoa (2009/07) BECA02 92;
- 17 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
137
Agirrezabalena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Desaparecido
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'La casa de Agirrezabal', donde al apellido Agirrezabal se le añade el sufijo
posesivo -ena, habitual en nombres de casas, y que lleva artículo (-a). El citado apellido, a su vez,
significaría 'llano de Agirre', de zabal 'ancho, llano' y el artículo (-a), donde Agirre puede ser bien otro
identificador o apellido, o bien un descriptivo que designase paraje 'expuesto o a la vista'.
Y:
Alt.:
Casa en Elexalde, quizá situada frente a Laubideta, pero que también pudiera referirse a
(Ibarra)Zabalena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aguirrezabalena (1924) AMG, 0002/008 --;
Aguirrezabalena (1930) AMG, 0109/002 --;
Aguirrezabalena (1930) AMG, 0036/004 --;
Aguirrezabalena (1933) AMG, 0082/005 --;
Aguirrezabalena (1933) AMG, 0098/001 --;
Agirrezabalena (2009/04) BECA01 137; Etxea / Casa
251
Agunano
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Es un nombre extraño que parece contener el sufijo de origen latino -anus > -ano, en cuyo caso, en
euskera hubiera debido dar *Agunao, por caída de la -n- intervocálica (cf. Fano > Fao, Gaminiz >
Gamiz, Lemoniz > Lemoiz, etc.).
Y:
Alt.:
Monte en Urezarantza cuya ubicación desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Agunano (1923) AMG, 0059/007 --; Mendia / Monte. P. Uresarance
- Agunano (2009/04) BECA01 251;
252
Agustinasolotxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significaría 'Huertecilla de Agustina', del nombre de mujer Agustina y el genérico eusquérico solo
'huerta, heredad', al que se ha añadido el sufijo diminutivo -txu. El citado nombre de mujer sufre
asimilación vocálica por la -i- precedente -a- > -e-.
Y:
Alt.:
Heredad en Elexalde, propiedad de la casa Ibarra (Ibargoikoa), pero cuya ubicación precisa no
conocemos. Al parecer la hija mayor de los propietarios de Ibarra (Ibargoikoa) se llamaba Agustina
(Zabala ?).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Agustine-solochu (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
- Agustinasolotxu (2009/04) BECA01 252; Soroa / Heredad
1717
Aitana
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
- 18 -
037-38
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 504919 Y: 4805596
Alt.:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Pudiera ser una forma popular de Aita-ena 'la casa del padre', de Aita 'padre' y el sufijo posesivo -ena,
habitual en nombres de casas. Llevaría en tal caso determinante final (-a). Sin embargo, también
puede haber tomado el nombre de la cima más elevada de la Comunidad Valenciana, de supuesto
étimo vasco, denominada Aitana (1557 m) y emplazada en la provincia de Alicante (Alacant). El
nombre de esta cima se utiliza también como nombre de mujer.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aitana (2009/06/28) CG09 --; El nombre figura sobre la puerta de entrada al jardín
- Aitana (2009/12) BECA03 1717;
1736
Aitzartealde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505796 Y: 4807070
Oharrak / Notas:
Significa 'junto al desfiladero' de Haitz 'peña', arte 'zona intermedia, entre' y el sustantivo pospuesto alde 'zona'. La forma dialectal que hubiera cabido esperar sería, sin embargo, Atxartealde, pues la
forma tradicional del sustantivo haitz es en dialecto occidental atx.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aitzarte Alde (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada
- Aitzartealde (2009/12) BECA03 1736;
1741
Aize artean
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506864 Y: 4807482
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'entre vientos', de haize 'viento', arte 'entre', el determinante -a y la desinencia -n
'en'. Tiene por tanto sentido adverbial y no sustantivo, lo que dificulta notablemente su uso en euskera
(v. g. Aize arteanen bizi naiz 'vivo en Aize artean').
Generikoa / Genérico:
037-31
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aize Artean (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada
- Aize artean (2009/12) BECA03 1741;
1744
Aizeder
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506568 Y: 4807665
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'hermoso viento', de haize 'viento' y eder 'bello, hermoso'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aizeder (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Aizeder (2009/12) BECA03 1744;
1794
Aizeder
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
- 19 -
037-38
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 504771 Y: 4806607
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'viento hermoso', de haize 'viento' y eder 'bello, hermoso'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aize Eder (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle
- Aizeder (2009/12) BECA03 1794;
138
Aldai
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505526 Y: 4807204
Oharrak / Notas:
Aldai es genérico repetido en nombres de lugar y apellidos, cuyo significado no está demasiado claro.
Según Mitxelena, es un derivado de alde 'lado', al que se añade un sufijo -i de sentido no desvelado
(Apellidos Vascos, 33, 302).
Ahozkoak / Orales:
- áldai (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 200; (Aurria / Ruina). baserri zen jausita dago gaur
egun
- áldai (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 200; (Aurria / Ruina). áldai, áldaitxi. baserria zen,
jausita dago.
- áldai (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 200; (Aurria / Ruina). jausita dago
- Aldaí (2008/11/12) Gorliz-12 C 2; Kalea / Calle (Estrata / Estrada)
- Aldaí (2008/11/12) Gorliz-12 C 2; Basetxea / Caserío
- Aldaí (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Aldaí (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Aldaí (2009/01/08) Gorliz-06 C 05; Basetxea / Caserío
- Aldaí (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Aldái (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Basetxea / Caserío
- Aldái (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
- Aldái (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-02; Basetxea / Caserío
- Aldái (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-01; Basetxea / Caserío
- Aldaí (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Basetxea / Caserío
- Aldaí (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Basetxea / Caserío
- Aldaí (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Aldái (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Basetxea / Caserío
- Aldái (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Alday (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Aldai (1704) FOG.KER nº 28, pág. 140; Bº de Ibarra. An. Arriaga
Alday (1734) AMG, 0095/001 --;
Alday (1737) AMG, 0095/001 --;
Alday (1739) AMG, 0095/001 --;
Alday (1743) AFV-J-C 3518/005;
Alday (1743) AMG, 0095/001 --;
Aldai (1743) AMG, 0095/001 --;
Ladai (1745) FOG.KER nº 33, pág. 357; Dº Igartúa
Alday (1765) AFV-J-C 0480/010;
Alday (1765) AMG, 0095/001 --;
Aldai (1765) AMG, 0095/001 --;
Aldai (1766) AFV-J-C 0625/016;
Aldai (1769) AFV-J-C 1229/009;
Aldai (1796) FOG.KER nº 43, pág. 629; Bº de Ibarra. J. Urresti
Alday (1798) AMG, 0096/001 --;
Alday (1811) AMG, 0089/001 --;
Alday (1813) AMG, 0104/001 --;
Alday (1814) AMG, 0090/001 --;
Alday (1815) AMG, 0094/001 --;
Alday (1816) AMG, 0094/001 --;
- 20 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Alday (1816) AMG, 0094/001 --;
Alday (1822) AMG, 0093/001 --;
Alday (1822) AMP, 52/1 --;
Alday (1823) AMG, 0104/001 --;
Alday (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Alday (1827) AFV-J-C 1553/022; Aurkintza / Término
Alday (1828) AMG, 0093/001 --;
Alday (1836) AMG, 0104/001 --;
Alday (1840) AMG, 0104/001 --;
Alday (1842) AMG, 0094/001 --;
Aldai (1845) AMG, 0092/001 --;
Alday (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Alday (1846) AMG, 0092/001 --;
Alday (1847) AMG, 0104/001 --;
Alday (1851) AMG, 0104/001 --;
Alday (1854) AMG, 0013/038 --;
Alday (1860) AMG, 0013/038 --;
Alday (1868) AMG, 0063/016 --;
Alday (1873) AMG, 0019/002 --;
Alday (1873) AMG, 0013/017 --;
Alday (1875) AMG, 0006/001 --;
Alday (1876) APG, 9A-234/01 --;
Alday (1876) AMG, 0019/007 --;
Alday (1878) AMG, 0019/009 --;
Alday (1879) AMG, 0019/009 --;
Alday (1880) AMG, 0082/012 --;
Alday (1880) AMG, 0015/030 --;
Alday (1888) AMG, 0015/019 --;
Alday (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Alday (1898) AMG, 0015/009 --;
Alday (1905) AMG, 0015/002 --;
Alday (1908) AMG, 0027/020 --;
Alday (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Alday (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Alday (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Alday (1926) AMG, 0060/001 --;
Alday (1928) AMG, 0128/005 --;
Alday (1928) AMG, 0036/009 --;
Alday (1928) AMG, 0050/001 --;
Alday (1930) AMG, 0003/001 --; Basetxea / Caserío
Alday (1930) AMG, 0036/004 --;
Alday (1930) AMG, 0109/002 --;
Alday (1933) AMG, 0098/001 --;
Alday (1936) AMG, 0038/021 --;
Alday (1936) AMG, 0097/001 --;
Alday (1936) AMG, 0038/022 --;
Alday (1944) AMG, 0038/004 --;
Alday (1944) AMG, Amillaramiento --;
Alday (1949) AMG, 0087/007 --;
Sororeta-Alday (1994) TORR 150, 156; Poseen además la casa de Sororeta-Alday, junto a la
Iglesia […] hizo donación de la casa Sororeta-Alday a sus sobrinos en 1722
- Aldai (2009/04) BECA01 138; Basetxea / Caserío
1236
Aldai kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505528 Y: 4807185
- 21 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Hace referencia al desaparecido caserío Aldai, que estuvo situado tras el frontón. Como genérico que
es, kalea lleva artículo (-a).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldai kalea (1989) GKZ-89 --;
Aldai kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Aldai kalea (2009) G09-01 B4-5;
Aldai kalea (2009) SG09 02;
Aldai (2009/04) BECA01 1236; Kalea / Calle
Aldai kalea (2009/07) BECA02 1236;
1873
Aldaia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505448 Y: 4807688
Oharrak / Notas:
Se compone del sustantivo eusquérico aldai y el determinante -a 'el, la' que, como tal, se perderá en
su uso declinado en euskera: Aldaian 'en Aldaia', pero Aldaiko, Aldaitik, Aldaira 'de, desde, a Aldaia'.
Aldai es genérico repetido en nombres de lugar y apellidos, cuyo significado no está demasiado claro.
Según Mitxelena, es un derivado de alde 'lado', al que se añade un sufijo -i de sentido no desvelado
(Apellidos Vascos, 33, 302).
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aldaya (2008) PAU08 R-5; Heredad Aldaya.
994
Aldaiazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505477 Y: 4807262
Oharrak / Notas:
Hace referencia al desaparecido caserío Aldai, al que se añade pospuesto el sustantivo azpi 'debajo
de', significando con toda evidencia 'bajo Aldai'.
Alt.:
Se trataba de una huerta del caserío Aldai que, como indica el nombre, se situaba bajo éste.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldai aspi (1750) AFV-J-C 0543/001; Soroa / Heredad
Alday aspi (1750) AFV-J-C 0543/001; Soroa / Heredad
Aldazay (1827) AFV-J-C 1553/022; Soroa / Heredad. = Aldaiazpi
Alday-aspi (1827) AFV-J-C 1553/022; Soroa / Heredad
Aldai aspi (1827) AFV-J-C 1553/022; Soroa / Heredad
Alday aspi (1827) AFV-J-C 1553/022; Soroa / Heredad
Aldaispi (1827) AFV-J-C 0006/008; Soroa / Heredad
Aldaiaspi (1828) AFV-J-C 0957/016; Soroa / Heredad
Aldai aspi (1828) AFV-J-C 1553/022; Soroa / Heredad
Alday-azpi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Alday-aspi (2008) PAU08 R-60; Pertenecidos que fueron de la casa "Geuria" y heredad Aldayaspi.
- Aldaiazpi (2009/04) BECA01 994; Soroa / Heredad
1237
Aldaiazpi kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505559 Y: 4807251
- 22 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ver huerta denominada Aldaiazpi. Como genérico que es, kalea 'la calle' lleva artículo -a 'la'. Significa
'la calle Aldaiazpi'.
El nombre se toma de la huerta que hubo bajo el caserío Aldai.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldaiazpi kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Aldai Azpi kalea (2009) SG09 03;
Aldaiazpi (2009/04) BECA01 1237; Kalea / Calle
Aldaiazpi kalea (2009/07) BECA02 1237;
1575
Aldapa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'.
Y:
Alt.:
Heredad en Elexalde, de ubicación desconocida, y que figura como propiedad de la casa Goienetxe
en 1923 y de Estratakoetxe en 1924.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldapa (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Extrada
Aldapa (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Goyeneche
Aldapa (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Aldapa (2009/12) BECA03 1575;
1574
Aldapa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505036 Y: 4805224
037-38
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'. En algún caso toma la marca de
plural castellano (-s).
Alt.:
Aunque no lo hemos recogido oralmente, el testimonio de 1854 nos ayuda a precisar su situación.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldapa (1810) AFV-J-C 3387/016; Aurkintza / Paraje
Aldape (1841) AFV-J-AF-U 4325/009; Soroa / Heredad
Aldapa (1854) AFV-J-JPIB 0278/021; Heredad que va desde Ybayaga baja a Yrabien
Aldapa (1926) AMG, 0060/001 --; Soroak eta basoa / Heredades y monte
Aldapas (1928) AMG, 0004/036 --;
Aldapa (1929) AMG, 0036/008 --; Soroa / Heredad
Aldapa (2004) PRUEG-3 p.29;
Aldapa (2004) PRUEG-2 pág. 39;
Aldapa (2009/04) BECA01 177; Soroa / Heredad
1872
Aldapa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505704 Y: 4807640
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'.
- 23 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aldapa (2008) PAU08 R-24; Heredad Aldapa.
1866
Aldapa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505476 Y: 4807676
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aldapas (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Aldapas (2008) PAU08 R-6 y R-56; Resto de diversos pertenecidos de la Casería llamada
Lopategui en el Barrio de Uresaranses de la anteiglesia de Gorliz, que se describen a
continuación: 1.- Varias Heredades conocidas con el nombre de Aldapas situadas al Sur del
antuzano y huerta de la casa reseñada (...)
1357
Aldapabarrenabidea
Aldapabarrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505082 Y: 4807064
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'. A este sustantivo se le añaden el
adjetivo barrena 'baja, de abajo' y el genérico bide 'camino' en composición, con el artículo -a 'el'.
Significaría por lo tanto, 'el camino de la huerta de abajo'. Aunque en la comarca el sustantivo aldapa
viene a significar 'huerta, heredad', su significado común es 'cuesta', por lo que se podría considerar
válida la forma sin el genérico -bide-a, interpretando Aldapabarrena como 'cuesta bajera'.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldapa barrena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Aldapa-beco-solo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Aldapa Barrena (2007) GKZ-09-01 --;
Aldapa Barrena (2009) G09-01 C4;
Aldapa Barrena bidea (2009) SG09 51;
Aldapabarrenabidea (2009/04) BECA01 1357; Kalea / Calle
1389
Aldapanagusi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505484 Y: 4807197
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'. Lleva además el adjetivo nagusi
'principal', significando por lo tanto 'huerta o heredad principal'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldapanagusi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Aldapanaguzi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Aldapa-nagosi (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Aldapanagosi (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Aldapanagosi (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Aldapanagosi (1944) AMG, Amillaramiento --;
- 24 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Aldapanagusi (2009/07) BECA02 1389;
177
Aldapasolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505858 Y: 4807605
037-31
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'. El genérico solo que lleva en
composición, tiene idéntico significado, por lo que estamos ante un topónimo redundante, algo así
como 'heredad de la huerta'.
Ahozkoak / Orales:
- aldápa (sólo) (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 202; (Belardia, belaia / Pradera, prado). aldápa
sólo eta aldápa; bietara darabil..
- aldápa sólo (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 202; (Belardia, belaia / Pradera, prado). Esan
zidan 5.000 metro inguru zeukala terreno honek.
- aldápa sólo (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 202; (Belardia, belaia / Pradera, prado).
Dokument. / Document.:
- Aldapasoro (2008) PAU08 R-48, R-61 y R-62; Casería Oñati-arriba y sus perteneci[d]os
heredad Aldapasoro, y heredad Aurrekosolo.
- Aldapasolo (2009/12) BECA03 177;
Alt.:
1867
Aldapatxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505840 Y: 4807572
Oharrak / Notas:
En la comarca, el sustantivo aldapa, al menos en toponimia, no tiene su significado habitual de
'cuesta', sino que sería un sinónimo de soroa, 'huerta, heredad'. En este caso, va seguido del sufijo
diminutivo -txu, significando por tanto 'huertecilla'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aldapatxu (2008) PAU08 R-49; Heredad llamada Aldapatxu pertenecido del Caserio Oñate
Bajera
1760
Aldape
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504871 Y: 4806035
037-38
Oharrak / Notas:
Según Mitxelena (Apellidos vascos, 33, 140) es variante de Aldabe, derivado de alde 'lado, región' y el
sufijo -be 'suelo, parte inferior', significando por lo tanto 'bajo la zona'. También puede ser en origen el
apellido de los propietarios.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aldape (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Aldape (2009/12) BECA03 1760;
256
Aldazagua
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo de etimo oscuro que pudiera contener el genérico aldatz- 'cuesta' o, más simplemente alde
- 25 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
'zona, parte'. El componente final pudiera ser el sufijo graduativo -ago 'más' e, incluso, la forma
adverbial propia de la comarca asago 'lejos' o 'más lejos', en culaquier caso seguido del artículo (-a).
No resulta muy creíble, en cambio, la presencia del sustantivo castellano agua.
Huerta en Urezarantza, propiedad de la casa Etxatxu, pero de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aldazague (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Echachu
- Aldazagua (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Aldazagua (2009/04) BECA01 256; Soroa / Heredad
257
Alegria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506222 Y: 4806924
Oharrak / Notas:
Parece ser en origen la palabra castellana de ese significado, muy recurrente en toponimia incluso
para designar pueblos (cf. Alegría de Oria, Alegría de Álava, etc.). Sin embargo, ha sido y es utilizada
en euskera con toda normalidad, aplicándole los fonetismos propios de esta lengua, como puede
verse en la simplificación del hiato final -ia > -i, muy recurrente en toda la comarca. También tiene
mucha tendencia a adoptar la -s de plural castellano.
Alt.:
No sabemos con seguridad si el testimonio de 1713 (Echezuria Alegria) se refiere realmente a este
caserío o a Txakoliñena, que también se ha denominado Ibarraetxezuria.
Ahozkoak / Orales:
- alegri (1986) Deiker-0750 037-39 019; (Baserria / Caserío).
- alégri, alegría, alégris (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 019; (Baserria / Caserío). alégri,
alegría (erdaraz), alégris (erdal ahoskapena).
- alégri (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 019; (Baserria / Caserío).
- alegrí, alegría (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 019; (Baserria / Caserío). alegrí, alégritxi,
alegría (erdal ahoskapena).
- alegrí (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 019; (Baserria / Caserío). alégrin, alégritxi, alegrí.
- alégri (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 019; (Baserria / Caserío).
- Alégris (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Alegría (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-03; Basetxea / Caserío
- Alégris (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
- Alégris (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-04; Basetxea / Caserío
- Alégris (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Basetxea / Caserío
- Alégris (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-02; Basetxea / Caserío
- Alégris (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Echezuria Alegria (1713) AMG, 0096/001 --;
Alegria (1720) AMG, 0095/001 --;
Alegria (1737) AMG, 0095/001 --;
Alegria (1744) AMG, 0095/001 --;
Alegria (1765) AMG, 0095/001 --;
Alegria (1765) AMG, 0095/001 --;
Alegria (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Alegria (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Alegría (1796) FOG.KER nº 05, pág. 630; Bº de Ibarra. Igº Thellería
Alegria Thelleria (1798) AMG, 0096/001 --;
Alegria (1798) AMG, 0095/001 --;
Alegria (1798) AMG, 0095/001 --;
Alegria (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Alegria (1811) AMG, 0089/001 --;
Alegria-Thelleria (1813) AMG, 0104/001 --;
Alegria (1814) AMG, 0090/001 --;
Alegria Thelleria (1816) AMG, 0094/001 --;
Alegria (1822) AMP, 52/1 --;
Alegria (1822) AMG, 0093/001 --;
Alegria Telleria (1823) AMG, 0104/001 --;
Alegria Telleria (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
- 26 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Alegria (1828) AMG, 0093/001 --;
Alegria (1829) AFV-J-C 0006/008; o Altamira la de Echachu
Alegria (1836) AMG, 0104/001 --;
Alegria (1842) AMP, 57/40 --;
Alegria (1842) AFV-J-JPIB 4381/001;
Alegria (1842) AMG, 0094/001 --;
Alegria (1845) AMG, 0092/001 --;
Alegria (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Alegria (1846) AMG, 0092/001 --;
Alegria (1847) AMG, 0104/001 --;
Alegria (1851) AMG, 0104/001 --;
Alegria (1854) AMG, 0013/038 --;
Alegria (1857) AMG, 0087/014 --;
Alegria (1860) AMG, 0013/038 --;
Alegria (1861) AFV-HA-GAE 01329/007; o Simonena
Alegria (1861) AMG, 0020/009 --; = Simonena. "que se halla en el extremo de la barrio de
Berriagas". Pág 20
Alegria (1865) AFV-J-JPIB 3796/013;
Alegria (1870) AMG, 0064/002 --;
Alegria (1871) AMG, 0064/004 --;
Alegria (1872) AMG, 0013/016 --;
Alegria (1873) AMG, 0013/017 --;
Alegria (1873) AMG, 0019/002 --;
Alegria (1873) AMG, 0082/015 --;
Alegria (1874) AMG, 0013/016 --;
Alegria (1876) AMG, 0019/007 --;
Alegria (1879) AMG, 0019/009 --;
Alegria (1883) AFV-J-JPIB 3875/012;
Alegria (1888) AMG, 0015/019 --;
Alegria (1894) AMG, 0105/003 --;
Alegria (1895) AMG, 0069/002 --;
Alegria (1895) AMG, 0069/004 --;
Alegria (1898) AMG, 0015/009 --;
Alegria (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Alegria (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Alegria (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Alegri (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Alegri (1924) KHIST 2;
Alegria (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Alegria (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Alegria (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Alegria (1926) AMG, 0060/001 --;
Alegria (1930) AMG, 0036/004 --;
Alegri (1931) AMG, 0036/013 --;
Alegria (1935) AMG, 0056/003 --;
Alegria (1935) AMG, 0097/001 --;
Alegria (1935) AMG, 0129/005 --;
Alegria (1936) AMG, 0038/021 --;
Alegria (1936) AMG, 0038/021 --;
Alegria (1942) AMG, 0038/009 --; Basetxea / Caserío
Alegrias (1942) AMG, 0038/009 --; Basetxea / Caserío
Alegria (1944) AMG, 0038/004 --;
Alegriz (1983) MTN 037-IV;
Alegria (1999) MTN 037-IV;
Alegria (Caserío) (2002) Deiker 4617;
Alegria (2004) BG 03;
Alegria baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Alegria (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Alegria (2009/04) BECA01 257; Basetxea / Caserío
- 27 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
650
Alerta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Meategia / Mina
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Y:
Alt.:
Nombre que se dio a una mina y que en origen es el adverbio castellano que significa 'atenta,
despierta', lo que no deja de ser curioso para una explotación minera.
Mina de carbón de piedra y otros minerales, pero sin ubicación conocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Alerta (1887) AMG, 0022/008 --; Mina de carbón de piedra y otros minerales
- Alerta (2009/04) BECA01 650; Meategia / Mina
94
Alkatena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Desaparecido
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la casa del alcalde', de alkate préstamo del árabe que significa 'alcalde' y el
sufijo posesivo -ena habitual en nombres de casas y que lleva artículo final (-a). Aunque la recogida
oral no nos lo confirma, sí hay algún testimonio con parágoge -ena > -ene.
Y:
Alt.:
Casa en el barrio Gandia, que no debe confundirse con el caserío Alkatena de Berreaga. Se hallaba
cerca de los caseríos Gandia hacia la ría. Algunos de los testimonios documentales pueden hacer
referencia a la casa Uriburualkatena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Alcatena (1811) AMG, 0089/001 --;
Alcatena (1814) AMG, 0090/001 --;
Alcatena (1822) AMP, 52/1 --;
Alcatenena (1828) AMG, 0093/001 --;
Alcatena (1840) AMG, 0104/001 --;
Alcatena (1842) AMG, 0094/001 --;
Alcatena (1845) AFV-J-JPIB 3228/014;
Alcatena (1845) AMG, 0092/001 --;
Alcatena (1847) AMG, 0104/001 --;
Alcatena (1851) AMG, 0104/001 --;
Alcatena (1854) AMG, 0013/038 --;
Alcatena (1857) AMG, 0087/014 --;
Alcatena (1873) AMG, 0082/015 --;
Alcatena (1874) AMG, 0013/016 --;
Alcatena (1888) AMG, 0015/019 --;
Alkatene (1989) GKZ-89 --;
Alkatena (2009/04) BECA01 94; Etxea / Casa
1580
Alkatena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506741 Y: 4807136
037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la casa del alcalde', de alkate préstamo del árabe que significa 'alcalde' y el
sufijo posesivo -ena habitual en nombres de casas y que lleva artículo final (-a).
Alt.:
Caserío en Berreaga, pegante a la muga de Plentzia, que no debe confundirse con la casa de igual
nombre en Gandia.
Ahozkoak / Orales:
- Alkaténa (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-02; Basetxea / Caserío
- 28 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Alcatena (1930) AMG, 0078/012 --; Punto de reunión con los de Lemoniz
- Alkatena (2009/12) BECA03 1580;
1239
Alkateneko estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504828 Y: 4805532
037-38
Oharrak / Notas:
Ver casa Alkatena en Gandia. Significa 'estrada de Alkatena', en relación a la casa de este nombre
que hubo en la zona.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Alkatene estrata (1989) GKZ-89 --;
Alkatena estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Alkatene estrata (2009) SG09 34;
Alkatena (2009/04) BECA01 1239; Estrata / Estrada
Alkateneko estrata (2009/07) BECA02 1239;
1695
Altaleor
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505310 Y: 4805664
037-39
Oharrak / Notas:
Nombre de extraña factura, cuyo primer componente no acertamos a desvelar. El adjetivo leor
significa 'seco'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Alta Leor (2009/06/21) CG09 --; Tiene el nombre en la puerta de entrada al jardín
- Altaleor (2009/12) BECA03 1695;
18
Altamira
Alonimoak / Alónimos:
Altamiranagusi, Altamirazarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505336 Y: 4806973
Oharrak / Notas:
Nombre que en castellano indica 'amplia vista desde lo alto'. Aunque en la actualidad se halla rodeada
de otras edificaciones que impiden toda visión, la ubicación geográfica es sobre una loma que
desciende hacia el mar, por lo que antaño pudo perfectamente tener cierta función de atalaya. Los
alónimos que se citan llevan los adjetivos eusquéricos nagusi 'mayor' o zarra 'vieja', para distinguirla
de la casa cercana llamada Altamiralde, Altamiratxikerra o Altamirabarri, hoy sustituida por una
pequeña casa de pisos.
Ahozkoak / Orales:
- altámira (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 193; (Etxea / Casa). itsasbide kalean dago
- altamíra (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 193; (Etxea / Casa). Alboan daukan Altamirálde
baino zaharragoa da. Kaleko etxea da. Itsasbide kalean dago.
- altamíra (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 193; (Etxea / Casa). Alboan daukan Altamirálde
baino zaharragoa da.
- altamíra sárra (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 193; (Etxea / Casa).
- Altamíra (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
- Altamíra (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-02; Etxea / Casa
- Altamíra (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-01; Etxea / Casa
- Altamíra (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Etxea / Casa
- Altamíra (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Basetxea / Caserío
- Altamíra (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
- Altamírazárra (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-02; Basetxea / Caserío
- 29 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Altamíra (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Etxea / Casa
- Altamíra (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Altamira (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Altamira mayor (1798) AMG, 0096/001 --;
Altamira (1807) AFV-J-C 1572/025;
Altamira (1811) AMG, 0089/001 --;
Altamira (1813) AMG, 0104/001 --;
Altamira mayor (1814) AMG, 0090/001 --;
Altamira (1816) AMG, 0094/001 --;
Altamira mayor (1822) AMG, 0093/001 --;
Altamira mayor (1822) AMP, 52/1 --;
Altamira (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Altamira (1823) AMG, 0104/001 --;
Altamira (1827) AFV-J-C 0006/008; o Hormazalanda. Hormazalanda era el jardín mayor de la
casa de Altamira
Altamira mayor (1827) AFV-J-C 0006/008;
Altamira (1828) AMG, 0093/001 --;
Altamira (1828) AFV-J-C 0006/008;
Altamira mayor (1828) AFV-J-C 0957/016;
Altamira (1828) AFV-J-C 0882/011;
Altamira mayor (1828) AFV-J-C 0882/011;
Altamira (1828) AFV-J-C 0957/016;
Altamira (1829) AFV-J-C 0006/008;
Altamira (1829) AFV-J-C 0882/011;
Altamira (1830) AFV-J-C 1585/010;
Altamira (1830) AFV-J-C 0006/008;
Altamira (1830) AFV-J-C 0855/011;
Altamira (1830) AFV-J-C 0855/011;
Altamira (1831) AFV-J-C 0006/008;
Altamira (1832) AFV-J-C 0253/032;
Altamira (1834) AFV-J-C 0253/032;
Altamira (1835) AFV-J-C 0253/032;
Altamira mayor (1836) AMG, 0104/001 --;
Altamira (1840) AMG, 0104/001 --;
Altamira (1842) AMG, 0094/001 --;
Altamira mayor (1844) AMG, 0061/007 --;
Altamira mayor (1849) AFV-J-JPIB 1366/221;
Altamira mayor (1851) AMG, 0104/001 --;
Altamira (1854) AFV-J-JPIB 1330/001;
Altamira mayor (1854) AMG, 0013/038 --;
Altamira (1855) AMP, 59/20 --;
Altamira (1857) AMG, 0087/014 --;
Altamira (1860) AMG, 0013/038 --;
Altamira (1860) AFV-J-JPIB 1964/016;
Altamira-mayor (1869) AFV-J-JPIB 1846/013;
Altamira (1874) AMG, 0013/016 --;
Altamira mayor (1874) AMG, 0013/016 --;
Altamira mayor (1876) AFV-J-JPIB 2425/011;
Altamira mayor (1876) APG, 9A-234/01 --;
Altamira mayor (1876) AMG, 0019/007 --;
Altamira mayor (1878) AFV-J-JPIB 2425/011;
Altamira (1880) AMG, 0082/012 --;
Altamira mayor (1880) AMG, 0015/030 --;
Altamira (1888) AMG, 0015/019 --;
Altamira (1898) AMG, 0015/009 --;
Altamira (1905) AMG, 0015/002 --;
Altamira (1925) AMG, 0109/001 --;
Altamira (1925) AMG, 0004/018 --;
Altamira (1925) AMG, 0034/004 --;
- 30 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Altamira (1935) AMG, 0097/001 --;
Altamira (1935) AMG, 0037/009 --;
Altamira (1935) AMG, 0114/003 --;
Altamira (1936) AMG, 0038/022 --;
Altamira (1937) AMG, 0114/004 --;
Altamira (1938) AMG, 0078/005 --;
Altamira (1944) AMG, 0038/003 --;
Altamira (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Altamira (2009/04) BECA01 18; Etxea / Casa
Altamira (2009/08/05) CG09 --; Nombre que puede leerse sobre el portal de entrada
258
Altamiralde
Alonimoak / Alónimos:
Altamiratxikerra, Altamirabarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505354 Y: 4806984
Oharrak / Notas:
Significa 'Junto a Altamira', del nombre de la casa próxima llamada Altamira y el sustantivo
pospuesto -alde 'zona, lado, región próxima'.
037-39
Alt.:
La edificación que actualmente ha tomado ese nombre es muy moderna, pero ocupa el solar donde
estuvo la casa de ese nombre.
Ahozkoak / Orales:
- altamirálde (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 194; (Etxea / Casa).
- altamirálde (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 194; (Etxea / Casa). Aldamenean daukan
Altamíra baino berriagoa da
- altamíra bárri (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 194; (Etxea / Casa).
- altamirálde (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 194; (Etxea / Casa). Letrero bat dagoela bertan:
"Altamiralde"
- Altamirálde (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-02; Etxea / Casa
- Altamirálde (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Altamira chica (1798) AMG, 0096/001 --;
Altamira chica (1813) AMG, 0104/001 --;
Altamira chica (1814) AMG, 0090/001 --;
Altamira chica (1822) AMP, 52/1 --;
Altamira chica (1822) AMG, 0093/001 --;
Altamira menor (1824) AFV-J-C 0006/008;
Altamira chica (1836) AMG, 0104/001 --;
Altamira menor (1849) AMG, 0105/001 --; Vivienda del primer maestro
Altamira menor (1868) AMG, 0063/016 --;
Altamira menor (1873) AMG, 0082/015 --;
Altamira menor (1873) AMG, 0019/002 --;
Altamira menor (1873) AMG, 0013/017 --;
Altamira menor (1876) AMG, 0019/007 --;
Altamira menor (1880) AMG, 0082/012 --;
Altamira menor (1880) AMG, 0015/030 --;
Altamira menor (1898) AMG, 0015/009 --;
Altamira menor (1916) AMG, 0032/012 --;
Altamira menor (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Altamira menor (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Altamira-menor (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Altamiralde (2009/04) BECA01 258; Etxea / Casa
Altamiralde (2009/08/05) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle Itsasbide.
Es un bloque nuevo que ocupa el solar donde estuvo la casa Altamiratxikerra
261
Altzaerreka
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
- 31 -
037-30
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 504920 Y: 4807957
Alt.:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Topónimo impreciso y confuso. Dudamos que los testimonios documentales con Abra- inicial
correspondan al mismo lugar. Haltza es el nombre vasco del 'aliso' Alnus glutinosa, al que parece
haberse pospuesto el sustantivo erreka 'arroyo'. En origen designaría seguramente al pequeño arroyo
que discurre entre Kukuluerreka y Baraizerreka.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Alvaerrica (1923) AMG, 0059/007 --; Mendia / Monte. P. Bascoeche
Alzaerreca (1924) AMG, 0109/001 --; Lur saila / Terreno
Alzaerreca (1924) AMG, 0034/008 --; Lur saila / Terreno
Altzarreca (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte. Pertenecido al caserío Bescoeche
Abraerreca (1926) AMG, 0109/001 --;
Abraerreca (1928) AMG, 0109/002 --;
Abaerreca (1929) AMG, 0113/001 --;
Abraerreca (1929) AMG, 0036/008 --;
Alzaerreca (1944) AMG, Amillaramiento --; Pegante al este de Kukulu erreka
Abaerreca (1944) AMG, Amillaramiento --;
Alzaierreca (1956) AMG, montes --;
Abraerreca (1956) AMG, montes --;
Altzaerreka (2009/04) BECA01 261;
750
Amabiko
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'de los doce', del numeral hamabi 'doce' y el sufijo genitivo -ko 'de'.
Y:
Alt.:
Heredad de la casa Lekuona en Elexalde, pero cuya ubicación exacta desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Amabico (1938) AMG, 0100/001 --; Soroa / Heredad
Amabico (1938) AMG, 0038/018 --; Heredad del Caserío Lecuona
Amabiko (1944) AMG, Amillaramiento --;
Amabiko (2009/04) BECA01 750; Soroa / Heredad
1498
Amaia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505688 Y: 4806971
037-39
Oharrak / Notas:
Amaya es grafía castellanizante de amaia que en euskera significa 'final', pero que, acuñado en el
siglo XIX por el novelista vianés Francisco Navarro Villoslada, ha sido utilizado como nombre de
mujer.
Alt.:
Ha sido uno de los hoteles tradicionales de Gorliz, pero actualmente está en uso como simple bloque
de viviendas.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Amaya (2008) GOIK 229-231; Hoteles Amaya y Entrepinos
- Amaya (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Amaia (2009/12) BECA03 1498;
1747
Amaia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
- 32 -
037-38
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 505104 Y: 4806125
Alt.:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Amaia significa en euskera 'final' pero, acuñado en el siglo XIX por el novelista vianés Francisco
Navarro Villoslada, ha sido utilizado como nombre de mujer, razón por la que habrá adoptado esta
casa la denominación.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Amaia (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada
- Amaia (2009/12) BECA03 1747;
1702
Amandrerena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504940 Y: 4805133
037-38
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de la señora madre', del euskera ama 'madre', andre 'señora' y el sufijo posesivo rena, cuya -a final es el determinante. El vocablo compuesto amandre, suele utilizarse
respetuosamente con la madre cuando ésta ya es abuela. Las formas andre y -rena no son
adecuadas en Bizkaia, donde lo castizo hubiera sido Amandrena, compuesto de Ama, andra (sin
determinante) y la forma posesiva -ena utilizada profusamente en nombres de casa.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Amandrerena (2009/06/21) CG09 --; Figura el nombre en la fachada del chalet
- Amandrerena (2009/12) BECA03 1702;
179
Ametzaga
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505206 Y: 4806528
Oharrak / Notas:
Significa 'lugar de quejigos', del euskera ametz 'quejigo, rebollo, carrasca' Quercus pyrenaica, y el
sufijo locativo -aga. A veces toma la marca de plural castellano.
Ahozkoak / Orales:
- ametza (1986) Deiker-0751 037-39 001; (Baserria / Caserío).
- amezaga (1986) Deiker-0746 037-39 001; (Baserria / Caserío).
- amétza (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 001; (Baserria / Caserío). amétza, amétzara,
amétzati, amézagas (erdaraz).
- amétza (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 001; (Baserria / Caserío). amétza, amétzati.
- amétzaga nagúsi (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 001; (Baserria / Caserío).
- amétza, amézagas (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 001; (Baserria / Caserío). amétza,
amézagas (erdaraz).
- amétzaga (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 001; (Baserria / Caserío).
- Amézaga (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Etxea / Casa
- Amézagas (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Amétzara (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Basetxea / Caserío
- Amétzatik (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Basetxea / Caserío
- Amézagas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Basetxea / Caserío
- Amétzaga (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-03; Basetxea / Caserío
- Amézaga (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-03; Erreka / Arroyo
- Amétza (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Basetxea / Caserío
- Amétzaga (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Basetxea / Caserío
- Amétzati (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Basetxea / Caserío
- Amézaga (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Basetxea / Caserío
- Amézagas (2009/02/03) Gorliz-13 C 02-03; Basetxea / Caserío
- Amézagas (2009/02/03) Gorliz-13 C 02-03; Erreka / Arroyo
- Amézaga (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Basetxea / Caserío
- Amézagas (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Basetxea / Caserío
Generikoa / Genérico:
- 33 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Amézagas (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Etxea / Casa
Amézagas (2009/02/06) Gorliz-10 C 03-03; Basetxea / Caserío
Amézagara (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Basetxea / Caserío
Amézagas (2009/02/11) Gorliz-02 E 03; Gaztainadia / Castañal
Amézagas (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Basetxea / Caserío
Amétzagas (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Amétzako (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Amétzako (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Amézagas (2009/02/15) Gorliz-14 C 1; Basetxea / Caserío
-
Amecaga (1662) AFV-J-C 3505/008; Etxea / Casa
Amecaga (1685) AFV-J-C 0514/007;
Amezaga (1685) AFV-J-C 0514/007;
Amezaga (1691) AFV-J-C 1583/001;
Amezaga (1704) FOG.KER nº 16, pág. 140; Bº de Ibarra. Pº Amezaga
Amezaga (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Amezaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Amezaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Amezaga (1745) FOG.KER nº 42, pág. 357; de los hered. de S. Ibarra. Viven su vdª Mª
Amezaga y su madre
Amezaga (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
Amezaga (1760) AMP, MC 1083 11/3/7 --;
Amezaga (1796) FOG.KER nº 18, pág. 629; Bº de Ibarra. Fcº Larragoiti / Manª Arrate
Amezaga (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Amezaga (1811) AMG, 0089/001 --;
Amezaga (1811) AMG, 0089/001 --;
Amezaga (1813) AMG, 0104/001 --;
Amezaga (1814) AMG, 0090/001 --;
Amezaga (1816) AMG, 0094/001 --;
Amezaga (1822) AMP, 52/1 --;
Amezaga (1822) AMG, 0093/001 --;
Amesaga (1823) AMG, 0104/001 --;
Amezaga (1823) AFV-HA-GAE 0221/033;
Amesaga (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Amesaga (1828) AMG, 0093/001 --;
Amezaga (1836) AMG, 0104/001 --;
Amezaga (1840) AMG, 0104/001 --;
Amezaga (1842) AMG, 0094/001 --;
Amensaga (1845) AMG, 0092/001 --;
Amezaga (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Amezaga (1846) AMG, 0092/001 --;
Amezaga (1847) AMG, 0104/001 --;
Amezaga (1851) AMG, 0104/001 --;
Amezaga (1854) AMG, 0013/038 --;
Amezaga (1854) AFV-J-JPIB 3685/013;
Amezaga (1855) AFV-J-JPIB 1228/128;
Amezaga (1855) AMP, 59/20 --;
Amezaga (1857) AMG, 0087/014 --;
Amezaga (1860) AMG, 0013/038 --;
Amézaga (1860) NOM1860 02, pág. 1136; Molino y casa
Amezaga (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
amezaga (1873) AMG, 0019/002 --;
Amezaga (1873) AMG, 0013/017 --;
Amezaga (1875) AMG, 0006/001 --;
Amezaga (1876) AMG, 0019/007 --;
Amezaga (1878) AMG, 0019/009 --;
Amezaga (1879) AMG, 0019/009 --;
Amezaga (1880) AMG, 0015/030 --;
Amezaga (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Amezaga (1887) AMG, 0022/011 --; Molino y casa. 2 edificios. 3 familias
-
- 34 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Amezaga (1890) AMP, 229/1/1 --; Y molino
Amézaga (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
Amezaga (1894) AMG, 0023/025 --; Basetxea / Caserío
Amesaga (1898) AMG, 0015/009 --; Gamiz
Amezaga (1899) AMG, 0125/001 --;
Amezagas (1900) AMG, 0071/006 --;
Amezaga (1903) AMG, 0026/011 --;
Amezaga (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Amezaga (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
Amezaga (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Amézagas (1924) KHIST 2;
Amezaga (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Amezaga (1926) AMG, 0060/001 --; Basetxea / Caserío
Amezaga (1936) AMG, 0038/021 --;
Amezagas (1942) AMG, 0038/009 --; Basetxea / Caserío
Amezagas (1944) AMG, 0038/004 --;
Amézaga (1983) MTN 037-IV;
Amezaga (1989) GKZ-89 --;
Amezaga (1994) TORR 229;
Amézaga (1994) TORR 148, 149; Los dueños de Amézaga, que además de una considerable
extensión de terreno en la zona de Gentilmendi tenían la casería de este nombre, la de
Gusurmendi y el Molino […] arrendar sólo una tercera parte de Amézaga […] casa y casería de
Amézaga con su accesoria, Guzurmendi, y sus pertenecidos
Amezaga (1994) TORR 91; Producción de grano de distintas caserías de Gorliz
Amézaga (1994) TORR 243;
Amezaga (1994) TORR 39; Casa solar
Ametzaga (1999) MTN 037-IV;
Ametzaga (Caserío) (2002) Deiker 4657;
Ametzaga baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Ametzaga (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Ametzaga (2009/04) BECA01 179; Basetxea / Caserío
1240
Ametzagabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505030 Y: 4806633
Oharrak / Notas:
Hace referencia al cercano caserío Ametzaga, a donde conduce. A su nombre se añade en
composición el genérico bide 'camino' y el artículo final -a 'el'. Significa por lo tanto 'el camino de
Ametzaga'.
Alt.:
El camino se encuentra inexplicablemente interrumpido por los terrenos del propio caserío Ametzaga,
por lo que hay que superar un tramo un tanto agreste para poder recorrerlo en su integridad.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Amezagas (1911) AMG, 0028/007 --;
Amezaga bidea (1989) GKZ-89 --;
Ametzaga bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Ametzaga bidea (2009) G09-01 D3-4;
Amezaga bidea (2009) SG09 42;
Ametzagabidea (2009/04) BECA01 1240; Bidea / Camino
840
Ametzagaerrota
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Errota / Molino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505434 Y: 4806479
037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'molino de Ametzaga', del nombre del caserío Ametzaga y el genérico errota
- 35 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
'rueda, molino'. Se trata en efecto del molino próximo al caserío Ametzaga, aunque también se pone a
veces en relación con la cercana casa Errekalde, construida en 1925 y, por tanto, posterior al propio
molino.
Es uno de los dos molinos fluviales que se han conocido en Gorliz hasta no hace tanto. El otro es
Zabalerrota.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
-
-
-
erroti (1986) Deiker-0751 037-39 004; (Baserria / Caserío).
erroti (1986) Deiker-0746 037-39 004; (Baserria / Caserío).
erróte, erróta (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 004; (Errota / Molino). erróte, erróta, errótarà.
amétzagako erróte (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 004; (Errota / Molino). errota izan zen
aspaldi
erróte (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 B 004; (Errota / Molino). errota izan zela diost, baina ez
dakiela bere izena, eurak beti esan izan diotela erróte.
erróte, erroté (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 004; (Errota / Molino). erróte, erroté. Baina
badirudi genriko bailitzan darabilena noiz edo noiz: ba no errótara, yon nas errótara.
erroté (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 004; (Errota / Molino). Errota izan zen
amétzako erróte (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 004; (Errota / Molino).
Molino Amézaga (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Etxea / Casa
Erróta Amézagas (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Etxea / Casa (Errota / Molino)
Molino de Amézagas (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Etxea / Casa (Errota / Molino)
Molino de Amézagas (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Errota / Molino
Amézagaerróta (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Basetxea / Caserío
Molino de Amézagas (2009/02/15) Gorliz-14 C 1; Basetxea / Caserío
Molino de Amezaga (1792) AFV-J-C 1646/001;
Amezaga Èrrota (1792) AFV-J-C 1646/001;
Molino Amézaga (1798) AMG, 0096/001 --;
Molino de Amezaga (1798) AMG, 0095/001 --;
Molino de Amezaga (1811) AMG, 0089/001 --;
Molino de Amezaga (1813) AMG, 0104/001 --;
Molino de Amezaga (1814) AMG, 0090/001 --;
Molino de Amezaga (1816) AMG, 0094/001 --;
Molino Amesaga (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Molino de Amezaga (1842) AMG, 0094/001 --;
Amezaga (1854) AFV-J-JPIB 3685/013; Errota / Molino
Amézaga (1860) NOM1860 02, pág. 1136; Molino y casa
Amezaga (1887) AMG, 0022/011 --; Molino y casa. 2 edificios. 3 familias
Amezaga (1890) AMP, 229/1/1 --; Y molino
Molino de Mezarrota (1924) KHIST 2;
Molino Amezagas (1928) AMG, 0128/005 --; Basetxea / Caserío
Molino Amézagas (1936) AMG, 0038/021 --;
Amecha-Errota (1942) AMG, 0038/009 --;
Amézaga, el [molino] de (1994) TORR 243; Perteneciente a la casa de Amézaga
Amézaga [molino de] (1994) TORR 122;
Molino [Amézaga] (1994) TORR 148, 149; Los dueños de Amézaga, que además de una
considerable extensión de terreno en la zona de Gentilmendi tenían la casería de este nombre, la
de Gusurmendi y el Molino […] J. B.de Artaza, a mediados de siglo [XVIII], erigirá Guruzmendi y
el molino
Ametzagakoerrota (Molino) (2002) Deiker 4660;
Recaldes (2008) GOIK 78; Errota / Molino. Utilizaba el agua del riachuelo Ibarrondos, situado en
un pequeño barranco, cerca de Recaldes
Amezagas (2008) GOIK 78; El [molino] más conocido es el de Amezagas
Ametzagaerrota (2009/04) BECA01 840; Errota / Molino
263
Ametzagalarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Larrea / Prado
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505128 Y: 4806661
Oharrak / Notas:
Significa 'prado de Ametzaga', del nombre del caserío Ametzaga y el genérico larra 'prado, pastizal'
- 36 -
037-38
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
en su forma castiza dialectal sin determinante.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Amezaga larra (1727) AFV-J-C 2636/007;
Amezaga-larra (1913) AMG, 0107/002 --;
Amezaga-larra (1923) AMG, 0059/006 --; Monte calvo, P. Ybargoicoa
Amezaga-larra (1923) AMG, 0059/006 --; Monte calvo
Amezaga-larra (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Ybarroste
Amezagalarra (1944) AMG, Amillaramiento --;
Amezagalarra (1944) AMG, Amillaramiento --;
Amezagalarra (1956) AMG, montes --;
Amezaga larra (2002) SRGMU-1 B1371115;
Ametzagalarra (2009/04) BECA01 263;
1241
Ametzagalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505278 Y: 4806562
Oharrak / Notas:
Significa 'zona de Ametzaga', del nombre del caserío Ametzaga y el genérico pospuesto alde 'zona,
lado, región'. La forma Ametzagabaso, que también documentamos, contiene en vez de alde el
genérico baso 'bosque, monte', y designaba propiamente la ladera sobre el caserío, que aun hoy es
densamente boscosa.
Alt.:
El nombre ha designado tradicionalmente esa ladera de Guzurmendi, pero lo consideramos
adecuado para designar la barriada.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Amezaga-alde (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Amezaga-alde (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Amézaga-Alde (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Amezaga alde (1926) AMG, 0060/001 --;
Amezagalde (1944) AMG, Amillaramiento --;
Amezaga baso (1956) AMG, montes --;
Amezaga alde (1956) AMG, montes --;
Amezaga baso (1956) AMG, montes --;
Amezaga auzoa (1989) GKZ-89 --;
Amezaga (2002) SRGMU-1 B1371119;
Ametzaga auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Ametzaga (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
Ametzagalde (2009/04) BECA01 262; Mendimalda / Ladera
Ametzaga (2009/04) BECA01 1241;
1522
Ametzagatxiki
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505220 Y: 4806485
Oharrak / Notas:
Significa 'Ametzaga menor o pequeña', del nombre del vecino caserío Ametzaga y el adjetivo txiki
'pequeño'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Amezaga txiki (2002) SRGMU-1 B1371188;
- Ametzagatxiki (2009/12) BECA03 1522;
- 37 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
878
Aminas
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
No acertamos a desvelar el significado de este nombre. Parece llevar la marca -s de plural castellano.
Y:
Alt.:
Heredad en Mastieta cuya situación concreta desconocemos. No debe confundirse con el nombre
Animas de Gandia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aminas (1910) AMG, 0107/001 --; Heredad en Mastieta
- Aminas (1910) AMG, 0107/001 --; Soroa / Heredad
- Aminas (2009/04) BECA01 878; Soroa / Heredad
1168
Anaiena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505520 Y: 4806861
037-39
Oharrak / Notas:
La forma Anayena es una grafía castellanizante del nombre eusquérico Anaiena. Significa
literalmente 'de los hermanos (todos ellos chicos)', del euskera anai 'hermano' y el sufijo posesivo ena, habitualmente utilizado en nombres de casas y que lleva artículo final -a. Seguramente hace
referencia a quienes promovieron su edificación.
Alt.:
Se trata de un bloque de varias viviendas.
Ahozkoak / Orales:
- Anaiéna (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Anaiena (2009/04) BECA01 1168; Etxea / Casa
- Anay ena (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la puerta de entrada de la calle al
solar del inmueble de pisos
264
Andasoro
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
El componente inicial Anda- hace seguramente referencia al tradicional camino de difuntos, llamado
normalmente en euskera andabide 'camino de andas', por transportarse 'en andas' los muertos hasta
la iglesia parroquial. El genérico soro significa 'huerta, heredad', pero no es propio de Bizkaia, donde
la única forma utilizada es la variante dialectal solo.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia, propiedad del caserío Irabien, pero de ubicación no conocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Andasoro (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte. Pertencido al caserío Yrabien
- Andasoro (2009/04) BECA01 264; Soroa / Heredad
1722
Andiena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504854 Y: 4805621
037-38
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'la más grande', del adjetivo handi 'grande', el sufijo superlativo -en 'la que más' y
el artículo determinado -a.
Alt.:
Se trata de un pequeño bloque de viviendas. En la actualidad, ante la casa se halla la empresa de
materiales de construcción llamada Legarre.
- 38 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echea Andiena (2009/06/28) CG09 --; Nombre que puede leerse sobre el portal de entrada al
inmueble
- Andiena (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por la propietaria de la casa Ibaiondo
- Andiena (2009/12) BECA03 1722;
1230
Andra Mari kalea
Alonimoak / Alónimos:
Sagastikoetxebide kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505465 Y: 4806573
Oharrak / Notas:
El Ayuntamiento ha rechazado la propuesta del equipo de investigación que figura como alónimo, en
favor del nombre Andra Mari kalea. Hay que recordar que Mari es un mote abreviado para el nombre
de mujer María. Respecto al uso de hagiónimos para designar lugares, véase lo dicho para el barrio
Agirre, conocido popularmente como Andra Mari. El nombre resulta particularmente fuera de lugar en
el caso de esta calle, puesto que ya no lleva a la ermita de Agirre, sino que muere en la rotonda de
Sagastikoetxe al confluir con Mungiabidea. En caso de que la corporación se obstine en priorizar el
hecho de evitar la molestia que supone un cambio de denominación sobre la lógica cultural que guía
nuestra propuesta, el nombre entero debería ser Andra Maria kalea, lo que significa 'la calle Santa
María', del nombre de la Virgen más el genérico kale 'calle' y el determinante -a 'la'.
Respecto a la propuesta que figura como alónimo, véase Sagastikoetxe, a cuyo nombre se añade
aquí el genérico bide 'camino', para significar 'camino de Sagastikoetxe'. Por último, se añade
también el genérico estándar kale 'calle' con su artículo final -a 'la'. La traducción deja ver el carácter
un poco redundante del topónimo, pues concurren en la misma expresión bide y kale, de sentido
parecido: 'la calle camino de Sagastikoetxe'.
037-39
Alt.:
Se trata de la carretera del cementerio que, partiendo del cruce de Laubideta termina en la rotonda de
Sagastikoetxe, coincidiendo por tanto con la carretera local BI-3154 (Laubideta-Sagastikoetxe). En la
documentación figura a menudo como camino, carretera o cuesta de (Krutzeta a) Sagastikoetxe. Enla
denominación Andra Maria kalea que se le ha querido asignar, resultaría un tanto atípico que no
alcance a llegar hasta la ermita de la que pretende tomar el nombre. Por esta razón debería buscarse
una alternativa como la que proponemos, más acorde con la tradición.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Sagasticoechea (1776) AMG, 0099/001 --;
Sagasticoechea (1777) AMG, 0099/001 --; Camino público
Sagasticoeche (1827) AMG, 0091/001 --; Bidea / Camino
Sagasticoeche (1910) AMG, 0107/001 --; Errepidea / Carretera
Sagasticoeche (1910) AMG, 0107/001 --; Carreterita
Sagasticoechea (1912) AMG, 0001/004 --;
Sagasticoeche (1912) AMG, 0126/003 --;
Sagasticoeche (1913) AMG, 0001/004 --;
Sagasticoeche (1913) AMG, 0029/006 --;
Sagasticoeche (1915) AMG, 0042/008 --; Camino de Sagasticoeche a Cruceta
Andramari (1924) AMG, 0078/012 --;
Carretera de Plencia a Gorliz por Chacharro (1924) KHIST 2;
Sagasticoeche (1934) AMG, 0037/005 --;
Sagasticoeche (1934) AMG, 0097/001 --; Aldapa / Cuesta
Andra Mari kalea (1989) GKZ-89 --;
Andra Mari kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Andra Mari Kalea (2009) SG09 45;
Andra Mari kalea (2009) G09-01 C-D-E4;
Agirreko Andra Maria (2009/04) BECA01 1230; Kalea / Calle
Agirreko Andra Maria kalea (2009/07) BECA02 1230;
Sagastikoetxebide kalea (2009/12) BECA03 1230;
1725
Andra Mari kooperatiba
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
- 39 -
037-38
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 504779 Y: 4805674
Alt.:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Toma el nombre de la cercana ermita denominada Agirreko Andra Maria. Popularmente se le llama el
Sindicato.
Se trata de la cooperativa agraria de la zona, donde pueden adquirirse todo tipo de efectos hortícolas
y ganaderos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Cooperativa Andra Mari (2009/06/28) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Andra Mari kooperatiba (2009/12) BECA03 1725;
1231
Andra Mari laburbidea
Alonimoak / Alónimos:
Uriburu kalea, Andra Maria zeharkalea Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504813 Y: 4805926
Oharrak / Notas:
De la advocación de la cercana ermita de Agirre, Andra Maria o 'Santa María', cuyo nombre
popularmente se utiliza abreviado en Mari. Sin embargo, parece más serio escribir el nombre
completo. El Ayuntamiento ha rechazado la propuesta del equipo de investigación. Sobre el uso del
hagiónimo Andra Maria, véase lo dicho con respecto al barrio Agirre, popularmente conocido como
Andra Mari. En este caso es además nombre repetido, por lo que su sustitución sería aun más
lógica. Por otra parte, el genérico laburbidea, que en este caso figura con su determinante -a 'el', no
figura en el diccionario vasco unificado, por lo que sería mejor evitarlo. Suponemos que cuando se
optó por él, se buscaba el equivalente del castellano 'atajo' que, en euskera, podría ser lasterbidea.
Este genérico, sin embargo, no es habitual en nombres de vías urbanas, por lo que quizá fuese más
conveniente zeharbidea o zeharkalea 'travesía', más adecuado a la morfología de la calle.
El topónimo Uriburu ha sido el más fuerte de esa zona y merecería tener su reflejo en el callejero, no
siendo precisamente esa pequeña vía la salida más digna para él. Para esta propuesta que figura
como alónimo, véase el paraje Uriburu, a cuyo nombre se añade el genérico estándar kale 'calle' y el
determinante -a. Es 'la calle Uriburu'.
037-38
Alt.:
Se propone la denominación Uriburu kalea, para evitar la recurrencia del hagiónimo Andra Maria, y
para recuperar la memoria del amplio paraje de Uriburu, que iba desde la ermita de Agirre hasta la
entrada a la villa junto al humilladero del Cristo, a la casa cercana que prácticamente fue el
ayuntamiento de Gorliz durante cierta época, y a los mojones que hubo junto a la casa y junto al
citado humilladero. Además de la calle propiamente dicha, hay un callejón que se considera también
parte de la misma y que es propiedad privada no abierta al tráfico público.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Andra Mari laburbide (1989) GKZ-89 --;
Andra Mari laburbidea (2007) GKZ-09-01 --;
Andra-Mari laburbide (2009) SG09 28;
Agirreko Andra Maria (2009/04) BECA01 1231; Zeharbidea / Travesía
Uriburu kalea (2009/07) BECA02 1231;
1233
Andra Maria
Alonimoak / Alónimos:
Agirre (Andra Maria)
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504907 Y: 4805900
Oharrak / Notas:
El Ayuntamiento ha rechazado la propuesta del equipo de investigación de denominar Agirre a esta
barriada, en favor del popular Andra Mari(a). La forma Andra Maria tiende de un tiempo a esta parte a
perder la -a final y a adoptar la marca -s de plural castellano, fenómenos que, como puede verse en la
documentación recopilada no son tan tradicionales ni antiguos como suele suponerse. Agirre, por su
parte, significa en euskera 'lugar expuesto o a la vista', seguramente en relación con la situación de la
ermita, sobre una colina que da vista a la bahía de Gorliz y a la ría que llega de Butrón. Ver ermita
Agirreko Andra Maria.
037-38, 037-39
Alt.:
La propuesta del equipo de investigación pretendía especializar el topónimo Agirre como
denominación del barrio, dejando Andra Maria para la advocación de la ermita, aunque somos
conscientes del uso tan extendido y tradicional del hagiónimo para denominar la zona. Por esta razón,
podía ser adecuado utlizar de forma transitoria la rotulación "Agirre (Andra Maria)", de modo que el
topónimo fuese abriéndose paso en el uso popular.
- 40 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Fue barrio oficial hasta que, a propuesta del equipo de investigación de la toponimia de Gorliz, se
aceptó constituir una única entidad de población con los anteriores barrios oficiales de Agirre,
Areantza y Guzurmendi. Esta constitución fue aprobada por el pleno de la Corporación el día 20 de
julio de 2010, se publicó en el Boletín Oficial de Bizkaia número 148 de 4 de agosto de 2010 (págs.
19456-19457) y fue refrendada en pleno el día 9 de noviembre de 2010. Curiosamente, en la
denominación de esa entidad oficial el pleno del Ayuntamiento sí aprobó la denominación Agirre.
Ahozkoak / Orales:
- andramári (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 E 309; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- andramári (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 E 309; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
andramári, andrámarirè. auzoari zein ermitari
- andrámari (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 309; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
auzoa zein ermita
- andramári (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 309; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- andramári (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 309; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- Andramáris (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-04; Auzoa / Barrio
- Andramári (2009/01/13) Gorliz-07 C 02-01; Auzoa / Barrio
- Andramáris (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-05; Auzoa / Barrio
- Andrámari (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Auzoa / Barrio
- Andramári (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Auzoa / Barrio
Dokument. / Document.:
-
Andramarialde (1860) AMG, 0087/014 --;
Nuestra Señora de Aguirre (1867) AMG, 0020/004 --;
Andra Maria (1873) AMG, 0019/002 --;
Andra maria (1875) AMG, 0065/003 --;
Andra Maria (1880) AMG, 0010/019 --;
Andramaria (1898) AMG, 0011/010 --;
Andramarialde (1900) AFV-HA-AR 00569/001;
Andra-Maria (1912) AMG, 0126/003 --;
Andra-maria (1912) AMG, 0126/003 --;
Andramari (1922) AMG, 0059/008 --;
Aguirre (1924) AMG, 0002/008 --;
Aguirre (1924) AMG, 0002/008 --;
Andramarias (1924) KHIST 2;
Andramaris (1925) AMG, 0078/012 --;
Andramari (1925) BOPB nº 175, pág. 765 [0078/012];
Andramari (1925) AMG, 0078/012 --;
Andramari (1925) AMG, 0078/012 --;
Andramaria (1927) AMG, 0003/002 --; Aurkintza / Paraje
Nuestra Señora de Aguirre (1928) AMG, 0128/005 --;
Andramari o Cautela (1928) AMG, 0004/036 --; En el barrio de Andramari o Cautela
Andramaria (1928) AMG, 0003/002 --; Aurkintza / Paraje
Cautela (1928) AMG, 0004/036 --;
Andramari (1928) AMG, 0079/001 --;
Andra-Mari (1929) AMG, 0128/006 --;
Andramarias (1930) AMG, 0128/007 --;
Andramari (1932) AMP, 430/45 --;
Andramaria (1932) AMG, 0098/001 --;
Andra-Mari (1932) AMG, 0078/012 --;
Andramarias (1937) AMG, 0078/008 --;
Andramarias (1938) AMG, 0078/005 --;
Andramarias (1939) AMG, 0078/002 --;
Andramaris (1944) AMG, 0038/004 --;
Andra-Mari (1945) AMG, 0038/001 --;
Andramary (1950) AMG, 0087/012 --;
Andramaris (1960) NOM1960 pág. 23;
Andra mari auzoa (1989) GKZ-89 --;
Andramari (1990) UK --;
Andra Mari auzoa (1993) NOM1993 --;
Andra Mari (1994) TORR 20; Auzunea / Barriada
- 41 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Aguirre < Agarre [Andra Mari] (1994) TORR 198; Ante situación tan privilegiada no es de
extrañar que se relate que en este lugar era costumbre encender fogatas que, a modo de faro,
sirvieran de guía a los barcos, evitando que encallaran al entrar en Plentzia. Quizá por ello,
algunos piensan que el topónimo Aguirre puede derivar del término Agarre. Y hay quien asegura
haber oído denominar a la virgen titular del santuario que ocupa dicho altozano, como Agarreko
Birgine o Virgen de la Llama
- Aguirre [zona] (1994) TORR 148, 152; También tuvieron bienes vinculados los descendientes
de los Butrón-Múgica, afectos éstos a la zona de Aguirre, con dos caserías (Andra-Mari y una
casilla) y terrenos en la vaguada que forma Gentilmendi con Andra-Mari Axpe […] Tasará, por
tanto, varias heredades de la zona de Aguirre [1789]
- Andra-Mari (1994) TORR 96; Barrios donde abundan casas que dezmaban a Plentzia y no a
Gorliz en 1814
- Aguirre (1994) TORR 95; Zonas de mayor producción de viña en el siglo XVII
- Andramari (1994) TORR 50;
- Andramari (1997) BUMI --;
- Andra Mari (1999) MTN 037-IV;
- Agirre-Andra Mari (of. Andra Mari) (2001) EUDEL pág. 93;
- Andra Mari (Entidad de población) (2002) Deiker 33029;
- Andra Mari auzoa (2002) NOM2000 --;
- Andra Mari (2002) NG --;
- Andra Mari (2004) BG 03; Auzoa / Barrio
- Andra Mari auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
- Andra Mari (2009) G09-02 --; Auzoa / Barrio
- Andra Mari auzoa (2009) SG09 27;
- Agirreko Andra Maria (2009/04) BECA01 1233;
- Agirre (2009/12) BECA03 1233;
719
Andra Maria Sortzez Garbia
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Nuestra Señora de la
Concepción
037-39
Generikoa / Genérico:
Eliza nagusia / Parroquia
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505587 Y: 4807128
Oharrak / Notas:
Damos la advocación eusquérica culta del templo parroquial de Gorliz, cabeza de la anteiglesia, que
significa literalmente 'Santa María concebida sin mácula', como equivalente estándar de 'Inmaculada
Concepción de Nuestra Señora'.
Alt.:
Hay algunos datos de interés sobre la iglesia parroquial en el trabajo de Goikoetxea que citamos
(2008).
Ahozkoak / Orales:
- elíxe (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 217; (Eliza / Iglesia).
Dokument. / Document.:
-
Santa Maria de Gorliz (1668) AFV-J-C 0514/007; Eliza / Iglesia
Santa Maria Gorliz (1693) AFV-J-C 0448/002; Baseliza / Ermita
Santa María (1727) AFV-J-C 2636/007; Elizatea / Anteiglesia
Santa Maria (1740) AFV-J-C 2231/002; Eliza nagusia / Parroquia
Santa María (1785 [1884]) Iturriza pág. 194;
Santa María de la Concepción (1802) RAH tomo I, pág. 308; La parroquia esta dedicada á santa
María de la Concepcion, y servida por 5 beneficiados de presentacion real
Santa María de Gorliz (1860) NOM1860 24, pág. 1137; Elizatea / Anteiglesia (Herriburua /
Capitalidad)
Santa Maria de Gorliz (1886) AMG, 0018/048 --;
Santa María de Gorliz (1887) AMG, 0022/011 --; Alondegia / Alhóndiga. 11 edificios, 12 familias
Torre (1924) KHIST 2; La de la iglesia
Andra Mari de Górliz [iglesia] (1990) BI.AUAH II, 556;
Santa María de Górliz (1990) BI.AUAH II, 556;
Santa María de Gorliz (1994) TORR 35, 99, 155;
Inmaculada Concepción [iglesia] (1994) TORR 183, 187-198;
templo de Santa María (1994) TORR 208;
Andra Maria Sortzez Garbia (Iglesia) (2002) Deiker 34603;
La Purísima Concepción de Nuestra Señora (2004) BG 03; Eliza / Iglesia
Iglesia Parroquial, La (2008) GOIK 72-74;
- 42 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Iglesia (2009) G09-01 B-C5;
- Iglesia (2009) G09-02 --;
- Andra Maria Sortzez Garbia (2009/04) BECA01 719; Eliza / Iglesia
266
Andraka
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzoa / Barrio
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 507511 Y: 4805162
037-39
Oharrak / Notas:
El nombre de este conocido barrio lemoiztarra, toma a menudo la marca -s de plural castellano.
Mitxelena (Apellidos Vascos, 24) cita éste entre los terminados en -aka (también -eka e -ika),
apellidos muy abundantes principalmente vizcainos. Indica asimismo que para Gorostiaga (BRSBAP,
IX, 216-217) se trata del sufijo céltico-latino -aca, que unido a antropónimos tiene valor análogo a -ana
(propiedad). En cualquier caso, el inicial Andra puede ser el sustantivo vasco andra 'mujer, señora'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Andracas (1828) AMG, 0091/001 --;
Andracas (1873) AMG, 0019/003 --;
Andraca (1905) AMG, 0011/021 --;
Andracas (2) (1934) EDV-25 1B;
Andracas (1940) IGC-37 37; Lemoiz
Andracas (1983) MTN 037-IV;
Andraka (1999) MTN 037-IV;
Andraka (2009/04) BECA01 266;
267
Andramariaga
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504929 Y: 4805843
037-38
Oharrak / Notas:
Evidente derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, a la que se ha añadido el sufijo
locativo -aga, significando por tanto 'lugar de Andra Maria'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Andramarariaga (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Andramariaga (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Andramariaga (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Andramariaga (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Andramariaga (2009/04) BECA01 267; Soroa / Heredad
268
Andramarialde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504858 Y: 4805838
037-38
Oharrak / Notas:
Evidente derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, a la que se ha añadido pospuesto el
sustantivo alde 'zona, región, junto a'. Significa por tanto 'zona cercana a Andra Maria'.
Alt.:
Los testimonios más tempranos parecen hacer referencia a la barriada que nosotros titulamos Agirre.
Curiosamente, la casa denominada igual, se encuentra al otro lado de la loma en la que se emplaza la
ermita, en actual término de Plentzia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Andramarialde (1860) AMG, 0087/014 --;
- Andramarialde (1900) AFV-HA-AR 00569/001;
- 43 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Andramarialde (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Andramarialde (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad. Gaminiz
Andramarialde (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Andramarialde (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Andramarialde (2009/04) BECA01 268; Soroa / Heredad
1763
Andramarialde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504633 Y: 4805934
Oharrak / Notas:
Evidente derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, a la que se ha añadido pospuesto el
sustantivo alde 'zona, región, junto a'. Significa por tanto 'zona cercana a Andra Maria'.
Generikoa / Genérico:
037-38
Alt.:
Se encuentra actualmente abandonada y amenaza ruina. Curiosamente, la heredad denominada con
el mismo nombre, se encuentra al otro lado de la loma en la que se emplaza la ermita, tras la antigua
escuela de barriada.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Andramaría-álde (1860) NOM1860 04, pág. 1136; Basetxea / Caserío
- Andramaria-alde (1887) AMG, 0022/011 --; Basetxea / Caserío. 3 edificios, 4 familias
- Andra Mary Alde (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada. Está bastante
ruinosa
- Andramarialde (2009/12) BECA03 1763;
122
Andramariatorre
Alonimoak / Alónimos:
Agirretorre
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Dorretxea / Casa-torre
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504955 Y: 4805902
Oharrak / Notas:
Evidente derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, al que posponemos el genérico torre,
como castizamente suele hacerse en Bizkaia. Al parecer también se denominó Agirretorre, en
relación al nombre del barrio, que significa 'lugar a la vista o expuesto'.
037-38 Desaparecido
Alt.:
Torre que se situó próxima a la ermita de Agirre, cuyo solar ocupa actualmente la finca de un chalet.
La casa de al lado de la ermita se conoció por el nombre de Torreondo y en la actualidad, la casita
cercana conserva aún en un rótulo el nombre "Torre de Sta María" y que seguramente ocupa el solar
dejado por la casa menor del mismo nombre. Ver Andramariatxikerra.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- La casa de Nª Sª de Aguirre (1796) FOG.KER nº 16, pág. 628; Bº de Gamíniz. del marqués de
Mortara
- Andramaria (1798) AMG, 0095/001 --;
- Andramaria (1811) AMG, 0089/001 --;
- Andramaria (1813) AMG, 0104/001 --;
- Andramaria (1814) AMG, 0090/001 --;
- Andramaria (1816) AMG, 0094/001 --;
- Andramaria (1823) AMG, 0104/001 --;
- Andramaria mayor (1840) AMG, 0104/001 --;
- Andramaria (1842) AMG, 0094/001 --;
- Andramaria (1842) AMG, 0092/001 --;
- Andramaria (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
- Andramaria (1847) AMG, 0104/001 --;
- Andra Maria (1854) AMG, 0013/038 --;
- Andra-maria (1857) AMG, 0087/014 --;
- Andramaria (1860) AMG, 0013/038 --;
- Andramaría (1860) NOM1860 03, pág. 1136; Basetxea / Caserío
- Andramaria (1864) APG, 9A-230/03 --;
- Andramaria (1868) AMG, 0020/008 --;
- 44 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Andra Maria (1872) AMG, 0013/016 --;
Andramaria (1873) AMG, 0013/016 --;
Andra maria (1873) AMG, 0013/017 --;
Andramaria (1873) AMG, 0019/002 --;
Andramaria (1873) AMG, 0082/015 --;
Torre Santa Maria (1874) AMG, 0019/006 --;
Andra Mª (1878) AMG, 0019/009 --;
Andramaria (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Andramaria (1880) AMG, 0015/030 --;
Andramaria (1887) AMG, 0022/011 --; Basetxea / Caserío. 2 edificios, 2 familias
Andramaria (1890) AMP, 229/1/1 --;
Torre andramaria (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Andramaria (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Andramaria (1893) AFV-J-JPIB 1072/008;
Andramaria (1898) AMG, 0015/009 --;
Andramaria (1905) AMG, 0015/002 --;
Torre santa María (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Torre Santa Maria (1924) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Torre Santa María (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Torre Santamaría (1925) AMG, 0078/012 --;
Torre santamaría (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Torre Santa María (1926) AMG, 0060/001 --;
Andramari (1936) AMG, 0038/021 --;
Torre (1994) TORR 36;
Andra-Mari [casa] (1994) TORR 148; También tuvieron bienes vinculados los descendientes de
los Butrón-Múgica, afectos éstos a la zona de Aguirre, con dos caserías (Andra-Mari y una
casilla) y terrenos en la vaguada que forma Gentilmendi con Andra-Mari Axpe
Aguirre, casa torre de (1994) TORR 184;
Santamariatorre (2009/04) BECA01 122; Dorretxea / Casa-torre
Torre-Sta Maria (2009/06/28) CG09 --; Nombre que puede leerse en un rótulo de la fachada
Andramariatorre (2009/07) BECA02 122;
653
Andramariatxikerra
Andramariabarri, Torreondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504972 Y: 4805884
Oharrak / Notas:
Es un derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, nombre al que se pospone el adjetivo
txikerra 'pequeño', que hemos traducido al estilo castizo típico de Gorliz. Lleva además artículo
determinado (-a). Sin embargo, hace referencia a la casa torre mayor o principal de ese nombre, que
debió de estar cerca de la ermita. Ver Andramariatorre.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
Su ubicación antigua responde seguramente a lo que actualmente es la modesta edificación que luce
en su fachada el título Torre Sta Maria, pues la edificación que ocupó ese solar se conoció por el
nombre de Torreondo.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Casa chica de Andramaria (1814) AMG, 0090/001 --;
Andramaria menor (1840) AMG, 0104/001 --;
Andramaria menor (1847) AMG, 0104/001 --;
Andramaria menor (1851) AMG, 0104/001 --;
Andramaria menor (1854) AMG, 0013/038 --;
Andra Maria menor (1855) AMP, 59/20 --;
Andra Maria nueba (1874) AMG, 0013/016 --;
Andra Mª Nueva (1876) APG, 9A-234/01 --;
Andra Mª nueva (1876) AMG, 0019/007 --;
Andramaria menor (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Andramarianueva (1880) AMG, 0015/030 --;
Torreondo (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Torreondo (1924) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
- 45 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Torreondo (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Torreondo (1925) AMG, 0078/012 --;
Torre-ondo (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Torre Ondo (1926) AMG, 0060/001 --;
Torreondo (1994) TORR 36;
Andramaritxikerra (2009/04) BECA01 653; Etxea / Casa
Torreondo (2009/04) BECA01 123; Dorretxea / Casa-torre
Torre-Sta Maria (2009/06/28) CG09 --; Nombre que puede leerse en un rótulo de la fachada
Andramariatxikerra (2009/12) BECA03 653;
269
Andramariazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504774 Y: 4806026
Oharrak / Notas:
Evidente derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, al que se pospone el sustantivo -azpi
'debajo de'. Significa por tanto 'debajo de Andra Maria'. Parece haber una interferencia con el final axpe, prácticamente sinónimo de azpi, pero que normalmente ha designado un lugar alejado de aquí,
en la parte baja de Kautela aldapa, hacia la rotonda de Legarrondo y que hoy podemos considerar
sinónimo de Mimeneta. Axpe contiene el sustantivo atx 'peña' y la partícula -pe 'debajo de', de modo
que el nombre vendría a significar 'bajo la peña de Andra Maria'.
Alt.:
En origen era una heredad propiedad de la ermita de Agirre, que incluía viñas y que con el paso del
tiempo acabó por dar nombre a una zona de mayor tamaño que la heredad en sí.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Andramariaspi (1804) AMG, 0018/040 --; Heredad de la ermita de Andra Mari
Andramariaspi (1890) AFV-J-JPIB 1973/005; Mahastia / Viñedo
Andramariaspi (1891) AFV-J-JPIB 1973/005; Soroa / Heredad
Andramari-aspi (1900) AFV-HA-AR 00569/001;
Andramaripe (1913) AMP, 229/1/4 --; o Andramariaspi
Andramariaspi (1918) AMG, 0032/014 --;
Andramariaspi (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Andramariaspi (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Andramariaxpe (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ageomasti
Andramariaspico (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Andramariaspi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Andramariaspi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Andramariaspi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad. Gaminiz
Andramariaspi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad. Gaminiz
Andramariaspi (1925) AMG, 0078/012 --;
Andramariaspico (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Andramari-aspi (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad. Gaminiz
Andramariaspico (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Andramariaspi (1926) AMG, 0060/001 --; Soroak / Heredades
Andramariaspi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Andramariaxpi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Andramari-axpi (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Andramariaxpi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Andramariaxpi (1944) AMG, 0038/004 --;
Andra-Mari Azpi (1956) Catastro 0207-E49;
Andra-Mari Azpi (1956) Catastro 0207-E50;
Andra-Mari Axpe (1994) TORR 148; También tuvieron bienes vinculados los descendientes de
los Butrón-Múgica, afectos éstos a la zona de Aguirre, con dos caserías (Andra-Mari y una
casilla) y terrenos en la vaguada que forma Gentilmendi con Andra-Mari Axpe
- Andra Mari-azpi, Andramari-axpe (1994) TORR 47, 99; Zona de crianza de chacolíes. Pleíto en
1827
- Andramari-axpe (1994) TORR 50;
- Andra Mari axpe (1994) TORR 51; Últimos terrenos en litigio entre Gorliz y Plentzia (1926-19281933)
- 46 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Andramariaspi (2002) SRGMU-1 B1371156;
Andra Mari Axpe auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Andra Mari Axpe (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
Andramariazpi (2009/04) BECA01 269;
Andramariazpi (2009/04) BECA01 1242;
1232
Andramaribidea
Alonimoak / Alónimos:
Uriburubidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 504862 Y: 4805885
Kokaera / Situación:
037-38
Alt.:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Evidente derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, al que se pospone el genérico bide
'camino' y el determinante -a 'el'. Significa por tanto 'el camino de Andra Maria'. Era la ruta tradicional
que de la zona de Sagastikoetxe conducía a la ermita de Agirre y de allí a la villa de Plentzia, razón
por la que también se llamó camino de Uriburu, de uri 'villa' y el sustantivo pospuesto buru 'cabeza',
en sentido de 'sobrevilla, encima de la villa' (cf. cat. Capdevila, cast. Cabodevilla, etc.). Si a este
nombre le añadimos el genérico bide 'camino' y el artículo -a 'el', obtenemos su equivalente
eusquérico Uriburubidea 'el camino de Uriburu' o 'el camino de sobrevilla', que proponemos como
alternativa.
También proponemos Uriburu kalea para una pequeña calle que une Andramaribidea con
Mungiabidea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Uruburu (1760) AMP, MC 1083 11/3/7 --; Aldapa / Cuesta
Andramaria (1798) AMG, 0096/001 --;
Uriburu (1895) AMG, 0069/002 --; Camino vecinal
Ururuburu (1911) AMG, 0078/011 --; Aurkintza / Paraje
Uruburu (1911) AMG, 0078/011 --; Un mojón
Uriburu (1922) AMG, 0102/001 --;
Andramari (1924) AMG, 0059/004 --;
Uruburu (1924) AMG, 0078/012 --;
Andra-Mari bidea (1989) GKZ-89 --;
Andra Mari bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Andra Mari bidea (2009) G09-01 E4;
Andra Mari bidea (2009) SG09 30;
Andra-Mari bidea (2009) SG09 27;
Agirreko Andra Maria (2009/04) BECA01 1232; Bidea / Camino
Andramaribidea (2009/07) BECA02 1232;
1839
Andramarilanda
Agirreko landa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Belardia / Campa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504890 Y: 4805898
Oharrak / Notas:
Evidente derivado de Andra Maria, titular de la ermita de Agirre, al que se pospone el genérico landa
'campa'. Significa por tanto 'campa de Andra Maria'. La variante Agirreko landa hace referencia al
nombre del barrio Agirre, que significa en euskera 'expuesto o a la vista'.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Nuestra Sª de Aguirre (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Soroa / Heredad
Andramaria solo (1745) APG, 9A-231/6-3 --; Soroa / Heredad
Nuestra Señora de Aguirre (1827) AMG, 0091/001 --; Zelaia / Campa
Nuestra Señora de Aguirre (1828) AMG, 0091/001 --; Zelaia / Campa
Nuestra Señora de Aguirre (1830) AMG, 0091/001 --; Zelaia / Campa
Nuestra señora (1845) AFV-J-JPIB 3228/014; Zelaia / Campa
- 47 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Campa de Nuestra Señora de Aguirre (1867) AMG, 0105/001 --; Zelaia / Campa. "Campa de... y
San Antolín"
- Nuestra Señora de Aguirre (1871) AMG, 0064/003 --; Larrea / Campa
- Andra Maria (1885) AMG, 0105/002 --; Soroa / Heredad
- Andramaria (1888) AMG, 0023/009 --; Larrea / Pastizal
- Andramaria (1889) AMG, 0066/009 --; Larrea / Campa
- Andramaria (1889) AMG, 0066/011 --; Larrea / Campa
- Andramaria (1889) AMG, 0023/009 --; Larrea / Pastizal
- Andramaria (1889) AMG, 0123/007 --;
- Nuestra Señora de Aguirre (1891) AMG, 0105/003 --;
- Andramari (1893) AMG, 0068/003 --;
- Andramaria (1908) AMG, 0027/018 --;
- Nuestra Señora de Aguirre (1912) AMG, 0076/007 --; Larrea / Campa
- Andramaria (1915) AMG, 0042/002 --; Larrea / Campa
- Nuestra Sra de Aguirre y de las Nieves (1916) AMG, 0043/004 --; Larrea / Campa. También
llamada Andramaria
- Andramaria (1917) AMG, 0043/002 --;
- Andramaria (1918) AMG, 0044/002 --; Larrea / Campa
- Nuestra Señora de Aguirre y de las Nieves (1918) AMG, 0044/003 --; Larrea / Campa
- Andramaria (1918) AMG, 0044/002 --; Larrea / Campa
- Andra-maria (1919) AMG, 0044/007 --; Larrea / Campa
- Nuestra Sra de Aguirre (1919) AMG, 0102/001 --; Larrea / Campa
- Andra-maria (1920) AMG, 0045/003 --; Larrea / Campa
- Andra-mari (1921) AMG, 0111/002 --;
- Andramari (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
- Andra-mari (1922) AMG, 0046/002 --; Larrea / Campa
- Andra[mari] (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
- Andremari (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
- Andra-mari (1923) AMG, 0059/006 --; Heredad en Gaminiz
- Andramari (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa eta basoa / Heredad y monte
- Andramari (Gaminiz) (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
- Andramaria (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad
- Andramari (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
- Andramari (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Zabale Vieja
- Andramari (1925) AMG, 0047/002 --; Larrea / Campa
- Andramari (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
- Andramari (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
- Andramari (1926) AMG, 0060/001 --;
- Andramari (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
- Nuestra Señora de Aguirre (1927) AMG, 0003/002 --; Campa pública
- Andramari (1930) AMG, 0052/009 --;
- Andra-Maria (1931) AMG, 0129/001 --;
- Andra-Mari (1931) AMG, 0082/004 --; Larrea / Campa
- Andra-maria (1932) AMG, 0098/001 --;
- Andra-mari (1932) AMG, 0098/001 --;
- Andra-mari (1936) AMG, 0058/003 --; Larrea / Campa
- Andramari (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
- Aguirre, campa de (1994) TORR 102; El ganado vacuno […] lo normal eran los acuerdos
verbales en ferias, que tenían lugar en días señalados, como la de San Antolín en la campa de
Aguirre
- Andramarilanda (2009/12) BECA03 1839;
270
Animas
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
En apariencia es el vocablo castellano Animas 'las almas', pero resulta un tanto extraño como
- 48 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
topónimo.
Heredad en Gandia cuya ubicación precisa desconocemos. No debe confundirse con Aminas,
situado en Elexalde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Animas (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Animos (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Animas (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Animas (1926) AMG, 0060/001 --;
Animas (1944) AMG, Amillaramiento --;
Animas (2009/04) BECA01 270; Soroa / Heredad
19
Ansotegiena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505639 Y: 4807122
037-39
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Ansotegi' en relación al apellido de los propietarios que, a su vez, es un
compuesto eusquérico del nombre de persona Anso 'Sancho' y el sustantivo tegi 'lugar' y que
significaba en origen 'lugar o propiedad de Sancho'. El sufijo posesivo -ena 'casa de' es habitual en
nombres de viviendas y lleva artículo final.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
- Ansoteguiena (1938) AMG, 0100/001 --;
- Ansotegui-ena (1938) AMG, 0078/005 --;
- Ansotegiena (2009/04) BECA01 19; Basetxea / Caserío
Alt.:
Ansótegiéna (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-03; Etxea / Casa
Ansotegiéna (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
Ansotegiéna (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Etxea / Casa
Ansotegiéna (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Etxea / Casa
Ansotegiéna (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
271
Antekera
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendimalda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504084 Y: 4807917
037-30
Oharrak / Notas:
Parece con toda evidencia un exotopónimo de carácter exótico, tomado del nombre de una conocida
localidad malagueña. La forma Anti- que se recoge oralmente, más parece debida a etimología
popular que a alguna ley fonológica conocida.
Alt.:
Se trata de la cuesta que de Kukulugoikoa lleva a la cima de Astondo, si bien en alguna fuente se
asigna el nombre a la propia cumbre.
Ahozkoak / Orales:
- antikera (1986) Deiker-0747 037-30 028; (Mendia / Monte, montaña).
- antikere (1986) Deiker-0748 037-30 028; (Mendia / Monte, montaña).
- antekéra (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 028; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). antekéra,
antékerarà.
- antekéra (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 028; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). antekéra,
antekératik.
- antekéra (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 028; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- antekéra (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 028; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). basoa eta
mendia
- antikéra (2001/11/25) Deiker-7243 037-30 E 028; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). basoa eta
mendia
- antikéra(s) (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 028; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). mendia
eta basoa
Dokument. / Document.:
- Antequera (1854) AFV-J-JPIB 2765/011; Encima del mar, en el lugar de los caseríos de Kukulu
- Antequera (1918) AMG, 0028/003 --;
- 49 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Antiqueras (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Antequera (1923) AMG, 0059/006 --; Lur saila / Terreno. P. Ybargoicoa
Antequera (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Ybarroste
Antiqueras (1924) KHIST 2;
Antekera (2004) BG 03; Gailurra / Cima, 126,09 m
Aitzondo (2009) G09-02 --; Aurkintza / Paraje
Antekera (2009/04) BECA01 271; Aldapa / Cuesta
272
Antigua
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Parece con toda evidencia el adjetivo castellano 'antigua' que en euskera sería zaharra, antzinakoa.
Y:
Alt.:
Heredad en Urezarantza, propiedad de la casa Artatzabeaskoetxea, pero cuya ubicación exacta
desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Antigua (1923) AMG, 0059/007 --; Soroa / Heredad. P. Bascoeche
- Antigua (2009/04) BECA01 272; Soroa / Heredad
1169
Antonsolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505545 Y: 4808662
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'heredad de Anton', donde al nombre de persona Anton se pospone el genérico
solo 'huerta, heredad'.
Ahozkoak / Orales:
- antón sólo (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 176; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
- antón sólo (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 176; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
Dokument. / Document.:
- Antonsolo (2009/04) BECA01 1169; Soroa / Heredad
Alt.:
995
Apitategi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Desconocemos cuál sea el origen del primer componente del topónimo, Apita, pero el sustantivo
pospuesto es tegi 'lugar'.
Y:
Alt.:
Terreno en el barrio de Gandia y cercano al término de Isuskitza (Abanico). Desconocemos su
situación precisa, pero presumiblemente se hallaba cerca de las riberas.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Apitateguy (1585) AFV-J-C 3644/010; Soroa / Heredad
Apitategui (1586) AFV-J-C 3644/010; Soroa / Heredad
Apitategui (1667) AMP, MC 1082 9/2 --; Cerca de Ysusquiza
Apitategui (1667) AMP, MC 1082 9/2 --; Aurkintza / Término
Apitategui (1727) AFV-J-C 2636/007; Lur saila / Terreno
Apitategi (2009/04) BECA01 995; Soroa / Heredad
881
Aranbarrena
- 50 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505263 Y: 4805775
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Aranbarrena será seguramente en origen el apellido de los propietarios. Significa en euskera
'vaguada de abajo' de haran 'valle, vaguada' y barrena 'bajero, de abajo'. Lleva además el artículo
determinado -a.
Ahozkoak / Orales:
- aranbarrena (1986) Deiker-0751 037-39 046; (Baserria / Caserío).
- aranbarréna (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 D 046; (Baserria / Caserío). etxearen izena ez
dakiela dio inforrmanteak, arenabarrena nagusiarena dela eta askotan egin ohi denez nagiaren
izenagatik da ezaguna etxea.
- aranbarréna (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 D 046; (Baserria / Caserío). Aroztegia izan zen
- aranbárrena (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 D 046; (Baserria / Caserío). Ugazabaren abizena
da
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Arambarrena (1989) GKZ-89 --;
Aranbarrena (1990) UK --;
Aranbarrena (Caserío) (2002) Deiker 4590;
Aranbarrena (2004) BG 03;
Aranbarrena baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Aranbarrena (2009) G09-02 --; Etxea / Casa
Aranbarrena (2009/04) BECA01 881; Etxea / Casa
20
Aranburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504513 Y: 4806333
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Aranburu será seguramente en origen el apellido de los propietarios. Significa en euskera 'sobre la
vaguada' de haran 'valle, vaguada' y buru 'cabeza, zona superior'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aramburu (1915) AMG, 0078/012 --; Propietario. Mapa 11 de Diciembre de 1915 del Ingeniero
V. Gorbeña (Las Arenas)
- Aranburu (2009/04) BECA01 20; Etxea / Casa
654
Aranena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar en euskera 'la casa de Arana', donde Arana es el apellido de los propietarios al que
se añade el sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de casas y que lleva artículo determinado -a. El
apellido Arana, a su vez, significa 'el valle, la vaguada', del euskera haran 'valle, vaguada' y el
determinante -a.
Y:
Desaparecido
Alt.:
Caserío en Gandia cuya ubicación exacta desconocemos. El paraje próximo se denominó, según
parece, Aranenalde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aranaena (1854) AMG, 0013/038 --;
Aranaena (1857) AMG, 0087/014 --;
Aranena-álde (1860) NOM1860 05, pág. 1136; Basetxea / Caserío
Aranena (1873) AMG, 0082/015 --;
Aranena (1873) AMG, 0013/017 --;
Aranena (1873) AMG, 0019/002 --;
Aranena (1876) AMG, 0019/007 --;
Aranena (1879) AMG, 0019/009 --;
- 51 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Aranena (1880) AMG, 0082/012 --;
- Aranazena (1929) AMG, 0036/008 --;
- Aranena (2009/04) BECA01 654; Basetxea / Caserío
882
Aranenalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'junto a Aranena', en referencia a la casa de ese nombre, al que se pospone el sustantivo
alde 'zona, región cercana a'. La forma Arenalde pueden deberse a supresión de la repetición
cacofónica de la sílaba -ne-na- > -na- (haplología).
Y:
Alt.:
Zona (incluso barriada) de Gandia, cercana seguramente al caserío Aranena, pero cuya ubicación
desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aranena-alde (1860) AMG, 0087/014 --;
Aranena-alde (1890) AMP, 229/1/1 --;
Arenalde (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arenalde (2009/04) BECA01 1005; Soroa / Heredad
Aranenalde (2009/04) BECA01 882; Aurkintza / Paraje
1868
Aranetxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505420 Y: 4807408
Oharrak / Notas:
Aparentemente se compone de los sustantivos eusquéricos haran 'valle' y 'etxe' casa, a los que se
añade el determinante -a 'la'. Como determinante que es, esa -a final se pierde en su uso declinado
vasco en ciertos casos locativos: Aranetxean, pero Aranetxeko, Aranetxetik, Aranetxera... Esa
composición, sin más, significaría algo así como 'la casa valle'. Sin embargo, parece más probable
que haga referencia al apellido Arana en referencia a la familia propietaria o al apellido del
constructor, significando en tal caso 'la casa de Arana'. Esa acepción, sin embargo, en euskera se ha
venido dando tradicionalmente con la simple adición de la desinencia de genitivo, sin utilizar la
palabra etxe 'casa', lo que debiera dar Aranena 'la casa de Arana'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aran-etxea (2008) PAU08 R-58; Casa bifamiliar denominada Aran-etxea, señalada con el
número seis de la calle Zabaleoñeti.
277
Arbiña
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Erribera / Ribera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gatika (Uribe-Butroe)
UTM X: 506520 Y: 4803405
Oharrak / Notas:
El étimo no resulta evidente. El componente inicial puede ser arbi 'nabo' o har- 'piedra', en cuyo caso,
bina podría ser un numeral distributivo 'dos (por cada uno)'. En todo caso, tiene tendencia a adoptar
la marca de plural castellano.
Generikoa / Genérico:
037-47
Alt.:
El topónimo hace referencia a las inmediaciones del Molino Arbina, ampliamente documentado y
situado en el camino de Gandia a Butrón, en término de la anteiglesia de Gatika, más allá de las
riberas de Isuskitza.
Ahozkoak / Orales:
- Arbínas (2009/02/13) Gorliz-15 E 02; Erreka / Arroyo
Dokument. / Document.:
- Arbina (1861) AMG, 0020/009 --;
- Arbina (1865) AFV-J-JPIB 1979/007; Punto cerca de la ría
- 52 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Arbina (1994) TORR 107; Era asiento de astilleros y resultaba navegable hasta los
embarcaderos de Palados y Arbina
- Arbina (2009/04) BECA01 277; Erribera / Ribera
- Arbiña (2009/12) BECA03 277;
1864
Area
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505420 Y: 4807392
Oharrak / Notas:
Préstamo de origen latino que significa en euskera 'arena'. Es sabido que toda esta zona, incluidos el
pinar el el polideportivo, son zonas arenosas.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Area (2008) PAU08 L-5, L-6; Rústica. Heredad llamada Area y campo inculto en Gorliz, que fue
pertenecido de la Casería Videzarreta en Gorliz.
283
Areamendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 504786 Y: 4806788
037-38
Oharrak / Notas:
Parece un compuesto de area 'arena' y mendi 'montaña', siginificando por tanto 'montaña de arena'.
Quizá haga referencia a las dunas que antaño ocupaban lo que hoy es el parking pegante a Puente
Busterri.
Alt.:
Terreno situado en la ribera del riachuelo Ibarrondo, actualmente ocupado por el aparcamiento de la
playa.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aramendi (1890) AMG, 0023/020 --;
Areamendi (1900) AMG, 0025/002 --; Terreno situado en Ybarrondo
Areamendi (1923) AMG, 0059/006 --; Lur saila / Terreno. P. Ybargoicoa
Areamendi (2009/04) BECA01 283; Soroa / Heredad
1500
Areangoetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504400 Y: 4807623
037-30 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Se trata posiblemente de una simple errata de ubicación -y denominación- del caserío Areangoetxea,
pues ambos mapas denominan a éste Aurrekoetxe, seguramente por Artatzaurrekoetxea, lo que
parece indicar que han desplazado todos ambos topónimos a la izquierda de su ubicación real.
Alt.:
En los mapas de 1940 y de 1981, el nombre no designa el cercano caserío Areangoetxea, sino una
edificación que hubo en Astondo, en el camino hacia el morro, cerca de las escaleras que suben a la
cima de Astondo, donde al parecer hubo un edificio de servicio (almacén o similar) del Sanatorio
Marítimo.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arrengoetxe (1940) IGC-37 37;
- Arrengoetxe (1981) MTN 037-II; Casa al pie de las escaleras de Astondo. No es Areangoetxea
- Areangoetxe (2009/12) BECA03 1500;
282
Areangoetxea
- 53 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504984 Y: 4807689
037-30
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la casa de la arena', de area 'arena', cuya -n- intervocálica ha caído, pero
reaparece por haberse conservado la nasalidad de las vocales -e-a- (cf. ardantza, kanpandorre,
gaztanbera, etc.); el genitivo -go 'de', el sustantivo etxe 'casa' y el artículo determinado -a.
Curiosamente esa nasal y la sonorización consecuente (-ko > -go) se recogen invariablemente en el
uso oral, incluso hablando en castellano, pero no tanto en la dcumentación escrita. El hiato
intermedio -ea- se soluciona en -i-, pero el final en -e-, muy frecuente en la variedad dialectal de la
zona. En el caso del hiato final, da la impresión de pérdida del artículo, pero nos inclinamos por
mantenerlo, puesto que en documentación también se halla hasta bien entrado el siglo XX. A veces
toma la marca castellana de plural -s.
Alt.:
Sito en la parte baja de la barriada Artatza en Urezarantza, actualmente reformado de modo elegante,
pero sin modificar su estructura básica de caserío.
Ahozkoak / Orales:
- aringotze (1986) Deiker-0748 037-30 022; (Baserria / Caserío).
- aringótze (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 E 022; (Baserria / Caserío). aringótze, aringótzera.
- aringótze (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 022; (Baserria / Caserío). aringótze, aringótzen.
Aurten baserri zaharra bota eta leku berean berria egin dute.
- aringótze(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 022; (Baserria / Caserío). aringótze,
aringotzétik, aringótzes (erdal ahoskapena).
- aringótze (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 022; (Baserria / Caserío).
- aringótze (2001/11/25) Deiker-7243 037-30 E 022; (Baserria / Caserío).
- aringótze (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 022; (Baserria / Caserío).
- Aringótxe (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
- Aringótxe (Arengoetxe) (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Basetxea / Caserío
- Aringótxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
- Aringoétxera (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Basetxea / Caserío
- Aringótxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Basetxea / Caserío
- Aringótxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Basetxea / Caserío
- Aringoétxe (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
- Aringótxes (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Basetxea / Caserío
- Aringótxe (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
- Aringótxera (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Basetxea / Caserío
- Aringótxera (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Basetxea / Caserío
- Aringótxes (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Basetxea / Caserío
- Aringoetxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Areacoechea (1704) Fogueras --; Barrio de Artaza
Areacoechea (1705) AFV-J-C 0835/037;
Arecochea (1705) AFV-J-C 0835/037;
Areacoechea (1720) AMG, 0095/001 --;
Areacoechea (1721) AFV-J-C 1938/020;
Areacoechea (1737) AMG, 0095/001 --;
Areacoechea (1737) AMG, 0095/001 --;
Arenacoechea (1738) AFV-J-C 2618/029; En el texto se dice que la casa tiene más de 100 años
Arena coechea (1738) AFV-J-C 2618/029;
Areacoechea (1739) AMG, 0095/001 --;
Areacoechea (1743) AMG, 0095/001 --;
Arengoechea (1745) FOG.KER nº 16, pág. 357; J. Ajeo
Areacoeche (1763) APG, 9A-231/6-3 --;
Areacoechea (1765) AMG, 0095/001 --;
Areacoechea (1765) AMG, 0095/001 --;
Areacoechea (1768) APG, 9A-231/6-3 --;
Areacoechea (1770) APG, 9A-231/6-3 --;
Arecoechea (1796) FOG.KER nº 14, pág. 630; Bº de Ibarra. To. Goia
Arecoechea (1798) AMG, 0096/001 --;
Areacoechea (1804) AMG, 0018/040 --;
Areacoechea (1804) AMG, 0018/040 --;
Areacoechea (1811) AMG, 0089/001 --;
Areacoechea (1813) AMG, 0104/001 --;
- 54 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arecoechea (1814) AMG, 0090/001 --;
Arecoeche (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
Areacoechea (1822) AMP, 52/1 --;
Areacoechea (1822) AMG, 0093/001 --;
Arecochea (1823) AMG, 0104/001 --;
Areacoeche (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Arecoechea (1828) AMG, 0093/001 --;
Areacoechea (1836) AMG, 0104/001 --;
Arecoechea (1840) AMG, 0104/001 --;
Areacoechea (1842) AMG, 0092/001 --;
Areaco-echea (1842) AMG, 0094/001 --;
Arecoche (1845) AMG, 0092/001 --;
Areacoechea (1845) AMG, 0092/001 --;
Areacoechea (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Areacoechea (1847) AMG, 0104/001 --;
Arincoeche (1851) AMG, 0104/001 --;
Arecoeche (1854) AMG, 0013/038 --;
Arecoechea (1854) AFV-J-JPIB 2765/011;
Arecoche (1854) AFV-J-JPIB 2765/011;
Areacoechea (1855) AMP, 59/20 --;
Aruicoeche (1857) AMG, 0087/014 --;
Areacoechea (1860) AMG, 0013/038 --;
Areacoechea (1869) AFV-J-JPIB 4467/012; Muy cercana a Astondo
Arincoeche (1869) AFV-J-JPIB 4467/012;
Areacieche (1873) AMG, 0013/017 --;
Aricoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Arcacoeche (1873) AMG, 0082/015 --;
Arecoeche (1875) AMG, 0006/001 --;
Areacoeche (1876) AMG, 0019/007 --;
Areacoeche (1876) APG, 9A-234/01 --;
Ariacoeche (1879) AMG, 0019/009 --;
Areacoeche (1880) AMG, 0015/030 --;
Areacoeche (1880) AMG, 0082/012 --;
Arcacoeche (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Arecoeche (1888) AMG, 0015/019 --;
Arengoche (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Arecoche (1893) AFV-J-JPIB 1072/008;
Arengoeche (1905) AMG, 0015/002 --;
Arengoeche (1918) AMG, 0028/003 --;
Arangoche (1924) KHIST 2;
Arengueche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Arengoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Arengoeche (1926) AMG, 0060/001 --;
Aringoche (1927) AMG, 0035/010 --;
Arecoeche (1928) AMG, 0109/002 --;
Arecoechea (1929) AMG, 0036/008 --;
Arecoeche (1929) AMG, 0113/001 --;
Arengoeche (1930) AMG, 0109/002 --;
Arengoeche (1930) AMG, 0036/004 --;
Arengoeche (1931) AMG, 0053/003 --; Lur saila / Terreno
Arengoeche (1931) AMG, 0036/013 --; Soroa / Heredad
Aringoeche (1932) AMG, 0036/015 --;
Arenacoeche (1933) AMG, 0114/002 --; Basetxea / Caserío
Arrengoeche (1934) EDV-25 1B;
Arengoetzea (1936) AMG, 0038/021 --;
Arengoeche (1937) AMG, 0059/003 --; Basetxea / Caserío
Arengo-eche (1937) AMG, 0078/008 --; Aurreco-eche
Arengueche (1937) AMG, 0130/003 --;
Arengoeche (1937) AMG, 0038/019 --; Basetxea / Caserío
- 55 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arengoeche (1937) AMG, 0100/001 --;
Arengoeche (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
Arengoeche (1944) AMG, 0038/004 --;
Aurrekoetxe (1981) MTN 037-II; Se refiere a Arengoetxea
Aringotze (1999) MTN 037-II;
Areangoetxea (Caserío) (2002) Deiker 4982;
Areangoetxea (2004) BG 03;
Aringotze baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Aringotze (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Areangoetxea (2009/04) BECA01 282; Basetxea / Caserío
Arengoetxe (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada, en la viga superior
del portalón
655
Areangoetxeburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504957 Y: 4807736
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'sobre Areangoetxea', en referencia al caserío cercano de este nombre, donde
se le pospone el sustantivo buru 'cabeza, zona alta'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arecosoloburu (1894) AMG, 0023/025 --; Larrea / Campa
- Arecoeche-buru (1944) AMG, Amillaramiento --; Mahastia / Viñedo
- Areangoetxeburu (2009/04) BECA01 655; Soroa / Heredad
1499
Areangoetxeko iturria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505043 Y: 4807701
037-30 Desaparecido
Oharrak / Notas:
'La fuente de Areangoetxea, donde tras el nombre de la casa figura la desinencia de genitivo -ko 'de',
el genérico iturri 'fuente' y el artículo determinado -a 'la'.
Alt.:
Desconocemos el emplazamiento exacto de esta fuente o manantial.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aringoches [fuente] (2008) GOIK 78; En el barrio de Uresaranse había dos, una en Aringoches
y otra cerca del caserío Sotones
- Aringoches [abrevadero] (2008) GOIK 78; Los abrevaderos, son lugares donde el ganado, vacas
principalmente, van a beber agua […] uno de ellos estaba detrás de la Iglesia, jusntamente
donde existe una fuente pública, otro había en Aringoches
- Areangoetxeko iturria (2009/12) BECA03 1499;
1253
Areantza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver barrio Areantza.
Y:
Desaparecido
Alt.:
Desconocemos su situación exacta, pero tal vez estuvo en las inmediaciones de Txoriena, en el
barrio homónimo. También hay casa Areantzatxikerra 'Arenal menor', seguramente aneja.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arenal (1569) AFV-HA-GAE 00023/003;
- Arenal (1828) AMG, 0093/001 --;
- 56 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Arenal (1842) AMG, 0094/001 --;
Arenal (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Arenal (1855) AMP, 59/20 --;
Arenal (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Arenal (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Arenal, Areatza (2008) GOIK 20; También existió otro fortín en el barrio del Arenal (Hoy llamado
Areatza)
- Areantza (2009/04) BECA01 1253; Etxea / Casa
14
Areantza
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Arenal
037-38
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504687 Y: 4806446
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'el arenal', del euskera area 'arena', préstamo que pierde la -n- intervocálica
conforme a una recurrencia fonológica vasca muy regular. Sin embargo, las vocales no pierden su
característica nasal, pues la -n vuelve a aparecer en los derivados (cf. ardandegi, kanpandorre,
katenbegi, gaztanbera, etc.). Así ocurre en este caso, donde hemos recogido la variante oral con -n.
Conforme a la práctica habitual en la comarca, el hiato -ea- se simplifica en -e-, si bien este
fenómeno no suele escribirse. El nombre castellano Arenal se utiliza también en euskera.
Alt.:
Fue barrio oficial hasta que, a propuesta del equipo de investigación de la toponimia de Gorliz, se
aceptó constituir una única entidad de población con los anteriores barrios oficiales de Agirre,
Areantza y Guzurmendi. Esta constitución fue aprobada por el pleno de la Corporación el día 20 de
julio de 2010, se publicó en el Boletín Oficial de Bizkaia número 148 de 4 de agosto de 2010 (págs.
19456-19457) y fue refrendada en pleno el día 9 de noviembre de 2010.
Ahozkoak / Orales:
- arenála (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 B 183; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
arenála, arenálati.
- aréntza (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 B 183; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
aréntza, aréntzarà, aréntzatì. Guztia harea, hondarra izan zelako lehen. Gaur egun horko kale
nagusiari "Areatza kalea" izena jarri diote.
- arénala (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 183; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- arénala (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 183; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- arénala (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 B 183; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- aréntza (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 B 183; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- El Arenál (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-05; Aurkintza / Paraje
- Arenal (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-04; Auzunea / Barriada
Dokument. / Document.:
-
Arenal (1573) AFV-HA-GAE 00023/003; Lekua / Lugar
Arenal (1573) AMP, MC 1087 12/7 --; Mugarria / Mojón
Arenal (1724) AFV-J-C 2636/001; Aurkintza / Término
Arenal (1860) AMG, 0087/014 --;
Arenal (El) (1860) NOM1860 06, pág. 1136; Auzoa / Barrio
Arenal (1874) AMG, 0013/016 --;
Arenal (1885) BOPB nº 108, pág. 431; Soroa / Heredad
Arenal (1885) BOPB nº 61, pág. 244; Soroa / Heredad
Arenal (1887) AMG, 0022/011 --; 7 edificios, 8 familias
Arenal (1890) AMG, 0078/012 --;
Arenal (1894) AMG, 0105/003 --;
Arenal (1897) AMG, 0025/002 --;
Arenal (1900) AFV-HA-AR 00569/001; Aurkintza / Término
Arenal (1912) AMG, 0078/012 --; Mugarria / Mojón
El Arenal (1919) AMG, 0102/001 --;
Arenal (1921) AMG, 0045/007 --;
Arenal (1922) AMG, 0004/030 --;
Campa Arenal (1922) AMG, 0059/008 --; Lur saila / Terreno
Campa Areniza (1923) AMG, 0059/006 --; Larrea / Campa. P.Ybargoicoa
Arenas (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
Arena (1923) AMG, 0059/006 --; Larrea / Campa
El Arenal (1924) KHIST 2;
Campa Arenal (1924) AMG, 0059/004 --; Lur saila / Terreno
- 57 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arenal (1924) AMG, 0059/004 --; Heredades "Arenal o Roturas"
Campa Arenal (1924) AMG, 0059/004 --; Larrea / Campa
Arenal (1925) AMG, 0078/012 --;
Campa Arenal (1925) AMG, 0059/005 --; Lur saila / Terreno
Arenal (1925) AMG, 0059/005 --; Heredad "Arenal o Roturas"
Arenal (1925) BOPB nº 175, pág. 765 [0078/012];
Arenal (1925) AMG, 0078/012 --; Recoge fuente de 1919
Areasoalde (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad. Gaminiz
Arenal (1927) AMG, 0078/012 --;
Arenal (1928) AMG, 0079/001 --; Mugarria / Mojón
Arenal (1928) AMG, 0079/001 --;
Arenal (1930) AMG, 0004/010 --;
Arenal (1931) AMG, 0114/001 --; Lur saila / Terreno
Campo Arena (1931) AMG, 0053/003 --; Lur saila / Terreno
Arenal (1932) AMP, 430/45 --;
Arenal (1933) AMG, 0005/001 --;
El Arenal (1934) EDV-25 1B;
Arenal (1935) AMG, 0013/010 --;
Arenal (1935) AMG, 0004/001 --; "Que deseo construir una casa de campo en terreno de mi
propiedad, sito en el barrio del Arenal (Uresaranses)"
Arenal (1937) AMG, 0078/008 --;
Arenal (1937) AMG, 0059/003 --;
Arenal (1938) AMG, 0005/001 --;
Arenal (1938) AMG, 0078/005 --;
Arenal (1939) AMG, 0078/002 --;
Arenal (1940) AMG, 0005/001 --;
El Arenal (1940) IGC-37 37;
Arenal (1941) AMG, 0005/001 --;
Arenal (1941) AMG, 0038/011 --;
Arenal (1942) AMG, 0038/009 --;
Arenal (1942) AMG, 0005/002 --; Parcelas de terreno propiedad del ayuntamiento
Arenal (1947) AMG, 0005/001 --;
Arenal (1950) AMG, 0004/033 --;
Arenal (1951) AMG, 0004/033 --; Aurkintza / Paraje
Arenal (1951) AMG, 0005/001 --;
Arenal (1952) AMG, 0004/033 --;
Arenal (1952) AMG, 0005/001 --;
Arenal (1956) Catastro 0207-E42;
Arenal (1956) Catastro 0207-E41;
Arenal (1960) NOM1960 pág. 23; Basetxea / Caserío
Arenal (1981) MTN 037-II; Mapatik kanpo / Fuera del mapa
Arenal (1983) MTN 037-IV;
Arenal: Arenala (1986) EHAEHI pág. 17;
Arenal (1987) EB tomo II, pág. 171;
Areatza auzoa (1989) GKZ-89 --;
Areatza auzoa (1993) NOM1993 --;
Arenales (1994) TORR 135; Terrenos ganados al mar entre fines del siglo XVIII y XIX
Arenal (1994) TORR 20, 50, 51; Auzunea / Barriada
Areatza (1999) MTN 037-IV;
Areatza (of. Areatza) (2001) EUDEL pág. 93;
Areantza (Entidad de población) (2002) Deiker 34514;
Areatza auzoa (2002) NOM2000 --;
Areatza (2002) NG --;
Areantza (2004) BG 03; Auzoa / Barrio
Areatza auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Areatza (2009) G09-02 --; Auzoa / Barrio
Areantza (2009/04) BECA01 14;
- 58 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1244
Areantzako munarria
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Mojón del Arenal
037-38
Generikoa / Genérico:
Mugarria / Mojonera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504666 Y: 4806459
Oharrak / Notas:
Ver barrio Areantza, a cuyo nombre se añade la desinencia de genitivo -ko 'de', el genérico munarri
'mojón' y el determinante -a 'el'.
Alt.:
Mojón indicador del límite Gorliz-Plentzia, que se bajó a la carretera en 1915.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Cabañas del Arenal (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Lugar donde hay un mojón
- Arenal (1894) AMG, 0105/003 --; Mugarria / Mojón
- Arenal (1994) TORR 49; Mojones citados en el informe emitido por los Ingenieros A. Echevarria
y A. Salvidegoitia (15/09/1905)
- Arenal (1994) TORR 48; Mojones señalados en plano arbitral acordado entre Gorliz y Plentzia
en octubre de 1890
- Arenal (1994) TORR 45; Relación de mojones fijados en 1737
- Areantza (2009/04) BECA01 1244; Mugarria / Mojón
- Areantzako munarria (2009/07) BECA02 1244;
883
Areantzatxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Hace referencia a la casa principal de ese nombre, al que se añade el adjetivo txiker 'pequeña' y el
artículo determinado -a 'la'. Ver barrio Areantza.
Y:
Alt.:
Casa sita en el término de Gaminiz, cuya ubicación exacta desconocemos, pero que al parecer era
aneja a la casa principal de igual nombre.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arenal chica (1798) AMG, 0096/001 --;
Arenal menor (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Arenal menor (2009/04) BECA01 883; Etxea / Casa
Areantzatxikerra (2009/07) BECA02 883;
1004
Areatxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505620 Y: 4807644
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'arenalillo', del euskera area 'arena', -tza sufijo que indica abundancia, y el sufijo
diminutivo -txu. Aunque hay datos escasos, parece que, conforme al uso popular habitual, se ha
abreviado el hiato -ea- > -e-. La variante Aretxu, aparentemente significaría 'Arenilla", pero
seguramente se deba a la simplificación de la cacofonía -tza-txu > -txu (haplología). También hay
heredad de nombre Area, en relación con esta finca, según puede deducirse del testimonio de 2008.
Alt.:
Heredad cercana a Agirreneko troka, que limitaba con tierras de las casas Urtiena y
Artatzaurrekoetxea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arechu (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Heredad limita con terrenos de Urtiena y Aurrecoeche
Arechachu (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Arechu (2008) PAU08 R-13; Heredad llamada Arechu en jurisdicción de Gorliz.
Aretxu (2009/04) BECA01 1003; Soroa / Heredad
Areatzatxu (2009/04) BECA01 1004; Soroa / Heredad
- 59 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1245
Areatza kalea
Areantza kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504668 Y: 4806568
Oharrak / Notas:
Ver barrio Areantza. Significa 'la calle Areantza', donde al nombre del barrio se añaden el genérico
estándar kale 'calle' y el artículo -a 'la'.
El Ayuntamiento ha decidido equivocadamente mantener la denominación Areatza frente a la
propuesta Areantza. Esta decisión está además en evidente contradicción con el hecho de haber
aceptado la denominación Areantza para el barrio oficial llamado hasta el año 2010 Areatza
(actualmente integrado en la entidad llamada Agirre-Areantza-Guzurmendi). La única forma correcta
de ese topónimo de Gorliz es Areantza y ya ha sido aprobada por la Comisión de Onomástica de
Euskaltzaindia. Nadie se va a creer que el Ayuntamiento pretenda dedicar una calle a la villa arratiana
fundada con el nombre de Villaro, cuya denominación oficial correcta (allí la nasal no dejó rastro) es
Areatza.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
El testimonio de 1912 se refiere también a los actuales Kukulubidea y Gorlizko badia ibiltokia. Hay
también barrio del mismo nombre.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arenal (1828) AMG, 0091/001 --;
Arenal (1911) AMG, 0078/011 --; Un mojón
Arenal (1912) AMG, 0029/010 --; Camino carretil público desde Cucullu hacia el Arenal
Areatza kalea (1989) GKZ-89 --;
Areatza kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Areatza kalea (2009) G09-01 C-D2;
Areantzabidea (2009/04) BECA01 1243; Bidea / Camino
Areantza (2009/04) BECA01 1245; Kalea / Calle
Areantza kalea (2009/07) BECA02 1245;
1447
Areiltza doktorearen plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504237 Y: 4807486
Oharrak / Notas:
Significa 'plaza del doctor Areiltza', en la que al apellido se añade el sustantivo doktore 'doctor', su
determinante -a 'el', el genitivo posesivo -en 'de' y el genérico plaza, que no debe ser sustituido por
enparantza 'empalizada, plaza cercada'. Areiltza es apellido con origen en la barriada homónima del
valle de Zeberio. El uso de la forma castellanizante Areilza se debe a la ausencia en esta lengua del
sonido y grafía -tz-, pero debe evitarse su uso como intento de ocultar su evidente origen eusquérico.
Alt.:
Se ha dado este nombre a la explanada cercana al morro, porque el monumento al doctor Areiltza que
hasta el año 2008 estuvo emplazado frente a la entrada noble del Sanatorio Marino fue trasladado allí
con motivo de las obras de ampliación de la playa. El médico liberal bilbaino don Enrique de Areiltza
(1860-1926) es conocido por haber fundado el hospital minero de Triano, pero también promovió
activamente la construcción del Sanatorio Marino y Helioterápico de Gorliz, razón por la que se le
erigió la estatua citada.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Areiltza doktorearen plaza (2009/12) BECA03 1447;
189
Aremunak
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Areatza / Arenal
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504964 Y: 4807468
Oharrak / Notas:
Genérico eusquérico que viene a significar 'las dunas', del euskera are(a) 'arena', mun 'colina' y el
determinante plural -ak 'las', que debe tenerse en cuenta al declinar el nombre en euskera
(Aremunetan 'en Aremunak', Aremunetako 'de Aremunak', Aremunetara 'a Aremunak', etc.). La -uprecedente produce el cierre de la -a del determinante. La idea plural del concepto, hace que tome
habitualmente la marca castellana -s de plural en lugar del determinante -ak citado.
- 60 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
-
Aremúnes (2009/01/08) Gorliz-06 C 03; Areatza / Arenal
Aremúnes (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Areatza / Arenal
Aremúnes (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Aurkintza / Paraje
Aremúnes (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Areatza / Arenal
Arimúnes (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Areatza / Arenal
Arémunek (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Dunas / Aremunak
Dokument. / Document.:
-
Aremunes (1920) AMG, 0102/001 --; Terrenos que se cedieron al Sanatorio de Gorliz
Aremunes (1921) AMG, 0103/002 --;
Aremune (1928) AMG, 0109/002 --; Larrea / Campa
Campa Aremune (1928) AMG, 0004/011 --;
Aremune (1944) AMG, Amillaramiento --; Lorategia / Parque
Ari-mune leku (1989) GKZ-89 --;
Gorliz, arenales y campo de dunas de (1994) TORR 22;
Gorliz, Dunas de (2002) NG --;
Aremune (2007) GKZ-09-02 --;
Aremunes, Los (2008) GOIK 126-127;
aremunes (2008) GOIK 19;
Aremune (2009) G09-02 --; Aurkintza / Paraje
Ari-mune leku (2009) SG09 18;
Aremunak (2009/04) BECA01 189;
1425
Aremunetako udal kiroldegia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kiroldegia / Polideportivo
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505026 Y: 4807460
Oharrak / Notas:
Véase Aremunak, paraje donde se sitúan las instalaciones deportivas, y a cuyo nombre se le añade el
genitivo -ko 'de' con su marca de plural -eta- y la expresión común udal kiroldegia para designar 'el
polideportivo municipal', del euskera udal 'municipio, ayuntamiento' y kiroldegi 'centro deportivo',
derivado a su vez de kirol 'deporte', el sufijo -tegi 'lugar', que sonoriza su inicial por efecto de la -lprecedente (-l-t- > -l-d-) y el determinante -a 'el'. Significa por lo tanto 'polideportivo municipal de
Aremunak' o 'polideportivo municipal de las dunas'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Kiroldegia (Polideportivo) (2002) Deiker 10890;
- Polideportivo, Golf (2009) G09-01 A3;
- Udal kiroldegia (2009/12) BECA03 1425;
21
Arenabarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505278 Y: 4805954
Oharrak / Notas:
Aunque pudiera pensarse que la forma original fuese Aranabarri, difícilmente puede hacerse derivar
de ella el topónimo actual, mientras que lo inverso sí es posible. Según ésto, lo original es Arena- y la
forma Arana- es producto de una simple asimilación vocálica (-a-e-a- > -a-a-a-). Viene a significar
'Arena la nueva', donde Arena (que en euskera debiera haber dado Area, por caída de la -nintervocálica) sería el nombre de una casa anterior, con el adjetivo barri 'nueva' pospuesto.
Ahozkoak / Orales:
- arena-barri (1986) Deiker-0751 037-39 044; (Baserria / Caserío).
- arena-barri (1986) Deiker-0746 037-39 044; (Baserria / Caserío).
- aréna bárri (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 D 044; (Baserria / Caserío). aréna bárri,
arénabarrirè. bi etxe direla esan dit
- arénabàrri (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 D 044; (Baserria / Caserío). arénabàrri,
arénabàrritxi. etxe zaharra
- aréna bárri (2001/11/04) Deiker-0745 037-39 D 044; (Baserria / Caserío).
- 61 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
arénabarri (2001/11/04) Deiker-7249 037-39 D 044; (Baserria / Caserío).
arénabarri (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 D 044; (Baserria / Caserío).
arénabárri (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 D 044; (Baserria / Caserío).
Arenabárri (2009/02/03) Gorliz-13 C 02-01; Estrata / Estrada
Arenabárris (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-02; Basetxea / Caserío
Arenabárris (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-05; Basetxea / Caserío
Arenabárri (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Basetxea / Caserío
Arenabárris (2009/02/06) Gorliz-10 C 03-04; Etxea / Casa
Arenabárri (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
Arenabárri (2009/02/15) Gorliz-14 C 1; Basetxea / Caserío
-
Arena Barri (1867) AMG, 0063/016 --;
Arana Varri (1868) AMG, 0020/008 --;
Arena Barri (1868) AMG, 0020/008 --;
Arenabarri (1873) AMG, 0013/017 --;
Arenabarri (1884) AMG, 0066/001 --;
Arenabarri (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Arana barri (1898) AMG, 0015/009 --;
Aranabarri (1914) AMG, 0032/012 --;
Aranabarri (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Arenabarri (1924) KHIST 2; Se rotulan 3 casas con el nombre Arenabarri
Aranabarri (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Aranabarri (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Arena-Barri (1925) AMG, 0078/012 --;
Aranavarri (1926) AMG, 0060/001 --;
Arenabarri (1933) AMG, 0082/005 --;
Arenabarri (1933) AMG, 0003/007 --; Etxea / Casa
Arenabarri (1933) AMG, 0098/001 --;
Arenabarri (1933) AMG, 0055/003 --;
Arenabarri (1936) AMG, 0038/021 --;
Arenabarri (1944) AMG, 0038/004 --;
Arenabarri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arena-barri (1983) MTN 037-IV;
Arena-Barri (1989) GKZ-89 --;
Arenabarri (1999) MTN 037-IV;
Aranabarri (Caserío) (2002) Deiker 4588;
Aranabarri (2004) BG 03;
Arenabarri baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Arenabarri (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Arenabarri (2009/04) BECA01 21; Etxea / Casa
Arenabarri (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por una de las propietarias de
Arenabarritxikerra
1153
Arenabarrialde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505343 Y: 4805895
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'zona junto a Arenabarri', en referencia a la casa de este nombre. Ver
Arenabarri, donde se descarta la posibilidad de que la forma original fuese Arana-.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arana Barri (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Arana barri (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Arana-barrialde (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Arana-barrialde (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Arana barri (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Arana-barrialde (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
- 62 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Aranaga barrialde (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Arenabarri-alde (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Arenabarrialde (2009/04) BECA01 1153; Soroa / Heredad
Aranagabarrialde (2009/04) BECA01 276; Soroa / Heredad
1246
Arenabarribidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505295 Y: 4805972
Oharrak / Notas:
Significa 'el camino de Arenabarri', en referencia a la cercana casa de ese nombre, al que se añade
en composición el genérico bide 'camino' y el artículo -a 'el'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Cº de Arenabarri (1924) KHIST 2;
Arena barri bidea (1989) GKZ-89 --;
Arenabarri bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Arenabarribidea (2009/04) BECA01 1246; Bidea / Camino
657
Arenabarritxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505408 Y: 4806006
Oharrak / Notas:
Significa 'Arenabarri la menor', en referencia a la cercana casa principal del mismo nombre que aquí
va seguido del adjetivo txiker 'pequeña, menor' y el determinante -a 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arenabarri 5 (1924) KHIST 2; Se rotulan 3 casas con el nombre Arenabarri
Arenabarri-chiquerra (1934) AMG, 0060/009 --;
Arenabarri-chiquerra (1936) AMG, 0038/021 --;
Arenabarritxikerra (2009/04) BECA01 657; Etxea / Casa
Arenabarritxikerra (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por una de las propietarias
273
Arenabarrizugadi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar la casa 'Zugadi de Arenabarri', donde al nombre más recurrente Arenabarri, se le
añade Zugadi como especificativo, probablemente apellido del propietario. Hay además casas
principal y menor de nombre Arenabarri, que registramos como Arenabarri y Arenabarritxikerra.
Y:
Alt.:
Casa en Gandia que no conseguimos identificar. Pudiera tratarse de la propia Arenabarri, de
Arenabarritxikerra, o de la más cercana a la rotonda, llamada Duranena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arambarrinebarri (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Arambarri zugadi (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Arambarri zugadi (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Arambarri zugadi (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Armabarri Zugadi (1926) AMG, 0060/001 --;
Arenabarri-zugadi (1936) AMG, 0038/021 --;
Arenabarrizugadi (2009/04) BECA01 273; Etxea / Casa
- 63 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1247
Arestieta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'lugar de robledales' de aretx 'roble' Quercus robur, el sufijo abundancial -ti y el
sufijo locativo -eta.
Y:
Alt.:
Ladera en el barrio Gamiz cuya ubicación exacta desconocemos, pero que pudiera estar en relación
con las casas-torres Arestitorre (llamada más propiamente Torrenagusia) y Arestitxiker.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arestieta (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Arestieta (2009/04) BECA01 1247;
528
Arestitxiker
Torretxiker, Gamiztorretxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Dorretxea / Casa-torre
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'Aresti menor o pequeña', del nombre de la casa torre principal Aresti y el adjetivo txiker
'pequeña, menor'. Traducimos la forma documentada Torre menor añadiendo el adjetivo más habitual
en la zona al genérico torre, pero el nombre completo de esta forma sería Gamiztorretxikerra, es decir
'torre menor de Gamíniz'.
Alonimoak / Alónimos:
Desaparecido
Y:
Alt.:
Casa en el término de Gamiz, propiamente la torre menor de ese nombre, pareja de Arestitorre,
Gamiztorre o Torrenagusia. Desconocemos su ubicación precisa.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Torre menor (1798) AMG, 0096/001 --;
Pequeña Aresti (1814) AMG, 0090/001 --;
Aresti chica (1815) AMG, 0094/001 --;
Torre menor (1840) AMG, 0104/001 --;
Torre menor (1842) AMG, 0094/001 --;
Torre menor (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Torre menor (1847) AMG, 0104/001 --;
Torre menor (1851) AMG, 0104/001 --;
Torremenor (1854) AMG, 0013/038 --;
Torre menor (1857) AMG, 0087/014 --;
Torre menor (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Torre menor (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Torre menor (1874) AMG, 0013/016 --;
Torre menor (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Arestitxiker (2009/04) BECA01 528; Dorretxea / Casa-torre
285
Aretxeko
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Y:
Significa literalmente 'del roble', del euskera aretx 'roble' Quercus robur y el genitivo -ko 'del'. Sería
más gramatical con artículo final, cuya pérdida puede deberse más a la simple aversión a los grupos
vocálicos propia de la variedad eusquérica de la comarca (-oa > -o), que a cualquier otra razón.
Heredad de ubicación desconocida, que sólo documentamos a partir de 1922.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
Alt.:
- Arecheco (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
- Arecheco (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
- 64 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Arecheco (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
- Aretxeko (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
- Aretxeko (2009/04) BECA01 285; Soroa / Heredad
286
Aretxeta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505577 Y: 4806078
037-39
Oharrak / Notas:
Significa 'lugar de robles', del euskera aretx 'roble' Quercus robur y el sufijo locativo -eta.
Alt.:
Heredad en Gandia, propiedad del caserío Zabalabekoa, que debió de encontrarse en los terrenos
que hoy ocupan el polígono y el Eroski, razón por la que se le propone ese nombre.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arecheta (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Zabale Vieja
Arecheta (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arecheta (1956) AMG, montes --;
Aretxeta (2009/04) BECA01 286; Basoa / Bosque
1450
Aretxeta kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Poligonoa / Polígono
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505667 Y: 4806144
037-39
Oharrak / Notas:
Ver ladera de nombre Aretxeta, que documentamos como propiedad del cercano caserío
Zabalagoikoa. Como genérico que es, poligonoa lleva artículo final -a 'el'. Significa por tanto 'el
polígono Aretxeta'. La forma Artzetaz, que se propuso inicialmente como nombre oficial, se origina
popularmente por caída de vocal átona (cf. Goikóetxeta > Goikósta en Andraka). Además parece
tomar el sufijo castellano de plural -s, aunque se intente ocultar con una -z final más cosmética que
ortográfica.
Alt.:
El Ayuntamiento ha decidido dejar el genérico kalea 'calle' para esta supuesta vía urbana. Parece sin
embargo evidente que no se trata propiamente una calle, sino del emplazamiento del Eroski y las
naves empresariales del nuevo polígono que, ante la pasividad de las instituciones ya ha comenzado
a denominarse en la publicidad de las empresas allí ubicadas Polígono de Sagastikoetxe.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aretxeta poligonoa (2009/12) BECA03 1450;
23
Argintxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506884 Y: 4808557
037-31
Oharrak / Notas:
La forma Argintxe pudiera ser una deformación de Agirrebetxe. Este topónimo, dada la situación del
paraje en las laderas del monte Agirregana, pudiera hacer referencia, igual que este nombre, a los
caseríos Agirre de Orabil en Lemoiz, siendo en origen una cuarta casa de ese nombre, si no la
misma Agirrebeaskoetxea. Sin embargo, todo ello no es sino una hipótesis por probarse. A menudo
toma la marca castellana de plural.
Ahozkoak / Orales:
-
argintxe (1986) Deiker-0750 037-31 015; (Mendia / Monte, montaña).
argíntxe (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 AD 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe burú (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 AD 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 A 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 AD 015; (Hegala, mazela / Ladera).
- 65 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
argíntxe (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 AD 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 AD 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 AD 015; (Hegala, mazela / Ladera).
argíntxe (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 015; (Hegala, mazela / Ladera).
Argíntxes (2008/11/12) Gorliz-12 C 5; Mendia / Monte
Argíntxes (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Mendia / Monte
Argíntxen (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-02; Iturburua / Manantial
Argíntxe (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Mendimalda / Ladera
Argíntxes (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Mendia / Monte
Argíntxes (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Aurkintza / Paraje
Argíntxe (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-02; Mendia / Monte
Argíntxe (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Aurkintza / Paraje
Argíntxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Mendimalda / Ladera
-
Aguirreveche (1873) AMG, 0006/001 --;
Arguinches (1917) AMG, 0127/002 --;
Arguinches (1917) AMG, 0127/002 --;
Arguinches (1917) AMG, 0107/003 --;
Arguinches (1918) AMG, 0107/003 --;
Arguineches (1918) AMG, 0044/002 --;
Arguivaches (1918) AMG, 0103/002 --; Abastacemiento de aguas a la anteiglesia de Gorliz con
los manantiales...radicantes todos en Gorliz
Arguiveches (1918) AMG, 0103/002 --;
Arguiveche (1918) AMG, 0103/002 --;
Arguinches (1920) AMG, 0033/023 --;
Arguinches (1921) AMG, 0103/002 --;
Arguinche (1921) AMG, 0108/003 --;
Arguinches (1921) AMG, 0111/002 --;
Arguinches (1923) AMG, 0102/001 --;
Arguinches (1923) AMG, 0101/001 --;
Arguinches (1923) AMG, 0103/002 --;
Arguinche (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte
Arguinches (1924) AMG, 0103/002 --;
Arguinches (1925) AMG, 0078/012 --; Recoge fuente 1916
Arguinches (1925) AMG, 0078/012 --; Recoge fuente de 1917
Arhuinches (1925) AMG, 0078/012 --; Recoge fuente de 1922
Arguinches (1928) AMG, 0001/003 --;
Arguinches (1934) AMG, 0037/005 --;
Arguinches (1934) AMG, 0097/001 --;
Arguinches (1935) AMG, 0097/001 --;
Arguinches (1935) AMG, 0114/003 --;
Arguinches (1935) AMG, 0057/003 --;
Arguinches (1935) AMG, 0129/005 --;
Arguinches (1936) AMG, 0130/002 --;
Arguinches (1938) AMG, 0100/001 --; Sifón
Arquintza (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arguinche (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arguinche (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arguinche (1956) AMG, montes --;
Arguinoche (1956) AMG, montes --;
Arguinches (1956) Catastro 0203-E43;
Arguinches (1956) Catastro 0203-E42;
Arguintxe (1981) MTN 037-II; Ladera sur de Urtzuri
Argintxe leku (1989) GKZ-89 --;
Arpintxe (1990) UK --; Error tipográfico en todo el mapa. Las pes son ges. Argintxe
Argintxes (1990) BI.AUAH II, 556; Yacimiento prehistórico.
Se localiza en el camino que sube desde Uresaranses a Argintxes, 25 metros antes del cruce
con la pista que conduce a Fanos
Argintxes, Alto de (1994) TORR 20;
-
-
- 66 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Asentamiento de E. M. 1 (1994) TORR 27; Yacimiento prehistórico.
Se localiza en el camino que sube desde Uresaranses a Argintxes, 25 metros antes del cruce
con la pista que conduce a Fanos
- Asentamiento de Argintxes (1994) TORR 27; Yacimiento prehistórico
- Argintxa (1999) MTN 037-II;
- Argintxe (Ladera) (2002) Deiker 29590;
- Argintxe (2007) GKZ-09-02 --;
- Arguinches (2008) GOIK 78; Cerca del caserío Zabale (el más antiguo de Gorliz) y de Oñetis,
aprovechaba el agua de dos riachuelos, procedentes de Arguinches y de Sertuches
- Agirrebetxe (2009/04) BECA01 176; Mendia / Monte
- Argintxe (2009/04) BECA01 23; Mendimalda / Ladera
1248
Argintxe
Agirreostengoko erreka,
Agirrebeaskoko erreka
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Erreka / Arroyo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506566 Y: 4808195
Oharrak / Notas:
Ver ladera de nombre Argintxe, de donde toma el nombre el río. Las variantes Agirre- hacen
referencia a los cercanos caseríos Agirreostengoa y Agirrebeaskoa por cuyas proximidades pasa el
arroyo, y que se hallan en término de Lemoiz.
Ahozkoak / Orales:
- argintxe (1986) Deiker-0750 037-31 016; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- argíntxeko tróke (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 E 015; (Hegala, mazela / Ladera).
- agarrebéskoko erréke (2001/11/25) Deiker-7241 037-31 ADE 016; (Erreka, errekastoa, latsa /
Arroyo, regata).
- agarrebéskoko erréke (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 ADE 016; (Erreka, errekastoa, latsa /
Arroyo, regata).
- argíntxeko erréke (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 ADE 016; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- argíntxeko erréke (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 ADE 016; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- Argíntxes (2008/11/12) Gorliz-12 C 5; Erreka / Arroyo
- Argíntxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-02; Erreka / Arroyo
- Argíntxe (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Erreka / Arroyo
- Argíntxetik (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Erreka / Arroyo
Dokument. / Document.:
-
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Arroyo de Arguinche (1924) KHIST 2;
A[rroy]o de Arguinche (1934) EDV-25 1B;
Arguinches (1935) AMG, 0037/009 --; Iturburua / Manantial
Aº de Arguinche (1940) IGC-37 37;
Agarreostengo-erreka (1981) MTN 037-II; Por Argintxe
Argintxe erreka (1989) GKZ-89 --;
Agarreostengo erreka (1999) MTN 037-II;
Argintxeko erreka (Arroyo, regata) (2002) Deiker 4954;
Argintxo, Arroyo (2002) NG --; Erreka / Arroyo
Argintxeko erreka (2004) BG 03;
Argintxe erreka (2007) GKZ-09-02 --;
Argintxe, arroyo (2008) GOIK 21;
Argintxe erreka (2009) G09-02 --;
Argintxe (2009/04) BECA01 1248; Erreka / Arroyo
Agirreostengo (2009/04) BECA01 1235; Erreka / Arroyo
1506
Argintxebidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Alt.:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 507395 Y: 4807893
- 67 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Urezarantza (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver ladera Argintxe. Significa 'camino de Argintxe', donde al nombre de esta extensa ladera se
pospone el sustantivo bidea 'el camino', que como genérico que es, lleva artículo determinado (-a).
Se trata de una pista que, aproximadamente del caserío Agirrebeaskoa se dirige hacia el monte
Urtzuri, pasando por el puente cercano.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Camino de Arguinches (1924) KHIST 2; Subía de Agirrebeko hacia Urzuri
- Argintxebidea (2009/12) BECA03 1506;
1249
Argintxeko landa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Larrea / Prado
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506161 Y: 4808302
Oharrak / Notas:
Ver ladera Argintxe. Significa 'campa de Argintxe', del nombre de la ladera Argintxe, la desinencia de
genitivo -ko 'de' y el genérico landa 'campa, prado'.
Ahozkoak / Orales:
- argíntxeko lánde (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 AD 190; (Larrea / Pastizal). Campo de tiroren ondoko zelaia.
- argíntxeko lánde (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 AD 190; (Larrea / Pastizal).
- argíntxeko lánda (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 AD 190; (Larrea / Pastizal).
- argíntxeko lánde (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 AD 190; (Larrea / Pastizal).
Dokument. / Document.:
- Argintxeko landa (2009/04) BECA01 1249; Larrea / Campa
Alt.:
24
Argiñena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505609 Y: 4807085
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa del cantero', del euskera hargin 'cantero, trabajador de la piedra' y el sufijo posesivo ena, habitual en nombres de casas y que lleva artículo final (-a). A su vez, hargin es un derivado de
har(ri)- 'piedra' con el sufjo -gin, del verbo egin 'hacer', y que indica oficio. Aunque la forma
documentada en 1723 parece indicar parágoge (-ena > -ene), es fecha muy temprana en Bizkaia para
ese fenómeno, por lo que seguramente será un error de transcripción, máxime teniendo en cuenta
que oralmente no hallamos testimonio del fenómeno en la actualidad.
Ahozkoak / Orales:
- argiñéna (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 206; (Etxea / Casa). Bota egin zuten eta bere
lekuan beste etxe bat egin zuten
- argiñéna (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 206; (Etxea / Casa). bota egin zuten eta bere
lekuan beste etxe bate egin zuten.
- argiñéna (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 206; (Etxea / Casa). aspaldi bota zuten
- Arguiñéna (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Arguiñéna (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Arguiñéna (2009/01/08) Gorliz-06 C 05; Basetxea / Caserío
- Arguiñéna (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Argiñéna (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-04; Basetxea / Caserío
- Argiñéna (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-03; Basetxea / Caserío
- Argiñéna (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
- Argiñénas (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-01; Basetxea / Caserío
- Argiñéna (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Basetxea / Caserío
- Arguiñéna (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Argiñéna (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Basetxea / Caserío
- Argiñéna (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Basetxea / Caserío
- Argiñénan (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-03; Basetxea / Caserío
- Argiñéna (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
- Arguiñena (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
- 68 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arguiñena (1704) FOG.KER nº 31, pág. 140; Bº de Ibarra. Pº Olaguíbel
Arguiñena (1705) AFV-J-C 0835/037;
Arguinene (1723) AFV-J-C 2030/026;
Arguiñene (1723) AFV-J-C 2030/026;
Arguiñena (1737) AMG, 0095/001 --;
Arguinena (1737) AMG, 0095/001 --;
Arguinena (1739) AMG, 0095/001 --;
Arguinena (1743) AMG, 0095/001 --;
Arguinena (1744) AMG, 0095/001 --;
Arguinena (1745) FOG.KER nº 30, pág. 357; J. Tribino [sic]
Arguinena (1769) AFV-J-C 1229/009;
Arguinena (1782) AFV-J-C 1415/008;
Arguiñena (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Arguiñena (1796) FOG.KER nº 46, pág. 629; Bº de Ibarra. Dº Aranbalza
Arguiñena (1798) AMG, 0096/001 --;
Arguiñena (1810) AFV-J-C 3387/016;
Arguinena (1810) AFV-J-C 3387/016;
Arguinena (1811) AMG, 0089/001 --;
Arguiñena (1813) AMG, 0104/001 --;
Arguiñena (1814) AMG, 0090/001 --;
Arguiñena (1816) AMG, 0094/001 --;
Arguiñena (1822) AMP, 52/1 --;
Arguiñena (1822) AMG, 0093/001 --;
Arguiñena (1823) AMG, 0104/001 --;
Arguiñena (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Arguiñena (1828) AMG, 0093/001 --;
Arguinena (1831) AFV-J-AF-U 2638/011;
Arguiñena (1836) AMG, 0104/001 --;
Arguiñena (1840) AMG, 0104/001 --;
Arguiñena (1842) AMG, 0094/001 --;
Arguinena (1842) AMG, 0092/001 --;
Arguiñena (1845) AMG, 0092/001 --;
Arguinena (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Arguiñena (1847) AMG, 0104/001 --;
Arguinena (1851) AMG, 0104/001 --;
Arguiñena (1854) AMG, 0013/038 --;
Arguiñena (1855) AMP, 59/20 --;
Arguinena (1857) AMG, 0087/014 --;
Arguiñena (1860) AMG, 0013/038 --;
Arguiñena (1860) AFV-J-JPIB 1964/016;
Arguiñena (1867) AMG, 0020/004 --;
Arguiñena (1872) AMG, 0013/016 --;
Arguiñena (1872) AMG, 0006/001 --;
Arguiñena (1872) AMG, 0064/007 --;
Arguiñena (1873) AMG, 0082/015 --;
Arguinena (1873) AMG, 0019/002 --;
Arguiñena (1873) AMG, 0013/017 --;
Arguiñena (1873) AMG, 0006/001 --;
Arguiñena (1876) APG, 9A-234/01 --;
Arguiñena (1876) AMG, 0019/007 --;
Arguinena (1879) AMG, 0019/009 --;
Arguiñena (1880) AMG, 0015/030 --;
Arguiñena (1888) AMG, 0015/019 --;
Arguiñena (1898) AMG, 0015/009 --;
Arguinena (1898) AMG, 0015/009 --;
Arguiñena (1905) AMG, 0015/002 --;
Arguiñena (1908) AMG, 0027/020 --;
Arguiñena (1914) AMG, 0107/002 --;
Aguinena (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
- 69 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arguiñena (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Arguiñena (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Arguiñena (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Arguiñena (1926) AMG, 0060/001 --; Basetxea / Caserío
Arguiñena (1928) AMG, 0036/009 --;
Arguiñena (1930) AMG, 0036/004 --;
Arguiñena (1930) AMG, 0109/002 --;
Arguiñena (1933) AMG, 0036/014 --;
Arguiñena (1933) AMG, 0098/001 --;
Arguiñene (1935) AMG, 0037/009 --;
Arguiñena (1936) AMG, 0038/021 --;
Arguiñena (1937) AMG, 0114/004 --;
Arguiñena (1938) AMG, 0078/005 --;
Arguiñena (1942) AMG, 0038/009 --;
Arguiñena (1944) AMG, 0038/004 --;
Arguiñena (1944) AMG, 0038/004 --;
Argiñena (2009/04) BECA01 24; Basetxea / Caserío
1250
Argiñena kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505601 Y: 4806955
Oharrak / Notas:
Ver caserío Argiñena. Como genérico que es, kalea 'la calle' lleva artículo determinado (-a).
Generikoa / Genérico:
037-39
Alt.:
Toma el nombre del caserío de ese nombre que hubo frente a la entrada lateral a la iglesia parroquial.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arguiñena kalea (1989) GKZ-89 --;
Argiñena kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Argiñena kalea (2009) G09-01 C5;
Argiñena kalea (2009) SG09 63;
Argiñena (2009/04) BECA01 1250; Kalea / Calle
Argiñena kalea (2009/07) BECA02 1250;
1006
Argiñenalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505610 Y: 4807064
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Significa 'junto a Argiñena', del nombre del caserío Argiñena, al que se pospone el sustantivo
eusquérico alde 'zona cercana, lado pegante'.
Alt.:
Se trataba de la huerta del caserío Argiñena, en la que actualmente hay una moderna casa de varios
pisos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arguiñene (1723) AFV-J-C 2030/026; Pegante a Vizcarrena
Arguinena (1911) AMG, 0028/014 --;
Arguinena-alde (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Argiñenalde (2009/04) BECA01 1006; Soroa / Heredad
279
Arkatxekosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
- 70 -
037-39 Desaparecido
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 505235 Y: 4806784
Alt.:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Viene a significar en euskera 'huerta del peñasco', del vocablo compuesto harkatx (de har(ri) 'piedra' y
atx 'peña') que significa 'peñasco', el genitivo -ko 'de' y el genérico solo 'huerta, heredad'.
Heredad en Elexalde, propiedad del caserío Ibarrosteingoetxe, y que se hallaba próxima a las encinas
que aún quedan en pie en esta zona.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arcoche (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte
Arcatzaco-solo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybarroste
Arcasa-alde (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Arcocheca (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Arcoche (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Arcachacosolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arkatzako solo (2009/04) BECA01 279; Soroa / Heredad
Arkatxekosolo (2009/12) BECA03 279;
1585
Arkotxa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo y apellido vasco de cierta extensión y recurrencia cuyo étimo y significado está lejos de ser
transparente.
Y:
Alt.:
Caserío en Urezarantza cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arcocha (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
- Arcoche (1924) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
- Arkotxa (2009/12) BECA03 1585;
755
Arkotxa
Junkera
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Mendia / Monte
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505463 Y: 4804935
Oharrak / Notas:
Arkotxa es topónimo y apellido vasco de cierta extensión y recurrencia, pero cuyo étimo y significado
está lejos de ser transparente. Parece haber tenido cierta tendencia a la parágoge (-a > -e). Respecto
a la variante Junkera, ver casa de ese nombre.
Ahozkoak / Orales:
-
arkotxe (1986) Deiker-0749 037-47 001; (Mendia / Monte, montaña).
arkotze (1986) Deiker-0749 037-39 054; (Mendia / Monte, montaña).
arkótxa (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 054; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
arkótxa (2001/11/06) Deiker-0745 037-47 A 001; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
Dokument. / Document.:
-
Arcoche (1890) AMG, 0078/012 --;
Junquera (1900) AFV-HA-AR 0569/001; o Iribiñe-buru
Arcoche (1900) AMP, 229/1/3 --;
Yribiñe-barri (1900) AMG, 0078/012 --; Es el mismo que Junquera
Junquera (1900) AMG, 0078/012 --; Gaina / Alto
Junquera (1913) AMP, 229/1/5 --;
Arcoche (1913) AMP, 229/1/5 --;
Junquera (1922) AMG, 0059/008 --; Mendia / Monte
Julquera (1924) AMG, 0059/004 --;
Junquera (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte
Arcocha (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Zabale Vieja
Junquera (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Junquera (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Alonimoak / Alónimos:
- 71 -
037-47
Alt.:
86
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Junquera (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Junquera (1926) AMG, 0060/001 --;
La Junquera (1934) EDV-25 1B; Gailurra / Cima, 84 m
La Junquera (1940) IGC-37 37; Gailurra / Cima, 84 m
Arcocha (1944) AMG, Amillaramiento --;
Junqueras (1956) AMG, montes --;
Arcoche-alde (1956) AMG, montes --; Saratxaga
Arcocha (1956) AMG, montes --;
Junquera (1994) TORR 20; Montes menores: 84 m
Arkotxa (1997) BUMI --;
Arkotzamendi (1999) MTN 037-IV;
Junquera, La (2000) BGK 133; Gailurra / Cima
Arkotxa (Cima, cumbre) (2002) Deiker 4150;
Arkotxa (2004) BG 03, 08; Gailurra / Cima, 86,83 m
Arkotxa (2007) GKZ-09-02 --;
Arkotxa (2009) G09-02 --; Gailurra / Cima, 87 m
Arkotxa (2009/04) BECA01 755; Mendia / Monte
Junkera (2009/04) BECA01 105; Mendia / Monte
1002
Armindatze
Lularri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506546 Y: 4809500
Oharrak / Notas:
Aunque a veces se ha puesto en relación con el nombre de la población cercana de Armintza, parece
poco probable, sobre todo si tenemos en cuenta que el nombre de esa localidad se documenta
Aurmentza hasta no hace tanto. El primer componente Arbin- documentado en 1884 es
perfectamente creíble, explicándose el cambio b > m como confusión de bilabiales, fenómeno
habitual en euskera. En tal caso sería un derivado de har(ri) 'piedra' con el numeral distributivo bina
'dos (por cada uno)'. El final del topónimo contendría pospuesto el sustantivo atze 'trasera, parte de
atrás'. Este último componente también pudiera ser el sustantivo atx 'peña', con -e paragógica
procedente de su uso declinado en euskera (Armindatx, Armindatxen, Armindatxeko, Armindatxetik,
Armindatxera, etc.). Quedaría sin explicar la -d- intermedia, para la que no hallamos explicación
plausible. Por otra parte, lularri es nombre compuesto del euskera lula 'julia' y harri 'piedra', 'peña de
las julias', en referencia seguramente al pescado conocido como doncella o julia, Coris julis, que
abunda en la zona. También hay otro Lularri en Askorriaga.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
- Arbindache (1884) AFV-J-JIB 4143/022; Lugar en el punto de Urzuriaga, a 140 metros sobre el
nivel del mar
- Armindatze, Lularri (1982/09) DúoCosta 16, 422. orr.; Armindatze. O peñas de Arminza para los
de Górliz, y Lularri para los de Arminza. El acceso a las zonas de pesca después de cruzar el
monte Ursuriaga es largo y pronunciado. A medio camino está la famosa mina abandonada, que
da nombre a la Peña de la mina
- Armindatze o Lularri (1982/09) DúoCosta 15 [Itzerdiz], 422. orr.; En el medio de la peña. Se
encuentra entre Etzandarri y Armindatze o Lularri. Es un lugar de acceso muy peligroso, porque
hay que cruzar una garganta que forman los pliegues del monte Etzandarri, a una altura de 50
metros sobre el nivel del mar. Queda para los amantes de las emociones fuertes. Con mareas
muy vivas se puede pasar por los caladeros de pesca. Las peñas son ricas en percebes
- Armindatze, Lularri (1982-1983) AEFDúo 72, 255. orr.; El primer nombre es usado por los
habitantes de Gorliz y el segundo por los de Armintza
- Armindatxe (2008) GOIK 22;
- Armindatze (2009/04) BECA01 1002; Aldapa / Cuesta
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
Armindátxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
Armíndatze (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-01; Soroa / Heredad
Armíndatze (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Kostaldea / Costa
Armíndatze (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Kostaldea / Costa
1448
Armintzabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
- 72 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505712 Y: 4807093
037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'el camino de Armintza', en referencia al conocido puerto pesquero del término
de Lemoiz. A su nombre, Armintza, se añaden el genérico bide 'camino' y el artículo final -a 'el'.
Alt.:
El cambio de denominación de Itsasbide a Armintzabidea se realiza prácticamente a la altura de la
iglesia parroquial, lo que resulta un tanto chocante. Se podría considerar la denominación Itsasbide
hasta la rotonda de Estrataurre y Armintzabidea a partir de entonces. En cualquier caso coincide con
la carretera BI-3151.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Carretera de Plencia a Arminza (1924) KHIST 2;
Carrª de Plencia a Arminza (1940) IGC-37 37;
Armintza bidea (1989) GKZ-89 --;
Armintza bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Armintza bidea (2009) G09-01 C5-B6;
Armintzabidea (2009/12) BECA03 1448;
885
Arotzena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505780 Y: 4807058
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'casa del ebanista', del euskera arotz 'ebanista, carpintero' y el sufijo posesivo ena, habitual en nombres de casas y que lleva artículo -a final. Aunque su origen primero fuese éste,
en el caso que nos ocupa también pudiera tratarse del apellido de su propietario.
Alt.:
Casa en Elexalde desaparecida a mediados del siglo XVIII tras un derrumbe. En 1745 aparece listada
entre Estrada y Goienetxe, por lo que su ubicación es aproximada.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arozena (1710) AFV-J-C 1830/013;
Arozera (1713) AMG, 0096/001 --;
Arozena (1723) AFV-J-C 2030/026;
Aro[t]zena, se cayó (1745) FOG.KER nº 25, pág. 357; No indica dueño
Arochena (1750) AFV-J-C 0543/001; Soroa / Heredad
Arotzena (2009/04) BECA01 885; Etxea / Casa
1001
Arotzenaburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505831 Y: 4807047
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'sobre Arotzena', en referencia al nombre de la casa de ese nombre
desaparecida en el siglo XVIII, a la que se pospone el sustantivo buru 'cabeza, parte superior'. El
único dato documental en que nos basamos parece una errata de transcripción, pero la situación del
paraje cerca de Okendo, nos garantiza su relación con la casa citada.
Alt.:
Terreno sito en las cercanías de la casa Bidetxena, con toda probabilidad sobre la casa Arotzena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Anozenaburu (1769) AFV-J-C 1229/009; Término que tiene al norte terrenos de Oquendo y
cerca de la casa Ybarreche
- Arotzenaburu (2009/04) BECA01 1001;
1586
Arpilloaga
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
- 73 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504654 Y: 4806630
037-38
Alt.:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Bonito topónimo que significa 'lugar de montones de piedras', del euskera har(ri) 'piedra', pilo
'montón, pila' y el sufijo locativo -aga. Ha sufrido caída de -g- intervocálica (-oaga > -oaa > -oa), muy
corriente en el habla popular y metátesis posterior (-oa > -ao). Ver también Kastilloaga. El nombre
Arpilloaga tiene que ver sin duda con la explotación de una cantera en la zona desde tiempos muy
remotos. Ver Arpilloagako harrobia.
Se trata de la zona donde se emplazaba la antigua cantera y que, en origen, debía de ser una
heredad. Hoy día tiene prácticamente valor de barriada.
Ahozkoak / Orales:
- Arpilláo (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-03; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
-
Arplioaga (1737) AMP, MC 1083 11/3/4 --; Aurkintza / Paraje
Arpiloaga (1797) AMP, MC 1083 11/3/5 --;
Arpillado (1895) AMG, 0106/001 --; Lur saila / Terreno
Arpillao (1895) AMG, 0025/001 --; Lur saila / Terreno
Arpillao (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Arpillao (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Arpillero (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Arpilloaga (1928) AMG, 0050/001 --;
Arpilloaga (1928) AMG, 0128/005 --;
Arpillau (1929) AMG, 0113/001 --; Aurkintza / Paraje
Arpillao (1929) AMG, 0004/033 --; Terreno en Gaminiz (Arenal)
Arpilloaga (2009/12) BECA03 1586;
1251
Arpilloaga
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504683 Y: 4806661
037-38
Oharrak / Notas:
Ver paraje llamado Arpilloaga.
Alt.:
La casa que se documenta en 1925 y 1926 se encontraba sobre el antiguo lavadero y sobre el solar
que ocupó, en la actualidad se alza un bloque de pisos que ha adoptado el nombre.
Ahozkoak / Orales:
- Arpilláo (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Arpillao (1925) AMG, 0078/012 --;
Arpillao (1926) AMG, 0035/002 --; "Sita en la calle Arenal, sobre el lavadero de Plencia"
Arpilloaga (2009/04) BECA01 1251; Etxea / Casa
Arpillao (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle
180
Arpilloagaburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504713 Y: 4806630
Oharrak / Notas:
Significa 'sobre Arpilloaga', bonito topónimo al que se pospone el sustantivo buru 'cabeza, zona
superior'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arpillaoagaburu (1867) AMG, 0020/004 --;
Arpiloaga-buru (1928) AMG, 0004/033 --; Lekua / Lugar
Arpiloaga-buru (1929) AMG, 0113/001 --; Lur saila / Terreno
Arpillao-buru (1929) AMG, 0128/006 --;
Arpillaga-buru (1954) AMG, 0004/033 --; Lur saila / Terreno
Arpilloagaburu (2009/04) BECA01 180; Soroa / Heredad
- 74 -
037-38
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1252
Arpilloagaiturri
Alonimoak / Alónimos:
Sanlorentzoiturri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504661 Y: 4806542
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'fuente de Arpilloaga', donde a este topónimo añadimos el genérico iturri 'fuente'.
037-38 Desaparecido
Alt.:
Era un lavadero en el lado de la carretera correspondiente a Plentzia, cuyos restos podían verse
hasta hace pocos años.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arpillao (1866) AMP, 98/24 --; Garbitokia / Lavadero
Arpillao (1866) AMP, 98/24 --;
Arpilloaga (1900) AMP, 229/1/3 --;
San Lorenzo (1919) AMG, 0102/001 --; En el Arenal
Arpilloaga (fuente) (1994) TORR 45; Relación de mojones fijados en 1737
Sanlorentzoiturria (2009/04) BECA01 987; Iturria / Fuente
Arpilloaga (2009/04) BECA01 1252; Iturria / Fuente
Arpilloagaiturri (2009/07) BECA02 1252;
1485
Arpilloagako begiratokia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Begiratokia / Mirador
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504641 Y: 4806768
037-38
Oharrak / Notas:
Significa 'el mirador de Arpilloaga'. Como genérico que es, begiratoki 'mirador' lleva artículo final -a 'el'.
Alt.:
En sus inmediaciones estuvo emplazado el fortín de Arpilloaga, cuyas baterías se trasladaron en
1755 al Castillito de Askorriaga, dado que aquella fortificación quedó en ruina.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arpilloagako begiratokia (2009/12) BECA03 1485;
1518
Arpilloagako gaztelua
Gaztelaniaz / Castellano:
Fortín de Arpilloaga
Generikoa / Genérico:
Gotorlekua / Fortín
Kartografia / Cartografía:
037-38 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504639 Y: 4806767
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'castillo o fortín de Arpilloaga'. Ver paraje Arpilloaga. Como genérico que es,
gaztelua 'el castillo' lleva artículo final (-a).
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
Fortín que estuvo en pie hasta finales del siglo XVIII sobre las canteras de Arpilloaga, seguramente
en el mismo lugar que más tarde ocupó la caseta de carabineros.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arpilloaga (1737) AMP, MC 1083 11/3/4 --; el fortín en frente del Sanatorio de Plencia, quizás en
terreno de Plentzia
- Castillo de Gusurmendi (1797) AMP, MC 1083 11/3/5 --;
- un fortín (1802) RAH tomo I, pág. 308; En el arenal hay un fortin con 2 cañones que defiende la
entrada del puerto de Plencia, y ademas hay otro con un cañon de 24, otro de 18 y otro de 12
- Castillo (1826) AMP, MC 1088 14/2 --; Fortín sobre un montecito sobre el arroyo Ybarrondo
- Fuerte, fortín (1994) TORR 239; Gorliz contribuía a la defensa del Señorío con un "FUERTE" de
cuya existencia tenemos noticia, al menos, a partir de 1741 […] Este fortín se ubicaba en el
Arenal, junto a la línea de costa, aproximadamente en la zona que hoy ocupa el Sanatorio
Marítimo de Plentzia
- Gorliz, fortín de (2008) GOIK 173; En el año 1755 se inundó de agua y se deterioró el fortín de
Gorliz, que miraba al mar
- Arenal, fortín en (2008) GOIK 20; También existió otro fortín en el barrio del Arenal (Hoy llamado
Areatza)
- 75 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Arpilloagako gaztelua (2009/12) BECA03 1518;
96
Arpilloagako harrobia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Harrobia / Cantera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504658 Y: 4806707
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Es 'la cantera de Arpilloaga'. Ver paraje denominado Arpilloaga, al que aquí se añade el genitivo -ko
'de' y el genérico eusquérico harrobi, compuesto de har(ri) 'piedra', hobi 'fosa, agujero excavado' y el
determinante -a 'la'. Sin duda el topónimo Arpilloaga tiene que ver con la existencia de una cantera
desde tiempos muy remotos.
Alt.:
Se conoce la existencia de una casa sobre el lavadero de Plentzia a principios del siglo XX con el
mismo nombre.
Ahozkoak / Orales:
- arpilláo (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 B 282; (Harrobia / Cantera).
- arpilláo (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 B 282; (Harrobia / Cantera). katera, harrobia egon zen.
Gero etxeak egin zituzten duela 20 bat urte. Gaur egun inguruko etxe bati jarri diote izen hori.
- arpilláo (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 282; (Harrobia / Cantera).
- arpilláo (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 282; (Harrobia / Cantera). ez dago harrobirik gaur
egun. Inguruari esaten zaio arpillao. Bertako etxe berri batek arpillao izena dauka
- Arpilláo (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-05; Harrobia / Cantera
- Arpillaó (2009/02/04) Gorliz-09 C 3; Harrobia / Cantera
- Arpilláo (2009/02/05) Gorliz-03 C 05; Harrobia / Cantera
- Arpillaó (2009/02/06) Gorliz-10 C 03-05; Harrobia / Cantera
- Arpilláo (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Harrobia / Cantera
Dokument. / Document.:
- Arpillao (1894) AMG, 0105/003 --; Harrobia / Cantera. "Se acorda asímismo poner en
conocimiento del encargado de la Cantera de Arpillao ponga en condiciones de seguridad para
los transeuntes la carretera vecinal que desde el punto de Miseriena se dirige a Gorliz"
- Arpillao (1924) AMG, 0037/005 --; Harrobia / Cantera
- Arpilluaga (1930) AMG, 0036/004 --; Harrobia / Cantera
- Arpillado (1932) AMG, 0098/001 --; Harrobia / Cantera
- Arpillao (1934) AMG, 0114/002 --; Harrobia / Cantera
- Arpillao (1935) AMG, 0114/003 --; Harrobia / Cantera
- Arpillao (1936) AMG, 0114/003 --; Harrobia / Cantera
- Arpillao (1937) AMG, 0114/004 --; Harrobia / Cantera
- Arpilloaga (2009/04) BECA01 96; Harrobia / Cantera
- Arpilloagako harrobia (2009/12) BECA03 96;
1577
Arpilloagako munarria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mugarria / Mojonera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504637 Y: 4806697
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'el mojón de Arpilloaga', donde a este topónimo se le añade el genitivo -ko 'de' y
el genérico munarri 'mojón', además del artículo final -a 'el'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ybarrondo-gane (1890) AMP, 229/1/1 --; Mugarria / Mojón
- Arpilloaga (1994) TORR 49; Mojones citados en el informe emitido por los Ingenieros A.
Echevarria y A. Salvidegoitia (15/09/1905)
- Caseta de Carabineros (1994) TORR 48; Mojones señalados en plano arbitral acordado entre
Gorliz y Plentzia en octubre de 1890
- Arpilloaga (fuente) (1994) TORR 45; Relación de mojones fijados en 1737
- Arpilloagako munarria (2009/12) BECA03 1577;
- 76 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1007
Arranazpieta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
El primer componente pudiera ser arran(o) 'águila', al que se pospone el sustantivo azpi 'zona baja' y
el sufijo locativo -eta, significando por tanto 'lugar debajo de Arran-', en posible referencia al escarpe
denominado Arranoatx.
Y:
Alt.:
Paraje en Urezarantza, de ubicación desconocida que bien pudiera estar en relación con el escarpe
de Arranoatx, en la bajada de Axpetxikerra.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arranaspieta (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Arranazpieta (2009/04) BECA01 1007;
1538
Arranoatx
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Malkarra / Escarpe
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Parece ser un compuesto del euskera arrano 'águila' y el genérico atx 'peña', con el significado de
'peña del águila', denominación muy frecuente para peñascos llamativos y elevados.
Y:
Alt.:
Se debe de tratar de un escarpe que hay en la bajada de Axpetxikerra, pero cuya situación no
conseguimos precisar con exactitud.
Ahozkoak / Orales:
- arranátx (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 055; (Malkarra / Escarpe). Mendian (aispe txiki
hegalean) dagoen haitz bat da.
- Arránoétxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-01; Mendia / Monte
Dokument. / Document.:
- Arranoatx (2009/12) BECA03 1538;
291
Arratia
Arratiagoikoa, Nere Atsedena
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505436 Y: 4807004
Oharrak / Notas:
El nombre Arratia es bien conocido en Bizkaia por designar un conocido valle del Señorío. Sin
embargo su étimo no está claro. Se ha sugerido que proceda de harratea 'portal', compuesto de
har(ri) 'piedra' y ate 'puerta' con el determinante -a. Sería posible el cambio vocálico en el final -ea > ia, muy habitual en las variedades orientales del dialecto vizcaino. Sin embargo, no hay pruebas
documentales del topónimo terminado en -ea y, por el contrario, la forma acabada en -ia se
documenta muy tempranamente. En cualquier caso, la sílaba inicial sí parece proceder de har(ri)
'piedra'. Arratiagoikoa significa 'Arratia de arriba', pues la casa denominada Tabernazarra, situada
donde actualmente se emplaza el centro de salud, también se llamó Arratiabekoa. Por su parte, el
nombre Nere Atsedena significa 'mi descanso, mi reposo', de nere 'mi, mío', atseden 'descanso,
reposo, respiro' y el artículo -a 'el'.
Alonimoak / Alónimos:
037-39 Desaparecido
Alt.:
Desaparecida Arratia hacia 1935, se construyó un chalet propiedad de Goiri, que se debió de llamar
Nire Atsedena. También debió de conocerse por Kanposena. Se derribó en los años 1950-1960 para
construir el actual bloque de viviendas.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arratia (1665) AFV-J-C 0369/002;
Arratía de arriba (1704) FOG.KER nº 22, pág. 140; Bº de Ibarra. Jo. Artaza
Arratía (1704) FOG.KER nº 23, pág. 140; Bº de Ibarra. Dº Arratía
Arratia (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Arratia arriva (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Arratia (1705) AFV-J-C 0835/037;
Arratia (1713) AMG, 0096/001 --;
Arratia zaguera (1713) AMG, 0096/001 --;
- 77 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arratia (1733) AFV-J-C 0683/006;
Arratia (1737) AMG, 0095/001 --;
Arradia (1737) AMG, 0095/001 --;
Arratia (1737) AMG, 0095/001 --;
Arratia (1743) AMG, 0095/001 --;
Arratía (1745) FOG.KER nº 35, pág. 357; J. Lopategui
Arratia (1750) AFV-J-C 0543/001;
Arratia (1765) AMG, 0095/001 --;
Arratia (1765) AMG, 0095/001 --;
Arratia (1769) AFV-J-C 1229/009;
Arratia (1778) AMG, 0095/001 --;
Arratia (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Arratia (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Arratia (1796) FOG.KER nº 32, pág. 629; Bº de Ibarra. J. Olaguíbel
Arratia (1798) AMG, 0096/001 --;
Arratia (1809) AMG, 0094/001 --;
Arratia (1811) AMG, 0089/001 --;
Arratia (1813) AMG, 0104/001 --;
Arratia (1814) AMG, 0090/001 --;
Arratia (1816) AMG, 0094/001 --;
Arratia (1822) AMG, 0093/001 --;
Arratia (1822) AMP, 52/1 --;
Arratia (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Arratia (1823) AMG, 0104/001 --;
Arratia (1828) AMG, 0093/001 --;
Arratia (1836) AMG, 0104/001 --;
Arratia (1840) AMG, 0104/001 --;
Arratia (1842) AMG, 0094/001 --;
Arratia (1842) AMG, 0092/001 --;
Arratia (1845) AMG, 0092/001 --;
Arratia mitad (1845) AMG, 0061/007 --;
Arratia (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Arratia (1847) AMG, 0104/001 --;
Arratia (1851) AMG, 0104/001 --;
Arratia (1854) AMG, 0013/038 --;
Arratia (1855) AMP, 59/20 --;
Arratia (1857) AMG, 0087/014 --;
Arratia (1860) AFV-J-JPIB 1964/016;
Arratia (1860) AMG, 0013/038 --;
Arratia (1873) AMG, 0013/017 --;
Arratia (1873) AMG, 0019/002 --;
Arratia (1873) AMG, 0082/015 --;
Arratia (1876) AMG, 0019/007 --;
Arratia (1879) AMG, 0019/009 --;
Arratia (1880) AMG, 0015/030 --;
Arrati (1883) AFV-J-JPIB 3875/012;
Arratia (1888) AMG, 0015/019 --;
Arratia (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Arratia (1898) AMG, 0015/009 --;
Arratia (1905) AMG, 0015/002 --;
Arratia (1908) AMG, 0027/020 --;
Arratia (1917) AMG, 0107/003 --;
Arratia (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Arratia (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Arratia (1926) AMG, 0035/002 --;
Arratia (1930) AMG, 0109/002 --; Soloa / Finca
Arratia (1933) AMG, 0036/014 --;
Arratia (1933) AMG, 0114/002 --;
Arratia (1935) AMG, 0037/009 --;
- 78 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Nere-atsedena (1936) AMG, 0004/004 --; Chalet de Enrique Goiri y Colau. Arquitecto Ignacio
Mª Smith
- Nere Atzedena (1937) AMG, 0114/004 --;
- Arratia (1994) TORR 129; Propiedad en 1704 de Joseph Artaza, que fue en 1706, 1716 y 1725
fiel de Gorliz
- Nere Atsedena (2009/04) BECA01 215; Txaleta / Chalet
- Arratia (2009/04) BECA01 291; Basetxea / Caserío
1008
Arratisolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505455 Y: 4807026
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Siginifica literalmente 'huerta de Arratia', donde al nombre de esta casa se le añade en composición
el genérico solo 'heredad, huerta'.
Alt.:
Se trataba del terreno anejo a la casa Arratia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arratia (1807) AFV-J-C 1572/025; Soroa / Heredad
Arratisolo (1827) AFV-J-C 0006/008; Soroa / Heredad
Arratisolo (1828) AFV-J-C 0957/016; Soroa / Heredad
Arratia (1934) AMG, 0097/001 --;
Arratisolo (2009/04) BECA01 1008; Soroa / Heredad
756
Arrianajeak
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Dos Hermanas
037-31
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505466 Y: 4809340
Oharrak / Notas:
Significa 'los peñascos hermanos', del euskera harri 'piedra, peñasco', anai 'hermano' y el
determinante plural -ak 'los'. La forma castiza de la palabra 'hermano' en la comarca es anaje, con -jal estilo castellano. Curiosamente, en castellano se asigna a las rocas designadas género femenino:
dos hermanas.
Alt.:
En el sector debe de haber una peña llamada Atxabaltza, que no conseguimos ubicar.
Ahozkoak / Orales:
- arrianájek (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 216; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). arrianájek,
arrianájetarà, arrianájes (erdal ahoskapena).
- arrianájek (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 216; (Uharria, arroka / Escollo, bajo).
- dos ermánas, arrianájes (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 216; (Uharria, arroka / Escollo,
bajo). dos ermánas, arrianájes.
- arrianájek (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 216; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). arrianájek,
arrianájetan.
- arrianájek (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 216; (Uharria, arroka / Escollo, bajo).
- arrianájek (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 216; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). arrianájek,
arrianéjetarà, arrianájerartèn.
- dos ermánas (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 216; (Uharria, arroka / Escollo, bajo).
- Arrianájes (2008/11/12) Gorliz-12 C 5; Kostaldea / Costa
- Arrianállék (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Dos hermanas (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
- Arríanáje (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Kostaldea / Costa
- Arrianájes (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Kostaldea / Costa
- Dos hermanas (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kostaldea / Costa
- Dos hermanas (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-04; Kostaldea / Costa
- Arrianájek (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- Piedras hermanas (1735) AMP, MC 1082 9/2 --; Tokia / Punto
- Las 2 hermanas (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Baxa / Escollo
- Las Dos Hermanas (1924) KHIST 2;
- 79 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
-
-
-
-
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Las Dos Hermanas (1924) KHIST 1;
Arrianajek (1934) EDV-25 1B;
Arrianajek (1940) IGC-37 37;
Arrianajek (1981) MTN 037-II;
Mariarri de Arrianajek (1982/09) DúoCosta 11 [Arrianajek], 421. orr.; Orianteada al NE se
encuentra la Mariarri de Arrianajek
Arrianajek (1982/09) DúoCosta 10 [Axoaz], 420. orr.; Tiene una longitud de 1500 metros y es
zona muy rica en pesca y en abundantes caladeros
El nombre puede referirse a soga, cuerda, o también a la expresión basoas, en su sentido
indicativo de ir a un lugar que era característico para los pescadores de Górliz. Tiene un único
acceso por la parte de Arrianajes, lugar situado más hacia el E. La zona de Axoaz queda
comprendida entre Arrianajek y Legorrari
Arrianajek (1982/09) DúoCosta 11, 420-421. orr.; Tiene 50 metros de longitud, se compone de
piedras graníticas y bloques muy grandes y recibe el nombre de dos peñas sin acceso ni por
tierra ni por mar, son dos monolitos, que desde lo alto del monte parecen gemelas. Las dos
hermanas
Atzabeltza (1982/09) DúoCosta 11 [Arrianajek], 420-421. orr.; Se destacan […] y Atzabeltza,
peña negra, que es buena para mojarras desde media marea a la pleamar
Las dos hermanas (1982/09) DúoCosta 11 [Arrianajek], 420. orr.; Tiene 50 metros de longitud,
se compone de piedras graníticas y bloques muy grandes y recibe el nombre de dos peñas sin
acceso ni por tierra ni por mar, son dos monolitos, que desde lo alto del monte parecen gemelas.
Las dos hermanas
Arrianajek (1982-1983) AEFDúo 65, 254. orr.; Recibe el nombre de dos peñas sin acceso ni por
tierra ni por mar, que desde lo alto del monte parecen gemelas y se conocen en castellano como
"Las dos hermanas". Comprende los siguientes lugares destacados: "Peña del Recurso",
Atzabeltza, Iruatza, "La Coba", la mariarri del sector, Atzazuri
Atzabeltza (1982-1983) AEFDúo 65 [Arrianajek], 254. orr.; Recibe el nombre de dos peñas sin
acceso ni por tierra ni por mar, que desde lo alto del monte parecen gemelas y se conocen en
castellano como "Las dos hermanas". Comprende los siguientes lugares destacados: "Peña del
Recurso", Atzabeltza, Iruatza, "La Coba", la mariarri del sector, Atzazuri
Arrianajek (1989) GKZ-89 --;
Arrianajet (1990) UK --;
Arrianajek (1994) TORR 20; Kostaldea / Costa
Arrianaiak Punta (1999) MTN 037-II;
Arrianaiak (Escollo, bajo) (2002) Deiker 34601;
Dos Hermanas (2004) BG 03;
Arrianaiak (2007) GKZ-09-02 --;
Arrianaiak (2008) GOIK 21; Siguiendo la costa, llegamos a Arrianaiak (Arrianages, nombre
popular) aquí dos rocas muy parecidas que sobresalen del resto, llamadas "Dos hermanas" […]
De Arrianages, llegamos a Axpe
Arrianages (2008) GOIK 21; Siguiendo la costa, llegamos a Arrianaiak (Arrianages, nombre
popular) aquí dos rocas muy parecidas que sobresalen del resto, llamadas "Dos hermanas" […]
De Arrianages, llegamos a Axpe
Dos Hermanas (2008) GOIK 21; Siguiendo la costa, llegamos a Arrianaiak (Arrianages, nombre
popular) aquí dos rocas muy parecidas que sobresalen del resto, llamadas "Dos hermanas"
Arrianages (Dos Hermanas) (2008) GOIK 22;
Arrianaiak (2009) G09-02 --; Baxa / Escollo
Arrianajeak (2009/04) BECA01 756; Baxa / Escollo
758
Arribeko
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505192 Y: 4806873
Oharrak / Notas:
Es un derivado del euskera harri 'piedra', be 'debajo' y el genitivo -ko 'de', que significa algo así como
'Arri de abajo'.
Arribeko y Arrigoiko son dos elegantes casas gemelas de dos pisos.
Ahozkoak / Orales:
- Arribéko (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-04; Basetxea / Caserío
- Arribéko (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Basetxea / Caserío
- Arribéko (2009/02/06) Gorliz-10 C 03-02; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Arribeko (1933) AMG, 0114/002 --;
- 80 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arri-beco (1936) AMG, 0038/022 --;
Arribeko (1990) BI.AUAH II, 559; Neovasco
Arribeko (2009/04) BECA01 758; Etxea / Casa
Arri-Beko, Arri Beko (2009/08/06) CG09 --; Nombre que puede leerse en el pilar derecho de la
entrada y sobre ésta
1165
Arribiribil
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505340 Y: 4809261
037-31
Oharrak / Notas:
Del euskera harri y biribil 'piedra redonda'.
Ahozkoak / Orales:
- arribiribíl (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 154; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). arrantza
egiteko haitz ona.
Dokument. / Document.:
- Peña Biribil (1982/09) DúoCosta 10 [Axoaz], 420. orr.; De E a W se encuentra en primer lugar la
peña Biribil, redonda, que sólo tiene acceso en la bajamar de las mareas vivas, por lo que es
prácticamente una isla
- Biribil (1982-1983) AEFDúo 64 [Axoaz, Azoga], 254. orr.; Zona comprendida entre Punta
Leorrari y Arrianajek, que comprende: Fanfatz, Ganekatz, Biribil y Zorrokatz, cuatro Peñas de
pesca que se distinguen por el nombre de sus pescadores más célebres o por sus
características físicas
- Arribiribil (2009/04) BECA01 1165; Baxa / Escollo
Alt.:
759
Arrien kanpina
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kanpina / Camping
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505223 Y: 4807458
037-31
Oharrak / Notas:
Arrien es apellido originario de la cofradía de Trobika en Mungia y que en este caso hace referencia a
la familia propietaria. Se añade el préstamo genérico kanpin, del inglés camping 'acampada', y el
artículo -a 'el'. Signfica 'el camping Arrien'.
Ahozkoak / Orales:
- kánpiña (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 207; (Kanpina / Camping). Arrien kanpina da bere
benatako izena. "Camping Arrien" jartzen du sarreran.
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Arrien (1990) UK --; Camping
Camping Arrien (1999) MTN 037-II;
Arrien (Camping) (2002) Deiker 34583;
Arrien (2004) BG 03;
Camping Arrien (2008) GOIK 231-233;
Arrien (2009/04) BECA01 759; Camping
Arrien kanpina (2009/07) BECA02 759;
1700
Arrietaena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504999 Y: 4805091
037-38
Alt.:
Gandia (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Arrieta', en donde seguramente al apellido de los propietarios Arrieta, se añade el
sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de casas y que termina con determinante -a 'la'. Arrieta, a
su vez, significa 'lugar de piedras', de harri 'piedra' y el sufijo locativo -eta.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arrietane (2009/06/21) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada al jardín
- 81 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Arrietaena (2009/12) BECA03 1700;
140
Arrietarena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505461 Y: 4806958
037-39
Oharrak / Notas:
Lleva artículo final (-a).
Alt.:
Aunque la casa originaria ha desaparecido, el nombre suele asignarse hoy a la edificación actual.
Ahozkoak / Orales:
- arrietaréna (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 187; (Aurria / Ruina). Bota zuten.
- arrietaréna (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 187; (Aurria / Ruina). Bota zuten.
- arrietaréna (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 187; (Aurria / Ruina). Bota zuten eta etxe berriak
egin.
Dokument. / Document.:
-
Arrietarena (1924) AMG, 0002/008 --;
Arrietarena (1925) AMG, 0109/001 --;
Arrietarena (1925) AMG, 0034/004 --;
Arrietarena (1929) AMG, 0036/008 --;
Arristarena (1929) AMG, 0051/003 --;
Arrietarena (1930) AMG, 0109/002 --;
Arrietarena (2009/04) BECA01 140; Etxea / Casa
Arrietarena (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse sobre el portal 9 A de entrada al
actual edificio de pisos
760
Arrigoiko
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505206 Y: 4806884
Oharrak / Notas:
Es un derivado del euskera harri 'piedra', goi 'arriba' y el genitivo -ko 'de', que significa algo así como
'Arri de arriba'.
Alt.:
Arribeko y Arrigoiko son dos elegantes casas gemelas de dos pisos.
Ahozkoak / Orales:
- Arrigoíko (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-04; Basetxea / Caserío
- Arrigoíko (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Basetxea / Caserío
- Arrigoíko (2009/02/06) Gorliz-10 C 03-02; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Arri-goico (1936) AMG, 0038/022 --;
Arrigoiko (1990) BI.AUAH II, 559; Neovasco
Arrigoiko (2009/04) BECA01 760; Etxea / Casa
Arri-Goiko (2009/08/06) CG09 --; Nombre que puede leerse en el pilar izquierdo de la entrada
292
Arrikoarritxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Punta
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504531 Y: 4806824
037-38
Oharrak / Notas:
Puede significar 'la piedrecilla del peñasco', del euskera harri 'piedra', el genitivo -ko 'de', y
nuevamente el genérico harri seguido del sufijo diminutivo -txu. Sin embargo, Arriko y arritxu, también
pudieran ser sinónimos 'piedrilla' en composición tautológica, pues a menudo -ko figura como sufijo
diminutivo en algunos vocablos comunes y topónimos (cf. otsoko, axelko, mutiko, etc.).
Alt.:
Sobre la cima del pequeño monte frente al actual Sanatorio de Plentzia, se encontraba la caseta de
los carabineros. En realidad, Arrikoarritxu era el espolón rocoso que caía de Guzurmendi y llegaba
hasta el mar, sobre el cual se edificó el Sanatorio Marino de Plentzia. La carretera que por la playa iba
al Sanatorio de Gorliz, obligó a cortar la peña de modo que su antigua fisonomía hoy resulta
difícilmente identificable.
- 82 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arrico-arrichu (1847) AFV-J-JPIB 4427/008; En los arenales
- Arrichu (1877) AFV-J-JPIB 4538/010; Donde el sanatorio pequeño
- Arrico (1877) AFV-J-JPIB 4538/010; Donde la caseta de los carabineros, hoy el Sanatorio
pequeño
- Arricoarrichu (1900) AFV-HA-AR 0569/001;
- Busterri, Punta (1982-1983) AEFDúo 45, 253. orr.; Parte eminente de la anterior [Arriku-erretxo],
hoy día muy quebrada
- Arriku-erretxo (1982-1983) AEFDúo 44, 253. orr.; Peña sobre la que se asienta el Sanatorio
Marítimo de Plentzia
- Arriku-arritxu (1994) TORR 21;
- Arrikoarritxu (2009/04) BECA01 292; Punta
1009
Arrimalleta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Eskailerak / Escaleras
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505667 Y: 4807289
037-39
Oharrak / Notas:
Significa con toda evidencia 'lugar de las escaleras de piedra', derivado de harri 'piedra', maila
'escalon, grada' y el sufijo locativo -eta. En algún testimonio oral pierde la vocal inicial, quizá por
confundirla con una vocal protética (Rotura > Errotura, Rey > Errege, etc.). Tiene tendencia a tomar
la marca -s de plural castellano, pues hace referencia real a un conjunto de escalones. Resulta
curiosa la variante Trikimalla recogida oralmente en alguna ocasión, quizá del euskera triku 'erizo' y
maila 'escalón'.
Ahozkoak / Orales:
- arrimalléta (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 212; (Bidea / Camino (no asfaltado).
Uresarantzera joateko bidea izan zen eta egun ere bada.
- arrimalléta (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 212; (Bidea / Camino (no asfaltado). Bertan
letrero bat dago. Okerreko seinalizazio hau dauka: "Arrimaieta[sic] bidea".
- arrimalléta (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 212; (Bidea / Camino (no asfaltado).
- remalléta (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 212; (Bidea / Camino (no asfaltado). Arremalleta
izan behar lukeen arren jendeak remalleta dioela diost lekukoak
- arrimalleta, arremalleta (2001/11/19) Deiker-7252 037-39 A 212; (Bidea / Camino (no asfaltado).
Bietara esaten duela dirudi: "arrimalleta eta arremalleta", arremalléta,s (erdal hoskapena),
arrimallétas, arrémalletarà..
- arrimalléta (2001/11/20) Deiker-7254 037-39 A 212; (Bidea / Camino (no asfaltado).
arrimallétatík.
- arremalléta, remallétas (2001/11/27) Deiker-7244 037-39 A 212; (Bidea / Camino (no asfaltado).
arremalléta, remallétas (erdaraz hitz egitean).
- Arrimayétas (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Bidea / Camino
- Arrimayétas (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Bidea / Camino
- Arrimalléta (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Bidea / Camino
- Arremallétas (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-01; Bidea / Camino
- Arrimallétas (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-01; Bidea / Camino
- Trikimállas (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Eskailerak / Escaleras
- Remallétas (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-01; Eskailerak / Escaleras
- Érremalleta (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Zubia / Puente
- Rémalletas (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
- Malleta (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Arrimalletas (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Arrimalleta (2009/04) BECA01 1009; Eskailerak / Escaleras
Alt.:
1449
Arrimalletako bidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505740 Y: 4807320
Oharrak / Notas:
Ver Arrimalleta. Al citado topónimo se le añade la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico bide
- 83 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
'camino', seguido del determinante -a 'el', significando por tanto 'el camino de Arrimalleta'.
Es precisamente la continuación de las escaleras conocidas como Arrimalleta, que antaño eran la
ruta tradicional para ir de Elexalde a Urezarantza, especialmente a la zona de los caseríos Zabala,
Oñati y Arteaga.
Ahozkoak / Orales:
- arremalléta (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 177; (Bidea / Camino (no asfaltado). Lekukorik
gehienek paso txikitxu bat dela dioten arren, Petra-k (lekukoa) honakoa dio: "un terréno...".
- (er)remalléta (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 177; (Bidea / Camino (no asfaltado).
erremalléta eta remalléta dio, bietara.
- arremalléteko páso (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 177; (Bidea / Camino (no asfaltado).
arremalléteko páso, arrémalletè, azalapenak entzunda arrimallete espero nuen baina belarrira
arremallete ematen dit.. Lekukoak dioenez, maila batzuk egoten ziren pasatzeko, paso bat zen,
soroetatik egoten ziren harri batzuk eta horri esaten zioten arremallete...
- arrimalléta (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 177; (Bidea / Camino (no asfaltado).
- remalléta (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 177; (Bidea / Camino (no asfaltado). remalléta
(euskaraz zein erdaraz jardutean).
Dokument. / Document.:
-
Arrimalleta bidea (1989) GKZ-89 --;
Arrimaileta bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Arrimaileta bidea (2009) G09-01 B5;
Arrimalletako bidea (2009/12) BECA03 1449;
1540
Arriolaena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 505933 Y: 4806372
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Arriola', del apellido Arriola y el sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de
casas y que lleva artículo determinado (-a). El apellido Arriola significa a su vez 'taller de piedra o de
cantería', del euskera harri 'piedra' y ola 'taller, lugar de trabajo'. El uso oral conserva el apellido
íntegro pero modifica el sufijo posesivo añadiendo una -e paragógica como consecuencia de su uso
declinado en euskera (Arriolaene(a)n, Arriolaeneko, Arriolaenetik, Arriolaenera, etc.). También toma la
marca -s de plural castellano.
Alt.:
En la actualidad es una cervecera.
Ahozkoak / Orales:
- Arriolánes (2009/02/15) Gorliz-14 C 1; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Arriobarrena (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
- Arriobarrena (2009/04) BECA01 25; Etxea / Casa
- Arriolaena (2009/12) BECA03 1540;
1164
Arrisolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505380 Y: 4808745
037-31
Oharrak / Notas:
Viene a significar ''huerta de las piedras', del euskera harri 'piedra' y solo 'huerta, heredad'.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
- Arrisolo (2008) PAU08 Q-5; Rústica. Heredad de pan sembrar nombrada Arrisolo, radicante en
Gorliz
- Arrisolo (2009/04) BECA01 1164; Soroa / Heredad
Alt.:
arrisolo (1986) Deiker-0747 037-31 011; (Larre eta belardiak / Pastizal, prado).
arrisólo (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 011; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
arrisólo (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 011; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
arrisólo (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 011; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
arrisólo (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 011; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
arrísolo, arrisólo (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 011; (Soroa, alorra / Campo, tierra de
cultivo).
- Arrisólo (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-03; Soroa / Heredad (Fauatze)
- 84 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
761
Arrizabala
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Senadia / Ensenada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504276 Y: 4809007
037-30
Oharrak / Notas:
Topónimo de significado diáfano, compuesto por harri 'piedra', zabal 'amplia, ancha, grande' y el
determinante -a 'la'. Ha generado la adición de una -e final (parágoge) como consecuencia de su uso
declinado en euskera (Arrizabale-a-n, Arrizabaleko, Arrizabaletik, Arrizabalera, etc.). La transcripción
de los testimonios orales deja patente la confusión de sibilantes (-z- > -s-) normal en todo el euskera
occidental.
Alt.:
Extenso paraje costero que abarca desde el pie de Larragan en Puntamotz hasta la punta de
Legorarri o Billao.
Ahozkoak / Orales:
- arrisabale (1986) Deiker-0748 037-30 007; (Senadia / Ensenada).
- arrisabale (1986) Deiker-0747 037-30 007; (Senadia / Ensenada).
- arrisabále (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 A 007; (Senadia / Ensenada). Senadia (ensenada)
eta kostaldea; Batez ere senadiari esaten zaio Arrisabale (arrisabaleko isletik leorrarrirainokoari,
alegia), baina arrantzaleek zehaztu didatenez Leorrarritik Puntemotxerainoko tarteari esaten zaio.
- arrisabále (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 BE 007; (Senadia / Ensenada).
- arrisabále (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 B 007; (Senadia / Ensenada).
- arrisabále (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 BE 007; (Senadia / Ensenada). Ensenadatxua eta
kostaldea.
- Arrisabále (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Arrísabale (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Kostaldea / Costa
- Arrízabale (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kostaldea / Costa
- Arrisabále (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-03; Kostaldea / Costa
- Arrisabalé (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
-
-
Arrizavala (1828) AFV-J-C 0201/007; Aurkintza / Paraje
Arrizabala (1828) AFV-J-C 0201/007; Aurkintza / Paraje
Arrizabale (1844) AMG, 0094/001 --; Había una mina de piedra
Arrizabala (1869) AFV-J-JPIB 4467/012; Punto de la costa
Arrizabe (1869) AFV-J-JPIB 4467/012; Punto de la costa también llamado arrizabale
Arrizabale (1924) KHIST 1;
Arrizabale (1933) AMG, 0098/001 --; Arrantzarako tokia / Punto de pesca
Arrizabale (1934) EDV-25 1B;
Arrizabale (1940) IGC-37 37;
Arrizabale (1982/09) DúoCosta 9, 419-420. orr.; A lo largo de 1500 metros, su superficie recibe
distintos nombres. La isla de los soldados, al E de la isla de Arrizabale
Arrizabale (1982-1983) AEFDúo 59, 254. orr.; Tramo de unos 1500 mts de longitud del que
forman parte: "Isla de Arrizabale", "Isla de los Soldados" y la mariarri de Arrizabale
Arrizabale (1989) GKZ-89 --;
Arrizabale (1989) GKZ-89 --;
Arrizabala (1999) MTN 037-II;
Arrizabala (Ensenada) (2002) Deiker 4968;
Arrizabala (2004) BG 03;
Arrizabale (2007) GKZ-09-02 --;
Arrizabale (2009) G09-02 --; Kostaldea / Costa
Arrizabala (2009/04) BECA01 761; Kala / Cala
1555
Arrizabaleko iturritxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504363 Y: 4808763
037-30
Oharrak / Notas:
Significa 'fuentecilla de Arrizabala' en referencia al extenso paraje llamado Arrizabala, al que se añade
la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico iturri 'fuente' seguido del sufijo diminutivo -txu.
Alt.:
Debe de hacer referencia a una pequeña corriente de agua que baja por la vaguada y desemboca en
la cala.
- 85 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
- la fuénte (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 051; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa). la fuénte
(erdaraz aritzean). [Euskaraz beti Itxurritxu].
Dokument. / Document.:
- Arrizabaleko iturritxu (2009/12) BECA03 1555;
1554
Arrizabaleko kala
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kala / Cala
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504474 Y: 4808920
037-30
Oharrak / Notas:
Del nombre del extenso paraje costero llamado Arrizabala, al que se añade la desinencia de genitivo ko 'de' y el genérico kala. En el uso popular el genérico utilizado es el préstamo del castellano plaia,
con cierre de la vocal final por efecto de la i- precedente.
Alt.:
Playa de piedras entre la Marearri de Arrizabala y la punta de Artarri.
Ahozkoak / Orales:
- arrisabáleko pláye (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 B 052; (Hondartza / Playa). arrisabáleko
pláye, arrisabáleko pláyarà, pláya de arrizabále (erdaraz). Ez du hondarrik; harri xehe-xehea
dauka.
- arrisabáleko pláye (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 052; (Hondartza / Playa). Harri xehezko
hondartza baten modukoa, ona arrantza egiteko.
Dokument. / Document.:
-
Arrizabale (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Hondartza / Playa
Ensenada de Arrizabale (1981) MTN 037-II;
Arrizabalakaia (1999) MTN 037-II; Kala / Cala
Playa Arrizabale (2008) GOIK 22;
Arrizabaleko kala (2009/12) BECA03 1554;
831
Arrizabaleko marearri
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Peña del León
037-30
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504410 Y: 4808873
Oharrak / Notas:
Es la piedra marearri del extenso sector costero llamado Arrizabala, a cuyo nombre se añade la
desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico marearri. El sustantivo marearri se utiliza en esta zona de
la costa para nombrar escollos que en pleamar pueden llegar a aislarse de tierra firme. También hay
otras marearri en Askorriaga y en Axpe. Vemos que en su uso en euskera se cierra el hiato -ea- > -ia, fenómeno más habitual en las hablas vizcaínas orientales que en la variedad eusquérica de Gorliz,
pero no por ello desconocida en la zona.
Ahozkoak / Orales:
- mareárri (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 B 006; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). Forma hau
baino gehiago darabil ahosko jardunean, mariárri
- mariárri (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 B 006; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). lekukoaren
arabera, haitz polita da arrantza egiteko, itsasgoran irten egin behar duzu. Itsasgoran ez dago
pasatzerik.
- mariárrik (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 B 006; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). mariárrik
(pluralean darabil). Haitz bat baino gehiago direla diost lekukoak, "unas peñas en marea baja".
- mareárri (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 006; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). mareárri,
mareárrin egon nas.
- Mareárris (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Harriak / Peñas
Dokument. / Document.:
- Mariarri de Arrizabale (1982/09) DúoCosta 9 [Arrizabale], 419-420. orr.; Sigue una playa de
arribolas y más hacia el E hay una serie de piedras graníticas entre las que se encuentra la
Mariarri de esta zona. Esta Mariarri de Arrizabale es buen sitio de mojarras y durdos. En
bajamar, estas peñas graníticas son buen sitio para pescar Lebarburusko y Angilibizarre
- Peña del León (1982/09) DúoCosta 7 [Azkoarri], 419. orr.; Puntemotz. Situado al fondo de la
playa, en donde desaparecen las arribolas y el suelo está formado por mazacotes de piedra
desprendidos del monte. Por su aspecto, recibe también el nombre de Peña del león
- Mariarri de Arrizabale (1982-1983) AEFDúo 59 [Arrizabale], 254. orr.; Tramo de unos 1500 mts
de longitud del que forman parte: "Isla de Arrizabale", "Isla de los Soldados" y la mariarri de
Arrizabale
- Peña del León (1982-1983) AEFDúo 57 [Puntemotz], 254. orr.; Está en el extremo N de Azkoarri
y en castellano se conoce por "Peña del León", por su forma
- 86 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Mariarri (1989) GKZ-89 --;
Mariarri (1990) UK --;
Marearri (Escollo, bajo) (2002) Deiker 30341;
Marearri (2004) BG 03; En Arrizabala
Mariarri (2007) GKZ-09-02 --;
Mariarri (2008) GOIK 22;
Arrizabale (2009) G09-02 --; Punta
Mariarri (2009) G09-02 --; Baxa / Escollo
Marearri (2009/04) BECA01 831; Baxa / Escollo
Arrizabaleko marearri (2009/07) BECA02 831;
1391
Arrizabaleko tranpa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Tranpa / Trampa
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504188 Y: 4808787
Oharrak / Notas:
En referencia al extenso paraje denominado Arrizabala, a cuyo nombre se añade la desinencia de
genitivo -ko 'de' y el genérico tranpa 'trampa'. Tranpa es préstamo del castellano muy utilizado en la
costa de Bizkaia para designar zonas en las que la marea puede dejar atrapados a los pescadores de
tierra.
Alt.:
En la costa de Gorliz encontramos trampas en Askorriaga, Arrizabala, Axpenagusi y cerca de
Frauarri.
Ahozkoak / Orales:
- arrisabáleko tránpe (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 050; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
pasotxu bat da. Itsasgoran ezin liteke pasatu...
Dokument. / Document.:
- La Trampa (1982/09) DúoCosta 1 [Astondo], 419. orr.; Tiene una longitud de 125 metros hasta
llegar al lugar llamado La Trampa. Está en las orillas de la playa y es zona poco rocosa
- La Trampa (2008) GOIK 22;
- La Trampa (2008) GOIK 22;
- La Trampa (Aspe Grande) (2008) GOIK 22;
- Arrizabala tranpa (2009/07) BECA02 1391;
- Arrizabaleko tranpa (2009/12) BECA03 1391;
1390
Arrizabaleko uhartea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504070 Y: 4808799
Oharrak / Notas:
Ver Arrizabala, nombre al que se añade el genitivo -ko 'de' y el genérico irla 'isla', significando 'Isla de
Arrizabala'. En el uso popular en euskera se utiliza el sustantivo isla tomado del castellano, con cierre
de la vocal final consecuencia de la i- precedente.
Ahozkoak / Orales:
- arrisabáleko islé (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 A 064; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
arrisabáleko islé, ísla de arrisabále (erdaraz).
- arrisabáleko islé (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 A 064; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- arrisabáleko islé (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 A 064; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
uharte txiki baten moduko da baina kostaldeari lotuta, itsasgoran ia erabat estaltzen da.
Dokument. / Document.:
- Isla de Arrizabale (1982/09) DúoCosta 8 [Kanpaiatz], 419. orr.; Tiene una longitud de 150
metros. Su nombre puede ser referencia a las rocas de la campa superior, que hoy día están
desprendidas de la orilla. Por el mismo camino de bajada a Kanpaiatz se llega a la Isla de
Arrizabale, de 250 metros de largo por 80 metros de ancho. La isla se forma desde mediada la
marea
- Isla de Arrizabale (1982-1983) AEFDúo 59 [Arrizabale], 254. orr.; Tramo de unos 1500 mts de
longitud del que forman parte: "Isla de Arrizabale", "Isla de los Soldados" y la mariarri de
Arrizabale
- Isla Arrizabale (2008) GOIK 22;
- Arrizabale, la peña de (2008) GOIK 20;
- Arrizabala irla (2009/07) BECA02 1390;
- 87 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Arrizabaleko uhartea (2009/12) BECA03 1390;
1170
Arrizorrotz
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
El Caballo
037-31
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505207 Y: 4809286
Oharrak / Notas:
Construcción eusquérica que significa 'piedra afilada', de harri 'piedra' y zorrotz 'afilada'. Vemos en la
transcripción de los testimonios orales la habitual confusión de sibilantes (-s- > -z) propia de todo el
dialecto occidental.
Ahozkoak / Orales:
- arrisorrótz (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 153; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). Arrantza
egiteko haitz ona.
- Arrisorrótz (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- El Caballo (1982/09) DúoCosta 10 [Axoaz], 420. orr.; Más hacia el E está Zorrokatz, piedra
afilada. También llamada El Caballo
- Zorrokatz (1982/09) DúoCosta 10 [Axoaz], 420. orr.; Más hacia el E está Zorrokatz, piedra
afilada. También llamada El Caballo
- Zorrokatz (1982-1983) AEFDúo 64 [Axoaz, Azoga], 254. orr.; Zona comprendida entre Punta
Leorrari y Arrianajek, que comprende: Fanfatz, Ganekatz, Biribil y Zorrokatz, cuatro Peñas de
pesca que se distinguen por el nombre de sus pescadores más célebres o por sus
características físicas
- Arrizorotz (2008) GOIK 22;
- Arrizorrotz (2009/04) BECA01 1170; Baxa / Escollo
Alt.:
1171
Arrizuri
Kobako marearria
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505685 Y: 4809338
Oharrak / Notas:
Del euskera harri 'piedra' y zuri 'blanca', con significado descriptivo 'piedra blanca'. Vemos que hay
variante con inicial Atx 'peña', prácticamente sinónimo, pero que irregularmente mantiene el
determinante -a 'la' antes de tomar el adjetivo zuri, cuando lo castizo hubiera sido Atx-zuri > Atxuri.
También se conoce este escollo como Kobako marearria 'la marearri de la Koba', por hallarse en la
zona denominada Koba 'la cueva' y quedar separada de tierra firme en la pleamar. Con respecto a
este genérico marearri, ver lo dicho en Arrizabaleko marearria.
Ahozkoak / Orales:
- atxasúri (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 158; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). arrantza
egiteko haitz ona
- Arrizúri (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Harriak / Peñas
Dokument. / Document.:
- Atxazuri, Atzazuri (1982/09) DúoCosta 11 [Arrianajek], 421. orr.; La peña mariarri de La Coba se
llama Atxazuri. Es una piedra blanca que está entre la playa de La Coba y Azpetxiki. Esta peña
de Atzazuri la frecuentaba el Sr. Atxirika, "Girte", "Sacavueltas", así apodado porque sabía
responder a las preguntas de los novatos con muchas palabras pero sin llegar a soltar nada
"conveniente"
- Atzazuri (1982-1983) AEFDúo 65 [Arrianajek], 254. orr.; Recibe el nombre de dos peñas sin
acceso ni por tierra ni por mar, que desde lo alto del monte parecen gemelas y se conocen en
castellano como "Las dos hermanas". Comprende los siguientes lugares destacados: "Peña del
Recurso", Atzabeltza, Iruatza, "La Coba", la mariarri del sector, Atzazuri
- Arrizuri (2009/04) BECA01 1171; Baxa / Escollo
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
1699
Arruti
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505271 Y: 4805343
Oharrak / Notas:
Arruti es seguramente el apellido de los propietarios que según Mitxelena (Apellidos vascos, 90) es
- 88 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
en origen un derivado del euskera arro 'barranco' y el sufijo -ti con idea vaga de lugar (id., 556).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arruti (2009/06/21) CG09 --; Información facilitada por la vecina de la casa situada más abajo,
cerca del cruce de Irabien y sobre la fuente de Leontxuena
- Arruti (2009/12) BECA03 1699;
26
Arruza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Lantegia / Fábrica
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504535 Y: 4806299
Oharrak / Notas:
El nombre de la empresa sería sin duda el apellido de la familia propietaria que, a su vez, parece ser
un derivado del euskera arro 'barranco' y el sufijo -tza que denota abundancia (Mitxelena, Apellidos
vascos, 90, 347 y 569).
Generikoa / Genérico:
037-38 Desaparecido
Alt.:
Fábrica de Arruza y compañía que, al parecer tenía instalaciones a ambos lados de la carretera, es
decir, en término de Gorliz y de Plentzia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arruza (1915) AMG, 0078/012 --; Mapa 11 de Diciembre de 1915 del Ingeniero V. Gorbeña (Las
Arenas) Propietario, no lugar
- Arruza y compañía, antigua fábrica de (1994) TORR 48; Límites fijados en un plano en 1889: "o
sea, los de la acer derecha de la carretera a Gorliz por el Arenal"
- Arruza (2009/04) BECA01 26; Etxea / Casa
1010
Artamoizbarrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 507192 Y: 4807487
037-31
Oharrak / Notas:
Significa 'la bajera de Artamoiz', siendo Artamoiz un caserío de gran solera en Lemoiz, donde se
pronuncia sin -n- intervocálica, fenómeno habitual en euskera (Artamoniz > Artamoiz). Lleva
determinante final (-a). El nombre Artamoiz no es demasiado transparente en cuanto a significación.
Parece un derivado de arte 'encina' Quercus ilex, que lleva al final el sufijo de propiedad -oniz muy
recurrente al menos en Bizkaia (Lemoiz, Fruiz, Ziloiz, etc.).
Alt.:
Se trata de una propiedad en las cercanías del caserío Billaranda.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Artamuniz-barrena (1944) AMG, Amillaramiento --; Cerca del caserío Villaranda
- Artam[oniz] (2008) GOIK 47; Testamento de doña Eloísa Artaza: la casa rustica llamada
Artam[…] sita en el termino municipal de Munguía y feligresía de Lemoniz
- Artamoizbarrena (2009/04) BECA01 1010; Mendimalda / Ladera
762
Artarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504410 Y: 4809011
Oharrak / Notas:
Creemos que significa 'piedra de la encina', donde el componente inicial es sin duda arte 'encina'
Quercus ilex. El segundo, sin embargo, pudiera ser arre 'parda', de donde el significado sería 'encina
parda'. Pero dado que se trata de una zona de la costa rocosa, parece más adecuado ver ahí el
genérico harri 'piedra'. Vemos que en el uso popular toma a veces la marca de plural castellano -s.
Alt.:
Se trata de unas rocas que se adentran en el mar al norte de la cala de Arrizabala.
Ahozkoak / Orales:
- artárri (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 B 005; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). artárri, artárrirè.
Lekukoaren arabera "atxatxuek" dira.
- 89 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- artárri (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 005; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). Lekukoak
dioenez "arri náusi bat, péskarako óna". Inguruko haitzak izendatzeko ere erabiltzen da.
- Artárris (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Harriak / Peñas
Dokument. / Document.:
- Las Puntas de Artarre (1982/09) DúoCosta 9 [Arrizabale], 420. orr.; La siguiente zona es de
piedras de malecón. Se adentran en el agua en sentido perpendicular a la playa y dan el nombre
al lugar: Las puntas de Artarre
- Artarre (1982/09) DúoCosta 9 [Arrizabale], 420. orr.; Después viene una playa de piedra menuda
llamada Artarre, es decir, lugar de liebres. En esta playa escapaban de los perros las
abundantes liebres que había en este monte de Górliz. Las últimas las mataron los famosos
cazadores Sres. Amaraika y Martín
- Artarrekopunta (1982-1983) AEFDúo 61, 254. orr.; Piedras de malecón que se adentran en el
mar
- Atarre (1982-1983) AEFDúo 60, 254. orr.; Playa de piedra menuda en la que se refugiaban las
liebres del monte Ermua en tiempo de caza
- Artarre (1999) MTN 037-II; Kala / Cala
- Artarri (2008) GOIK 22;
- Artarri (2009/04) BECA01 762; Kala / Cala
295
Artatza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505184 Y: 4807828
037-31
Oharrak / Notas:
Del euskera Arte- 'encina' y el sufijo abundancial -tza. Significa por tanto 'encinar'. El sufijo
eusquérico es invariablemente -tza, siendo -za una deformación castellanizante, cuyo uso debe
evitarse. También ha tomado el sufijo plural castellano -s desde hace mucho tiempo.
Ahozkoak / Orales:
- artasa (1986) Deiker-0748 037-31 023; (Auzoa / Barrio).
- artaza (1986) Deiker-0748 037-30 019; (Auzoa / Barrio).
- artása (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 019; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). artása, artásarà.
Artatza auzoa, bi mapetan dagoenez, erantzunak 037-30ko 19. lekuan emango ditut. informazioa
ez errepikatzeko.
- artása (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 023; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). Aurrerantzean
auzo honen izendapenak 37-30 mapan, 19. lekuan jasoko ditut erantzunak ez errepikatzeko.
- artátza (2001/11/20) Deiker-7255 037-30 E 019; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano).
- artátza bárrio (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 019; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano).
- Artáza (2009/02/05) Gorliz-03 C 03; Soroa / Heredad (Landa)
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Artaza, Bº de (1704) FOG.KER nº 01, pág. 141;
Artázas (1860) NOM1860 07, pág. 1136; Auzoa / Barrio
Artazas (1860) AMG, 0087/014 --;
Artazas (1887) AMG, 0022/011 --; 6 edificios, 6 familias
Artazas (1890) AMP, 229/1/1 --;
Artatza (1956) Catastro 0205-E44;
Artaza auzoa (1989) GKZ-89 --;
Artaza (1990) UK --;
Artatza (1999) MTN 037-II;
Artatza (1999) MTN 037-IV;
Artatza (Barrio (urbano)) (2002) Deiker 4961;
Artatza (2004) BG 03; Auzunea / Barriada
Artatza auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Artatza (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
Artatza (2009/04) BECA01 295;
182
Artatzabeaskoetxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
Kartografia / Cartografía:
037-31
UTM X: 505172 Y: 4807797
- 90 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Oharrak / Notas:
Es uno de los caseríos que conforman la barriada de Artatza, a cuyo nombre se le añade el situador
beaskoetxea, de be 'abajo', -as-ko 'de', el genérico etxe 'casa' y el determinante -a, significando 'la
casa de abajo de Artatza'. En el uso oral a menudo se abrevia el nombre quitando el de la barriada de
referencia, pues no suele ser necesario a efectos de identificación. Vemos también que hay solución
de hiato -ea- > -e- y, a veces, también -oe- > -o-. El artículo final -a, se omite a menudo, si bien no
está claro si es pérdida real del determinante o simple fonetismo -ea > -e, también muy habitual en la
zona.
A veces toma la marca -s de plural castellano.
Se abrevia el nombre eliminando el nombre del grupo de casas Artatza- y utilizando sólo el ubicador.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
-
artasa beko (1986) Deiker-0748 037-31 024; (Baserria / Caserío).
beskotze (1986) Deiker-0748 037-31 024; (Baserria / Caserío).
beskoétze (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 024; (Baserria / Caserío).
beskótze (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 024; (Baserria / Caserío).
bekoétze (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 D 024; (Baserria / Caserío).
beskótxe (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 024; (Baserria / Caserío).
beskótze(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 024; (Baserria / Caserío). beskotzerá,
beskótzes (erdal ahoskapena).
beskótze (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 024; (Baserria / Caserío).
Beskótxe (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Beskótxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Bekoétxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Basetxea / Caserío
Beskoétxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Basetxea / Caserío
Beskótxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
Beskótxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Basetxea / Caserío
Bekoétxe (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
Beskótxes (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
Béskotxes (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Basetxea / Caserío
Beskótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Beskótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
-
Beascoechea (1704) FOG.KER nº 02, pág. 141; Bº de Artaza. Mn. Gorteta
Artaza baxera (1704) FOG.KER nº 03, pág. 141; Bº de Artaza. Sgº Artaza
Arta baxera (1704) Fogueras --; Barrio de Artaza
Artaza beascoechea (1713) AMG, 0096/001 --;
Artaza bajera (1743) AMG, 0095/001 --;
Artaza bengoa (1745) FOG.KER nº 02, pág. 357; Mn Achutegui
Artaza la vajera (1765) AMG, 0095/001 --;
Artaza bajera (1765) AMG, 0095/001 --;
Artaza bajera (1765) AMG, 0095/001 --;
Artaza bajera (1765) AMG, 0095/001 --;
Beascoechea (1768) AFV-J-C 0098/006;
Veascoechea (1768) AFV-J-C 0098/006;
Artaza beascoa (1778) AMG, 0095/001 --;
Artaza bajera (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Artaza bajera (1796) FOG.KER nº 15, pág. 630; Bº de Ibarra. Fcº Achutegui
Artaza bajera (1798) AMG, 0096/001 --;
Artazabajera (1811) AMG, 0089/001 --;
Artaza-bajera (1813) AMG, 0104/001 --;
Artaza baxera (1813) AMG, 0104/001 --;
Artazabagera (1814) AMG, 0090/001 --;
Artaza bajera (1814) AMG, 0090/001 --;
Artaza bagera (1822) AMP, 52/1 --;
Artaza bagera (1822) AMG, 0093/001 --;
Bescoeche (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Artaza bajera (1823) AMG, 0104/001 --;
Artaza bajera (1828) AMG, 0093/001 --;
Artaza bagera (1836) AMG, 0104/001 --;
Artaza vaja (1840) AMG, 0104/001 --;
Artaza-vecoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Artaza-vaja (1843) AMG, 0092/001 --;
- 91 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Artaza bagera (1845) AMG, 0092/001 --;
Artaza vaja (1846) AMG, 0092/001 --;
Artaza vecoa (1847) AMG, 0104/001 --;
Artaza-vaja (1851) AMG, 0104/001 --;
Bescoeche (1854) AMG, 0013/038 --;
Bescoeche (1855) AMP, 59/20 --;
Artaza-vaja (1857) AMG, 0087/014 --;
Bescoeche (1860) AMG, 0013/038 --;
Beascoeche (1872) AMG, 0013/016 --;
Bescoeche (1872) AMG, 0006/001 --;
Beascoeche (1872) AMG, 0064/007 --;
Bescoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Becoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Bescoeche (1873) AMG, 0006/001 --;
Beascoeche (1873) AMG, 0013/017 --;
Beascoeche (1873) AMG, 0082/015 --;
Artaza vaja (1875) AMG, 0006/001 --;
Artaza-vaja (1875) AMG, 0006/001 --;
Artaza baja (1875) AMG, 0006/001 --;
Beascoeche (1876) AMG, 0019/007 --;
Beascoeche (1876) APG, 9A-234/01 --;
Bescoeche (1879) AMG, 0019/009 --;
Beascoeche (1880) AMG, 0082/012 --;
Beascoeche (1880) AMG, 0015/030 --;
Beascoeche (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Beascoeche (1888) AMG, 0015/019 --;
Artaza-baja (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Bascoeche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Bescoeche (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Bascoeche (1923) AMG, 0059/007 --; Basetxea / Caserío
Becoeche (1923) AMG, 0034/013 --;
Bescoeche (1923) AMG, 0102/001 --;
Bescoeche (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
Bescoeche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Bescoetze (1924) AMG, 0034/008 --;
Bescoeche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío. Contiene tejavana y dos hornos
Bescoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Bescoeche (1925) AMG, 0017/027 --; Basetxea / Caserío
Bescoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Beascoechea (1927) AMG, 0035/010 --;
Artaza- becoa (1927) AMG, 0035/010 --;
Artaza becoa (1927) AMG, 0035/010 --;
Artaza-becoa (1929) AMG, 0113/001 --;
Artaza-becoa (1929) AMG, 0036/008 --;
Bescoetxe (1936) AMG, 0038/021 --;
Bescoche (1936) AMG, 0038/021 --;
Bescoeche (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
Beco-eche (1938) AMG, 0078/005 --; Aurreco-eche
Bescoeche (1938) AMG, 0100/001 --;
Bescoeche (1944) AMG, 0038/004 --;
Artaza-beco (1944) AMG, 0038/004 --;
Bescoeche (1950) AMG, 0087/012 --; Basetxea / Caserío
Bekoetxe (1990) BI.AUAH II, 559; Los caseríos Bekoetxe y Lopati, en el mismo barrio
[Urezarantza]
- Bekoetxe (1994) TORR 229;
- Artatzabeaskoetxea (2009/04) BECA01 182; Basetxea / Caserío
183
Artatzaerdikoetxea
- 92 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505146 Y: 4807828
Oharrak / Notas:
Ver barriada Artatza y caserío Artatzabeaskoetxea, cuya estructura tiene también este nombre. En
este caso el ubicador es erdi 'medio', de modo que el topónimo significa 'la casa del medio de
Artatza'. Vemos que en el uso oral se soluciona el hiato -oe- > -o- y se elide la -a final, sin que quede
claro si es pérdida del determinante o simplificación del hiato -ea >-e, también muy habitual en la
zona. A veces toma la marca -s de plural castellano.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
037-30
-
artaza erdiko (1986) Deiker-0748 037-30 021; (Baserria / Caserío).
erdikotze (1986) Deiker-0748 037-30 021; (Baserria / Caserío).
erdikoétze (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 021; (Baserria / Caserío).
erdikótxe (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 021; (Baserria / Caserío).
erdikótze (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 D 021; (Baserria / Caserío).
erdikótze(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 021; (Baserria / Caserío). erdikótzera,
erdikótzes.
erdikótze (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 021; (Baserria / Caserío).
Erdikótxe (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Erdikótxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Erdikoétxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Basetxea / Caserío
Erdikoétxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
Erdikoétxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Basetxea / Caserío
Erdikoétxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Basetxea / Caserío
Erdikoétxe (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
Erdikoétxekok (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-03; Basetxea / Caserío
Erdikótxes (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
Erdikótxe (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
Erdíkotxera (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Basetxea / Caserío
Erdikótxes (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Basetxea / Caserío
Erdikótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Erdikótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
-
Artaza de medio (1704) FOG.KER nº 04, pág. 141; Bº de Artaza. Sgº Artaza, menor
Artaza de medio (1704) Fogueras --; Barrio de Artaza
Artaza del medio (1743) AMG, 0095/001 --;
Artaza de medio (1765) AMG, 0095/001 --;
Artaza del medio (1765) AMG, 0095/001 --;
Artaza medio (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Artaza de medio (1795) AFV-J-C 3183/011;
Artaza de medio (1796) FOG.KER nº 16, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Iartúa
Artaza de medio (1796) AFV-J-C 3183/011;
Artaza medio (1798) AMG, 0096/001 --;
Artaza media (1804) AMG, 0018/040 --;
Artaza medio (1811) AMG, 0089/001 --;
Artaza-medio (1813) AMG, 0104/001 --;
Artaza medio (1814) AMG, 0090/001 --;
Artaza medio (1822) AMP, 52/1 --;
Artaza medio (1822) AMG, 0093/001 --;
Artaza medio (1823) AMG, 0104/001 --;
Artaza medio (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Artaza medio (1828) AMG, 0093/001 --;
Artaza medio (1836) AMG, 0104/001 --;
Artaza medio (1840) AMG, 0104/001 --;
Artaza-medio (1842) AMG, 0092/001 --;
Artaza-erdicoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Artaza medio (1842) AMG, 0092/001 --;
Erdicoche (1845) AMG, 0092/001 --;
Artaza medio (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Artaza erdicoa (1847) AMG, 0104/001 --;
Artaza-medio (1851) AMG, 0104/001 --;
- 93 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Erdicoeche (1854) AMG, 0013/038 --;
Erdicoeche (1855) AMP, 59/20 --;
Artaza-medio (1857) AMG, 0087/014 --;
Erdicoeche (1860) AMG, 0013/038 --;
Erdicoechu (1862) AMG, 0063/007 --;
Erdicoeche (1872) AMG, 0013/016 --;
Erdicoeche (1872) AMG, 0006/001 --;
Erdicoeche (1873) AMG, 0082/015 --;
Erdicoechea (1873) AMG, 0019/002 --;
Erdicoeche (1873) AMG, 0013/017 --;
Erdicoeche (1873) AMG, 0006/001 --;
Erdicoeche (1874) AMG, 0006/001 --;
Artaza-medio (1875) AMG, 0006/001 --;
Artaza media (1875) AMG, 0006/001 --;
Erdicoeche (1876) AMG, 0019/007 --;
Erdicoeche (1876) APG, 9A-234/01 --;
Erdicoeche (1878) AMG, 0019/009 --;
Erdicoeche (1879) AMG, 0019/009 --;
Erdicoeche (1880) AMG, 0082/012 --;
Erdicoeche (1880) AMG, 0015/030 --;
Erdicoeche (1888) AMG, 0015/019 --;
Artaza-medio (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Artazar del medio (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Erdicoeche (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
Artazar del medio (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Artazar del medio (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Artaza del medio (1926) AMG, 0060/001 --;
Erdicoechea (1927) AMG, 0035/010 --;
Artaza-erdicoa (1927) AMG, 0035/010 --; Soroa / Heredad
Artaza-erdicoa (1928) AMG, 0109/002 --;
Artaza-erdicoa (1929) AMG, 0113/001 --;
Artaza-erdicoa (1929) AMG, 0036/008 --;
Erdicoetsea (1936) AMG, 0038/021 --;
Erdicotze (1936) AMG, 0038/021 --;
Erdicoeche (1944) AMG, 0038/004 --;
Erdikoetxe (1989) GKZ-89 --;
Erdikoetxes [Cruz ornamental] (1994) TORR 231;
Artatzaerdikoetxe (Caserío) (2002) Deiker 4981;
Artatzaerdikoetxe (2004) BG 03;
Artaza de Medio (2008) PAU08 L-1; Heredad llamada Basochu, que fue pertenecido de la
Casería Artaza de Medio, en el barrio de Uresanrandi [sic] en Gorliz.
- Artatzaerdikoetxea (2009/04) BECA01 183; Basetxea / Caserío
- Erdikoetxe (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
64
Artatzagoiaskoetxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505143 Y: 4807854
Oharrak / Notas:
Ver barriada Artatza y caserío Artatzabeaskoetxea, cuya estructura tiene también este nombre. En
este caso el ubicador es goi 'arriba', de modo que el topónimo significa 'la casa de arriba de Artatza'.
Vemos que en el uso oral se soluciona el hiato -oe- > -o- y se elide la -a final, sin que quede claro si
es pérdida del determinante o simplificación del hiato -ea >-e, también muy habitual en la zona. A
veces toma la marca -s de plural castellano. Aunque en la documentación hallamos sólo el ubicador goiko-, el uso oral delata la existencia de la forma -goiasko-, análoga a su vecina -beasko-.
Generikoa / Genérico:
037-30
Alt.:
Es posible que alguno de los testimonios orales recogidos en la beca, correspondan a Goikoetxe o a
Gandiagoikoetxea.
Ahozkoak / Orales:
- artaza goiko (1986) Deiker-0748 037-30 020; (Baserria / Caserío).
- 94 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
gosketze (1986) Deiker-0748 037-30 020; (Baserria / Caserío).
goikoétze (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 020; (Baserria / Caserío).
goskótze (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 020; (Baserria / Caserío).
goskótxe (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 020; (Baserria / Caserío).
goskótze(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 020; (Baserria / Caserío). goskótzera,
goskótzes (erdal ahoskapena).
goskótze (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 020; (Baserria / Caserío).
goskótze (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 020; (Baserria / Caserío).
Goikótxes (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
Goskótxe (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Goikoétxe (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Etxea / Casa
Goikoétxe (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-01; Etxea / Casa
Goskótxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Goikótze (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Basetxea / Caserío
Goikoétxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
Goikótxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Basetxea / Caserío
Goskótxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Basetxea / Caserío
Goikótxes (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
Goikótxes (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-01; Basetxea / Caserío
Goskótxes (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
Goskótxes (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Etxea / Casa
Goikótxe (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Basetxea / Caserío
Goíkotxes (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Basetxea / Caserío
Goikoetxéa (2009/02/12) Gorliz-16 E 04; Basetxea / Caserío
Goikótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Goskótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Goskótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Goikóetxe (2009/02/13) Gorliz-15 E 03; Basetxea / Caserío
-
Artaza arriba (1649) APG, 9-311/I-V --;
Artaza de arriba (1704) FOG.KER nº 05, pág. 141; Bº de Artaza. Dº Ugarte / Dº Melica
Artaza de arriba (1704) Fogueras --; Barrio de Artaza
Artaza arriba (1713) AMG, 0096/001 --;
Artaza arriva (1743) AMG, 0095/001 --;
Artaza goicoa (1745) FOG.KER nº 03, pág. 356; Dº Ugarte Arostegui / L. Ibarra
Artaza de arriba (1796) FOG.KER nº 17, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Btª Bill[el]abaso
Artaza arriba (1798) AMG, 0096/001 --;
Artaza de arriba (1804) AMG, 0018/040 --;
Artaza arriba (1811) AMG, 0089/001 --;
Artaza-arriba (1813) AMG, 0104/001 --;
Artaza arriba (1814) AMG, 0090/001 --;
Artaza arriba (1822) AMP, 52/1 --;
Artaza arriba (1822) AMG, 0093/001 --;
Artaza arriba (1828) AMG, 0093/001 --;
Artaza arriva (1836) AMG, 0104/001 --;
Artaza arriva (1840) AMG, 0104/001 --;
Artaza-goicoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Artaza-arriba (1843) AMG, 0092/001 --;
Artaza arriva (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Artaza goicoa (1847) AMG, 0104/001 --;
Artaza-arriva (1851) AMG, 0104/001 --;
Artaza-arriva (1857) AMG, 0087/014 --;
Gozcoche (1872) AMG, 0082/016 --;
Goicoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Goycoeche (1873) AMG, 0082/015 --;
Goicoeche (1879) AMG, 0019/009 --;
Goscoeche (1880) AMG, 0082/012 --;
Goscoeche (1886) AMG, 0066/002 --;
Artezagoicoa (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Goscoche (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
- 95 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Artazagoicoa (1923) AMG, 0059/006 --; Etxea / Casa
Goscoche (1924) KHIST 2;
Artazagoicoa (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Artaza goicoa (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Artazagoicoa (1926) AMG, 0060/001 --;
Artaza-goicoa (1928) AMG, 0036/009 --;
Artaza-goicoa (1928) AMG, 0050/001 --;
Artaza-goicoa (1929) AMG, 0113/001 --;
Goscoche (1934) EDV-25 1B;
Goscoetze (1936) AMG, 0038/021 --;
Artaza-goicoa (1936) AMG, 0038/021 --;
Artaza-goicua (1937) AMG, 0130/003 --;
Artaza-goicoa (1937) AMG, 0100/001 --;
Artaza-goicoa (1937) AMG, 0038/019 --; Basetxea / Caserío
Artaza-goicoa (1937) AMG, 0059/003 --; Basetxea / Caserío
Goscoche (1940) IGC-37 37;
Artaza-goicoa (1944) AMG, 0038/004 --;
Artaza Goikoa (1994) TORR 229; Horno [pág. 230]
Artatzagoikoetxe (Caserío) (2002) Deiker 4980;
Goikoetxe (Caserío) (2002) Deiker 4643;
Artatzagoikoetxe (2004) BG 03;
Artatzagoiaskoetxea (2009/04) BECA01 64; Basetxea / Caserío
Goikoetxe (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
1254
Artatzajauregia
Artatzaurrekoetxejauregia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505233 Y: 4807818
Oharrak / Notas:
Es uno de los caseríos que conforman la barriada de Artatza, a cuyo nombre se le añade el genérico
culto jauregi 'palacio' y el determinante -a, para significar 'el palacio de Artatza'. Vemos que en el uso
oral predomina el préstamo castellano palazio usado en euskera. No obstante, se documenta el uso
de jaure(gi) en referencia a este palacio en el topónimo Jauregiburu. El sufijo eusquérico es
invariablemente -tza, siendo -za una deformación castellanizante, cuyo uso debe evitarse. En
ocasiones se especifica más su situación con el ubicador aurrekoetxe 'la casa de delante', del
euskera aurre 'delante', el genitivo -ko 'de' y el sustantivo etxe 'casa'. Ese largo topónimo vendría a
significar 'el palacio de la casa delantera de Artatza'.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
Seguramente en su solar se asentó la casa matriz que dio nombre al barrio, cuya existencia consta
desde 1506.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
-
palasio (1986) Deiker-0748 037-31 026; (Baserria / Caserío).
artása (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 D 026; (Etxea / Casa).
artása (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 026; (Etxea / Casa).
palásio (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 026; (Etxea / Casa).
palásio (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 026; (Etxea / Casa). palásio, palásiotik.
palásio de aurrekótze (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 026; (Etxea / Casa). palásio, palásio
de aurrekótze (erdaraz).
Palacios (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Aurrekótxes Palacio (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Aurrekoétxe palácio (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
Palacio (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
Palazio (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Aurkintza / Paraje
Palácio (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Palácio (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Palácio (2009/02/12) Gorliz-16 E 04; Basetxea / Caserío
-
Artaza (1720) AMG, 0095/001 --;
Artaza (1737) AMG, 0095/001 --;
Artaza (1737) AMG, 0095/001 --;
Artaza (1738) AFV-J-C 2618/029;
- 96 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Artaza (1739) AFV-J-C 1145/036;
Artaza (1744) AMG, 0095/001 --;
Artaza (1804) AMG, 0018/040 --;
Artaza (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Artaza (1867) AMG, 0020/004 --;
Artazas (1898) AMG, 0015/009 --;
Artaza (1901) AMG, 0025/017 --;
Aurrecoeche-Palacio (1938) AMG, 0100/001 --;
Aurrecoeche-Palacio (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
Artaza (1948) AMG, 0087/007 --;
Artaza (1994) TORR 39; Casa solar
Artatza (2009/04) BECA01 1254; Basetxea / Caserío
Artatzajauregia (2009/07) BECA02 1254;
298
Artatzanagusi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'Artatza principal', donde al nombre de la barriada Artatza se le añade el adjetivo nagusi
'principal, importante'. Puede hacer referencia a haber sido un terreno principal sobre las casas
Artatza, o a haber sido propiedad de la casa principal del barrio, Artatzajauregia.
Y:
Alt.:
Ladera en Urezarantza, seguramente en las proximidades de la barriada Artatza, pero cuya ubicación
precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Artaza mayor (1842) AMG, 0105/001 --;
- Artatzanagusi (2009/04) BECA01 298; Mendimalda / Ladera
34
Artatzaurrekoetxea
Artatzaurrekoetxezarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505208 Y: 4807818
Oharrak / Notas:
Ver barriada Artatza y caserío Artatzabeaskoetxea, cuya estructura tiene también este nombre. En
este caso el ubicador es aurre 'delante', de modo que el topónimo significa 'la casa delantera de
Artatza'. Vemos que en el uso oral se soluciona el hiato -oe- > -o- y se elide la -a final, sin que quede
claro si es pérdida del determinante o simplificación del hiato -ea >-e, también muy habitual en la
zona. A veces toma la marca -s de plural castellano.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Hay también Artatzaurrekoetxetxikerra, pareja de ésta.
Ahozkoak / Orales:
-
artasa aurrekoa (1986) Deiker-0748 037-31 025; (Baserria / Caserío).
aurrekoetze (1986) Deiker-0748 037-31 025; (Baserria / Caserío).
aurrekoétze (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 025; (Baserria / Caserío).
aurrekótxe (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 025; (Baserria / Caserío). aurrekótxe,
áurrekotxeraiño.
aurrekotze (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 025; (Baserria / Caserío). aurrekotzerá.
aurrokótze (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 025; (Baserria / Caserío).
Aurrekótxe (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Aurrekótxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Aurrekoétxe handía (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Basetxea / Caserío
Aurrekoétxe handía (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
Aurrekoétxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Aurkintza / Paraje
Aurrekoetxe (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
Aurrekoétxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Aurrekótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Aurrekótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
- 97 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Artaza delantera (1704) Fogueras --; Barrio de Artaza
Artaza delantera (1704) FOG.KER nº 07, pág. 141; Bº de Lopategui. Mn. Artaza
Artaza aurre (1705) AFV-J-C 0835/037;
Artaza aurre (1738) AFV-J-C 2618/029;
Artaza aurre (1739) AMG, 0095/001 --;
Aurrecoechea (1743) AMG, 0095/001 --;
Artaza urrengoa (1745) FOG.KER nº 01, pág. 357; Jfª Ajeo / Mª Igartúa
Artaza aurrecoa (1745) FOG.KER nº 03, pág. 357; Ra. Ibarra
Artaza aurre (1765) AMG, 0095/001 --;
Artaza aurre (1765) AMG, 0095/001 --;
Artaza aurre (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Artaza aurrecoa (1796) FOG.KER nº 18, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Btª Ibarra
Artaza aurre (1798) AMG, 0096/001 --;
Artaza aurre (1811) AMG, 0089/001 --;
Artaza-aurre (1813) AMG, 0104/001 --;
Artaza aurre (1814) AMG, 0090/001 --;
Artaza vieja (1818) APG, 9A-232/7-IV --;
Artaza delantera (1822) AMG, 0093/001 --;
Artaza vieja (1822) AMP, 52/1 --;
Artaza aurre vieja (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Artaza aurre bieja (1823) AMG, 0104/001 --;
Artaza vieja (1828) AMG, 0093/001 --;
Artaza delantera (1836) AMG, 0104/001 --;
Artaza vieja (1840) AMG, 0104/001 --;
Artaza vieja (1841) AMG, 0061/007 --;
Artaza-aurrecoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Artaza bieja (1845) AMG, 0092/001 --;
Artaza aurrecoa (1847) AMG, 0104/001 --;
Artaza delantera (1851) AMG, 0104/001 --;
Aurrecoeche (1854) AMG, 0013/038 --;
Artaza-aurre (1855) AMP, 59/20 --;
Aurrecoeche (1860) AMG, 0013/038 --;
Aurrecoeche (1872) AMG, 0006/001 --;
Aurrecoeche (1873) AMG, 0013/017 --;
Aurrecoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Aurrecoeche (1873) AMG, 0082/015 --;
Arricoeche (1875) AMG, 0006/001 --;
Aurrecoeche vieja (1876) APG, 9A-234/01 --;
Aurrecoeche bieja (1876) AMG, 0019/007 --;
Aurrecoeche-vieja (1879) AMG, 0019/009 --;
Aurrecoeche bieja (1880) AMG, 0015/030 --;
Aurrecoeche bieja (1880) AMG, 0082/012 --;
Aurrecoeche vieja (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Aurrecoeche (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Aurrecoeche (1888) AMG, 0015/019 --;
Arrecoeche (1890) AMG, 0023/020 --;
Artaza-vieja (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Aurrecoche (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Artaza aurrecoche (1898) AMG, 0015/009 --;
Aurrecoeche (1918) AMG, 0028/003 --;
Aurrecoeche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Aurrecoeche (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Orrocoche (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; o Aurrecoeche
Aurrecoeche (1923) AMG, 0102/001 --;
Aurrecoeche (1923) AMG, 0034/013 --;
Aurrecoetze (1924) AMG, 0034/008 --;
Aurrecoeche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Aurrecoeche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Orrocoche (1924) KHIST 2;
- 98 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Aurrecoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Aurrecoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Aurrecoeche (1926) AMG, 0060/001 --;
Aurrecoeche (1926) AMG, 0060/001 --;
Aurrecoechea (1927) AMG, 0035/010 --;
Aurrecoeche-vieja (1928) AMG, 0109/002 --;
Aurrecoeche-vieja (1929) AMG, 0113/001 --;
Aurrecoeche vieja (1929) AMG, 0036/008 --;
Aurrecoechea (1933) AMG, 0098/001 --;
Aurrecoeche (1934) EDV-25 1B;
Aurrecochea (1934) AMG, 0114/002 --;
Aurrecoeche (1934) AMG, 0097/001 --;
Aurrecoeche (1934) AMG, 0037/005 --;
Aurrecueche (1936) AMG, 0038/021 --;
Aurreco-eche (1937) AMG, 0078/008 --;
Aurreco-eche (1938) AMG, 0078/005 --;
Aurreco-eche (1939) AMG, 0078/002 --;
Aurrecoetxe (1940) IGC-37 37;
Aurrecoeche (1944) AMG, 0038/004 --;
Aurrecoeche (1950) AMG, 0087/012 --;
Aurrekoetxe (1989) GKZ-89 --;
Aurrecoechea (2008) PAU08 R-6 y R-56; 2.- Una heredad conocida con el nombre de
Usepasolo-goikoa que linda: por el Norte, con heredad de la casa que se describe [Lopategui];
por el Sur, con camino carretil público; al Este, con terreno campa de la Casería Zabala; y al
Oeste, con heredad de la de Aurrecoechea. Y 3.- Otra heredad llamada Usepasolo-bekoa, que
linda por el Norte, con camino carretil publico; al Sur, con pertenecidos de la casería Martiena; al
Este con los de Zabala y al Oeste, con heredad de Aurrecoechea.
- Artatzaurrekoetxea (2009/04) BECA01 34; Basetxea / Caserío
299
Artatzaurrekoetxetxikerra
Artatzaurrekoetxebarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505255 Y: 4807821
Oharrak / Notas:
Ver casa Artatzaurrekoetxe, a cuyo nombre se añade el adjetivo txiker 'menor, pequeña' y el
determinante -a 'la', significando 'la casa pequeña delantera de Artatza', cuya principal sería aquélla.
También puede tomar el adjetivo barri 'nueva', haciendo referencia a la mayor antigüedad de la otra
del mismo nombre.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
- Echabarri, que es nueva (1704) FOG.KER nº 12, pág. 141; Bº de Lopategui. J. Ormaza
- La llamada Casa Nueba [traducción de Eche Barri] (1796) FOG.KER nº 05, pág. 629; Bº de
Gandía. de J. Trebiño / Mª Sertucha
- casa nueba (1796) FOG.KER nº 19, pág. 630; Bº de Ibarra. La casa nueba del mismo [Artaza
aurrecoa: J. Btª Ibarra]
- Artaza la nueba (1798) AMG, 0095/001 --;
- Artaza la nueba (1798) AMG, 0096/001 --;
- Artaza nueba (1811) AMG, 0089/001 --;
- Artaza-nueba (1813) AMG, 0104/001 --;
- Artaza nueba (1814) AMG, 0090/001 --;
- Artaza nueva (1818) APG, 9A-232/7-IV --;
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
aurrekoétze txíki (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 D 027; (Baserria / Caserío).
aurrekótze txíki (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 027; (Baserria / Caserío).
aurrekotze txiki (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 027; (Baserria / Caserío).
aurrekótze txíki (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 027; (Baserria / Caserío).
Aurrekoétxe txikérra (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Basetxea / Caserío
Aurrekoétxe txikérra (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
Aurrekoétxetxikérra (2009/02/12) Gorliz-16 E 04; Basetxea / Caserío
Etxétxikítxu (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Etxétxikítxu (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
- 99 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Artaza nueba (1822) AMG, 0093/001 --;
Artaza nueba (1822) AMP, 52/1 --;
Artaza aurre nueba (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Artaza aurre nueba (1823) AMG, 0104/001 --;
Artaza nueba (1828) AMG, 0093/001 --;
Artaza nueba (1836) AMG, 0104/001 --;
Artaza nueva (1840) AMG, 0104/001 --;
Artaza-nueva (1842) AMG, 0092/001 --;
Artaza nueva (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Artaza verria (1847) AMG, 0104/001 --;
Artaza-nueva (1851) AMG, 0104/001 --;
Artaza-nueba (1857) AMG, 0087/014 --;
Aurrecoeche nueva (1873) AMG, 0082/015 --;
Aurrecoeche nueva (1873) AMG, 0013/017 --;
Aurrecoeche nueba (1873) AMG, 0013/017 --;
Aurrecoeche nueva (1873) AMG, 0019/002 --;
Aurrecoeche nueva (1876) AMG, 0019/007 --;
Aurrecoeche-nueba (1879) AMG, 0019/009 --;
Aurrecoeche nueva (1888) AMG, 0015/019 --;
Artaza-barria (1927) AMG, 0035/010 --; Soroa / Heredad
Artaza barri (1932) AMG, 0098/001 --;
Artaza-barri (1932) AMG, 0036/015 --;
Artatzaurrekoetxetxikerra (2009/04) BECA01 299; Basetxea / Caserío
Aurrekoetxe Txikerra (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada y en el
balcón
1392
Arteagabaso
Alonimoak / Alónimos:
Arteagalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506301 Y: 4807969
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'bosque o monte de Arteaga', en referencia a las casas Arteagabekoa y
Arteagagoikoa. Arteaga, a su vez, sería 'lugar de encinas', del euskera arte 'encina' Quercus ilex y el
sufijo locativo -aga. La variante Arteagalde lleva pospuesto el sustantivo alde 'zona, región' en vez de
baso 'bosque, monte', por lo que viene a significar 'zona próxima a Arteaga, parte de Arteaga'.
Ahozkoak / Orales:
- arteagálde (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 192; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). Lehen basoa zen
- artéa báso (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 192; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- artéa méndi (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 192; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de
formación vegetal).
- artéa báso (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 192; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). gaur egun ia guztiz soilduta dago.
Dokument. / Document.:
-
037-31
Alt.:
Arteagalde (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arteagabaso (2002) Deiker 34539; Basoa / Bosque
Arteagabaso (2004) BG 03;
Arteagalde (2009/04) BECA01 1011; Mendimalda / Ladera
Arteagabaso (2009/07) BECA02 1392;
185
Arteagabekoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505853 Y: 4807721
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa Arteaga de abajo', donde al nombre Arteaga se le añade el ubicador be 'debajo', la
desinencia -ko 'de' y el determinante -a 'la'. En el uso oral se relaja la pronunciación de la -g- 100 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
intervocálica (-aga- > -aa- > -a-). Aunque lo damos con artículo (-a), en el uso oral suele elidirse, si
bien esto puede deberse más a simplificación del hiato -oa > -o que a pérdida real del determinante.
Sobre el nombre Arteaga, véase lo dicho para Arteagabaso.
Ahozkoak / Orales:
-
-
Dokument. / Document.:
-
artea-beko (1986) Deiker-0748 037-31 036; (Baserria / Caserío).
artéa béko (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 036; (Baserria / Caserío).
artéa béko (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 036; (Baserria / Caserío).
artéa(ga) beko (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 036; (Baserria / Caserío). artéa beko, artéaga
béko (ahoskera zaindua).
artéa(ga) béko (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 036; (Baserria / Caserío). artéa békorà,
artéaga bekóa (ahoskera zaindua).
Arteabékos (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Arteagabéko (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Arteagabéko (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Basetxea / Caserío
Arteagabéko (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-02; Basetxea / Caserío
Arteagabéko (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
Arteágabéko (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
Artéara (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
Arteágabéko (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Arteabéko (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-03; Basetxea / Caserío
Arteagabéko (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Basetxea / Caserío
Arteabéko (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
Arteabéko (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Basetxea / Caserío
Arteaga baxera (1704) FOG.KER nº 17, pág. 141; Bº de Lopategui. J. Oñate
Arteaga baxera (1704) Fogueras --; Barrio Lopategui
Arteaga bagera (1720) AMG, 0095/001 --;
Arteaga bajera (1737) AMG, 0095/001 --;
Arteaga bajera (1739) AMG, 0095/001 --;
Arteaga baxera (1743) AMG, 0095/001 --;
Arteaga becoa (1745) FOG.KER nº 13, pág. 357; de los hered. de Mn. Ibarra / Mª Billabaso [=
Billela-baso]
Arteaga beitia (1747) AFV-J-C 1063/002;
Arteaga bajera (1757) AMP, MC 1082 10/1 --;
Arteaga bajera (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Arteaga bajera (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Arteaga bajera (1796) FOG.KER nº 31, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Btª Zubillaga
Arteaga baxera (1798) AMG, 0096/001 --;
Arteaga vajera (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Arteaga bajera (1811) AMG, 0089/001 --;
Arteaga-baxera (1813) AMG, 0104/001 --;
Arteaga bagera (1814) AMG, 0090/001 --;
Arteaga baxera (1814) AMG, 0090/001 --;
Arteaga bagera (1822) AMG, 0093/001 --;
Arteaga bagera (1822) AMP, 52/1 --;
Arteaga bajera (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Arteagabajera (1823) AMG, 0104/001 --;
Arteaga bajera (1828) AMG, 0093/001 --;
Arteaga baga (1836) AMG, 0104/001 --;
Arteaga vaja (1840) AMG, 0104/001 --;
Arteaga-vecoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Arteaga bagera (1845) AMG, 0092/001 --;
Arteaga vaja (1846) AMG, 0092/001 --;
Arteaga vaja (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Arteaga-vaja (1847) AMG, 0104/001 --;
Arteaga-vaja (1851) AMG, 0104/001 --;
Arteaga vaja (1854) AMG, 0013/038 --;
Arteaga vaja (1857) AMG, 0087/014 --;
Arteaga-vaja (1860) AMG, 0013/038 --;
Arteaga baja (1873) AMG, 0082/015 --;
Arteaga baja (1873) AMG, 0013/017 --;
- 101 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Arteaga-baja (1873) AMG, 0019/002 --;
Arteaga-baja (1875) AMG, 0006/001 --;
Arteaga baja (1876) AMG, 0019/007 --;
Arteaga baja (1876) APG, 9A-234/01 --;
Arteaga baja (1879) AMG, 0019/009 --;
Arteaga baja (1880) AMG, 0015/030 --;
Arteaga baja (1880) AMG, 0082/012 --;
Arteaga baja (1888) AMG, 0015/019 --;
Arteaga-baja (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Arteaga becoa (1898) AMG, 0015/009 --;
Arteaga becoa (1905) AMG, 0015/002 --;
Arteaga baja (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Arteaga-baja (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Arteaga baja (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Arteaga-baja (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Arteaga baja (1926) AMG, 0060/001 --;
Arteaga-beco (1927) AMG, 0103/003 --;
Arteaga-becoa (1934) AMG, 0037/005 --;
Arteaga-becoa (1934) AMG, 0037/005 --;
Arteaga-becoa (1934) AMG, 0097/001 --;
Arteaga-bajera (1936) AMG, 0038/021 --;
Artea-beco (1938) AMG, 0100/001 --;
Artea-beco (1938) AMG, 0038/018 --;
Arteaga-becoa (1944) AMG, 0038/004 --;
Arteaga-baja (1948) AMG, 0087/006 --; Basetxea / Caserío
Arteaga-beco (1948) AMG, 0087/006 --; Basetxea / Caserío
Arteaga-Bajera (1949) AMG, 0087/007 --; Basetxea / Caserío
Arteaga Bekoa [Cruz ornamental] (1994) TORR 231;
Arteagabekoa (1994) TORR 228;
Arteaga Baja (1994) TORR 78; Tipología familiar según el censo de 1826
Arteagabeko (Caserío) (2002) Deiker 4915;
Arteagabeko (2004) BG 03;
Arteaga Bekoa baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Arteaga-bajera (2008) PAU08 R-28; R-46, R-63, R-64; R-40; Parcela de terreno proveniente de
la finca Arteaga-bajera en Gorliz, Barrio de Uresarance (...) Resto del pertenecido número UNO
de la casa Arteaga-Bajera, que tiene una superficie de (...) Terreno procedente de la casa
Arteaga-bajera.
- Artega bajera (2008) PAU08 R-43; Pertenecido procedente de la Casa Artega-bajera, sita en el
Barrio de Uresarantse.
- Arteaga Bekoa (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
- Arteagabekoa (2009/04) BECA01 185; Basetxea / Caserío
1142
Arteagabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505631 Y: 4807667
Oharrak / Notas:
Significa 'el camino de Arteaga', en referencia a los caseríos Arteagabekoa y Arteagagoikoa. Al
nombre Arteaga se le añade en composición el genérico eusquérico bide 'camino' y el determinante -a
'el'. Hay testimonio oral del cierre vocálico en el hiato -ea- > -ia-, fenómeno frecuente en Bizkaia, pero
más propio de las variedades orientales que del habla de la comarca.
Ahozkoak / Orales:
- Artiága bidea (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Bidea / Camino
Dokument. / Document.:
-
Camino de Artiaga (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Cº de Artiagas (1924) KHIST 2;
Arteaga bidea (1989) GKZ-89 --;
Arteaga bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Arteaga bidea (2009) G09-01 A5;
- 102 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Arteaga bidea (2009) SG09 10;
- Arteagabidea (2009/04) BECA01 1142; Bidea / Camino
301
Arteagaburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505793 Y: 4807959
037-31
Oharrak / Notas:
Ver Arteagabaso, cuya estructura tiene también este topónimo. Sin embargo, en este caso se
pospone al nombre Arteaga el sustantivo -buru, que suele significar 'sobre, encima'. El topónimo
sería por lo tanto 'sobre Arteaga'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arteagaburu (1739) AFV-J-C 1145/036;
Lubarria arteaga buru (1739) AFV-J-C 1145/036; Soroa / Heredad
Arteaga-Buru (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte
Arteaga-buru (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arteagaburu (2009/04) BECA01 301; Soroa / Heredad
184
Arteagagoikoa
Arteagazarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505843 Y: 4807782
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa Arteaga de arriba', donde al nombre Arteaga se le añade el ubicador goi 'encima', la
desinencia -ko 'de' y el determinante -a 'la'. En el uso oral se relaja la pronunciación de la -gintervocálica (-aga- > -aa- > -a-). Aunque lo damos con artículo (-a), en el uso oral suele elidirse, si
bien esto puede deberse más a simplificación del hiato -oa > -o que a pérdida real del determinante.
Sobre el nombre Arteaga, véase lo dicho para Arteagabaso. A veces, toma la marca -s de plural
castellano. La forma Arteagazarra significa 'Arteaga la vieja', del euskera zahar 'vieja, antigua' y el
determinante -a 'la', lo que indica la mayor antigüedad de la casa de arriba.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
Aunque documentamos una casa llamada Arteaga de medio, en esa zona sólo han existido dos
casas.
Ahozkoak / Orales:
-
artea-goiko (1986) Deiker-0748 037-31 035; (Baserria / Caserío).
artéa góiko (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 035; (Baserria / Caserío).
artéa erdíko (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 036; (Baserria / Caserío).
artéa góiko (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 035; (Baserria / Caserío).
artéa góiko (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 035; (Baserria / Caserío).
artéa góiko (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 035; (Baserria / Caserío).
artéa góiko (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 035; (Baserria / Caserío).
Arteagoíkos (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Arteága (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-01; Basetxea / Caserío
Arteagagóiko (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Arteágas (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-02; Basetxea / Caserío
Arteagagóiko (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Basetxea / Caserío
Artiágas (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Basetxea / Caserío
Arteága (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-02; Basetxea / Caserío
Arteagagóiko (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-02; Basetxea / Caserío
Arteaerdíko (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
Arteága (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
Arteagagoíko (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
Arteagagoíko (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
Arteágagoíko (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Arteagoíko (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-03; Basetxea / Caserío
Arteagagoíko (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Basetxea / Caserío
Arteágas (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Basetxea / Caserío
- 103 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Arteagas (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío (batzuk / varios)
Arteagoíko (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
Arteas (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío (batzuk / varios)
Arteagóiko (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Basetxea / Caserío
Arteagoikon (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Basetxea / Caserío
Arteága (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Arteágagoíko (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
-
Arteaga (1647) APG, 9-311/I-V --;
Artaga (1655) APG, 9-311/I-V --;
Arteaga de medio (1704) FOG.KER nº 16, pág. 141; Bº de Lopategui. Mn. Oñate
Arteaga de arriba (1704) FOG.KER nº 15, pág. 141; Bº de Lopategui. To. Arteaga
Arteaga (1704) Fogueras --; Barrio Lopategui
Arteaga de medio (1704) Fogueras --; Barrio Lopategui
Arteaga (1705) AFV-J-C 0835/037;
Arteaga (1705) AFV-J-C 0835/037;
Arteaga de arriba de arriba (1713) AMG, 0096/001 --;
Arteaga de arriba (1720) AMG, 0095/001 --;
Arteaga (1734) AMG, 0095/001 --;
Arteaga de arriba (1737) AMG, 0095/001 --;
Arteaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Arteaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Arteaga (1739) AMG, 0095/001 --;
Arteaga arriva (1739) AFV-J-C 1145/036;
Arteaga (1739) AFV-J-C 1145/036;
Arteaga de arriba (1745) FOG.KER nº 11, pág. 357; de los hered. de To. Arteaga / Aparicio
Iruzurieta
Arteaga (1746) AFV-J-C 1063/002;
Arteaga (1757) AMP, MC 1082 10/1 --;
Arteaga del medio (1761) AFV-J-C 1063/002;
Arteaga arriba (1765) AMG, 0095/001 --;
Arteaga de arriba (1765) AMG, 0095/001 --;
Artesarra (1769) AFV-J-C 1229/009;
Arteagas (1776) AMG, 0099/001 --;
Arteaga de arriba (1796) FOG.KER nº 30, pág. 630; Bº de Ibarra. Jo. Antº Arrarte
Arteaga arriba (1798) AMG, 0096/001 --;
Arteaga arriba (1811) AMG, 0089/001 --;
Arteaga-arriba (1813) AMG, 0104/001 --;
Arteaga arriba (1814) AMG, 0090/001 --;
Arteaga arriba (1822) AMG, 0093/001 --;
Arteaga media (1822) AMP, 52/1 --;
Arteaga arriba (1822) AMP, 52/1 --;
Arteaga arriba (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Arteaga arriba (1823) AMG, 0104/001 --;
Arteaga arriba (1828) AMG, 0093/001 --;
Arteaga arriva (1836) AMG, 0104/001 --;
Arteaga arriva (1840) AMG, 0104/001 --;
Arteaga-goicoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Arteaga arriva (1842) AMG, 0092/001 --;
Arteaga Arriva (1844) AMG, 0061/007 --;
Arteaga arriba (1845) AMG, 0092/001 --;
Arteaga arriva (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Arteaga arriva (1847) AMG, 0104/001 --;
Arteaga-arriva (1851) AMG, 0104/001 --;
Arteaga-arriva (1854) AMG, 0013/038 --;
Arteaga-arriba (1857) AMG, 0087/014 --;
Arteaga-arriba (1860) AMG, 0013/038 --;
Arteaga arriba (1873) AMG, 0013/017 --;
Arteaga-arriba (1873) AMG, 0019/002 --;
Arteaga arriba (1873) AMG, 0082/015 --;
-
- 104 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Arteaga-arriba (1875) AMG, 0006/001 --;
Arteaga arriba (1876) APG, 9A-234/01 --;
Arteaga arriba (1876) AMG, 0019/007 --;
Arteaga-arriba (1878) AMG, 0019/009 --;
Arteaga arriba (1879) AMG, 0019/009 --;
Arteaga arriba (1880) AMG, 0015/030 --;
Arteaga arriba (1880) AMG, 0082/012 --;
Arteaga arriba (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Arteaga goicoa (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Arteaguena-goicoa (1884) AFV-J-JIB 4143/022; o Arteaga-goicoa
Arteaga-goicoa (1884) AFV-J-JIB 4143/022;
Arteaga alta (1888) AMG, 0015/019 --;
Arteaga-arriba (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Arteaga goicoa (1898) AMG, 0015/009 --;
Arteaga goicoa (1905) AMG, 0015/002 --;
Arteaga (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Artiaga (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Arteaga-goicoa (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Arteagas (1924) AMG, 0109/001 --; Iturburua / Manantial
Artiaga (1924) KHIST 2; Por Arteagagoikoa
Arteaga-goiena (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Arteagagoicoa (1926) AMG, 0060/001 --;
Arteaga-goico (1927) AMG, 0103/003 --;
Arteaga (1928) AMG, 0001/003 --;
Artega-goico (1928) AMG, 0109/002 --;
Arteaga (1928) AMG, 0109/002 --;
Arteaga-goicoa (1929) AMG, 0036/008 --;
Ateaga-goicoa (1929) AMG, 0113/001 --;
Arteagas (1932) AMG, 0036/015 --;
Arteagas (1933) AMG, 0098/001 --;
Arteaga-goicoa (1934) AMG, 0037/005 --;
Arteaga-goicoa (1934) AMG, 0097/001 --; Basetxea / Caserío
Artenges (1936) AMG, 0038/021 --;
Arteaga-goico (1936) AMG, 0038/021 --;
Arteaga vieja (1936) AMG, 0038/021 --;
Arteagas (1937) AMG, 0078/008 --;
Arteagas (1937) AMG, 0078/008 --;
Arteagas (1938) AMG, 0078/005 --;
Arteagas (1939) AMG, 0078/002 --;
Arteagas (1939) AMG, 0078/002 --;
Arteaga (1940) IGC-37 37;
Arteaga-goico (1944) AMG, 0038/004 --;
Arteaga-goicoa (1944) AMG, 0038/004 --;
Arteagas (1981) MTN 037-II;
Arteaga goikoa (1989) GKZ-89 --;
Arteaga (1989) GKZ-89 --;
Arteaga Goiko (1990) UK --;
Arteaga Goikoa [Horno] (1994) TORR 230;
Arteaga (1994) TORR 39; Casa solar
Arteagagoiko (Caserío) (2002) Deiker 4914;
Arteagagoiko (2004) BG 03;
Arteaga Goikoa baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Arteaga Goikoa (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Arteagagoikoa (2009/04) BECA01 184; Basetxea / Caserío
Arteaga Goikoa (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
1255
Arteagako estrata
- 105 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
+ Arteagaurreko estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505836 Y: 4807741
Oharrak / Notas:
Significa 'estrada de Arteaga', en referencia a los caseríos Arteagabekoa y Arteagagoikoa. Véase lo
dicho en Arteagabaso sobre el nombre Arteaga, al que en este caso se le añade la desinencia de
genitivo -ko 'de' y el genérico eusquérico estrata 'estrada'.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
En el callejero de 2009 también se llama así a la estrada siguiente, que en realidad lleva al número 13
de Arteagabidea, pero que bien pudiera denominarse Arteagaurreko estrata 'estrada de la delantera
de Arteaga', en relación a su posición respecto de los caseríos Arteaga, a cuyo nombre se pospone el
sustantivo aurre 'delantera, zona anterior', el genitivo -ko 'de' y el genérico estrata.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arteaga estrata (1989) GKZ-89 --;
Arteaga estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Arteaga estrata (2009) G09-01 A6;
Arteaga (2009/04) BECA01 1255; Estrata / Estrada
Arteagako estrata (2009/07) BECA02 1255;
1013
Arteagaondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'junto a Arteaga', donde al nombre Arteaga se pospone el sustantivo ondo 'zona
cercana, región al lado'. Sobre el topónimo Arteaga, véase lo dicho en Arteagabaso. Hace referencia
a las casas Arteagabekoa y Arteagagoikoa. Suponemos que la forma documentada en 1944 es
resultado de la relajación de la -g- intervocálica y una errata.
Y:
Alt.:
Paraje en Urezarantza, seguramente cerca de las casas Arteaga, pero cuya ubicación precisa no
acertamos a desvelar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Artoa-ondo (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
- Arteagaondo (2004) BG 03;
- Arteagaondo (2009/04) BECA01 1013;
303
Arteagena
Alonimoak / Alónimos:
Arteagaxeo
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505725 Y: 4806741
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Arteaga', donde Arteaga es el identificador del propietario, posiblemente su
apellido, al que se añade el sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de casa y que lleva
determinante final (-a). Arteaga significa a su vez 'lugar de encinas', formado de arte 'encina' Quercus
ilex y el sufijo locativo -aga. En el uso popular se relaja la pronunciación de la -g- intervocálica (-aga> -aa- > -a-), tras lo cual se abrevia el hiato (-ae- > -e-). Como consecuencia de su uso declinado
(Arteagena, Arteageneko, Arteagenetik, Arteagenera, etc.), el nombre sufre a veces parágoge o
añadido de la vocal -e. También toma a veces la marca -s de plural en castellano.
Arteagenaxeo parece un compuesto que añade al nombre de la casa el de la vecina Axeo, aún hoy en
pie.
037-39
Alt.:
Se trata de un moderno chalet que ocupa aproximadamente el solar que dejó el caserío Arteagena,
cuyo nombre ha querido conservar en su forma popular. Durante algunas épocas se avecindó a la
villa de Plentzia.
Ahozkoak / Orales:
- artenas (1986) Deiker-0751 037-39 017; (Baserria / Caserío).
- arténa(s) (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 017; (Aurria / Ruina). arténa, arténarà, arténas
(erdal ahoskapena). Duela aste batzuk bota dute.
- ártene (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 017; (Aurria / Ruina). ártene, árteneti, arténes (erdal
ahoskapena). bota dute. Duela aste batzuk bota dute
- 106 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- arténe (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 017; (Aurria / Ruina). arténe, ártenerà. orain aste
batzuk bota dute.
- arténe (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 017; (Aurria / Ruina). arténe, ártenera. Duela aste
batzuk bota dute, etxe berriak egiteko. Aspaldi baserri erdi-isolatua zena gaur egun etxe garaiz
inguratuta legoke.
- ártene (2001/11/04) Deiker-7249 037-39 A 017; (Aurria / Ruina). ártenerà. Duela aste batzuk
bota dute etxe berriak egiteko.
- arténa (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 017; (Aurria / Ruina). duela gutxi bota dute.
- Arténa (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Arténas (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Arténa (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Etxea / Casa
- Arténas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-03; Basetxea / Caserío
- Arténas (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
- Arténa (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-02; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Arteaga ageo (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
Arteaguena (1769) AFV-J-C 1229/009;
Arteaguena (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Arteaguena (=la casa de Arteaga) (1796) FOG.KER nº 20, pág. 750; Casas [Fogueración de
Plentzia] que están fuera de la Villa de Plenzía. de Jo. Mardáraz y de To. Cucullu
Arteaguena (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Arteaguena (1814) AMG, 0090/001 --;
Arteaguena (1822) AMP, 52/1 --;
Arteaguena (1822) AMG, 0093/001 --;
Arteaguena (1845) AMG, 0092/001 --;
Arteagena (1846) AMG, 0092/001 --;
Arteaguena (1860) AMG, 0013/038 --;
Arteguena (1872) AMG, 0013/016 --;
Arteaguena (1872) AMG, 0064/007 --;
Arteaguena (1873) AMG, 0013/017 --;
Arteaguena (1880) AMG, 0015/030 --;
Arteaguena (1905) AMG, 0015/002 --;
Arteaguenas (1913) AMG, 0078/012 --;
Arteaguenas (1913) AMG, 0078/012 --;
Arteaguena (1913) AMG, 0078/012 --;
Artenas (1913) AMG, 0078/012 --;
Arteaguenas (1915) AMG, 0078/012 --;
Artagüena vieja (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío, nº 3
Arteaguena (1922) AMG, 0102/001 --; Por nueva jurisdicción pasan a ser Plencia
Artene (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Artagüena vieja (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío nº 3
Arteaguena bieja (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío, nº 3
Artagüena vieja (1926) AMG, 0060/001 --;
Artagüena-vieja (1936) AMG, 0038/021 --;
Arteagüena-vieja (1936) AMG, 0038/021 --;
Artena (1938) AMG, 0078/005 --; En Ageos
Artena (1938) AMG, 0100/001 --;
Artena (1944) AMG, 0038/004 --;
Artena (1999) MTN 037-IV;
Arteagena (Ruina) (2002) Deiker 4615;
Arteagena (2004) BG 03;
Arteagena (2009/04) BECA01 303; Basetxea / Caserío
Artena (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
1393
Arteagenaondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506212 Y: 4806655
- 107 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Viene a significar literalmente 'junto a Arteagena', donde al nombre de esa casa se pospone el
sustantivo ondo 'lado próximo, zona cercana'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arteagenaondo (2009/07) BECA02 1393;
305
Arteagenatxiki
Arteagenabarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506054 Y: 4806679
Oharrak / Notas:
Significa 'Arteagena menor', donde al nombre Arteagena se añade el adjetivo txiki 'pequeño, menor'.
La variante, por el contrario, sería 'Arteagena la nueva', donde el adjetivo es barri 'nueva'. en todo
caso se relaja la pronunciación de la -g- intervocálica (-aga- > -aa- > -a-), tras lo cual se abrevia el
hiato (-ae- > -e-). Ver Arteagena.
Ahozkoak / Orales:
-
ártene txikí (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 173; (Baserria / Caserío).
arténe txíki (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 173; (Baserria / Caserío).
arténe txíki (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 173; (Baserria / Caserío).
arténe txíki (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 173; (Baserria / Caserío).
Artenetxíki (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
Arténatxíki (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
Artenetxíkis (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Basetxea / Caserío
Artenetxíki (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-02; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Arteaguena nueba (1822) AMG, 0093/001 --;
Arteaguena nueva (1822) AMP, 52/1 --;
Arteaguena la nueva (1842) AFV-J-JPIB 4381/001;
Arteguena nueva (1872) AMG, 0013/016 --;
Arteaguena nueva (1873) AMG, 0013/017 --;
Arteaguena nueba (1883) AFV-J-JPIB 3875/012;
Arteaguena-chiquerra (1913) AMG, 0078/012 --;
Artagüena nueva (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío, nº 4
Arteaguena nueva (1922) AMG, 0102/001 --; Por nueva jurisdicción pasan a ser Plencia
Artagüena nueva (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío nº 4
Artenechiqui (1924) KHIST 2;
Arteaguena nueva (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío, nº 4
Artagüena nueva (1926) AMG, 0060/001 --;
Artenechique (1934) EDV-25 1B;
Artagüena-nueva (1936) AMG, 0038/021 --;
Artenachiqui (1937) AMG, 0078/008 --; En Ageos
Artena-nueva (1937) AMG, 0114/004 --;
Artenechique (1940) IGC-37 37;
Artenechuiqui (1944) AMG, 0038/004 --;
Artene-txiki (1983) MTN 037-IV;
Artenetxiki (1994) TORR 229;
Arteagenatxiki (Caserío) (2002) Deiker 34493;
Arteagenatxiki (2004) BG 03;
Arteagenatxikerra (2009/04) BECA01 305; Basetxea / Caserío
Arteagenatxiki (2009/07) BECA02 305;
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
306
Arteandiaga plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504720 Y: 4806329
Oharrak / Notas:
El nombre Arteandiaga viene a significar en euskera 'lugar de encinas grandes', de arte 'encina'
- 108 -
037-38
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Quercus ilex, handi 'grande' y el sufijo locativo -aga. Aunque este -aga parece bastante moderno, la
forma terminada así es "más topónimo" y de utilización más práctica. A todo ello se añade el genérico
plaza, tan tradicional en euskera como en castellano. El topónimo ha tomado en alguna ocasión
(1827) la marca de plural castellano. El conjunto, por tanto, puede interpretarse como 'plaza de
Arteandiaga' o como 'plaza del lugar de las encinas grandes'.
La documentación antigua hace referencia a una huerta, pero hoy día se trata de una plaza.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arteandia (1723) AFV-J-C 2636/001; Soroa / Heredad
Arte andia (1724) AFV-J-C 2636/001; Soroa / Heredad
Arteandi (1727) AFV-J-C 2636/007; Soroa / Heredad
Ante andia (1727) AFV-J-C 2636/007; Soroa / Heredad
Arteandia (1827) AFV-J-C 0848/008; Aurkintza / Término
Arteandia (1827) AFV-J-C 0848/008; Soroa / Heredad
Arteandias (1827) AFV-J-C 0848/008; Soroa / Heredad
Arte-andia (1891) AFV-J-JPIB 1973/005; Soroa / Heredad
Arteandia (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Arteandia (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ageomasti
Arteandia (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Arteandiaga (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Arteandia (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Arteandia (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Arteandia (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Arteandeaga (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Arteandia (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Arteandia (1944) AMG, Amillaramiento --;
Arteandia (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Arteandiaga (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Arteandeaga (2002) SRGMU-1 B1371157;
Arteandi plaza (2007) GKZ-09-01 --;
Arteandiaga (2009/04) BECA01 306; Soroa / Heredad
Arteandiaga plaza (2009/07) BECA02 306;
1154
Artebikondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidegurutzea / Cruce
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505362 Y: 4807720
037-31
Oharrak / Notas:
Toponimo de curiosa factura, pero que parece contener el vocablo arte 'encina' Quercus ilex, el
numeral bi 'dos', el genitivo -ko 'de' y el sustantivo ondo que habitualmente significa 'cerca de', pero
que en este caso puede ser 'tronco'. En este caso significaría 'tronco de dos encinas'. Los
informantes nos hablan de la existencia, en el pasado, de una encina singular, con la que el topónimo
pudiera estar en relación.
Alt.:
También se denomina así el hotel que hay en el mismo cruce sobre Baraizerreka.
Ahozkoak / Orales:
- artebikóndo (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 D 183; (Bidegurutzea / Cruce).
- artebikóndo (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 D 183; (Bidegurutzea / Cruce). Ondoan arteak
daude.
- artebikóndo (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 183; (Bidegurutzea / Cruce). artebikóndo, el
krúse de artebikóndo (erdaraz aritzean).
- Artebikóndo (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Aurkintza / Paraje
- Ártebikóndo (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-04; Aurkintza / Paraje
- Artébikóndo (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
- Artebiondo estrata (1989) GKZ-89 --;
- Artebikondo (2009/04) BECA01 1154;
1513
Artebikondo
- 109 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Hotela / Hotel
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505349 Y: 4807718
037-31
Oharrak / Notas:
Ver cruce Artebikondo.
Alt.:
En realidad Entrepinos es el bar anexo al hotel.
Ahozkoak / Orales:
- Entrepínos (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
- Entrepínos (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Aurkintza / Paraje
- Entrepínos (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
- Entrepinos (2008) GOIK 229-231; Hoteles Amaya y Entrepinos
- Artebikondo (2009/07/31) CG09 --; Nombre comercial del hotel, que puede leerse sobre la
entrada
- Artebikondo (2009/12) BECA03 1513;
1383
Artebiondo estrata
Artatzabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505145 Y: 4807799
Oharrak / Notas:
El Ayuntamiento ha rechazado la propuesta Artatzabidea en favor del nombre actual Artebiondo
estrata. No hay incorrección formal en este nombre, pero insistimos en que el topónimo Artebi(k)ondo
se refería a un lugar algo alejado de ahí. Reiteramos la idoneidad de la propuesta Artatzabidea, pues
el grupo de caseríos Artatza es, con Ibarreta y Gandia, ejemplo paradigmático de las formas de
poblamiento típicas de Bizkaia. El uso y normalización del topónimo Artatza debería impulsarse
desde las instituciones locales con más interés, en vez de obstinarse en mantener nombres
inconvenientes por no incomodar puntualmente a los vecinos. Tampoco se hace frente al hecho de
que el nombre Artebiondo estrata se refiera en realidad a tres vías diferenciadas. Para evitar ambas
irregularidades, se podrían mantener las numeraciones en referencia no a una calle, sino a un
genérico Artatza auzunea ('barriada Artatza').
Sobre el topónimo Artebiondo, véase lo dicho respecto al cruce de caminos conocido como
Artebikondo. Al nombre, sin esa -k- que figura alli, se añade en el caso de esta calle el genérico
estrata 'estrada', significando por tanto 'estrada de Artebiondo'.
Para nuestra propuesta, véase lo dicho parra la barriada llamada Artatza, a cuyo nombre se añade en
composición el genérico bide 'camino' y el determinante -a 'el', significando por tanto 'el camino de
Artatza'.
Alonimoak / Alónimos:
037-30
Alt.:
El nombre Artebiondo se ofrece a equívoco con Artebikondo, que sí es un topónimo conocido que
designa el cruce de Arteagabidea y Urezarantzabidea. Por esta razón proponemos la denominación
Artatzabidea. En realidad se trata de más de una vía, por lo que podría buscarse un nombre para
cada cual.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Artebiondo estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Artebiondo estrata (2009) G09-01 A4;
Artebiondo (2009) SG09 13;
Artebiondo (2009/04) BECA01 1383; Estrata / Estrada
Artatzabidea (2009/07) BECA02 1383;
1172
Artedi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
037-31
UTM X: 505507 Y: 4808774
Alt.:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'encinar', del euskera arte 'encina' Quercus ilex y el sufijo abundancial -di.
Ahozkoak / Orales:
- artédi (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 164; (Artadia / Encinar).
- artédi (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 164; (Artadia / Encinar).
- artédi (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 164; (Artadia / Encinar). artedia da, baina izen nagusi
edo propioa ere bai
- 110 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Artedi (2009/04) BECA01 1172; Basoa / Bosque
308
Artetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Artetxe es conocido apellido vasco que viene a significar 'la casa intermedia' o 'la casa de la encina'
del euskera arte 'zona intermedia, entre dos' o bien 'encina' Quercus ilex, y el sustantivo genérico etxe
'casa'. La variante Artetxu pudiera ser otro lugar diferente, significando seguramente 'encinilla' de arte
'encina' y el sufijo diminutivo -txu.
Y:
Alt.:
Heredad en Urezarantza, cerca de Eguzkiarri, pero cuya situación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Artechu (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Heredad limita con terrenos de Goicoeche y Sotena
menor
- Arteche (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte
- Arteche (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Baraiz
- Arteche (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Artechu (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Arteche (1944) AMG, Amillaramiento --; Fao
- Arteche y Egusquialde (1944) AMG, Amillaramiento --; Fao
- Arteche (1956) AMG, montes --;
- Artetxe (2009/04) BECA01 308; Soroa / Heredad
1012
Artezabala
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Del euskera arte 'encina' y zabala 'ancha' o 'llano'. Podía significar, por tanto, 'encina ancha' o 'llano
de la encina'. Lleva artículo final -a 'la' y, en consecuencia, ha sufrido parágoge de -e, al menos desde
el s. XIX, por el uso de la declinación vasca (Artezabala, Artezabaleko, Artezabaletik, Artezabalera,
etc.).
Y:
Alt.:
Ladera y huerta en Gandia, cuya ubicación no sabemos precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Artezabale (1886) AFV-J-JPIB 2934/003;
Artezabale (1944) AMG, Amillaramiento --;
Artezabala (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Artezabala (2009/04) BECA01 1012; Soroa / Heredad
1155
Artzainbidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505952 Y: 4807741
Oharrak / Notas:
Del euskera artzain 'pastor de ovejas', bide 'camino' y el artículo -a 'el'. Viene a significar 'el camino
del pastor', es decir, 'la cañada'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Artzain bidea (1989) GKZ-89 --;
Artzain bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Artzain bidea (2009) G09-01 A6;
Artzain bidea (2009) SG09 05;
- 111 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Artzainbidea (2009/04) BECA01 1155; Bidea / Camino
280
Artzelu plaza
Aldapasolo plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505439 Y: 4806851
Oharrak / Notas:
Aunque se ha propuesto el nombre Artzeluz, no hallamos dato documental que justifique esa
terminación en -z. En todo caso es un derivado de har(ri) 'piedra' y el sufijo abundancial -tza, cuyo
resultado har(ri)tza viene a ser 'pedrera, pedregal'. El componente final no está claro, pero con
sibilante final pudiera ser eluts 'zona sombría, umbría'. Respecto al alónimo, hay que recordar que en
la comarca, el sustantivo aldapa no significa en general 'cuesta', sino soroa, 'huerta', por lo que la
forma Aldapasolo es un tanto redundante, pues significaría 'huerta de la heredad' o algo así. El
genérico enparantza no es adecuado y así lo manifiesta el Hiztegi Batua de Euskaltzaindia,
defendiendo en euskera el uso del préstamo castizo plaza.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
Tanto Aldapasolo como Artzelu, denominaban en origen la finca que actualmente ha pasado a ocupar
esa plaza. El topónimo Aldapasolo es anterior a Artzelu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Aldapasolo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
Arcelu (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
Artzeluz enparantza (2007) GKZ-09-01 --;
Artzelu (2009/04) BECA01 280;
Artzelu plaza (2009/07) BECA02 280;
1173
Asentzisolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505339 Y: 4805724
Oharrak / Notas:
Siginifica con toda evidencia 'huerta de Asentzi', seguramente en alusión a alguna usuaria o
propietaria del terreno. Al nombre de mujer Asentzi se le añade en composición el genérico solo
'huerta, heredad'.
Ahozkoak / Orales:
- Asentzisólo (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-03; Soroa / Heredad
Dokument. / Document.:
- Asentzisolo (2009/04) BECA01 1173; Soroa / Heredad
Alt.:
766
Askibilla
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kala / Cala
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503985 Y: 4807671
Oharrak / Notas:
Topónimo poco diáfano en cuanto a su significación. El componente inicial pudiera ser atx 'peña' y el
final billa es muy frecuente en toponimia como forma abreviada de biribila 'redonda'. Parece llevar
artículo -a, razón por la que casi siempre sufre parágoge o adición de -e final, vocalismo impulsado
además por la -i- precedente. El testimonio de 1982/09 lo pone en relación con la palabra saski
'sucio', debido a que en la zona desaguaba el tubo del saneamiento de Gorliz, por lo que se llamaba
popularmente kakaleku.
Ahozkoak / Orales:
- askibille (1986) Deiker-0748 037-30 027; (Senadia / Ensenada).
- askibílle, askibillé (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 027; (Kala / Cala). askibílle, askibillé,
askibillén, askibilléra.
- askibílle (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 027; (Kala / Cala).
- askibílle (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 027; (Kala / Cala).
- askibílle (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 027; (Kala / Cala).
- Askiribílle (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- 112 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Askibílle (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kostaldea / Costa (= Kakaleku)
- Askibílles (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
-
-
-
Askiville (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Kala / Cala
Askiville (1924) KHIST 1;
Askiville (1934) EDV-25 1B;
Askiville (1940) IGC-37 37;
Askiville (1981) MTN 037-II;
Azkibille (1982/09) DúoCosta 3, 419. orr.; El nombre debe de provenir de sazki, sucio, porque
allí se encuentra la boca de salida del saneamiento de Górliz y Plencia. Tiene una longitud de
400 metros
Azkibille (1982-1983) AEFDúo 50, 253. orr.; Boca marítima entre Astondopunte y Errotatxu
Askibille (1989) GKZ-89 --;
Azkibille (1994) TORR 20; Kala / Cala
Askibilla kala (1999) MTN 037-II;
Askibilla (Cala) (2002) Deiker 4986;
Askibilla (2004) BG 03;
Askibile (2007) GKZ-09-02 --;
Azquibille (2008) GOIK 22;
Asquiville (2008) GOIK 19; Zona donde hasta hace unos pocos años, desembocaba el emisario
de aguas fecales llamado popularmente "Kakaleku", que tenía una altura de un metro y una
longitud subterránea de 300 metros
Askibile (2009) G09-02 --; Kala / Cala
Askibilla (2009/04) BECA01 766; Kala / Cala
1014
Askoetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Parece significar 'casa de la peñita', del euskera atx 'peña', el sufijo diminutivo -ko y el genérico etxe
'casa'. Sin embargo, puede ser un nombre al que se haya mutilado su parte inicial, y que provenga
de -goiaskoetxe o -beaskoetxe, en relación a la casa propietaria o usuaria de la zona designada.
Y:
Alt.:
Ladera en Gandia cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ascoeche (1956) AMG, montes --;
- Askoetxe (2009/04) BECA01 1014; Mendimalda / Ladera
1127
Askorriaga
Errotatxupunta, Uztrikotzeak
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Punta
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503710 Y: 4807886
Oharrak / Notas:
Ver ensenada del mismo nombre. El topónimo Errotatxupunta significa 'punta del molinillo',
compuesto de errota 'rueda, molino', el sufijo diminutivo -txu y el préstamo genérico punta. Ver no
obstante el topónimo Errotatxu, al que hace referencia. El último alónimo, aunque es el nombre más
documentado, nos resulta extremadamente oscuro. Sólo nos atrevemos a recuperar el determinante
plural final -ak 'los, las', cuya inicial -a- se suprime al quedar incluida de hiato -ea- (-ea- > -e-),
conforme al uso habitual en la comarca.
Ahozkoak / Orales:
- askorri (1986) Deiker-0748 037-30 031; (Lurmuturra / Cabo).
- la púnta del kastíllo (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 E 031; (Punta / Punta).
- ustrikótzek(-s) (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 E 031; (Punta / Punta). ustrikótzek, ustrikotzes
(erdaraz).
- aiskórri (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 031; (Punta / Punta).
- ustrikótzek (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 031; (Punta / Punta). Eza daki non kokatu,
entzun izan du baina Kastilloaren inguruan dagoela dakien arren ez daki zehazki kokatzen.
Alonimoak / Alónimos:
- 113 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
-
-
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Uztrikitxek (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Punta
Uxtrikitxek (1924) KHIST 1;
Uztrikitsek (1924) KHIST 2;
Uztrikotsek (1934) EDV-25 1B;
Uztrikotsek (1940) IGC-37 37;
Punta Errotatxu (1981) MTN 037-II;
Punta Uztrikotzek (1981) MTN 037-II;
Punta Aizkorri (1981) MTN 037-II;
Uztrikotzek (1982/09) DúoCosta 6, 419. orr.; Es la parte de debajo del Castillo de Górliz. Tiene
una longitud de 80 metros, el suelo de roca del malecón, pero en el W es zona arenosa y al N es
pedregosa en su totalidad. Longitud de 250 metros
Errotatxopunte (1982-1983) AEFDúo 52, 253. orr.; Se adentra en el mar unos 150 metros
Uztrikotzek (1982-1983) AEFDúo 54, 253. orr.; Punta sobre la que se levantaba la Batería de
defensa de la costa llamada El Castillo de Gorliz
Errotatxu (1989) GKZ-89 --;
Aizkorri (1989) GKZ-89 --;
Uztrikoetxe (1989) GKZ-89 --;
Aizkorri punta (1990) UK --; Punta
Uztrikotsek (1994) TORR 240; La batería del Arenal debió inutilizarse en un momento de fines
del siglo XVIII que nos es desconocido […] en 1795, cuando se efectúa el traslado de los
cañones al Fortín de Ascorriaga […] El nuevo emplazamiento del fortín ratifica estas ideas; una
pequeña lengua de tierra que se adenta en el mar (Uztrikotsek)
Errotatxu Punta (1999) MTN 037-II;
Aizkorri Punta (1999) MTN 037-II;
Urtikotze, Punta de (2002) NG --; Lurmuturra / Cabo
Urtikoetxe (Punta) (2002) Deiker 4936;
Urtikoetxe (2004) BG 03;
Uztrikotze (2007) GKZ-09-02 --;
Ustrikichis (2008) GOIK 22;
Ustricoche (2008) GOIK 19; Se puede apreciar esta costa abrupta de acantilados con tres
salientes como Astondopunte, Gurbizazurre y Ustricoche, que parecen un tridente gigante
Uztrikotze (2009) G09-02 --; Punta
Urrutikoetxepunta (2009/04) BECA01 1127; Punta
Urrutikoetxe (2009/07) BECA02 1127;
Askorriaga (2009/12) BECA03 1127;
749
Askorriaga
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Senadia / Ensenada
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503842 Y: 4808279
Oharrak / Notas:
Del euskera atx 'peña', gorri 'viva' y el sufijo locativo -aga, significa por tanto 'lugar de peña viva'. La
forma estándar en euskera occidental es atx (no haitz), de donde atx-gorri > ax-korri, habitual en
todos los dialectos y en euskara batua, La posterior despalatalización (ax-korri > as-korri), también es
habitual, sobre todo, en euskera occidental. La forma con sufijo -aga es más topónimo y debería
tenderse a su normalización, si bien los testimonios sin él son más habituales y antiguos.
Alt.:
El nombre designa en general el sector o ensenada entre la punta donde se emplazaba el castillito de
Askorriaga, también llamada Askorriaga, y el saliente siguiente hacia el norte, conocido como
Puntamotz.
Ahozkoak / Orales:
- askórri (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 BE 041; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa). askórri,
askórrin, askórriraiñokò, askórrirè. Kastillotik "Askorriko tranpe"-rainoko kala
- askórri (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 041; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- askórri (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 041; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- aiskórri (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 041; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- aiskórriko ensénade (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 041; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- Askórri (2008/11/12) Gorliz-12 C 5; Kostaldea / Costa
- Askórri (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Askorriága (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Askórri (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Kostaldea / Costa
- 114 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Askórri (2009/01/08) Gorliz-06 C 03; Kostaldea / Costa
Aizkórri (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
Askórri (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
Azkórri (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-03; Kostaldea / Costa
Azkórri (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kala / Cala
Azkórrire (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
-
Ascorri (1878) AFV-J-JPIB 1254/022; Senadia / Ensenada
Ascorri (1878) AFV-J-JPIB 1254/022; Erribera / Ribera
Ascorri (1878) BOPB nº 132, pág. 532; Senadia / Ensenada
Azcorri (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Hondartza / Playa
Azcorri (1924) KHIST 1;
Azcorri (1933) AMG, 0098/001 --; Arrantzarako tokia / Punto de pesca
Aizcorri (1934) EDV-25 1B;
Aizcorri (1940) IGC-37 37;
Azkoarri (1982/09) DúoCosta 7, 419. orr.; Es zona muy pedregosa en toda su longitud, de 500
metros
Azkoarri (1982-1983) AEFDúo 55, 253-254. orr.; Zona costera de unos 500 metros de longitud,
en la que destacan: Lularri y Puntemotz
Azkorri (1994) TORR 20; Kala / Cala
Azkorri (2007) GKZ-09-02 --;
Azkorri (2008) GOIK 20;
Playa Azkorri (2008) GOIK 22;
Azkorri (2009) G09-02 --; Erreka / Arroyo; Kala / Cala
Askorri (2009/04) BECA01 749; Punta
Askorriaga (2009/07) BECA02 749;
-
1488
Askorriagako gaztelutxoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Castillito de Askorriaga
Generikoa / Genérico:
Gaztelua / Castillo
Kartografia / Cartografía:
037-30 Ruinas
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503784 Y: 4807943
Oharrak / Notas:
Ver Askorriaga. Al nombre de la zona se añade el genitivo eusquérico -ko 'de', el genérico gaztelu
'castillo', el sufijo diminutivo estándar -txo, y el determinante -a 'el'.
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
A este castillo se trajo la batería que anteriormente se emplazó en el fortín de Arpilloaga. Ver
Arpilloagako gaztelua.
Ahozkoak / Orales:
- kastíllo (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 BE 031; (Punta / Punta). kastíllo, kastíllotik,
kastílloraiñokò, kastíllorà.
- kastíllo (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 031; (Punta / Punta).
- kastíllo (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 031; (Punta / Punta).
- kastíllo (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 031; (Punta / Punta).
- el kastíllo róto (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 031; (Punta / Punta).
- kastillíto (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 031; (Punta / Punta).
Dokument. / Document.:
-
-
-
Castillo (ruinas) (1924) KHIST 2;
Castillo (ruinas) (1934) EDV-25 1B;
Castillo (ruinas) (1940) IGC-37 37;
Castillo de Górliz (1982/09) DúoCosta 6 [Uztrikotzek], 419. orr.; Es la parte de debajo del Castillo
de Górliz. Tiene una longitud de 80 metros, el suelo de roca del malecón, pero en el W es zona
arenosa y al N es pedregosa en su totalidad. Longitud de 250 metros
El Castillo de Górliz (1982/09) DúoCosta 418. orr.; Toponimia de la costa
Castillo de Gorliz, El (1982-1983) AEFDúo 54 [Uztrikotzek], 253. orr.; Punta sobre la que se
levantaba la Batería de defensa de la costa llamada El Castillo de Gorliz
Castillo (1994) TORR 240, 241; A este fortín, denominado popularmente como el Castillo, se
refieren a partir de 1795 las fuentes documentales […] la nueva batería, situada en las laderas
que desde el monte Ermua se precipitan hacia el mar,y que reemplazó, en su misión defensiva,
al fortín del Castillo
Fortín de Askorriaga (1994) TORR 240; La batería del Arenal debió inutilizarse en un momento
de fines del siglo XVIII que nos es desconocido […] en 1795, cuando se efectúa el traslado de
los cañones al Fortín de Ascorriaga […] El nuevo emplazamiento del fortín ratifica estas ideas;
una pequeña lengua de tierra que se adenta en el mar (Uztrikotsek)
- 115 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Castillito, El (2008) GOIK 173; Actualmente, se pueden ver restos del fortín "El Castillito"
- Azkorri (Castillito) (2008) GOIK 22;
- Azkorriaga, Fortín de (2008) GOIK 19; Seguido encontramos una pequeña cala, Errotachu y a
su derecha "El Castillito Roto", cuyo nombre es Fortín de Azkorriaga
- Castillito Roto, El (2008) GOIK 19, 20; Seguido encontramos una pequeña cala, Errotachu y a
su derecha "El Castillito Roto", cuyo nombre es Fortín de Azkorriaga […] se construyó
aproximadamente hacia el año 1741 debido principalmente a la presencia de naves inglesas en
el Golfo de Vizcaya, para prevención de un posible ataque
- Askorriagako gaztelutxoa (2009/12) BECA03 1488;
1187
Askorriagako marearri
Alonimoak / Alónimos:
Lulatx, Lularri
Gaztelaniaz / Castellano:
Peña del Barbero
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503902 Y: 4808285
Oharrak / Notas:
Ver Askorriaga, nombre al que se añade el genitivo -ko 'de' y el genérico marearri. Éste se utiliza en la
zona costera de Gorliz para nombrar escollos que en pleamar pueden llegar a aislarse de tierra firme.
También hay marearri en Arrizabala y en Axpe. Lulatx o Lularri vienen a significar 'peña de las julias',
en relación con lula, especie habitual de pesca en la zona, la 'doncella o julia' Coris julis, a la que se
añade el genérico atx 'peña' o harri 'piedra'. También hay Lularri como variante de Armindatze más al
este.
Ahozkoak / Orales:
- luleátx (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 BE 049; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). luleátx,
luleátxarà. Arrantza egiteko haitz ona.
- lulátx (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 049; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). arrantza egiteko
haitz ona da.
- luleátx (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 049; (Uharria, arroka / Escollo, bajo).
- Lulátz (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- Mariarri [de Azkoarri] (1982/09) DúoCosta 7 [Azkoarri], 419. orr.; Lularri. Peña situada en medio
de la playa. También se conoce como Peña del barbero, en recuerdo del Sr. Monzoní que la
frecuentaba. También por Mariarri, o piedra fundamental para la pesca en esa zona
- Peña del Barbero (1982/09) DúoCosta 7 [Azkoarri], 419. orr.; Lularri. Peña situada en medio de
la playa. También se conoce como Peña del barbero, en recuerdo del Sr. Monzoní que la
frecuentaba. También por Mariarri, o piedra fundamental para la pesca en esa zona
- Lularri (1982/09) DúoCosta 7 [Azkoarri], 419. orr.; Peña situada en medio de la playa. También
se conoce como Peña del barbero, en recuerdo del Sr. Monzoní que la frecuentaba. También
por Mariarri, o piedra fundamental para la pesca en esa zona
- Peña del Barbero (1982-1983) AEFDúo 56 [Lularri], 254. orr.; Peña mariarri de Azkoarri, llamada
en castellano Peña del Barbero (en recuerdo de un pescador habitual)
- Lularri (1982-1983) AEFDúo 55 [Azkoarri], 253-254. orr.; Zona costera de unos 500 metros de
longitud, en la que destacan: Lularri y Puntemotz
- Lularri (1982-1983) AEFDúo 56, 254. orr.; Peña mariarri de Azkoarri, llamada en castellano
Peña del Barbero (en recuerdo de un pescador habitual)
- Lulatz (2008) GOIK 22;
- Lulatx (2009/04) BECA01 1187;
- Askorriagako marearri (2009/07) BECA02 1187;
Alt.:
1570
Askorriagako tranpa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Tranpa / Trampa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503860 Y: 4808463
037-30
Oharrak / Notas:
Ver Askorriaga, nombre de la zona al que se añade el genitivo -ko 'de' y el genérico tranpa, muy
utilizado en la costa de Bizkaia para designar zonas en las que la marea puede dejar atrapados a los
pescadores de tierra.
Alt.:
En la costa de Gorliz encontramos trampas en Askorriaga, Arrizabala, Axpenagusi y cerca de
Frauarri.
Ahozkoak / Orales:
- aiskórriko tránpe (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 063; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- 116 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Askorriagako tranpa (2009/12) BECA03 1570;
1549
Askorriagako uhartea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Uhartetxoa / Islote
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503871 Y: 4808119
037-30
Oharrak / Notas:
Ver Askorriaga, nombre al que se añade el genitivo -ko 'de' y el genérico estándar irla 'isla', si bien los
testimonios orales nos demuestran que en euskera se ha utilizado también isla. Este genérico sufre
cierre vocálico de la -a final por efecto de la i- precedente.
Alt.:
Se trata de un escollo o islote en la zona sur de la cala de Askorriaga, justo al pie de la punta donde
se emplazaba el fortín.
Ahozkoak / Orales:
- aiskórriko ísle (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 048; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- ísla del kastíllo (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 048; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
Dokument. / Document.:
- Askorriagako uhartea (2009/12) BECA03 1549;
1767
Astobieta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504555 Y: 4805899
037-38
Oharrak / Notas:
Es un topónimo y apellido recurrente, que procede del euskera atx 'peña', hobi 'fosa, agujero
excavado' y el sufijo locativo -eta, significando habitualmente 'lugar de canteras'. No debe
relacionarse con asto 'asno, burro' y el numeral bi 'dos', como se ha pretendido en alguna ocasión.
Alt.:
Se trata de una antigua panadería que aún se encuentra señalizada, pero que se extinguió como
empresa en el año 2007.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Astobieta (1924) KHIST 2;
- Panadería Astobieta (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Astobieta (2009/12) BECA03 1767;
1766
Astobieta Albizuri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504576 Y: 4805918
037-38
Oharrak / Notas:
Ver casa-panadería Astobieta y casa desaparecida de igual nombre.
Alt.:
Se trata de una casa-panadería en franca ruina, pero cuyo anuncio comercial aún puede leerse en la
fachada.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Astobieta Albizuri (2009/07/14) CG09 --; Puede leerse aún en la fachada: Panadería Astobieta
Albizuri Okindegia
- Astobieta Albizuri (2009/12) BECA03 1766;
1589
Astondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Del euskera atx 'peña' y el sustantivo pospuesto 'ondo 'zona cercana, próxima', por lo que significa
- 117 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
'junto a la peña'.
Paraje que en general designa todo el sector costero que abarca desde el Sanatorio hasta
Astondopunta, incluyendo la playa, el morro, el sector costero de piedra hasta Astondopunta e,
incluso, la cima.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
-
Astondo (1735) AMP, MC 1082 9/2 --; Tokia / Punto
Astondo (1737) AMP, MC 1083 11/3/4 --; Aurkintza / Paraje
Astaondo (1779) AFV-J-C 0683/012; Aurkintza / Paraje
Astondo (1826) AMP, MC 1088 14/2 --; Tokia / Punto
Peñas de Astondo (1832) AMG, 0091/001 --; Harritza / Pedrera
Astondo (1845) AMG, 0105/001 --; Kostaldea / Costa
Astondo (1845) AMG, 0092/001 --;
Astongo (1847) Madoz pág. 110; Tokia / Punto
Astondo (1874) AMG, 0019/006 --;
Astondo (1901) AMG, 0025/017 --;
Astondo (1907) AMG, 0027/001 --; "Teniendo que dedicarse la fuerza del Cuerpo al ejercicio del
tiro al blanco los días 8 y 9 del corriente mes, colocando este en el sitio conocido por Astondo,
para disparos desde la playa, todo en jurisdicción de ese pueblo..." Carta de Un cabo de la
Guardia Civil de Plentzia al Ayuntamiento de Gorliz. 6 de Mayo de 1907
Astondo (1908) AMG, 0027/018 --;
Astondo (1910) AMG, 0028/025 --;
Astondo (1911) AMG, 0028/001 --;
Astondo (1913) AMG, 0107/002 --;
Astondo (1914) AMG, 0007/014 --;
Astondo (1922) AMG, 0111/002 --;
Astondo (1927) AMG, 0112/001 --;
Astondo (1933) AMG, 0098/001 --;
Astondo (1937) AMG, 0100/001 --;
Astondo (1944) AMG, 0038/003 --;
Astondo (1956) Catastro 0106-E97;
Astondo (1956) Catastro 0106-E96;
Aitzondo leku (1989) GKZ-89 --;
Astondo (2007) GKZ-09-02 --;
Astondo (2009/12) BECA03 1589;
1483
Astondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendia / Monte
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504154 Y: 4807859
Oharrak / Notas:
Ver paraje llamado Astondo.
Alt.:
Alguna fuente denomina la cima Antekera, topónimo que nosotros asignamos preferentemente a la
cuesta que conduce a la cumbre desde el norte.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Astondo (1913) AMG, 0007/013 --;
Astondo (1924) KHIST 2; Gailurra / Cima
Astondo (1924) AMG, 0002/008 --;
Astondo (1929) AMG, 0003/001 --;
Astondo (1934) EDV-25 1B; Gailurra / Cima, 133 m
Astondo (1940) IGC-37 37; Gailurra / Cima
Astondo (1981) MTN 037-II; Gailurra / Cima
Astondo (1994) TORR 20; Monte: 138 m
Antikera Mendia (1999) MTN 037-II;
Astondo (2000) BGK 132; Gailurra / Cima
Antekera (Cima, cumbre) (2002) Deiker 4987;
Antekera (2004) BG 03; Gailurra / Cima, 126,09 m
- 118 -
123
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Aitzondo (2007) GKZ-09-02 --;
- Astondo (2009/12) BECA03 1483;
748
Astondoko eskailerak
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Eskailerak / Escaleras
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504402 Y: 4807659
037-30
Oharrak / Notas:
Ver paraje llamado Astondo, a cuyo nombre se añade el genitivo -ko 'de' y el genérico estándar
eskailerak 'las escaleras' con determinante plural (-ak).
Alt.:
En referencia a las escaleras donde arranca el camino que sube de las inmediaciones de la playa a la
cima de Astondo.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aitzondo (1997) BUMI --; Escaleras de subida al faro
- Astondoko eskailerak (2009/04) BECA01 748; Eskailerak / Escaleras
1256
Astondoko hondartza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Hondartza / Playa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504444 Y: 4807539
037-30
Oharrak / Notas:
Significa 'playa de Astondo'. Ver paraje llamado Astondo, nombre al que se añade el genitivo -ko 'de' y
el genérico estandar hondartza 'playa', si bien los testimonios orales dan fe del uso habitual en
euskera del préstamo castellano plaia, que sufre cierre vocálico de la -a final (-a > -e) por acción de la
i- precedente.
Alt.:
Aunque se ha polemizado sobre la idoneidad de este nombre para designar el sector más norteño de
la playa de Gorliz, su uso con este fin está documentado desde 1869. Se ha pretendido que la
denominación "playa de Astondo" se acuñó cuando una conocida entidad de ahorro financió y diseñó
los puestos de socorro de las playas vizcainas en colaboración con la Federación correspondiente.
Sin embargo, esta explicación aparentemente tan lógica y clarificadora, adolece de anacronía, puesto
que la Caja de Ahorros Municipal de Bilbao se fundó en 1907 y la Vizcaína en 1921, mientras en la
documentación municipal hemos hallado hasta ocho testimonios anteriores a la primera de esas
fechas.
Ahozkoak / Orales:
-
astondoko playe (1986) Deiker-0748 037-30 024; (Hondartza / Playa).
astóndoko pláye (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 E 024; (Hondartza / Playa).
astóndoko pláye (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 024; (Hondartza / Playa).
Astóndo (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-02; Hondartza / Playa
Astóndo (2009/01/08) Gorliz-06 C 03; Hondartza / Playa
Astóndo (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Hondartza / Playa
Astóndo (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Hondartza / Playa
Astóndo (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Hondartza / Playa
Astóndo (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-04; Hondartza / Playa
Astóndon (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Hondartza / Playa
Dokument. / Document.:
-
Astondo (1869) AFV-J-JPIB 4467/012;
Astondo (1870) AMG, 0020/010 --;
Astondo (1874) AMG, 0019/006 --;
Astondo (1878) AFV-J-JPIB 0744/001;
Astondo (1895) AMP, 160/10 --;
Astondo (1897) AMG, 0025/004 --;
Astondo (1899) AMG, 0025/011 --;
Astondo (1905) AMG, 0026/010 --;
Astondo (1913) AMG, 0007/013 --;
Astondo (1916) AMG, 0031/001 --;
Astondo (1923) AMG, 0082/001 --;
Astondo (1931) AMG, 0036/013 --;
Astondo (1932) AMG, 0098/001 --;
- 119 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Astondo (1935) AMG, 0037/009 --;
- Astondo (1982/09) DúoCosta 1, 419. orr.; Tiene una longitud de 125 metros hasta llegar al lugar
llamado La Trampa. Está en las orillas de la playa y es zona poco rocosa
- Astondo, Playa de (1982-1983) AEFDúo 47, 253. orr.;
- Gorlizko Hondartza (1989) GKZ-89 --;
- Astondo (1997) BUMI --;
- Astondoko Hondartza (1999) MTN 037-II;
- Astondoko hondartza (Playa) (2002) Deiker 4654;
- Gorliz, Playa de (2002) NG --;
- Playa de Astondo (2004) BG 03;
- Astondo (2008) GOIK 22;
- Astondo (2008) GOIK 79; El que desemboca en la playa (Astondo), procedente de Cucullus, no
tiene mucho caudal
- Astondo (2009) G09-02 --; Hondartza / Playa
- Astondo (2009/04) BECA01 1256;
- Astondoko hondartza (2009/07) BECA02 1256;
1588
Astondoko iturria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
037-30 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504593 Y: 4807291
Oharrak / Notas:
Ver paraje denominado Astondo, al que añadimos el genitivo -ko 'de', el genérico iturri 'fuente' y el
determinante -a 'la'. Significa por tanto 'la fuente de Astondo'.
Alt.:
Fuente que hubo en Astondo y que desapareció con la ampliación de la playa en 2008-2009.
Seguramente el emplazamiento de la fuente citada en el testimonio de 1846 tampoco fuese el mismo.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Astondo (1846) AMG, 0092/001 --;
- Astondoko iturria (2009/12) BECA03 1588;
1424
Astondoko portua
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
El Morro
037-30
Generikoa / Genérico:
Kaia / Puerto
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504239 Y: 4807383
Oharrak / Notas:
Significa 'el puerto de Astondo'. Ver paraje denominado Astondo, a cuyo nombre se añade el genitivo ko 'de', el genérico portu 'puerto' y el determinante -a 'el'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Astuondo (1845) AMG, 0105/001 --;
Astondo (1869) AFV-J-JPIB 4467/012;
Astondo (1883) AMG, 0105/002 --; Kaia / Puerto
Astondo (1921) AMG, 0111/002 --; Kaia / Muelle
Astondo (1927) AMG, 0112/001 --;
Astondo (1928) AMG, 0002/008 --;
Puerto de Astondo (1934) EDV-25 1B;
Pto de Astondo (1940) IGC-37 37;
Puerto de Astondo (1994) TORR 22, 107;
Astondo, muelle o puerto de (1994) TORR 21;
Astondoko portua (2009/12) BECA03 1424;
141
Astondopunta
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 120 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Punta
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503897 Y: 4807435
037-30
Oharrak / Notas:
Ver paraje denominado Astondo, nombre al que se añade en composición el genérico punta,
préstamo del castellano muy utilizado en euskera. Incluso entre hablantes de castellano se cierra la
vocal final (-a > -e) por efecto de la -u- precedente.
Ahozkoak / Orales:
- astondo (1986) Deiker-0748 037-30 025; (Lurmuturra / Cabo).
- astóndo (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 025; (Punta / Punta). astóndo púnte, astóndo eta
púnta de astóndo (erdal ahoskapena) darabiltza punta honetaz jardutean..
- astóndo (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 E 025; (Punta / Punta). astóndo, astóndorà.
- astóndo (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 025; (Punta / Punta). astóndo, astóndoko méndi.
Punta eta mendiren zati bat.
- astóndo púnte (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 025; (Punta / Punta).
- astóndo(ko púnte) (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 025; (Punta / Punta). astóndo, astondoko
púnte.
- ástondo (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 025; (Punta / Punta).
- astondopúnte (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 025; (Punta / Punta).
- Astóndo púnte (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Astóndo púnte (2009/01/08) Gorliz-06 C 03; Kostaldea / Costa
- Astóndopúnte (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-03; Kostaldea / Costa
- Astóndopúnte (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
- Astóndo (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kostaldea / Costa
- Astóndo (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-04; Kostaldea / Costa
- ASTÓNDOPÚNTE (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- Astondo punte (1895) AMG, 0106/001 --;
- Astondo-punte (1910) AMG, 0107/001 --; Punto en el cual se ha de construir una casa para
enfermos contagiosos
- Astondo-punte (1911) AMG, 0028/004 --;
- Astondo punte (1911) AMG, 0107/001 --;
- Punta de Astondo (1924) KHIST 2;
- Punta de Astondo (1924) KHIST 1;
- Astondopunte (1934) EDV-25 1B;
- Astondopunte (1940) IGC-37 37;
- Punta Astondo (1981) MTN 037-II;
- Astondopunte (1982/09) DúoCosta 2, 419. orr.; Tiene una longitud de 100 metros, y la piedra es
de tipo malecón. No existe piedra suelta o en bloques
- Astondopunte (1982-1983) AEFDúo 48, 253. orr.; Avanza unos 100 metros
- Astondopunte (1982-1983) AEFDúo 50 [Azkibille], 253. orr.; Boca marítima entre Astondopunte
y Errotatxu
- Astondo Punte (1989) GKZ-89 --;
- Astondo (1989) GKZ-89 --;
- Astondo punta (1990) UK --; Punta
- Punta de Astondo (1997) BUMI --; Punta
- Astondo Punta (1999) MTN 037-II;
- Astondo, Punta (2002) NG --; Lurmuturra / Cabo
- Astondo (Punta) (2002) Deiker 4984;
- Astondo (2004) BG 03; Punta
- Astondopunte (2007) GKZ-09-02 --;
- Astondopunte (2008) GOIK 22;
- Astondopunte (2008) GOIK 19;
- Astondopunte (2009) G09-02 --; Punta
- Astondopunta (2009/04) BECA01 141; Punta
Alt.:
33
Ategorrieta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504701 Y: 4805706
- 121 -
037-38 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Significa 'lugar de puertas rojas', del euskera ate 'puerta', gorri 'roja' y el sufijo locativo -eta.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ategorrieta (1916) AMG, 0032/012 --; Casa construida en el punto de Castillao
Ategorrieta (1924) AMG, 0078/012 --;
Ategorrieta (1925) AMG, 0078/012 --;
Ategorrieta (1926) AMG, 0035/002 --; Soloa / Finca
Ategorrieta (1927) AMG, 0109/001 --;
Ategorrieta (1927) AMG, 0035/010 --;
Ategorrieta (1928) AMG, 0036/009 --;
Ategorrieta (1934) AMG, 0097/001 --;
Ategorrieta (2009/04) BECA01 33; Etxea / Casa
1478
Ategorrietako biribilgunea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Biribilgunea / Rotonda
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504735 Y: 4805629
037-38
Oharrak / Notas:
Ver casa Ategorrieta, cuyo nombre utilizamos declinado en genitivo -ko 'de', con el genérico
biribilgune 'rotonda, glorieta' y el determinante -a 'la'. Significa por tanto 'la rotonda de Ategorrieta'.
Alt.:
No está en el callejero porque no tiene portales, pero se propone su inclusión.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ategorrietako biribilgunea (2009/12) BECA03 1478;
1831
Atela etxe-taldea
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Grupo Atela
037-38
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505155 Y: 4807005
Oharrak / Notas:
Atela debe de ser el apellido del promotor o propietario de los tres bloques de viviendas que
conforman el grupo. En euskera añadimos el genérico estándar, dado que no se trata de un topónimo
patrimonial antiguo. Como tal, taldea lleva determinante final (-a). Atela es apellido vizcaino con origen
en una cofradía histórica de Mungia.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Grupo Atela (2009/08/05) CG09 --; No hay señalización
- Atela etxe-taldea (2009/12) BECA03 1831;
310
Atsosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa con toda evidencia 'huerta de la vieja', del euskera atso 'anciana' y solo 'heredad'.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia, propiedad del caserío Ganditurri, pero cuya ubicación exacta desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Atso-solo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Yturria
- Atsosolo (2009/04) BECA01 310; Soroa / Heredad
- 122 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1394
Atzekolandeta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505240 Y: 4808841
037-31
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'lugar de las campas zagueras', del euskera atze 'zona trasera', la desinencia de
genitivo -ko 'de', el genérico landa 'campa' y el sufijo locativo -eta.
Ahozkoak / Orales:
- atzekaldéta (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 169; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
- atzekolandéta (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 169; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
Dokument. / Document.:
- Atzekolandeta (2009/07) BECA02 1394;
Alt.:
1870
Aurrekosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo transparente que significa 'huerta delantera', del euskera aurre 'zona delantera', el genitivo ko 'de' y el genérico solo 'huerta, heredad'.
Y:
Alt.:
Heredad de ubicación no precisada, pero posiblemente delante de la casa Oñatigoikoa.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aurrekosolo (2008) PAU08 R-48, R-61 y R-62; Casería Oñati-arriba y sus perteneci[d]os
heredad Aldapasoro, y heredad Aurrekosolo.
311
Aurrekosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505306 Y: 4806884
Oharrak / Notas:
Topónimo transparente que significa 'huerta delantera', del euskera aurre 'zona delantera', el genitivo ko 'de' y el genérico solo 'huerta, heredad'.
Generikoa / Genérico:
037-39 Desaparecido
Alt.:
Se trataba de la huerta del caserío Ibarra, que se situaba en los aledaños sur de la casa, solar
actualmente ocupado por el Hogar del jubilado.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Aurrecosolo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
- Aurreko solo (2009/04) BECA01 311; Soroa / Heredad
- Aurrekosolo (2009/12) BECA03 311;
11
Axeo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505665 Y: 4806713
Oharrak / Notas:
Topónimo de etimología incierta que, tras la pérdida del euskera, se pronuncia a menudo con -jcastellana. Sin embargo, aún hay euskaldunes que pronuncian -x-, más tradicional y acorde al
sistema fonológico vasco. Tiende a adquirir la marca -s castellana de plural.
Ahozkoak / Orales:
- ajeo (1986) Deiker-0751 037-39 016; (Baserria / Caserío).
- ajéo(s) (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 016; (Etxea / Casa). ajéoti, ajéo, ajéos (erdal
ahoskapena).
- ajéo (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 016; (Etxea / Casa).
- axéo (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 016; (Etxea / Casa). axéo, axéoti, axéon, axéorà.
- 123 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- ajéo (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 016; (Etxea / Casa). ajéo, ajéora. Etxe handia, zaharra.
Karratua.
- ajéo(s) (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 016; (Etxea / Casa). ajéo, ajéora, ajéos (erdal
ahoskapena). Etxe zaharra. Karratua.
- axéo, ajéo (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 016; (Etxea / Casa). axéo, ajéo (erdal
ahoskapena).
- Ajeós (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
- Ajéo (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Ajéos (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Ajéos (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Etxea / Casa
- Ajéora (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-03; Basetxea / Caserío
- Ajéos (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-03; Basetxea / Caserío
- Ajéon (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Aurkintza / Paraje
- Ajéora (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
- Ajéos (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
- Ajéoti (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
- Ajéos (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Etxea / Casa
- Ajéos (2009/02/05) Gorliz-03 C 05; Etxea / Casa
- Ajéos (2009/02/11) Gorliz-02 E 03; Basetxea / Caserío
- Ajéorantzá (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
- Ajéotik (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Erreka / Arroyo
Dokument. / Document.:
- Axeo (1653) APG, 9-311/I-V --;
- Ajéo de arriba (1704) FOG.KER nº 08, pág. 216; Casas en la jurisdicción de Górliz avecindadas
a esta villa de Plenzía
- Axeo (1705) AFV-J-C 0835/037;
- Ageo (1791) APG, 9A-235/10-II --;
- Ageo (1792) APG, 9A-235/10-II --;
- Ageo (1796) FOG.KER nº 21, pág. 750; Casas [Fogueración de Plentzia] que están fuera de la
Villa de Plenzía. Catª Amezaga
- Axeo (1798) AMG, 0096/001 --;
- Ajeo (1811) AMG, 0089/001 --;
- Axeo Josefa (1814) AMG, 0090/001 --;
- Axeo (1814) AMG, 0090/001 --;
- Ageo (1822) AMG, 0093/001 --;
- Ageo (1822) AMP, 52/1 --;
- Ageo (1823) AMG, 0104/001 --;
- Ageo (1836) AMG, 0104/001 --;
- Ageo (1838) AMP, 54/9 --;
- Ageo (1845) AMG, 0092/001 --;
- Ageo (1846) AMG, 0092/001 --;
- Ageo (1860) AFV-J-JPIB 1964/016;
- Ageo (1860) AMG, 0013/038 --;
- Ageo (1861) AFV-J-JPIB 2443/006;
- Ageo (1872) AMG, 0013/016 --;
- Ageo (1873) AMG, 0013/017 --;
- Ageo (1880) AMG, 0015/030 --;
- Ageo (1883) AFV-J-JPIB 3875/012;
- Ageo-monte (1888) AMG, 0022/011 --; Etxea / Casa
- Ageo (1913) AMG, 0078/012 --;
- Ageo (1915) AMG, 0078/012 --;
- Ageo (1922) AMG, 0102/001 --; Por nueva jurisdicción pasan a ser Plencia
- Ageo (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío nº 2
- Ageo (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
- Acheo (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
- Ageo (1924) AMG, 0059/004 --; Nº 2 Baserri
- Acheo (1924) KHIST 2;
- Ageo (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío. "Éste caserío con sus pertenecidos estaba
en jurisdicción de la villa de Plencia cuando se hizo el catastro, actualmente está en Gorliz"
- Ageo (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío, nº 2
- Ageo (1926) AMG, 0060/001 --;
- 124 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ageo (1928) AMG, 0004/033 --;
Ageo (1931) AMG, 0098/001 --;
Ageo (1932) AMG, 0036/015 --;
Ageo (1933) AMG, 0003/008 --; Etxea / Casa
Ageo (1933) AMG, 0098/001 --;
Ageo (1936) AMG, 0038/021 --;
Ageos (1936) AMG, 0038/021 --;
Caserio Ageos (1937) AMG, 0078/008 --; En Ageos
Ageos (1937) AMG, 0078/008 --;
Ageo (1938) AMG, 0100/001 --;
Ageo (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
Ageos (1938) AMG, 0078/005 --;
Ageos (1944) AMG, 0038/004 --;
Ageo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Ageo (1949) AMG, 0087/006 --;
Ajeos (1990) BI.AUAH II, 557, 558;
Ajeo (1994) TORR 91; Producción de grano de distintas caserías de Gorliz
Ajeos nº 9 (1994) TORR 232-233;
Axeo (Casa) (2002) Deiker 4614;
Axeo (2004) BG 03;
Axeo (2009/04) BECA01 11; Etxea / Casa
Caserío Ajeos (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada lateral
1258
Axeo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505745 Y: 4806689
Oharrak / Notas:
Ver casa Axeo.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ageo (1913) AMG, 0078/012 --;
Ageo (1938) AMG, 0038/018 --;
Ageos (1939) AMG, 0078/002 --;
Ageos (1960) NOM1960 pág. 23; Basetxea / Caserío
Axeo (2009/04) BECA01 1258;
747
Axeoalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver casa Axeo. Significa 'zona próxima a Axeo', donde se pospone al topónimo el sustantivo alde
'zona cercana, próxima'.
Y:
Alt.:
Heredad en Elexalde, seguramente cerca de la casa Axeo, pero cuya ubicación precisa
desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ageo (1932) AMG, 0054/004 --; Lur saila / Terreno
Ageo-alde (1938) AMG, 0100/001 --; Soroa / Heredad
Ageo-alde (1938) AMG, 0038/018 --; Heredad del Caserío Lecuona
Axeoalde (2009/04) BECA01 747; Soroa / Heredad
244
Axeoazpi
- 125 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505624 Y: 4806686
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Ver casa Axeo, a cuyo nombre se pospone el sustantivo azpi 'zona baja, inferior', lo que significa
literalmente 'debajo de Axeo'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ageo-aspi (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad
Ageo-aspi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Ageo-aspi (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Ageo-aspi (1944) AMG, Amillaramiento --;
Ageo-Aspi (1949) AMG, 0087/006 --; Soroa / Heredad
Axeoazpi (2009/04) BECA01 244; Soroa / Heredad
1812
Axeobekoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505562 Y: 4806608
Oharrak / Notas:
Ver casa Axeo, a la que se añade be 'debajo', el genitivo -ko 'de' y el determinante -a 'la', significando
por tanto 'Axeo de abajo' o 'Axeo la bajera'. El testimonio de 1704 hace referencia a una antigua casa
desaparecida, mientras el de 2009/08 es muy reciente.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ajéo de abajo (1704) FOG.KER nº 09, pág. 216; Casas en la jurisdicción de Górliz avecindadas
a esta villa de Plenzía
- Ajeo Bekoa (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Axeobekoa (2009/12) BECA03 1812;
1257
Axeobidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505648 Y: 4806737
Oharrak / Notas:
Ver casa Axeo, a cuyo nombre se añade en composición el genérico bide 'camino' y el determinante a 'el'. Significa por lo tanto 'el camino de Axeo.
Ahozkoak / Orales:
- Ajéo bidéa (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Bidea / Camino
- Ajéos (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Bidea / Camino
Dokument. / Document.:
-
Ageo (1888) AMG, 0023/009 --;
Ajeo (1910) AMG, 0107/001 --; Estrata / Estrada
Camº de Acheo (1924) KHIST 2;
Ageo bidea (1989) GKZ-89 --;
Axeo bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Axeo bidea (2009) G09-01 C4-D5;
Ageo bidea (2009) SG09 61;
Axeobidea (2009/04) BECA01 1257; Bidea / Camino
93
Axeomasti
Axeoareantza, Iturgitxinagusia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504776 Y: 4806363
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
- 126 -
037-38 Ruinas
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Debió de estar en relación con la casa Axeo de Elexalde, cuya etimología nos resulta indescifrable.
Axeomasti significa literalmente 'viña de Axeo', del euskera mahats 'vid' y el sufijo abundancial -di,
que da mahasti 'viña'. También documentamos la forma Axeoareantza 'Axeo de Areantza', que con
sintaxis más normal debiera haber dado Areantzaxeo (cf. Ganditurri, Gandizabala...). Iturgitxinagusia,
además, es 'Iturgitxi la mayor o principal', siendo Iturgitxi el nombre de la zona, en origen una
fuentecica aún identificable en la muga con la villa de Plentzia. Este nombre es compuesto de itur(ri)
'fuente' y gitxi 'pequeña'. El adjetivo nagusi significa 'principal' y lleva además determinante -a 'la'.
La casa que, con algunas dudas, identificamos con estos testimonios se encuentra en ruina
inminente. Hay también casa Iturgitxitxikerra.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ageo Arenal (1813) AMG, 0104/001 --;
Axeo Arenal (1814) AMG, 0090/001 --;
Axeo Arenal (1816) AMG, 0094/001 --;
Yturguichi maior (1823) AMG, 0104/001 --;
Yturguichi (1823) AMG, 0104/001 --;
Yturguichi (1836) AMG, 0104/001 --;
Yturguichi mayor (1849) AMG, 0061/007 --;
Ageo masti (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Ageo Masti (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Yturguichi (1876) AMG, 0019/007 --;
Yturguichi (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Ageomasti (1888) AMG, 0022/011 --; Etxea / Casa
Ageo-masti (1888) AMG, 0022/011 --; Etxea / Casa
Ajeo masti (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
Ajeo Masti (1898) AMG, 0015/009 --; Gamiz
Ageomasti (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío. Roturetas
Ageomasti (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Iturguichis (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
Ageo-masti (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Ageo Masti (1925) AMG, 0078/012 --; Gamiz
Ageomasti (1926) AMG, 0060/001 --;
Ageo-masti (1934) AMG, 0114/002 --; Basetxea / Caserío
Iturguichi (1947) AMG, 0087/003 --;
Iturritxi (1983) MTN 037-IV;
Iturritxi (1989) GKZ-89 --;
Iturritxi (1990) UK --;
Ageomasti (2002) SRGMU-1 B1371154;
Ageonasti (2002) SRGMU-1 B1371154;
Iturguichi mayor (2002) SRGMU-1 B1371155;
Iturgitxinagusia (2009/04) BECA01 1361; Etxea / Casa
Axeomasti (2009/04) BECA01 93; Etxea / Casa
245
Axeondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver casa Axeo, a cuyo nombre se pospone el sustantivo ondo 'zona próxima o cercana'. Significa por
tanto 'junto a Axeo'.
Y:
Alt.:
Heredad en Elexalde, seguramente cerca de Axeo, pero cuya ubicación no acertamos a precisar.
Quizá pueda identificarse con Axeoalde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ageo-ondo (1925) AMG, 0059/005 --;
Ageondo (1926) AMG, 0060/001 --; Soroak eta basoa / Heredades y monte
Ageondo (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Axeondo (2009/04) BECA01 245; Soroa / Heredad
- 127 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1592
Axeoneta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa seguramente 'lugar de aires saludables', del euskera axe 'viento', on 'bueno' y el sufijo
locativo -eta. No debe tratar de relacionarse con el nombre de la casa Axeo.
Y:
Alt.:
Casa en el barrio Gamiz, cuya ubicación desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Axe-oneta (1922) AMG, 0059/008 --;
- Axe-oneta (1924) AMG, 0078/012 --; Casco de Gaminiz
- Axeoneta (2009/12) BECA03 1592;
1167
Axeotxiki
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505237 Y: 4806902
Oharrak / Notas:
Ver casa Axeo, a cuyo nombre se ha añadido el adjetivo txiki 'pequeña, menor', significando por tanto
'Axeo menor o pequeña'.
Alt.:
Aunque se halla algo alejada de la casa matriz Axeo, es el nombre dado por sus propietarios en
recuerdo del nexo de unión con aquélla.
Ahozkoak / Orales:
- Ajeotxíki (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-02; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
- Axeotxikerra (2009/04) BECA01 1167; Etxea / Casa
- Axeotxiki (2009/07) BECA02 1167;
314
Axpe
Alonimoak / Alónimos:
Axpenagusi
Gaztelaniaz / Castellano:
El Través
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504938 Y: 4809187
Oharrak / Notas:
Significa 'bajo la peña o sopeña', del euskera atx 'peña' y -pe 'debajo'. A veces se le añade el adjetivo
nagusi 'mayor, principal', para distinguirlo de Axpetxikerra 'la sopeña menor', que es un sector
concreto de la agreste ladera norte de Ermua. La variante castellana El Través hace referencia a la
forma en que el sendero de bajada busca el itinerario más cómodo, entrando en la ladera en el
colladito al norte de Faoatze, para ir descendiendo en dirección este, pasar bajo la cima de Ermua y
buscar luego el descenso a Armindatze.
Alt.:
Al parecer se denomina Axpe (o Axpenagusi) a toda la ladera del monte Ermua que mira al norte,
prácticamente desde Legorarri hasta Armindatze.
Ahozkoak / Orales:
- axpe (1986) Deiker-0748 037-30 003; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
- axpe (1986) Deiker-0748 037-31 006;
- áspe gránde (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado). áspe gránde
(erdaraz hitz egitean). Erdaraz hitz egitean
- áspe náusin (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado). Arrianajetatik
Lusuriperaino.
- áspe (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado).
- áspe (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado). "Urtzuri punteraiño"
- áspe nagúsi (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 B 006; (Labarra / Acantilado).
- áspe (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado).
- áspe nagósi (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado).
- áspe gránde (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado). áspe gránde
(erdaraz aritzean).
- áspe náusi (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 006; (Labarra / Acantilado). arrianájetatik
lusuriperainoko mendi-hegala
- 128 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Áspe gránde (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Kostaldea / Costa
- Aspe nagusí (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
-
-
-
-
-
Axpe (1821) AMG, 0105/001 --;
Aspe (1822) AFV-J-C 0845/159; Aurkintza / Paraje
Aspe (1841) AFV-HA-AX 00560/011;
Aspe (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Monte comunal de varias casas de Uresarantza
Axpe (1982/09) DúoCosta 418. orr.; Toponimia de la costa
El Través (1982/09) DúoCosta 12 [Axpe], 421. orr.; Se llama así por estar debajo del monte
Ermua. Tiene una longitud de 600 metros. También se llama El Través; por ser larga e ir
bordeando el monte
Axpe (1982/09) DúoCosta 12, 421. orr.; Se llama así por estar debajo del monte Ermua. Tiene
una longitud de 600 metros. También se llama El Través; por ser larga e ir bordeando el monte
El Través (1982-1983) AEFDúo 68 [Axpe], 254. orr.; Parte baja del monte Ermua sobre el mar,
de una longitud de 60 mts. En castellano se conoce como "El Través", por orillando la falda del
monte. Comprende los siguiente lugares: Axpeko mariarria, Axpetxiki, "Peña de los Erizos",
Fagoarri
Axpe (1982-1983) AEFDúo 68, 254. orr.; Parte baja del monte Ermua sobre el mar, de una
longitud de 60 mts. En castellano se conoce como "El Través", por orillando la falda del monte.
Comprende los siguiente lugares: Axpeko mariarria, Axpetxiki, "Peña de los Erizos", Fagoarri
Axpe (1989) GKZ-89 --;
Axpe (1990) UK --;
Axpe (1994) TORR 135; Pleito [1816] de unos montes de Marquiartu denominados Boteol y Axpe
Axpe (1999) MTN 037-II;
Axpenagusi (Acantilado) (2002) Deiker 4946;
Axpenagusi (2004) BG 03;
Axpe (2007) GKZ-09-02 --;
Axpe (2008) GOIK 21;
Aspe Grande (2008) GOIK 22;
Aspe Grande (2008) GOIK 22;
Axpe (2009) G09-02 --; Kostaldea / Costa
Axpe (2009/04) BECA01 314; Mendimalda / Ladera
Axpe (2009/07) BECA02 1395;
1382
Axpe kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 504736 Y: 4806375
Oharrak / Notas:
Significa 'la calle Axpe'. Axpe significa literalmente 'bajo la peña' o 'sopeña', del euskera atx 'peña' y
pe 'debajo, so'. Como genérico que es, kale 'calle' lleva determinante final -a 'la'.
Generikoa / Genérico:
037-38
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Axpe kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Axpe kalea (2009) SG09 20;
Axpe (2009/04) BECA01 1382; Kalea / Calle
Axpe kalea (2009/07) BECA02 1382;
1593
Axpeko hondartza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Hondartza / Playa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505737 Y: 4809354
Oharrak / Notas:
Ver ladera de Axpe, nombre al que se añade el genitivo -ko 'de' y el genérico estándar hondartza
'playa'. Es playa de harribolas, carente de arena, por lo que puede ponerse en duda el citado
genérico, compuesto de hondar 'arena' y el abundancial -tza.
Se trata de la zona de costa que hay al pie del monte Ermua.
- 129 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Playa de Axpe (1982/09) DúoCosta 12 [Axpe], 421. orr.; La playa de arribolas se llama Playa de
Axpe, y tiene su Mariarri de Axpe entre sus peñas, grandes y formadas por una rara
sedimentación que les da aspecto de carcomidas […] Después de la playa de Axpe, hay una
zona muy peligrosa en la que se ahogó un hijo del citado Sr. Atxirika y otras personas han
fallecido también. Se trata de un bloque rocoso muy batido por las olas, lugar idóneo para
mojarras y lubinas
- Axpeko hondartza (2009/12) BECA03 1593;
1594
Axpeko marearria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'marearri de Axpe', en referencia a la larga ladera llamada Axpe, a cuyo nombre se añade el
genérico -ko 'de' y el genérico marearri, utilizado en esta zona de la costa para nombrar escollos que
en pleamar pueden llegar a aislarse de tierra firme. También hay marearri en Askorriaga y en
Arrizabala.
Y:
Alt.:
Desconocemos su ubicación exacta.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Mariarri de Axpe (1982/09) DúoCosta 12 [Axpe], 421. orr.; La playa de arribolas se llama Playa
de Axpe, y tiene su Mariarri de Axpe entre sus peñas, grandes y formadas por una rara
sedimentación que les da aspecto de carcomidas […] Después de la playa de Axpe, hay una
zona muy peligrosa en la que se ahogó un hijo del citado Sr. Atxirika y otras personas han
fallecido también. Se trata de un bloque rocoso muy batido por las olas, lugar idóneo para
mojarras y lubinas
- Axpeko mariarria (1982-1983) AEFDúo 68 [Axpe], 254. orr.; Parte baja del monte Ermua sobre el
mar, de una longitud de 60 mts. En castellano se conoce como "El Través", por orillando la falda
del monte. Comprende los siguiente lugares: Axpeko mariarria, Axpetxiki, "Peña de los Erizos",
Fagoarri
- Axpeko marearria (2009/12) BECA03 1594;
1568
Axpenagusiko tranpa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Tranpa / Trampa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506436 Y: 4809606
037-31
Oharrak / Notas:
Trampa de Axpenagusi. Ver ladera llamada Axpe(nagusi). Mediante el genitivo -ko 'de', se une al
topónimo el genérico tranpa 'trampa', muy utilizado en la costa de Bizkaia para designar zonas en las
que la marea puede dejar atrapados a los pescadores de tierra.
Alt.:
En la costa de Gorliz encontramos trampas en Askorriaga, Arrizabala, Axpenagusi y cerca de
Frauarri.
Ahozkoak / Orales:
- áspe náusiko tránpe (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 214; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
Dokument. / Document.:
- Axpenagusiko tranpa (2009/12) BECA03 1568;
1174
Axpetxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505335 Y: 4809111
037-31
Oharrak / Notas:
Significa 'la sopeña menor o pequeña', en contraposición a Axpenagusi, variante especificativa del
nombre de la amplia ladera Axpe. Se compone de atx 'peña', pe 'debajo, so', el adjetivo txiker
'pequeño' y el determinante -a 'la'.
Alt.:
Se refiere a una vaguada boscosa en la ladera norte del monte, aproximadamente al otro lado de la
casa Faoatze.
- 130 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
- áspe txikérra (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 B 003; (Labarra / Acantilado). Lekukoaren
arabera, Larragan-menditik Kabo Billanora. Baina, hori lekukoaren arabera, gehienek Kabo
Billanotik Arrianajetaraino. Batzuek guztiari esaten diote Aspe nagusi.
- áspe txikérra (2001/11/22) Deiker-7239 037-30 B 003; (Labarra / Acantilado).
- aspe txiki (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 222; (Labarra / Acantilado).
- áspe txíki (2001/11/25) Deiker-7240 037-30 B 003; (Labarra / Acantilado). Arrisabale-ren
gainekoari
- áspe txíki (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 003; (Labarra / Acantilado). leorraritik (1. lekutik)
arrianajetarainoko mendi-hegala.
- Aspe txikerrá (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- Axpetxiki (1982/09) DúoCosta 12 [Axpe], 421. orr.; Al W, entre estas rocas y La Coba, la zona
de Axpetxiki, de unos 20 metros de longitud, es zona habitual para mojarreros
- Azpetxiki (1982/09) DúoCosta 11 [Arrianajek], 421. orr.; La peña mariarri de La Coba se llama
Atxazuri. Es una piedra blanca que está entre la playa de La Coba y Azpetxiki. Esta peña de
Atzazuri la frecuentaba el Sr. Atxirika, "Girte", "Sacavueltas", así apodado porque sabía
responder a las preguntas de los novatos con muchas palabras pero sin llegar a soltar nada
"conveniente"
- Axpetxiki (1982-1983) AEFDúo 68 [Axpe], 254. orr.; Parte baja del monte Ermua sobre el mar,
de una longitud de 60 mts. En castellano se conoce como "El Través", por orillando la falda del
monte. Comprende los siguiente lugares: Axpeko mariarria, Axpetxiki, "Peña de los Erizos",
Fagoarri
- Axpetxikerra (Acantilado) (2002) Deiker 4965;
- Axpetxikerra (2004) BG 03;
- Axpetxikerra (2009/04) BECA01 1174; Mendimalda / Ladera
1701
Azitain
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504969 Y: 4805142
Alt.:
Gandia (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Azitain es apellido y barrio de Eibar en Gipuzkoa, conocido por su iglesia de Andra Maria, pero cuyo
étimo no acertamos a desvelar. Seguramente el nombre de la casa es simplemente el apellido de la
familia propietaria.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Acitain (2009/06/21) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada al jardín
- Azitain (2009/12) BECA03 1701;
891
Azkorrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505383 Y: 4807012
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'la casa de Azkorra', donde Azkorra sería el apellido de la familia propietaria, al que
se añade el sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de casas y que lleva determinante final (-a).
Por esta razón, en el uso oral sufre la correspondiente parágoge (-ena > -ene), ya que así debe
usarse cuando va declinado en ciertos casos locativos (Azkorrena, Azkorreneko, Azkorrenetik,
Azkorrenera, etc.).
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
- Ascorra (1925) AMG, 0034/004 --;
- Askorrena (2009/04) BECA01 891; Etxea / Casa
- Azkorrena (2009/07) BECA02 891;
askórrane (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 195; (Aurria / Ruina). Aspaldi bota zuten.
Azkorréna (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-02; Etxea / Casa
Azkorréna (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-01; Etxea / Casa
Azkorréne (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Etxea / Casa
Azkorréna (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Etxea / Casa
- 131 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
769
Azoga
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Hondartza / Playa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505114 Y: 4809363
037-30
Oharrak / Notas:
Topónimo un tanto extraño que tal vez pudiera ponese en relación con el adverbio asago '(más) lejos',
propio de las variedades más occidentales del dialecto de Bizkaia. También pudiera contener el sufijo
locativo -aga. En ese caso cabría esperar la forma Asagoaga 'lugar lejano o alejado'. Sin embargo se
documenta casi siempre con -z-, aunque se pronuncie -s-, como ocurre en general en todo el
euskera occidental. En cualquier caso, parece que se relaja la pronunciación de la -g- intervocálica.
Tiende a tomar la marca -s plural del castellano.
Alt.:
Designa un largo sector de la costa norteña de Gorliz, aproximadamente entre Legorarri y Arrianajeak.
Ahozkoak / Orales:
- asoga (1986) Deiker-0748 037-30 005; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- asóas (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 B 002; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa). asóas,
asóasen.
- asóa (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 B 002; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa). asóa, asóarà.
37-30tik 37-31ra hedatu arren, 37-43 mapan (43. lekuan) agertzen ditut erantzunak. Kabo
Billanotik Arrianajetarako kostaldeari esaten zaio.
- asoa (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 220; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- asóa (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 B 002; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa). asóa, asóatik.
- asóas (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 002; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa). asóas,
asóaserà. Kabo Billanotik edo Leorraritik Arrianajetaraino. 037-30 eta 037-31 mapetan egon
arren nik 037-30.ean baino ez diot leku zenbakirik eman.
- Asóas (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
- Asóas (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Kostaldea / Costa
- Asóas (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
-
-
-
Azoga (1869) AFV-J-JPIB 4467/012; Ribera de Gorliz
Azoga (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Hondartza / Playa
Azoga (1924) KHIST 1;
Azoga (1934) EDV-25 1B;
Azoga (1940) IGC-37 37;
Azoga (1981) MTN 037-II;
Axoaz (1982/09) DúoCosta 10, 420. orr.; Tiene una longitud de 1500 metros y es zona muy rica
en pesca y en abundantes caladeros
El nombre puede referirse a soga, cuerda, o también a la expresión basoas, en su sentido
indicativo de ir a un lugar que era característico para los pescadores de Górliz. Tiene un único
acceso por la parte de Arrianajes, lugar situado más hacia el E. La zona de Axoaz queda
comprendida entre Arrianajek y Legorrari
Axoaz, Azoga (1982-1983) AEFDúo 64, 254. orr.; Zona comprendida entre Punta Leorrari y
Arrianajek, que comprende: Fanfatz, Ganekatz, Biribil y Zorrokatz, cuatro Peñas de pesca que
se distinguen por el nombre de sus pescadores más célebres o por sus características físicas
Azoas (1989) GKZ-89 --;
Azoas (1990) UK --;
Azoga Punta (1999) MTN 037-II;
Azoaga (Costa) (2002) Deiker 4964;
Azoaga (2004) BG 03;
Azoaga (2007) GKZ-09-02 --;
Asoas (2008) GOIK 22;
Azoaga, "Asoas" (2008) GOIK 20; Llegamos a Azoaga, popularmente conocido como "Asoas"
Azoaga (2009) G09-02 --; Kostaldea / Costa
Azoga (2009/04) BECA01 769;
1595
Balanda
Balandena
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504397 Y: 4806089
Alonimoak / Alónimos:
- 132 -
037-38 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Balanda es conocido apellido de la zona, pero cuyo origen nos es desconocido. En ocasiones se le
añade el sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de casas y que lleva determinante final (-a). Esa
forma singnifica 'la casa de Balanda'. Pascalen etxea significa literalmente 'la casa de Paskal', siendo
Paskal el nombre del propietario, al que se añade el genitivo posesivo -en 'de', el sustantivo etxe
'casa' y el artículo -a 'la'.
Vivienda que estuvo cerca del conocido mojón de Balanda. No debe confundirse con Balandena de
Elexalde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Casa de Balanda (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Balanda (1811) AMG, 0089/001 --;
Balanda (1814) AMG, 0090/001 --;
Balandaena (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Balandena (1875) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Balandaena (1875) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Balandaena (1878) AMG, 0019/009 --;
Balandena (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Balandena (1880) AMG, 0082/012 --;
Balanda (1900) AMP, 229/1/3 --; Aurkintza / Paraje
Balandena (1922) AMG, 0102/001 --; En Uriburu, = o Balandena
Paskal-en etxea (1922) AMG, 0102/001 --; En Uriburu, = o Balandena
Balandeno, Paskalen etxea (1922) AMG, 0034/016 --; "Hoy llamada Paskalen etxea" enclavada
en Uriburu
- Balandena (1923) AMG, 0034/013 --; Gamiz
- Balanda (2009/12) BECA03 1595;
1260
Balandabidea
Torrontegibidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver casa Balanda. Significa literalmente 'el camino de Balanda', en donde al nombre de esa casa se
le añaden el genérico bide 'camino' y el artículo -a 'el'. Otro tanto ocurre con la variante
Torrontegibidea, dado que el paraje Balanda también era denominado San Juan de Torrontegi.
Respecto a este último topónimo, que también es apellido conocido en la comarca, y que Mitxelena
(Apellidos vascos, 560) relaciona con el sustantivo torre, al que se añadiría el adjetivo on 'buena' y el
sufijo tegi 'lugar'. Significaría por lo tanto 'lugar de la torre buena'.
Alonimoak / Alónimos:
Y:
Alt.:
Posiblemente se trate del camino que iba de Palankete a Balanda, es decir lo que en el callejero de
Gorliz hoy se llama Palankete kalea. Sin embargo, ese tramo Palankete-Balanda está íntegramente
en Plentzia y habría que comprobar cuál es su denominación en el callejero de la villa.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Balanda (1906) AMG, 0106/003 --; Mugarria / Mojón
San Juan de Torróntegui (1911) AMG, 0078/011 --; Un mojón
Balanda (1913) AMG, 0076/009 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1913) AMG, 0126/004 --; Mugarria / Mojón
Balandene (1925) AMG, 0078/012 --; Gamiz (Palanquete)
Balanda (1928) AMG, 0079/001 --; o Torrontegui
Balandabidea (2009/04) BECA01 1260; Bidea / Camino
219
Balandako munarria
Torrontegiko munarria
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Mugarria / Mojonera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504397 Y: 4806105
Oharrak / Notas:
Ver casa Balanda, a cuyo nombre se añade el genitivo -ko 'de' y el genérico munarri 'mojón', seguido
del artículo final (-a). Otro tanto se hace con el nombre Torrontegi, puesto que San Juan Torrontegi
es sinónimo de Balanda. Veáse lo dicho sobre Torrontegi en Balandabidea.
Alonimoak / Alónimos:
- 133 -
037-38 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
-
-
San Juan de Torrontegui (1899) AMG, 0039/001 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1899) AMG, 0039/001 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1900) AMP, 229/1/3 --; Aurkintza / Paraje
Balanda (1906) AMG, 0106/003 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1906) AMG, 0078/012 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1910) AMG, 0107/001 --; Mugarria / Mojón
San Juan de Torróntegui (1911) AMG, 0078/011 --; Un mojón
San Juan de Torrótegui (1912) AMG, 0078/012 --; "San Juan de Torrótegui o de Balanda..."
Mugarria / Mojón
Balanda (1913) AMG, 0076/009 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1913) AMG, 0078/012 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1913) AMG, 0126/004 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1913) AMP, 229/1/5 --; Mugarria / Mojón
San Juan de Torrontegui (1913) AMP, 229/1/5 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1915) AMG, 0078/012 --; Mugarria / Mojón
Juan de la Cabaña (1916) AMG, 0078/012 --; Mojón "ente el Balanda (antes Juan de la
Cabaña)..."
Balanda (1916) AMG, 0078/012 --; Mugarria / Mojón
Balanda (1994) TORR 49; Mojones citados en el informe emitido por los Ingenieros A.
Echevarria y A. Salvidegoitia (15/09/1905)
Balanda (1994) TORR 47; Mojón en 1859
Balanda (1994) TORR 49; Fallo en favor de Plentzia para desplazamiento del mojón de Balanda
(01/04/1911)
Balanda (1994) TORR 48; Mojones señalados en plano arbitral acordado entre Gorliz y Plentzia
en octubre de 1890: "entre la huerta de este nombre y la carretera Plentzia-Mungia"
San Juan de Torrontegui o Balanda (1994) TORR 45; Relación de mojones fijados en 1737
Balanda (1994) TORR 48; Mojón de Balanda reconocido en 1889
Balanda (2009/04) BECA01 219; Mugarria / Mojón
Balandako munarria (2009/07) BECA02 219;
98
Balandena
Alonimoak / Alónimos:
Balandenanagusia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505207 Y: 4806914
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Balanda', donde al apellido Balanda se añade el sufijo posesivo -ena, que lleva
artículo final y que es muy habitual en nombres de casas.
037-39
Alt.:
Junto al mojón llamado Balandako munarria, en actual término de Plentzia, hubo casa llamada
Balanda, con la que no debemos confundir ésta, pero a la que quizá corresponda alguno de los
testimonios documentales.
Ahozkoak / Orales:
- sorrosuéna (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 182; (Etxea / Casa). Agiri zaharretan
"Balandena" izena ere agertzen da.
- balandéna (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 182; (Etxea / Casa). balandéna, nora sos?
balándenarà.
- Balandéna (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Etxea / Casa
- Balandéna (2009/02/05) Gorliz-03 C 03; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- casa nueba (1796) FOG.KER nº 28, pág. 629; Bº de Ibarra. La casa nueba de Jo Antª
Balandana [sic. Balanda?]
- Balandena (1798) AMG, 0095/001 --;
- Balandena (1798) AMG, 0096/001 --;
- Balandena (1811) AMG, 0089/001 --;
- Balandena (1813) AMG, 0104/001 --;
- Balandena (1814) AMG, 0090/001 --;
- Balandena (1816) AMG, 0094/001 --;
- Balandena (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
- Balandena (1822) AMP, 52/1 --;
- Balandena (1822) AMG, 0093/001 --;
- 134 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Balandena (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Balandena (1823) AMG, 0104/001 --;
Balandena (1828) AMG, 0093/001 --;
Balandena (1828) AMG, 0093/001 --;
Balandena (1836) AMG, 0104/001 --;
Balandaena (1836) AMG, 0088/001 --;
Balandaena (1840) AMG, 0104/001 --;
Balandaena mayor (1840) AMG, 0104/001 --;
Balandaena (1842) AMG, 0094/001 --;
Balandaena (1844) AMG, 0061/007 --;
Balandena (1845) AMG, 0092/001 --;
Balandaena (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Balandaena (1846) AMG, 0092/001 --;
Balandaena (1847) AMG, 0104/001 --;
Balandaena (1847) AMG, 0104/001 --;
Balandaena (1851) AMG, 0104/001 --;
Balandaena mayor (1851) AMG, 0104/001 --;
Balandaena (1854) AMG, 0013/038 --;
Balandaena (1854) AMG, 0013/038 --;
Balandaena (1855) AMP, 59/20 --;
Balandaena (1855) AMP, 59/20 --;
Balandaena (1857) AMG, 0087/014 --;
Balandaena mayor (1857) AMG, 0087/014 --;
Balandaena mayor (1860) AMG, 0013/038 --;
Balandaena (1873) AMG, 0019/002 --;
Balandena (1873) AMG, 0082/015 --;
Balandena (1873) AMG, 0013/017 --;
Balandaena (1873) AMG, 0013/017 --;
Balandena (1873) AMG, 0006/001 --;
Balandena (1876) AMG, 0019/007 --;
Balandena (1876) AMG, 0019/007 --;
Balandaena (1878) AMG, 0019/009 --;
Balandoena (1879) AMG, 0019/009 --;
Balandena (1880) AMG, 0015/030 --;
Balandena (1880) AMG, 0082/012 --;
Balandena (1888) AMG, 0015/019 --;
Balandena (1888) AMG, 0015/019 --;
Balandena (1894) AMG, 0023/025 --; Etxea / Casa
Balandena (1898) AMG, 0015/009 --;
Balandena (1905) AMG, 0015/002 --;
Balandena (1922) AMG, 0059/008 --;
Balandena (1922) AMG, 0102/001 --;
Balandena (1923) AMG, 0102/001 --;
Balandena (1924) AMG, 0002/008 --;
Balendena (1924) AMG, 0002/008 --;
Balandena (1925) AMG, 0034/004 --;
Balandena (1949) AMG, 0087/007 --;
Balandaena Mayor (1994) TORR 79; Tipología familiar según el censo de 1826
Balandena (2009/04) BECA01 98; Etxea / Casa
186
Balandenatxiki
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505205 Y: 4806924
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'Balandena menor o pequeña'. Hace referencia a la casa principal llamada
Balandena, a cuyo nombre se añade el adjetivo txiki 'pequeña, menor'.
- 135 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Balandaena menor (1840) AMG, 0104/001 --;
Balandaena chiquia (1842) AMG, 0094/001 --;
Balandaena menor (1851) AMG, 0104/001 --;
Balandaena menor (1854) AMG, 0013/038 --;
Balandaena menor (1857) AMG, 0087/014 --;
Balandaena menor (1860) AMG, 0013/038 --;
Balandena chiqui (1898) AMG, 0015/009 --;
Balanda-menor (1918) AMG, 0107/003 --;
Balandena menor (1918) AMG, 0005/006 --;
Balandena menor (1920) AMG, 0033/023 --;
Balandena-menor (1923) AMG, 0101/001 --;
Balandena menor (2008) GOIK 48; Testamento de doña Eloísa Artaza: de no poder la casita de
Balandena menor con sus pertenecidos
- Balandenatxikerra (2009/04) BECA01 186; Etxea / Casa
- Balandenatxiki (2009/12) BECA03 186;
1261
Balandeneko estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
037-39 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505197 Y: 4806908
Oharrak / Notas:
Significa 'el camino de Balandena', en relación a la casa de ese nombre, al que se pospone el
genitivo -ko 'de' y el sustantivo genérico estrata 'estrada'.
Alt.:
Teniendo en cuenta que en 1909 era una estrada de acceso a la casa, debería referirse al ramal que,
de lo que hoy es Itsasbide frente a Arrigoiko, entraba a la fachada trasera de la casa.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Balandena (1909) AMG, 0027/021 --; Estrata / Estrada
- Balandenabidea (2009/04) BECA01 1261; Bidea / Camino
- Balandeneko estrata (2009/12) BECA03 1261;
1516
Balandeneko iturria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505183 Y: 4806929
Oharrak / Notas:
Significa 'la fuente de Balandena', en referencia a la casa junto a la cual se encuentra. Al nombre de
la casa, se le añade el genitivo -ko 'de', el genérico iturri 'fuente' y el determinante -a 'la'.
Generikoa / Genérico:
037-39
Alt.:
Según la descripción de 2008, la fuente se hallaba antes un poco más arriba, justo en la bifurcación
de Itsasbide y Eloisa Artatza. Sin embargo, nosotros asignamos el nombre a la fuente actual, un poco
más abajo, en un pequeño jardín entre las casas Balandena y Sertutxena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Eloisa Artaza [fuente] (2008) GOIK 78; Una [fuente] estaba en la carretera general, en la
bifurcación de la calle Eloísa Artaza y la general, hacia el Escribano
- Balandeneko iturria (2009/12) BECA03 1516;
316
Banderas
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Nombre de siginificación evidente.
Y:
Alt.:
Ladera en Elexalde, sin ubicación conocida, quizá relacionado con algún tipo de señalización para
- 136 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
entrar a la bahía y al puerto, en cuyo caso tal vez pudiera relacionarse con Talaialde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Banderas (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte
- Banderas (2009/04) BECA01 316;
238
Baraiz
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505409 Y: 4807694
Oharrak / Notas:
Tiene aspecto de ser un patronímico provisto del sufijo -iz. No identificamos, sin embargo, el primer
componente, que pudiera ser un nombre de persona. Conforme a las recurrencias fonológicas
habituales en Gorliz, se soluciona el diptongo -ai- > -i-. Sin embargo, asombrosamente sólo
encontramos un testimonio oral de parágoge (-e final añadida). La forma arcaica pudo ser Garoiz. Ver
paraje de este nombre.
Alt.:
La diferenciación que se hace en 1845 de Baraiz mayor y menor (-nagusia, -txikerra), quizá se refiera
a la pequeña edificación que aún hoy se alza junto al muro norte y paralela a la casa principal.
Ahozkoak / Orales:
-
bariso (1986) Deiker-0748 037-31 030; (Baserria / Caserío).
báris (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 030; (Baserria / Caserío). báris, báriserà.
báris (2001/11/19) Deiker-7253 037-31 D 030; (Baserria / Caserío).
báris (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 030; (Baserria / Caserío).
bárise (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 030; (Baserria / Caserío). bárise, bárisen.
báris (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 030; (Baserria / Caserío). báris, báriserà.
báris (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 D 030; (Baserria / Caserío).
báris (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 D 030; (Baserria / Caserío).
báris (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 030; (Baserria / Caserío).
Báris (Baráis) (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-01; Basetxea / Caserío
Báris (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Báris (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-05; Basetxea / Caserío
Báris (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
Báris (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
Báris (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Báris (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Basetxea / Caserío
Baris (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-03; Basetxea / Caserío
Báris (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
Báris (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
Báris (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Basetxea / Caserío
Báris (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Barays (1455) CDVP-1 B 17, pág. 115;
Baraiz (1704) FOG.KER nº 09, pág. 141; Bº de Lopategui. J. Oñate
Barais (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Baraiz (1704) Fogueras --; Barrio Lopategui
Barayz (1705) AFV-J-C 0835/037;
Baraiz (1713) AMG, 0096/001 --;
Bariz (1720) AMG, 0095/001 --;
Baraiz (1737) AMG, 0095/001 --;
Varayz (1737) AMG, 0095/001 --;
Barayz (1737) AMG, 0095/001 --;
Baraiz (1743) AMG, 0095/001 --;
Varaiz (1744) AMG, 0095/001 --;
Baraiz (1745) FOG.KER nº 06, pág. 357; de los hered. de J. Baraiz. Vibe su vdª Mª Ugarte
Baraiz (1796) FOG.KER nº 22, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Oñate / Jfª Ibarra
Baraiz (1798) AMG, 0096/001 --;
Baraiz (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Baraiz (1811) AMG, 0089/001 --; Etxea / Casa
Baraiz (1811) AMG, 0089/001 --;
Baraiz (1813) AMG, 0104/001 --;
- 137 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Baraiz (1814) AMG, 0090/001 --;
Varaiz (1814) AMG, 0090/001 --;
Baraiz (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
Baraiz (1822) AMP, 52/1 --;
Baraiz (1822) AMG, 0093/001 --;
Baraiz (1823) AMG, 0104/001 --;
Baraiz (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Baraiz (1828) AMG, 0093/001 --;
Baraiz (1836) AMG, 0104/001 --;
Baraiz (1840) AMG, 0104/001 --;
Baraiz (1842) AMG, 0094/001 --;
Baraiz (1845) AMG, 0092/001 --;
Baraiz (1845) AMG, 0092/001 --;
Baraiz mayor (1845) AMG, 0061/007 --;
Baraiz menor (1845) AMG, 0061/007 --;
Barais (1846) AMG, 0092/001 --;
Barais (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Baraiz (1847) AMG, 0104/001 --;
Barais (1851) AMG, 0104/001 --;
Baraiz (1854) AMG, 0013/038 --;
Bazari (1855) AMP, 59/20 --; Es Baraiz
Barais (1857) AMG, 0087/014 --;
Baraiz (1860) AMG, 0013/038 --;
Baraiz (1873) AMG, 0019/002 --;
Baraiz (1873) AMG, 0082/015 --;
Baraiz (1873) AMG, 0013/017 --;
Barais (1873) AMG, 0013/018 --;
Baraiz (1874) AMG, 0013/016 --;
Basari (1875) AMG, 0006/001 --;
Barais (1875) AMG, 0105/002 --; Basetxea / Caserío
Baraiz (1875) AMG, 0006/001 --;
Baraiz (1876) AMG, 0019/007 --;
Baraiz (1879) AMG, 0019/009 --;
Baraiz (1880) AMG, 0015/030 --;
Baraiz (1880) AMG, 0082/012 --;
Baraiz (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Baracaiz (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Baraiz (1888) AMG, 0015/019 --;
Baraiz (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Barais (1898) AMG, 0015/009 --;
Baris (1905) AMG, 0015/002 --;
Baraiz (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Baris (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Baraiz (1924) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Baris (1924) KHIST 2;
Barais (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Barais (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Barais (1926) AMG, 0060/001 --;
Baris (1928) AMG, 0109/002 --;
Baris (1929) AMG, 0113/001 --;
Baris (1929) AMG, 0036/008 --;
Baris (1936) AMG, 0038/022 --; Basetxea / Caserío
Bariz (1936) AMG, 0038/021 --;
Baris (1944) AMG, 0038/004 --;
Barais (1989) GKZ-89 --;
Baraiz (1990) UK --;
Baraiz (1994) TORR 39; Casa solar
Baraiz (1994) TORR 156; La mitad de las vacas de su casa nativa de Baraiz [testamento de
Juan de Igartua, 1757]
- 138 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Boraiz (1999) MTN 037-II;
Baraiz (Caserío) (2002) Deiker 4909;
Baraiz baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Baraiz (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Baraiz (2009/04) BECA01 238; Basetxea / Caserío
317
Baraizarreko landa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Larrea / Prado
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver caserío Baraiz. Al parecer significaría 'campa de Baraiz el viejo', del nombre del caserío Baraiz, el
adjetivo zahar 'viejo', el genitivo -ko 'de' y el genérico landa 'campa'.
Y:
Alt.:
Campa, posiblemente cerca del caserío Baraiz, pero cuya ubicación precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Baraizarrecolonda (1924) AMG, 0059/006 --; Larrea / Campa. P. Baraiz
- Baraisarciolanda (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Baraizarreko landa (2009/04) BECA01 317; Larrea / Campa
340
Baraizazpi
Alonimoak / Alónimos:
Etxazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505380 Y: 4807642
Oharrak / Notas:
Significa con toda evidencia 'debajo de Baraiz', donde al nombre del caserío Baraiz se pospone el
sustantivo azpi 'zona inferior, debajo'. El alónimo Etxazpi significa 'bajo la casa', de etxa- 'casa' y la
misma posposición.
037-31
Alt.:
Hay otras heredades de nombre Etxeazpi en Gandia y Elexalde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Boris-aspi (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Echachu
Echaspi (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Baraiz
Baraiz-aspi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Echeaspi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Echeaspi (1944) AMG, Amillaramiento --; Mahastia / Viñedo
Echeaspi (2008) PAU08 R-1; Terreno procedente del pertenecido Echeaspi, radicante en Gorliz
Baraiz aspi (2008) PAU08 R-9, R-21, L-15; Rústica. Heredad llamada Baraiz aspi
Baraizazpi (2009/04) BECA01 340; Soroa / Heredad
1841
Baraizerreka
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505370 Y: 4807948
Oharrak / Notas:
Ver arroyo Baraizerreka.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barraiz-erreca (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Baris-errecas (1934) AMG, 0056/003 --;
Baraiserreca (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Barraiz-erreca (1944) AMG, Amillaramiento --;
Bariserreca (1956) AMG, montes --;
Baraizerreka (2009/12) BECA03 1841;
- 139 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
664
Baraizerreka
Baraizerreketa, Agirreneko ura
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Erreka / Arroyo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505408 Y: 4808222
Oharrak / Notas:
Ver Baraiz, nombre al que se añade el genérico erreka 'arroyo' y, en alguna ocasión, el sufijo locativo eta. Significa, por tanto '(lugar del) arroyo de Baraiz'. Igual que en el nombre de la casa se soluciona
el diptongo -ai- > -i-. La mayoría de los testimonios con sufijo -eta, pierden además la -r- intervocálica
y simplifican el diptongo resultante (-a-r-i- > -a-i- > -a-) lo que, seguramente también por etimología
popular, termina dando Baserreketa 'lugar del bosque quemado', de baso 'bosque, monte', erre
'quemar' y sufijo locativo -eta, o bien erreketa 'quema, roza, acción de quemar'. El alónimo Agirreneko
ura vendría a significar 'el agua de Agirrena', en relación con el paraje de Agirrena, declinado en
genitivo -ko 'de' y con el genérico castizo ura 'agua' en acepción de 'arroyo'.
Ahozkoak / Orales:
- bariserreka (1986) Deiker-0748 037-31 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- agarréneko úre (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- bariserréka (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- bariserréka (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- baserreketa (2001/11/19) Deiker-7252 037-39 A 232; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- baserreketa (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 068; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- baserrekéta(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata). baserrekéta, baserrekétas (erdal ahoskapena), baserreketará.
- baserrekétas (2001/11/19) Deiker-7253 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata). baserrekétas (erdal ahoskapena).
- agarréneko erréke (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- bariserréka (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
bariserréka, báriserrékarà.
- bariserréka (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- bariserréka (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- bariserréka (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 D 022; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- Báris errékas (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Erreka / Arroyo
- Etxátxus (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-04; Erreka / Arroyo
- Baserrekétas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Erreka / Arroyo
- Baserrekétas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Erreka / Arroyo
- Agárreneko erréke (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Erreka / Arroyo
Dokument. / Document.:
-
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
Baraiz-erreca (1890) AMG, 0023/020 --; Erreka / Arroyo
Baraiz erreca (1929) AMG, 0036/008 --; Erreka / Arroyo
Baraizerreka (Arroyo, regata) (2002) Deiker 4960;
Baraizerreka (2004) BG 03;
Ermua, otro procedente de (2008) GOIK 79; Al que desemboca por el centro [de la playa],
llamado de Arguinche, algunos le llaman "Zubichu", se le une otro procedente de Ermua que
pasa por el Camping
- Baraizerreka (2009/04) BECA01 664; Erreka / Arroyo
1840
Baraizerrekako garbitokia
Bidezarretako garbitokia, Etxatxuko
garbitokia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Garbitokia / Lavadero
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505244 Y: 4807584
Oharrak / Notas:
Ver arroyo Baraizerreka, a cuyo nombre se añade aquí el genitivo -ko 'de', el genérico garbitoki
'lavadero' y el determinante -a 'la'. Significa por tanto 'el lavadero de Baraizerreka'. Al parecer, también
se llamó Etxatxuko garbitokia 'lavadero de Etxatxu', en referencia a la casa frente a la que se
encontraba la surgencia.
Alonimoak / Alónimos:
037-31 Desaparecido
Alt.:
No estamos seguros de que el lavadero o fuente de Baraizerreka sea lo mismo que el de "Biserretas"
o "Baserreketas". La fuente se encontraba en terrenos actuales del camping, al otro lado del arroyo
- 140 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
según se mira desde Etxatxu, próximo a dos grandes chopos que aún están en pie.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Baris-errecas (1934) AMG, 0097/001 --; Garbitokia / Lavadero
Bariserrecas (1934) AMG, 0097/001 --; Garbitokia / Lavadero
Baris-errecas (1934) AMG, 0129/004 --; Garbitokia / Lavadero
Biserretas [manantial] (2008) GOIK 79; Otro estaba en Biserretas (Camping)
Baserreketa [lavadero] (2008) GOIK 78; En Baserreketa (Uresaranse), había otro lavadero,
utilizado por las mujeres de los caseríos cercanos
- Baraizerrekako garbitokia (2009/12) BECA03 1840;
1205
Baranbaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505829 Y: 4805225
037-39
Oharrak / Notas:
El componente final es claramente el genérico común baso 'bosque, monte', pero no acertamos a
desvelar el significado del primer término.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barambaso (1893) AFV-J-JPIB 1072/008; Al sur de la casa Mandoño
Barambaso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Barambaso (1956) AMG, montes --;
Baranbaso (2009/04) BECA01 1205; Basoa / Bosque
319
Barberuena
Barberuenazar, Alegriabarberuena
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Barberuena sería 'la casa del barbero', del nombre de oficio barberu 'barbero, cirujano' y el sufijo
posesivo -ena, habitual en nombres de casas y que lleva determinante final -a 'la'. Para distinguirla de
Barberuenabarri 'Barberuena la nueva', puede añadirse el adjetivo zar 'vieja' que figura en castellano
en la documentación. La variante Alegriabarberuena viene a significar 'Barberuena de Alegria', en
referencia al cercano caserío Alegria.
Alonimoak / Alónimos:
Desaparecido
Y:
Alt.:
Casa en Elexalde, seguramente cerca de Kinpulena o, quizá, más arriba. Aunque no sabemos
precisar su ubicación, está en relación con el nombre de la calle Barberusolo, documentado como
huerta y con la casa Barberuenabarri, sin duda cerca del caserío Alegria, aún en pie en la actualidad.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barberuena (1796) FOG.KER nº 29, pág. 629; Bº de Ibarra. Mn. Gana
Alegria Barberuena (1798) AMG, 0096/001 --;
Barberuena (1811) AMG, 0089/001 --;
Alegria Barberuena (1813) AMG, 0104/001 --;
Barberuena (1814) AMG, 0090/001 --;
Barberuena (1822) AMP, 52/1 --;
Barberuena (1822) AMG, 0093/001 --;
Barberuena bieja (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Barberuena bieja (1823) AMG, 0104/001 --;
Barberuena (1828) AMG, 0093/001 --;
Barberuena (1836) AMG, 0104/001 --;
Alegria Barberuena (1836) AMG, 0104/001 --;
Barberuena vieja (1837) AMG, 0088/001 --;
Barberuena (1838) AMP, 54/9 --;
Barberuena vieja (1840) AMG, 0104/001 --;
Barberuena-zarra (1842) AMG, 0094/001 --;
Barberuena vieja (1842) AMG, 0092/001 --;
- 141 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Barberuena vieja (1845) AMG, 0061/007 --;
Barberuena (1845) AMG, 0092/001 --;
Barberuena (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Barberuena (1846) AMG, 0092/001 --;
Barberuena (1847) AMG, 0104/001 --;
Barberuena-vieja (1847) AMG, 0104/001 --;
Barberuena vieja (1851) AMG, 0104/001 --;
Barberuena (1854) AMG, 0013/038 --;
Barberuena vieja (1855) AMP, 59/20 --;
Barberuena vieja (1857) AMG, 0087/014 --;
Barberuena (1860) AMG, 0013/038 --;
Barberuena (1860) AFV-J-JPIB 1964/016;
Barberuena (1863) AMG, 0020/001 --;
Barberuena (1865) AFV-J-JPIB 3796/013;
Barberuena (1867) AMG, 0020/004 --;
Barberuena (1872) AMG, 0013/016 --;
Barberuenabieja (1872) AMG, 0064/007 --;
Barberuena (1873) AMG, 0019/002 --;
Barberuena bieja (1873) AMG, 0082/015 --;
Barberuena bieja (1873) AMG, 0013/017 --;
Barburuna (1873) AMG, 0019/003 --;
Barburuena (1873) AMG, 0013/018 --;
Barberuena bieja (1874) AMG, 0013/016 --;
Barberuena vieja (1876) AMG, 0019/007 --;
Barberuena vieja (1879) AMG, 0019/009 --;
Barberuena bieja (1880) AMG, 0015/030 --;
Barberuena (1888) AMG, 0015/019 --;
Barberuena vieja (1897) AMG, 0025/004 --;
Barberuena bieja (1898) AMG, 0015/009 --;
Barberuena (1901) AMG, 0025/017 --;
Barberuenazar (2009/04) BECA01 319; Etxea / Casa
Barberuena (2009/12) BECA03 319;
320
Barberuenabarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'Barberuena la nueva', en relación a una casa más antigua llamada Barberuena, a la que se
añade el adjetivo barri 'nueva'. Barberuena viena a su vez a significar 'la casa del barbero', del
euskera barberu 'barbero, cirujano' y el sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de casas y que lleva
determinante -a 'la' final.
Y:
Desaparecido
Alt.:
Casa en Elexalde, seguramente cerca de Kinpulena o, quizá, más arriba. Aunque no sabemos
precisar su situación, está en relación con la casa Barberuena(zar), que también se denomina
Alegriabarberuena en referencia al caserío Alegria aún en pie, y con la calle llamada Barberusolo,
cuyo nombre responde al nombre de una huerta que hubo en la zona y que debió de pertenecer a
alguna de las dos casas.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barberuena nueba (1798) AMG, 0096/001 --;
Barberuena nueba (1813) AMG, 0104/001 --;
Barberuena nueba (1814) AMG, 0090/001 --;
Barberuena nueba (1815) AMG, 0094/001 --;
Barberuena nueba (1816) AMG, 0094/001 --;
Barberuena nueba (1822) AMP, 52/1 --;
Barberuena nueba (1822) AMG, 0093/001 --;
Barberuena nueba (1823) AMG, 0104/001 --;
Barberuena nueba (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Barberuena nueva (1840) AMG, 0104/001 --;
- 142 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Barberuena nueva (1842) AMG, 0092/001 --;
Barberuena-verria (1842) AMG, 0094/001 --;
Barberuena nueva (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Barberuena nueva (1854) AMG, 0013/038 --;
Barberuena nueba (1857) AMG, 0087/014 --;
Barberuena nueva (1860) AMG, 0013/038 --;
Barberuena nueba (1873) AMG, 0019/002 --;
Barberuena nueva (1873) AMG, 0082/015 --;
Barberuena nueva (1873) AMG, 0013/017 --;
Barberuena nueva (1876) AMG, 0019/007 --;
Barberuena nueva (1876) APG, 9A-234/01 --;
Barberuena nueva (1879) AMG, 0019/009 --;
Barberuena nueva (1880) AMG, 0015/030 --;
Barberuena nueva (1880) AMG, 0082/012 --;
Barberuena nueva (1898) AMG, 0015/009 --;
Barberuenabarri (2009/04) BECA01 320; Etxea / Casa
318
Barberusolo kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505806 Y: 4807025
Oharrak / Notas:
Hace referencia a las casas Barberuena y Barberuenabarri, significando con toda transparencia
'huerta del barbero o cirujano', del nombre de oficio barberu 'barbero, cirujano, sacamuelas, etc.' y el
genérico solo 'huerta, heredad'. Debe entenderse, sin embargo, como 'huerta o heredad de la casa
Barberuena'. El nombre kalea 'calle', lleva artículo final (-a). El conjunto puede interpretarse, por lo
tanto, como 'la calle Barberusolo' o como 'la calle de la huerta de Barberu(ena)'.
Alt.:
Si se adaptasen los nombres Orbetabidea y Sanpakondibidea a la actual morfología urbana, la calle
Barberusolo pasaría a ser la parte baja de Orbetabidea, y la parte inicial de ésta, pasaría a
denominarse Sanpakondibidea. El nombre Barberusolo podría conservarse para denominar el tramo
de la actual calle Orbetabidea que une ambos ramales.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barbenosolo (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Barbenosolo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Barbenosolo (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Barberosolo (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Barberuena (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Barberusolo kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Barberusolo (2009/04) BECA01 318; Kalea / Calle
Barberusolo kalea (2009/07) BECA02 318;
667
Barrenena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Alt.:
Probablemente signifique 'lo de Barrena', 'terreno propiedad de Barrena', donde al identificador o
apellido Barrena, se añade el sufijo posesivo -ena, más habitual en nombres de casas que de
heredades. Lleva artículo final (-a). Barrena, a su vez significa 'bajero, de abajo'.
Heredad de ubicación desconocida, documentada en 1926.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
Y:
- Barrenena (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
- Barrenena (2009/04) BECA01 667; Soroa / Heredad
- 143 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1596
Barrenetxeta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Desaparecido
Oharrak / Notas:
Significa 'lugar de la casa de abajo', del euskera barren 'abajo, bajero', etxe 'casa' y el sufijo locativo eta. Actualmente hay un parque de este nombre en el lugar donde estuvo la huerta de la casa.
Y:
Alt.:
Casa en la zona de Iturgitxi, cuya ubicación exacta desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barrenecheta (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Barrenecheta (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío. En Yturguichi
Barrenecheta (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Barrenecheta (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Barrenecheta (1926) AMG, 0060/001 --;
Barrenecheta (1936) AMG, 0038/021 --; En Gaminiz
Barrenecheta (1944) AMG, 0038/004 --;
Barrenetxeta (2009/04) BECA01 322; Etxea / Casa
322
Barrenetxeta parkea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Lorategia / Parque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504825 Y: 4806127
Oharrak / Notas:
Significa 'parque de Barrenetxeta', en relación a una casa de ese nombre que hubo en sus
inmediaciones. La documentación histórica que aportamos se refiere a la huerta o heredad de la casa.
Generikoa / Genérico:
037-38
Alt.:
Se trata en origen de la huerta aneja a la casa del mismo nombre. La casa desapareció, pero se
propone que el nombre de la heredad correspondiente pase a designar una zona de parque que se
está acondicionando en la zona.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barrenecheta (1793) AFV-J-JTB 0858/061; Soroa / Heredad
Barrenecheta (1923) AMG, 0059/006 --; Heredad en Yturguichi. P. Ageomasti
Barrenecheta (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. En Gaminiz
Barrenecheta (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Barrenecheta (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Barrenecheta (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Barrenecheta (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Barrenecheta (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Barrenecheta (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Barrenecheta (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Barrenecheta (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Barrenetxeta parkea (2009/12) BECA03 322;
321
Barrenueta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo que luce el sufijo locativo -eta, pero cuyo primer componente resulta confuso. Pudiera
tratarse de barren 'bajero, de abajo', por lo que la -u- intermedia queda sin explicación. También
pudiera ser el préstamo castellano barreno 'barrena, instrumento de cantería para perforar piedra',
cuya -o final se cerraría en -u al tomar el citado sufijo. Significaría en tal caso 'lugar de barrenas'.
Otra posibilidad sería un Barrengoeta previo que hubiese perdido esa -g-, fenómeno no común en
esa posición.
Y:
Alt.:
Heredad en Elexalde, propiedad de la casa Larraganena, pero cuya ubicación exacta no acertamos a
- 144 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Barrenueta (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Barrenueta (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Barremueta (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad. Pertenecida a la casa de Larraganena
Barrenueta (2009/04) BECA01 321; Soroa / Heredad
1493
Barrika
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Udalerria / Término municipal
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Barrika (Uribe-Butroe)
UTM X: 503483 Y: 4806289
037-38
Oharrak / Notas:
Topónimo de oscuro origen, que bien pudiera ponerse en relación con al antropónimo antiguo
Barrius, al que se añadiese el sufijo -ika, muy recurrente en toponimia y onomástica vizcaina y que
Mitxelena (Apellidos vascos, 317) analiza en profundidad. Cf. Atxirika, Gatika, Gernika, Gorozika,
Lauzirika, etc.
Alt.:
Es una anteiglesia vecina a la que pertenece, además, la parte más meridional de la bahía de Gorliz.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Barrika (2009/12) BECA03 1493;
1262
Barriketa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506109 Y: 4807795
Oharrak / Notas:
Pudiera significar 'noval, rotura', del verbo barri(tu) 'renovar' y el sufijo -keta 'acción, realización de
algo', lo que pudiera referirse a que en algún momento de principios del siglo XX, ese terreno se
hubiera roturado para su explotación agraria o forestal. La forma oral Erreketa parece ser 'lugar de
arroyos', de erreka 'arroyo' y el sufijo locativo -eta. Pero igualmente puede significar 'los quemados',
del verbo erre 'quemar' y el sufijo -keta antes citado. En ese sentido, además de la similitud formal
entre ambos nombres, la interferencia también puede deberse al propio significado, pues la quema
de la vegetación ha sido una forma tradicional de roturación del terreno. El nombre Saka, también
recogido oralmente, puede hacer referencia a labores de deforestación y saca de la madera lo que, al
fin y al cabo, también es necesario para la roturación de un terreno boscoso.
Alt.:
La forma Saka, parece referirse más bien a la parte baja del paraje, ya cerca de Artzainbidea.
Ahozkoak / Orales:
- errekéta(s), errikéta(s) (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 D 193; (Erreka, errekastoa, latsa /
Arroyo, regata).
- rikéta(s) (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 193; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
rikétas, rikétaserà nó, rikétatìk gorántza. erreka eta troka
- sáka (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 192; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
Dokument. / Document.:
-
Barriqueta (1930) AMG, 0052/010 --;
Barriqueta (1930) AMG, 0128/007 --; Lur saila / Terreno
Barriqueta (1944) AMG, Amillaramiento --;
Barriketa (2009/04) BECA01 1262; Mendimalda / Ladera
898
Barrikola
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 507364 Y: 4808256
Oharrak / Notas:
Topónimo que parece contener el nombre de la vecina anteiglesia de Barrika, seguido del sustantivo
ola 'ferrería' o, más en general 'lugar de trabajo en el monte'.
- 145 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
- barrikóla (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 E 088; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). Lekuakoaren oharra: "tubériak datos depósitorà"
- barrikóla (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 E 088; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- Barríkola (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Mendimalda / Ladera
Dokument. / Document.:
-
Barricola (1924) AMG, 0103/002 --;
Barricota (1924) AMG, 0103/002 --;
Barrikola (1999) MTN 037-II;
Barrikola (Bosque (tipo de formación vegetal)) (2002) Deiker 4862;
Barrikola (2004) BG 03;
Barrikola (2009/04) BECA01 898; Mendimalda / Ladera
323
Barsoloa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
El componente final parece ser soloa 'huerta, heredad', pero el inicial no nos resulta explicable.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia perteneciente a la casa Irabien, pero que no sabemos ubicar con precisión.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Barsoloa (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad. Pertenecida al caserío Yrabien
- Barsoloa (2009/04) BECA01 323; Soroa / Heredad
1597
Basatxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Es a todas luces un derivado de baso 'bosque, monte' y el sufijo diminutivo -txu. Significaría por lo
tanto 'bosquecillo'. Es muy frecuente y tradicional la disimilación de la bocal final de baso (> basa-) en
compuestos.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia, de ubicación desconocida, pero propiedad de la casa Boteolabekoa.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basachu (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Boteolo Becoa
- Basochus (1930) AMG, 0036/004 --;
- Basatxu (2009/12) BECA03 1597;
1017
Basaurre
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'ante el bosque', del euskera baso 'bosque, monte', al que se pospone el sustantivo
aurre 'delante'. Es muy frecuente y tradicional que baso disimile su vocal final (> basa-) en
compuestos.
Ladera en Urezarantza de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basaurre (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Basaurre (2009/04) BECA01 1017; Mendimalda / Ladera
- 146 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1801
Basetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504932 Y: 4806472
037-38
Oharrak / Notas:
Es un genérico tradicional que significaría literalmente 'casa de campo', del euskera baso 'bosque,
monte' y etxe 'casa'. Sería en realidad la forma más adecuada para denominar en euskera al caserío,
pues baserri, lleva el genérico herri 'pueblo, grupo de casas', luego significaría en realidad 'caserío
alejado, grupo de casas en el monte, aldea alejada del núcleo urbano'. En este sentido, en la literatura
tradicional vasca de Bizkaia (Juan Antonio Mogel), el uso ha sido baserri-etxe, equivalente exacto de
la expresión 'casa de aldea', aún viva entre los mayores. También tenemos noticia del equivalente
popular aldea-etxe, utilizado entre vascohablantes de Erandio.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basetxe (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle
- Basetxe (2009/12) BECA03 1801;
1740
Basetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506867 Y: 4807378
037-31
Oharrak / Notas:
Ver casa Basetxe en la ladera sur de Guzurmendi.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basetxe (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada
- Basetxe (2009/12) BECA03 1740;
1175
Basoerre
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 506143 Y: 4805427
037-39
Oharrak / Notas:
Significa 'bosque quemado', del euskera baso 'bosque, monte' y erre 'quemado', en probable relación
con la roturación del monte para su uso agrícola mediante la quema de matorral.
Ahozkoak / Orales:
- basoérre (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 060; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). Basoa erre egin zelako
- Basóerre (2009/02/13) Gorliz-15 E 03; Basoa / Bosque
Dokument. / Document.:
- Basoerre (2009/04) BECA01 1175; Basoa / Bosque
Alt.:
1539
Basoluze
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505063 Y: 4808678
Oharrak / Notas:
Significa 'bosque o monte largo', del euskera baso 'bosque, monte' y luze 'alargado', en probable
relación con la forma de la finca.
Ahozkoak / Orales:
- basolúse (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 061; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). gaur egun ez dago basorik, sastrakez eta larrez osatua baita eremu hori.
Dokument. / Document.:
- Basoluze (2009/12) BECA03 1539;
- 147 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
326
Basonasolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo de muy dudoso aspecto, cuyo componente inicial parece ser baso 'bosque, monte', y que
lleva al final el sustantivo solo 'huerta, heredad'.
Y:
Alt.:
Ladera en Urezarantza de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basonarolo (1923) AMG, 0059/007 --; Mendia / Monte. P. Uresarance
- Basonasolo (2009/04) BECA01 326; Soroa / Heredad
1809
Basondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505762 Y: 4806746
Oharrak / Notas:
Significa con toda transparencia 'junto al bosque', de baso 'bosque, monte', al que se pospone el
sustantivo ondo 'zona próxima, lado cercano'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basondo (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Basondo (2009/12) BECA03 1809;
324
Basotxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505277 Y: 4807132
Oharrak / Notas:
Ver casa Basotxu.
Ahozkoak / Orales:
- basótxu (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 214; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). aspaldi bota
zuten.
- basótxu (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 214; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). aspaldi bota
zuten. Talaia-ren ondoan zegoen.
- basótxu (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 214; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). bota zuten
- Basótxus (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-01; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Basochu (1867) AMG, 0020/004 --; Soroa / Heredad. Perteneciente a casa de Ceoreche
Basochu (1893) AFV-J-JPIB 1072/008; Monte encinal
Basochu (1897) AMG, 0025/003 --; Tokia / Punto
Basochu (1910) AMG, 0107/001 --;
Basochus (1930) AMG, 0036/004 --; Lur saila / Terreno
Basochus (1930) AMG, 0052/010 --; Lur saila / Terreno
Basochus (1930) AMG, 0128/007 --; Lur saila / Terreno
Basochus (1931) AMG, 0109/002 --; Lur saila / Terreno
Basochu (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Basochu (1956) AMG, montes --;
Basotxu (2009/04) BECA01 324;
1396
Basotxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
037-39
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
- 148 -
037-39 Desaparecido
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 505277 Y: 4807132
Alt.:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Del euskera Baso 'bosque, monte' y el sufijo diminutivo -txu, significa por tanto 'bosquete,
bosquecillo'. Tiende a tomar la terminación -s de plural castellano. La forma Basoetxea que
recogemos oralmente sería posible, pero carece de base documental. Sin embargo sí se documenta
la forma Basotxu-etxe.
Ahozkoak / Orales:
-
Basótxu (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
Basótxu (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-02; Etxea / Casa
Basótxu (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-03; Basetxea / Caserío
Basótxus (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
Basótxus (2009/02/05) Gorliz-03 C 03; Etxea / Casa
Basóetxéa (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Basotxu-etxe (1932) AMG, 0098/001 --; Soloak / Fincas
Basotxu-etxe (1932) AMG, 0036/015 --;
Basochu (1933) AMG, 0082/005 --;
Basotxu (2009/07) BECA02 1396;
1861
Basotxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505500 Y: 4807412
Oharrak / Notas:
Del euskera Baso 'bosque, monte' y el sufijo diminutivo -txu, significa por tanto 'bosquete, bosquecillo'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basochu (2008) PAU08 L-1; Heredad llamada Basochu, que fue pertenecido de la casería
Artaza de Medio, en el barrio de Uresanrandi [sic] en Gorliz.
1264
Basotxu plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
037-39 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505283 Y: 4807115
Oharrak / Notas:
Ver casa Basotxu, a cuyo nombre añadimos el préstamo genérico plaza.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Basotxu (1932) AMG, 0098/001 --; Plazatxoa / Plazoleta
Basochu (1932) AMG, 0036/015 --;
Basotxu (1932) AMG, 0036/015 --;
Basotxu (2009/04) BECA01 1264;
Basotxu plaza (2009/12) BECA03 1264;
1263
Basotxubidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505229 Y: 4807096
Oharrak / Notas:
Ver casa Basotxu, nombre al que en este topónimo se añade en composición el genérico bide
'camino' y el artículo -a 'el'. Significa por tanto 'el camino de Basotxu'.
Ahozkoak / Orales:
- Basótxu bidea (2009/01/08) Gorliz-06 C 04; Bidea / Camino
- Basótxubidea (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Bidea / Camino
- Basótxus (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Bidea / Camino
- 149 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Basótxus (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-04; Bidea / Camino
Dokument. / Document.:
-
Basotxu bidea (1989) GKZ-89 --;
Basotxu bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Basotxu bidea (2009) G09-01 C4;
Basotxu bidea (2009) SG09 01;
Basotxubidea (2009/04) BECA01 1263; Bidea / Camino
37
Basterra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504535 Y: 4806223
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Bazterra significa en euskera 'el rincón' y lleva artículo final. Sin embargo, con toda probabilidad, más
que ser en origen un descriptivo, hará referencia al apellido de los propietarios. Curiosamente,
aunque en euskera estándar se escribe con -z-, la tradición onomástica (topónimos y apellidos) es en
Bizkaia invariablemente con -s-.
Alt.:
Es un par de casas situadas en las inmediaciones del puerto de Plentzia frente a la escabechería, en
término actual de la villa de Plentzia. Al menos una de ellas sigue en pie.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Basterra (1814) AMG, 0090/001 --;
Basterra (1816) AMG, 0094/001 --;
Basterra (1913) AMG, 0078/012 --;
Basterra (1915) AMG, 0078/012 --; Propietario. Mapa 11 de Diciembre de 1915 del Ingeniero V.
Gorbeña (Las Arenas)
- Basterra (1938) AMG, 0038/018 --;
- Basterra (2009/04) BECA01 37; Etxea / Casa
1820
Basterretxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505590 Y: 4807064
037-39
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'la casa del rincón', de bazter 'rincón' y etxe 'casa'. Curiosamente, aunque en
euskera estándar bazter se escribe con -z-, la tradición onomástica (topónimos y apellidos) es en
Bizkaia invariablemente con -s-. La denominación más que un descriptivo, puede hacer referencia al
apellido de los propietarios.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Baster-Etxe (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Basterretxe (2009/12) BECA03 1820;
327
Basulsu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo de dudoso aspecto que tal vez derive del euskera baso 'bosque, monte'.
Y:
Ladera en Gandia perteneciente a la casa Irabien, y cuya situación no podemos precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Basulsu (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte. Pertenecido al caserío Yrabien
- Basulsu (2009/04) BECA01 327; Soroa / Heredad
- 150 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1778
Begoena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504649 Y: 4806125
Oharrak / Notas:
Nombre de casa de factura tradicional en la que se añade al nombre de mujer Bego(ña), el sufijo
posesivo -ena, muy habitual para designar casas, y que lleva artículo final. Significaría por tanto 'la
casa de Bego'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bego Ena (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en dos lugares de la fachada
- Begoena (2009/12) BECA03 1778;
1721
Begoña etxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504721 Y: 4805521
037-38
Oharrak / Notas:
Significa seguramente 'la casa de Begoña', del nombre Begoña y el genérico etxe 'casa' con
determinante -a 'la'. Begoña es nombre de una antigua anteiglesia de Bizkaia hoy anexionada a la villa
de Bilbao. La virgen titular de su iglesia parroquial goza de gran devoción en todo el Señorío del que
es patrona, razón por la que se extendió el uso del topónimo Begoña como nombre de mujer. El
origen del topónimo Begoña no está muy claro, pero a menudo se ha fantaseado con los
componentes bego (egon bedi) 'esté (del verbo estar)' y oina 'el pie'. Precisamente a esta tradición
parece referirse la grafía rotulada en la casa.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bego-Oña etxea (2009/06/28) CG09 --; Nombre que puede leerse en la puerta de entrada al
jardín
- Begoña etxea (2009/12) BECA03 1721;
1712
Begotzon
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504866 Y: 4805472
037-38
Oharrak / Notas:
Neotopónimo de aspecto un tanto extraño. Sólo se nos ocurre que pueda ser un acrónimo formado
con los nombres de los propietarios, tal vez Bego(ña) y Gotzon, equivalente de 'Ángel' en el santoral
de Sabino Arana.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Begotzon (2009/06/21) CG09 --; Figura el nombre en la entrada
- Begotzon (2009/12) BECA03 1712;
328
Bekomasti
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Y:
Alt.:
Significa literalmente 'viña de abajo', del euskera behe 'debajo', el genitivo -ko 'de' y el genérico
mahasti 'viña'.
Heredad de ubicación desconocida. Sin embargo, hay también Goikomasti en Urezarantza, que
pudiera hacer pareja con este nombre.
- 151 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Becomasti (1888) AMG, 0022/001 --; Soroa / Heredad
Becomasti (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa eta ortua / Heredad y huerta
Becomasti (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Becomasti (1931) AMG, 0098/001 --; Mahastia / Viñedo
Becomasti (1931) AMG, 0036/013 --; Mahastia / Viñedo
Becomasti (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Becomasti (2008) GOIK 46; Testamento de doña Eloísa Artaza: la huerta llamada Becomasti
sita en Gorliz
- Beko masti (2009/04) BECA01 328; Soroa / Heredad
- Bekomasti (2009/07) BECA02 328;
329
Bekosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505493 Y: 4808686
Oharrak / Notas:
Es literalmente 'huerta de abajo', del euskera behe 'debajo', el genitivo -ko 'de' y el genérico solo
'huerta, heredad'. Como vemos en la documentación, tuvo tendencia a tomar la terminación -s del
castellano.
Ahozkoak / Orales:
- Bekosólo (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Soroa / Heredad
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Becosolos (1903) AMG, 0026/011 --;
Becosolos (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybarroste
Becosolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Beko solo (2009/04) BECA01 329; Soroa / Heredad
Bekosolo (2009/07) BECA02 329;
1020
Bekospi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
El comienzo parece ser Behe 'debajo' y la desinencia de genitivo -ko 'de', pero no hallamos
explicación al componente final, que debería ser algún genérico que indicase huerta o heredad. Se
podría especular con -ostegi, presente en el nombre de algunas otras huertas de Gorliz
(Ibarretxeostegi, Okendostegi, etc.), pero no hay datos que lo avalen.
Y:
Alt.:
Heredad en Urezarantza, que limitaba con terrenos de Lopategi y Urtiena, pero cuya ubicación
precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Becospi (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Heredad que limita con terrenos de Lopategui y
heredades de Urtiena
- Becospi (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Heredad limita con terrenos de Lopategui y Urtiena
- Becospi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Bekospi (2009/12) BECA03 1020;
899
Bengobaso
Alonimoak / Alónimos:
Bengobasonagusi
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505206 Y: 4808043
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'bosque de abajo, el de más abajo', del euskera behe 'abajo', el sufijo
superlativo -en, la desinencia de genitivo -ko 'de', con sonorización de la consonante (> -go) por
efecto de la -n anterior, y el genérico baso 'bosque, monte'. Podemos añadir el adjetivo -nagusi para
- 152 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
traducir el 'mayor, principal' que figura en algún testimonio, y que parece hacer referencia a la
existencia de otro menor de igual nombre (Bengobasotxikerra 'Bengobaso el pequeño').
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Benco-baso (1928) AMG, 0109/002 --;
Bengo-baso (1929) AMG, 0113/001 --;
Bengo-baso (1929) AMG, 0036/008 --;
Becobaso-mayor (1944) AMG, Amillaramiento --;
Bengobaso (2009/04) BECA01 899; Basoa / Bosque
Bekobasonagusi (2009/04) BECA01 1018; Basoa / Bosque
1019
Bengobasoburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505185 Y: 4808114
037-31
Oharrak / Notas:
Ver Bengobaso, nombre al que se pospone el sustantivo -buru 'cabeza, parte superior', y que
entonces viene a significar en euskera 'sobre Bengobaso'.
Ahozkoak / Orales:
- bengobaso-buru (1986) Deiker-0748 037-31 020; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
Dokument. / Document.:
- Bengobasoburu (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Bengobasoburu (1956) AMG, montes --;
- Bengobasoburu (2009/04) BECA01 1019; Basoa / Bosque
Alt.:
1176
Benitasolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505420 Y: 4808572
Oharrak / Notas:
Significa 'huerta de Benita', del nombre de mujer Benita y el genérico solo 'heredad, huerta'.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
- Benitasolo (2009/04) BECA01 1176; Soroa / Heredad
Generikoa / Genérico:
037-31
Alt.:
benita solo (1986) Deiker-0747 037-31 012; (Larre eta belardiak / Pastizal, prado).
beníta sólo (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 012; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
beníta sólo (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 A 012; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
beníta sólo (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 012; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
benita sólo (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 012; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
beníta sólo (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 012; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
Benitasólo (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Soroa / Heredad
126
Bentabarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504411 Y: 4806056
Oharrak / Notas:
Significa 'venta nueva', del préstamo benta 'venta, taberna, tienda, establecimiento comercial' y barri
'nueva'.
Alt.:
Se trataba de uno de los tres despachos de vino que hubo en Gorliz, si bien el lugar donde estaba es
actualmente término de la villa de Plentzia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bentabarri (1847) AMP, 52/23 --;
- Ventabarri (1896) AMG, 0024/009 --;
- 153 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Ventabarri (1900) AMG, 0078/012 --;
Ventabarre (1903) AMG, 0011/019 --;
Ventabarri (1903) AMG, 0011/019 --;
Venta Barri (1905) AMG, 0026/010 --; Alondegia / Alhóndiga
Ventabarri (1910) AMG, 0012/004 --;
Venta-barri (1923) AMG, 0101/001 --;
Venta-barri (1924) AMG, 0017/022 --;
Venta-Barri (1925) AMG, 0078/012 --;
Despacho [de vino] (1994) TORR 138; La red de abasto y consumo se había completado con la
implantación, bastante significativa, de los despachos [de vino] en 3 barrios: Gaminiz junto al
puerto, Uriburu en la entrada natural a Plentzia desde el interior y Ventaeche en Ibarra-Elexalde,
que empieza a conformarse como núcleo director del término
- Bentabarri (2009/04) BECA01 126; Etxea / Casa
331
Bentsu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo de aspecto oscuro. No vemos claro qué sibilante le correspondería en la grafía
normalizada, pero el sufijo -tsu suele indicar abundancia (cf harritsu 'pedregoso', haizetsu 'ventoso',
eguzkitsu 'soleado', etc.). Tuvo determinante pero lo perdió ya en el siglo XVIII, por lo que no
proponemos su conservación.
Y:
Alt.:
Casa en Berreaga, quizá actual Lemoiz, en cualquier caso en situación que no sabemos precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Bensua (1757) AMP, MC 1082 10/1 --; En Berreaga, = o Bentzu
Benzu (1825) AFV-J-AF-U 1200/021;
Bentsu (1860) AMG, 0013/038 --;
Bentzu (1861) AMG, 0020/009 --;
Bentsu (1872) AMG, 0064/007 --;
Bentsu (1872) AMG, 0013/016 --;
Bentsu (1873) AMG, 0013/017 --;
Bentzu (1876) APG, 9A-234/01 --;
Bentsu (1880) AMG, 0015/030 --;
Benchu (1928) AMG, 0036/009 --;
Bentzu (2009/04) BECA01 331; Etxea / Casa
Bentsu (2009/07) BECA02 331;
1598
Bentsumendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'monte de Bentsu', en referencia a la casa de este nombre, al que se añade el genérico
común mendi 'montaña, monte'.
Y:
Alt.:
Monte seguramente próximo a la casa Bentsu, cuya ubicación concreta no sabemos precisar. Tal vez
se hallara en término actual de Lemoiz.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Benchu mendi (1956) AMG, montes --;
- Bentsumendi (2009/12) BECA03 1598;
901
Bernaltxuena
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 154 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significaría 'la casa Bernaltxu', donde este último parece un nombre de persona Bernal, hoy apellido
común, con sufijo diminutivo -txu. El sufijo posesivo -ena indica en euskera 'casa de' y lleva
determinante final -a 'la'.
Y:
Alt.:
Casa en Elexalde, cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bernalchuena (1898) AMG, 0015/009 --;
- Bernaltxuena (2009/04) BECA01 901; Etxea / Casa
332
Berralien
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo de aspecto extraño que no acertamos a desvelar.
Y:
Alt.:
Heredad en Elexalde, perteneciente a la casa Axeo, pero de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Berralien (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte. Pertenecido al caserío Ageo
- Berralien (2009/04) BECA01 332; Soroa / Heredad
188
Berreaga
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
Lemoiz (Uribe-Butroe)
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506764 Y: 4806890
037-39
Oharrak / Notas:
Ver casa Berreaga en Gandia. El topónimo tiende fuertemente a tomar la marca -s de plural, hasta el
punto de llegar a declinarse en euskera con afijo -ta-, Berreagatara 'a las [casas] Berreaga', dato muy
clarificador en cuanto al origen de esta célebre -s tan corriente en nuestra comarca.
Alt.:
La barriada Berreaga abarcaría la zona situada desde el alto de Orabil hasta la casa Larrakoetxe,
tocando por tanto el término municipal de Gorliz, de Lemoiz y de Plentzia (Saratxaga). Muchos de los
testimonios documentales se refieren a una ladera, heredad, huerta, etc.
Ahozkoak / Orales:
-
Berreágas (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-02; Auzunea / Barriada
Berreágas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Aurkintza / Paraje
Berreága (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Auzoa / Barrio
Berreágas (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Aurkintza / Paraje
Berreágas (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Aurkintza / Paraje
Barriágas (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-04; Auzunea / Barriada
Berreagátará (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Berreaga (1455) CDVP-1 B 19, pág. 117;
- Berriaga (1697) APG, 9A-232/7-V --; Lur saila / Terreno
- Berriaga (1704) FOG.KER nº 01, pág. 216; Casas en la jurisdicción de Górliz avecindadas a
esta villa de Plenzía
- Berreaga (1715) AFV-J-C 0286/021;
- Verriaga (1721) AMG, 0095/001 --; Lekua / Lugar
- Berriaga (1736) APG, 9A-232/7-V --; Larrea / Campa
- Berreaga (1737) APG, 9A-232/7-V --; Aurkintza / Término
- Berriaga (1737) APG, 9A-232/7-V --; Soroa / Heredad
- Berreagas (1797) AMP, MC 1083 11/3/5 --;
- Berreagas (1810) AFV-J-C 3387/016;
- Berriaga (1849) AFV-J-AF-G 4348/015; Soroa / Heredad
- 155 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Berriagas (1861) AMG, 0020/009 --;
- Berreagas (1861) AMG, 0020/009 --; Auzunea / Barriada "que se compone de ocho casas, una
de ellas llamada Berreena corresponde a esta feligresía y las demás a la de Lemoniz"
- Berreagas (1874) AMG, 0013/016 --;
- Berriagas (1875) AMG, 0020/009 --;
- Berreagas (1875) AMG, 0014/003 --;
- Berreagas (1900) AFV-HA-AR 00569/001;
- Berreaga (1932) AMG, 0098/001 --;
- Berriaga (1934) AMG, 0037/005 --;
- Berreagas (1940) IGC-37 37; Auzoa / Barrio. Plentzia (y/o Lemoiz)
- Berreagas (1947) AMG, 0087/003 --;
- Berreagas (1983) MTN 037-IV;
- Berreagas (1994) TORR 94; Montes de Gorliz propiedad de particulares en 1804
- Berreaga (1999) MTN 037-IV;
- Berreaga (2004) BG 03; Auzunea / Barriada
- Berreaga (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada (Lemoiz)
- Berreaga (2009/04) BECA01 188;
1051
Berreaga
Gandiaberreaga
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504956 Y: 4805455
Oharrak / Notas:
Berreaga abunda como apellido en la comarca y lleva sin duda el sufijo locativo -aga, si bien no
sabemos desvelar el primer componente. Puede anteponerse el nombre del barrio Gandia para
indicar más claramente a qué Berreaga nos referimos.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
No debe confundirse con el barrio Berreaga ni con la casa Berreagena en el mismo barrio, sobre
Saratxaga y Elexalde, en jurisdicción de Plentzia junto a la linde de Lemoiz. El edificio original ya no
existe, pero la casa que ocupa su lugar sigue siendo conocida con ese nombre.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Berriaga (1695) APG, 9A-232/7-V --;
Berriaga (1695) APG, 9A-232/7-V --;
Berriaga (1704) FOG.KER nº 07, pág. 139; Bº Gandia. Dº Berriaga / no vive nadie
Berriaga (1704) Fogueras --;
Berriaga (1705) AFV-J-C 0835/037;
Berreaga (1712) AFV-J-JPIB 3840/006;
Berriaga (1723) AFV-J-JPIB 3840/006;
Berreaga (1723) AFV-J-C 2030/026;
Berreaga (1732) APG, 9A-232/7-V --;
Verriaga (1734) APG, 9A-232/7-V --;
Verriaga (1734) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaga (1737) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaga (1737) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaga (1740) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaga (1741) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaga (1742) APG, 9A-232/7-V --;
Berriaga (1745) FOG.KER nº 04, pág. 358; de la Capª de J. Btª Arana
Berreaga (1775) AFV-J-JTB 0843/012;
Berriaga (1785) APG, 9A-232/8-I --;
Berriaga (1790) AFV-J-JPIB 3840/006;
Gandia Berreaga (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Berriaga (1796) FOG.KER nº 07, pág. 629; Bº de Gandía. J. Ml. Murueta-goitía
Berriaga (1798) AMG, 0096/001 --;
Berriaga (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Gandia Berreaga (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Berreaga (1811) AMG, 0089/001 --;
Berreaga (1811) AMG, 0089/001 --;
- 156 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Casilla de Berriaga (1813) AMG, 0104/001 --;
Berreaga (1814) AMG, 0090/001 --;
Berreagas (1822) AMG, 0093/001 --;
Berriaga (1823) AMG, 0104/001 --;
Berriaga (1828) AMG, 0093/001 --;
Berriaga (1836) AMG, 0104/001 --;
Berriaga (1840) AMG, 0104/001 --;
Berriaga (1844) AMG, 0061/007 --;
Berriaga (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Berriaga (1847) AMG, 0104/001 --;
Berriaga (1848) AFV-J-JPIB 3840/006;
Berriaga (1848) AFV-J-JPIB 3840/006;
Berriaga (1851) AMG, 0104/001 --;
Berriaga (1854) AMG, 0013/038 --;
Berriaga (1855) AMP, 59/20 --;
Berriaga (1857) AMG, 0087/014 --;
Berriaga (1860) AMG, 0013/038 --;
Berreaga (1861) AFV-HA-GAE 01329/007;
Berriaga (1872) AMG, 0013/016 --;
Berriaga (1872) AMG, 0006/001 --;
Berriaga (1872) AMG, 0082/016 --;
Berriaga (1873) AMG, 0082/015 --;
Berriaga (1873) AMG, 0006/001 --;
Berriaga (1873) AMG, 0013/018 --;
Berriaga (1873) AMG, 0013/017 --;
Berriaga (1873) AMG, 0019/002 --;
Berriaga (1875) AMG, 0105/002 --;
Berriaga (1880) AMG, 0015/030 --;
Berreaga (1886) AFV-J-JPIB 2934/003;
Gandias (1924) KHIST 2; Casa Gandiberreaga. Se rotulan hasta 4 casas o grupos de casas con
el nombre Gandias
Berrengas (2004) PRUEG-2 pág. 33;
Berreagena (2004) BG 03; Por Gandiberreaga
Gandiaberreaga (2009/04) BECA01 1051; Basetxea / Caserío
Berreaga (2009/07) BECA02 1051;
1021
Berreagaondoalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504921 Y: 4805496
037-38
Oharrak / Notas:
En referencia a la casa Berreaga del barrio Gandia, al que se añaden pospuestos los sustantivos
prácticamente sinónimos ondo 'lado cercano' y alde 'zona próxima'. Se relaja -g- intervocálica (-aga> -aa- > -a-) y se soluciona el grupo vocálico resultante (-eao- > -iao- > -io-).
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Berriondoalde (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Berreagaondoalde (2009/04) BECA01 1021; Soroa / Heredad
39
Berreagena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 506599 Y: 4807127
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Berreaga', donde Berreaga sería probablemente en origen el apellido o
identificador del propietario, al que se añade el sufijo posesivo -ena, habitual en nombres de casas y
- 157 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
cuya -a final es el artículo 'la'. Recuérdese que la barriada donde se halla el caserío se llama
Berreaga. Sobre este nombre ver casa Berreaga en Gandia. En el uso oral se relaja la -gintervocálica (-aga- > -aa- > -a-) y se soluciona el hiato resultante (-ea- > -e-), por esta razón, y
también como consecuencia del uso declinado en euskera (Berreageneko, Berreagenetik,
Berreagenera, etc.), no es de extrañar que la vocal final haya disimilado -a > -e, bien por paragoge
debida a esa -e- de la declinación, bien por simple asimilación a las vocales precedentes (-e-e-a > -ee-e).
No debe confundirse con la casa llamada Berreaga, del barrio Gandia.
Ahozkoak / Orales:
- berréa (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 315; (Etxea / Casa). berréati.
- berreágas (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 315; (Etxea / Casa).
- bérrene (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 E 315; (Etxea / Casa). bérrene, bérrenerà. etxe
zaharra. Gaur egun bere lekuan txaleta dago.
- berréne (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 E 315; (Etxea / Casa). baserria izan zen gaur egun
etxetxoa da.
- Berréne (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-02; Basetxea / Caserío
- Berréne (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Berreaguena (1738) APG, 9A-232/7-V --;
Berreagena (1738) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaguena (1744) APG, 9A-232/7-V --;
Berreguena (1745) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaguena (1745) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaguena (1746) APG, 9A-232/7-V --;
Berreguena (1747) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaguena (1747) APG, 9A-232/7-V --;
Berreguena (1748) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaguena (1748) APG, 9A-232/7-V --;
Berreaguena (1749) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1750) APG, 9A-232/8 --;
Berreguena (1751) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1751) APG, 9A-232/8 --;
Berreguena (1752) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1753) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1754) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1755) APG, 9A-232/8 --;
Berreguena (1756) APG, 9A-232/8 --;
Berreguena (1756) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1758) APG, 9A-232/8 --;
Berreguena (1758) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1760) APG, 9A-232/8-I --;
Berreguena (1761) APG, 9A-232/8 --;
Berreaguena (1768) APG, 9A-232/8-I --;
Berriaguena (1769) AFV-J-C 1701/004;
Berreaguena (1769) AFV-J-C 1701/004;
Berreaguena (1771) APG, 9A-232/8-I --;
Berreaguena (1771) APG, 9A-232/8 --;
Berreaguena (1772) APG, 9A-232/8 --;
Berreaguena (1772) APG, 9A-232/8-I --;
Berreaguena (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Berriaguena (sic. = la casa de Berreaga) (1796) FOG.KER nº 11, pág. 750; Casas [Fogueración
de Plentzia] que están fuera de la Villa de Plenzía. de Sgº Madariaga y de J. Maruri
Berreaga la nueba (1796) FOG.KER nº 09, pág. 750; Casas [Fogueración de Plentzia] que
están fuera de la Villa de Plenzía. Jo. Antº Menchaca
Berreguena (1814) AMG, 0090/001 --;
Berreaguena (1816) AMG, 0094/001 --;
Berreaguena (1822) AMP, 52/1 --;
Berreaguena (1822) AMG, 0093/001 --;
Berreaguena la nueba (1822) AMP, 52/1 --;
Berrena (1844) AMG, 0061/007 --;
Berreagena (1845) AMG, 0092/001 --;
Berriaguena (1846) AMG, 0092/001 --;
- 158 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Berreena (1860) AMG, 0013/038 --;
Berreena (1861) AMG, 0020/009 --;
Berrena (1873) AMG, 0013/017 --;
Berrena (1876) APG, 9A-234/01 --;
Berreena (1879) AMG, 0019/009 --;
Berrena (1880) AMG, 0015/030 --;
Berreaguena (1890) AMP, 309/10/1 --;
Hacienda Barrena (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
Berrena (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
Berreagena (Caserío) (2002) Deiker 33268;
Barrena baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Berreagena (2009/04) BECA01 39; Basetxea / Caserío
Aziendabarrena (2009/04) BECA01 70; Etxea / Casa
1022
Berrotxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'roturilla', del euskera berro 'rotura, noval' y el sufijo diminutivo -txu. Una rotura es una zona
de monte o bosque que se limpia y desbroza para destinarlo a uso agrícola o forestal.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia, de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Berrochu (1956) AMG, montes --;
- Berrotxu (2009/04) BECA01 1022; Soroa / Heredad
902
Betabaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
No acertamos a desvelar el componente inicial Beta, pero parece llevar en composición el genérico
baso 'bosque, monte'. El final -u de la documentación de 1932, puede proceder de la solución del
hiato -oa > -u, más propio de las variedades orientales del dialecto vizcaino que del habla de Gorliz,
donde cabría esperar simplemente -oa > -o.
Y:
Alt.:
Ladera en Urezarantza, cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Betabasu (1932) AMG, 0098/001 --;
Betabasu (1932) AMG, 0036/015 --;
Betabaso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Betabaso (2009/04) BECA01 902; Basoa / Bosque
1445
BI-2120
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Eskualde errepidea / Carretera
comarcal
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 505972 Y: 4805802
Gandia (Gorliz)
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver Kautela aldapa.
Mungia-Plentzia (Red comarcal).
- 159 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Elexalde (1873) AMG, 0006/001 --;
Yturrichu (1893) AMG, 0105/003 --;
Cautela (1915) AMG, 0042/008 --; Camino de Gasteluondo a Cautela
Cautelas (1924) AMG, 0078/012 --;
Carretera de Plencia a Munguia (1924) KHIST 2;
Carretera de Plencia a Gorliz por Chacharro (1924) KHIST 2;
Kautelas (1925) AMG, 0078/012 --; "Carretera de Gasteluondo a Kautelas"
Cautela (1929) AMG, 0051/003 --;
Cautelas (1931) AMG, 0001/001 --;
Carrª de Plencia a Munguia (1940) IGC-37 37;
Mungia bidea (1989) GKZ-89 --;
Kautela aldapa (1989) GKZ-89 --;
C-6329 (1994) TORR 20; Carretera Mungia-Plentzia
BI-2120 (Carretera comarcal) (2002) Deiker 40512;
Mungia bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Kautela aldapa (2007) GKZ-09-01 --;
Kautela aldapa (2009/04) BECA01 1358; Aldapa / Cuesta
BI-2120 (2009/07) BECA02 1445;
1441
BI-3113
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Herri errepidea / Carretera local
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
Gandia (Gorliz)
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504623 Y: 4805773
037-38
Oharrak / Notas:
Ver Mungiabidea.
Alt.:
Kautela-Plentzia (Red local).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Carretera de Plencia a Munguia (1924) KHIST 2;
Carretera de Plencia a Gorliz por Chacharro (1924) KHIST 2;
Carrª de Plencia a Munguia (1940) IGC-37 37;
BI-3113 (Carretera local) (2002) Deiker 11439;
BI-3113 (2009/12) BECA03 1441;
1444
BI-3151
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Herri errepidea / Carretera local
Kartografia / Cartografía:
Plentzia (Uribe-Butroe)
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506253 Y: 4807462
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver Armintzabidea e Itsasbide kalea.
Plentzia-Goikoerrota (Red local).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Carretera de Plencia a Arminza (1924) KHIST 2;
Carr[etera] de Plencia (1934) EDV-25 1B;
Carrª de Plencia a Arminza (1940) IGC-37 37;
BI-1055 (1981) MTN 037-II; Carretera de Orabil hacia Armintza
BI-3151 (Carretera local) (2002) Deiker 35810;
BI-3151 (2009/12) BECA03 1444;
- 160 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1442
BI-3154
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Herri errepidea / Carretera local
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505556 Y: 4806413
037-39
Oharrak / Notas:
Ver Sagastikoetxebide kalea.
Alt.:
Laubideta-Sagastikoetxe (Red local).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- BI-3154 (Carretera local) (2002) Deiker 34446;
- BI-3154 (2009/12) BECA03 1442;
1440
BI-3158
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Herri errepidea / Carretera local
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505325 Y: 4807593
037-31
Alt.:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver Urezarantzabidea.
Elexalde-Urezarantza (Red local).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- BI-3158 (Carretera local) (2002) Deiker 10747;
- BI-3158 (2009/12) BECA03 1440;
1446
BI-4114
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Herri errepidea / Carretera local
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505180 Y: 4805242
037-39
Oharrak / Notas:
Ver Telleriabidea.
Alt.:
Gandia (Red local).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- BI-4114 (2009/12) BECA03 1446;
1443
BI-4155
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Herri errepidea / Carretera local
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505852 Y: 4806368
Plentzia (Uribe-Butroe)
Oharrak / Notas:
Txatxarro-Saratxaga (Red local).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Chacharro (1816) AMG, 0099/001 --;
Chacharra (1832) AMG, 0091/001 --;
Chacharro (1867) AMG, 0063/016 --;
Chacharros (1895) AMG, 0069/002 --;
Chacharro (1910) AMG, 0107/001 --;
Chacharros (1915) AMG, 0042/008 --;
- 161 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- BI-4155 (Carretera local) (2002) Deiker 34447;
- Txatxarrobidea (2009/04) BECA01 1372; Bidea / Camino
- BI-4155 (2009/07) BECA02 1443;
1785
Bidearte
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504643 Y: 4806348
037-38
Oharrak / Notas:
Significa 'entre caminos', del euskera bide 'camino' y el sustantivo pospuesto arte 'zona intermedia,
entre'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bide Arte (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Bidearte (2009/12) BECA03 1785;
1784
Bidebitarte
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504659 Y: 4806365
037-38
Oharrak / Notas:
Significa 'entre dos caminos', del euskera bide 'camino', el numeral bi 'dos' y el sustantivo pospuesto
arte 'zona intermedia, entre'.
Alt.:
Se trata de un pequeño bloque de viviendas.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bide Bitarte (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada del portal
- Bidebitarte (2009/12) BECA03 1784;
1156
Bidebitarte kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504666 Y: 4806340
Oharrak / Notas:
Ver casa de nombre Bidebitarte, al que añadimos aquí el genérico kale 'calle' y su determinante final a 'la'. Significa 'la calle Bidebitarte'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Bidebitarte kalea (1989) GKZ-89 --;
Bidebitarte kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Bidebitarte kalea (2009) G09-01 D-E2;
Bidebitarte kalea (2009) SG09 22;
Bidebitarte (2009/04) BECA01 1156; Kalea / Calle
Bidebitarte kalea (2009/07) BECA02 1156;
1819
Bidegana
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505349 Y: 4806910
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'el alto sobre el camino', del euskera bide 'camino', al que se pospone el
genérico gan 'alto, elevación' y el determinante -a 'el'. Este genérico sustituye a menudo en el uso
- 162 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
popular oral el determinante por una -e paragógica, causada por el uso con declinación vasca
(Bideganeko, Bideganetik, Bideganera, etc.). Sin embargo no debe escribirse así. El nombre hace
referencia a la situación de la casa justo sobre la carretera que se dirige hacia Sagastikoetxe.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bide-Gane (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse sobre la puerta de entrada a la
vivienda
- Bidegana (2009/12) BECA03 1819;
1451
Bidegurutze kalea
Alonimoak / Alónimos:
Kurtzejada kalea, Andramarialde kalea Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504784 Y: 4805848
037-38
Oharrak / Notas:
El Ayuntamiento ha decidido dejar el nombre Bidegurutze kalea en detrimento de la propuesta
Kurtzejada kalea, que hiciera el equipo de investigación de la toponimia de Gorliz. El nombre se
compone de bidegurutze 'cruce de caminos' de los préstamos latinos bide 'camino' y gurutze 'cruz', el
genérico kale 'calle' y su determinante -a 'la'. Significa por tanto 'la calle cruce'. Sin duda, tras la
decisión de no cambiar el nombre de la vía está el ánimo de no ocasionar molestias a los residentes.
Sin embargo, hay al menos dos razones que deberían llevar a la Corporación a replantearse la
decisión: En primer lugar, bidegurutze es un vocablo estándar, de diccionario, con el que se ha
sustituido el topónimo original Kurtzejada (del castellano crucejada 'cruce'). En segundo lugar, la
misma calle cuenta con un lado en término municipal de Plentzia, en cuyo callejero se denomina
Kurtzekada, con una mayor sensibilidad de la vecina villa hacia la conservación del patrimonio
toponímico de ambas localidades. En este sentido nos parece bien que, al menos, los técnicos del
Ayuntamiento de Gorliz pretendan reservar Kurtzejada para un futuro parque. Debemos añadir, no
obstante, que Bidegurutze kalea no tiene incorrecciones desde el punto de vista formal.
Respecto a la propuesta que figura como primer alónimo, véase lo dicho para la casa desaparecida
Kurtzejada, a cuyo nombre también añadimos el genérico estándar kale 'calle' y el determinante -a 'la',
lo que significaría 'la calle Kurtzejada'. Por su parte Andramarialde es el nombre de un paraje próximo
a la ermita de Agirre y significa literalmente 'zona de Andra Maria', donde a la advocación de la ermita
se le pospone el sustantivo alde 'zona próxima, inmediación'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Crucejada (1919) AMG, 0044/007 --;
Bidagurutze kalea (1989) GKZ-89 --;
Bidegurutze kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Bidegurutze kalea (2009) SG09 29;
Kruzejadabidea (2009/04) BECA01 1326; Bidea / Camino
Kruzejada kalea (2009/07) BECA02 1451;
Kurtzejada kalea (2009/12) BECA03 1451;
1781
Bideondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504801 Y: 4806161
037-38
Oharrak / Notas:
Significa 'junto al camino', del euskera bide 'camino' y el sustantivo pospuesto ondo 'lado o zona
cercana'. El nombre hace referencia a la situación de la casa junto a Mendietabidea.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bide Ondo (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Bideondo (2009/12) BECA03 1781;
142
Bidetxena
Alonimoak / Alónimos:
Andresena
Gaztelaniaz / Castellano:
- 163 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505681 Y: 4807084
037-39
Oharrak / Notas:
Significaen euskera 'la casa de Bidetxe', siendo este último el identificador del propietario, tal vez su
apellido, al que se añade el sufijo posesivo -ena 'casa de', que lleva artículo final -a 'la'. A su vez,
Bidetxe significaría 'casa del camino', del vasco bide 'camino' y etxe 'casa'. En el uso oral vemos que
sufre confusión de consonantes -d- > -r-, bastante frecuente y, además, asimilación vocálica -i-e- > -ii-.
Alt.:
La casa que documentamos desde el siglo XVIII fue sustituida por otra en 1868. Ésta, a su vez, fue
derribada en 2008 y sustituida por un bloque de pisos que conserva en el jardín delantero la placa de
aquélla. La casa moderna inmediata de más abajo, también es conocida por ese nombre. En el citado
rótulo se lee exactamente "Bide-Etxena", "Año 1868", pero seguramente la placa es posterior a ese
año, pues la grafía eusquérica -tx- no se utilizó prácticamente hasta principios del siglo XX. Alguno
de los testimonios documentales hace referencia en realidad a la huerta de la casa.
Ahozkoak / Orales:
- biritxéna (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 207; (Etxea / Casa). "An iminten deu Bideetxena",
esan dit lekukoak
- biritxéna (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 207; (Etxea / Casa). kaleko etxea
- biritxéna (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 207; (Etxea / Casa).
- Biritxéna (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
- Bidetxéna (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Etxea / Casa
- Biritxéna (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Etxea / Casa
- Biritxéna (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Bidetxéna (2009/01/08) Gorliz-06 C 04; Basetxea / Caserío
- Biritxéna (2009/01/08) Gorliz-06 C 05; Basetxea / Caserío
- Biritxéna (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Biditxéna (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-04; Basetxea / Caserío
- Biditxéna (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
- Biritxéna (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Basetxea / Caserío
- Biritxéna (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Biditxena (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Basetxea / Caserío
- Biditxéna (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Andresena (1704) FOG.KER nº 33, pág. 140; Bº de Ibarra. Dº Baraiz
Andrentena (1707) AFV-J-C 1940/012;
Andrensena (1707) AFV-J-C 0878/015;
Andrenzena (1707) AFV-J-C 0878/015;
Videche (1720) AMG, 0095/001 --;
Videche (1734) AMG, 0095/001 --;
Videeche (1737) AMG, 0095/001 --;
Vidaeche (1739) AMG, 0095/001 --;
Andrechena (1743) AMG, 0095/001 --;
Bidechena (1745) FOG.KER nº 28, pág. 357; San J. Baraiz
Bidechena (1765) AMG, 0095/001 --;
Bidechena o Andresena (1765) AMG, 0095/001 --; Bidechena o Andresena
Andresena (1769) AFV-J-C 1229/009;
Bidaeche (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Bida eche (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Bideechena (1796) FOG.KER nº 48, pág. 629; Bº de Ibarra. Ml. Artaza
Bidechena (1798) AMG, 0096/001 --;
Vidichena (1810) AFV-J-C 3387/016;
Vidichena (1811) AMG, 0089/001 --;
Bidachena (1813) AMG, 0104/001 --;
Bidechena (1814) AMG, 0090/001 --;
Bidechena (1816) AMG, 0094/001 --;
Bidechena (1822) AMG, 0093/001 --;
Bidechena (1822) AMP, 52/1 --;
Bidechena (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Bidechena (1823) AMG, 0104/001 --;
Bidachena (1828) AMG, 0093/001 --;
Bidechena (1836) AMG, 0104/001 --;
Bidaechena (1840) AMG, 0104/001 --;
Bidaechena (1842) AMG, 0092/001 --;
- 164 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Bidaechena (1842) AMG, 0094/001 --;
Bidaechena (1845) AMG, 0061/007 --;
Bidaechena (1845) AMG, 0092/001 --;
Bidaechena (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Bidachena (1846) AMG, 0092/001 --;
Bidaechena (1847) AMG, 0104/001 --;
Vidaechena (1851) AMG, 0104/001 --;
Vidaechena (1854) AMG, 0013/038 --;
Vidaechena (1855) AMP, 59/20 --;
Videchena (1857) AMG, 0087/014 --;
Bidaechena (1860) AMG, 0013/038 --;
Vidichena (1873) AMG, 0013/018 --;
Bidaechena (1873) AMG, 0019/002 --;
Vidichena (1873) AMG, 0019/003 --;
Videchena (1873) AMG, 0013/017 --;
Vidachena (1873) AMG, 0013/017 --;
Bidaechena (1875) AMG, 0105/002 --; Basetxea / Caserío
Bidechena (1875) AMG, 0105/002 --;
Bidaechena (1878) AMG, 0019/009 --;
Bidechena (1879) AMG, 0019/009 --;
Birichena (1880) AMG, 0082/012 --;
Vidachena (1880) AMG, 0015/030 --;
Bidechena (1888) AMG, 0015/019 --;
Bidechena (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Bidechena (1898) AMG, 0015/009 --;
Birechena (1900) AMP, 236/19 --;
Bideachena (1905) AMG, 0015/002 --;
Bidecoeche (1905) AMG, 0015/002 --;
Bidechena (1911) AMG, 0028/014 --;
Videchena (1922) AMG, 0034/016 --;
Bide-Echena (1926) AMG, 0035/002 --;
Bide-echena (1926) AMG, 0109/001 --;
Bidechena (1929) AMG, 0113/001 --; Soroa / Huerta
Bidechena (1930) AMG, 0109/002 --;
Bidechena (1930) AMG, 0003/001 --; Soroa / Huerta
Bidechena (1934) AMG, 0097/001 --;
Videchena (1942) AMG, 0038/009 --; Basetxea / Caserío
Bidechena (1950) AMG, 0087/012 --; Soloa / Finca
Bidetxena (2009/04) BECA01 142; Etxea / Casa
Bide-Etxena (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en una piedra situada en el jardín
ante la entrada, con la fecha: Año 1868
127
Bidezarreta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505278 Y: 4807630
037-31
Oharrak / Notas:
Significaría 'lugar del camino viejo, del euskera bide 'camino', zahar 'viejo' y el sufijo locativo -eta. En
el uso oral vemos que se relaja la -d- intervocálica y se simplifica el hiato -ie- > -i-. A su vez, esta -iproduce además cierre de la vocal -a- siguiente (-i-a- > -i-e-). Tiene mucha tendencia a tomar la
marca -s plural del castellano. Pudiera pensarse que contiene además el hiato abreviado -ea- > -a-,
que se documenta completo en 1734 y en 1872, y que significaría 'lugar de los caminos a través' o
'de los atajos'. Sin embargo, los testimonios más antiguos apoyan el étimo -zar- 'viejo' frente a -zear'a través'.
Alt.:
Antiguamente debió de haber más de una casa, pues en la documentación se hallan al menos
específicos erdikoa 'del medio', aurrekoa 'delantera', vieja y mayor.
Ahozkoak / Orales:
- biserréta (2001/11/04) Deiker-7250 037-31 D 198; (Baserria / Caserío).
- biserréta (2001/11/04) Deiker-7248 037-31 D 198; (Baserria / Caserío).
- 165 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- biserréta(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 198; (Baserria / Caserío). biserrétarà, biserretas
(erdal ahoskapena).
- míserretà (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 198; (Baserria / Caserío).
- biserréta (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 198; (Baserria / Caserío).
- Biserrétas (Bidesarrétas) (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
- Biserréta (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-01; Basetxea / Caserío
- Biserrétas (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
- Biserrétas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
- Biskarrétas (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-04; Basetxea / Caserío
- Bisarrétas (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
- Biserrétas (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
- Bizarréta (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Basetxea / Caserío
- Bizerréta (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
- Vixizarreta (1704) Fogueras --; Barrio Lopategui
- Videzarreta (1704) Fogueras --; Barrio Lopategui
- Bidezarreta (1704) FOG.KER nº 08, pág. 141; Bº de Lopategui. de varios / Mª Bareiza [sic.
Baraiza]
- Videzar la delantera (1713) AMG, 0096/001 --;
- Bidezar medio (1713) AMG, 0096/001 --;
- Vide zearreta (1734) AMG, 0095/001 --;
- Vizarreta (1743) AMG, 0095/001 --;
- Videzearreta (1743) AMG, 0095/001 --;
- Videzarreta del medio (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
- Bidézar erdicoa (1745) FOG.KER nº 05, pág. 357; Mn. Ajeo
- Bidézar aurrecoa, se arruinó (1745) FOG.KER nº 04, pág. 357; No indica dueño
- Videzarreta (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
- Videsarreta (1763) APG, 9A-231/6-3 --;
- Biserreta (1791) APG, 9A-235/10-II --;
- Bidasarreta (1792) APG, 9A-235/10-II --;
- Bidezarreta (1798) AMG, 0096/001 --;
- Bizarreta (1811) AMG, 0089/001 --;
- Bizarreta (1813) AMG, 0104/001 --;
- Bidezarreta (1814) AMG, 0090/001 --;
- Vizerreta (1814) AMG, 0090/001 --; Es Bidezarreta
- Bidezarreta (1816) AMG, 0094/001 --;
- Bidezarreta (1817) AMG, 0093/001 --;
- Vizarreta (1818) APG, 9A-232/7-IV --;
- Bisarreta (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
- Bidezarreta (1822) AMG, 0093/001 --;
- Bidezarreta (1822) AMP, 52/1 --;
- Biserreta (1823) AMG, 0104/001 --;
- Bidesarreta (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
- Bidesarreta (1828) AMG, 0093/001 --;
- Bidezarreta (1836) AMG, 0104/001 --;
- Bidezarreta (1840) AMG, 0104/001 --;
- Bidezarreta (1842) AMG, 0094/001 --;
- Bidezarreta (1845) AMG, 0061/007 --;
- Bidasarreta (1845) AMG, 0092/001 --;
- Bidesarreta (1846) AMG, 0092/001 --;
- Bidezarreta (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
- Bidezarreta (1847) AMG, 0104/001 --;
- Bidezarreta (1851) AMG, 0104/001 --;
- Bicerreta (1854) AMG, 0013/038 --;
- Bidezarreta (1855) AMP, 59/20 --;
- Videzarreta (1857) AMG, 0087/014 --;
- Bidezarreta (1860) AMG, 0013/038 --;
- Bidazerata bieja (1864) APG, 9A-230/03 --;
- Bizearreta (1872) AMG, 0013/016 --;
- Vicerreta (1872) AMG, 0013/016 --;
- 166 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Bicerreta (1873) AMG, 0013/018 --;
Bicerreta (1873) AMG, 0013/017 --;
Bicerreta (1873) AMG, 0019/002 --;
Videzarreta (1874) AMG, 0013/016 --;
Vicerreta (1876) APG, 9A-234/01 --;
Bicerreta (1876) AMG, 0019/007 --;
Vicerreta (1879) AMG, 0019/009 --;
Bicerreta (1880) AMG, 0015/030 --;
Vizarreta (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Bidezarreta (1884) AFV-J-JPIB 1617/007;
Bidezarreta mayor (1884) AFV-J-JPIB 1672/012;
Videzarreta (1884) AFV-J-JPIB 1617/007;
Videzarreta (1884) AFV-J-JPIB 1672/012;
Biserreta (1897) AMG, 0025/003 --;
Bidesarreta (1898) AMG, 0015/009 --;
Bidesarreta (1905) AMG, 0015/002 --;
Biserretas (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Biserretas (1924) KHIST 2;
Biserreta (1924) AMG, 0059/004 --;
Biserreta (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Videzarreta (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Vidazarreta (1926) AMG, 0060/001 --;
Bidesarreta (1927) AMG, 0035/010 --;
Biserreta (1928) AMG, 0109/002 --;
Bidesarreta (1929) AMG, 0036/008 --;
Biserreta (1929) AMG, 0113/001 --;
Bizerretas (1934) EDV-25 1B;
Vizarretas (1934) AMG, 0037/005 --;
Bizarretas (1934) AMG, 0114/002 --;
Bizarretas (1934) AMG, 0097/001 --;
Bizarretas (1934) AMG, 0056/003 --; Basetxea / Caserío
Bizerreta (1936) AMG, 0038/021 --;
Videsarreta (1937) AMG, 0078/008 --; Aurreco-eche
Videsarreta (1937) AMG, 0078/008 --; Aurreco-eche
Bicerretas (1940) IGC-37 37;
Bidesarreta (1942) AMG, 0038/009 --; Basetxea / Caserío
Biserretas (1944) AMG, 0038/004 --;
Biserretas (1944) AMG, 0038/004 --;
Videzarreta (1944) AMG, Amillaramiento --;
Vicerreta (1948) AMG, 0087/007 --;
Bizerretas (1981) MTN 037-II;
Bidezerreta (1989) GKZ-89 --;
Biserreta (Caserío) (2002) Deiker 34557;
Biserreta (2004) BG 03;
Bidezarreta (2008) PAU08 L-8; Rústica. Heredad llamada Chopoeta que fue pertenecido de la
casería Bidezarreta en Gorliz.
- Videzarreta (2008) PAU08 L-4, L-5 y L-6; L-4; Rústica. Heredad Juncal y Portal que fue
pertenecido de la "Casería Videzarreta" en Gorliz (...) Rústica. Heredad llamada Area y campo
inculto en Gorliz, que fue pertenecido de la Casería Videzarreta en Gorliz (...) Heredad que fue
pertenecido de la Casería Videzarreta.
- Bidezarreta (2009/04) BECA01 127; Basetxea / Caserío
1266
Bidezarreta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505255 Y: 4807635
Oharrak / Notas:
Ver casa Bidezarreta.
- 167 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Videzarreta (1723) AFV-J-JPIB 3840/006;
Bidezarreta auzoa (1989) GKZ-89 --;
Bidezarreta auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Bidezarreta (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
Bidezarreta (2009/04) BECA01 1266;
1267
Bidezarretako estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505274 Y: 4807640
037-31
Oharrak / Notas:
Ver casa Bidezarreta, a la que añadimos el genitivo -ko 'de' y el genérico estrata 'estrada'. Significa
por lo tanto 'estrada de Bidezarreta'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Bidezerreta estrata (1989) GKZ-89 --;
Bidezarreta estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Bidezerreta estrata (2009) G09-01 A4;
Bidezarreta (2009/04) BECA01 1267; Estrata / Estrada
Bidezarretako estrata (2009/07) BECA02 1267;
643
Bidezarretazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505269 Y: 4807649
037-31
Oharrak / Notas:
Significa 'debajo de Bidezarreta', en referencia al caserío de este nombre, al que se añade pospuesto
el sustantivo azpi 'parte bajera, debajo de'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Vicerretaspi (1924) AMG, 0059/006 --; Larrea / Campa. P. Baraiz
- Vierretospie (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Vicerretaspe (2008) PAU08 V-7; Porción de terreno procedente del llamado Vicerretaspe sito en
Gorliz.
- Bidezarretazpi (2009/04) BECA01 643; Soroa / Heredad
668
Bienvenida
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Meategia / Mina
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Y:
Alt.:
Nombre dado a una explotación minera en el siglo XIX, y que seguramente hace referencia a la
noticia de su descubrimiento y a la fortuna que se esperaba de ella.
Mina de carbón cuya ubicación precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Bienvenida (1887) AMG, 0022/008 --; Mina de carbón
- Bienvenida (2009/04) BECA01 668; Meategia / Mina
40
Bilbaoena
- 168 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Jentilena
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505504 Y: 4806132
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la casa de Bilbao', entendiéndose Bilbao por alguien de ese apellido, al que se
añade el sufijo posesivo -ena 'casa de', que lleva artículo determinado -a 'la'. Obsérvese que el
apellido vasco Bilbao no ha modificado su forma arcaica y originaria, mientras el topónimo ha
simplificado el hiato -ao > -o, Bilbo. Es fenómeno muy frecuente, pues los topónimos y los apellidos
siguen desarrollos y evoluciones muy diferenciadas y separadas (cf. apellido Lazkano frente a
topónimo Lazkao, apellido Aramaiona frente a topónimo Aramaio, etc.). El alónimo Jentilena, lo
deducimos del único testimonio documental Gentiline, que seguramente ha sufrido asimilación
vocálica (-i-e- > -i-i-), solución del hiato (-ie- > -i-) y parágoge o adición de -e final por analogía con su
uso declinado en vasco (Jentileneko, Jentilenetik, Jentilenera, etc.). Este topónimo debe ponerse en
relación con el de la barriada Jentilbaso, cuyo componente inicial jentil 'gentil, no cristianizado' toma el
sufijo posesivo -ena 'casa de' y el artículo final. Significaría por tanto 'la casa del gentil o de los
gentiles'.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Bilbao-ena (1938) AMG, 0078/005 --; Echevarri-mendi
Bilboena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gentiline (1983) MTN 037-IV;
Jentiliena (2009/04) BECA01 801; Etxea / Casa
Bilbaoena (2009/04) BECA01 40; Etxea / Casa
Bilbaoena (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por la propietaria
1268
Billao
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Lurmuturra / Cabo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504403 Y: 4809508
037-30
Oharrak / Notas:
Ver isla del mismo nombre.
Alt.:
Es el cabo en que la costa deja de mirar al noroeste para exponerse de frente al norte. En este
sentido es un topónimo mayor o macrotopónimo. Sin embargo, el topónimo menor local para designar
la punta en sí, es Legorarri.
Ahozkoak / Orales:
- kabo billano (1986) Deiker-0748 037-30 001; (Lurmuturra / Cabo).
- kabo billano (1986) Deiker-0747 037-30 001; (Lurmuturra / Cabo).
- kábo billáno (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 B 001; (Lurmuturra / Cabo). kábo billáno, kábo
billánotik. Leorrarri izena baino berriagoa dela dio. Biak darabiltza.
- kábo billáno (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 B 001; (Lurmuturra / Cabo).
- kábo billáno (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 B 001; (Lurmuturra / Cabo).
- Villáno (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-02; Lurmuturra / Cabo
- Cabo villano (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- Villano (1802) RAH tomo II, pág. 455; cabo, 6 millas y media al s. o. del de Machichaco, en la
costa del Océano cantábrico, señ. de Vizcaya. Es alto, grueso y escarpado. G[onzález] A[rnau]
- Villano (1822) AFV-J-C 0845/158; Lurmuturra / Cabo
- Villano (1850) Madoz pág. 205; Lurmuturra / Cabo
- Cabo de Villano (1934) EDV-25 1B;
- Cabo de Villano (1940) IGC-37 37;
- Cabo Villano (1981) MTN 037-II;
- Kantil de Villano (1982/09) DúoCosta 418. orr.;
- Villano (1982/09) DúoCosta 418. orr.; Toponimia de la costa
- Cabo Villano (1982/09) DúoCosta 9 [Arrizabale], 420. orr.; El extremo E de Arrizabale es la
Punta de Leorrari, Cabo Villano. Leorrari es una zona muy batida por las olas, con piedra de tipo
malecón, de unos 200 metros de longitud por 100 metros de ancho. Se dan los percebes, pero
en esa peligrosa pesca han fallecido varias personas de Górliz. La peña más importante es El
Caballo. Muy abundante en percebes por la parte alta, ne lo que se dice el lomo, tiene la
superficie con formas puntiagudas y cortantes
- Kantil de Villano (1982/09) DúoCosta 23, 417. orr.; Al N de Villano, tiene de largo 1 milla y
media, y 18 brazas de profundidad. Es bueno para langostas, congrios y de todo
- Billano burua (1989) GKZ-89 --;
- 169 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Billano muturra (1990) UK --; Lurmuturra / Cabo
Cabo Villano (1994) TORR 20;
Billao (Cabo) (2002) Deiker 4963;
Billano, Cabo / Legorarri, Punta (2002) NG --; Lurmuturra / Cabo
Billano (2004) BG 03; Lurmuturra / Cabo
Billao-Lurmuturra (2007) GKZ-09-02 --;
Cabo Villano (2008) GOIK 20; Legorarri es el nombre del Cabo Villano […] la vegetación de
Cabo Villano y sus alrededores es importante a siemple vista
- Cabo Villano (2008) GOIK 19;
- Billao-Lurmuturra (2009) G09-02 --; Lurmuturra / Cabo
- Billao (2009/04) BECA01 1268;
727
Billao
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Villano
037-23
Generikoa / Genérico:
Uhartetxoa / Islote
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505350 Y: 4809912
Oharrak / Notas:
Parece con toda evidencia procedente del vocablo romance villano, en clara referencia a la cercana
villa de Plentzia. Igual que en muchos otros préstamos románicos (arena > area, cadena > katea,
campana > kanpaia, etc.) y vocablos propios (*ardano < ardao, *gaztana > gazta, etc.), en euskera el
nombre pierde la -n- intervocálica, lo que revela la temprana vasquización del topónimo al usarla
hablantes de esa lengua. Sin embargo, en castellano ha conservado esa -n-, por lo que es
improbable que en la documentación escrita se halle la forma "popular vascongada". Dada la
situación prácticamente marginal del euskera en Gorliz, incluso resulta extraño que aún haya
hablantes de euskera que utilizan la forma propia de esta lengua. Es frecuente que se cierre la vocal
final para poder pronunciar el hiato como diptongo, en una sola sílaba (-ao > -au).
Alt.:
En la documentación y cartas marinas es fácil encontrar confusiones acerca de la titularidad de la isla.
Ahozkoak / Orales:
- billau (1986) Deiker-0274 037-23 002; (Uhartea / Isla).
- billáu (2001/08/14) Deiker-7245 037-23 002; (Uhartea / Isla). nora sos? billáure no, billáun.
- ísla de billáno (2001/08/14) Deiker-7245 037-23 002; (Uhartea / Isla). ísla de billáno (erdaraz
aritzean).
- ísla billáno (2001/11/16) Deiker-7245 037-23 002; (Uhartea / Isla). ísla billánorà.
- ísla billáno (2001/11/19) Deiker-7252 037-23 002; (Uhartea / Isla).
- ísla billáno (2001/11/19) Deiker-7251 037-23 002; (Uhartea / Isla).
- billáno (2001/11/27) Deiker-7244 037-23 002; (Uhartea / Isla). billáno, billánorà.
- billáu (2001/11/27) Deiker-7244 037-23 002; (Uhartea / Isla). billáurè.
- Billáno (2008/11/12) Gorliz-12 C 5; Kostaldea / Costa
- Billano (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Villáno (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-02; Uhartea / Isla
- Billáo (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Uhartea / Isla
- Villáno (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Uhartea / Isla
- Billáu (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Uhartea / Isla
- Billáno (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kostaldea / Costa
- Billáno (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-04; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- Villano (1802) RAH tomo II, pág. 455; isla, media milla al o. del cabo de su mismo nombre en la
costa del Océano cantábrico, jurisdiccion de la villa de Plencia del señorío de Vizcaya. Es baxa y
de corta extension. G[onzález] A[rnau]
- Billano (1841) AFV-HA-AX 00560/011;
- Villano (1850) Madoz pág. 205; Uhartea / Isla. Dice que es jurisdicción de Plencia
- Isla de Villano (1924) KHIST 2;
- Isla Villano (1924) KHIST 1;
- Isla de Villano (1934) EDV-25 1B;
- Isla de Villano (1940) IGC-37 37;
- Islote Villano (1981) MTN 037-II;
- isla de Villano (1982/09) DúoCosta 418. orr. [Kantil de la boca]; Frente a la playa de Górliz, al
NW DE Txitxarropunte y al SW de la isla de Villano
- Villano, Isla de (1982-1983) AEFDúo 66, 254. orr.; Es el nombre castellano con la misma
referencia que se atribuía al Cabo Villano
- Isla Billano (1990) UK --; Uhartea / Isla
- 170 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Pequeña isla del mismo nombre [Villano] (1994) TORR 20;
Billano Irla (1999) MTN 037-II;
Billano Itsasmuturra (1999) MTN 037-II;
Billao (Isla) (2002) Deiker 4896;
Billano, Islote de (2002) NG --; Uhartetxoa / Islote
Billao (2004) BG 03; Uhartea / Isla
Billao Uhartea (2007) GKZ-09-02 --;
Villano, islote de (2008) GOIK 20;
Villano, isla de (2008) GOIK 20; Enfrente a unos 400 metros está la isla de Villano
Billao Uhartea (2009) G09-02 --; Uhartea / Isla
Billao (2009/04) BECA01 727; Uhartea / Isla
1599
Billaonzorrotz
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Arrantzarako lekua / Zona de pesca
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505350 Y: 4810413
Oharrak / Notas:
Ver isla Billao. Igual que ocurre con otros vocablos que han perdido la -n- intervocálica, las vocales
vecinas conservan la nasalidad hasta el punto de que en derivados puede reaparecer la -n- caída
(*ardano > ardao > ardantza, campana > kanpaia > kanpandorre, *gaztana > gazta > gaztanbera,
arena > area > Areantza, Areangoetxea etc.). Así parece ocurrir en nuestro caso, donde tendríamos
Villano > Billao > Billaonzorrotz. Igual que en el topónimo Billao, en el uso oral se cierra la vocal final
para poder diptongar y, posteriormente, conforme al uso habitual, se simplifica ese diptongo (-ao- > au- > -u-). Significaría algo así como 'enfilado de Billao'.
Generikoa / Genérico:
037-23
Alt.:
Se trata de una zona de pesca a unas tres millas al norte de la isla, donde el 'enfilado' de la isla sirve
de referencia a los navegantes.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Billunzorrotze (1982/09) DúoCosta 22, 417. orr.; Piedra de 1 milla de largo situada a 3 millas al N
de Villano, en su enfilación. Hay langosta, cabras, congrios y de todo
- Billaonzorrotz (2009/12) BECA03 1599;
130
Billaranda
Billarandanagusia, Billarandabekoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506736 Y: 4807599
Oharrak / Notas:
En origen parece hacer referencia a la villa burgalesa de Aranda (de Duero). Sin embargo ha dado
lugar a topónimos eusquéricos, por lo que optamos por vasquizar su grafía. Muestra cierta tendencia
a tomar la marca -s de plural castellano, quizá justificada por haber dos casas de este nombre (Ver
Billarandatxikerra). Incluso al hablar en castellano se advierte el cierre vocálico producido en euskera
por la -i- sobre la -a- siguiente (-i-a- > -i-e-).
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
El caserío Billaranda(zarra), Billarandabekoa o Billarandanagusia se emplazaba en este lugar donde
actualmente se levanta un chalet que mantiene el nombre. El cercano cobertizo es todo lo que se
salvó del incendió que acabó con la casa. Por esta razón, no parece adecuado recuperar el nombre
Billarandazarra, ya que Billarandatxikerra sería la "nueva" a pesar de ser más antigua que ésta.
Ahozkoak / Orales:
-
billaránda (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 D 205; (Baserria / Caserío). billaránda, billarándarà.
billaránda (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 205; (Baserria / Caserío).
billaránda (2001/11/19) Deiker-7253 037-31 D 205; (Baserria / Caserío).
billaránda béko (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 205; (Baserria / Caserío).
billéranda (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 205; (Baserria / Caserío).
billaránda (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 205; (Baserria / Caserío).
billeránda (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 D 205; (Baserria / Caserío).
billeránda (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 D 205; (Baserria / Caserío).
Billerándas (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-05; Basetxea / Caserío
Billarándas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Basetxea / Caserío
Billaranda (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-02; Basetxea / Caserío
- 171 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Billéranda (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
Billarádas (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Basetxea / Caserío
Billaránda (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Basetxea / Caserío
Villerándas (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Basetxea / Caserío
Billerándas (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Basetxea / Caserío
Villarándas (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-02; Basetxea / Caserío
Billaránde (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Etxea / Casa
-
Villaranda (1704) FOG.KER nº 40, pág. 140; Bº de Ibarra. Sgº Villaranda
Villaranda (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Villaranda (1705) AFV-J-C 0835/037;
Villaranda (1737) AMG, 0095/001 --;
Villa landa (1737) AFV-J-C 0326/002;
Villaranda (1737) AFV-J-C 0326/002;
Villaranda (1743) AMG, 0095/001 --;
Villalanda (1743) AMG, 0095/001 --;
Villalanda (1745) FOG.KER nº 20, pág. 357; de los hered. de J. Btª Artamóniz
Villaranda (1757) AMP, MC 1082 10/1 --;
Villaranda (1769) AFV-J-C 1229/009;
Billaranda (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Billaranda (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Villaranda (1796) FOG.KER nº 08, pág. 630; Bº de Ibarra. Mª Btª Artamóniz
Billaranda (1798) AMG, 0096/001 --;
Villaranda (1811) AMG, 0089/001 --;
Billaranda (1813) AMG, 0104/001 --;
Billaranda (1814) AMG, 0090/001 --;
Billaranda (1815) AMG, 0094/001 --;
Billaranda (1816) AMG, 0094/001 --;
Billaranda (1822) AMP, 52/1 --;
Villaranda (1822) AFV-J-C 0845/164;
Villaranda (1822) AFV-J-C 0845/126;
Billaranda (1822) AMG, 0093/001 --;
Billaranda (1823) AMG, 0104/001 --;
Villaranda (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Billaranda (1828) AMG, 0093/001 --;
Billaranda (1836) AMG, 0104/001 --;
Villaranda (1840) AMG, 0104/001 --;
Villaranda (1842) AMG, 0094/001 --;
Billaranda (1845) AMG, 0092/001 --;
Billeranda (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Billaranda (1846) AMG, 0092/001 --;
Villaranda (1847) AMG, 0104/001 --;
Villaranda (1851) AMG, 0104/001 --;
Villaranda (1854) AMG, 0013/038 --;
Villaranda (1855) AMP, 59/20 --;
Villeranda (1857) AMG, 0087/014 --;
Villeranda [sic] (1860) NOM1860 27, pág. 1137; Basetxea / Caserío
Villaranda (1860) AMG, 0013/038 --;
Villaranda mayor (1860) AMG, 0013/038 --;
Villerandas (1861) AMG, 0020/009 --;
Vllerandas (1861) AFV-HA-GAE 01329/007;
Villaranda (1870) AMG, 0064/002 --;
Villaranda (1872) AMG, 0013/016 --;
Villaranda (1872) AMG, 0006/001 --;
Villeranda (1872) AMG, 0006/001 --;
Villeranda (1873) AMG, 0006/001 --;
Villaranda mayor (1873) AMG, 0013/017 --;
Villaranda (1873) AMG, 0082/015 --;
Villaranda (1873) AMG, 0019/002 --;
Villaranda bieja (1876) AMG, 0019/007 --;
- 172 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Villaranda bieja (1876) APG, 9A-234/01 --;
Villaranda mayor (1879) AMG, 0019/009 --;
Villaranda (1880) AMG, 0082/012 --;
Villaranda bieja (1880) AMG, 0015/030 --;
Villeranda baja (1884) AMG, 0066/001 --;
Villeranda (1887) AMG, 0022/011 --; Basetxea / Caserío. 2 edificios, 2 familias
Villeranda (1888) AMG, 0015/019 --;
Villeranda mayor (1888) AMG, 0015/019 --;
Villaranda (1898) AMG, 0015/009 --;
Villaranda mayor (1898) AMG, 0015/009 --;
Villaranda (1905) AMG, 0015/002 --;
Villaranda (1910) AMG, 0107/001 --;
Villaranda (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío. "Villaranda o Uresanze"
Villaranda (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Villaranda (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Villaranda Grande (1924) KHIST 2;
Villaranda (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Villaranda (1926) AMG, 0060/001 --;
Villaranda (1932) AMG, 0054/004 --;
Villaranda mayor (1934) EDV-25 1B;
Villarandas (1938) AMG, 0078/005 --;
Villarandas (1939) AMG, 0078/002 --;
Villaranda mayor (1940) IGC-37 37;
Villaranda (1944) AMG, 0038/004 --;
Villarandas (1953) IGC-37 37;
Villaranda (1981) MTN 037-II; Por -bekoa
Villaranda (1989) GKZ-89 --;
Villaranda (1990) UK --;
Billaranda (1999) MTN 037-II;
Billarandabeko (Caserío) (2002) Deiker 4929;
Billarandabeko (2004) BG 03;
Billaranda (2009/04) BECA01 130; Basetxea / Caserío
1269
Billarandabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
En referencia a la casa Billaranda, a la que se añade el genérico bide 'camino' y el determinante -a
'el'. Significa por tanto 'camino de Billaranda'.
Y:
Alt.:
Camino que no identificamos pero que quizá se refiera al actual Faobidea que de Orabil va a Fao. Sin
embargo, también pudiera ser alguno de los que subían de la zona de Arteaga en Urezarantza hacia
Billaranda.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Villarandas (1932) AMG, 0098/001 --;
- Billarandabidea (2009/04) BECA01 1269; Bidea / Camino
644
Billarandatxikerra
Billarandagoikoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506678 Y: 4807677
Oharrak / Notas:
Ver Billaranda. Significa literalmente 'Billaranda la menor', con el adjetivo txiker 'pequeña, menor' mas
el artículo -a 'la'. El alónimo significa 'Billaranda la de arriba', donde se añade al nombre Billaranda el
ubicador goi 'arriba, parte alta', el genitivo -ko 'de' y el determinante -a.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Aunque se documenta Billaranda "nueva" desde 1873 para designar a esta casa, la actual
- 173 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Billarandabekoa es más moderna que ésta, por lo que no parece recomendable recuperar esas
variantes.
Ahozkoak / Orales:
-
bille randa (1986) Deiker-0750 037-31 050; (Baserria / Caserío).
billáranda góiko (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 050; (Baserria / Caserío).
billeránda txikérra (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 050; (Baserria / Caserío).
billaránda txikérra (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 050; (Baserria / Caserío).
Dokument. / Document.:
-
Villaranda menor (1873) AMG, 0013/017 --;
Villaranda nueva (1873) AMG, 0082/015 --;
Villaranda nueva (1876) AMG, 0019/007 --;
Villaranda menor (1879) AMG, 0019/009 --;
Villeranda nueva (1884) AMG, 0066/001 --;
Villaranda chico (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Villaranda-menor (1893) AMG, 0023/036 --;
Villaranda pequeña (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Villaranda Pequeña (1924) KHIST 2;
Villaranda-nueva (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Villaranda-nueva (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Villaranda nueva (1926) AMG, 0060/001 --;
Villaranda-nueva (1934) AMG, 0037/005 --;
Villaranda-nueva (1934) AMG, 0097/001 --; Basetxea / Caserío
Villaranda-nueva (1948) AMG, 0087/006 --; Basetxea / Caserío
Billarandagoiko (Caserío) (2002) Deiker 34578;
Billarandagoiko (2004) BG 03;
Billarandatxikerra (2009/04) BECA01 644; Etxea / Casa
1487
Bizkaiko golkoa
Kantauri itsasoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Golfo de Bizkaia, Mar
Cantábrico
Generikoa / Genérico:
Itsasoa / Mar
Kartografia / Cartografía:
037-30
Kokaera / Situación:
Bizkaia (EAE / CAV)
UTM X: 502973 Y: 4807855
Oharrak / Notas:
Nombre que tradicionalmente los marinos europeos han dado al mar ahora llamado Cantábrico. En
euskera lleva el nombre del señorío de Bizkaia, que históricamente se ha utilizado en sentido más
amplio, declinado en genitivo -ko 'de', y seguido del genérico estándar golko 'golfo' y el determinante a 'el'. Kantauri itsasoa, en cambio, sería la traducción al euskera de Mar Cantábrico, donde al
legendario nombre de Cantabria se añade simplemente el genérico itsaso 'mar' y el determinante -a
'el'.
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
Se trata de un topónimo mayor o macrotopónimo que carece de uso local.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Mar Cantabrico (1924) KHIST 2;
Mar Cantabrico (1924) KHIST 1;
Golfo de Vizcaya (1940) IGC-37 37;
Mar Cantabrico (1953) IGC-37 37;
Mar Cantábrico (1981) MTN 037-II;
Mar Cantábrico (1983) MTN 037-IV;
Golfo de Vizcaya (1999) MTN 037-IV;
Mar Cantábrico (1999) MTN 037-IV;
Golfo de Vizcaya (1999) MTN 037-II;
Mar Cantábrico (1999) MTN 037-II;
Bizkaiko golkoa (Golfo) (2002) Deiker 34;
Golfo de Bizkaia (2004) BG 03;
Golfo de Vizcaya (2008) GOIK 19, 20;
Bizkaiko golkoa (2009/12) BECA03 1487;
774
Bizkañoena
- 174 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506779 Y: 4807489
037-31
Oharrak / Notas:
Significa 'casa de Vizcaíno', donde Vizcaíno debe entenderse como apellido del propietario (frente al
gentilicio bizkaitarra, que no es apellido), al que se añade el sufijo posesivo -ena, de gran tradición en
nombres de casas y que lleva artículo (-a). Debido a su uso con declinación en euskera
(Bizkañoeneko, Bizkañoenetik, Bizkañoenera, etc.), sufre parágoge que sustituye la -a final por -e. El
uso oral evita el hiato -oe- simplificándolo (> -o). También hay testimonios escritos y orales de
asimilación vocálica (-a-o- > -o-o-). Tiende a tomar la marca -s de plural castellano.
Ahozkoak / Orales:
- biskoñone (1986) Deiker-0750 037-31 051; (Baserria / Caserío).
- biskañóne (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 051; (Baserria / Caserío). biskañóne,
biskañónen, biskáñonera.
- biskañóne, biskáñone (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 051; (Baserria / Caserío).
- biskañóne (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 051; (Baserria / Caserío).
- biskáñone (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 051; (Baserria / Caserío).
- biskañóne (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 051; (Baserria / Caserío).
- Biskañónes (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Basetxea / Caserío
- Biskañónes (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Biscañoena (1948) AMG, 0087/006 --; Basetxea / Caserío
Bizkañone (1981) MTN 037-II;
Biskonone (1999) MTN 037-II;
Biskañone (Caserío) (2002) Deiker 4930;
Bizkañoena (2009/04) BECA01 774; Etxea / Casa
1023
Bizkarrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506280 Y: 4807368
037-31
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'lo de Bizkarra', donde Bizkarra debe entenderse como identificador, seguramente
apellido, del propietario o usuario. A este apellido se le añade el tradicional sufijo posesivo -ena cuya
vocal final es el artículo determinado 'la', y que se utiliza más en nombres de casas que de fincas.
Bizkarra, a su vez, significa 'loma' e, igual que en castellano 'lomo', originalmente es 'espalda' y pasa
a indicar 'colina, montaña' por una suerte de metáfora.
Alt.:
Contiene algunos terrenos discriminables, entre ellos Bizkarrenanagusia y Bizkarrenatxikerra. El
testimonio de 1922 se refiere a una casa de ese nombre, posiblemente situada en término de Lemoiz.
Ahozkoak / Orales:
- biskarréna (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 196; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
Dokument. / Document.:
-
Bizcarrena (1723) AFV-J-C 2030/026;
Vizcarrena (1723) AFV-J-C 2030/026;
Vizcarrena (1769) AFV-J-C 1229/009; Aurkintza / Término
Vizcarrena (1922) AMG, 0102/001 --; En duda si está en Gorliz o en Lemoiz
Viscurrina (1923) AMG, 0059/006 --; Montes calvos. P. Extrada
Vizcarrena (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Goyeneche
Vizcarrena (1928) AMG, 0128/005 --;
Vizcorrena (1928) AMG, 0050/001 --;
Vizcarrena (1928) AMG, 0036/009 --;
Vizcarrena (1928) AMG, 0112/001 --;
Vizcarrena (1928) AMG, 0109/002 --;
Vizcarrena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Viscurrena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Bizcarrena (1956) AMG, montes --;
Vizcairena (1956) AMG, montes --;
Bizkarrena (2009/04) BECA01 1023; Mendimalda / Ladera
- 175 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1133
Bizkarrenanagusia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506280 Y: 4807327
037-31
Oharrak / Notas:
Ver Bizkarrena y Bizkarrenatxikerra. Significa 'Bizkarrena la principal', donde al nombre de la ladera
se añade el adjetivo nagusi 'mayor, principal' y el artículo -a 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Vizcarrena-mayor (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Bizkarrenanagusia (2009/04) BECA01 1133; Mendimalda / Ladera
1151
Bizkarrenatxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506259 Y: 4807395
Oharrak / Notas:
Ver Bizkarrena y Bizkarrenanagusia. Significa 'Bizkarrena la pequeña', donde al nombre de la ladera
se añade el adjetivo txiker 'menor, pequeña' y el artículo -a 'la'.
Generikoa / Genérico:
037-31
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Vizcarrena-menor (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Bizkarrenatxikerra (2009/04) BECA01 1151; Mendimalda / Ladera
1541
Bizkarripe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506035 Y: 4807473
037-31
Oharrak / Notas:
Parece contener el sustantivo bizkar 'loma' y el sufijo -pe 'debajo', pero queda sin desvelar esa -i- que
queda entre ambos. Bizkar significa 'loma' como genérico geográfico, pero es en origen 'espalda',
como ocurre con el castellano 'lomo' que pasa a ser un concepto orográfico metafóricamente.
Ahozkoak / Orales:
- biskarrípe (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 196; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
Dokument. / Document.:
- Bizkarripe (2009/12) BECA03 1541;
Alt.:
143
Bolaleku
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bolatokia / Bolera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505533 Y: 4807145
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'lugar de bolos', donde bolo disimila su vocal final al ser primer término del
compuesto (cf. baso > basa-, lepo > lepa-, solo > sola-, bide > bida-, etc.), y al que se añade el
sustantivo leku 'lugar'. El vocablo vasco bolaleku se utiliza también en castellano en muchos sitios del
país.
Alt.:
Hubo una bolera en la zona próxima al actual frontón y que debió de tener mucho uso y aceptación a
juzgar por la documentación recogida. En término de Gorliz documentamos otra bolera en el antiguo
complejo municipal de Uriburu. Ver Uriburuko bolalekua.
Ahozkoak / Orales:
- Bolaléku (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Bolatokia / Bolera
- Bolaleku (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-01; Bolatokia / Bolera
- Bolaléku (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Bolatokia / Bolera
Dokument. / Document.:
- Juego de Bolos (1867) AMG, 0020/004 --;
- 176 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Juego de bolos (1915) AMG, 0042/002 --;
Juego de bolos (1916) AMG, 0043/004 --;
Juego de Bolos (1918) AMG, 0044/002 --;
Bola-leku (1929) AMG, 0036/008 --;
Bola-leku (1929) AMG, 0003/003 --;
Juego de bolos (1937) AMG, 0059/002 --;
Juego de Bolos (1938) AMG, 0038/018 --; "Renta anual de explotación de 60 pesetas"
Bola-Lecu (1940) AMG, 0038/012 --; Propiedad muncipal
Bolaleku (2009/04) BECA01 143;
338
Boldo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Extraño topónimo cuyo origen no sabemos desvelar.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia cuya ubicación no sabemos precisar, pero perteneciente a la casa Irabien.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Boldo (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte. Pertencido al caserío Yrabien
- Boldo (2009/04) BECA01 338;
41
Boteola
Boteolazarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 506193 Y: 4805269
Oharrak / Notas:
La palabra boteol parece ser en euskera algún tipo de monte, pues en la documentación aparece a
menudo la expresión "monte boteol". El topónimo se repite en Gorliz y en algunos otros lugares de
Bizkaia (v. g. barrio de Fruiz). Pudiera ser un derivado de bota 'derribar', en el sentido de ser un
terreno para derribar árboles y obtener madera. En cualquier caso, la forma oral simplifica el hiato eo- > -o- (también sugiere la forma -eo- > -io-, más propia de las hablas orientales vizcainas) y tiende
a tomar la marca -s de plural castellano, comprensible por tratarse de dos casas.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
Hay casa vecina llamada Boteolatxiki.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
botola (1986) Deiker-0745 037-39 059; (Baserria / Caserío).
bótola (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 D 059; (Baserria / Caserío). bótola, bótolarà, bótolatì.
botóla (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 D 059; (Baserria / Caserío).
bótola (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 D 059; (Baserria / Caserío).
boteóla (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 059; (Baserria / Caserío). Ahozko jardun
espontaneoan gehiagotan darabil Botola.
botóla (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 059; (Baserria / Caserío).
Botólas (Botióla) (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-01; Basetxea / Caserío
Botólas (2009/01/08) Gorliz-06 C 04; Basetxea / Caserío
Botólas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-05; Basetxea / Caserío
Botólas (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-01; Basetxea / Caserío
Botólas (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Basetxea / Caserío
botóla (2009/02/11) Gorliz-02 E 03; Basetxea / Caserío
Boteóla (2009/02/12) Gorliz-16 E 04; Basetxea / Caserío
bótola (2009/02/13) Gorliz-15 E 01; Basetxea / Caserío
Bótolan (2009/02/13) Gorliz-15 E 01; Basetxea / Caserío
-
Boteol (1822) AMG, 0093/001 --;
Boteol (1822) AMP, 52/1 --;
Boteol (1823) AMG, 0104/001 --;
Boteol (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Boteol (1828) AMG, 0093/001 --;
Boteol (1836) AMG, 0104/001 --;
- 177 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Boteol norte (1840) AMG, 0104/001 --;
Boteol (1842) AMG, 0094/001 --;
Boteol (1842) AMG, 0092/001 --;
Boteolos (1843) AMG, 0091/001 --;
Boteol (1844) AMG, 0091/001 --;
Boteol Norte (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Boteol Norte (1847) AMG, 0104/001 --;
Boteol Norte (1851) AMG, 0104/001 --;
Boteolas (1854) AMG, 0013/038 --;
Boteol Norte (1857) AMG, 0087/014 --;
Boteolas (1860) AMG, 0013/038 --;
Boteólas (1860) NOM1860 08, pág. 1136; Basetxea / Caserío
Boteolas (1861) AFV-HA-GAE 01329/007;
Boteolas (1865) AFV-J-JPIB 1979/007;
Boteola (1865) AFV-J-JPIB 1979/007;
Botuela (1868) AMG, 0020/008 --;
Botolas (1868) AMG, 0020/008 --;
Boteola (1870) AMG, 0064/002 --;
Boteola (1872) AMG, 0013/016 --;
Boteola (1873) AMG, 0013/017 --;
Boteola norte (1873) AMG, 0019/002 --;
Boteola (1873) AMG, 0082/015 --;
Boteola bieja (1874) AMG, 0013/016 --;
Boteola bieja (1874) AMG, 0013/016 --;
Botola (1875) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Boteola vieja (1876) APG, 9A-234/01 --;
Boteola bieja (1876) AMG, 0019/007 --;
Boteola (1879) AMG, 0019/009 --;
Boteola bieja (1880) AMG, 0015/030 --;
Boteola (1880) AMG, 0082/012 --;
Boteolas (1887) AMG, 0022/011 --; Basetxea / Caserío. 2 edificios, 1 familia
Botiolas (1890) AMP, 229/1/1 --;
Botolo norte (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Botola (1894) AMG, 0023/025 --; Basetxea / Caserío
Boteola (1898) AMG, 0015/009 --;
Botolas (1905) AMG, 0015/002 --;
Beteolas (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Bótola (1924) KHIST 2; Con su "pajar" y su "cuadra"
Botolas (1944) AMG, 0038/004 --;
Bataolas (1983) MTN 037-IV;
Boteola (Caserío) (2002) Deiker 4601;
Boteola (2004) BG 03; Basetxea / Caserío
Boteola (2009/04) BECA01 41; Basetxea / Caserío
1024
Boteolabaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 506280 Y: 4805444
Oharrak / Notas:
Ver caserío Boteola, a cuyo nombre se añade aquí el genérico baso 'bosque, monte', para significar
claramente 'bosque de Boteola'.
Ahozkoak / Orales:
- botola baso (1986) Deiker-0745 037-39 060; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
- botóla báso (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 D 060; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de
formación vegetal).
- bótola báso (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 060; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de
formación vegetal).
Dokument. / Document.:
- Botola baso (1886) AFV-J-JPIB 2934/003;
- 178 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Boteolabaso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Botolabaso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Bolola baso (1956) AMG, montes --;
Boteolabaso (2009/04) BECA01 1024; Basoa / Bosque
1270
Boteolabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 506071 Y: 4805307
Oharrak / Notas:
Camino que conduce a las casas Boteola y Boteolatxiki, a cuyo nombre se añade aquí el genérico
bide 'camino' y el artículo -a. Significa por tanto 'camino de Boteola'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Botola bidea (1989) GKZ-89 --;
Botola bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Botola bidea (2009) SG09 39;
Boteolabidea (2009/04) BECA01 1270; Bidea / Camino
1157
Boteolalde
Alonimoak / Alónimos:
Boteola
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 506280 Y: 4805288
Oharrak / Notas:
Es un derivado del nombre del caserío Boteola que significa 'zona de Boteola'. Al topónimo se le
añade el sustantivo pospuesto alde 'zona cercana, paraje próximo'.
037-39
Alt.:
En alguno de los testimonios figura incluso como barriada. No debe confundirse con la ladera de
nombre Boteolanagusi que se documenta en Urezarantza.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Botolas (1662) AFV-J-C 1123/062;
Boteol (1757) AMP, MC 1082 10/1 --;
Boteol (1775) AFV-J-JTB 0843/012; Aurkintza / Paraje
Boteol (1817) AMG, 0093/001 --;
Boteol (1818) AMG, 0093/001 --;
Boteola (1821) AMG, 0105/001 --;
Boteoles (1822) AFV-J-C 0845/159; Aurkintza / Paraje
Boteolas (1860) AMG, 0087/014 --;
Boteolas (1861) AMG, 0020/009 --;
Botolas (1865) AFV-J-JPIB 1979/007; Tokia / Punto
Boteolas (1900) AFV-HA-AR 00569/001; Aurkintza / Término
Botola-alde (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Yturria
Botola (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Zabale Vieja
Botola (1927) AMG, 0035/010 --;
Botola (1934) EDV-25 1B;
Botolas (1938) AMG, 0078/005 --; Mandañus
Botola (1940) IGC-37 37;
Beteola (1944) AMG, Amillaramiento --;
Botiola (1944) AMG, Amillaramiento --;
Botolaalde (1944) AMG, Amillaramiento --;
Boteol (1994) TORR 135; Pleito [1816] de unos montes de Marquiartu denominados Boteol y
Axpe
- Botola (1999) MTN 037-IV;
- Boteolalde (2009/04) BECA01 1157; Mendimalda / Ladera
- 179 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1143
Boteolanagusi
Boteola
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505281 Y: 4808188
Oharrak / Notas:
Respecto al vocablo boteol, véase lo dicho para el caserío Boteola de Gandia. Aquí figura con el
adjetivo nagusi 'principal, mayor'.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
No debe confundirse con el Boteola, caserío en Gandia, donde también hay monte de nombre
Botolalde. Los límites que se describen en el testimonio de 1948 ayudan a ubicarlo con bastante
precisión, abarcando toda la ladera derecha de Agirreneko troka, desde Fao hasta Artatza.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
-
Boteola (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Al norte con el caserío Fano zaguera
Botola (1944) AMG, Amillaramiento --;
Boteola mayor (1944) AMG, Amillaramiento --;
Boteola (1944) AMG, Amillaramiento --;
Botola (1944) AMG, Amillaramiento --;
Botiola (1948) AMG, 0087/007 --; "Situado en el punto conocido Fanos... norte con heredades
de Fano osteicoa... sur con la casa Artaza... por el este con la casa Vicerreta... por el oeste con
la casa Fano delantera"
Batola (1950) AMG, 0087/012 --;
Botola (1956) AMG, montes --;
Bitola (1956) AMG, montes --;
Boteolanagusi (2009/04) BECA01 1143; Basoa / Bosque
1144
Boteolatxiki
Alonimoak / Alónimos:
Boteolabarri, Boteolabekoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 506178 Y: 4805228
Oharrak / Notas:
Ver caserío Boteola de Gandia, a cuyo nombre se añade aquí el adjetivo txiki 'pequeña, menor', por lo
que este topónimo se puede traducir como 'Boteola pequeña'. Igual que en el nombre del caserío
principal, se soluciona el hiato -eo- > -o-, conforme al uso habitual en la comarca.
037-39
En principio parece que fue un edificio anejo del caserío Boteola.
Ahozkoak / Orales:
- bótola txíki (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 174; (Baserria / Caserío). Hutsik dago
Dokument. / Document.:
-
Boteol sur (1840) AMG, 0104/001 --;
Boteol Sur (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Boteol Sur (1847) AMG, 0104/001 --;
Boteol Sur (1851) AMG, 0104/001 --;
Boteol Sur (1857) AMG, 0087/014 --;
Boteola nueva (1865) AFV-J-JPIB 1979/007;
Boteola sur (1873) AMG, 0019/002 --;
Boteola nueba (1874) AMG, 0013/016 --;
Boteola nueva (1874) AMG, 0013/016 --;
Boteola nueva (1876) AMG, 0019/007 --;
Boteola nueva (1876) APG, 9A-234/01 --;
Boteola nueva (1880) AMG, 0015/030 --;
Boteol nueba (1884) AMG, 0066/001 --;
Beteola-becoa (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Beteola-becoa (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea eta basoa / Caserío y monte
Boteolo Becoa (1924) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Boteola.becoa (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Boteola-becoa (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Beteola-becoa (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea eta basoa / Caserío y monte
Boteola becoa (1926) AMG, 0060/001 --;
Beteolabecoa (1926) AMG, 0060/001 --; Etxea eta basoa / Casa y monte
Boteola menor (1944) AMG, Amillaramiento --;
- 180 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Boteolatxiki (Caserío) (2002) Deiker 34495;
Boteolatxiki (2004) BG 03;
Boteolatxiker (2009/04) BECA01 1144; Basoa / Bosque
Boteolabarri (2009/04) BECA01 1197; Basetxea / Caserío
Boteolatxiki (2009/07) BECA02 1144;
1025
Botzolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Extraño topónimo que parece deformado, pero que bien pudiera contener pospuesto el genérico -solo
'heredad, huerta'.
Y:
Alt.:
Huerta en Urezarantza que no conseguimos ubicar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Botzolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Botzolo (2009/04) BECA01 1025; Soroa / Heredad
144
Busterri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Zubia / Puente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504617 Y: 4806803
037-38
Alt.:
Elexalde (Gorliz)
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Del euskera Busterri 'yugo'. En este sentido, resulta curiosa la denominación Puente del Yugo y las
Flechas, que se le pretendió asignar en 1937 y también el nombre Puente Requeté resulta muy
significativo. A pesar de estos intentos de vincular el nombre con ciertas filiaciones políticas, sigue
sin estar clara la motivación del nombre. Sabemos que en la zona de los arenales próximos se hacían
pruebas de bueyes, lo que pudiera haber dado lugar a la denominación. Según otras explicaciones, el
nombre pudiera deberse a la forma que tenía el puente antes de ser reformado con la carretera que
conducía al sanatorio a lo largo de la playa. Llama la atención que incluso en su uso en euskera se
pronuncie como una única palabra con el genérico castellano incluido
Algunos de los testimonios se refieren a esa zona de la playa e, incluso, a una barriada.
Ahozkoak / Orales:
- puénte bustérri (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 B 281; (Zubia / Puente). Euskaraz zein
erdaraz beti puénte bustérri
- puénte busterri (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 281; (Zubia / Puente).
- puénte busterri (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 281; (Zubia / Puente). "kantziño ta gusti
dau". Puente busterri aipatzen den kanta bat omen dago.
- puénte bustérri (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 B 281; (Zubia / Puente).
- puénte bustérri (2001/11/09) Deiker-7245 037-38 B 281; (Zubia / Puente).
- Puente Bustérri (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Zubia / Puente
- Puente Bustérri (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Zubia / Puente
- Puente bustérri (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Zubia / Puente
- Puente bustérri (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-03; Zubia / Puente
- Puente bustérri (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-02; Zubia / Puente
- Bustérri (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Zubia / Puente
- Bustérri (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Zubia / Puente
- Puente Bustérri (2009/02/04) Gorliz-09 C 3; Zubia / Puente
- Puente Bustérri (2009/02/05) Gorliz-03 C 05; Zubia / Puente
- Puente Bustérri (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-05; Zubia / Puente
- Puente bustérri (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04; Zubia / Puente
- Puente bustérri (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Zubia / Puente
Dokument. / Document.:
- Busterri (1897) AMP, 229/1/6 --; Zubia / Puente
- Busterri (1907) AMG, 0106/003 --;
- 181 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Busterri (1910) AMG, 0107/001 --; Zubia / Puente
Busterri (1910) AMG, 0107/001 --; Zubia / Puente
Busterri (1911) AMG, 0076/004 --; Zubia / Puente
Busterri (1911) AMG, 0126/002 --; Zubia / Puente
Busterri (1916) AMG, 0043/004 --; Zubia / Puente
Puente Busterri (1916) AMG, 0078/012 --;
Busterri (1918) AMG, 0107/003 --; Zubia / Puente
Busterri (1924) AMG, 0128/001 --; Zubia / Puente
Busterre (1924) AMG, 0034/008 --; Zubia / Puente
Busterri (1924) AMG, 0002/008 --; Colector de aguas para el saneamiento
Busterri (1927) AMG, 0112/001 --; Zubia / Puente
Busterri (1928) AMG, 0079/001 --; Zubia / Puente
Puente Busterri (1928) AMG, 0002/001 --;
Busterri (1928) AMG, 0109/002 --; Zubia / Puente
Busterri (1932) AMG, 0036/015 --; Zubia / Puente
Busterri (1932) AMG, 0098/001 --; Zubia / Puente
Busterri (1933) AMG, 0036/014 --; Zubia / Puente
Puente Busterri (1933) AMG, 0098/001 --;
Busterri (1933) AMG, 0055/003 --; Zubia / Puente
Busterri (1934) AMG, 0097/001 --; Zubia / Puente
Puente Busterri (1937) AMG, 0100/001 --; Zubia / Puente. Luego llamado Puente Requeté
Puente del Yugo y las flechas (1937) AMG, 0100/001 --; Zubia / Puente. En sustirución de
Puente del Requeté y de Puente Busterri
Puente Requeté (1937) AMG, 0100/001 --; Zubia / Puente. Antes Puente Busterri
Puente Busterri (1944) AMG, 0038/003 --;
Puentebusterri auzoa (1989) GKZ-89 --;
Puente Busterri (1994) TORR 22, 51;
Busterri (Puente) (2002) Deiker 11460;
Busterri (2004) BG 03;
Puente Busterri auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Puente Busturri [sic] (2009) G09-01 C2;
Puente Busterri (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
Busterri (2009/04) BECA01 144; Zubia / Puente
940
Busterriko biribilgunea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Biribilgunea / Rotonda
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 504656 Y: 4806852
037-38
Alt.:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver Busterri. Al nombre del puente se le añade el genitivo -ko 'de', el genérico biribilgune 'glorieta,
rotonda' y el artículo -a 'la'. Significa por tanto 'la rotonda de Busterri'. La denominación oral Triángulo,
hace referencia a un local hostelero que ocupó antaño ese cruce y que tenía forma triangular.
Aunque carece de portales o viviendas, se propone su inclusión en el callejero.
Ahozkoak / Orales:
- triángulo (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 283; (Bidegurutzea / Cruce). gaur egun errotonda
dagoen lekua
- Triángulo (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Taberna
- Triángulo (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Taberna
- Triangulo (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04; Taberna
Dokument. / Document.:
-
Plazuela del Puente (1923) AMG, 0102/001 --; Enfrente del Sanatorio pequeño
Busterriplaza (2009/04) BECA01 940;
Busterriko biribila (2009/07) BECA02 940;
Busterriko biribilgunea (2009/12) BECA03 940;
775
Bustingorri
- 182 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505570 Y: 4809018
037-31
Oharrak / Notas:
En euskera significa literalmente 'arcilla, barro rojo', de buztin 'barro' y el adjetivo gorri 'rojo, colorado'.
Aunque la grafía estándar del sustantivo buztin es con -z-, la tradición onomástica vizcaína (apellidos
y topónimos) indica claramente la preeminencia de -s- (cf. Bustintza).
Ahozkoak / Orales:
- bustin-gorri (1986) Deiker-0747 037-31 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
- bustingórri (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 A 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- bustingórri (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). antzina sagastiak eta artadiak zeuden. Gaur egun, arteak eta pinuak daude.
- bustingórri (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). Bideari ere bustongorri ei deritzo.
- bustingórri (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 A 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). "Entzun bai".
- bustengórri (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). Lekukoaren arabera "oin garbitxute dau"
- bustingórri (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- bustíngorri (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 008; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). bustíngorri, eta badirudi busténgorrirè ere badioela. Basoa (artedia) eta bertan dagoen
bidea ere bai. "Artedi" baino gorago
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Bustingorri (1999) MTN 037-II;
Buztingorri (2002) Deiker 4948; Basoa / Bosque
Buztingorri (2004) BG 03;
Bustingorri (2009/04) BECA01 775; Basoa / Bosque
42
Bustintza
Alonimoak / Alónimos:
Martiartubekoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 506263 Y: 4805864
Oharrak / Notas:
Probablemente sea el apellido del propietario de la vivienda. En cualquier caso, es un derivado de
buztin 'barro' y el sufijo abundancial -tza, que significa 'lodazal, barrizal'. Aunque la grafía estándar
sería con -z-, la tradición onomástica vizcaína indica claramente la preeminencia de -s- (cf.
Bustingorri). Vemos que sufre cierre vocálico de la -a final por acción de la -i- precedente, no debida
a epéntesis con la declinación como la parágoge habitual, dado que la declinación debiera ser
Bustintzan, Bustintzako, Bustintzatik Bustintzara, etc. El alónimo Martiartubekoa hace referencia al
próximo caserío Martiartu.
037-39
Alt.:
Hay otra casa vecina llamada Buztintzabarri, algo más arriba, a la vera de la carretera de Mungia y en
término de Gorliz.
Ahozkoak / Orales:
- bustíntze (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 D 063; (Baserria / Caserío). bustíntze, bustíntzera.
lekukoak Plentzia zelakoan zegoen, izan ere mugako baserria izanda, Plentzia aldean beste
baserri bat dago izen horrekin
- bustíntze (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 D 063; (Baserria / Caserío).
- bustíntze (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 D 063; (Baserria / Caserío).
- bustíntze (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 063; (Baserria / Caserío).
- Bustínzas (2009/02/15) Gorliz-14 C 1; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Bustinza (1873) AMG, 0013/017 --;
Bustinza (1880) AMG, 0015/030 --;
Martiurtu becoa (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
Bustinza (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
Martiartubekoa (2009/04) BECA01 85; Etxea / Casa
Bustintza (2009/04) BECA01 42; Etxea / Casa
1397
Bustintzabarri
- 183 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 506191 Y: 4805714
037-39
Oharrak / Notas:
Ver Bustintza en Saratxaga. Bustintzabarri significa 'Bustintza la nueva', donde al nombre de aquélla
casa se le añade el adjetivo barri 'nueva'.
Ahozkoak / Orales:
- bustintze-barri (1986) Deiker-0751 037-39 063; (Baserria / Caserío).
Dokument. / Document.:
- Buztintzabarri (Caserío) (2002) Deiker 4560;
- Buztintzabarri (2004) BG 03;
- Bustintzabarri (2009/07) BECA02 1397;
Alt.:
1271
Butroebidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505748 Y: 4805129
037-39
Oharrak / Notas:
Butrón parece ser topónimo de origen romance que los euskaldunes han modelado a su sistema
fonológico como Butroe (cf. Aragón > Aragoi). Butroebidea significa literalmente 'el camino de
Butrón', donde al nombre vasco del barrio de Gatika se le añade el genérico bide 'camino' y el
artículo -a 'el'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- C[amin]o de Plencia a Palados (1934) EDV-25 1B; 1355, 1271 eta Gandiabidea ere
- Butroe bidea (2007) GKZ-09-01 --;
- Butroebidea (2009/04) BECA01 1271; Bidea / Camino
343
Butronena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X:
Y:
Alt.:
Gandia (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'casa de Butrón', entendiendo Butrón como el apellido del propietario o vecino, al
que se añade el sufijo posesivo eusquérico -ena 'casa de', habitual en nombres de casas y que lleva
artículo final -a 'la'. El barrio Butrón de la vecina anteiglesia de Gatika, eusqueriza su nombre en
labios de los vascohablantes, dando Butroe. Sin embargo, los apellidos no siguen la misma ruta
evolutiva local que los topónimos, por lo que es frecuente que mantengan su forma original (cf.
apellido Maguna frente a topónimo Maguma, apellido Bilbao frente a topónimo Bilbo, apellido Líbano
frente a topónimo Libao, etc.).
Casa en Gandia-Plentzia de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Butron (1798) AMG, 0096/001 --;
Butron (1811) AMG, 0089/001 --;
Butron (1811) AMG, 0089/001 --;
Casa de Butrón (1813) AMG, 0104/001 --;
Casa de Butron (1814) AMG, 0090/001 --;
Butron (1816) AMG, 0094/001 --;
Butronena (1828) AMG, 0093/001 --;
Butronena (1842) AMG, 0094/001 --;
Butron (1873) AMG, 0013/018 --;
Butronena (2009/04) BECA01 343; Etxea / Casa
1704
Cagio Gloria
- 184 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504796 Y: 4805269
037-38
Oharrak / Notas:
Neotopónimo de extraño aspecto, cuyo segundo componente parece ser el nombre de mujer Gloria.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Cagio Gloria (2009/06/21) CG09 --; Figura el nombre en la entrada del jardín
- Cagio Gloria (2009/12) BECA03 1704;
953
Casa de Campo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Nombre carente de toda originalidad que pretende designar el "estilo" de la vivienda.
Y:
Alt.:
Casa en Elexalde que no acertamos a ubicar. Tal vez se refiera a Perukukuluena o Ciudad Jardín,
cuyo seudónimo ha sido el Cuartel.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Casa de Campo (1935) AMG, 0056/003 --;
- Casa de Campo (1935) AMG, 0129/005 --;
- Casa de Campo (2009/04) BECA01 953; Etxea / Casa
1511
Casina
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505022 Y: 4806891
Oharrak / Notas:
Se trata de un topónimo evidentemente romance, pues no es sino un diminutivo castellano (o, más
precisamente, astur-leonés) de casa. Sin embargo, bien pudiera escribirse Kasiña, pues se ha
utilizado con normalidad también en euskera, aplicándosele los rasgos fonológicos propios de esta
lengua. Así, en la forma oral kasiñe vemos palatalización de la -n- por acción de la -i- precedente e,
incluso, cierre de la vocal siguiente también por acción de esa -i- (-i-a > -i-e).
Generikoa / Genérico:
037-38 Desaparecido
Alt.:
Se trataba de una casa de veraneo, construida en madera por el asturiano Juan Lantero, natural de
Llanes, por lo que se explica el diminutivo en -ina. El libro de Goikoetxea (2008) donde lo
documentamos, contiene numerosos datos de interés sobre esta curiosa edificación.
Ahozkoak / Orales:
- La Casína (2009/02/05) Gorliz-03 C 03; Etxea / Casa
- La Kasina (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-05; Etxea / Casa
- Kasíñe (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Casina, La (2008) GOIK 40-41;
- Casina (2009/12) BECA03 1511;
145
Casino
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Casino
037-39
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505505 Y: 4807108
Oharrak / Notas:
En la actualidad contiene un par de viviendas, pero en origen fue concebida como centro recreativo
de la sociedad Guztiok bat. A aquella función originaria se debe su nombre Casino, cuyo significado
en castellano es transparente.
Alt.:
El libro de Goikoetxea (2008) donde lo documentamos, contiene numerosos datos de interés sobre
esta curiosa edificación.
Ahozkoak / Orales:
- Kasíno (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-02; Etxea / Casa
- 185 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Kasíno (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-05; Etxea / Casa
Kasíno (2009/01/08) Gorliz-06 C 05; Etxea / Casa
Kasíno (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-02; Etxea / Casa
Kasíno (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Basetxea / Caserío
Kasíno (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-02; Basetxea / Caserío
Kasinó (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-02; Basetxea / Caserío
Kasíno (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-02; Basetxea / Caserío
Kasíno (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Etxea / Casa
Casíno (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Etxea / Casa
Kasíno (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-02; Etxea / Casa
Kasínon (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Basetxea / Caserío
Kasínotik (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Basetxea / Caserío
-
Casino (1928) AMG, 0003/004 --; Casino
Casino (1932) AMG, 0098/001 --;
Casino de Gorliz (1937) AMG, 0059/003 --; Kasinoa / Casino
Casino (1939) AMG, 0038/015 --;
Casino (1994) TORR 214-215;
Casino (1994) TORR 177; Surgieron el Casino y los "chiringuitos" y casetas más o menos
estables
- Casino, EL (2008) GOIK 38-40;
- Kasino (2009/04) BECA01 145; Etxea / Casa
- Casino (2009/12) BECA03 145;
1718
Delbiñetxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504893 Y: 4805586
Oharrak / Notas:
Neotopónimo que contiene el nombre de pila Delfina, y que figura en el santoral de Sabino Arana
como Delbiñe. A este nombre se le añade en composición el genérico etxe 'casa' y el determinante -a
'la'. Quiere significar, por tanto, 'la casa de Delfina'. En euskera castizo el derivado hubiera sido
Delfiñena o Delbiñena, utilizando el sufijo posesivo -ena en lugar del sustantivo etxea.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Delbiñetxea (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por los propietarios, que indican que se
refiere al nombre de pila Delfina, en euskera Delbiñe
- Delbiñetxea (2009/12) BECA03 1718;
1035
Demandabaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
En euskera significa literalmente 'bosque o monte de la demanda', en referencia a algún contencioso
legal sobre su uso o propiedad. Se compone del préstamo castellano demanda y el genérico
compuesto baso 'bosque, monte'.
Y:
Alt.:
Heredad (bosque) en Urezarantza cuya ubicación no sabemos precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Demandabaso (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Demandabaso (2009/04) BECA01 1035; Basoa / Bosque
1581
Duranena
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 186 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505402 Y: 4805979
037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'casa de Durana', en relación con el apellido de algún propietario. Contiene por
tanto el apellido alavés Durana y el sufijo posesivo -ena 'casa de', terminado en determinante -a 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Arenabarri 7 (1924) KHIST 2; Se rotulan 3 casas con el nombre Arenabarri
- Duranena (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por una de las propietarias de
Arenabarritxikerra, que nos indica que el primer propietario se apellidaba Durana
- Duranena (2009/12) BECA03 1581;
1757
Ederrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504766 Y: 4805935
037-38
Oharrak / Notas:
El neotopónimo se compone del adjetivo eder 'bello, hermoso', el sufijo -en que puede indicar grado
superlativo o simplemente propiedad, cosa muy habitual en nombres de casas. En cualquier caso
termina con determinante -a 'la'. Puede significar, por tanto, 'la más hermosa' o 'la casa de la bella'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Eder Ena (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Ederrena (2009/12) BECA03 1757;
1796
Egoki
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504948 Y: 4806626
Oharrak / Notas:
Adjetivo eusquérico que significa literalmente 'adecuada, apropiada', seguramente como calificativo
de la propia vivienda.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Egoki (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle
- Egoki (2009/12) BECA03 1796;
787
Eguzkialde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504952 Y: 4805743
037-38
Oharrak / Notas:
Es un derivado eusquérico de eguzki 'sol' al que se pospone el sustantivo 'región, zona', y que
significa por tanto 'lado del sol, solana'.
Alt.:
Efectivamente se halla en la cuesta de Kautela, en la ladera que baja de Agirre y que, por lo tanto,
mira directamente hacia el sur.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Egusquialde (1936) AMG, 0038/022 --;
- Eguzkialde (2009/04) BECA01 787; Etxea / Casa
- Eguski-Alde (2009/06/28) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
1567
Eguzkialde
- 187 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505599 Y: 4807176
037-39
Oharrak / Notas:
Significa 'solana, zona soleada', de eguzki 'sol' y el sustantivo pospuesto alde, 'parte próxima', 'lado
cercano'.
Alt.:
Se refiere a la casa más oriental de las dos gemelas que hay detrás de la iglesia parroquial, junto a
Ibarretxe. El nombre Eguzkialde ha sido proporcionado por un allegado de los propietarios.
Ahozkoak / Orales:
- lopategiéna (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 202; (Etxea / Casa).
Dokument. / Document.:
- Lopategiena (2009/12) BECA03 1567;
387
Eguzkiarri
Eguzkialde
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505551 Y: 4808468
Oharrak / Notas:
Aparentemente es un compuesto de eguzki 'sol' y harri 'piedra', de sentido incierto. Sin embargo se
trata de la ladera de Fao que mira directamente al sur, por lo que bien pudiera ser originariamente
Eguzkiagirre, literalmente 'expuesto al sol, solana', de eguzki 'sol' y agirre 'expuesto, que se ve'. No
hallamos datos que corroboren la hipótesis, pero sí documentamos y recogemos oralmente la
variante Eguzkialde, del mismo significado.
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Alt.:
Ver también Eguzkiarripe.
Ahozkoak / Orales:
- eguskiárri (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 018; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). Lekukoak dioenez: 6.000 metro karratu ditu gutxi gora-behera.
- eguskiálde (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 018; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- eguskiárri (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 018; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- Eguskiárri (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
-
Egusquiano (1923) AMG, 0059/007 --; Mendia / Monte. P. Bascoeche
Egusquiarri (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte. Pertenecido al caserío Gangoitiena
Egusquiarri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Egusquiarri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Egusquialde (1956) AMG, montes --;
Egusquiarri (1956) AMG, montes --;
Eguzkiarri (Bosque (tipo de formación vegetal)) (2002) Deiker 4956;
Eguzkiarri (2004) BG 03;
Eguzkiarri (2009/04) BECA01 387; Eguzkialdea
1215
Eguzkiarripe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505632 Y: 4808395
Oharrak / Notas:
Significa 'Bajo Eguzkiarri', en referencia al lugar llamado Eguzkiarri, inmediatamente encima de éste.
En el uso oral pierde la -g- intervocálica y simplifica el hiato -ia- > -a-. Toma a veces la -s marca de
plural castellana. Ver en Eguzkiarri información sobre la posibilidad de que la forma completa fuese
Eguzkiagirrepe.
Ahozkoak / Orales:
- euskarrípe (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 180; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- euskarrípeko basó (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 180; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de
formación vegetal).
- euskarrípe (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 180; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- Euskarrípes (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Bidea / Camino
- 188 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Euskarripe (2009/04) BECA01 1215; Basoa / Bosque
- Eguzkiarripe (2009/07) BECA02 1215;
1795
Eguzkieder
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504832 Y: 4806638
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'bello sol', de eguzki 'sol' y eder 'bello, hermoso'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Eguzki Eder (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle
- Eguzkieder (2009/12) BECA03 1795;
1707
Eguzkienea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504866 Y: 4805413
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la casa del sol o de Sol', donde sol puede entenderse como el astro rey o como
un identificador del propietario, por ejemplo su apodo. En cualquiera de los dos casos, se compone
de eguzki 'sol' y el sufijo posesivo -enea 'casa de', que lleva determinante final. El uso de este sufijo
es en toda Bizkaia invariablemente -ena, mientras la forma -enea es propia de Gipuzkoa oriental y de
Navarra, donde la parágoge o adición de -e- es muy antigua y tradicional. El sufijo se ha popularizado
sin duda por su presencia en el nombre del edificio presidencial de Vitoria (Gasteiz) conocido como
Ajuria-Enea, cuya grafía correcta sería Ajuriaenea y cuya variante adecuada al euskera occidental
debería ser Ajuriaena o Ajuriena.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Eguzkienea (2009/06/21) CG09 --; Figura el nombre en la entrada
- Eguzkienea (2009/12) BECA03 1707;
1542
Eguzkitza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505815 Y: 4806621
Oharrak / Notas:
Derivado eusquérico de eguzki 'sol' y el sufijo abundancial -tza, que significa, por lo tanto, 'solana'.
Alt.:
Se trata de un chalet con frontón e instalaciones deportivas anejas y cierto uso como club deportivo
privado.
Ahozkoak / Orales:
- club eguskiza (1986) Deiker-0751 037-39 015; (Kiroldegia / Polideportivo).
Dokument. / Document.:
- Eguskitza (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Eguzkitza (2009/12) BECA03 1542;
385
Ekosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
El componente final es -solo 'huerta, heredad', pero no acertamos a desvelar el inicial, que pudiera
ser una contracción de Egikosolo 'la huerta de la ladera', donde el sustantivo hegi 'ladera', hubiese
perdido la -g- intervocálica y hubiese simplificado el diptongo subsiguiente (-egi- > -ei- > -e-).
- 189 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Heredad en Urezarantza cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ecosolo (1923) AMG, 0059/007 --; Soroa / Heredad. P. Uresarance
- Ekosolo (2009/04) BECA01 385; Soroa / Heredad
1799
El Ciervo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504977 Y: 4806546
Oharrak / Notas:
Nombre castellano del conocido ungulado que puebla algunos bosques del país, Cervus elaphus.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- El Ciervo (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle
- El Ciervo (2009/12) BECA03 1799;
1806
El Cueto
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Txokoa / Txoko
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505193 Y: 4807730
037-31
Oharrak / Notas:
La palabra cueto es derivado romance de coto, con diptongación de la vocal tónica (-ó- > -úe-. Como
genérico significando 'cima o colina' es muy utilizado en la Cordillera Cantábrica y en la Encartación
vizcaina, pero en Gorliz resulta un tanto exótico.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- El Cueto (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada, sobre la entrada. Es
una planta baja
- El Cueto (2009/12) BECA03 1806;
1811
El Kereko
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505793 Y: 4806646
037-39
Oharrak / Notas:
Nombre que no sabemos interpretar pero que sin duda tendrá algún origen explicable a nivel familiar.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- El Kereko (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- El Kereko (2009/12) BECA03 1811;
1826
Eleizpe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505444 Y: 4807071
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'bajo la iglesia', de la forma arcaizante eleiz- 'iglesia', prestamo del latín
ecclesiam, y el sufijo pe 'bajo, debajo de'. La forma castiza vizcaina hubiera sido Elexpe o, incluso,
Elespe, que son las formas onomásticas (apellidos y topónimos) tradicionales en el dialecto
occidental. La forma estándar eliza tiene el mismo origen y hubiera dado Elizpe, forma propia de casi
todos los demás dialectos vascos.
- 190 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Eleiz Pe (2009/08/05) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada que da a la calle
Itsasbide
- Eleizpe (2009/12) BECA03 1826;
7
Elexalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzoa / Barrio
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505438 Y: 4807041
037-31, 037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'zona de la iglesia', de elexa 'iglesia' y el sustantivo pospuesto alde 'zona
próxima, región cercana'. Es denominación habitual para la capitalidad de muchas anteiglesias de
Bizkaia. Se ha pretendido la modificación del nombre castizo vizcaino por el estandarizante Elizalde.
Sin embargo, consta que el original latino ecclesiam (origen también del castellano 'iglesia') dio en
euskera arcaico la forma eleiza con diptongo descendente en -i, como tenemos en areitz 'roble', haitz
'peña', kereiza 'cereza', leizar 'fresno', etc. La tradición onomástica del dialecto vizcaino, se decantó
tempranamente por las formas palatalizadas que produjo ese diptongo y simplificó el mismo, dando
como resultado elexa e, igualmente, aretx, atx, kerexa, lexar, etc., presentes en apellidos o topónimos
como Aretxabaleta, Atxuri, Atxeta, Kerexeta, Lexarraga, Lexarreta (Querejeta, Lejarraga, Lejarreta en
grafiá castellanizante). La forma eliza, e igualmente haritz, haitz, keriza, lizar, etc., no son incorrectas
pero, sencillamente, resultarían exóticas en Gorliz, puesto que responden a una tradición no vizcaina.
Alt.:
La extensión del barrio oficial de Elexalde ha variado con el paso del tiempo. En algunos documentos
la zona llamada hoy Elexalde se enmarcaba dentro del barrio de Ibarra o Ibarreta, precedente en la
documentación al término de Ibarra.
El testimonio de 1933 hace referencia a una hermandad de ganaderos.
La oficialización de este nombre fue aprobada por el pleno de la Corporación el día 20 de julio de
2010, se publicó en el Boletín Oficial de Bizkaia número 148 de 4 de agosto de 2010 (págs. 1945619457) y fue refrendado en pleno el día 9 de noviembre de 2010.
Ahozkoak / Orales:
- elexálde, elesálde (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 138; (Udalburua / Capital de municipio).
- elísalde, elisálde (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 138; (Udalburua / Capital de municipio).
elísaldeti, elisálde (erdal ahoskapena).
- elexálde, elexáldeti (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 138; (Udalburua / Capital de municipio).
- eléxaldeti (2001/11/04) Deiker-7249 037-39 A 138; (Udalburua / Capital de municipio).
- Elexálde (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-01; Herribildu ofiazala
Dokument. / Document.:
-
-
Elejalde (1723) AFV-J-C 2030/026;
Santa María (1727) AFV-J-C 2636/007; Elizatea / Anteiglesia
Elexalde (1776) AFV-J-JTB 1415/054;
Elexalde (1791) AFV-J-C 1193/012;
Elesalde (1828) AMG, 0091/001 --;
Elexalde (1842) AMG, 0105/001 --;
Elejalde (1842) AMG, 0105/001 --;
Elesalde (1844) AMG, 0105/001 --;
Ellejande (1847) Madoz pág. 110;
Elejalde (1847) Madoz pág. 102;
Elejalde (1858) NOM1858 pág. 937; Auzoa / Barrio [en cursiva, indicando capitalidad]. 313
habitantes
Elexalde (1859) AFV-J-JPIB 3012/004;
Elexalde (1860) AMG, 0087/014 --;
Santa María de Gorliz (1860) NOM1860 24, pág. 1137; Elizatea / Anteiglesia (Herriburua /
Capitalidad)
Eleyalde (1866) AFV-J-JPIB 0037/014;
Elejalde (1867) AFV-J-JPIB 2435/001;
Elexalde (1868) AMG, 0020/008 --;
Elexalde (1872) AMG, 0006/001 --;
Elesalde (1873) AMG, 0019/002 --;
Elexalde (1873) AMG, 0006/001 --;
Elexalde (1874) AMG, 0013/016 --;
Elexalde (1874) AMG, 0105/001 --;
Elexalde (1875) AMG, 0105/002 --;
Eleyalde (1875) AMG, 0014/003 --;
- 191 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Elejalde (1875) AMG, 0006/001 --;
Elexalde (1875) AMG, 0006/001 --;
Elejalde (1876) AMG, 0105/002 --;
Elexalde (1877) AMG, 0082/014 --;
Elexalde (1877) AMG, 0019/009 --;
Elexlade (1877) AMG, 0006/002 --;
Elexalde (1877) AMG, 0105/002 --;
Elexalde (1877) AMG, 0082/013 --;
Elexalde (1878) AMG, 0105/002 --;
Elexalde (1880) AMG, 0021/005 --;
Elejalde (1881) AMG, 0082/008 --;
Elexalde (1881) AMG, 0021/005 --;
Elexalde (1883) AMG, 0006/008 --;
Eleyalde (1883) AMG, 0021/001 --;
Elexalde (1884) AMG, 0006/009 --;
Elexalde (1885) AMG, 0105/002 --;
Elejalde (1885) AMG, 0105/002 --;
Santa María de Gorliz (1887) AMG, 0022/011 --; Alondegia / Alhóndiga. 11 edificios, 12 familias
Elexalde (1887) AMG, 0105/002 --;
Elexalde (1889) AMG, 0105/002 --;
Elexalde (1890) AMG, 0105/002 --;
Elexalde (1890) AMG, 0023/024 --;
Elexalde (1891) AMG, 0105/003 --;
Elexalde (1892) AMG, 0028/004 --;
Elezalde (1892) AMG, 0023/033 --;
Elexalde (1892) AMG, 0023/025 --;
Elejalde (1893) AFV-J-JPIB 1072/008;
Elexalde (1894) AMG, 0105/003 --;
Elexalde (1896) AMG, 0025/002 --;
Elexalde (1896) AMG, 0015/003 --;
Elexalde (1896) AMG, 0007/001 --;
Elexalde (1897) AMG, 0025/003 --;
Elexalde (1897) AMG, 0007/001 --;
Elejalde (1898) AMG, 0025/005 --;
Elexalde (1898) AMG, 0025/002 --;
Elexalde (1898) AMG, 0011/011 --; Casa nº 3 del barrio de Elexalde (venta licores)
Elexalde (1898) AMG, 0007/001 --;
Elexalde (1899) AMG, 0007/001 --;
Elexalde (1900) AMG, 0007/001 --;
Elesalde (1901) AMG, 0007/001 --;
Eleyalde (1902) AMG, 0007/001 --;
Elexalde (1903) AMG, 0007/001 --;
Elejalde (1906) AMG, 0026/015 --;
Elejalde (1907) AMG, 0027/003 --;
Elejalde (1907) AMG, 0005/005 --;
Elexalde (1908) AMG, 0027/020 --;
Elejaldes (1909) AMG, 0027/006 --;
Elejalde (1909) AMG, 0001/004 --;
Elejalde (1910) AMG, 0028/003 --;
Elejalde (1910) AMG, 0107/001 --;
Elejalde (1912) AMG, 0029/020 --;
Elejalde (1913) AMG, 0029/001 --;
Elexalde (1915) AMG, 0042/006 --;
Elejalde (1918) AMG, 0002/006 --;
Elexalde (1921) AMG, 0017/015 --;
Elexalde (1922) AMG, 0059/008 --;
Elexalde (1922) AMG, 0046/003 --;
Elexalde (1923) AMG, 0005/001 --;
Elixalde (1923) AMG, 0059/006 --;
- 192 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gorliz (1924) KHIST 2; Elexalde
Gorliz (1924) KHIST 1; Elexalde
Elexalde (1924) AMG, 0059/004 --;
Elexalde (1924) AMG, 0002/008 --;
Elexalde (1925) AMG, 0059/005 --;
Elizalde (1926) AMG, 0004/015 --;
Eleixalde (1926) AMG, 0060/001 --;
Eleizalde (1926) AMG, 0035/002 --;
Elexalde (1927) AMG, 0004/031 --;
Elexalde (1927) AMG, 0005/001 --;
Elejalde (1927) AMG, 0003/004 --;
Elexalde (1928) AMG, 0003/001 --;
Elejalde (1930) AMG, 0003/001 --;
Elexalde (1933) AMG, 0016/011 --; Hermandad de ganado
Elexalde (1935) AMG, 0004/005 --;
Elixalde (1935) AMG, 0004/005 --;
Elexalde (1935) AMG, 0002/002 --;
Elexalde (1936) AMG, 0004/004 --;
Elexalde (1937) AMG, 0078/008 --;
Elexalde (1938) AMG, 0078/005 --;
Elexalde (1939) AMG, 0078/001 --;
Elexalde (1939) AMG, 0078/002 --;
Elizalde (1940) AMG, 0005/001 --;
Elexalde (1940) AMG, 0005/001 --;
Górliz (1940) IGC-37 37; Elexalde
Elexalde (1944) AMG, 0038/004 --;
Elexalde (1944) AMG, 0038/003 --;
Elexalde (1947) AMG, 0005/001 --;
Elizalde (1947) AMG, 0005/001 --;
Elexalde (1951) AMG, 0005/001 --;
Elizalde (1951) AMG, 0005/001 --;
Górliz-Elexalde (1953) IGC-37 37;
Elexalde (1956) Catastro 0206-E05;
Elexalde (1956) Catastro 0207-E53;
Elexalde (1956) Catastro 0206-E04;
Elexalde (1956) Catastro 0301-E03;
Elexalde (1956) Catastro 0301-E02;
Elexalde (1956) Catastro 0207-E54;
Elexalde (1981) MTN 037-II; Mapatik kanpo / Fuera del mapa
Elexalde: Elexalde (1986) EHAEHI pág. 23;
Elexalde (1987) EB tomo II, pág. 171;
Elexalde auzoa (1989) GKZ-89 --;
Elexalde (1990) BI.AUAH II, 556;
Elexalde (1990) UK --;
Elexalde auzoa (1993) NOM1993 --;
Elexalde (1994) TORR 20, 177, 178; Auzunea / Barriada (Auzo nagusia / Capitalidad)
Elexalde (1997) BUMI --;
Elexalde (1999) MTN 037-IV;
Elexalde Gorliz (of. Elexalde) (2001) EUDEL pág. 93;
Elexalde (2002) Deiker 4506; Udalerriko burua / Capitalidad del municipio
Elexalde (2002) NG --;
Elexalde auzoa (2002) NOM2000 --;
Elexalde (2004) BG 03; Auzoa / Barrio
Elexalde auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Elexalde (2009) G09-02 --; Auzoa / Barrio
Elexalde auzoa (2009) G09-01 C5;
Elexalde (2009/04) BECA01 7;
- 193 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1600
Elexaldesolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver Elexalde. Significa en euskera 'huerta de Elexalde', en referencia al núcleo capitalidad de la
anteiglesia, llamado Elexalde o bien, sencillamente, a su proximidad a la iglesia. A este nombre se
añade en composición el genérico solo 'huerta, heredad'.
Y:
Alt.:
Heredad en el barrio Elexalde, posiblemente situada cerca de la iglesia parroquial, pero cuya
ubicación precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Elexalde (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Elexalde (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Elexalde (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Eleisalde (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Elejalde (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Elexaldesolo (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Elexaldesolo (2009/12) BECA03 1600;
1601
Elexpurueta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506022 Y: 4806980
037-39
Oharrak / Notas:
Ver casa Elexpurueta. En la finca que actualmente se asienta en la zona, pueden verse tres entradas
que dan al camino ascendente de Orbetabidea, donde se señalizan respectivamente Eleizburueta
Bekoa 'de abajo', Erdikoa 'del medio' y Goikoa 'de arriba'.
Alt.:
Se trata de la huerta de la casa Elexpurueta.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Elespurueta (1822) AFV-J-C 0845/116; Lur saila / Terreno
Elexpuru (1822) AFV-J-C 0845/116; Heredad perteneciente a Ybargoicoa
Elespurueta (1895) AMG, 0069/002 --; Tokia / Punto
Elexpurueta (1910) AMG, 0107/001 --;
Eleizburueta Goikoa (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada más alta de
la mitad de la finca
- Eleizburueta Erdikoa (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la mitad
de la finca
- Eleizburueta Bekoa (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada más baja de
la finca
- Elexpurueta (2009/12) BECA03 1601;
389
Elexpurueta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505982 Y: 4807004
Oharrak / Notas:
Significa 'lugar sobre la iglesia', del euskera elex 'iglesia', el sustantivo pospuesto buru 'cabeza, zona
superior' y el sufijo locativo -eta. Sobre las variantes eleiz-, elex- y eliz-, véase lo dicho en Elexalde.
Hubo también casa menor aneja, conocida como Elexpurutxu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Elexpurueta (1811) AMG, 0089/001 --;
Elexpurueta (1813) AMG, 0104/001 --;
Elexpurueta (1814) AMG, 0090/001 --;
Elexpurueta (1816) AMG, 0094/001 --;
- 194 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Elexpurueta (1816) AMG, 0094/001 --;
Elexpurueta (1822) AMP, 52/1 --;
Elexpurueta (1822) AMG, 0093/001 --;
Elexpuru (1823) AMG, 0104/001 --;
Elexpuru (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Elespurueta (1828) AMG, 0093/001 --;
Elexpurueta (1836) AMG, 0104/001 --;
Elespurueta (1836) AMG, 0088/001 --;
Elexpurueta (1840) AMG, 0104/001 --;
Elexpurueta (1842) AMG, 0094/001 --;
Elexpurueta (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Elexpurueta (1847) AMG, 0104/001 --;
Elexpurueta (1851) AMG, 0104/001 --;
Elexpurueta (1854) AMG, 0013/038 --;
Elexpurueta (1855) AMP, 59/20 --;
Elexpurueta (1857) AMG, 0087/014 --;
Elexpurueta (1860) AMG, 0013/038 --;
Elexpurueta (1873) AMG, 0019/002 --;
Elexpurueta (1873) AMG, 0082/015 --;
Elexpurueta (1873) AMG, 0013/017 --;
Elexpurueta (1874) AMG, 0013/016 --;
Elexpurueta (1876) AMG, 0019/007 --;
Elexpurueta (1879) AMG, 0019/009 --;
Elexpurueta (1880) AMG, 0015/030 --;
Elexpurueta (1880) AMG, 0082/012 --;
Elexpurueta (1883) AFV-J-JPIB 3875/012;
Elexpurueta (1888) AMG, 0015/019 --;
Elesporueta (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Elexpurueta (1898) AMG, 0015/009 --;
Elexpurueta (1905) AMG, 0015/002 --;
Elespuru (1994) TORR 78; Tipología familiar según el censo de 1826
Elexpurueta (2009/04) BECA01 389; Etxea / Casa
1272
Elexpurutxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Desaparecido
Oharrak / Notas:
Ver casa Elexpurueta. Significa en euskera 'Elexpuru pequeña', compuesto del nombre de la casa
Elexpuru(eta) y el sufijo diminutivo -txu.
Y:
Alt.:
Casa menor aneja a la llamada Elexpurueta que seguramente se encontraba dentro de la actual finca
de ese nombre.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Elexpurrechu (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Elexpuruchu (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Elexpuruchu (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Elexpuruchu (1926) AMG, 0060/001 --;
Elexpuruchu (1944) AMG, 0038/004 --;
Elexpurutxu (2009/04) BECA01 1272; Etxea / Casa
1698
Elgetxa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505647 Y: 4805399
- 195 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
El nombre es un acrónimo formado con los apellidos Elgezabal y Etxabe del matrinomio propietario.
Más que una casa, se trata de una huerta con su pequeña edificación aneja.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Elgetxa (2009/06/21) CG09 --; Nombre facilitado por el propietario, que nos indica que el nombre
es un acrónimo formado con los apellidos de él y de su mujer, a saber, Elgezabal y Etxabe
- Elgetxa (2009/12) BECA03 1698;
1519
Elizako iturria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505610 Y: 4807118
Oharrak / Notas:
Denominación estándar que significa 'fuente de la iglesia', de eliza 'iglesia', el genitivo -ko 'de', el
genérico iturri 'fuente' y el artículo -a 'la'.
Alt.:
Se trata de la fuente que hay en la trasera de la iglesia parroquial, en un pequeño jardín entre la
sacristía y la casa Ansotegiena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- fuente […] detrás de la Iglesia (2008) GOIK 78; Los abrevaderos, son lugares donde el ganado,
vacas principalmente, van a beber agua […] uno de ellos estaba detrás de la Iglesia, jusntamente
donde existe una fuente pública
- Elizako iturria (2009/12) BECA03 1519;
900
Elizako plaza
Elexaldeko plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505552 Y: 4807135
Oharrak / Notas:
Denominación estándar que significa 'plaza de la iglesia', de eliza 'iglesia', el genitivo -ko 'de' y el
genérico plaza, préstamo castellano de larga tradición en euskera. Otra posibilidad pudiera ser
Elexaldeko plaza 'plaza de Elexalde', que también puede interpretarse, traduciendo el nombre
Elexalde, como 'plaza junto a la iglesia'.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
Carece de portales, por lo que no figura en el callejero, pero creemos que debería figurar, ya que es
centro importante de la localidad.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Plaza Pública (1867) AMG, 0020/004 --; "El terreno conocido con el nombre de "Plaza Pública"
que en el ecsisten en la parroquia llamada Santa María Concepción de Gorliz y la escuela
pública, confina este campo y lo que ocupan ambos edificios por el Sur con cerraduras de
paredes de la casa llamada Arguiñena propia de ....y goteras de igual casa de Portalena...; por el
Oeste con camino público; por el Este ..."
- Arana Goiri tar Sabin aren Zelaya (1918) AMG, 0107/003 --; Se pone el nombre en Noviembre
de 1918
- Arana-Goiri tàr Sabinaren Zelaya (1918) AMG, 0032/012 --; La plaza del pueblo. = Plaza de
Arana y Goiri
- Arana-Goiri tar Sabinaren Zelaya (1922) AMG, 0102/001 --; Se pide permiso para nombrar así a
la plaza (P.348)
- Sabino Arana (1937) AMG, 0100/001 --; Luego Plaza España
- Plaza España (1937) AMG, 0100/001 --; Antiguamente Sabino Arana = la plaza de la Iglesia
- Eliza Enparantza (1989) GKZ-89 --;
- Elizako plaza (2007) GKZ-09-01 --;
- Elizako plaza (2009) G09-01 B-C5;
- Elizako plaza (2009/04) BECA01 900;
196
Elizondo
- 196 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505514 Y: 4807157
037-39
Oharrak / Notas:
Topónimo de factura moderna que significa en euskera 'junto a la iglesia', de eliza- 'iglesia' y el
sustantivo pospuesto ondo 'junto a'. La forma dialectal castiza hubiera sido Elexondo.
Alt.:
Conjunto de viviendas que se levantó sobre el solar dejado por la casa Joanabadena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Elizondo (1922) AMG, 0005/001 --;
- Elizondo (2009/04) BECA01 196; Etxea / Casa
- Elizondo (2009/08/05) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada del bloque sur
894
Eloisa Artatza etorbidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etorbidea / Avenida
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505150 Y: 4806971
037-38
Oharrak / Notas:
Ana Eloisa Artatza Libarona (1861-1931) fue una conocida gorliztarra que vivió en la casa Sertutxena
y que a su muerte dejó algunos de sus muchos bienes para usos sociales, entre ellos su propia
vivienda. El apellido Artatza significa en euskera 'encinar', siendo un derivado de arte 'encina'
Quercus ilex y el sufijo abundancial -tza. Este sufijo es en euskera invariablemente -tza, siendo la
forma -za una simple adapación gráfica castellanizante que debe evitarse. Al nombre de la persona a
la que se dedica la calle, se añade el genérico etorbidea, traducción literal de 'avenida', compuesta de
etor 'venir', bide 'camino' y el artículo -a 'la'. El nombre significa literalmente 'la avenida Eloísa Artatza'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Avenida de Doña Eloisa Artaza (1931) AMG, 0098/001 --;
Eloisa Artaza kalea (1989) GKZ-89 --;
Eloisa Artaza kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Eloisa Artaza kalea (2009) G09-01 C4;
Eloisa Artaza kalea (2009) SG09 52;
Eloisa Artatza (2009/04) BECA01 894;
Eloisa Artatza etorbidea (2009/07) BECA02 894;
680
Elordiena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Elordi'. El apellido Elordi viene a significar en euskera 'espinal', de Elor(ri) 'espino
albar' Crataegus monogyna y el sufijo abundancial -di. Al apellido se le añade el sufijo posesivo -ena
'casa de', que lleva artículo final -a 'la'.
Casa en Elexalde cuya ubicación nos es desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Elordiena (1836) AMG, 0104/001 --;
Elordiena (1836) AMG, 0088/001 --;
Elordiena (1840) AMG, 0104/001 --;
Elordiena (1842) AMG, 0094/001 --;
Elordiena (1847) AMG, 0104/001 --;
Elordiena (1851) AMG, 0104/001 --;
Elordiena (1851) AFV-J-JPIB 2961/010;
Elordiena (1854) AMG, 0013/038 --;
Elordiena (1855) AMP, 59/20 --;
Elordiena (1857) AMG, 0087/014 --;
Elordiena (1860) AMG, 0013/038 --;
- 197 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Elordiena (1866) AFV-J-JPIB 2961/010;
Elordiena (1872) AMG, 0013/016 --;
Elordiena (1872) AMG, 0064/007 --;
Elordiena (1872) AMG, 0013/016 --;
Elordiena (1873) AMG, 0013/016 --;
Elordiena (1873) AMG, 0013/017 --;
Elordiena (1873) AMG, 0019/002 --;
Elordiena (1873) AMG, 0082/015 --;
Elordiena (1874) AMG, 0013/016 --;
Elordiena (1876) APG, 9A-234/01 --;
Elordiena (1876) AMG, 0019/007 --;
Elordieña (1878) AMG, 0019/009 --;
Elordiena (1880) AMG, 0015/030 --;
Elordiena (2009/04) BECA01 680; Etxea / Casa
1273
Elorriaga kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505500 Y: 4807045
037-39
Oharrak / Notas:
Significa 'calle Elorriaga', en referencia a un conocido apellido de Gorliz y a la casa propiedad de la
familia que se levantó donde hoy está el batzoki. Ver casa Elorriagena. Al citado apellido, se añade el
genérico kale 'calle' y el artículo determinado -a 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Elorriaga kalea (1989) GKZ-89 --;
Elorriaga kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Elorriaga kalea (2009) G09-01 C5;
Elorriaga (2009/04) BECA01 1273; Kalea / Calle
Elorriaga kalea (2009/07) BECA02 1273;
1845
Elorriagalanda
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505031 Y: 4807170
037-38
Oharrak / Notas:
Hace referencia a la familia propietaria del terreno y viene a significar 'campa de Elorriaga', de este
apellido y el genérico eusquérico landa 'campa'. Elorriaga, a su vez, significa 'lugar de espinos', de
elorri 'espino albar' Crataegus monogyna y el sufjo locativo -aga.
Alt.:
Es la zona del pinar próxima a la rotonda y puente de Zubieta, precisamente desde el camino que
baja a la playa siguiendo el curso del río hacia arriba. La finca se encuentra delimitada y vallada.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Elorriagalanda (2009/12) BECA03 1845;
788
Elorriagena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505481 Y: 4807049
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'la casa de Elorriaga', del apellido Elorriaga y el sufijo posesivo -ena, habitual en
los nombres de casas y que lleva artículo final -a. El apellido, a su vez, significa 'lugar de espinos', de
Elorri 'espino' y el sufijo locativo -aga.
Alt.:
En realidad la casa Elorriagena desapareció en los años 1980 y en su solar se levantó el actual
batzoki.
- 198 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
- elorriagéna (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 189; (Etxea / Casa). Bota zuten. Bere lekuan
Gaur egun Batzokia den etxea eraiki zuten.
- elorriagéna (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 189; (Etxea / Casa). Bota zuten bere lekuan gaur
egun Batzokia den etxea eraiki zuten.
- elorriágen etzé (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 189; (Etxea / Casa). Gaur egun Batzokia
dagoen etxea izan zen. Hori egin aurretik zegoen etxea.
- Elorriáganéna (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-05; Etxea / Casa
- Elorriagéna (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Elorriaguena (1925) AMG, 0109/001 --;
Elorriaguena (1925) AMG, 0034/004 --;
Elorriaga (1930) AMG, 0109/002 --;
Elorriaguena (1936) AMG, 0038/022 --;
Elorriaguena (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Elorriagena (2009/04) BECA01 788; Etxea / Casa
391
Enfermerakoena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
La propuesta de normalización es una reconstrucción sobre la única base documental, un tanto
extraña, de 1923. Quizá haga referencia a alguna enfermera que trabajaba en el Sanatorio Marino. El
componente final es el sufijo posesivo -ena 'la casa de', habitualmente usado para designar viviendas
y que lleva artículo -a. La solución del hiato -oe- > -o- y la parágoge -na > -ne son muy recurrentes,
por lo que los finales -oena > -one no nos resultan extraños.
Y:
Alt.:
Ladera en Urezarantza, sólo documentada en 1923 y cuya ubicación desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Enfesmeracone (1923) AMG, 0059/007 --; Mendia / Monte. P. Uresarance
- Enfermerakoena (2009/04) BECA01 391; Mendimalda / Ladera
1039
Epitxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Extraño topónimo cuyo origen no acertamos a desvelar.
Y:
Alt.:
Ladera en Gandia cuya ubicación precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Epiche (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Espiche (1956) AMG, montes --;
- Epitxe (2009/04) BECA01 1039; Soroa / Heredad
1837
Erakustaretoa
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Sala de exposiciones
037-38
Generikoa / Genérico:
Erakustaretoa / Sala de exposiciones
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505139 Y: 4806960
Oharrak / Notas:
Es una traducción estándar para designar la moderna 'sala de exposiciones' municipal, del verbo
erakutsi 'mostrar', el genérico areto 'sala, salón' y el determinante -a 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Erakustaretoa / Sala Exposiciones (2009/08/06) CG09 --; Nombre que puede leerse en la
- 199 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
fachada junto a la entrada
- Erakustaretoa (2009/12) BECA03 1837;
1040
Erdikosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'heredad del medio', de erdi 'medio', el genitivo -ko 'de' y el genérico solo 'huerta,
heredad'.
Y:
Alt.:
Huerta en Elexalde cuya ubicación exacta no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
- Erdikósolo (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Soroa / Heredad
Dokument. / Document.:
- Erdicosolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Erdiko solo (2009/04) BECA01 1040; Soroa / Heredad
- Erdikosolo (2009/07) BECA02 1040;
789
Ermua
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendia / Monte
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506000 Y: 4808991
Oharrak / Notas:
Topónimo de origen latino que significa 'yermo'. Da la impresión de que en el uso oral en euskera se
prescinde de la -a final que, en realidad, es el artículo -a 'el' y que no se pierde como tal, sino que se
elide como consecuencia de la simplificación del hiato -ua > -u, muy habitual en la variedad de la
comarca. Debe declinarse por tanto Ermuko, Ermutik, Ermura etc.
Ahozkoak / Orales:
- ermu (1986) Deiker-0748 037-31 009; (Mendia / Monte, montaña).
- ermu (1986) Deiker-0747 037-31 009; (Mendia / Monte, montaña).
- érmu (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 009; (Mendia / Monte, montaña). érmu, ermúre, érmua
(erdal ahoskapena), mónte de érmua (erdaraz aritzean).
- ermú (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 009; (Mendia / Monte, montaña). ermútik, érmua (erdal
ahoskapena).
- érmu (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 009; (Mendia / Monte, montaña). érmu, ermúraiño,
ermúrantza, érmuti.
- érmu (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 A 009; (Mendia / Monte, montaña). érmu, érmurè.
- ermú (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 009; (Mendia / Monte, montaña). ermú, ermúti.
- ermú (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 009; (Mendia / Monte, montaña). ermú, ermúti.
- érmu (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 009; (Mendia / Monte, montaña). érmu, érmun áspin.
- Érmua (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Mendia / Monte
- Érmua (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-01; Mendia / Monte
- Érmua (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-02; Mendia / Monte
- Érmua (2009/01/08) Gorliz-06 C 02; Mendia / Monte
- Érmua (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-05; Mendia / Monte
- Érmua (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Mendia / Monte
- Érmua (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Mendia / Monte
- Érmuara (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Mendia / Monte
- Érmuko (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-01; Mendia / Monte
- Érmurantza (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Mendia / Monte
- Érmua (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Mendia / Monte
- Ermún (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Mendia / Monte
- Ermúre (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Mendia / Monte
- Ermúti (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Mendia / Monte
- Érmua (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Mendia / Monte
- Érmua (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Mendia / Monte
- Érmua (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-03; Mendia / Monte
- Ermútik (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-03; Mendia / Monte
- 200 -
037-31
Alt.:
289
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Ermú (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Mendia / Monte
Dokument. / Document.:
-
-
-
-
Hermua, Çomo de junto (1299) CDVP-1 A 01, pág. 5;
Ermua (1841) AFV-HA-AX 00560/011; Vigía
Ermua (1917) AMG, 0107/003 --;
Ermua (1918) AMG, 0103/002 --; Jurisdicción de Lemóniz y Gorliz
Ermua (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Ermua (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Ermua (1924) KHIST 1; Gailurra / Cima
Ermua (1934) EDV-25 1B; Gailurra / Cima, 290 m
Ermua (1937) AMG, 0100/001 --;
Ermua (1938) AMG, 0100/001 --;
Ermua (1938) AMG, 0130/004 --; Etxola / Caseta
Ermua (1940) IGC-37 37; 290 m
Ermu (1944) AMG, Amillaramiento --;
Ermuz (1956) AMG, montes --;
Ermua (1982-1983) AEFDúo 67, 254. orr.; Monte de 292 mts de altitud que se eleva sobre
Arrianajek
Ermua leku (1989) GKZ-89 --;
Ermua (1989) GKZ-89 --;
Ermuamendi (1990) BI.AUAH II, 556; Yacimiento prehistórico.
Se localiza en el camino que sube desde Uresaranses a Argintxes, 25 metros antes del cruce
con la pista que conduce a Fanos
Ermua mendia (1990) UK --;
Ermua, zona de (1994) TORR 134; Los montes de la zona de Ermua llamados Boteol y
Fanobaso, que pertenecían por igual a 9 caserías [en 1764]
Asentamiento de Ermuamendi (1994) TORR 27; Yacimiento prehistórico
Ermua (1994) TORR 20; Monte: 270 m
Ermua, monte (1994) TORR 241;
Ermua (1999) MTN 037-II;
Ermua (2000) BGK 132; Mendia / Monte
Ermua (Monte, montaña) (2002) Deiker 4949;
Ermua, Monte (2002) NG --; Mendia / Monte
Ermua (2004) BG 03; Gailurra / Cima, 286,83 m
Ermua (2007) GKZ-09-02 --;
Ermua-Mendia (2007) GKZ-09-02 --;
Ermua (2008) GOIK 22;
Ermua (2008) GOIK 79; Otros dos manantiales brotaban en los dos caseríos de Fanos,
procedentes del monte Ermua
Ermua, otro procedente de (2008) GOIK 79; Al que desemboca por el centro [de la playa],
llamado de Arguinche, algunos le llaman "Zubichu", se le une otro procedente de Ermua que
pasa por el Camping
Ermua (2009) G09-02 --; Aurkintza / Paraje
Ermua-Mendia (2009) G09-02 --; Gailurra / Cima, 290 m
Ermua (2009/04) BECA01 789; Mendia / Monte
1398
Ermupe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505994 Y: 4809419
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'debajo del Ermua', compuesto del nombre del monte Ermua sin el artículo y el
sufijo -pe 'debajo, so'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ermupe (2009/07) BECA02 1398;
- 201 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
392
Errandoena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505463 Y: 4807740
037-31 Ruinas
Oharrak / Notas:
Nombre eusquérico que significa 'la casa de Errando', del nombre de persona Errando (sinónimo del
germánico Hernando, Ferrando, Fernando) al que se añade el sufijo posesivo -ena 'la casa de',
habitual en denominaciones de casas y que termina en artículo -a 'la'. En algunos testimonios pierde
la vocal inicial, que se elimina tal vez por considerarla erróneamente protética (cf. rey > errege, rueda
> errota, etc.). También sufre a menudo parágoge o adición de -e final como consecuencia de su uso
declinado en euskera (Errandoeneko, Errandoenetik, Errandoenera, etc.) y toma la -s de plural en
castellano. Se simplifica el hiato -oe- > -o-, vocal que induce la asimilación de la -a- precedente
(Errando- > Errondo-).
Alt.:
Aún pueden verse en pie las paredes maestras del caserío que, según se dice, se arruinó como
consecuencia de un incendio.
Ahozkoak / Orales:
- errandóne (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 186; (Aurria / Ruina). Jausita dago. Lekukoak
dioenez, erre egin zen.
- errándone (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 186; (Aurria / Ruina). jausita dago. Arrastoak
baino ez dira geratzen.
- rondóne (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 186; (Aurria / Ruina). rondóne, rondónerà.
arrastoak baino ez daude
- errondóne (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 186; (Aurria / Ruina). jausita dago. Hormak baino
ez daude.
- Errandónes (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
- Errandónéa (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
- Rondónes (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Errondóne (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-03; Basetxea / Caserío
- Errondónes (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
- Randóne (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
- Rondóne (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
- Errandóne (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Basetxea / Caserío
- Rándone (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Basetxea / Caserío
- Errandóne (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Erandoena (1720) AMG, 0095/001 --;
Erandoena (1737) AMG, 0095/001 --;
Randoena (1739) AFV-J-C 1145/036;
Randuena (1743) AMG, 0095/001 --;
Errandoena (1745) FOG.KER nº 09, pág. 357; de los hered. de Pº Oñate Errando. Vibe su vdª
Mª San J. Gorteta
Errandoena (1778) AMG, 0095/001 --;
Errandona (1796) FOG.KER nº 24, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Btª Oñate
Errandoena (1798) AMG, 0096/001 --;
Errandoena (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Errandoena (1811) AMG, 0089/001 --;
Errandoena (1813) AMG, 0104/001 --;
Errandoena (1814) AMG, 0090/001 --;
Errandoena (1815) AMG, 0094/001 --;
Errandoena (1816) AMG, 0094/001 --;
Errandoena (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
Errandoena (1822) AMP, 52/1 --;
Errandoena (1822) AMG, 0093/001 --;
Herrandoena (1823) AMG, 0104/001 --;
Errandoena (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Errandoena (1828) AMG, 0093/001 --;
Errandoena (1836) AMG, 0104/001 --;
Errandoena (1840) AMG, 0104/001 --;
Errandoena (1842) AMG, 0094/001 --;
Errandoena (1842) AMG, 0092/001 --;
Errandoena (1845) AMG, 0092/001 --;
Errandoena (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
- 202 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Errandoena (1847) AMG, 0104/001 --;
Errandoena (1851) AMG, 0104/001 --;
Errandoena (1854) AMG, 0013/038 --;
Errandoena (1855) AMP, 59/20 --;
Errandoena (1857) AMG, 0087/014 --;
Errandoena (1860) AMG, 0013/038 --;
Errandoena (1873) AMG, 0019/002 --;
Errandoena (1873) AMG, 0013/017 --;
Errandoena (1873) AMG, 0082/015 --;
Errandoena mitad (1874) AMG, 0013/016 --;
Errandoena (1874) AMG, 0013/016 --;
Errandoena (1874) AFV-J-JPIB 2869/008;
Errandoena (1876) AMG, 0019/007 --;
Errandoena (1876) APG, 9A-234/01 --;
Errandoena (1878) AMG, 0019/009 --;
Errandoena (1879) AMG, 0019/009 --;
Errandoena (1880) AMG, 0015/030 --;
Errandoena (1880) AMG, 0082/012 --;
Errandoena (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Errandoena (1882) AFV-J-JPIB 2345/008;
Errandoena (1883) AFV-J-JPIB 3682/011;
Errondiena (1888) AMG, 0015/019 --;
Errandoena (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Errondoena (1898) AMG, 0015/009 --;
Erraundo (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Rongone (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; o Errondone
Errondone (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Errondona (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Rongane (1924) KHIST 2;
Errondone (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Errandone (1926) AMG, 0060/001 --;
Errandoena (1927) AMG, 0035/010 --;
Rondoena (1927) AMG, 0035/010 --;
Errondone (1935) AMG, 0097/001 --;
Errondona (1936) AMG, 0038/021 --;
Errondoena (1937) AMG, 0114/004 --;
Errondona (1937) AMG, 0078/008 --; Lopategui-landa
Errondona (1938) AMG, 0078/005 --; Lopategui-landa
Errondona (1944) AMG, 0038/004 --;
Errondoena (1945) AMG, 0038/001 --;
Errandoenea (2008) PAU08 R-15 (y R-50); Heredades que fueron segregadas de la casa
Errandoenea. Y Heredad llamada Lopategui solo.
- Errandoena (2009/04) BECA01 392; Basetxea / Caserío
394
Erregana
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505954 Y: 4808795
Oharrak / Notas:
El componente final parece ser -gan 'alto, elevación' con el determinante -a 'el'. Como ocurre a
menudo con este genérico, puede sufrir parágoge que sustituye esta -a por la -e- que se utiliza en
declinación (Erreganeko, Erreganetik, Erreganera, etc.). El primer componente pudiera estar en
relación con erre 'quemar', en relación a la costumbre tradicional de quemar matorral para roturar
terrenos montaraces.
Generikoa / Genérico:
037-31
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Erregana (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte. Pertenecido al caserío Gangoitiena
- Erregane (1944) AMG, Amillaramiento --;
- 203 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Erregana (1956) AMG, montes --;
- Erregana (2009/04) BECA01 394; Mendimalda / Ladera
910
Errekabaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Aparentemente significa 'bosque del arroyo' de erreka 'arroyo, riega' y baso 'bosque, monte'.
Y:
Alt.:
Ladera en Urezarantza, cuya ubicación no sabemos precisar.
Ahozkoak / Orales:
- errékabàso (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 194; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). Ez dakit ziur zein den bere lokalizazioa. Esan zidan erreka ondoan zegoela...
Dokument. / Document.:
- Erreca-baso (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Erreca-Baso (1948) AMG, 0087/006 --;
- Errekabaso (2009/04) BECA01 910; Basoa / Bosque
112
Errekalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505567 Y: 4806333
037-39
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'junto al arroyo' de erreka 'arroyo' y el sustantivo alde 'junto a' pospuesto. El
componente inicial pierde a veces la vocal inicial que es protética (de 'riega'), sobre todo en su uso en
castellano.
Alt.:
Casa construida en 1925-1926 que tuvo herrería para el ganado.
Ahozkoak / Orales:
- errekalde (1986) Deiker-0746 037-39 006; (Baserria / Caserío).
- errekalde (1986) Deiker-0751 037-39 006; (Baserria / Caserío).
- errekálde, la errería (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 006; (Baserria / Caserío). errekálde, la
errería (erdaraz).
- errékalde (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 B 006; (Baserria / Caserío). errementeria izan zen.
Erreka igarotzen da ondotik
- errékalde (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 006; (Baserria / Caserío). errékalde, errékaldeti.
- errekálde (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 006; (Baserria / Caserío).
- rekálde (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 006; (Baserria / Caserío).
- errékalde (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 006; (Baserria / Caserío).
- Rekáldes (2008/11/12) Gorliz-12 C 4; Etxea / Casa
- Errékálde (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Etxea / Casa
- Rekálde (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Etxea / Casa
- Rekálde (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Etxea / Casa (Errementaria / Herrería)
- Rekálde (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Basetxea / Caserío
- Rekáldes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-05; Basetxea / Caserío
- Errekálde (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-03; Basetxea / Caserío
- Errekádes (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Errota / Molino
- Rekáldes (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Errota / Molino
- Rekáldes (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Etxea / Casa
- Rekáldes (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Etxea / Casa
- Rekálde (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-05; Basetxea / Caserío
- Rekálde (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Basetxea / Caserío
- Rekálde (2009/02/11) Gorliz-02 E 03; Basetxea / Caserío
- Rekálde (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Mendimalda / Ladera
- Rekálde (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
- Rekáldes (2009/02/15) Gorliz-14 C 1; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
- Chacharro-alde (1925) AMG, 0109/001 --;
- Errecalde (1926) AMG, 0060/001 --; Casa y monte argomal. "Casa construída en el monte
titulado Chacharroalde... y fue construída o treminada de construir el mes de Noviembre"
- 204 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Errecalde (1933) AMG, 0082/005 --;
Recalde (1936) AMG, 0058/003 --;
Recalde (1936) AMG, 0130/001 --;
Recalde (1936) AMG, 0038/021 --;
Recalde (1936) AMG, 0038/022 --; Basetxea / Caserío
Recalde (1938) AMG, 0078/005 --; Echevarri-mendi
Recalde (1944) AMG, 0038/004 --;
Recalde (1944) AMG, 0038/003 --; Basetxea / Caserío
Rekalde (1983) MTN 037-IV;
Errekalde (1999) MTN 037-IV;
Errekalde (2002) Deiker 4604; Basetxea / Caserío
Errekalde (2009/04) BECA01 112; Etxea / Casa
1603
Errekalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo que significa en euskera 'zona próxima al arroyo', del euskera erreka 'arroyo' que lleva
pospuesto el sustantivo alde 'junto a'. Pierde la vocal inicial que el euskera añadió al préstamo latino
(riega > erreka).
Y:
Alt.:
Huerta en Gandia de ubicación no conocida, perteneciente al caserío Irabien y que puede estar en
relación con la calle nueva denominada Errekalde kalea o bien con la casa Torrena, que en un par de
ocasiones se documenta con el nombre Errekalde pospuesto.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Recalde (1893) AFV-J-JPIB 1072/008; Mahastia / Viñedo
Recalde (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad. Pertenecida al caserío Yrabien
Errecalde (1933) AMG, 0055/003 --; Lur saila / Terreno
Errekalde (2009/12) BECA03 1603;
1466
Errekalde kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505080 Y: 4805377
Oharrak / Notas:
Ver huerta Errekalde, a cuyo nombre se añade el genérico kale 'calle' y el determinante -a 'la', para
significar literalmente 'la calle Errekalde'.
Generikoa / Genérico:
037-38
Alt.:
Puede estar en relación con la huerta Errekalde que hallamos documentada en Gandia, pero cuya
ubicación precisa desconocemos. La casa Gandiatorrena también se documenta en una ocasión con
el nombre Errekalde pospuesto.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errekalde kalea (2009/12) BECA03 1466;
1041
Errekaldebaso
Alonimoak / Alónimos:
Zabalgaztañeta
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505442 Y: 4806272
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'monte o bosque de Errekalde', en referencia a la cercana casa Errekalde, a la
que se añade el genérico baso 'monte, bosque'. El alónimo Zabalgaztañeta viene a significar 'castañal
de Zabala', del nombre de los caseríos cercanos de Gandia llamados Zabala (-bekoa y -goikoa),
gaztaña 'castaño' y el sufijo locativo -eta.
- 205 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errecalde baso (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Errekaldebaso (2009/04) BECA01 1041; Basoa / Bosque
1602
Errekaldena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Kartografia / Cartografía:
Y:
Alt.:
Significa literalmente 'casa de Errekalde', siendo Errekalde el identificador del propietario,
posibemente su apellido, al que se añade el sufijo posesivo -ena 'casa de', habitual en nombres de
viviendas y que lleva artículo final -a 'la'. A su vez, Errekalde significa en vasco 'junto al arroyo', del
préstamo latino erreka 'arroyo, riega', al que se pospone el sustantivo alde 'zona próxima, junto a'. El
nombre pierde la e- inicial que es protética, es decir, fue añadida por la lengua vasca al tomar el
citado préstamo (riega > erreka).
Casa cuya ubicación no podemos precisar, pero que no debe confundirse con la casa Errekalde,
construida en 1925.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Recaldena (1836) AMG, 0104/001 --;
- Errecaldena (1845) AMG, 0092/001 --;
- Errekaldena (2009/12) BECA03 1602;
621
Errementari
Alonimoak / Alónimos:
Iturrialgalde, Mellikalde
Gaztelaniaz / Castellano:
La Herrería
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505745 Y: 4806462
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'herrero' y hace referencia a la ferrería aneja al caserío Mellika, que estuvo en
funcionamiento hasta bien entrado el siglo XX. La forma utilizada en el siglo XIX para denominar esta
barriada, a caballo en la muga de Gorliz con Saratxaga (Plentzia), fue Iturriagalde, que pasó después
a denominar la ladera y heredad cercana al caserío Iturriaga.
Alt.:
Aunque en castellano está bastante extendido el uso de La Herrería para denominar la barriada,
podría impulsarse el topónimo tradicional Iturriagalde o, incluso, Mellikalde. Sólo un testimonio
documental de 1944 (Errementariondo) prueba que se haya usado la forma Errementari en relación
con esa herrería. Pueden leerse interesantes datos sobre la herrería de Mellika en el trabajo de
Goikoetxea que citamos (2008).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Iturri-álde (1860) NOM1860 16, pág. 1136; Auzoa / Barrio
Yturrialde (1860) AMG, 0087/014 --;
Yturriagas (1873) AMG, 0013/018 --;
Yturri-alde (1887) AMG, 0022/011 --; 5 edificios, 6 familias
Melica-alde (1909) AMG, 0005/005 --;
Errería (1922) AMG, 0046/003 --;
Herreria (1924) KHIST 2;
Herreria, La (2008) GOIK 53; Hoy en Gorliz, la Herrería se llama al pequeño barrio, situado
detrás del Cementerio y cerca de Tribiñu […] Se encontraba delante del caseío Mellika, nº 53,
actualmente hay una huerta bien conservada […] También en el caserío "Recalde", había una
herrería-fragua, pero era para "calzar" a los animales, colocando la herradura correspondiente.
Otra estaba en Andra Mari y alguna más en Lemóniz
- Mellikalde (2009/04) BECA01 211;
- Errementari (2009/07) BECA02 621;
957
Errementaribidea
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 206 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505640 Y: 4806515
037-39
Oharrak / Notas:
Ver barrio Errementari, al que se añade el genérico bide 'camino' y el determinante -a 'el'. Significa
por tanto 'el camino del herrero o de la herrería', en referencia a la que hubo aneja al caserío Mellika.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Melica (1915) AMG, 0042/008 --;
Errería (1922) AMG, 0046/003 --;
Camino de Triviñu (1924) KHIST 2;
Errementari bidea (1989) GKZ-89 --;
Errementari bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Errementari bidea (2009) G09-01 D5;
Errementari (2009/04) BECA01 957; Bidea / Camino
Errementaribidea (2009/07) BECA02 957;
1042
Errementariondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505700 Y: 4806476
Oharrak / Notas:
Ver barrio Errementari, a cuyo nombre se pospone el sustantivo ondo 'zona próxima, lado cercano' y
que, por tanto significa 'junto a la herrería'. El testimonio de 1944 es la única prueba que tenemos de
que el nombre Errementari se haya utilizado en Gorliz en relación con esa herrería aneja al caserío
Mellika.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errementariondo (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Errementariondo (2009/04) BECA01 1042; Soroa / Heredad
1043
Erromarako txantela
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'el lote de la portilla o cancilla', de erromara 'portilla o cancilla', la desinencia de
genitivo -ko 'de' y el sustantivo txantel, genérico que se utilizaba en Bizkaia para denominar lotes de
monte comunal cuyo uso se sorteaba de algún modo entre los vecinos. Como genérico que es,
txantela lleva artículo final -a 'el'.
Y:
Alt.:
Heredad en Urezarantza cuya ubicación precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Erromaraco-chantela (1944) AMG, Amillaramiento --; Mendia / Monte
- Erromarako txantela (2009/04) BECA01 1043; Soroa / Heredad
395
Erromaraondokosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'huerta junto a la cancilla o portilla", de erromara 'cancilla o portilla', ondo 'junto a,
lado cercano', la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico solo 'huerta o heredad'.
Y:
Heredad en la zona de Andramariazpi, cuya ubicación precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
- 207 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Erromare-andocosolo (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Erromasa-ondacosolo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Erromosa-ondocosolo (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Erromareondocosolo (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Erromara-ondocosolo (1944) AMG, Amillaramiento --; Terreno en Andramari Azpi
Erromaraondokosolo (2009/04) BECA01 395; Soroa / Heredad
1545
Erromeriako landea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505614 Y: 4808518
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'campa de la romería', de erromeria 'romería', -ko 'de' y landa 'campa'. La caída
en el uso oral de la -a final de erromeria, que es orgánica, se debe a simplificación del hiato -ia > -i. El
final -e oral del genérico landa, revela la presencia del artículo que en todos los dialectos occidentales
produce disimilación landa + -a > landea. En la variedad de Gorliz además se simplifica ese hiato
final resultante -ea > -e (cf. erreka-a > erreke en vez de errekea, taberna-a > taberne en vez de
tabernea, etc.).
Alt.:
Se trata de la campa pegante al caserío Faoaurre, donde antes se hacía la romería en las fiestas de
Urezarantza, tras la subida a Fao. Esta subida popular tiene seguramente origen en la peregrinación
(sentido originario de "romería") a la desaparecida ermita de San Martin.
Ahozkoak / Orales:
- errómeriko lánde (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 215; (Soroa, alorra / Campo, tierra de
cultivo). "Or jaio sen errómeri", leku horretan egiten zirela lehen Faueko jaiak. Gaur egun sasiak
hartuta.
- lánde (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 215; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo). lánde,
lándarà. [Faueko] Erromeria egoten zen lekua, dela dio lekukoak; gaur egun sasiak hartuta dago.
Dokument. / Document.:
- Erromeriako landea (2009/12) BECA03 1545;
1044
Errotalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505427 Y: 4806538
037-39
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'junto al molino', de errota 'rueda, molino' y el sustantivo pospuesto alde 'junto a,
zona próxima'. Hace referencia sin duda al cercano molino Ametzagaerrota.
Alt.:
También hay una finca menor en las inmediaciones, de nombre Errotaondotxu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errotaalde (1956) AMG, montes --;
- Errotalde (2009/04) BECA01 1044; Mendimalda / Ladera
791
Errotaondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'junto al molino', de errota 'rueda, molino' y el sustantivo pospuesto ondo 'junto a,
lado próximo'. Hace referencia sin duda al antiguo molino de mareas denominado Gazteluondo.
Y:
Alt.:
Paraje cerca de Gazteluondo, al parecer, junto a la carretera que va a Sagastikoetxe.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errotaondo (1880) AMG, 0010/019 --; Soroa / Heredad
- Errotaondo (1910) AMG, 0107/001 --; Punto entre carretera de Gazteluondo a Sagasticoeche
- Errotaondo (2009/04) BECA01 791;
- 208 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
396
Errotaondotxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505362 Y: 4806578
Oharrak / Notas:
Es un diminutivo de errotaondo, 'junto al molino', compuesto del euskera errota 'rueda, molino' y el
sustantivo pospuesto ondo 'junto a, lado próximo', composición a la que se añade el sufijo diminutivo txu. Debe seguramente su nombre al hecho de ser una heredad menor que la cercana Errotalde. En
cualquier caso, el molino que citan ambos topónimos es el cercano Ametzagaerrota.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errotondochu (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
- Errotaondotxu (2009/04) BECA01 396; Soroa / Heredad
1793
Errotarrikoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504924 Y: 4806669
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la [casa] de la piedra de molino'. La composición de errota 'rueda, molino' y harri
'piedra' da 'muela, piedra de moler'. Aunque en la comarca no es muy habitual, el sufijo -koa 'casa de'
en algunos lugares puede sustituir al -ena más normal, para denominar viviendas. En todo caso
ambos llevan artículo final -a 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errotarrikoa (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle. Lleva las
r-s tildadas
- Errotarrikoa (2009/12) BECA03 1793;
792
Errotatxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kala / Cala
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503915 Y: 4807899
037-30
Oharrak / Notas:
Aparentemente significa 'molinillo' del euskera errota 'rueda, molino' y el sufijo diminutivo -txu, si bien
parece poco creíble la existencia de un molino en este paraje. Sin embargo, pudiera hacer referencia
a alguna suerte de maquinaria que se instalara en la zona durante la explotación de la cercana mina
que hubo al pie del castillito de Askorriaga. Los primeros testimonios documentales del siglo XX, sin
embargo, parecen sugerir la forma Arratoitxo que significaría 'la ratilla', del euskera arratoi 'rata' y el
sufijo diminutivo -txo, idéntico a -txu. Compárese por analogía el célebre ratón de Getaria en
Gipuzkoa. Toma en alguna ocasión la marca -s de plural castellano.
Alt.:
En alguna ocasión se utiliza el nombre también para designar la punta inmediata al norte. Errotatxu
es también nombre de la punta de Askorriaga.
Ahozkoak / Orales:
- errotatxu (1986) Deiker-0748 037-30 030; (Senadia / Ensenada).
- errotátxu (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 030; (Kala / Cala). errotátxu, errótatxurè, errotátxus
(erdal ahoskapenez). Lekukoak dioenez antzina gabarrak amarratzen ziren kala honetan, eta
horren lekuko da burdinen ("argoillak") uherra edo herdoila ikus daitekeela oraindik.
- errotátxu (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 030; (Kala / Cala).
- errotátxu (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 030; (Kala / Cala).
- errotátxu (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 030; (Kala / Cala).
- Érrotátxu (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Arrotátxu (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
- Errotátxus (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-02; Kostaldea / Costa
- Errotátxu (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Mendimalda / Ladera
- 209 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
-
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Erratoicho (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Kala / Cala
Erratoicho (1924) KHIST 1;
Errotachu (1934) EDV-25 1B;
Errotachu (1940) IGC-37 37;
Punta Errotatxu (1981) MTN 037-II;
Errotatxo (1982/09) DúoCosta 5, 419. orr.; Tiene una longitud de 150 metros, y es zona
pedregosa, en su parte N de malecón, y fondo de arribolas y planchadas. Al E se encuentra la
zona llamada El Horno que da paso a Uztrikotzek
Errotatxu (1982-1983) AEFDúo 50 [Azkibille], 253. orr.; Boca marítima entre Astondopunte y
Errotatxu
Errotatxopunte (1982-1983) AEFDúo 52, 253. orr.; Se adentra en el mar unos 150 metros
Errotatxu (1994) TORR 20; Kala / Cala
Errotatxu Punta (1999) MTN 037-II;
Errotatxu (Cala) (2002) Deiker 4935;
Errotatxu (2004) BG 03;
Errotatxu (2007) GKZ-09-02 --;
Errotachu (2008) GOIK 22;
Errotachu (2008) GOIK 19; Seguido encontramos una pequeña cala, Errotachu y a su derecha
"El Castillito Roto", cuyo nombre es Fortín de Azkorriaga
Errotatxu (2009) G09-02 --; Kala / Cala
Errotatxu (2009/04) BECA01 792; Kala / Cala
911
Errotazearreta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Kartografia / Cartografía:
Y:
Alt.:
Viene a significar en euskera 'lugar de las traviesas del molino', de errota 'molino, rueda', zehar
'traviesa, camino al través' y el sufijo locativo -eta. Se cierra una de las vocales del hiato (-ea- > -ia-),
fenómeno más frecuente en las variedades orientales del dialecto vizcaíno que en Gorliz.
Debió de ser una casa cuya ubicación no podemos precisar, pero que debió de estar cerca de uno de
los tres molinos que conocemos en Gorliz (Ametzagaerrota, Gazteluondo y Zabalerrota).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Errota-Ciarreta (1948) AMG, 0087/006 --; Basetxea / Caserío
- Errotazearreta (2009/04) BECA01 911; Etxea / Casa
1605
Errotureta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Errotura es la forma eusquérica del préstamo románico 'rotura noval', con vocal protética e-, a la que
se añade el sufijo locativo -eta. Significa, por tanto, 'lugar de las roturas'.
Y:
Alt.:
Heredad en ladera, en Gandia, pero cuya ubicación exacta desconocemos. También hay casa,
barriada y calle de este nombre en Areantza.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Roturetas (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte
- Roturetas (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
- Errotureta (2009/12) BECA03 1605;
539
Errotureta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
- 210 -
037-38
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 505004 Y: 4806139
Alt.:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Errotura es la forma eusquérica del préstamo romance 'rotura noval', que en euskera toma
tradicionalmente la vocal protética e-, si bien la pierde a menudo al ser transcrito en textos en
castellano. El nombre lleva además el sufijo locativo -eta y significa, por tanto, 'lugar de roturas'. Una
rotura o noval es un terreno de monte que se desbroza, limpia y prepara para su explotación agrícola
o forestal, cosa nada extraña en esta zona que debió de producir muchos litros de chacolí en otros
tiempos. Vemos que a menudo adopta el sufijo -s de plural castellano. Hay también barrio y calle de
este nombre.
Originalmente es el nombre de una ladera montaraz que se roturó para su uso agrícola, luego
designo la zona de huertas y en la actualidad se utiliza el nombre como barriada, dada la profusa
urbanización de la zona, donde debieron de abundar las viñas.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Roturas (1724) AFV-J-C 2636/001; Aurkintza / Término
Retureta (1725) AFV-J-C 0896/017;
Erretureta (1854) AFV-J-JPIB 1867/017;
Roturetas (1868) AFV-J-JPIB 2562/007; Aurkintza / Término
Roturetas (1868) BOPB nº 137, pág. 547; Aurkintza / Término
Roturetas (1876) AFV-J-JPIB 2582/003; Soroa / Heredad
Rotureta (1881) AFV-J-JPIB 1422/016; Tokia / Punto
Rotura (1881) AFV-J-JPIB 1422/016; Soroa / Heredad
Roturetas (1881) AFV-J-JPIB 1422/016; Tokia / Punto
Roturetas (1898) AMG, 0025/002 --; Soroa / Heredad
Roturas (1922) AMG, 0059/008 --; Mahastia / Viñedo
Roturetas (1922) AMG, 0059/008 --; Soroak / Heredades
Roturas (1922) AMG, 0059/008 --; Heredad en "Arenal o Roturas"
Roturetas (1922) AMG, 0059/008 --; Basoak / Montes
Roturetas (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad. Gaminiz
Roturas (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak eta basoa / Heredades y monte
Roturetas (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Roturetas (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa eta basoa / Heredad y monte
Boturas (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa eta Mahastia / Heredad y Viñedo
Roturetas (1925) AMG, 0059/005 --;
Roturas (1925) AMG, 0059/005 --; Mahastia / Viñedo
Roturetas (1925) AMG, 0059/005 --; Soroak eta basoa / Heredades y monte
Roturas (1925) AMG, 0109/001 --; Soroa / Heredad
Roturas (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Roturetas (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Roturetas (1944) AMG, Amillaramiento --; Gamiz
Roturas (1944) AMG, Amillaramiento --; Gamiz
Roturetas (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Roturetas (1944) AMG, Amillaramiento --; Lekua / Lugar
Erroturetas (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Returetas (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Roturaetas (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Roturas (1944) AMG, Amillaramiento --;
Roturas (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Rotureta (1956) AMG, montes --;
Rotureta auzoa (1989) GKZ-89 --;
Returetas (1994) TORR 47, 99; Zona de crianza de chacolíes. Pleíto en 1827
Returetas (1994) TORR 51; Últimos terrenos en litigio entre Gorliz y Plentzia (1926-1928-1933)
Roturetas (2002) SRGMU-1 B1371159;
Retureta (2002) SRGMU-1 B1371161;
Erretureta (2002) SRGMU-1 B1371153;
Roturas (2002) SRGMU-1 B1371159;
Roturetas (2002) SRGMU-1 B1371154;
Roturas (2002) SRGMU-1 B1371160;
Rotureta auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Rotureta (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
Errotureta (2009/04) BECA01 539;
- 211 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
113
Errotureta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504778 Y: 4806089
037-38
Oharrak / Notas:
Ver barriada Errotureta.
Alt.:
Se trata de dos casas adosadas de cierta antigüedad.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Rotureta (1823) AMG, 0104/001 --;
Retureta (1828) AMG, 0093/001 --;
Rotureta (1840) AMG, 0104/001 --;
Rotureta (1842) AMG, 0092/001 --;
Rotureta (1844) AMG, 0061/007 --;
Rotureta (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Rotureta (1847) AMG, 0104/001 --;
Rotureta (1851) AMG, 0104/001 --;
Rotureta (1860) NOM1860 23, pág. 1137; Basetxea / Casa de labranza
Rotureta (1872) AMG, 0013/016 --;
Roturetas (1873) AMG, 0013/016 --;
Roturetas (1882) AFV-J-JPIB 2005/004;
Rotureta (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
Roturetas (1897) AMG, 0025/001 --; Basetxea / Caserío
Roturetas (1925) AMG, 0078/012 --; Gamiz
Errotureta (2009/04) BECA01 113; Etxea / Casa
Erretureta (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada y que lleva r con tilde
1274
Errotureta kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504716 Y: 4806264
037-38
Oharrak / Notas:
Ver barriada Errotureta, a cuyo nombre se le añade el genérico kale 'calle' con determinante -a 'la'.
Equivale al castellano 'la calle Errotureta'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Rotureta kalea (1989) GKZ-89 --;
Rotureta kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Rotureta kalea (2009) G09-01 E2;
Errotureta (2009/04) BECA01 1274; Kalea / Calle
Errotureta kalea (2009/07) BECA02 1274;
794
Esparru
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505067 Y: 4808007
037-30
Oharrak / Notas:
Esparru es un genérico eusquérico que significa en euskera 'lugar delimitado', de hesi 'vallado' y
barru 'interior'.
Alt.:
Se trata de una ladera cercana a Okarantxu. Hay otro Esparru cerca del caserío Bidezarreta.
Ahozkoak / Orales:
- esparru (1986) Deiker-0748 037-30 018; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
- espárru (2001/11/19) Deiker-7252 037-30 E 018; (Artadia / Encinar).
- 212 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- espárru (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 BE 018; (Artadia / Encinar). gaztainadia izan zen.
gaur egun, arteak eta sasiak daude.
- espárru (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 018; (Artadia / Encinar). Lekukoaren arabera
"sagárdi isen san, oin lántzarra ta sási"
Dokument. / Document.:
- Esparri (1903) AMG, 0026/011 --;
- Esparru (2009/04) BECA01 794; Etxea / Casa
1399
Esparru
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505291 Y: 4807693
037-31
Oharrak / Notas:
Esparru es un genérico eusquérico que significa en euskera 'lugar delimitado', de hesi 'vallado' y
barru 'interior'.
Alt.:
Se trata de una heredad a la orilla de Barizerreka, al otro lado del caserío Bidezarreta. Hay otro
Esparru cerca del paraje de Okarantxu.
Ahozkoak / Orales:
- espárru (2001/11/19) Deiker-7253 037-31 D 200; (Artadia / Encinar).
Dokument. / Document.:
- Esparru (2009/07) BECA02 1399;
151
Estankoa
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Estanco
037-39 Desaparecido
Generikoa / Genérico:
Estankoa / Estanco
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505246 Y: 4806935
Oharrak / Notas:
Se trata del préstamo del castellano 'estanco' que, como genérico que es, lleva artículo determinado
final -a 'el'.
Alt.:
Se trataba del antiguo estanco de Gorliz, entendiendo estanco como expendeduría de diversos
productos cuyo comercio monopolizaba el estado.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Estanco (1924) AMG, 0002/008 --;
Estanco (1929) AMG, 0109/002 --;
Estanco (1929) AMG, 0003/001 --;
Estankoa (2009/04) BECA01 151; Etxea / Casa
1854
Estankoko iturria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505245 Y: 4806933
Oharrak / Notas:
Significa 'la fuente del estanco' de la casa que se conoció por este nombre, el genitivo -ko 'de', el
genérico iturri 'fuente' y el artículo determinado -a 'la'.
Generikoa / Genérico:
037-39 Desaparecido
Alt.:
Fuente que hubo cerca del cruce de Itsasbide con Eloisa Artatza, a la altura de la actual Caja Laboral.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Estankoko iturria (2009/12) BECA03 1854;
473
Estratabarri
Libarona, Estrataurre
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505796 Y: 4807100
Alonimoak / Alónimos:
- 213 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Hace referencia al caserío Estratakoetxe que se situó frente a la casa, al otro lado de la carretera de
Armintza. Al nombre abreviado de aquél, Estrata[koetxe], se le añade el adjetivo barri 'nueva',
significando por tanto 'Estrata(koetxe) nueva'. El testimonio de 1798 cita el nombre Libarona como
sinónimo de Estrataurre, que a su vez significa 'delante de Estrata[koetxe]', en referencia al mismo
caserío desaparecido, cuyo nombre lleva el sustantivo pospuesto aurre 'parte delantera, delante de',
lo que vendría a significar 'delante de Estrata(koetxe)'. El testimonio de 1895 cita el nombre como
sinónimo de Etxetxubarri, que en realidad es la casa inmediatamente superior. Por fin, el nombre más
antiguo, Libarona, hace referencia seguramente al apellido del propietario inicial. Originalmente se
trata de un grupo de caseríos de la anteiglesia de Gatika, donde pierde la -n- intervocálica (Libarona >
Libaroa) y se pronuncia popularmente Libero(s). Sin embargo, el hecho de que el topónimo pierda
esa -n-, no significa necesariamente que el apellido deba tener esa misma evolución (cf. topónimo
Lazkao frente a apellido Lazkano, topónimo Bilbo frente a apellido Bilbao, topónimo Aramaio frente a
apellido Aramaiona, etc.).
En realidad la casa llamada Libarona debió de desaparecer en el siglo XIX, edificándose
posteriormente la actual casa sobre aquel solar.
Ahozkoak / Orales:
- Estradabárri (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
- Estradabárri (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Libarona (1798) AMG, 0096/001 --; = Estrada Aurre
Libarona (1811) AMG, 0089/001 --;
Libarona (1813) AMG, 0104/001 --;
Libarona (1814) AMG, 0090/001 --;
Libarona (1815) AMG, 0094/001 --;
Libarona (1816) AMG, 0094/001 --;
Libarona (1822) AMP, 52/1 --;
Libarona (1822) AMG, 0093/001 --;
Libarona (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Estrada nueba (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Estrada nueba (1823) AMG, 0104/001 --;
Casa Libarona (1823) AMG, 0104/001 --;
Estrada nueba (1828) AMG, 0093/001 --;
Libaronena (1836) AMG, 0104/001 --;
Estrada nueba (1836) AMG, 0104/001 --;
Estrada nueva (1840) AMG, 0104/001 --;
Extrada nueva (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Extrada nueva (1847) AMG, 0104/001 --;
Extrada-nueva (1851) AMG, 0104/001 --;
Extrada nueva (1854) AMG, 0013/038 --;
Extrada nueva (1855) AMP, 59/20 --;
Estrada nueba (1857) AMG, 0087/014 --;
Extrada menor (1860) AMG, 0013/038 --;
Extrada nueva (1873) AMG, 0082/015 --;
Extrada nueba (1873) AMG, 0013/017 --;
Estrada-nueva (1873) AMG, 0019/002 --;
Extrada nueba (1875) AMG, 0105/002 --; o también llamada echechubarri
Estrada nueba (1879) AMG, 0019/009 --;
Extrada nueva (1880) AMG, 0082/012 --;
Extrada nueva (1880) AMG, 0015/030 --;
Estradabarri (1928) AMG, 0036/009 --;
Estradabarri (1929) AMG, 0113/001 --; Soroa / Huerta
Estrabarri (1930) AMG, 0003/001 --;
Libarona (2009/04) BECA01 473; Etxea / Casa
Estratabarri (2009/07) BECA02 1401;
912
Estrataburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505818 Y: 4807076
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Aunque parece significar en euskera 'sobre la estrada', en realidad hace referencia al caserío
- 214 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Estratakoetxe y debe entenderse como 'sobre el caserío Estrada', con posposición a ese nombre del
sustantivo buru 'cabeza, parte superior'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Estrataburu (1774) AMG, 0099/001 --;
Estrada buru (1944) AMG, Amillaramiento --;
Estrada-buru (1956) AMG, montes --;
Estrataburu (2009/04) BECA01 912; Mendimalda / Ladera
55
Estratakoetxe
Estratakoetxezarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505774 Y: 4807135
Oharrak / Notas:
Estrata o estratza son las formas castizas eusquéricas para designar las estradas. El topónimo
significa por tanto 'casa de la estrada', con el nombre citado, el genitivo -ko 'de' y el genérico etxe
'casa'. Fue derribado a principios del siglo XXI y su nombre se utiliza en la actualidad para designar el
parque cercano. La forma Estratakoetxezarra 'Estratakoetxe vieja', hace referencia a la construcción
hacia 1820 de una casa nueva cerca de allí, hoy conocida como Etxetxubarri.
Alonimoak / Alónimos:
037-39 Desaparecido
Alt.:
Alguno de los testimonios se refiere a los terrenos o huertas del caserío, no a la propia vivienda.
Ahozkoak / Orales:
- estráta (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 210; (Aurria / Ruina).
- estráta (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 210; (Aurria / Ruina).
- estráta, estráda (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 210; (Aurria / Ruina). estráta, estráda
(gaztelaniaz).
- Estráda (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Estráda (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/01/08) Gorliz-06 C 05; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-01; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
- Estráta (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-04; Basetxea / Caserío
- Estráta (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-05; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/02/05) Gorliz-03 C 01;
- Estráda (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Basetxea / Caserío
- Estrada (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
- Estráda (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Estrada (1683) AFV-J-C 1531/021;
Estrada (1700) AFV-J-C 1531/021;
Estrata (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Estrata (1704) FOG.KER nº 36, pág. 140; Bº de Ibarra. Lzº Ibarra
Estrada (1713) AMG, 0096/001 --;
Estratacoechea (1734) AMG, 0095/001 --;
Estratacoechea (1737) AMG, 0095/001 --;
Estrata coechea (1739) AMG, 0095/001 --;
Estrada (1743) AMG, 0095/001 --;
Estarta (1745) FOG.KER nº 24, pág. 357; Nicolás Arteaga
Estrada (1774) AFV-J-C 1155/043;
Estrata (1775) AFV-J-JTB 0843/012;
Estrada (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Estartacoeche (1796) FOG.KER nº 03, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Btª Arteaga
Estrada (1796) FOG.KER nº 12, pág. 628; Bº de Gamíniz. Jfª Orbeta
Estrada (1798) AMG, 0096/001 --;
Estrada (1799) APG, 9A-235/10-II --;
- 215 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Estrada (1810) AFV-J-C 3387/016;
Extrada (1811) AMG, 0089/001 --;
Estrada (1811) AFV-J-C 3387/016;
Estrada (1811) AFV-J-CAV 2621/017;
Estratacoechea (1811) AFV-J-CAV 2621/017;
Extrada (1811) AFV-J-CAV 2621/017;
Estrada (1813) AMG, 0104/001 --;
Estrada mitad (1814) AMG, 0090/001 --;
Estrada (1816) AMG, 0094/001 --;
Estrada (1822) AMP, 52/1 --;
Estrada (1822) AMG, 0093/001 --;
Estrada bieja (1823) AMG, 0104/001 --;
Estrada vieja (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Estrada vieja (1828) AMG, 0093/001 --;
Estrada vieja (1836) AMG, 0104/001 --;
Estrada vieja (1840) AMG, 0104/001 --;
Extrada-vieja (1842) AMG, 0061/007 --;
Estrada (1845) AMG, 0092/001 --;
Estrada (1846) AMG, 0092/001 --;
Extrada vieja (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Extrada vieja (1847) AMG, 0104/001 --;
Extrada-vieja (1851) AMG, 0104/001 --;
Extrada-vieja (1854) AMG, 0013/038 --;
Extrada vieja (1855) AMP, 59/20 --;
Estrada vieja (1857) AMG, 0087/014 --;
Estrada (1860) AMG, 0013/038 --;
Estarta (1866) AFV-J-JPIB 1984/006;
Extrada bieja (1872) AMG, 0013/016 --;
Estrada (1872) AMG, 0006/001 --;
Extrada (1872) AMG, 0013/016 --;
Extrada bieja (1873) AMG, 0013/017 --;
Extrada-mayor (1873) AMG, 0019/002 --;
Estarta (1873) AMG, 0019/003 --;
Estrada (1873) AMG, 0006/001 --;
Extrada bieja (1873) AMG, 0082/015 --;
Extrada bieja (1874) AMG, 0013/016 --;
Esterada (1875) AMG, 0105/002 --;
Estrada bieja (1876) APG, 9A-234/01 --;
Extrada bieja (1876) AMG, 0019/007 --;
Estrada bieja (1879) AMG, 0019/009 --;
Extrada bieja (1880) AMG, 0015/030 --;
Extrada bieja (1880) AMG, 0082/012 --;
Estrada (1888) AMG, 0015/019 --;
Estrada (1894) AMG, 0105/003 --; Basetxea / Caserío
Extrada (1895) AMG, 0025/001 --; Basetxea / Caserío
Estarta (1898) AMG, 0015/009 --;
Estrada (1905) AMG, 0015/002 --;
Extrada (1908) AMG, 0027/020 --;
Extrada (1910) AMG, 0107/001 --;
Estrada (1919) AMG, 0102/001 --;
Extrada (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Extrada (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Extrada (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Extrada (1924) AMG, 0002/008 --;
Extrada (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Estrada (1926) AMG, 0060/001 --;
Extrada (1927) AMG, 0035/002 --;
Estrada (1928) AMG, 0036/009 --;
Estrada (1929) AMG, 0003/001 --;
- 216 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Estrada (1929) AMG, 0113/001 --;
Estrada (1929) AMG, 0109/002 --;
Estrada (1929) AMG, 0036/008 --;
Estrada (1930) AMG, 0128/007 --;
Estrada (1930) AMG, 0052/010 --;
Estrada (1930) AMG, 0003/001 --; Basetxea / Caserío
Estrada (1936) AMG, 0038/022 --; Basetxea / Caserío
Estrada (1936) AMG, 0038/021 --;
Estrada (1938) AMG, 0078/005 --;
Estrada (1944) AMG, 0038/004 --;
Estratakoetxea (2009/04) BECA01 55; Basetxea / Caserío
Estratakoetxe (2009/07) BECA02 55;
1275
Estratakoetxe parkea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Lorategia / Parque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505697 Y: 4807126
037-39
Oharrak / Notas:
Toma el nombre del desaparecido caserío Estratakoetxe, al que se añade el préstamo genérico parke
'parque' y el determinante -a 'el'. Significa por tanto 'el parque Estratakoetxe'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Estrada (1769) AFV-J-C 1229/009;
Extrada (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Extrada
Estrada (1929) AMG, 0113/001 --; Soroa / Huerta
Estrada (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Estratakoetxe (2007) GKZ-09-01 --;
Estratakoetxea (2009/04) BECA01 1275; Lorategia / Parque
Estratakoetxe parkea (2009/07) BECA02 1275;
1477
Estrataurreko biribilgunea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Biribilgunea / Rotonda
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505762 Y: 4807102
037-39
Oharrak / Notas:
Hace referencia al desaparecido caserío Estratakoetxe. A la forma abreviada Estrata 'estrada', se
pospone el sustantivo aurre 'delante, zona delantera', el genitivo -ko 'de', el genérico biribilgune
'rotonda, glorieta' y el determinante -a 'la'. Aunque pudiera traducirse como 'la rotonda ante la estrada',
debe entenderse como 'la rotonda de delante del caserío Estrata(koetxe)'.
Alt.:
No está en el callejero porque carece de portales, pero se propone su inclusión en el mismo, por ser
una referencia útil tras los últimos cambios urbanísticos operados en Elexalde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Extrada-aurre (1924) AMG, 0059/004 --;
- Estrataurreko biribilgunea (2009/12) BECA03 1477;
1036
Etxabarrigoikoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la casa nueva de arriba', del euskera etxe 'casa', barri 'nueva', goi 'arriba, parte
alta', el genitivo -ko 'de' y el artículo final -a 'la'.
Y:
Heredad junto a la ermita de Agirre, cuya ubicación exacta desconocemos.
- 217 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echavarrigoicoa (1727) AFV-J-C 2636/007; Heredad junto a la hermita de Andra Mari
- Etxabarrigoikoa (2009/04) BECA01 1036; Soroa / Heredad
380
Etxaspetxaroa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Kartografia / Cartografía:
Y:
Alt.:
Viene a significar 'jaro de Etxaspe', donde debemos suponer que Etxaspe era el nombre de otra
entidad, quizá una casa. Etxaspe es, a su vez, un derivado de Etxe 'casa', que quizá contenga el
sufijo -pe 'bajo'. Como genérico que es, txaroa 'jaro, jaral' lleva artículo -a 'el'.
Heredad cuya ubicación precisa nos es desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echaspecharoa (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
- Echaspe charoa (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
- Etxaspetxaroa (2009/04) BECA01 380; Soroa / Heredad
377
Etxatxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505240 Y: 4807609
037-31
Oharrak / Notas:
Significa en castellano 'casita', de etxe 'casa' y el sufijo diminutivo -txu. Tiende a tomar la marca -s de
plural castellano.
Alt.:
Hubo otra casa de este nombre en Elexalde. También se documenta para denominar la huerta aneja.
Alguno de los testimonios históricos se referirá posiblemente a la casa Etxatxu de Elexalde. Uno de
los de 1924 se refiere a una casa Etxatxu lindante con Plentzia, por lo que difícilmente puede ser
ninguna de las dos que registramos con este nombre.
Ahozkoak / Orales:
- etxátxu (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 199; (Baserria / Caserío).
- etxátxu(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 199; (Baserria / Caserío). etxátxurè, etxátxus
(erdal ahoskapena).
- etxátxu (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 199; (Baserria / Caserío).
- Etxátxus (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
- Etxátxus (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
- etxatxus (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
- Etxatxus (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01; Basetxea / Caserío
- Etxátxú (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
- Etxátxus (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-04; Basetxea / Caserío
- Etxétxus (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-04; Basetxea / Caserío
- Etxátxus (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
- Etxátxus (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Echachu (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Echachu (1798) AMG, 0096/001 --;
Echachu (1811) AMG, 0089/001 --;
Echachu (1813) AMG, 0104/001 --;
Echachu (1814) AMG, 0090/001 --;
Echachu (1822) AMP, 52/1 --;
Echachu (1822) AMG, 0093/001 --;
Echachu (1823) AMG, 0104/001 --;
Echachu (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Ychachuy (1826) AFV-J-C 1066/034;
Ychachui (1826) AFV-J-C 1066/034; o Echachu
Echachu (1826) AFV-J-C 1066/034;
Hechachu (1827) AFV-J-C 0006/008;
- 218 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Echachu (1828) AMG, 0093/001 --;
Echechu (1828) AFV-J-C 0957/016;
Echachu (1829) AFV-J-C 0005/018;
Echachu (1830) AFV-J-C 0855/011;
Echuchu (1832) AFV-J-C 0253/032;
Echechu (1832) AFV-J-C 0253/032;
Echachu (1836) AMG, 0104/001 --;
Echachu (1840) AMG, 0104/001 --;
Echachu (1842) AMG, 0094/001 --;
Echachu (1842) AMG, 0092/001 --;
Echachu (1845) AMG, 0092/001 --;
Echachu (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Echachu (1846) AMG, 0092/001 --;
Echachu (1847) AMG, 0104/001 --;
Echachu (1851) AMG, 0104/001 --;
Echachu (1854) AMG, 0013/038 --;
Echachu (1857) AMG, 0063/002 --;
Echachu (1857) AMG, 0087/014 --;
Echachu (1860) AMG, 0013/038 --;
Echachu (1864) APG, 9A-230/03 --;
Echachu (1864) APG, 9A-230/03 --;
Echachu (1872) AMG, 0013/016 --;
Echachu (1873) AMG, 0013/016 --;
Echachu (1874) AMG, 0013/016 --;
Echachu (1875) AMG, 0105/002 --; Basetxea / Caserío
Echachu (1876) AMG, 0019/007 --;
Echachu (1876) APG, 9A-234/01 --;
Echachu (1879) AMG, 0019/009 --;
Echachu (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Echachu (1888) AMG, 0015/019 --;
Echachu (1889) AMG, 0067/001 --;
Echachu (1890) AMG, 0067/002 --;
Echachu (1895) AMG, 0069/003 --;
Echachu (1898) AMG, 0015/009 --;
Echachu (1916) AMG, 0107/003 --;
Echechu (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Echachu (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Echechu (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Echechu (1924) KHIST 2;
Echachu (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Echechu (1924) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío. "Éste caserío está declarado en un
padrón de la Villa de Plencia, por ser de dicha jurisdicción, aunque los pertenecidos están en la
jurisdicción de Gorliz"
Echeachu (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Echachu (1926) AMG, 0060/001 --;
Echachu (1927) AMG, 0035/010 --;
Echachu (1933) AMG, 0098/001 --;
Echachu (1934) AMG, 0037/005 --;
Echachu (1934) AMG, 0114/002 --;
Echachu (1934) AMG, 0056/003 --;
Echachu (1934) AMG, 0129/004 --;
Echachu (1936) AMG, 0038/021 --;
Echachu (1937) AMG, 0114/004 --;
Echachu (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
Echachu (1944) AMG, 0038/004 --;
Etxatxu (Caserío) (2002) Deiker 34560;
Etxatxu (2004) BG 03;
Etxatxu (2008) PAU08 V-14; Parcela de terreno de forma triangular del pertenecido o heredad
Uribarrieta de la casería Etxatxu en Gorliz, barrio Uresaranse.
Etxatxu (2009/04) BECA01 377; Basetxea / Caserío
- 219 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1608
Etxatxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505237 Y: 4807624
Oharrak / Notas:
Se trata de la huerta aneja al caserío Etxatxu de Urezarantza.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echechu (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
- Echechu (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
- Etxatxu (2009/12) BECA03 1608;
1607
Etxatxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505343 Y: 4806950
Oharrak / Notas:
Significa en castellano 'casita', de etxe 'casa' y el sufijo diminutivo -txu. Tiende a tomar la marca -s de
plural castellano.
Alt.:
Caserío en Elexalde que se sitúo frente a la casa Altamira. Aunque sin duda la casa actual no es la
original citada en la documentación, nosotros las identificamos. Hay otra casa de este nombre en
Urezarantza. Al parecer hubo taberna, lo que podría indicar que se puede identificar con la casa
documentada como Agirrena en Elexalde, cuya ubicación no hemos sabido precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echachu (1796) FOG.KER nº 20, pág. 630; Bº de Ibarra. J. Ibarra
Echechu (1827) AFV-J-C 0006/008; Enfrente de Altamira
Echachu (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Echechu (1905) AMG, 0015/002 --;
Iberrechuiqui (1944) AMG, 0038/004 --;
Etxatxu (2009/12) BECA03 1607;
1805
Etxealai
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505190 Y: 4807736
Oharrak / Notas:
Significa en euskera literalmente 'casa alegre', de etxe 'casa' y el adjetivo alai 'alegre'.
Generikoa / Genérico:
037-31
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Etxe Alai (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada, junto al portal
- Etxealai (2009/12) BECA03 1805;
1219
Etxealdapa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505643 Y: 4807211
Oharrak / Notas:
Es un compuesto del euskera etxe 'casa' y aldapa que en general significa 'cuesta', pero que en la
comarca suele indicar más bien 'huerta'. Significaría por lo tanto 'huerta de la casa', seguramente en
referencia a la cercana casa Ibarretxe.
- 220 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echealdapa (1769) AFV-J-C 1229/009; Heredad tras Ybarreche
- Echealdapa (1774) AFV-J-C 1155/043; Heredad de Ybarreche
- Etxealdapa (2009/04) BECA01 1219; Soroa / Heredad
1037
Etxealdesolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'huerta junto a la casa', del euskera etxe 'casa', alde 'zona próxima, junto a' y el
genérico solo 'huerta, heredad'. Al parecer tomaba la marca -s de plural castellano.
Y:
Alt.:
Heredad en Fao, Urezarantza, pero cuya ubicación précisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echealdesolos (1944) AMG, Amillaramiento --; Fao
- Etxealdesolo (2009/04) BECA01 1037; Soroa / Heredad
786
Etxealtu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Y:
Alt.:
Literalmente 'casa alta', del euskera etxe 'casa' y el préstamo corriente y castizo altu 'alto, elevado'.
Casa y huerta sin ubicación conocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Cetxealtu (1942) AMG, 0038/009 --; Lur saila / Terreno
- Eche-Alto, Eche-Alvo (1945) AMG, 0038/001 --; = Eche-Alvo
- Etxealtu (2009/04) BECA01 786; Etxea / Casa
379
Etxeaurre
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'ante a la casa', de etxe 'casa' y aurre, sustantivo que pospuesto significa
'delante de, frente a'.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia sin ubicación conocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echeaurre (1956) AMG, montes --;
Echeaurre (2004) PRUEG-3 p.55;
Echeaurre (2004) PRUEG-3 p.17;
Echeaurre (2004) PRUEG-3 p.10;
Etxeaurre (2009/04) BECA01 379; Soroa / Heredad
1218
Etxeazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
- 221 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Siginfica literalmente 'bajo la casa' del euskera etxe 'casa' y el sustantivo pospuesto azpi 'parte de
abajo, debajo de'. A veces toma la -s marca de plural en castellano, con una -e- precedente, lo que
pudiera indicar que se hayan utilizado con artículo final, Etxeazpia(k).
Heredades en Gandia sin ubicación conocida. Hay también Etx(e)azpi en Urezarantza (sinónimo de
Baraizazpi) y Elexalde (además del sinónimo de Mellikaondo).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echeaspi (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad. Pertenecida al caserío Yrabien
Echeaspies (2004) PRUEG-3 p.44;
Echearpies (2004) PRUEG-3 p.17;
Etxeazpi (2009/04) BECA01 1218; Soroa / Heredad
378
Etxeazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Siginfica literalmente 'bajo la casa' del euskera etxe 'casa' y el sustantivo pospuesto azpi 'parte de
abajo, debajo de'. Uno de los testimonios de 1944 lleva además -e final, que pudiera ser el
determinante -a, con cierre vocálico producido por la -i- precedente.
Y:
Alt.:
Heredad de ubicación no conocida en Elexalde, propiedad de la casa Axeo en 1924 y de
Estratakoetxe en 1923. Quizá se trate de fincas diferentes. Hay otros Etx(e)azpi en Elexalde
(Mellikaondo), en Urezarantza (Baraizazpi) y Gandia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echeaspi (1883) AFV-J-JPIB 3875/012; Lur sailak / Terrenos
Echeaspi (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Extrada
Echeazpi (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad. Pertenecido al caserío Ageo
Echiaspi (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Echeaspi (1926) AMG, 0060/001 --; Soroak eta basoa / Heredades y monte
Eche-aspie (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Echeaspi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Etxeazpi (2009/04) BECA01 378; Soroa / Heredad
1714
Etxebarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505096 Y: 4805519
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'casa nueva', del euskera etxe 'casa' y barri 'nueva'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Etxebarri (2009/06/21) CG09 --; Información facilitada por uno de los propietarios
- Etxebarri (2009/12) BECA03 1714;
785
Etxebarri
Alonimoak / Alónimos:
Ibarretaetxebarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505271 Y: 4806913
Oharrak / Notas:
Significa 'casa nueva', del euskera etxe 'casa' y el adjetivo barri 'nueva'. En ocasiones toma la marca s de plural castellano. Hay tres testimonios del siglo XIX en que se antepone el nombre del barrio al
de la casa para especificar a qué Etxebarri se refiere, pues es un nombre de casa muy común. En
todos ellos el barrio aparece denominado Ibarreta, con -s plural final del castellano. En uso oral,
también Etxebarri toma esta -s de plural castellano, hasta el punto de que llega a declinarse en plural
- 222 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
en euskera: Etxebarritati.
El compuesto Ibarraiturribaltzaga que se documenta en 1737 no sabemos si se refiere exactamente a
esta casa, a Ibarrajazintoena o a (Ibarra)zabalena.
Ahozkoak / Orales:
- etzebárri (2001/11/04) Deiker-7249 037-39 A 183; (Aurria / Ruina).
- etzebárri (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 183; (Aurria / Ruina).
- etzébarri(s) (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 183; (Aurria / Ruina). etzébarri, etzébarris (erdal
ahoskeraz). bota zuten
- Etxebárris (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Basetxea / Caserío
- Etxebárris (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Basetxea / Caserío
- Etxebárritati (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-01; Basetxea / Caserío
- Etxebárri (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Etxebárri (2009/02/05) Gorliz-03 C 03; Basetxea / Caserío
- Etxebárri (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Echavarri (1705) AFV-J-C 0835/037;
Echavarri (1725) AFV-J-C 3350/009;
Ybarra Yturribalzaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra Yturri Balzaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra Yturri Balzaga (1737) AMG, 0095/001 --;
casa nueba (1796) FOG.KER nº 41, pág. 629; Bº de Ibarra. la casa nueba de J. Antº Cucullu
Echebarri (1811) AMG, 0089/001 --;
Echebarri (1813) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1813) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1814) AMG, 0090/001 --;
Echevarri (1816) AMG, 0094/001 --;
Echebarry (1823) AMG, 0104/001 --;
Echebarri (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Echevarri (1828) AMG, 0093/001 --;
Echevarri (1828) AMG, 0093/001 --;
Echevarri (1836) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1840) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1840) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1842) AMG, 0092/001 --;
Echevarri (1842) AMG, 0094/001 --;
Echevarri (1842) AMG, 0094/001 --;
Eche barri (1845) AMG, 0092/001 --;
Echevarri (1846) AMG, 0092/001 --;
Echevarri (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Echevarri (1847) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1847) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1851) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1851) AMG, 0104/001 --;
Echevarri (1854) AMG, 0013/038 --;
Echevarri (1854) AFV-J-JPIB 0278/021;
Echevarri (1854) AMG, 0013/038 --;
Echevarri (1855) AMP, 59/20 --;
Echevarri (1857) AMG, 0087/014 --;
Echevarri (1857) AMG, 0087/014 --;
Echevarri (1860) AMG, 0013/038 --;
Casa nueba (1873) AMG, 0019/003 --;
Echevarri (1873) AMG, 0013/017 --;
Echevarri (1873) AMG, 0013/017 --;
Ybarretas Echebarri (1873) AMG, 0013/018 --;
Echebarri (1873) AMG, 0013/018 --;
Echevarri (1873) AMG, 0019/002 --;
Echevarri (1873) AMG, 0082/015 --;
Echevarri (1873) AMG, 0019/002 --;
Echavarri (1874) AMG, 0013/016 --;
Ybarretas Echavarri (1874) AMG, 0013/016 --;
Echevarri (1875) AMG, 0006/001 --;
- 223 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Echebarri (1875) AMG, 0006/001 --;
Echevarri (1876) AMG, 0019/007 --;
Echevarri (1879) AMG, 0019/009 --;
Echevarri (1879) AMG, 0019/009 --;
Echevarri (1880) AMG, 0015/030 --;
Echevarri (1880) AMG, 0082/012 --;
Echevarri (1880) AMG, 0015/030 --;
Ybarretas echebarri (1880) AMG, 0015/030 --;
Echevarri (1883) AFV-J-JPIB 3875/012;
Echebarri (1884) AMG, 0066/001 --;
Echevarri (1888) AMG, 0015/019 --;
Echevarri (1888) AMG, 0015/019 --;
Etxebarri (1898) AMG, 0015/009 --;
Echevarri (1905) AMG, 0015/002 --;
Echevarri (1930) AMG, 0036/004 --;
Echévarri (1930) AMG, 0003/001 --;
Echevarri (1930) AMG, 0109/002 --;
Echevarri (1944) AMG, 0038/004 --;
Etxebarri (2009/04) BECA01 785; Basetxea / Caserío
Ibarretaetxebarri (2009/04) BECA01 1203; Etxea / Casa
679
Etxebarrialde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505078 Y: 4806304
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'zona de Etxebarri', donde Etxebarri sería nombre de casa o apellido que, a su
vez, significa 'casa nueva', del euskera etxe 'casa' y el adjetivo barri 'nueva'. A este nombre se
pospone el sustantivo alde 'lado próximo, zona cercana'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echévarri-álde (1860) NOM1860 10, pág. 1136; Auzoa / Barrio
Echevarrialde (1860) AMG, 0087/014 --;
Echevarri-alde (1887) AMG, 0022/011 --; 6 edificios, 7 familias
Echevarri-alde (1900) AFV-HA-AR 00569/001; Aurkintza / Término
Etxebarrialde (2009/04) BECA01 679;
1611
Etxebarrimendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504885 Y: 4806445
037-38
Oharrak / Notas:
Ver casa Etxebarrimendi.
Alt.:
Se trata de la ladera de Guzurmendi que mira hacia el barrio San José, en evidente relación con la
casa Etxebarrimendi, popularmente llamada el Noticiero.
Ahozkoak / Orales:
- Etxebarriméndi (2009/01/13) Gorliz-07 C 02-01; Mendia / Monte
- Etxebarriméndi (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-04; Mendimalda / Ladera
Dokument. / Document.:
-
Etxebarri-mendi (1931) AMG, 0082/004 --;
Etxebarri-mendi (1931) AMG, 0129/001 --;
Echevarri-mendi (1934) AMG, 0056/003 --;
Echevarri-mendi (1938) AMG, 0078/005 --;
Echevarri-Mendi (1939) AMG, 0078/002 --;
Echevarrimendi (1944) AMG, Amillaramiento --; Mahastia / Viñedo
Echevarri Mendi (2002) SRGMU-1 B1371115;
Etxebarrimendi (2009/12) BECA03 1611;
- 224 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
52
Etxebarrimendi
Alonimoak / Alónimos:
Noticiero
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504860 Y: 4806550
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'monte de Etxebarri', en referencia al nombre de casa o al apellido Etxebarri,
seguido del genérico mendi 'monte'. A su vez, Etxebarri significa 'casa nueva', del euskera etxe 'casa'
y el adjetivo barri 'nueva'. El nombre popular Noticiero, se debe a que su primer propietario era
periodista del diario Noticiero Bilbaino.
037-38
Alt.:
Conocida casa de veraneo en lo alto de Guzurmendi, una de las primeras villas de este tipo que hubo
en la zona y que goza de una excelente posición sobre el barrio Areantza y las playas. Hay algunos
datos de interés sobre esta edificación en el trabajo de Goikoetxea (2008) que citamos.
Ahozkoak / Orales:
- Etxebarriméndi (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
El Noticiero (1924) KHIST 2; Etxea / Casa
Echevarri-mendi (1925) AMG, 0034/004 --; Gamiz
Echevarri-mendi (1928) AMG, 0109/002 --;
Echevarri-mendi (1929) AMG, 0036/008 --; Soloa / Finca
Echebarri-Mendi (1931) AMG, 0036/013 --; Gamiz
Echebarri-mendi (1931) AMG, 0098/001 --;
Echevarri-mendi (1932) AMG, 0036/015 --; Gamiz
Echevarrimendi (1933) AMG, 0098/001 --;
Echevarrimendi (1933) AMG, 0036/014 --;
Echevarrimendi (1933) AMG, 0114/002 --;
Echevarri-mendi (1933) AMG, 0098/001 --;
Echevarri-mendi (1934) AMG, 0037/005 --;
El Noticiero (1934) EDV-25 1B;
El Noticiero Bilbaino (1934) AMG, 0129/004 --;
Echevarri-mendi (1934) AMG, 0114/002 --;
Echevarri-mendi (1936) AMG, 0114/003 --;
El Noticiero (1940) IGC-37 37;
Echevarri-Mendi (1943) AMG, 0038/005 --;
Noticiero, El (2008) GOIK 43-44;
Etxebarrimendi (2009/04) BECA01 52;
El Noticiero (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle
1276
Etxebarrimendi kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504871 Y: 4806451
037-38
Oharrak / Notas:
Ver casa Etxebarrimendi, a cuyo nombre añadimos aquí el genérico kale 'calle' con determinante -a
'la'. Significa 'la calle Etxebarrimendi'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echebarrimendi (1941) AMG, 0038/011 --; Errepidea / Carretera
Etxebarria estrata (1989) GKZ-89 --;
Etxebarria estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Etxebarria estrata (2009) G09-01 D3;
Etxebarrimendibidea (2009/04) BECA01 1277; Bidea / Camino
Etxebarrimendi (2009/04) BECA01 1276; Estrata / Estrada
Etxebarrimendi kalea (2009/07) BECA02 1276;
1145
Etxeburu
- 225 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'sobre la casa', del euskera etxe 'casa' y el sustantivo pospuesto buru 'cabeza, parte
superior'.
Y:
Alt.:
Heredad en Urezarantza cuya ubicación precisa no conocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echeburu (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Etxeburu (2009/04) BECA01 1145; Soroa / Heredad
1613
Etxeondo
Alonimoak / Alónimos:
Etxeondoko mahastia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'junto a la casa', del euskera etxe 'casa' y el sustantivo pospuesto ondo 'lado cercano, junto
a'. Desgraciadamente no sabemos a qué casa hace referencia. La forma documentada Etxeondoko
mahastia sería más precisamente una viña, del euskera mahasti 'viña'.
Y:
Alt.:
Heredad en Urezarantza de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echeondocomastie (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
- Echeondo (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Etxeondo (2009/12) BECA03 1613;
382
Etxeondoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505798 Y: 4807138
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Significa 'junto a la casa', del euskera etxe 'casa' y el sustantivo pospuesto ondo 'lado cercano, junto
a'.
Alt.:
Heredad de la casa Estratakoetxe, situada a su lado. Los terrenos al oeste del caserío, actual
Estratakoetxe parkea, eran pertenecidos de la casa Bidetxena, no de Estratakoetxe.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echeondo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Extrada
Echeondoa (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Etxeondo (2009/04) BECA01 382; Soroa / Heredad
Etxeondoa (2009/12) BECA03 382;
1402
Etxeoste
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505039 Y: 4805154
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'tras la casa', del euskera etxe 'casa' y oste, sustantivo pospuesto que significa
'trasera, detrás de' y que se refiere a la trasera del caserío Irabien.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echeoste (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte. Pertencido al caserío Yrabien
- Etxeoste (2009/04) BECA01 383; Soroa / Heredad
- 226 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
383
Etxeostegi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505455 Y: 4807718
037-31
Oharrak / Notas:
Significa 'loma tras la casa', del euskera etxe 'casa', el sustantivo pospuesto oste 'trasera, detrás de' y
el genérico hegi 'loma, ladera'. Se trata de la trasera del caserío Lopategi.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echeostegui (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad. Pegante a la casa Lopategui
- Etxeostegi (2009/12) BECA03 383;
1403
Etxeostengosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505631 Y: 4806507
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'huerta más trasera de la casa', del euskera etxe 'casa', el sustantivo oste 'trasera,
detrás de', el sufijo superlativo -en, el genitivo -ko 'de', cuya inicial se sonoriza por acción de la -n
precedente, y el genérico solo 'huerta, heredad'. Al parecer se trataba de la trasera del caserío Melika.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echeostinco solo (1858) AFV-J-JPIB 1693/004; Heredad de Melica
- Osteingosolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Etxeostengosolo (2009/12) BECA03 1403;
150
Etxetxubarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505842 Y: 4807091
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'casilla nueva', del euskera etxe 'casa', el sufijo diminutivo -txu y el adjetivo barri
'nueva'. En 1930 documentamos -berri, lo que no debe entenderse de ningún modo como una forma
arcaica en la que aún la -rr- precedente no hubiese provocado la apertura vocálica (berri > barri,
fenómeno habitualmente llamado rotacismo). La forma berri es muy improbable en el dialecto
vizcaino, y menos aún en la zona occidental, si bien las vocales -i- o -u- precedentes pueden
ocasionar el cierre vocálico de esa -a- de barri, como ocurre en este caso o, muy frecuentemente, en
el genérico lubarri 'noval, rotura' (> luberri). La forma castiza dialectal en Bizkaia es invariablemente
barri, y así debe escribirse en sus topónimos.
Generikoa / Genérico:
037-39
Alt.:
El testimonio de 1875 cita Extrada nueba como sinónimo de Etxetxubarri, si bien Estratabarri es
actualmente el nombre de la casa inmediatamente inferior a Etxetxubarri.
Ahozkoak / Orales:
-
etxétxu bárri (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 211; (Etxea / Casa).
etxétxu bárri (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 211; (Etxea / Casa).
etxetxubárri (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 211; (Etxea / Casa).
Etxetxubárri (2008/11/12) Gorliz-12 C 4; Etxea / Casa
Etxétxubárri (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-03; Basetxea / Caserío
Etxetxubárri (2009/01/08) Gorliz-06 C 02; Basetxea / Caserío
Etxetxubárri (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-03; Basetxea / Caserío
Etxetxubárris (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basetxea / Caserío
Etxetxubárri (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Etxetxubárri (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Etxea / Casa
Etxetxubárri (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Etxea / Casa
Etxetxubárri (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Extrada nueba (1875) AMG, 0105/002 --; o también llamada echechubarri
- 227 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Echechuvarri (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Echechubarri (1898) AMG, 0015/009 --;
Chuchubarri (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Echechubarri (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío. "o Extrada-aurre"
Echechubarri (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Chuchubarri (1924) KHIST 2;
Echechubarri (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Echechubarri (1926) AMG, 0060/001 --;
Echechubarri (1929) AMG, 0113/001 --;
Echechuberri (1930) AMG, 0036/004 --;
Echechubarri (1930) AMG, 0003/001 --; Basetxea / Caserío
Echechubarri (1936) AMG, 0038/021 --;
Echechubarri (1941) AMG, 0038/011 --;
Echechubarri alde (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Echechubarri (1944) AMG, 0038/004 --;
Etxetxubarri (2009/04) BECA01 150; Etxea / Casa
1146
Etxetxubarriburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505888 Y: 4807075
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'sobre Etxetxubarri', en referencia a la casa de este nombre, al que se pospone
el sustantivo buru 'cabeza, zona superior'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echechubarri buru (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
- Echechuvarriburu (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Etxetxubarriburu (2009/04) BECA01 1146; Soroa / Heredad
1606
Etxetxubarriondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505828 Y: 4807105
037-39
Oharrak / Notas:
Viene a significar en euskera 'junto a Etxetxubarri', en referencia a la casa de este nombre, al que se
pospone el sustantivo ondo 'lado próximo, cerca de, junto a'. Aún en 1944 el topónimo conservaba la
forma Etxa-, habitual para el vocablo Etxe 'casa' en composición.
Alt.:
Como el nombre indica, hace referencia a la huerta que hay junto a la casa Etxetxubarri.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Echachu barriondo (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Etxetxubarriondo (2009/12) BECA03 1606;
381
Etxetxueta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504772 Y: 4806280
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'lugar de las casitas', de etxe 'casa', el sufijo diminutivo -txu y el sufijo locativo eta.
Alt.:
Se trataba de una heredad propiedad de la casa Axeomasti y su nombre puede resultar útil para el
posible desarrollo urbanístico de la zona.
- 228 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echechueta (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ageomasti
Echechueta (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Echechueta (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Echechueta (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Etxetxueta (2009/04) BECA01 381; Soroa / Heredad
1830
Etxezarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505087 Y: 4807160
037-38
Oharrak / Notas:
Significa con toda claridad 'la casa vieja', del euskera etxe 'casa', zahar 'vieja, antigua' y el artículo
final -a 'la'.
Alt.:
Actualmente se trata de un bloque de viviendas que seguramente se alzó sobre el solar del caserío
de ese nombre y que lo conserva en la actualidad.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Echezarra (1709) AFV-J-C 1731/010;
Echesarra (1721) AFV-J-C 1731/010;
Echezarra (1724) AFV-J-C 1731/010;
Etxe-Zarra (2009/08/05) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada norte
Etxezarra (2009/12) BECA03 1830;
100
Etxezuri
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Casa Blanca
037-38
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504633 Y: 4806318
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'casa blanca', del euskera etxe 'casa' y zuri 'blanca'. Al parecer el nombre
castellano Casa Blanca ha tenido cierta tradición al menos entre los escribanos, aunque dudamos
que esos datos reflejen su uso popular en los siglos XVIII y XIX.
Alt.:
Casa en el barrio de Gamiz, que presumiblemente estuvo en el solar que hoy ocupa el bloque de
pisos que ha adoptado el nombre. Etxezuria es también nombre del caserío Txakoliñena en Elexalde.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Casa Blanca, La llamada (1796) FOG.KER nº 11, pág. 628; Bº de Gamíniz. de esta Anteiª.
[traducción de Eche Zuri]
- Casa Blanca (1798) AMG, 0096/001 --;
- Casa Blanca (1814) AMG, 0090/001 --;
- Casa Blanca (1816) AMG, 0094/001 --;
- Casa Blanca (1823) AMG, 0104/001 --;
- Casa Blanca (1836) AMG, 0104/001 --;
- Casa Blanca (1840) AMG, 0104/001 --;
- Casa Blanca (1842) AMG, 0092/001 --;
- Casa Blanca (1851) AMG, 0104/001 --;
- Casa Blanca (1857) AMG, 0087/014 --;
- Casa Blanca (1872) AMG, 0006/001 --; Gamiz
- Casablanca (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
- Casa blanca (1873) AMG, 0013/017 --;
- Echezuri (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
- Casa Blanca (1873) AMG, 0006/001 --; Gamiz
- Casa Blanca (1876) AMG, 0019/007 --;
- Casa Blanca (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
- Casablanca (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
- Casa Blanca (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
- 229 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Casa Blanca (1908) AMG, 0027/020 --; Gamiz
Casa Blanca (1919) AMG, 0032/012 --; Gamiz
Casablanca (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Casa Blanca (1925) AMG, 0078/012 --; Gamiz
Etxezuri (2009/04) BECA01 100; Etxea / Casa
Etxezuri (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
1615
Etzandarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendia / Monte
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506692 Y: 4809552
037-31
Oharrak / Notas:
El componente final del topónimo es con toda seguridad el genérico eusquérico harri 'piedra'. La
primera parte se ha relacionado tradicionalmente con etzan 'tumbada', pero esta hipótesis tiene
algunos inconvenientes. En primer lugar Etzanda sería un adverbio, no un adjetivo, lo que impediría la
composición del topónimo por simple yuxtaposición de los elementos, pues exigiría un -ko- para
relacionarlos (*Etzanda-ko-harri). La pretendida acepción 'piedra tumbada', justificable por ciertos
extraplomos que muestra su fisonomía, nos daría un topónimo como *Arrietzana. Por otra parte, la
forma vizcaína castiza para 'tumbar', más que etzan sería etzun, especialmente en las variedades
occidentales donde se enmarca dialectalmente Gorliz. En consecuencia, no nos atrevemos a dar un
étimo seguro para el primer componente.
Alt.:
Da nombre también al acantilado que cae haste la misma orilla del mar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Etxandarri (1982/09) DúoCosta 20, 416. orr.; El kantil está al N mismo de Etxandarri, debajo del
camino de Urzuriaga
- Etxandarri (2004) BG 03; Gailurra / Cima, 215,31 m
- Etzandarri (2009/12) BECA03 1615;
795
Etzandarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Punta
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506464 Y: 4809615
037-31
Alt.:
Urezarantza (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver monte Etzandarri.
Ahozkoak / Orales:
-
Dokument. / Document.:
- Etxandarri (1981) MTN 037-II;
- Etzandarri (1982/09) DúoCosta 14, 421-422. orr.; Su nombre se refiere a la fisonomía de
pliegues inclinados que presenta el acantilado del monte Usuriaga. La zona de pesca queda
debajo del acantilado con un talud negativo. Peña inclinada. Tiene bajada por la campa del
monte Ursuriaga y es muy pronunciada y relativamente peligrosa para el novato
- Etxandarri [kantil] (1982/09) DúoCosta 20, 416. orr.; El kantil está al N mismo de Etxandarri,
debajo del camino de Urzuriaga
- Puntas de Etzandarri (1982/09) DúoCosta 13 [Usuripe], 421. orr.; Debajo del manantial.
Denominación que recibe esta playa de arribolas, la Playa de Usuripe, de unos 250 metros de
longitud, teneindo su mejor pesca en los extremos:
Trampas de Usuripe, de acceso por el camino de Axpe.
Puntas de Etzandarri, ídem por la bajada de Etzandarri
- Etzandarri (1982/09) DúoCosta 14 [Etzandarri], 422. orr.; Los pescadores de cierta edad de
Usaranse van a las piedras graníticas y cubiertas de lapasorri de Etzandarri a la pesca de
Lebarburusko y Angilibizarres con sartas
- Etzandarri (1982/09) DúoCosta 418. orr.; Toponimia de la costa
etxandarri (1986) Deiker-0748 037-31 003; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
etxandárri (2001/11/25) Deiker-7245 037-31 A 003; (Labarra / Acantilado).
etxandárri (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 003; (Labarra / Acantilado).
Etzandárri (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-03; Kostaldea / Costa
Atzándarrire (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-02; Kostaldea / Costa
- 230 -
216
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Etzandarri, Puntas de (1982-1983) AEFDúo 70, 255. orr.; La costa ofrece una fisonomía de
pliegues inclinados propia del acantilado del monte Urzurri. Se destaca la "Peña del Camello"
- Etzandarri (1989) GKZ-89 --;
- Etzandarri (1990) UK --; Lemoiz y Gorliz
- Etxandarri (2004) BG 03; Punta
- Etzandarri (2007) GKZ-09-02 --;
- Atzandarri (2008) GOIK 22;
- Etzandarri (2008) GOIK 21;
- Echandarri (2008) GOIK 21;
- Etzandarri (2009) G09-02 --; Kostaldea / Costa
- Etzandarri (2009/04) BECA01 795;
101
Eulena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505034 Y: 4805911
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
El sufijo -ena que indica propiedad de una casa es bastante evidente, pero ignoramos qué pueda ser
el Eul- precedente, también presente en el caserío Euleta. En cualquier caso, lleva artículo final -a 'la
casa de...'. Además del testimonio oral, vemos que ya en 1867 sufría la habitual parágoge o adición
de -e final, sustituyendo a dicho artículo final, como consecuencia de su uso declinado en euskera
(Euleneko, Eulenetik, Eulenera, etc.) y como asimilación a la vocal precedente (-e-a > -e-e).
Ahozkoak / Orales:
- euléne (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 E 313; (Baserria / Caserío). Baserri handia izan zen;
gaur egun txalet handi bat dago leku horretan.
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Eulene (1867) AMG, 0063/016 --;
Euleena (1898) AMG, 0015/009 --;
Eulena (1905) AMG, 0015/002 --;
Eulena (1924) AMG, 0078/012 --;
Eulena (1936) AMG, 0038/021 --;
Eulene (1944) AMG, 0038/004 --;
Eulena (2009/04) BECA01 101; Etxea / Casa
197
Euleta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505377 Y: 4807069
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Desconocemos qué haya detrás del primer componente Eul-, también presente en el nombre del
caserío Eulena. En este caso, lleva el sufijo locativo -eta, lo que contribuye a que tome a menudo la
marca -s de plural castellano.
Ahozkoak / Orales:
- euléta (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 197; (Aurria / Ruina). Bota zuten.
- euléta (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 197; (Aurria / Ruina). Bota zuten.
- euléta(s) (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 197; (Aurria / Ruina). euléta, eulétas (erdal
ahoskapena). bota zuten
- Eulétas (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-02; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-03; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-03; Basetxea / Caserío
- Eulétas (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
- Euleta (1720) AMG, 0095/001 --;
- Uleta (1737) AMG, 0095/001 --;
- 231 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Euleta (1743) AMG, 0095/001 --;
Euleta (1744) AMG, 0095/001 --;
Euleta (1796) FOG.KER nº 33, pág. 629; Bº de Ibarra. J. Antº Arechabaleta
Euleta (1798) AMG, 0096/001 --;
Euleta (1810) AFV-J-C 3387/016;
Euleta (1811) AMG, 0089/001 --;
Euleta (1813) AMG, 0104/001 --;
Euleta (1814) AMG, 0090/001 --;
Euleta (1816) AMG, 0094/001 --;
Euleta (1822) AMG, 0093/001 --;
Euleta (1822) AMP, 52/1 --;
Euleta (1823) AMG, 0104/001 --;
Euleta (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Euleta (1824) AFV-J-AF-U 1200/021;
Euleta (1825) AFV-J-AF-U 1200/021;
Euleta (1827) AFV-J-C 0006/008; Soroa / Heredad
Euleta (1827) AFV-J-C 1553/022;
Euleta (1828) AMG, 0093/001 --;
Euleta (1828) AFV-J-C 0957/016; Soroa / Heredad
Euleta (1836) AMG, 0104/001 --;
Euleta (1837) AMG, 0088/001 --;
Euleta (1840) AMG, 0104/001 --;
Euleta (1842) AMG, 0094/001 --;
Euleta (1842) AMG, 0092/001 --;
Euleta (1845) AMG, 0092/001 --;
Euleta (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Euleta (1847) AMG, 0104/001 --;
Euleta (1851) AMG, 0104/001 --;
Euleta (1854) AMG, 0013/038 --;
Euleta (1855) AMP, 59/20 --;
Euleta (1857) AMG, 0087/014 --;
Euleta (1860) AMG, 0013/038 --;
Euleta (1864) APG, 9A-230/03 --;
Euleta (1872) AMG, 0006/001 --;
Euleta (1872) AMG, 0064/007 --;
Euleta (1872) AMG, 0013/016 --;
Euleta (1873) AMG, 0082/015 --;
Euleta (1873) AMG, 0006/001 --;
Euleta (1873) AMG, 0019/002 --;
Euleta (1876) AMG, 0019/007 --;
Euleta (1879) AMG, 0019/009 --;
Euleta (1880) AMG, 0015/030 --;
Euleta (1880) AMG, 0082/012 --;
Euleta (1888) AMG, 0015/019 --;
Euletas (1898) AMG, 0015/009 --;
Euletas (1905) AMG, 0015/002 --;
Euletas (1906) AMG, 0106/003 --;
Euletas (1908) AMG, 0027/020 --;
Euletas (1921) AMG, 0127/006 --;
Euletas (1921) AMG, 0127/006 --;
Euleta (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Euleta (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Fuletas (1924) AMG, 0002/008 --;
Euleta (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Euleta (1926) AMG, 0060/001 --;
Euleta (1930) AMG, 0036/004 --;
Euleta (1930) AMG, 0109/002 --;
Euleta (1936) AMG, 0038/021 --;
Euletas (1936) AMG, 0038/021 --;
- 232 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Euletas (1942) AMG, 0038/009 --; Basetxea / Caserío
- Euleta (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Euleta (2009/04) BECA01 197; Basetxea / Caserío
1046
Ezkurtxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505399 Y: 4807945
037-31
Oharrak / Notas:
Posiblemente signifique 'encinilla' del euskera ezkur, más habitualmente significando el fruto 'bellota'
que el árbol 'encina' Quercus ilex, con el sufijo diminutivo -txu, que también conoce la variante -to. El
comienzo Eskar, sin embargo, nos sugeriría variante de askar 'arce' Acer campestris.
Alt.:
Heredad en Urezarantza.
Ahozkoak / Orales:
- eskúrtxu (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 208; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). eskúrtxu, eskúrtxurè. "encima del Entrepinos, monte y falda".
Dokument. / Document.:
-
Escarchu (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Heredad limita al este con propiedades de Urtiena
Escarchu (1881) AFV-J-JPIB 2345/008; Heredad que limita con terrenos de Urtiena
Escurto (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Escartu (1944) AMG, Amillaramiento --;
Ezkurto (2009/04) BECA01 1046; Soroa / Heredad
Eskartxu (2009/04) BECA01 1045; Soroa / Heredad
Ezkurtxu (2009/07) BECA02 1046;
1800
Eztialdi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504948 Y: 4806510
037-38
Oharrak / Notas:
Es un derivado del euskera ezti 'miel, dulce' y aldi 'época, temporada', que comúnmente significaría
'mielada, época de recogida de la miel', pero que figuradamente también puede indicar 'luna de miel'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ezti Aldi (2009/07/22) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada. Además muestra el
año de construcción: 1968
- Eztialdi (2009/12) BECA03 1800;
1849
Fanfatx
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504903 Y: 4809352
037-30
Oharrak / Notas:
Significa 'peña del fanfa', donde al apodo de un vecino de Urezarantza que solía pescar en ese
puesto, se añade el genérico eusquérico atx 'peña'. El apodo fanfa, puede ser una forma abreviada de
'fanfarrón', característica que tópicamente suele atribuirse a los pescadores.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Fanfatz (1982/09) DúoCosta 10 [Axoaz], 420. orr.; Hacia el W encontramos peñas muy típicas
de los pescadores de durdos de la zona: Fanfatz, situada hacia el centro de Axoaz. El nombre le
viene del apodo del Sr. Garay de Uresaranse. Es una peña con forma de leopardo introducido en
el agua. Apunta con sentido NE en su forma longitudinal y tiene acceso sólo en bajamar
- Fanfatz (1982-1983) AEFDúo 64 [Axoaz, Azoga], 254. orr.; Zona comprendida entre Punta
Leorrari y Arrianajek, que comprende: Fanfatz, Ganekatz, Biribil y Zorrokatz, cuatro Peñas de
pesca que se distinguen por el nombre de sus pescadores más célebres o por sus
características físicas
- 233 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Fanfatx (2009/12) BECA03 1849;
57
Fao
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Fano
037-31
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505546 Y: 4808656
Oharrak / Notas:
Se trata de la forma vasca del vocablo latino fanus, que significa presuntamente 'lugar sagrado,
templo'. Esa forma en castellano da el conocido Fano (topónimo y apellido), pero en euskera pierde
regularmente la -n- intervocálica, lo que demuestra la antigüedad de su utilización en esa lengua.
Para poder diptongar el hiato final, se cierra la última vocal (-ao > -au) y, ese diptongo parece facilitar
el uso del nexo -e- con la declinación (Fauen, Faueko, Fauetik, Fauera, etc.), lo que debe evitarse en
favor de formas más regulares (Faon, Faoko, Faotik, Faora, etc.). Esa -e- ha propiciado en el uso
popular en euskera la adición o parágoge de -e final (Faue), lo que también debe evitarse. La forma
castellana con -n- está muy extendida y, al tratarse de más de un caserío de ese nombre, se tiende a
decir en plural (Fanos). En euskera también se ha recogido con artículo plural -ak. En Erandio, por
ejemplo, este mismo fenómeno ha dado lugar al topónimo eusquérico castizo Faoeta, inducido
posiblemente por su uso en euskera con declinación plural (Faoetan, Faoetako, Faoetatik, Faoetara,
etc.).
Alt.:
Compuesto por los caseríos Faoaurre y Faoatze.
Ahozkoak / Orales:
- fános (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). fános (erdaraz),
fánosen (erdaraz).
- fáue (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). fáueko yáyek,
fáuerè, fáueraiñokò.
- faué (2001/11/04) Deiker-7250 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano).
- faué (2001/11/04) Deiker-7249 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano).
- fáu, fános (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). fáure, fános
(erdal ahoskeraz).
- fáue (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). fáue, pluralean ere
badarabil, bi baserri daude-eta: fáuek, fáuetan; fánotara.
- fáue (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). fáue, fáurè.
- fáuek (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). fáuek (pluralean
darabil).
- fáue (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 112; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). fáue, fáuen.
- Fános (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Auzunea / Barriada
- Fános (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Soroa / Heredad
- Fános (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
- Fános (2009/01/08) Gorliz-06 C 01;
- Fános (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-05; Aurkintza / Paraje
- Fános (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-05;
- Fános (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03;
- Fános (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-01;
- Faúen (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-01; Basetxea / Caserío
- Faúerántza (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-02; Basetxea / Caserío
- Faúko (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Aurkintza / Paraje
- Fános (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
- Faúko (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-02; Basetxea / Caserío
- Fános (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Auzoa / Barrio
- Fános (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-02; Auzunea / Barriada
- Faúen (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Aurkintza / Paraje
- Faúen (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-03;
- Faúen (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Aurkintza / Paraje
- Faúera (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02;
- Faúko (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04;
- Faúre (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-05; Aurkintza / Paraje
- Faúre (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Aurkintza / Paraje
- Faúre (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04;
- Faúre (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05;
- Faútik (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Aurkintza / Paraje
- Faútik (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Aurkintza / Paraje
- 234 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Fáutik (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-03; Aurkintza / Paraje
- Faúen (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Aurkintza / Paraje
- Faúera (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Aurkintza / Paraje
Dokument. / Document.:
-
Fano (1662) AFV-J-C 1123/062;
Fano (1725) AFV-J-C 3354/004; Aurkintza / Paraje
Fanos (1739) AFV-J-C 1145/036; Aurkintza / Paraje
Fanor (1847) Madoz pág. 110; Talaia / Atalaya
Fanos (1860) AMG, 0087/014 --;
Fanos (1896) AMG, 0100/002 --;
Fanos (1918) AMG, 0032/012 --;
Fanos (1918) AMG, 0107/003 --; Lur saila / Terreno
Fanos (1920) AMG, 0102/001 --;
Fanos (1922) AMG, 0046/003 --;
Fanos (1923) AMG, 0082/001 --;
Fanos (1924) AMG, 0128/001 --;
Fanos (1927) AMG, 0017/037 --; Lugar llamado Fanos
Fanos (1927) AMG, 0128/004 --;
Fanos (1927) AMG, 0049/005 --;
Fanos (1929) AMG, 0051/003 --; Larrea / Campa
Fanos (1931) AMG, 0053/003 --;
Fanos (1931) AMG, 0098/001 --;
Fanos (1933) AMG, 0114/002 --;
Fanos (1934) AMG, 0037/005 --;
Fanos (1934) AMG, 0056/003 --; Larrea / Campa
Fanos (1939) AMG, 0038/015 --; Larrea / Campa
Fanos (1939) AMG, 0078/002 --;
Fanos (1940) IGC-37 37; Faoatze
Fanos (1945) AMG, 0038/001 --;
Fanos (1946) AMG, 0039/002 --;
Fanos (1947) AMG, 0087/003 --;
Fanos (1956) Catastro 0203-E46;
Fanos (1956) Catastro 0205-E46;
Fanos (1956) Catastro 0203-E47;
Fanos-Uresaransu (1960) NOM1960 pág. 23; Basetxea / Caserío
Fano (1987) EB tomo II, pág. 171;
Fano auzoa (1989) GKZ-89 --;
Fano (1989) GKZ-89 --;
Fanos (1990) BI.AUAH II, 556;
Cucullu-Fanos (1994) TORR 20;
Asentamiento de Fanos (1994) TORR 27; Yacimiento prehistórico
Fanos (1994) TORR 94; Montes de Gorliz propiedad de particulares en 1804
Fao (2000) BGK 132; Gailurra / Cima
Fao (Barrio (urbano)) (2002) Deiker 34470;
Fano (2004) BG 03; Auzunea / Barriada
Fao auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Fanos (2008) GOIK 22;
Fao (2009) G09-02 --; Gailurra / Cima, 216 m
Fao (2009/04) BECA01 57;
1405
Faoarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505952 Y: 4809514
Oharrak / Notas:
Aunque pudiera verse en el primer componente el vocablo fago 'haya' Fagus sylvatica, sería extraño
el mantenimiento de esa f- inicial, pues la forma esperable en Bizkaia sería pago. Esa especie
arbórea es propia de tierras montañosas más altas que Gorliz. Por todo ello, nosotros descartaríamos
esta opción. Por el contrario, creemos que significaría 'piedra de Fao', en relación a los caseríos de
- 235 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
ese nombre al otro lado del monte Ermua. La aparición de la consonante -g- entre ambas vocales,
puede entenderse como afirmación del hiato o separación de sílabas. En el nombre del barrio es más
habitual lo contrario, es decir, diptongar el bisílabo Fá-ò cerrando la vocal final, de donde resulta el
monosílabo Fáu. Sin embargo, la adición del genérico harri 'piedra', trae al contexto fónico una vocal
más, lo que complica esa solución. Entre los testimonios de los caseríos Faoaurre y Faoena se ha
recogido oralmente esa -g- (y -b-) y en el paraje llamado Faoazpi hallamos documentada una -h- que
indicaría el mismo fenómeno. En cualquier caso, el componente final es sin duda harri 'piedra'.
Ahozkoak / Orales:
- fauárri (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 160; (Uharria, arroka / Escollo, bajo).
Dokument. / Document.:
- Peña Fagoarri (1982/09) DúoCosta 12 [Axpe], 421. orr.; Cerca y hacia el E se encuentra la Peña
Fagoarri
- Fagoarri (1982-1983) AEFDúo 68 [Axpe], 254. orr.; Parte baja del monte Ermua sobre el mar, de
una longitud de 60 mts. En castellano se conoce como "El Través", por orillando la falda del
monte. Comprende los siguiente lugares: Axpeko mariarria, Axpetxiki, "Peña de los Erizos",
Fagoarri
- Faoarri (2009/07) BECA02 1405;
199
Faoatze
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505436 Y: 4808749
037-31
Oharrak / Notas:
Ver barriada Fao. Significa en euskera 'Fao de atras', donde al nombre Fao se pospone el sustantivo
atze 'trasera, detrás'. En el nombre de los caseríos, la forma vasca sin -n- es más frecuente que en el
del barrio, incluso hablando en castellano.
Alt.:
Hace pareja con su vecina Faoaurre.
Ahozkoak / Orales:
- fague atze (1986) Deiker-0747 037-31 010; (Baserria / Caserío).
- fáu átze (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 010; (Baserria / Caserío).
- fáu atzéko (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 010; (Baserria / Caserío). fáu atzéko, fáu
átzekon.
- fáue átzeko (2001/11/04) Deiker-7249 037-31 A 010; (Baserria / Caserío). Inguruan etxe berria
egin dute bertakoek.
- fáue átzeko (2001/11/04) Deiker-7250 037-31 A 010; (Baserria / Caserío). Inguruan etxe berria
egin dute bertakoek.
- fáue átze (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 A 010; (Baserria / Caserío).
- fáu átze (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 010; (Baserria / Caserío).
- fáu átze (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 010; (Baserria / Caserío). fáu átze, badirudi fáue
átze ere esaten duela.
- fáu átze (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 A 010; (Baserria / Caserío).
- fáu átze (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 010; (Baserria / Caserío).
- fáu óste (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 010; (Baserria / Caserío).
- fáu ostikóa (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 010; (Baserria / Caserío).
- Fagoátzes (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
- Fános de atrás (2009/01/08) Gorliz-06 C 02; Basetxea / Caserío
- Fauátze (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
- Faúatxetik (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-01; Basetxea / Caserío
- Faúatxe (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
- Fano goíko (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Basetxea / Caserío
- Faúeatze (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Faúatze (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Basetxea / Caserío
- Faúatxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Fano (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Fano (1704) FOG.KER nº 42, pág. 140; Bº de Ibarra. Mn. Ibarra
Fano la última (1709) AFV-J-C 1731/010;
Fanos (1713) AMG, 0096/001 --;
Fano (1715) AFV-J-C 1731/010;
Fano (1720) AMG, 0095/001 --;
Fano la trasera (1724) AFV-J-C 1731/010;
Fano (1725) AFV-J-C 3354/004; o Fauena
- 236 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Fano (1726) AFV-J-C 3354/004;
Fano (1729) AFV-J-C 3354/004;
Fano (1730) AFV-J-C 3354/004;
Fano (1734) AFV-J-C 1187/018;
Fano la trazera (1734) AFV-J-C 1187/018;
Fano (1737) AMG, 0095/001 --;
Fano la trasera (1737) AMG, 0095/001 --;
Fano (1737) AMG, 0095/001 --;
Fano (1737) AMG, 0095/001 --;
Fano (1739) AFV-J-C 1145/036;
Fano (1743) AMG, 0095/001 --;
Fano osteycoa (1743) AMG, 0095/001 --;
Fano (1744) AMG, 0095/001 --;
Fano a[t]zecoa (1745) FOG.KER nº 02, pág. 356; To. Artaza / Phelipa Mandoño
Fanos (1757) AMP, MC 1082 10/1 --; Las dos casas
Fano la zaguera (1763) APG, 9A-231/6-3 --;
Fano (1770) AFV-J-C 1531/018;
Fano (1770) AFV-J-C 0802/017;
Fano zaguera (1778) AMG, 0095/001 --;
Fano oste (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Fano trasera (1796) FOG.KER nº 10, pág. 630; Bº de Ibarra. Jo. Antº Arrarte / Mª Gareca
Fanos (1798) AMG, 0096/001 --;
Fano-oste (1811) AMG, 0089/001 --;
Fano-oste (1813) AMG, 0104/001 --;
Fano oste (1814) AMG, 0090/001 --;
Fano oste (1816) AMG, 0094/001 --;
Fano zaguera (1822) AMG, 0093/001 --;
Fano oste (1822) AMP, 52/1 --;
Fano oste (1823) AMG, 0104/001 --;
Fano oste (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Fano oste (1828) AFV-J-C 0201/007;
Fano zaguera (1828) AMG, 0093/001 --;
Fano zaguera (1836) AMG, 0104/001 --;
Fano zaguera (1840) AMG, 0104/001 --;
Fano-osteicoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Fano zaguera (1845) AMG, 0092/001 --;
Fano zagera (1846) AMG, 0092/001 --;
Fano zaguera (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Fano osteicoa (1847) AMG, 0104/001 --;
Fano-zaguera (1851) AMG, 0104/001 --;
Fano zageura (1854) AMG, 0063/002 --;
Fanozaguera (1854) AMG, 0013/038 --;
Fano-zaguera (1855) AMP, 59/20 --;
Fano zagera (1857) AMG, 0087/014 --;
Fános (1860) NOM1860 11, pág. 1136; Basetxea / Caserío
Fano-zaguera (1860) AMG, 0013/038 --;
Fano-zaguera (1872) AMG, 0006/001 --;
Fano-zaguera (1873) AMG, 0019/002 --;
Fano zaguera (1873) AMG, 0082/015 --;
Fano zaguera (1873) AMG, 0006/001 --;
Fano zaguera (1873) AMG, 0013/017 --;
Fano Zaguera (1874) AMG, 0006/001 --;
Fano zaguera (1876) APG, 9A-234/01 --;
Fano zaguera (1876) AMG, 0019/007 --;
Fano-zaguera (1879) AMG, 0019/009 --;
Fano zaguera (1880) AMG, 0082/012 --;
Fano zaguera (1880) AMG, 0015/030 --;
Fano zaguera (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Fanos (1887) AMG, 0022/011 --; Basetxea / Caserío. 2 edificios, 4 familias
- 237 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Fano zaguera (1888) AMG, 0015/019 --;
Fano-zaguera (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Fanos (1897) AMG, 0025/002 --;
Fanos (1898) AMG, 0015/009 --;
Fano-ostiena (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Fano ortucoa (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío. En Fanos
Fano osticoa (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Fanos (1924) KHIST 2; Faoatze
Fano osticoa (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Fano osticoa (1926) AMG, 0060/001 --;
Fano zaguera (1927) AMG, 0035/010 --; Soroa / Heredad
Fano osteicoa (1934) AMG, 0037/005 --;
Fano-atzecua (1936) AMG, 0038/021 --;
Fanos (1944) AMG, 0038/004 --;
Fano osteicoa (1948) AMG, 0087/007 --;
Fano-osteicoa (1950) AMG, 0087/012 --;
Fanos (1981) MTN 037-II; Faoatze
Fano osteikoa (1989) GKZ-89 --;
Fagoa atze (1990) UK --; Fao
Fano Oste (1994) TORR 91; Producción de grano de distintas caserías de Gorliz
Fagoatze (1999) MTN 037-II;
Faoste (Caserío) (2002) Deiker 4950;
Faoste (2004) BG 03;
Fao (2009) G09-02 --; Etxea / Casa (-atze)
Faoatze (2009/04) BECA01 199; Basetxea / Caserío
198
Faoaurre
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505623 Y: 4808567
037-31
Oharrak / Notas:
Ver barriada Fao. Significa en euskera 'Fao de delante', donde al nombre Fao se pospone el
sustantivo -aurre 'zona anterior, delantera'. En el nombre de los caseríos, la forma vasca sin -n- es
más frecuente que en el del barrio, incluso hablando en castellano.
Alt.:
Hace pareja con su vecina Faoatze.
Ahozkoak / Orales:
- fague aurre (1986) Deiker-0747 037-31 013; (Baserria / Caserío).
- fáu áurre (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 013; (Baserria / Caserío). hutsik dago. Ez da inor
bizi.
- faué áurreko (2001/11/04) Deiker-7249 037-31 A 013; (Baserria / Caserío). Hutsik dago ez da
inor bizi.
- faué áurreko (2001/11/04) Deiker-7250 037-31 A 013; (Baserria / Caserío). Hutsik dago ez da
inor bizi.
- fáue áurre (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 A 013; (Baserria / Caserío). hutsik dago. ez da inor
bizi.
- fáu áurre (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 A 013; (Baserria / Caserío). hutsik dago
- fáue áurre (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 013; (Baserria / Caserío). hutsik dago. Ez da inor
bizi.
- fáu áurre (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 A 013; (Baserria / Caserío).
- fáu áurre (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 013; (Baserria / Caserío).
- fáu áurre (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 013; (Baserria / Caserío).
- fáu aurrekóa (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 013; (Baserria / Caserío).
- Fagoaúrres (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
- Fanoaúrre (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
- Fános de adelante (2009/01/08) Gorliz-06 C 02; Basetxea / Caserío
- Fauárre (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
- Fauáurre (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
- Faúaúrre (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-05; Basetxea / Caserío
- Faúaúrretik (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Aurkintza / Paraje
- 238 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Faúaúrre (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-02; Basetxea / Caserío
Faúaúrre (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
Faúaúrre (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-02; Basetxea / Caserío
Fano béko (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Basetxea / Caserío
Faúeaurre (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-03; Basetxea / Caserío
Faúaúrre (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Basetxea / Caserío
Faúaúrre (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
-
Fano delantera (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Fano delantera (1704) FOG.KER nº 41, pág. 140; Bº de Ibarra. J. Goia
Fano la trasera (1720) AMG, 0095/001 --;
Fano delantera (1745) FOG.KER nº 01, pág. 356; Mª Fano. Vibe ella y también su hija Mª de
Ajeo que el marido está en Indias ha muchos años; y J. Muxica de inqº
Fano delantera (1757) AMP, MC 1082 10/1 --;
Fano delantera (1765) AMG, 0095/001 --;
Fano delantera (1765) AMG, 0095/001 --;
Fano aurre (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Fano delantera (1796) FOG.KER nº 09, pág. 630; Bº de Ibarra. Pº Ormaza
Fano delantera (1811) AMG, 0089/001 --;
Fano-aurre (1813) AMG, 0104/001 --;
Fano aurre (1814) AMG, 0090/001 --;
Fano aurre (1816) AMG, 0094/001 --;
Fano delantera (1822) AMG, 0093/001 --;
Fano aurre (1822) AMP, 52/1 --;
Fano delantera (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Fano aurre (1823) AMG, 0104/001 --;
Fano delantera (1828) AMG, 0093/001 --;
Fano delantera (1836) AMG, 0104/001 --;
Fano delantera (1836) AMG, 0088/001 --;
Fano delantera (1840) AMG, 0104/001 --;
Fano delantera (1842) AMG, 0092/001 --;
Fano-aurrecoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Fano aurre (1845) AMG, 0092/001 --;
Fano delantera (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Fano aurrecoa (1847) AMG, 0104/001 --;
Fano-delantera (1851) AMG, 0104/001 --;
Fano delantera (1854) AMG, 0013/038 --;
Fano-delantera (1855) AMP, 59/20 --;
Fano delantera (1857) AMG, 0087/014 --;
Fano-delantera (1860) AMG, 0013/038 --;
Fano delantera (1872) AMG, 0013/016 --;
Fano delantera (1872) AMG, 0006/001 --;
Fano delantera (1872) AMG, 0064/007 --;
Fano-delantera (1873) AMG, 0019/002 --;
Fano delantera (1873) AMG, 0013/017 --;
Fano delantera (1873) AMG, 0082/015 --;
Fano delantera (1873) AMG, 0006/001 --;
Fano delantera (1875) AMG, 0006/001 --;
Fano delantera (1876) AMG, 0019/007 --;
Fano delantera (1876) APG, 9A-234/01 --;
Fano-aurre (1878) AMG, 0019/009 --;
Fano delantera (1879) AMG, 0019/009 --;
Fano delante (1880) AMG, 0015/030 --;
Fano delantera (1880) AMG, 0082/012 --;
Fano delantera (1888) AMG, 0015/019 --;
Fano delantera (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Fano-aurre (1898) AMG, 0025/005 --;
Fano aurrecoa (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Fano aurrecoa (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío. En Fanos
Fanos (1924) KHIST 2; Faoaurre
-
- 239 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Fano aurrecoa (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Fano-aurrecoa (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Fano aurrecoa (1926) AMG, 0060/001 --;
Fano aurrecoa (1934) AMG, 0037/005 --;
Fano-aurrecoa (1936) AMG, 0038/021 --;
Fano aurrecoa (1938) AMG, 0100/001 --;
Fano-aurrecoa (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
Fano-delantera (1948) AMG, 0087/007 --;
Fano-delantera (1950) AMG, 0087/012 --;
Fano aurrekoa (1989) GKZ-89 --;
Fano Aurrekoa (1990) BI.AUAH II, 559;
Fano aurrekou (1990) UK --; Fao
Fano (1994) TORR 129; Propiedad en 1704 de Martin Yvarra, que fue fiel de Gorliz en 1723
Fano Aurre (1994) TORR 91; Producción de grano de distintas caserías de Gorliz
Fano delantera o aurrekoa (1994) TORR 204;
Fanos Aurrekoa (1994) TORR 229; Horno [pág. 230]
Fano delantera (1994) TORR 151; En 1768
Fagoaurre (1999) MTN 037-II;
Faoaurre (Caserío) (2002) Deiker 4952;
Faoaurre (2004) BG 03;
Fao Aurrekoa (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Faoaurre (2009/04) BECA01 198; Basetxea / Caserío
797
Faoazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505418 Y: 4808508
Oharrak / Notas:
Ver barriada Fao. Literalmente significa 'debajo de Fao', donde al nombre de la barriada se le
pospone el sustantivo -azpi 'bajo, debajo'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Fabues-aspi (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Echachu
Fahue-aspi (1938) AMG, 0100/001 --;
Fahues-aspi (1938) AMG, 0038/018 --;
Fahues-aspi (1944) AMG, Amillaramiento --;
Faoazpi (2009/04) BECA01 797; Mendimalda / Ladera
1278
Faobidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506414 Y: 4808040
Oharrak / Notas:
Ver barriada Fao. Significa 'el camino de Fao', donde al nombre de la barriada se le pospone el
sustantivo bide 'camino' y el artículo final -a 'el'.
Alt.:
En Lemoiz se denominaba Faobidea al camino que seguía el curso del arroyo Argintxe para subir a
Faoaurre.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Fanos (1918) AMG, 0044/002 --; Bidea / Camino
- Camino de Fanos a Arminza (1924) KHIST 2; De Faoaurre por Sanjuanagiri. Termina la
rotulación en el collado de Etzandarri, con el límite de Lemoiz
- Camino de Gorliz a Fanos y Oraville (1924) KHIST 2; Subida de la escuela de Urezarantza a
Fao y de allí a Orabil, donde termina en el Camino de Agirre
- Camino de Agarre (1924) KHIST 2; Se refiere al que del alto de Orabil va hacia los caseríos
Agirre, siendo éste preferente y confluyendo en él el que viene de Fao
- 240 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Camino de Fanos a Cuculos (1924) KHIST 2;
Orabilles (1932) AMG, 0098/001 --;
Orabilles (1932) AMG, 0054/004 --; Camino de Orabilles a Villaranda
C[amin]o de Gorliz a Fanos y Oraville (1934) EDV-25 1B;
Camº de Fanos (1940) IGC-37 37; Baja de bajo Faoaurre a Agirrebekoa
Cº de Gorliz a Fanos y Oraville (1940) IGC-37 37; Sube de la escuela de Urezarantza a San
Martin y de allí a Orabil
- Fano bidea (1989) GKZ-89 --;
- Orabilbidea (2009/04) BECA01 1351; Bidea / Camino
- Faobidea (2009/04) BECA01 1278; Bidea / Camino
1507
Faobidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506882 Y: 4808027
037-31 Desaparecido
Alt.:
Urezarantza (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver barriada Fao. Significa en euskera 'el camino de Fao', donde al nombre de la barriada se le
pospone el sustantivo bide 'camino' y el artículo final -a 'el'.
Camino que subía del caserío Agirrebeaskoa en término de Lemoiz a las inmediaciones de Faoaurre,
siguiendo aproximadamente el curso del arroyo Argintxe aguas arriba, por la ladera norte de Ermua.
En Gorliz, sin embargo, es más conocido por este nombre el que del alto de Orabil lleva hasta
Faoatze.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Camino de Fanos (1924) KHIST 2; Subía de Agirrebeko hacia Faoaurre
- Camino de Fanos (1934) EDV-25 1B;
- Faobidea (2009/12) BECA03 1507;
406
Faoena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505647 Y: 4807733
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'la casa de Fao', donde debemos entender Fao como el identificador del propietario,
posiblemente su apellido. Respecto a ese topónimo y su forma castellana Fano véase lo dicho en la
barriada Fao. Nos llama la atención encontrar siempre, tanto en la documentación como en el uso
oral, el diptongo -au- o el hiato -a-u-, con o sin consonante intermedia (-n-, -g-, -b-), lo que nos hace
dudar del origen que le suponemos. En cualquier caso, el sufijo posesivo -ena 'la casa de' lleva
artículo final -a, sufre parágoge o adición de -e final y, a menudo, tiende a adoptar la marca -s de
plural castellano.
Generikoa / Genérico:
037-31 Restos
Alt.:
En la actualidad hay una huerta y una especie de granja en el solar que ocupó el caserío, para cuya
designación utilizamos el topónimo.
Ahozkoak / Orales:
-
-
fauene (1986) Deiker-0748 037-31 033; (Baserria / Caserío).
fauéne (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 D 033; (Baserria / Caserío). fauéne, fauénerà.
fauéne (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 033; (Baserria / Caserío). fauéne, fauénerà.
fauéne (2001/11/19) Deiker-7253 037-31 D 033; (Baserria / Caserío).
fáuene, fauénes (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 033; (Baserria / Caserío). fáuene, fauénes
(erdal ahoskeraz).
fauéne (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 033; (Baserria / Caserío).
Fabuéne (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Basetxea / Caserío
Fáuénes (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-03; Basetxea / Caserío
Fauéne (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Basetxea / Caserío
Fauénes (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
Fauénes (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-04; Basetxea / Caserío
Faúene (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Faúene (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-03; Basetxea / Caserío
- 241 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Fabuénes (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
Faguénes (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
Fabuéne (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-05; Basetxea / Caserío
Fauéne (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Basetxea / Caserío
-
Fauena (1665) AFV-J-C 3249/009;
Faunena (1665) AFV-J-C 3249/009;
Fanuena (1704) FOG.KER nº 14, pág. 141; Bº de Lopategui. Mn. Lopategui
Faguena (1704) Fogueras --; Barrio Lopategui
Fauena (1713) AMG, 0096/001 --;
Fauena (1725) AFV-J-C 3354/004;
Fauena (1737) AMG, 0095/001 --;
Fauena (1739) AFV-J-C 1145/036;
Fauena (1743) AMG, 0095/001 --;
Fauena (1744) AMG, 0095/001 --;
Fauena (1757) AMP, MC 1082 10/1 --;
Fauene (1763) APG, 9A-231/6-3 --;
Fauena (1768) AMP, MC 1082 10/1 --;
Faoena (1768) AMP, MC 1082 10/1 --;
Fanena (=la casa de Fano) (1796) FOG.KER nº 29, pág. 630; Bº de Ibarra. Igº Lopategui
Fauena (1798) AMG, 0096/001 --;
Fauena (1811) AMG, 0089/001 --;
Fauena (1813) AMG, 0104/001 --;
Fauena (1814) AMG, 0090/001 --;
Fauena (1822) AMP, 52/1 --;
Fauena (1822) AMG, 0093/001 --;
Fauena (1823) AMG, 0104/001 --;
Fauena (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Fauena (1828) AMG, 0093/001 --;
Fauena (1835) AFV-J-AF-P 0514/044;
Faubena (1835) AFV-J-AF-P 0514/044;
Fauena (1836) AMG, 0104/001 --;
Fauena (1840) AMG, 0104/001 --;
Fauena (1845) AMG, 0092/001 --;
Fauena (1846) AMG, 0092/001 --;
Fauena (1873) AMG, 0019/002 --;
Fauena (1873) AMG, 0013/017 --;
Fauena (1875) AMG, 0105/002 --; Basetxea / Caserío
Fauena (1876) AMG, 0019/007 --;
Faues (1877) AMG, 0022/001 --; Etxeak / Casas
Fauena (1878) AMG, 0019/009 --;
Fauena (1879) AMG, 0019/009 --;
Fauena (1880) AMG, 0015/030 --;
Fauena (1888) AMG, 0022/001 --; Lur saila / Terreno
Fauena (1888) AMG, 0015/019 --;
Fauena (1898) AMG, 0015/009 --;
Fauenea (1905) AMG, 0015/002 --;
Faues (1905) AMG, 0015/002 --;
Fionena (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Casa de Fano (1924) AMG, 0078/012 --; Casco de Gaminiz
Fauena (1928) AMG, 0109/002 --;
Fauena (1928) AMG, 0050/001 --;
Fauena (1928) AMG, 0036/009 --;
Fauena (1928) AMG, 0128/005 --; Basetxea / Caserío
Fauena (1929) AMG, 0036/008 --;
Fauena (1929) AMG, 0113/001 --;
Fauena (1929) AMG, 0051/003 --; Basetxea / Caserío
Fauena (1930) AMG, 0109/002 --;
Fauena (1936) AMG, 0038/021 --;
Fahues (1938) AMG, 0100/001 --;
- 242 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Fahues (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
Fauene (1944) AMG, 0038/004 --;
Fauene (1989) GKZ-89 --;
Faoena (Caserío) (2002) Deiker 4912;
Faoena (2004) BG 03;
Faoena (2009/04) BECA01 406; Basetxea / Caserío
1207
Faoenaburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505651 Y: 4807770
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'sobre Faoena', en relación al caserío de este nombre, al que se pospone el
sustantivo buru 'cabeza, parte superior', en su acepción de 'sobre, encima de'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Fauenaburu (1739) AFV-J-C 1145/036; Soroa / Heredad
- Fauena buru (1739) AFV-J-C 1145/036; Soroa / Heredad
- Faoenaburu (2009/04) BECA01 1207; Soroa / Heredad
1871
Faoenalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505760 Y: 4807668
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'junto a Faoena', en relación al caserío de este nombre, al que se pospone el
sustantivo alde 'lado, junto a'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Faene alde (2008) PAU08 R27; Heredad llamada Faene alde.
1279
Faoeneko estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505721 Y: 4807730
037-31
Oharrak / Notas:
Debe su nombre a ser la estrada que llevaba al caserío llamado Faoena. Significa literalmente
'estrada de Faoena', donde el nombre del caserío se declina en genitivo -ko 'de' y toma el genérico
estrata 'estrada'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Fauene estrata (1989) GKZ-89 --;
Fabuene estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Fabuene estrata (2009) G09-01 A5;
Fauene estrata (2009) SG09 08;
Fauene estrata (2009) SG09 07;
Faoena (2009/04) BECA01 1279; Estrata / Estrada
Faoeneko estrata (2009/07) BECA02 1279;
1517
Faokoiturri
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 243 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505453 Y: 4808782
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'fuente de Fao', donde al nombre de la barriada se le añade el genitivo -ko 'de' y
el genérico común iturri 'fuente'. Uno de los testimonios orales añade al genérico el sufijo diminutivo txu, lo que daría iturritxu 'fuentecilla'.
Alt.:
Manantial en la ladera al norte de Faoatze, que no sabemos si aún puede identificarse sobre el
terreno.
Ahozkoak / Orales:
- itxúrri (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 A 213; (Iturburua / Manantial, surgencia). itxúrrira.
- fáuko itxúrri (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 A 213; (Iturburua / Manantial, surgencia).
manantialtxo bat dago. Ez dauka aparteko izenik.
- fáuko itxúrri (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 A 213; (Iturburua / Manantial, surgencia).
- fáuko itxurrítxu (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 213; (Iturburua / Manantial, surgencia).
- itxúrri (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 213; (Iturburua / Manantial, surgencia).
Dokument. / Document.:
- Fuente de Fao (2004) BG 03;
- Fanos [manantiales] (2008) GOIK 79; Otros dos manantiales brotaban en los dos caseríos de
Fanos, procedentes del monte Ermua
- Faokoiturri (2009/12) BECA03 1517;
1404
Faokolanda
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505454 Y: 4808843
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la campa de Fao', donde al nombre de la barriada se le añade la marca de
genitivo -ko 'de' y el genérico landa 'campa, prado'. La forma oral de este genérico lande, indica que
lleva determinante, es decir landa + a, lo que produce disimilación de la penúltima vocal (-a-a > -ea)
en todas las variedades vascas occidentales. En la comarca, sin embargo, ese tipo de grupos
vocálicos, se simplifica en el uso popular, lo que da posteriormente -ea > -e.
Ahozkoak / Orales:
- fáuko lánde (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 007; (Larrea / Pastizal).
Dokument. / Document.:
- Faoko landa (2009/07) BECA02 1404;
- Faokolanda (2009/12) BECA03 1404;
Alt.:
1048
Faorabide
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505643 Y: 4808032
Oharrak / Notas:
Es un topónimo curioso, donde al nombre de la barriada Fao se le añade la desinencia de adlativo -ra
'a, hacia' y el genérico -bide 'camino'. Significa por lo tanto 'Camino a Fao'.
Alt.:
Es la ladera por la que sube el camino tradicional a los caseríos Fao.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Faure-vide (1944) AMG, Amillaramiento --;
Faune-bide (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fano alde (1956) AMG, montes --;
Faure-vide (1956) AMG, montes --;
Faorabide (2009/04) BECA01 1048; Mendimalda / Ladera
1546
Felixatx
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504890 Y: 4809349
- 244 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Del nombre de persona Felix y el genérico atx 'peña', en referencia seguramente a algún pescador
que la utilizaba para su actividad.
Es una peña buena para la pesca.
Ahozkoak / Orales:
- felisátx (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 B 054; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). felisátx,
félisátxarà. Lekukoaren arabera, arrantza egiteko haitz ona.
Dokument. / Document.:
- Felixatx (2009/12) BECA03 1546;
1856
Felixsolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505349 Y: 4808628
037-31
Oharrak / Notas:
Significa con toda evidencia 'la huerta de Felix', del nombre de persona Felix y el genérico solo
'heredad, huerta'.
Ahozkoak / Orales:
- Felixsolo (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Soroa / Heredad
Dokument. / Document.:
- Felixsolo (2009/12) BECA03 1856;
Alt.:
996
Fraidearri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506542 Y: 4808924
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'piedra del fraile', del euskera fraide 'fraile' y harri 'piedra'. Puede deber su
nombre al aspecto del propio escarpe, semejante a la silueta de un fraile o al hecho de parecer un
púlpito de predicación. Priorizamos la forma fraide frente a la más común fraile pues, aun siendo un
préstamo, la última variante se debe seguramente a influencia de la lengua castellana, percibida por
escribanos y hablantes como más prestigiosa.
Ahozkoak / Orales:
- frailleárri (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 167; (Malkarra / Escarpe). Argintxe amaitzen den
lekuan eta Plentzi baso hasten den lekuan.
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Fraile asi (1923) AMG, 0059/007 --; Mendia / Monte. P. Uresarance
Zaidearri (1924) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Baraiz
Urailearri (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte. Pertenecido al caserío Bescoeche
Laidearri (1944) AMG, Amillaramiento --; Heredad en Ursuriaga
Frailearri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fraile-arri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Frailearri (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Fraidearri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fraide-arri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Frailearri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Frailearri (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fraile-arriba (1956) AMG, montes --;
Fraile-aurre (1956) AMG, montes --;
Fraidarri (1956) AMG, montes --;
Fraiarri (1956) AMG, montes --;
Fraile-arri leku (1989) GKZ-89 --;
Fraile-Arri (2007) GKZ-09-02 --;
Fraile-Arri (2009) G09-02 --; Aurkintza / Paraje (Cima, 258 m?)
Frailearri (2009/04) BECA01 996; Malkarra / Escarpe
Fraidearri (2009/07) BECA02 996;
1431
Frontoia
- 245 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Frontón
037-39
Generikoa / Genérico:
Frontoia / Frontón
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505536 Y: 4807155
Oharrak / Notas:
Literalmente significa 'el frontón'. Utilizamos el vocablo estándar, préstamo del castellano, frontoi
'frontón' con su determinante -a 'el', que a veces se ha pretendido sustituir por el neologismo
pilotaleku, de pilota 'pelota' y leku 'lugar'.
Alt.:
Se encuentra próximo al lugar donde estaba la bolera. Ver Bolaleku.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Frontón (2009) G09-01 B5;
- Frontoia (2009/12) BECA03 1431;
1050
Fullerualde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506349 Y: 4806925
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'zona próxima a Fulleru(ena)', en referencia a la casa Fulleruena, cuya raíz lleva
pospuesto el sustantivo alde 'zona cercana, junto a'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Tellerualde (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fullerualde (1944) AMG, Amillaramiento --;
Telleri alde (1956) AMG, montes --;
Fullerualde (2009/04) BECA01 1050; Soroa / Heredad
408
Fulleruena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 506308 Y: 4806888
037-39
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'la casa del tramposo', del euskera fulleru 'fullero, tramposo' y el sufijo posesivo ena, habitual en nombres de casas y que lleva artículo final -a 'la'. En algún testimonio vemos que la
inicial F- ha sido sustituida por P-, fenómeno muy frecuente al menos en euskera occidental. Sufre
asimilación vocálica -u-e-u- > -u-u-u- y soluciona el hiato que surge al añadir el citado sufijo -ena (-ue> -u-). En ocasiones toma la marca -s de plural castellano. Vemos que también sufre parágoge o
adición final de -e, inducida a la vez por su uso declinado en euskera (Fullerueneko, Fulleruenetik
Fulleruenera, etc.), y por acción de la -u- precedente (-u-a > -u-e).
Alt.:
El topónimo Orbeta que da a la casa el mapa de 1934, es una errata de ubicación. También rotula
Orbeta en su sitio correcto.
Ahozkoak / Orales:
- pullurune (1986) Deiker-0750 037-39 020; (Baserria / Caserío).
- fullurúne (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 020; (Baserria / Caserío).
- follórune (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 020; (Baserria / Caserío). follórune [behin baino
gehiagotan errepikatzen du].
- fullurúne (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 020; (Baserria / Caserío). fullurúne, fúlluruneti.
- fullurúne (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 020; (Baserria / Caserío).
- fullurúne (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 020; (Baserria / Caserío).
- fullurúne (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 A 020; (Baserria / Caserío).
- Fullurúne (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Fullurúnes (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Basetxea / Caserío
- Fullurúnes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-03; Basetxea / Caserío
- Fullurune (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
- Fullúrune (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
- Fullurúneatzékoa (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
- Fullurúneaurrékoa (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Basetxea / Caserío
- Fullurúnes (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Basetxea / Caserío
- 246 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Fullurúne (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Basetxea / Caserío
- Fullurúne (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Fullurúne (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-04; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Fulleruena (1898) AMG, 0015/009 --;
Fiullerune (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Fullerune (1924) KHIST 2;
Finlleruene (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Fulleruena (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Orbeta (1934) EDV-25 1B; Errata de ubicación por Fulleruena. También rotula correctamente
Orbeta
Fullerune (1936) AMG, 0038/021 --;
Fullerune (1936) AMG, 0038/021 --;
Fullerune (1944) AMG, 0038/004 --;
Fullerune (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fulleruena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fullerune-aurre (1944) AMG, Amillaramiento --;
Fullurune (1983) MTN 037-IV;
Fullurune (1989) GKZ-89 --;
Fullurune (1990) UK --;
Pullurene (1999) MTN 037-IV;
Folluruena (Caserío) (2002) Deiker 4618;
Folluruena (2004) BG 03;
Fullurune baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Fullurune (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío
Fulleruena (2009/04) BECA01 408; Etxea / Casa
914
Gabrielena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Y:
Alt.:
Significa en euskera 'la casa de Gabriel', compuesto por el nombre de persona Gabriel y el sufijo
posesivo -ena 'casa de', habitual en nombres de casas y que lleva artículo final -a 'la'.
Casa de ubicación desconocida. Nos han informado de que Gabriel (Artolotzaga ?) fue propietario de
la casa Estratabarri pero, según parece, ya a finales del siglo XIX o principios del XX.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gabrielena (1813) AMG, 0104/001 --;
- Gabrielena (1816) AMG, 0094/001 --;
- Gabrielena (2009/04) BECA01 914; Etxea / Casa
1617
Gamiz
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver barriada Gamiz.
Gamíniz
Y:
Huerta presumiblemente aneja a Gamiztorre, pero cuya ubicación no sabemos precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
La Torre de Gami[niz] (1727) AFV-J-C 2636/007; Soroa / Heredad
Gaminiz (1734) AMG, 0095/001 --; Lur saila / Terreno
Gaminiz (1893) AMG, 0023/036 --; Larrea / Campa
Gaminiz (1900) AFV-HA-AR 0569/001; Tokia / Punto
Gaminiz (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Gaminiz (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
- 247 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Caminis (1926) AMG, 0060/001 --; Soroak / Heredades
- Gamiz (2009/12) BECA03 1617;
1689
Gamiz
Uriburu
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver barriada Gamiz. Uriburu viene a significar en euskera 'sobre la villa' y es el equivalente a los
romances 'capdevila, cabodevilla'. Se trata de un derivado de uri 'villa' al que se añade pospuesto el
sustantivo buru 'cabeza, parte superior'. Documentamos muy tempranamente la asimilación vocálica
(u-i-u-u > u-u-u-u) que da la variante Uruburu.
Alonimoak / Alónimos:
Y:
Alt.:
Edificio cuya ubicación exacta no sabemos precisar, pero que debió de estar en la zona de Uriburu,
cerca de Gamiztorre y la ermita de Agirre, formando parte del complejo municipal (venta, matadero,
bolera, vivienda del alcalde, Ayuntamiento, etc.) de Uriburu. Véanse las notas del edificio municipal
llamado Uriburu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Uruburu (1685) AFV-J-C 0514/007;
Gaminiz (1702) AFV-J-C 1043/009; Casa y torre
Gamines (1704) FOG.KER nº 08, pág. 140; Bº de Gamíniz. Mi. Butron
Gamines (1704) FOG.KER nº 12, pág. 140; Bº de Gamíniz. Pº Baraiz
Gamines (1704) FOG.KER nº 09, pág. 140; Bº de Gamíniz. Fcº Aguirre
Gamines (1704) FOG.KER nº 11, pág. 140; Bº de Gamíniz. J. Igartúa
Uruburua (1704) Fogueras --; Barrio de Gamis
Gamines (1704) Fogueras --; Barrio de Gamis
Gamiz (1707) AFV-J-C 0673/001;
Gami (1715) AFV-J-C 0673/001;
Gaminiz (1715) AFV-J-C 0673/001;
Gamis (1715) AFV-J-C 0673/001;
Uruburu (1731) AMG, 0095/001 --;
Uruburu (1733) AMG, 0095/001 --;
Gaminiz (1739) AMG, 0095/001 --;
Gaminiz (1743) AMG, 0095/001 --;
Gamíniz (1745) FOG.KER nº 10, pág. 358; J. Butron / Ju. Arana
Uruburu, otra (1745) FOG.KER nº 16, pág. 358; Fcº Orueta / Antª Zandéliz
Gamíniz (1745) FOG.KER nº 13, pág. 358; Jo. Sarachaga / Antª Oñate
Gamíniz, otra (1745) FOG.KER nº 14, pág. 358; Mn. Aresti / Mª Lopategui
Uriburu (1765) AMG, 0095/001 --;
Uriburu (1779) AFV-J-C 3530/003;
otras dos [casas] inmediatas (1796) FOG.KER nº 03, pág. 628; Bº de Gamíniz. Otras dos
inmediatas [a la casa Torre del Barrio Gaminiz] del mismo
Casa de Gaminis (1814) AMG, 0090/001 --;
Casa de Gaminiz (1814) AMG, 0090/001 --;
Uruburu (1815) AMG, 0094/001 --;
Uriburu (1816) AMG, 0094/001 --;
Uruburu (1816) AMG, 0094/001 --;
Uruburu (1818) APG, 9A-232/7-IV --;
Gaminiz (1818) APG, 9A-232/7-IV --;
Uriburu (1823) AMG, 0104/001 --;
Uruburu (1824) AFV-J-C 0131/001;
Uriburu (1830) AMG, 0091/001 --;
Uruburu al N (1836) AMG, 0104/001 --;
Gaminiz (1842) AMG, 0105/001 --;
Uriburu (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Gaminiz (1847) AMG, 0104/001 --;
Uribru (1847) AMG, 0104/001 --;
Gaminiz (1854) AMG, 0013/038 --;
Uriburu (1854) AMG, 0013/038 --;
- 248 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Uriburu (1855) AMP, 59/20 --;
Uriburu (1857) AMG, 0087/014 --;
Gaminiz (1857) AMG, 0087/014 --;
Uriburu (1872) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Gaminiz (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Uriburu (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Gaminiz (1873) AMG, 0019/002 --;
Gaminiz (1873) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Uriburu (1873) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Uriburu (1873) AMG, 0013/017 --;
Gaminiz (1874) AMG, 0013/016 --;
Uriburu (1876) AMG, 0019/007 --;
Gaminiz (1876) AMG, 0019/007 --;
Gamini (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Uriburu (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Gaminiz (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Uriburu (1880) AMG, 0082/012 --;
Uriburu (1885) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1888) AMG, 0015/019 --;
Uruburu (1888) AMG, 0105/002 --;
Uruburu (1888) AMG, 0015/019 --;
Uruburu (1889) AMG, 0105/002 --;
Uriburu (1892) AMG, 0124/002 --;
Uriburu (1893) AMG, 0023/036 --;
Uriburu (1894) AMG, 0105/003 --;
Uriburu (1898) AMG, 0011/009 --;
Uruburu (1898) AMG, 0011/010 --;
Uruburu (1899) AMG, 0011/013 --; Gamiz
Uriburu (1905) AMG, 0125/007 --;
Uruburu (1924) AMG, 0078/012 --;
Uruburu (1928) AMG, 0004/036 --;
Gaminiz, casa de (1994) TORR 151; En 1789
Gamiz (2009/12) BECA03 1689;
10
Gamiz
Gaztelaniaz / Castellano:
Gamíniz
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504652 Y: 4806034
Oharrak / Notas:
Topónimo de origen incierto pero con aspecto de patronímico con sufijo -iz, lo que indicaría que el
componente inicial fuese un nombre de persona antiguo, tal vez Camio. En castellano la forma
habitual, profusamente documentada, es Gamíniz, pero en vascohablantes de la zona se da la
esperable caída de la -n- intervocálica (Gaminiz > Gamiiz > Gamiz), por lo que debe priorizarse esta
forma en lengua vasca.
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
Hay una anteiglesia en Bizkaia de este nombre, en la actualidad fusionada con la de Fika para
conformar el municipio llamado Gamiz-Fika. La carta de refundación de la villa de Plentzia indica que
ésta se creó precisamente en el barrio de Gorliz denominado Gami(ni)z.
Ahozkoak / Orales:
-
gamínis (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 159; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano).
gámis (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 159; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). gámisera.
gámis (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 E 159; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). gámiserà.
gamínis (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 B 159; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano).
Gámis (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04;
Dokument. / Document.:
- Gaminiz (1703) AFV-J-C 1308/011;
- Gamíniz, Bº de (1704) FOG.KER nº 06, pág. 140;
- Gaminiz (1785 [1884]) Iturriza pág. 358; En las páginas siguientes, varios nombres acerca de la
fundación de la villa de Plencia
- Gaminiz (1791) AFV-J-C 1193/012;
- Gamíniz, Bº de (1796) FOG.KER nº 01, pág. 628;
- 249 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaminiz (1807) AMG, 0094/001 --;
Gamiz (1811) AMG, 0089/001 --;
Gaminis (1828) AMG, 0091/001 --;
Gaminiz (1830) AMG, 0091/001 --;
Gaminiz (1831) AFV-J-C 1571/014;
Gaminiz (1832) AMG, 0091/001 --;
Gaminiz (1833) AMG, 0105/001 --;
Gaminiz (1842) AMG, 0105/001 --;
Gaminiz (1842) AMG, 0105/001 --;
Gaminiz (1847) Madoz pág. 106;
Gaminiz (1847) AMG, 0105/001 --;
Gaminiz (1849) AFV-J-AF-G 4348/015;
Gamíniz (1858) NOM1858 pág. 937; Auzoa / Barrio. 125 habitantes
Gaminiz (1859) AMG, 0020/009 --;
Gaminiz (1860) AMG, 0087/014 --;
Gaminiz (1860) NOM1860 12, pág. 1136; Auzoa / Barrio. Las casas del Bárrio de Gamínis en
que se halla la del Ayuntamiento de este distrito están unidas á las de la vílla de Pléncia
formando con ellas un solo grupo
Gaminiz (1867) AMG, 0020/004 --;
Gaminiz (1868) AMG, 0020/008 --;
Gaminiz (1872) AMG, 0006/001 --;
Gaminiz (1873) AMG, 0105/001 --;
Gaminiz (1873) AMG, 0006/001 --;
Gaminiz (1873) AMG, 0019/002 --;
Gaminiz (1874) AMG, 0105/001 --;
Gaminiz (1874) AMG, 0013/016 --;
Gaminiz (1875) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1875) AMG, 0006/001 --;
Gaminis (1876) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1877) AMG, 0019/009 --;
Gamini (1877) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1877) AMG, 0082/014 --;
Gaminiz (1877) AMG, 0082/013 --;
Gamini (1878) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1881) AMG, 0021/005 --;
Gaminiz (1883) AMG, 0022/003 --;
Gaminiz (1883) AMG, 0006/008 --;
Gaminiz (1883) AMG, 0021/001 --;
Gaminiz (1884) AMG, 0006/009 --;
Gaminiz (1885) AMG, 0022/003 --;
Gaminiz (1885) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1886) AMG, 0022/002 --;
Gaminiz (1887) AMG, 0022/011 --; 22 edificios, 25 familias
Gaminiz (1887) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1889) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1890) AMG, 0023/024 --;
Gaminiz (1890) AMG, 0105/002 --;
Gaminiz (1891) AMG, 0105/003 --;
Gaminiz (1892) AMG, 0023/033 --;
Gaminiz (1892) AMG, 0028/004 --;
Gaminiz (1894) AMG, 0105/003 --;
Gaminiz (1896) AMG, 0105/003 --;
Gaminiz (1896) AMG, 0025/001 --;
Gaminiz (1897) AMG, 0007/001 --;
Gaminiz (1898) AMG, 0011/011 --;
Gaminiz (1899) AMG, 0011/013 --;
Gaminiz (1900) AFV-HA-AR 00569/001;
Gaminiz (1900) AMG, 0078/012 --;
Gaminiz (1900) AMG, 0025/002 --;
Gaminiz (1902) AMG, 0011/018 --;
- 250 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaminiz (1905) AMG, 0011/021 --;
Gaminiz (1907) AMG, 0005/005 --;
Gaminiz (1908) AMG, 0027/012 --;
Gaminiz (1908) AMG, 0027/020 --;
Gaminiz (1909) AMG, 0028/001 --;
Gaminiz (1911) AMG, 0028/005 --;
Gaminiz (1913) AMG, 0078/012 --;
Gaminiz (1914) AMG, 0042/001 --;
Gaminiz (1915) AMG, 0042/006 --;
Gamíniz (1916) AMG, 0002/007 --;
Gaminiz (1918) AMG, 0044/002 --;
Gaminiz (1922) AMG, 0059/008 --;
Gaminiz (1924) AMG, 0002/008 --;
Gaminiz (1924) AMG, 0059/004 --;
Gaminiz (barrio) (1924) KHIST 2;
Laminiz (1925) BOPB nº 175, pág. 765 [0078/012];
Gaminiz (1925) AMG, 0059/005 --;
Gaminiz (1925) AMG, 0078/012 --; Recoge fuente de 1919
Gáminiz (1925) AMG, 0078/012 --;
Caminiz (1925) AMG, 0078/012 --;
Gaminiz (1925) AMG, 0078/012 --;
Gaminiz (1927) AMG, 0052/005 --;
Gaminiz (1927) AMG, 0078/012 --;
Gaminiz (1927) AMG, 0001/003 --;
Gaminiz (1928) AMG, 0079/001 --;
Gaminiz (1928) AMG, 0001/003 --;
Gaminiz (1928) ELIZ RIEV, XIX, 620; Barrio de Gorliz
Gaminiz (1930) AMG, 0004/010 --;
Gaminiz (1932) AMG, 0078/012 --;
Gaminiz (1932) AMP, 430/45 --;
Gamíniz (1933) AMG, 0005/001 --;
Gaminiz (1934) EDV-25 1B;
Gaminiz (1938) AMG, 0038/018 --;
Gaminiz (1939) AMG, 0078/001 --;
Gaminiz (1940) IGC-37 37; Auzoa / Barrio
Gaminiz (1944) AMG, 0038/004 --;
Gaminitz (1956) Catastro 0207-E47;
Gaminitz (1956) Catastro 0207-E48;
Gaminiz auzoa (1989) GKZ-89 --;
Gaminiz (1994) TORR 20, 35, 46, 50, 51, 77, 177; Auzunea / Barriada
Gaminiz (1994) TORR 32; Posible asentamiento protohistórico
Gaminiz (1994) TORR 51; Últimos terrenos en litigio entre Gorliz y Plentzia (1926-1928-1933)
Gaminiz (1994) TORR 96; Barrios donde abundan casas que dezmaban a Plentzia y no a Gorliz
en 1814
Gamiz (Barrio (urbano)) (2002) Deiker 4653;
Gaminiz (2004) BG 03; Auzunea / Barriada
Gaminiz auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Gaminiz (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
Gamiz (2009/04) BECA01 10;
1281
Gamiz kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504618 Y: 4806020
Oharrak / Notas:
Ver barriada Gamiz, a cuyo nombre se añade el genérico común kale 'calle' con artículo final -a 'la'.
Es por tanto 'la calle Gamiz'.
Generikoa / Genérico:
- 251 -
037-38
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gaminiz (1721) AMG, 0095/001 --; Estrata / Estrada
Gaminiz (1894) AMG, 0068/005 --;
Gaminiz (1905) AMG, 0026/010 --; Estrata / Estrada
Gaminiz (1913) AMG, 0029/001 --;
Gaminis (1921) AMG, 0034/018 --;
Gaminiz (1925) AMG, 0128/002 --;
Gaminiz kalea (1989) GKZ-89 --;
Gaminiz kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Gaminiz kalea (2009) G09-01 E2;
Gamiz (2009/04) BECA01 1281; Kalea / Calle
Gamiz kalea (2009/07) BECA02 1281;
1690
Gamizko benta
Uriburuko taberna
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Benta / Venta
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver barriada y casa Gamiz, también llamada Uriburu, nombres a los que se añade aquí el genitivo -ko
'de' y los préstamos genéricos benta 'venta' o taberna.
Alonimoak / Alónimos:
Y:
Desaparecido
Alt.:
Se trata de uno de los edificios del complejo municipal de Uriburu o Gamiz, que cumplió funciones de
taberna, alhóndiga, tienda, abacería, fonda, cuadras para forasteros, etc. La taberna propiamente
dicha se debió de construir en 1720 en el paraje de Uriburu, se documenta mucho, y fue
seguramente sustituida por la llamada Bentabarri. Desgraciadamente desconocemos su ubicación
precisa. Ver notas a edificio municipal Uriburu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gaminiz (1721) AMG, 0095/001 --; Venta de la casa Gaminiz con su horno y cuesta a Gorliz
Uruburu (1723) AFV-J-C 2636/001; Benta / Casa de venta
Gaminiz (1734) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Uruburu (1737) AFV-J-C 0326/002; Casa y taberna
Uruburu (1740) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Gaminis (1740) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Urubur (1741) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Gamíniz, taberna (1745) FOG.KER nº 20, pág. 358; de esta Anteiª / Antª Olaguíbel
Uruburu, casa-taberna (1745) FOG.KER nº 15, pág. 358; de esta Anteiª / Jo. Sarachaga
Uruburu (1764) AFV-J-C 1229/009; Casa de venta y taberna
Uribur (1765) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Uriburu (1765) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Urburu (1765) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Gaminiz (1771) AMG, 0099/001 --; Benta / Casa de venta
Uriburu (1771) AFV-J-C 0194/001; Benta / Venta
Uriburu (1771) AMG, 0099/001 --; Bentak / Casas de venta
Uriburu (1778) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Gaminiz (1778) AMG, 0095/001 --; Benta / Venta
Gaminiz (1789) AFV-J-JTB 0865/003; Casa taberna
Uruburu (1791) AFV-J-C 1193/012; Benta / Casa de venta
Uriburu (1793) AFV-J-C 1193/012; Casa y taberna
otras dos [casas] inmediatas (1796) FOG.KER nº 03, pág. 628; Bº de Gamíniz. Otras dos
inmediatas [a la casa Torre del Barrio Gaminiz] del mismo
La taberna de Gamíniz (1796) FOG.KER nº 07, pág. 628; Bº de Gamíniz. de esta Anteiª
Uruburu (1807) AMG, 0094/001 --; Casa taberna
Gaminiz (1807) AMG, 0094/001 --; Casa taberna
Venta de Uriburu (1814) AMG, 0090/001 --;
Taberna Gaminis (1817) AMG, 0090/001 --;
Uruburo (1818) AMG, 0093/001 --; Benta / Casa de venta
Uruburu (1819) AMG, 0099/001 --; Benta / Casa de venta
- 252 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
-
-
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Taberna Uriburu (1827) AMG, 0091/001 --;
Taberna de Gaminiz (1827) AMG, 0091/001 --;
Venta de Uriburu (1828) AMG, 0091/001 --;
Venta de Uruburu (1833) AMG, 0091/001 --;
Gaminiz (1833) AMG, 0091/001 --; Taberna
Uriburu (1834) AMG, 0091/001 --; Benta / Venta
Uriburu (1851) AMG, 0094/001 --; Benta / Casa de venta
Uriburu (1859) AMG, 0020/001 --; Benta / Venta
Casa Uriburu (1859) AMG, 0105/001 --;
Gamini (1859) AMG, 0105/001 --; Benta / Venta
Uriburu (1863) AMG, 0020/001 --;
Casa Taberna de Uriburu (1874) AMG, 0105/001 --;
Taberna de Gaminiz (1875) AMG, 0020/009 --;
Uriburu (1881) AMG, 0021/005 --; Taberna
Taberna de Uriburu (1883) AMG, 0022/003 --;
Casa Uriburu (1885) AMG, 0105/002 --; "Ejecución de las obras necesarias de la casa llamada
Uriburu de esta anteiglesia de Gorliz para con destino a salón de sesiones del Ayuntamiento, y
Junta Municipal; Alhóndiga; Abacería; Fondas y cuadras para las gentes forasteras"
Casa Uriburu (1885) AMG, 0105/002 --;
Uriburu* (1886) AMG, 0022/002 --; Taberna y fonda, casa, colegio electoral. Carta al Sr.
Gobernador "Con motivo de las festividades de San Antolín, que suelen ser durante los días 2,
3, 4 y 5 del próximo mes de Septiembre, se celebra en este pueblo algunas romerías; y con el
objeto de que haya mayor animación y concurrencia de gente se desea que durante esos días se
celebra bailes públicos hasta las 4 de la madrugada en la casa llamada Uriburu;..." 24 de Agosto
de 1887
Taberna de Uriburu (1886) AMG, 0022/011 --;
Casa Uriburu (1887) AMG, 0105/002 --;
Uriburu (1891) AMG, 0067/003 --; Abacería
Uriburu (1893) AMG, 0068/003 --; Albacería
Casa Uriburu (1896) AMG, 0011/003 --;
Casa Uruburu (1897) AMG, 0011/009 --;
Casa Uruburu (1898) AMG, 0011/011 --;
Casa Uriburu (1898) AMG, 0011/011 --;
Casa Uruburu (1900) AMG, 0011/015 --;
Casa Uriburu (1902) AMG, 0011/018 --;
Casa Uriburu (1904) AMG, 0011/022 --;
Casa Uriburu (1907) AMG, 0011/028 --;
Uriburu (1908) AMG, 0027/019 --; Pozo negro
Uruburu (1913) AMG, 0078/012 --; Taberna
Uriburu [despacho de vino] (1994) TORR 138; La red de abasto y consumo se había
completado con la implantación, bastante significativa, de los despachos [de vino] en 3 barrios:
Gaminiz junto al puerto, Uriburu en la entrada natural a Plentzia desde el interior y Ventaeche en
Ibarra-Elexalde, que empieza a conformarse como núcleo director del término
Uruburu o Uriburu (1994) TORR 138; La tercera y última de las tabernas se situó en los bienes
comprados al matrimonio Gareca-Aresti en 1740. Estos habían adquirido en años anteriores
(1731-33), de diferentes vecinos, la otra mitad de su casa de Uruburu o Uriburu, la casilla
pegante y una huerta contigua
Gaminiz (1994) TORR 137; Para la primera que figuró como propiedad de la anteiglesia, se
adquirió un terreno en Gaminiz en 1720 […] para "fabricar casa nueva en Gaminiz para el
consumo del vino" [1734]
Uriburu (1994) TORR 159; Juan Agustín Arrarte compra una casa en Uriburu hacia 1820
Gamizko benta (2009/12) BECA03 1690;
166
Gamizko hiltegia
Uriburuko hiltegia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Hiltegia / Matadero
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver barriada y casa Gamiz, también llamada Uriburu, nombres a los añadimos el genitivo -ko 'de' y el
genérico estándar hiltegi 'matadero', que lleva artículo final -a 'el'.
Alonimoak / Alónimos:
Y:
Desaparecido
Alt.:
Situado en el complejo municipal de Uriburu, junto a otros servicios municipales como la venta,
- 253 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
taberna y alhóndiga. Ver notas a edificio municipal Uriburu. Aunque no sabemos precisar su
ubicación, parece haberse situado cerca del humilladero del Cristo. Posteriormente se construyó otro
matadero en Gorliz, en la zona de Ondargana, que registramos como Gorlizko hiltegia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Matadero de Gaminiz (1862) AMG, 0020/009 --; Hiltegia / Matadero
- Casa Matadero de Gaminiz (1868) AMG, 0105/001 --; "Que el juego de volos de la Casa
Matadero de Gaminiz de este pueblo se halla con parte de su tejado y armazon caido, y que el
hogar común o escusada de la Casa de alhondiga de Uriburu, también amenanzando ruina y
expuesto a que ocurra alguna desgracia… de que todos los materiales de todas las clases de
que se compone y existen en dicho juego de volos se trasladen a la vodega de la Casa de
Beneficiencia de Ventaeche para… y hacer los reparos necesarios… y que también se
construya nuevo comun para la de Uriburu"
- Casa Matadero de Gaminiz (1870) AMG, 0105/001 --;
- Casa Tejabana (1870) AMG, 0105/001 --; Adyacente a la Casa Matadero de Gaminiz y al juego
de bolos
- Matadero de Gaminiz (1873) AMG, 0020/009 --;
- Matadero de Gaminiz (1881) AMG, 0021/002 --;
- Gaminiz (1892) AMG, 0023/030 --; Matadero de Gaminiz
- Uriburu (1893) AMG, 0010/005 --; Casa Uriburu. Matadero de Gaminiz o Uriburu
- Casa Matadero de Gaminiz (1894) AMG, 0105/003 --; "Con su jardín y su juego de bolos"
- Gaminiz (1895) AMG, 0011/003 --; Matadero de Gaminiz o Uriburu
- Matadero de Gaminiz (1898) AMG, 0011/011 --; También llamado de Uruburu. "El rematante
tendrá obligación de matar el ganado en el matadero de Gaminiz ó de Uruburu y vender al
público en la tabla de Gaminiz donde deberá tener sin falta surtido de carne y chuleta de cebón".
Arbitrio de Carnes
- Uruburu (1899) AMG, 0125/001 --; Hiltegia / Matadero
- Uriburu (1900) AMG, 0071/006 --; Hiltegia / Matadero
- Matedero de Gaminiz (1906) AMG, 0011/026 --; o también llamado Uriburu
- Matadero de Gaminiz (1908) AMG, 0027/012 --; "Señalada con el nº 13 del barrio de Gaminiz"
- Uriburu (1918) AMG, 0044/002 --; Alondegia / Alhóndiga; Hiltegia / Matadero
- Matadero (1918) AMG, 0002/007 --; Construido en 1886
- Gaminiz [matadero] (1994) TORR 177;
- Gamizko hiltegia (2009/04) BECA01 166;
1618
Gamizko plaza
Alonimoak / Alónimos:
Uriburuko plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504460 Y: 4806014
Oharrak / Notas:
Ver barriada y casa Gamiz, también llamada Uriburu, nombres a los que añadimos el genitivo -ko 'de'
y el préstamo castizo eusquérico plaza.
037-38
Alt.:
Formaba parte del complejo de servicios municipales de Uriburu. Ver notas a edificio municipal
Uriburu. Aunque en principio la situamos allí, no hay seguridad de que la plaza de Gamiz actual se
corresponda con la que se cita en la documentación.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Plaza Pública del Barrio de Gaminiz (1867) AMG, 0020/004 --;
Gaminiz (1868) AMG, 0063/016 --;
Gaminiz (1868) AMG, 0064/001 --;
Gaminiz (1877) AMG, 0065/010 --;
Gaminiz (1892) AMG, 0067/005 --;
Uriburu (1892) AMG, 0067/005 --;
Gaminiz (1895) AMG, 0069/002 --;
Gaminiz (1899) AMG, 0125/001 --; Tabla de Gaminiz
Uruburu (1900) AFV-HA-AR 0569/001;
Gaminiz (1900) AMG, 0071/006 --; "Tabla" (Azoka / Mercado?)
Uruburu (1900) AMG, 0078/012 --;
Uriburu (1907) AMG, 0106/003 --;
Gaminiz (1910) AMG, 0107/001 --;
- 254 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Uruburu (1910) AMG, 0107/001 --;
- Gamizko plaza (2009/12) BECA03 1618;
1280
Gamiztorre
Arestitorre, Olasotorre, Torrenagusi,
Torrezar
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Dorretxea / Casa-torre
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver barriada Gamiz, a cuyo nombre se añade aquí en composición el préstamo genérico torre. Los
alónimos Torrenagusi y Torrezar significan en euskera respectivamente 'torre vieja' y 'torre mayor', del
euskera zahar 'vieja, antigua' y nagusi 'mayor, principal', que en origen no son sino expresiones
genéricas para designar la misma edificación. Los nombres Arestitorre y Olasotorre hacen en cambio
referencia a los apellidos de las familias propietarias en distintas épocas de la historia, los Aresti y los
Olaso.
Alonimoak / Alónimos:
Desaparecido
Y:
Alt.:
Se trata de la casa-torre que dio nombre al barrio de Gamiz donde se fundó la villa de Plentzia. Hubo
también edificio de menor rango que registramos como Arestitxikerra. Tenía también otras casas
anejas que tuvieron mucho protagonismo en el barrio e incluso en la anteiglesia, hasta que esos
terrenos fueron anexionados a Plentzia ya en el siglo XX. Ver también los topónimos derivados de
Uriburu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Torre Gamoniz (1567) AFV-HA-GAE 00023/003;
Gaminiz (1702) AFV-J-C 1043/009; Casa y torre
Torre (1704) FOG.KER nº 10, pág. 140; Bº de Gamíniz. Mn. Zugasti
Torreche Gami (1715) AFV-J-C 0673/001;
Torre de Gaminiz (1725) AFV-J-C 0896/017;
La Torre de Gami[niz] (1727) AFV-J-C 2636/007; Soroa / Heredad
Torrea (1745) FOG.KER nº 09, pág. 358; Mn. Aresti
Olaso (1781) APG, 9A-230/03 --;
Torre (1796) FOG.KER nº 02, pág. 628; Bº de Gamíniz. J. Antº Aresti / Fcª Gana
Torre Mayor (1798) AMG, 0096/001 --;
Aresti (1811) AMG, 0089/001 --;
Aresti (1811) AMG, 0089/001 --;
Torre mayor (1813) AMG, 0104/001 --;
Aresti ó Torre (1814) AMG, 0090/001 --;
Torre Mayor (1814) AMG, 0090/001 --;
Torre maior (1814) AMG, 0090/001 --;
Torre mayor (1816) AMG, 0094/001 --;
Torre bieja (1823) AMG, 0104/001 --;
Arestiena (1828) AMG, 0093/001 --;
Aresti (1840) AMG, 0104/001 --;
Torre mayor (1842) AMG, 0094/001 --;
Aresti (1842) AMG, 0094/001 --;
Torre mayor (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Torre mayor (1847) AMG, 0104/001 --;
Torre mayor (1851) AMG, 0104/001 --;
Olaso (1854) AMG, 0013/038 --;
Torremayor (1854) AMG, 0013/038 --;
Olaso (1857) AMG, 0087/014 --;
Torre mayor (1857) AMG, 0087/014 --;
Torre mayor (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Torre mayor (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Aresti (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Aresti (1873) AMG, 0013/018 --; Aresti o Torre mayor (menor)
Aresti (1873) AMG, 0013/017 --;
Torre Mayor (1876) AMG, 0019/007 --;
Olaso (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Torre mayor (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
- 255 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Torre Mayor (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Olaso (1883) AMG, 0105/002 --; Etxea eta soroa / Casa y heredad. También llamada Aresti
Olaso (1884) AMG, 0022/001 --;
Aresti (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
Torrezar (1911) AMG, 0078/011 --; "La carretera de Munguia a la parte zaguera de la casa
Torrezar..."
Gaminiz, Torre de ("Torresar") (1994) TORR 35;
Gaminiz, casa y torre de (1994) TORR 99; Martín de Zugasti y Francisca de Amézaga y la
Torre, dueños de la casa y torre de Gaminiz (en 1702)
Gaminiz, casa torre de (1994) TORR 184;
Gamiz (2009/04) BECA01 1280; Dorretxea / Casa-torre
Arestitorre (2009/04) BECA01 289; Dorretxea / Casa-torre
Torrezar (2009/04) BECA01 289; Dorretxea / Casa-torre
Torrenagusia (2009/07) BECA02 289;
Gamiztorre (2009/07) BECA02 1280;
1496
Ganbitarte
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi lepoa / Collado
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 507145 Y: 4808703
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'entre altos', del euskera gan 'alto, altura', el numeral bi 'dos' y el sustantivo
pospuesto arte 'entre', si bien bitarte suele darse como compuesto significando 'entrambos', además
de 'mientras'.
Alt.:
Resulta un buen descriptivo, pues identifica el collado que separa las dos cimas de Urtzurimendi.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ganbitarte (2004) BG 03;
- Ganbitxarte (2009) G09-02 --; Gailurra / Cima, 272 m (858 Urtzurimendi) y collado entre ambas
cimas
- Ganbitarte (2009/12) BECA03 1496;
8
Gandia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzoa / Barrio
Kartografia / Cartografía:
037-38, 037-39, 037-46, 03747
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505369 Y: 4805427
Oharrak / Notas:
Se trata de un topónimo de significado poco claro. Pudiera explicarse su origen en el sustantivo gan
'altura, colina' y el adjetivo handi 'grande', donde las sílabas repetidas -an-an- se percibiesen como
cacofónicas y se simplificasen a una (Ganandi > Gandi), fenómeno común llamado haplología (cf.
Momoitio > pop. Moitxixo, Lapurerreketa > pop. Lapurriketa, etc.). Sin embargo, la documentación
parece indicar que la -a final es o ha sido orgánica, lo que iría en contra de esa hipótesis. En origen
se trata de un grupo de caseríos, lo que facilita la tendencia a tomar la -s plural de castellano. En
euskera suele eliminarse la -a final, pero a efectos de normalización no se debe considerar que se
trate de pérdida del artículo, sino de simple solución del hiato final (-ia > -i, cf. mendia > mendi),
fenómeno muy habitual en la variedad dialectal de la comarca. Así parece deducirse de la tenacidad
de esa -a en la documentación de los abundantes topónimos que llevan o pueden llevar antepuesto el
nombre de la barriada (v. g. Gandiaburu, Gandiagoikoetxe, (Gandia)iturri, Gandiasolo, etc.).
Alt.:
La oficialización de este nombre fue aprobada por el pleno de la Corporación el día 20 de julio de
2010, se publicó en el Boletín Oficial de Bizkaia número 148 de 4 de agosto de 2010 (págs. 1945619457) y fue refrendado en pleno el día 9 de noviembre de 2010.
Ahozkoak / Orales:
- gandi (1986) Deiker-0749 037-38 150; (Auzoa / Barrio).
- gándi(as) (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 E 150; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
gándire, gándias (erdal ahoskapena).
- gándi (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 E 150; (Biztanle-entitatea / Entidad de población). gándi,
gándirè.
- 256 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- gándi(as) (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 150; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
gándira, gándias (erdal ahoskapena).
- gándi (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 D 150; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- gándi (2001/11/04) Deiker-7249 037-38 D 150; (Biztanle-entitatea / Entidad de población). gándi,
gánditxi.
- gándi (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 D 150; (Biztanle-entitatea / Entidad de población). gándi,
gánditxi.
- gándi (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 E 150; (Biztanle-entitatea / Entidad de población).
- Gándias (2008/11/12) Gorliz-12 C 5; Auzoa / Barrio
- Gándin (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-03; Auzoa / Barrio
- Gánditik (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-03;
- Gándias (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Auzoa / Barrio
- Gándira (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Auzoa / Barrio
- Gándire (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Auzoa / Barrio
- Gándire (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Auzoa / Barrio
- Gánditi (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-05; Auzoa / Barrio
- Gándias (2009/02/11) Gorliz-02 E 03;
- Gándisera (2009/02/11) Gorliz-02 E 03;
- Gándiko (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Auzoa / Barrio
- Gándira (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Auzoa / Barrio
- Gándire (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Auzoa / Barrio
- Gándibarrío (2009/02/13) Gorliz-15 E 01; Auzoa / Barrio
- Gándin (2009/02/13) Gorliz-15 E 02;
- Gándirantza (2009/02/13) Gorliz-15 E 03;
- Gándire (2009/02/13) Gorliz-15 E 01; Auzoa / Barrio
- Gánditik (2009/02/13) Gorliz-15 E 01; Auzoa / Barrio
Dokument. / Document.:
-
Gandia, Bº de (1704) FOG.KER nº 01, pág. 139;
Gandia (1727) AFV-J-C 2636/007;
Gandias (1737) AMP, MC 1083 11/3/4 --;
Gandias (1775) AFV-J-JTB 0843/012;
Gandia (1776) AFV-J-JTB 1415/054;
Gandias (1789) AFV-J-C 0790/026;
Gandía, Bº de (1796) FOG.KER nº 01, pág. 629;
Gandior (1814) AFV-HA-GAE 01292/124;
Gandias (1828) AMG, 0091/001 --;
Gandias (1836) AFV-J-AF-U 1348/001;
Gandias (1842) AMG, 0105/001 --;
Gandias (1844) AMG, 0105/001 --;
Gandia (1847) Madoz pág. 110;
Gandia (1856) AFV-J-JPIB 1422/005;
Gandias (1858) NOM1858 pág. 937; Auzoa / Barrio. 145 habitantes
Gandia (1868) AMG, 0020/008 --;
Gandias (1868) AMG, 0020/008 --;
Gandias (1871) AFV-J-JPIB 2873/025;
Gandias (1872) AMG, 0006/001 --;
Gandias (1873) AMG, 0006/001 --;
Gandias (1873) AMG, 0019/002 --;
Gandias (1874) AMG, 0105/001 --;
Gandias (1874) AMG, 0013/016 --;
Gandias (1875) AMG, 0105/002 --;
Gandias (1876) AMG, 0105/002 --;
Gandias (1877) AMG, 0082/014 --;
Gandias (1877) AMG, 0019/009 --;
Gandias (1877) AMG, 0105/002 --;
Gandias (1877) AMG, 0082/013 --;
Gandias (1878) AMG, 0105/002 --;
Gandia (1879) AMG, 0019/009 --;
Gandia (1881) AMG, 0082/008 --;
Gandias (1881) AMG, 0021/005 --;
Gandias (1883) AMG, 0006/008 --;
- 257 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gandias (1883) AMG, 0021/001 --;
Gandias (1883) AMG, 0022/003 --;
Gandias (1884) AMG, 0006/009 --;
Gandias (1885) AMG, 0105/002 --;
Gandias (1886) AFV-J-JPIB 2934/003;
Gandias (1887) AMG, 0105/002 --;
Gandias (1889) AMG, 0105/002 --;
Gandias (1890) AMG, 0023/024 --;
Gandias (1891) AMG, 0105/003 --;
Gandias (1893) AMG, 0023/036 --;
Gandias (1894) AMG, 0105/003 --;
Gandias (1895) AMG, 0028/004 --;
Gandias (1896) AMG, 0105/003 --;
Gandias (1896) AMG, 0100/002 --;
Gandias (1897) AMG, 0007/001 --;
Gandias (1898) AMG, 0007/001 --;
Gandias (1898) AMG, 0025/005 --;
Gandias (1898) AMG, 0025/002 --;
Gandias (1898) AMG, 0011/011 --; En la casa nº 4 del barrio de Gandias se presenta el
establecimiento de D. Juan de Astobieta en la que se encontraron las siguientes existencias.
Establecimiento similar en la casa nº 2 del barrio de Gandias
Gandias (1899) AMG, 0007/001 --;
Gandias (1900) AMG, 0007/001 --;
Gandia (1901) AMG, 0007/001 --;
Gandias (1903) AMG, 0007/001 --;
Gandias (1907) AMG, 0005/005 --;
Gandias (1907) AMG, 0027/001 --;
Gandias (1908) AMG, 0027/015 --;
Gandias (1909) AMG, 0001/004 --;
Gandias (1910) AMG, 0028/024 --;
Gandía (1912) AMG, 0001/004 --;
Gandias (1913) AMG, 0126/004 --;
Gandias (1915) AMG, 0042/008 --;
Gandias (1915) AMG, 0042/006 --;
Gandias (1917) AMG, 0043/003 --;
Gandias (1918) AMG, 0044/002 --;
Gandias (1924) AMG, 0059/004 --;
Gandias (1924) AMG, 0059/004 --;
Gandias (1924) AMG, 0002/008 --;
Gandias (1925) AMG, 0059/005 --;
Gandias (1925) AMG, 0004/016 --;
Gandia (1926) AMG, 0060/001 --;
Gandias (1927) AMG, 0052/005 --;
Gandias (1927) AMG, 0004/036 --;
Gandia (1928) AMG, 0004/036 --;
Gandias (1928) ELIZ RIEV, XIX, 621; Barrio de Gorliz
Gandias (1930) AMG, 0003/001 --;
Gandias (1931) AMG, 0001/001 --; "De la Comisión de Fomento de este Ayuntamiento sobre la
construcción de una Fuente y de un abrevadero en el barrio de Gandias..."
Gandias (1936) AMG, 0058/003 --;
Gandias (1937) AMG, 0059/002 --;
Gandias (1937) AMG, 0078/008 --;
Gandias (1938) AMG, 0078/005 --;
Gandias (1939) AMG, 0078/001 --;
Gandias (1940) IGC-37 37;
Gandias (1940) AMG, 0004/028 --;
Gandias (1940) IGC-37 37; De Ganditurri a Gandiberreaga
Gandias (1944) AMG, 0038/004 --;
Gandias (1944) AMG, 0038/003 --;
Gandias (1956) Catastro 0208-E05;
- 258 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gandias (1956) Catastro 0208-E07;
Gandias (1956) Catastro 0207-E52;
Gandias (1956) Catastro 0207-E51;
Gandias (1983) MTN 037-IV;
Gandias: Gandia (1986) EHAEHI pág. 24;
Gandia (1987) EB tomo II, pág. 171;
Gandia auzoa (1989) GKZ-89 --;
Gandia (1990) UK --;
Gandia auzoa (1993) NOM1993 --;
Gandia (1994) TORR 91; Producción de grano de distintas caserías de Gorliz
Gandias (1994) TORR 95; Zonas de mayor producción de viña en el siglo XVII
Gandias, Barrio de (1994) TORR 134-135; Un monte perteneciente a 11 caserías del Barrio de
Gandias [en 1776], en el que al parecer también tenía parte la casa Gandia-Torre [en 1788]
Gandias (1994) TORR 20, 35, 36, 46, 50, 77, 135, 177; Auzunea / Barriada
Gandia (1997) BUMI --;
Gaodia (1999) MTN 037-IV;
Gandia, -a (of. Gandia) (2001) EUDEL pág. 93;
Gandia (Entidad de población) (2002) Deiker 4644;
Gandia auzoa (2002) NOM2000 --;
Gandia (2002) NG --;
Gandia (2004) BG 03; Auzoa / Barrio
Gandia auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Gandias (2008) GOIK 79; En Gandias, estaba el [manantial] de Musuaga
Gandia (2009) G09-02 --; Auzoa / Barrio
Gandia auzoa (2009) SG09 33;
Gandia (2009) SG09 32;
Gandia (2009/04) BECA01 8;
1452
Gandia Bidea
Telleriabidea, Gandiabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504990 Y: 4805324
Oharrak / Notas:
El Ayuntamiento ha rechazado la propuesta Telleriabide kalea en favor del nombre Gandia Bidea. Sin
embargo, el equipo de investigación ya hizo notar que este presunto 'camino de Gandia' no toca ni de
cerca ninguno de los caseríos de ese nombre, por lo que está, simplemente, equivocado de sitio. Y
esto no es una cuestión puramente urbanística (es como llamar Anboto al Aizkorri, por ejemplo).
Formalmente la grafía también debería corregirse, pues ha de ir todo junto: Gandiabidea. Nos alegra
saber que el topónimo Telleria se va a inmortalizar en un futuro parque que se habilitará en la zona,
pero esto no va a solucionar el problema, sino simplemente a posponerlo.
La propuesta Telleriabidea Significa literalmente 'el camino de la tejera', del euskera telleria 'tejera,
fábrica de tejas', el genérico bide 'camino' y el determinante -a 'el'. Hace referencia a la tejera que
hubo entre los caseríos Irabien y Mandoñu.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
El camino queda a desmano de los caseríos denominados propiamente Gandi(a)-, por lo que se
propone la denominación Telleriabidea en lugar del Gandiabidea anterior. Habría que establecer
dónde deja ese nombre para pasar a llamarse Mandoñubidea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gandia (1777) AMG, 0099/001 --; Camino público
Gandias (1910) AMG, 0029/006 --; Camino carretil
Gandias (1924) AMG, 0078/012 --;
Gandia bidea (1989) GKZ-89 --;
Gandia bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Gandia bidea (2009) SG09 33;
Telleriabide kalea (2009/12) BECA03 1452;
1052
Gandiaburu
- 259 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505181 Y: 4805721
037-39
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'sobre Gandia', del nombre de la barriada Gandia y el sustantivo buru 'cabeza,
parte superior', que pospuesto suele indicar 'sobre, encima de'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gandia buru (1886) AFV-J-JPIB 2934/003; Mahastia / Viñedo
Gandiaburu (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Gandiaburu (2009/04) BECA01 1052; Soroa / Heredad
Gandiburu (2009/07) BECA02 1052;
1624
Gandiagirre
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'casa Agirre de Gandia', en donde el nombre de la barriada se antepone al
identificador Agirre, posiblemente apellido. Éste a su vez, significa en euskera 'lugar expuesto o a la
vista'.
Y:
Alt.:
Desconocemos cuál de las casas del barrio Gandia designaba, y no hay que descartar la posibilidad
de que se tratase de Andramariatorre, también llamada Agirretorre, pues en la documentación antigua
la zona próxima a la ermita se entendía como parte del barrio de Gandia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gandia Aguirre (1743) AMG, 0095/001 --;
- Gandiagirre (2009/12) BECA03 1624;
412
Gandiagoikoetxe
Alonimoak / Alónimos:
Goikoetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505081 Y: 4805753
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'casa alta de Gandia', de goi 'arriba, parte alta', el genitivo -ko 'de' y el genérico
etxe 'casa'. Cuando se hace necesario indicar a qué Goikoetxe nos referimos, se antepone el nombre
de la barriada, Gandia. Tiene cierta tendencia a tomar la marca -s de plural castellano.
037-38
Alt.:
Es la casa más alta del grupo de caseríos originalmente llamado Gandia, prácticamente junto a la
cuesta de Kautela.
Ahozkoak / Orales:
- goiketze (1986) Deiker-0746 037-38 149; (Baserria / Caserío).
- goikótze (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 E 149; (Baserria / Caserío). goikótze, goikótzera.
- goikótze, gokótzes (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 149; (Baserria / Caserío). goikótze,
gokótzes (erdal ahoskapena).
- goikótze (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 E 149; (Baserria / Caserío).
Dokument. / Document.:
-
Gandia de arriba (1704) Fogueras --;
Gandía de arriba (1704) FOG.KER nº 02, pág. 140; Bº Gandia. Mn. Gandía
Gandia Goicoechea (1734) AMG, 0095/001 --;
Gandia y Goicoechea (1737) AMG, 0095/001 --;
Gandicoechea (1739) APG, 9A-232/7-V --;
Gandicoechea (1740) APG, 9A-232/7-V --;
Gandia Goicoechea (1743) AMG, 0095/001 --;
Gandia goicoechea (1775) AFV-J-JTB 0843/012;
Goicoeche (1796) FOG.KER nº 02, pág. 629; Bº de Gandía. J. Btª Andraca
Gandia Goicoeche (1798) AMG, 0096/001 --;
Gandia Goycoeche (1814) AMG, 0090/001 --;
Gandycoeche (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
- 260 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gandia Goycoeche (1828) AMG, 0093/001 --;
Gandia Goicoeche (1836) AMG, 0104/001 --;
Gandia Goicoeche (1837) AMG, 0088/001 --;
Gandia Goicoeche (1840) AMG, 0104/001 --;
Gandia-Goicoeche (1842) AMG, 0094/001 --;
Gandia Goicoeche (1844) AMG, 0061/007 --;
Gandia-goicoeche (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Gandia-Gocicoeche (1847) AMG, 0104/001 --;
Gandiagoicoeche (1851) AMG, 0104/001 --;
Gandia-goicoeche (1854) AMG, 0013/038 --;
Gandia Goicoeche (1855) AMP, 59/20 --;
Gandia Goicoeche (1857) AMG, 0087/014 --;
Gandia Goicoche (1868) AMG, 0020/008 --;
Goicoeche (1872) AMG, 0006/001 --;
Gandia-goicoeche (1873) AMG, 0013/018 --;
Goicoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Gandiagoycoeche (1873) AMG, 0013/017 --;
Gandia Goicoeche (1873) AMG, 0082/015 --;
Goycoeche (1873) AMG, 0006/001 --;
Gandiagoicoeche (1876) AMG, 0019/007 --;
Gandiagoicoeche (1879) AMG, 0019/009 --;
Gandiagoicoechu (1880) AMG, 0082/012 --;
Gandia goicoeche (1888) AMG, 0015/019 --;
Goicoche (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Goicoeche (1898) AMG, 0015/009 --;
Gandia-goicoeche (1903) AMG, 0026/011 --;
Gandia-Goicoeche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Gandia Goicoeche (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Gandia Goicueche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Gandia-goicoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Gandia Goicoechea (1926) AMG, 0060/001 --;
Goicoeche (1934) AMG, 0037/005 --;
Goicoeches (1948) AMG, 0087/006 --;
Goikoetxe (1983) MTN 037-IV;
Gandia-Goicoechea (1994) TORR 157; En 1757-1758
Goikoetxe (1999) MTN 037-IV;
Goikoetxe (2004) BG 03; Por Gandigoikoetxea
Goikoetxe baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Goikoetxe (2009) G09-02 --; Basetxea / Caserío (Gandia)
Gandiagoikoetxe (2009/04) BECA01 412; Basetxea / Caserío
Gandigoikoetxe (2009/07) BECA02 412;
1619
Gandiako munarria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mugarria / Mojonera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'el mojón de Gandia', donde al nombre de la barriada se le añade la desinencia de genitivo ko 'de', el genérico común munarri 'mojón' y el artículo final -a 'el'.
Y:
Alt.:
No conocemos la situación exacta del mojón, pero quizá se pueda comprobar in situ. Es posible que
haya sufrido algún cambio de posición en los distintos contenciosos jurisdiccionales habidos entre
Gorliz y Plentzia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gandias (1899) AMG, 0039/001 --; Mugarria / Mojón
- Gandias (1994) TORR 49; Mojones citados en el informe emitido por los Ingenieros A.
Echevarria y A. Salvidegoitia (15/09/1905)
- Gandias (1994) TORR 45; Relación de mojones fijados en 1737
- 261 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Gandiako munarria (2009/12) BECA03 1619;
1622
Gandiaranbaltza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Viene a significar en euskera 'casa Aranbaltza de Gandia', del nombre de barrio Gandia y el
identificador Aranbaltza, posiblemente apellido. Aranbaltza significa a su vez 'endrino, espino negro'
Prunus espinosa, compuesto de aran 'ciruela, baya', baltz 'negro' y el artículo final -a. En esta palabra
el euskera contrapone el endrino al elorrizuria 'espino albar o blanco' Crataegus monogyna.
Aranbaltza es también caserío y apellido en la vecina anteiglesia de Barrika.
Y:
Alt.:
Desconocemos a cuál de las casas de Gandia se refiere.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gandia arambalsa (1723) AFV-J-JPIB 3840/006;
Gandía Aranbal[t]za (1745) FOG.KER nº 07, pág. 358; Antº Aranbalza
Gandia aranbalza (1770) AFV-J-C 0801/019;
Gandiaranbaltza (2009/12) BECA03 1622;
413
Gandiasolo
Gandiabaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505101 Y: 4805720
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'heredad de Gandia', con el nombre de la barriada y el genérico solo 'huerta,
heredad'. El alónimo recogido oralmente solamente varía en el genérico baso 'monte, bosque'.
Ahozkoak / Orales:
- Gándibasó (2009/02/13) Gorliz-15 E 01; Basoa / Bosque
Dokument. / Document.:
-
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
Gandia (1454) CDVP-1 B 14, pág. 112;
Gandia (1585) AFV-J-C 3644/010; Soroa / Heredad
Gandia (1586) AFV-J-C 3644/010; Soroa / Heredad
Gandias (1776) AMG, 0099/001 --;
Gandias (1893) AFV-J-JPIB 1072/008; Soroa / Heredad
Gandias (1900) AFV-HA-AR 0569/001; Soroa / Heredad
Gandiasolo (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Gandias (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Gandias (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Gandias (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Gandiasolo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Gandiasolo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Gandias (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Gandias (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Gandiasolo (1925) AMG, 0059/005 --; Soroak / Heredades
Gandiasolo (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa eta basoa / Heredad y monte
Gandias (1926) AMG, 0060/001 --;
Gandias (1946) AMG, 0039/002 --; Soroa / Heredad
Gandias (1994) TORR 94; Montes de Gorliz propiedad de particulares en 1804
Gandia (1994) TORR 129; Propiedad en 1704 de Martin Yvarra, que fue fiel de Gorliz en 1723
Gandiasolo (2009/04) BECA01 413; Soroa / Heredad
Gandisolo (2009/07) BECA02 413;
58
Gandiatorre
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Torrena
Gaztelaniaz / Castellano:
- 262 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505028 Y: 4805637
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'torre de Gandia', donde al nombre del barrio Gandia se le pospone el préstamo
genérico torre. Posiblemente fuera esta torre la que dio nombre al barrio y no al revés. El edificio
moderno que en la actualidad ocupa su solar se conoce simplemente como Torrena, que viene a
significar 'la casa de la torre', compuesto del genérico torre y el sufijo posesivo -ena 'casa de', muy
utilizado en nombres de casas y que lleva artículo final -a 'la'. Como muchas veces ocurre con este
sufijo, sufre parágoge o adición de -e como consecuencia de su uso declinado en euskera
(Torreneko, Torrenetik, Torrenera, etc.). En ocasiones toma la -s marca de plural castellano.
Ahozkoak / Orales:
- torréna (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 E 291; (Etxea / Casa). torréna, tórrenarà.
- tórrena, torrénas (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 291; (Etxea / Casa). tórrena, torrénas
(erdal ahoskapena), tórrenetì. etxe handia dela dio
- torréna (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 E 291; (Etxea / Casa).
- Torréne (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Gandia (1585) AFV-J-C 3644/010;
Gandia (1704) Fogueras --;
Gandía (1704) FOG.KER nº 08, pág. 139; Bº Gandia. Antª Gandía
Torre (1713) AMG, 0096/001 --;
Gandia (1720) AMG, 0095/001 --;
Gandia (1734) AMG, 0095/001 --;
Gandia (1737) AMG, 0095/001 --;
Gandia (1737) AMG, 0095/001 --;
Gandiatorre (1739) AMG, 0095/001 --;
Gandiatorre (1743) AMG, 0095/001 --;
Gandia Torre (1757) AMP, MC 1082 10/1 --;
Gandia (1760) AMP, MC 1083 11/3/7 --;
Gandia Torre (1782) AFV-J-C 0548/013;
Gandia Torre (1789) AFV-J-C 0790/026;
Gandiatorre (1789) AFV-J-C 0790/026;
Gandía, casa-torre (1796) FOG.KER nº 06, pág. 629; Bº de Gandía. J. Recalde
Gandia Torre (1798) AMG, 0096/001 --;
Gandia Torre (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Gandiatorre (1811) AMG, 0089/001 --;
Gandia Torre Recalde (1813) AMG, 0104/001 --;
Gandia Torre (1814) AMG, 0090/001 --;
Gandiatorre (1814) AMG, 0090/001 --;
Gandia Torre (1816) AMG, 0094/001 --;
Gandia Torre (1822) AMP, 52/1 --;
Gandia Torre (1822) AMG, 0093/001 --;
Gandia Torre (1823) AMG, 0104/001 --;
Gandia Torre Recalde (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Gandia Torre Garay (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Gandia Torre (1828) AMG, 0093/001 --;
Gandia Torre (1840) AMG, 0104/001 --;
Gandia Torre (1842) AMG, 0094/001 --;
Gandia Torre (1844) AMG, 0061/007 --;
Gandia Torre (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Gandia Torre (1847) AMG, 0104/001 --;
Gandia Torre (1851) AMG, 0104/001 --;
Gandiatorre (1854) AMG, 0013/038 --;
Gandia Torre (1855) AMP, 59/20 --;
Gandiatorre (1857) AMG, 0063/002 --;
Gandia torre (1857) AMG, 0087/014 --;
Gandia-torre (1860) AMG, 0013/038 --;
Gandia Torre (1868) AMG, 0020/008 --;
Gandiatorre (1872) AMG, 0013/016 --;
Gandia Torre (1873) AMG, 0019/002 --;
Gandia Torre (1873) AMG, 0082/015 --;
Gandia Torre (1873) AMG, 0013/017 --;
- 263 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gandia Torre (1876) AMG, 0019/007 --;
Gandia Torre (1879) AMG, 0019/009 --;
Gandiatorre (1880) AMG, 0015/030 --;
Gandia Torre (1880) AMG, 0082/012 --;
Gandia Torre (1886) AFV-J-JPIB 2934/003;
Tore (1888) AMG, 0015/019 --;
Gandia torre (1888) AMG, 0015/019 --;
Gandia Torre (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Gandia torre (1898) AMG, 0015/009 --;
Torrena (1898) AMG, 0015/009 --;
Gandias Torre (1903) AMG, 0026/011 --;
Torena (1905) AMG, 0015/002 --;
Gandias (1922) AMG, 0059/008 --;
Gandia-torre (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Gandia-Torre (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Gandias (1924) KHIST 2; Rotulado justo entre las casas Ibaiaga y el cruce de Irabien. Se rotulan
hasta 4 casas o grupos de casas con el nombre Gandias
Gandia Torre (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Gandias (1924) KHIST 2; Casa al sur de Zugasti. Se rotulan hasta 4 casas o grupos de casas
con el nombre Gandias
Gandia-Torre (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Gandia Torre (1926) AMG, 0060/001 --;
Gandia Torre (1928) AMG, 0004/036 --; Basetxea / Caserío
Gandias (2) (1934) EDV-25 1B;
Gandia-torre (1936) AMG, 0038/021 --;
Gandia-Torre (1938) AMG, 0078/005 --; Yturrichu
Gandia-Torre (1944) AMG, 0038/004 --;
Gandia-Torre (1994) TORR 134-135; Un monte perteneciente a 11 caserías del Barrio de
Gandias [en 1776], en el que al parecer también tenía parte la casa Gandia-Torre [en 1788]
Gandia-torre, Gandia torre (1994) TORR 100-101; Producción comparada de casas de Gorliz a
finales del siglo XVIII
Gandia (1994) TORR 39; Casa solar
Torrena (2002) Deiker 26983;
Torrena (2004) PRUEG-3 p.17;
Gandia Torre (2004) PRUEG-2 pág. 39;
Torrena (2004) BG 03;
Torrena (2004) PRUEG-2 pág. 51;
Gandiatorrena (2009/04) BECA01 58; Dorretxea / Casa-torre
Torrena (2009/07) BECA02 58;
Gandiatorre (2009/12) BECA03 58;
1620
Gandiaurrekoetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'casa delantera de Gandia', compuesto por el nombre de la barriada Gandia, el
sustantivo aurre 'parte delantera, delante', el genitivo -ko 'de' y el genérico etxe 'casa'.
Y:
Alt.:
Desconocemos a cuál de las casas de Gandia se refieren esos testimonios, pero no sería difícil
identificarla. Quizá se trate de Mariartatzena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gandia delantera (1723) AFV-J-JPIB 3840/006;
Gandia delantera (1743) AMG, 0095/001 --;
Gandía Frontera [sic] (1745) FOG.KER nº 05, pág. 358; Luiza Amezaga
Gandia delantera (1848) AFV-J-JPIB 3840/006;
Gandiaurrekoetxe (2009/12) BECA03 1620;
- 264 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
800
Gandietxebarri
Alonimoak / Alónimos:
Etxebarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'casa nueva de Gandia', de etxe 'casa' y barri 'nueva'. Cuando es necesario
distinguirla de otras casas del mismo nombre, se le puede anteponer el nombre de la barriada Gandia.
Y:
Alt.:
No sabemos a cuál de las casas de Gandia se pueda referir.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gandia echebarri (1798) AMG, 0096/001 --;
Gandia Echevarria (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Echevarri (1822) AMG, 0093/001 --;
Echebarri (1822) AMP, 52/1 --;
Gandia Echevarri (1844) AMG, 0061/007 --;
Gandia Echebarri (1845) AMG, 0092/001 --;
Echevarri (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Echebarri (1868) AMG, 0020/008 --;
Echevarri (1873) AMG, 0019/002 --;
Echevarri (1873) AMG, 0082/015 --;
echevarri (1876) AMG, 0019/007 --;
Echevarri (1879) AMG, 0019/009 --;
Echevarri (1880) AMG, 0082/012 --;
Gandia-Echeverría (1936) AMG, 0038/021 --;
Echevarri (2004) PRUEG-2 pág. 21;
Echevarri (2004) PRUEG-2 pág. 51;
Echevarri (2004) PRUEG-3 p.17;
Gandietxebarri (2009/04) BECA01 800; Basetxea / Caserío
1621
Gandiurezandi
Alonimoak / Alónimos:
Urezandi
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Puede significar en origen 'casa Urezandi de Gandia', con el identificador Urezandi pospuesto al
nombre de la barriada Gandia, que parece prescindible. A su vez, Urezandi significa 'allende el agua,
del agua hacia allá', del euskera ur 'agua', la desinencia instrumental -ez y la expresión locativa handi
'hacia allá'.
Y:
Alt.:
Casa en Gandia cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Uresandy (1792) APG, 9A-235/10-II --; En Gandia
Gandia uresandi (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Villasandi (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Gandiurezandi (2009/12) BECA03 1621;
415
Ganenalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505495 Y: 4807837
Oharrak / Notas:
Tras el topónimo parece esconderse el nombre de una propiedad o una casa, Ganena 'casa o
propiedad de Gana', siendo Gana el identificador del propietario, seguramente el apellido, cuyas
casas solares se hallan en Urduliz, en la ladera sur del monte Ganburutxu. Va seguido del sufijo
posesivo -ena 'lo de, la propiedad o casa de' y el sustantivo pospuesto alde 'zona próxima a'. Todo
ello vendría a significar 'zona de Ganena'.
- 265 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ganena (1924) AMG, 0059/004 --; Mendia / Monte
Ganena alde (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Ganena (1937) AMG, 0078/008 --; Lopategui-landa
Janena (1944) AMG, Amillaramiento --;
Janena-alde (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Ganenalde (2009/04) BECA01 415; Mendimalda / Ladera
Ganena (2009/04) BECA01 59; Mendimalda / Ladera
1179
Gangoitibaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505930 Y: 4808690
037-31
Oharrak / Notas:
Gangoiti es, según parece, un propietario reciente del terreno y de la txabola conocida como
Gangoitiena. El topónimo significa 'bosque de Gangoiti', en que al apellido del propietario se añade
simplemente el genérico baso 'bosque, monte'.
Ahozkoak / Orales:
- gangoiti (1986) Deiker-0747 037-31 017; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
- gangóiti báso (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 AD 017; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de
formación vegetal).
- gangóitin basó (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 AD 017; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de
formación vegetal). Gangoiti izeneko gizon batena izan zen, gero honek saldu egin zuen baina
izena gelditu da.
- gangóiti (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 017; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- gangóiti (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 017; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- gangóiti (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 017; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- gangóiti basó (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 AD 017; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de
formación vegetal).
Dokument. / Document.:
- Gangoiti (2002) Deiker 4955; Basoa / Bosque
- Gangoitibaso (2009/04) BECA01 1179; Basoa / Bosque
Alt.:
1808
Gangoitiena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505732 Y: 4806763
037-39
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Gangoiti', donde Gangoiti debe entenderse como identificador o apellido del
propietario, al que se añade el sufijo posesivo -ena 'casa de', cuya vocal final es el artículo
determinado -a 'la'. A su vez, el apellido Gangoiti significaría 'colina alta, monte elevado', del genérico
gan 'elevación, altura, colina' y goiti 'de arriba'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gangoiti ena (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Gangoitiena (2009/12) BECA03 1808;
416
Gangoitiena
Txozna
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Txabola / Cabaña
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506365 Y: 4808658
Oharrak / Notas:
Compuesto del apellido Gangoiti y el sufijo posesivo -ena 'lo de, la propiedad de', habitual en nombres
- 266 -
Alonimoak / Alónimos:
037-31 Ruinas
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
de casas y que lleva artículo final -a 'la'. Gangoiti significa en euskera a su vez, 'alto de arriba' de gan
'altura, alto' y goiti 'de arriba'. También es conocido con el genérico Txozna 'txabola, cobertizo'.
Se trata en realidad de una txabola en ruina, en la que se guardó ganado. Gangoiti es un propietario
reciente del terreno llamado Gangoitibaso y de esta txabola conocida como Gangoitiena.
Ahozkoak / Orales:
- txosna (1986) Deiker-0747 037-31 014; (Baserria / Caserío).
- txósna (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 AD 014; (Txabola, etxola / Cabaña, chabola). Abereak
gordetzeko txabolatxua.
Dokument. / Document.:
- Gangoitiena (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío. "Ésta denominación se hace por
haberse construído en el terreno llamado -heredad y choza para ganado Goicosolo- del caserío
Bescoeche, del mismo propietario y se ha construido el 3 o 4 de Septiembre de 1924"
- Gangoitiena (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
- Gangoitiena (1932) AMG, 0036/015 --;
- Gangoiti (1999) MTN 037-II;
- Gangoitiena (2009/04) BECA01 416; Etxea / Casa
816
Garai
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505425 Y: 4805737
037-39
Oharrak / Notas:
Garai significa en euskera 'alto' y puede ser simplemente un apellido. Es habitual la pérdida de
sonoridad de las implosivas en posición inicial (g- > k-), por lo que resulta fácil explicar el testimonio
de 1983. Obsérvese que el testimonio oral le añade el castizo sufijo posesivo -ena 'casa de' o
'propiedad de, lo de'.
Alt.:
Es una edificación en la trasera de la casa Oribai.
Ahozkoak / Orales:
- Garaiéna (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Karai (1983) MTN 037-IV;
- Raray (1989) GKZ-89 --;
- Garai (2009/04) BECA01 816; Etxea / Casa
61
Garaikoetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505669 Y: 4807152
037-39
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'casa de lo alto', de garai 'lo alto', el genitivo -ko 'de' y el genérico etxe 'casa'.
Tuvo artículo final -a 'la' pero se perdió ya hace tiempo, por lo que no proponemos su conservación.
Sufre simplificación del diptongo (-ai- > -i-) y del hiato (-oe- > -o-). Tiende también a tomar la marca -s
de plural castellano, quizá por el hecho de que junto a ella hay otra llamada casa homónima más
nueva, llamada Garaikoetxebarri.
Alt.:
Tal vez fuese originario de esta casa al corsario gorliztarra Antón de Garai, reseñado de este modo
por Esteban Calle Iturrino en "Hombres de mar de Vizcaya", La Gran Enciclopedia Vasca, II, págs.
97-98: "UN CORSARIO DE GORLIZ. No suele ser recordado, ni mencionado siquiera, ni en las
geografías, ni en las historias generales o particulares de Vizcaya el corsario Antón de Garay,
hombre de mar de Vizcaya realmente excepcional, de los más destacados del Señorío en el siglo
XVI, que fue el siglo de los grandes héroes de España, pero también el de sus grandes aventureros.
Por tener más de esto que de aquello, y por haber vivido dado al "corso" y muerto en el patíbulo, se
halla envuelto en el olvido aquel Antón de Garay, que nació en Górliz en el último tercio del siglo XV.
Pero el armador y comandante de "La Trinidad", que así se llamaba la nave corsaria de Garay, no
debe ser excluido de la galería de hombres de mar de Vizcaya, porque aunque no empleara su vida
en tan nobles empresas como las acometidas por sus coetáneos y connaturales, demostró poseer
excepcionales dotes de competencia, mando y combatibidad, y si se pudiera revisar el proceso que le
llevó al cadalso seguramente que se podría probar que no fue ni más bueno ni más malo que otros
corsarios de su tiempo, aureolados por la fama, y que llegaron a ocupar puestos de privilegio, sobre
todo en Inglaterra, en la que fueron glorificados Cavendish y Drake.
Al disponernos a enjuciar los actos y la conducta de hombres como Antón de Garay, debemos tener
en cuenta que dedicarse al "corso" en su época, no era delictivo, y que España, al igual que otros
países de su mismo grado de civilización, llegó a tener minuciosamente reglamentado el corso por el
- 267 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
título octavo del libro VI de la Novísima Recopilación primero, y hasta su abolición en tiempos no muy
lejanos, por la célebre "Ordenanza de Corso" de 20 de junio de 1801.
El corso no es, en realidad, otra cosa que la piratería legalizada, y se entiende por corsario aquel que
en caso de guerra entre dos Estados se dedica, con la autorización expresa, que se llama carta de
marca o patente de corso, de uno de ellos, a perseguir y capturar los barcos mercantes del otro.
Claro que, en cuanto se carezca de esa autorización, el corsario y el pirata se confunden, pero hasta
la declaración de París de 1856, signada por varios Estados para abolir el corso, carecer de patente y
dedicarse a él, no era mucho más grave entonces, por muy duramente que se castigase, que lo es
ahora el contrabando, delito que por haber sido creado por una ley positiva, y no por la ley natural, no
repugna a nuestra naturaleza, ni siquiera es "pecado".
Por haber sido Vizcaya uno de los más fecundos viveros de nautas y aventureros del océano en los
áureos siglos del imperio hispano, dio toda suerte de hombres de mar, y entre ellos este corsario de
Górliz, que sostuvo sus primeras luchas con las olas entre las del temible Cantábrico y frente a la
sinuosa costa de Vizcaya por haberse dedicado desde mozalbte a las faenas de la pesca.
Rodó por todos los puertos del norte de España, enrolado en toda clase de embarcaciones y en la
mayoría de ellas hizo aprendizaje de corsario. Cuando creyó que podría practicar el corso por su
cuenta, suplió la escasez de sus recursos con su pericia de armador y su audacia marinera, con el
talento natural de que se hallaba dotado y con la experiencia adquirida en su calamitosa juventud.
Corrían con el año 1509 las noticias del descubrimiento de las Indias occidentales, que despertaban
codicias universales y espoleaban la imaginación y el deseo de todos los marinos españoles. Antón
de Garay, que recaló en los primeros meses de aquel año en las costas de Galicia, con algunos
recursos de no muy legítima procedencia, compró en La Coruña, a un tal Rodrigo Danoz, un lanchón
o gabarra de bastantes dimensiones, una de esas barcazas sin aparejos llamada "carretón grande", y
bajo su dirección fue rápidamente convertida en nave velera, de poca andadura, pero sólida y
bastante marinera.
La bautizó con el nombre de "La Trinidad", y se hizo el propósito de dedicarla al corso hasta
conseguir recursos para armar flota que, bajo su mando, pudiese frecuentar las rutas de las Indias.
Esperaba rápidamente hacer grandes presas y obtener pingües ganancias, porque el Cantábrico era
muy navegado por los extranjeros, singularmente por los bretones.
En Rivadeo se proveyó Garay de armas y bagajes, y con una dotación compuesta por veinticinco
hombres mercenarios y aptos para "todo", se hizo a la mar, y apenas perdida de vista la costa abordó
y saqueó a una nave bretona llamada "La Piedad", con cuya tripulación no tuvo ninguna nuestro
corsario.
La actividad fue enorme y Antón de Garay se hizo tan temible como famoso en pocos meses en todo
el litoral gallego. Experto y bravo, se mantuvo en esa procelosa zona marítima del N.O. de la
Península sin temor a las horribles tempestades que con tanta frecuencia la castigan.
En menos de medio año capturó y desvalijó buques portugueses, ingleses y holandeses, mas como
no se contuvo ni ante los españoles, fue perseguido y al fin apresado, sumariado y ejecutado. Las
dos últimas presas las hizo cerca de Coruña, a la altura del cabo Prioyro.
Si estudiáramos con atención el proceso, que se instruyó bajo la autoridad del corregidor don Pedro
de Luján, ¿se demostraría que si Garay no fue digno de distinciones ni benevolencias, tampoco fue
merecedor de la dura e infamante pena que se le impuso?
Por lo menos él se defendió bravamente y con rara habilidad. Las acusaciones más graves recayeron
sobre las fechorías cometidas con el barco bretón, y Garay alegó, entre otras cosas, que se
encontraba en alta mar sin vituallas y sin áncora, cables ni velas para gobernar su nave, y en el curso
del sumario declaró que "había comprado su navío para andar mercante y para servir en la armada
que iba contra los moros de África".
Garay fue declarado culpable y condenado a muerte. Apeló de la sentencia, pero el corregidor Luján
fue implacable: denegó la apelación y mandó ejecutar la sentencia".
Ahozkoak / Orales:
- garikótze (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 218; (Baserria / Caserío). garikótze, gárikotzeti.
Baserria den arren berriztatuta txaleta dirudi.
- garikótze (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 218; (Baserria / Caserío).
- Garaikoétxe (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Garikótxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-03; Basetxea / Caserío
- Garikótxe (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Garikótxe de arriba (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Etxea / Casa
- Garikótxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
- Garikótxes (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-02; Basetxea / Caserío
- Garikótxe (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Basetxea / Caserío
- Garikótxe (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Garikótxe (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-02; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Garaicoechea (1704) FOG.KER nº 32, pág. 140; Bº de Ibarra. Alexo Burgoa
Garaycoechea (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Garaycoechea (1710) AFV-J-C 1830/013;
Garaycoechea (1737) AMG, 0095/001 --;
Garaicoechea (1741) APG, 9A-232/7-V --;
Garaicoechea (1743) AMG, 0095/001 --;
- 268 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Garaicoechea (1745) FOG.KER nº 29, pág. 357; Jo. Cucullu
Garaycoeche (1747) APG, 9A-232/7-V --;
Garaycoeche (1747) APG, 9A-232/7-V --;
Garaycoeche (1748) APG, 9A-232/7-V --;
Garaycoeche (1749) APG, 9A-232/8-I --;
Garaycoeche (1750) APG, 9A-232/8 --;
Garaycoeche (1751) APG, 9A-232/8 --;
Garaycoeche (1751) APG, 9A-232/8-I --;
Garaicoechea (1765) AMG, 0095/001 --;
Garaicoechea (1765) AMG, 0095/001 --;
Garaicoechea (1769) AFV-J-C 1229/009;
Garaycoeche (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Garaicoeche (1796) FOG.KER nº 47, pág. 629; Bº de Ibarra. J. Antº Cucullu
Garaycoeche (1798) AMG, 0096/001 --;
Garaycoeche (1811) AMG, 0089/001 --;
Garaycoeche (1813) AMG, 0104/001 --;
Garaycoeche (1814) AMG, 0090/001 --;
Garaycoeche (1816) AMG, 0094/001 --;
Garaicoeche (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
Garaycoeche (1822) AMP, 52/1 --;
Garaycoeche (1822) AMG, 0093/001 --;
Garicoche (1823) AMG, 0104/001 --;
Garaicoeche (1828) AMG, 0093/001 --;
Garaicoeche (1836) AMG, 0104/001 --;
Garaycoeche (1840) AMG, 0104/001 --;
Garaico-echea (1842) AMG, 0094/001 --;
Garaycoeche (1842) AMG, 0092/001 --;
Garicoeche (1845) AMG, 0061/007 --;
Garicoche (1845) AMG, 0092/001 --;
Garicoche (1846) AMG, 0092/001 --;
Garicoeche (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Garicoeche vieja (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Garicoeche (1847) AMG, 0104/001 --;
Garicoeche (1851) AMG, 0104/001 --;
Garicoeche (1854) AMG, 0013/038 --;
Garicoeche (1857) AMG, 0087/014 --;
Garicoeche (1860) AMG, 0013/038 --;
Garicoeche (1872) AMG, 0006/001 --;
Garaicoeche (1873) AMG, 0013/017 --;
Saricoeche (1873) AMG, 0006/001 --;
Garicoeche (1873) AMG, 0082/015 --;
Garicoeche (1874) AMG, 0013/016 --;
Garicoeche (1876) APG, 9A-234/01 --;
Garicoeche (1876) AMG, 0019/007 --;
Garicoeche (1879) AMG, 0019/009 --;
Garicoeche (1880) AMG, 0015/030 --;
Garicoeche (1898) AMG, 0015/009 --;
Garaycoeche (1905) AMG, 0015/002 --;
Garicoeche (1908) AMG, 0027/020 --;
Garicoeche (1917) AMG, 0032/012 --;
Garicoeche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Garicoche (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Garicueche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Garicoche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Garicoeche (1926) AMG, 0060/001 --;
Garicoeche (1929) AMG, 0113/001 --; Soroa / Heredad
Garicoche (1930) AMG, 0036/004 --;
Garicoeche (1930) AMG, 0003/001 --;
Garaycoeche (1931) AMG, 0114/001 --;
- 269 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Garicoche (1931) AMG, 0114/001 --;
Garicoeche (1931) AMG, 0036/013 --;
Garaycoeche (1931) AMG, 0098/001 --;
Garay-coche (1936) AMG, 0038/021 --;
Garico-eche (1938) AMG, 0078/005 --;
Garicoeche (1944) AMG, 0038/004 --;
Garicoeche (1944) AMG, 0038/004 --;
Garaikoetxe (2009/04) BECA01 61; Basetxea / Caserío
915
Garaikoetxebarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505685 Y: 4807164
037-39
Oharrak / Notas:
Significa 'Garaikoetxe la nueva', donde se añade al nombre de la casa Garaikoetxe el adjetivo
eusquérico barri 'nueva'.
Alt.:
Vecina trasera del caserío Garaikoetxe, que se utilizó durante años como pajar y que actualmente se
halla bien acondicionada como vivienda.
Ahozkoak / Orales:
- Garikótxe de abajo (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
- Garicoeche nueva (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
- Garicoechebarri (1935) AMG, 0037/009 --;
- Garaikoetxebarri (2009/04) BECA01 915; Etxea / Casa
1774
Garaizarrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504642 Y: 4806105
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'la casa de Garaizar', donde Garaizar debe entenderse como identificador o
apellido de la familia propietaria, al que se añade el sufijo posesivo -ena 'casa de', muy habitural para
designar viviendas y cuya -a final es el artículo 'la'. A su vez, el apellido Garaizar viene a significar
'hórreo viejo', de garai 'hórreo o arnaga' y el adjetivo zahar 'viejo, antiguo'. Los hórreos, algunos de
cuyos ejemplos vizcainos aún pueden visitarse en el Duranguesado y comarca de Lea-Artibai, son
unos almacenes o graneros elevados (de ahí el uso del vocablo vasco garai, que en origen significa
precisamente 'alto, elevado'), asentados en pilares protegidos, a fin de que roedores y otras alimañas
no puedan acceder a las cosechas y demás alimentos almacenados en ellos.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Garaizar Ena (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Garaizarrena (2009/12) BECA03 1774;
1626
Gardoki
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Lantegia / Fábrica
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504471 Y: 4806131
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Gardoki parece ser el apellido del propietario, que Mitxelena (Apellidos vascos, 263 y 481) hace
derivar de gardu 'cardo' y, tal vez, del sufijo oki de toki 'lugar', significando por lo tanto 'lugar de
cardos'.
Alt.:
Se refiere a la casa y fábrica Gardoqui, sita en Plentzia, frente al puerto, pero que también incluía una
edificación junto al mismo, al otro lado de la carretera (X.504446 Y.4806164).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gardoqui (1915) AMG, 0078/012 --; Mapa 11 de Diciembre de 1915 del Ingeniero V. Gorbeña
(Las Arenas)
- 270 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Gardoki (2009/12) BECA03 1626;
60
Gardokiena
Astobietena
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504576 Y: 4805918
Oharrak / Notas:
Tanto Gardokiena como Astobietena, están compuestos de un apellido (Gardoki o Astobieta) seguido
del sufijo posesivo -ena 'casa de', habitual para designar casas y cuya -a final es el artículo 'la'.
Significan por tanto 'casa de Gardoki' y 'casa de Astobieta'. Para el étimo de estos apellidos, véase lo
dicho en Gardoki y en la casa desaparecida Astobieta.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gardoquiena (1924) AMG, 0078/012 --;
Gardoquiena (1925) AMG, 0078/012 --; Gamiz
Astobietena (1925) AMG, 0078/012 --;
Gardoquiena (1925) AMG, 0078/012 --; Carretera que va a Munguía hasta la casa llamada
Gardoquiena (hoy Astobietena)
- Gardokiena (2009/04) BECA01 60; Etxea / Casa
916
Garizumako landa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Y:
Alt.:
Significa en euskera literalmene 'campa de la cuaresma', de garizuma 'cuaresma', la desinencia de
genitivo -ko 'de' y el genérico landa 'campa, prado'. Los testimonios escritos dan noticia de la típica
confusión de sibilantes en Bizkaia (-z- > -s-). También se testimonia el habitual vocalismo por el que
se cierra la -a- (> -e-) por efecto de la -i- precedente.
Heredad de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Garisume-landa (1910) AMG, 0107/001 --; Lur sailak / Terrenos
Garisume-landa (1910) AMG, 0107/001 --;
Garisumecolanda (1911) AMG, 0107/001 --; Tokia / Punto
Garisumecolanda (1911) AMG, 0107/001 --;
Garizumako landa (2009/04) BECA01 916; Larrea / Campa
1220
Garoiz
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver caserío Baraiz, cuya forma arcaica pudiera ser este Garoiz. No nos atrevemos a formular un
étimo preciso. El nombre parece un patronímico, por lo que cabría esperar que el componente inicial
Garo fuese un nombre de persona. Debe descartarse la suposición garo 'helecho', pues ese vocablo
es inexistente en el euskera vizcaino, donde sólo se usa ira.
Y:
Alt.:
Lugar que no sabemos identificar, pero que quizá sea simplemente un nombre arcaico de Baraiz,
pues no se documenta más allá del siglo XVI. Precisamente a partir de esa fecha se documenta
Baraiz y sólo en esta forma.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Garoys (1454) CDVP-1 B 10, pág. 108;
- Garoys (1455) CDVP-1 B 17, pág. 114;
- Garoys (1455) CDVP-1 B 15, pág. 113;
- 271 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Garois (2009/04) BECA01 1220;
- Baraiz (2009/07) BECA02 1220;
- Garoiz (2009/12) BECA03 1220;
1547
Gaubekasolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505880 Y: 4807926
037-31
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'heredad de Gaubeka', donde Gaubeka es un apellido conocido de la zona, al
que se añade el genérico solo 'huerta, heredad'. Respecto al apellido, Mitxelena (Apellidos vascos,
201) sólo lo incluye entre los que llevan el sufijo -eka (-ika, -aka), recurrente sobre todo en Bizkaia.
Sin embargo no está clara su significación.
Ahozkoak / Orales:
- gaubéka sólo (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 203; (Larrea / Pastizal).
Dokument. / Document.:
- Gaubekasolo (2009/12) BECA03 1547;
Alt.:
1180
Gaubekatx
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Baxa / Escollo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505053 Y: 4809298
037-30
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'peña de Gaubeka', donde Gaubeka es un apellido conocido de la zona y -atx el
genérico pospuesto 'peña'. El apellido seguramente hace referencia a alguien que hacía uso de esa
roca para pescar. Sobre el apellido, véase lo dicho en Gaubekasolo. Es frecuente que en el uso oral
caiga la -b- intervocálica.
Ahozkoak / Orales:
- gaubekátx (2001/11/16) Deiker-7245 037-30 B 054; (Uharria, arroka / Escollo, bajo).
- gaubekátx (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 B 054; (Uharria, arroka / Escollo, bajo). Arrantza
egiteko haitz ona.
- Gauekátz (2009/01/08) Gorliz-06 C 03; Kostaldea / Costa
- Gauekátz (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
- Gauekátz (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
- Ganekaz [sic] (1982/09) DúoCosta 10 [Axoaz], 420. orr.; Ganekaz es otra peña que está más al
W. Lleva el nombre del Sr. Gaubeka [Gaubekaz, por tanto], y tiene caladeros ricoos en mojarras,
durdos, julias y carraspios
- Ganekatz (1982-1983) AEFDúo 64 [Axoaz, Azoga], 254. orr.; Zona comprendida entre Punta
Leorrari y Arrianajek, que comprende: Fanfatz, Ganekatz, Biribil y Zorrokatz, cuatro Peñas de
pesca que se distinguen por el nombre de sus pescadores más célebres o por sus
características físicas
- Gauekatz (2008) GOIK 22;
- Gaubekatx (2009/04) BECA01 1180; Baxa / Escollo
Alt.:
1053
Gazamendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Parece un compuesto de Ga(t)za 'sal' y el genérico mendi 'monte'. Puede hacer referencia a la
naturaleza salina de las aguas de la fuente.
Fuente en Gandia cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gasamendi (1826) AMP, 57/16 --;
- Gazamendi (2009/04) BECA01 1053; Iturria / Fuente
- 272 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1627
Gazatza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Y:
Alt.:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver paraje de ese nombre.
Casa de ubicación desconocida, quizá el propio lavadero.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gazaza (1845) AMG, 0092/001 --;
- Gasatzas (1910) AMG, 0028/024 --;
- Gazatza (2009/12) BECA03 1627;
1289
Gazatza
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505459 Y: 4807338
Oharrak / Notas:
Posiblemente del euskera Ga(t)za 'salitre' y el sufijo abundancial -tza, en probable relación con la
naturaleza salina de las aguas. Significaría en este caso 'salina'. Hay habitual confusión de sibilantes
(-z- > -s-) y también -tz- > -tx- en castellanohablantes. Tiende a tomar la marca -s de plural en
castellano. En algún caso hay conato de parágoge (-e).
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gazaza (1769) AFV-J-C 1229/009; Aurkintza / Término
Gazaza (1791) AMG, 0099/001 --;
Gazaza (1810) AFV-J-C 3387/016; Aurkintza / Término
Gazaza (1871) AMG, 0020/010 --;
Gazasa (1871) AMG, 0020/010 --;
Gasachas (1906) AMG, 0073/007 --;
Gasatxa (1910) AMG, 0107/001 --;
Gasachas (1912) AMG, 0126/003 --;
Gasasa (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Gazatza (1923) AMG, 0059/006 --; Terreno sin cultivar
Gazaza (1923) AMG, 0059/006 --; Terreno sin cultivar
Garaza (1924) AMG, 0059/004 --; Lur saila / Terreno
Gasatzas (1925) AMG, 0047/004 --;
Garaza (1925) AMG, 0059/005 --; Lur saila / Terreno
Garaza (1926) AMG, 0060/001 --; Lur saila / Terreno
Gasatxas (1931) AMG, 0114/001 --;
Gasatzas (1933) AMG, 0036/014 --;
Gasatzas (1934) AMG, 0097/001 --; Tokia / Punto
Gasatzas (1935) BOPB nº 64, pág. 282 [0002/02];
Gasatzas (1938) AMG, 0130/004 --;
Gazacha (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Gasachas (1946) AMG, 0039/002 --; Tokia / Punto
Garaza (2008) PAU08 L-16; Rústica: terreno inculto llamado de Garaza sito en jurisdicción
municipal de la Anteiglesia de Gorliz.
- Gazatza (2009/12) BECA03 1289;
155
Gazatza
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 273 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Erreka / Arroyo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504759 Y: 4807169
037-38
Oharrak / Notas:
Ver paraje de ese nombre.
Alt.:
Quizá podemos considerar que toma este nombre desde que toma el aporte de aguas del lavadero de
Gazatza, pues los ramales de más arriba tienen cada cual su denominación diferenciada.
Ahozkoak / Orales:
- gasatza (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 213; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- gasátza (2001/11/04) Deiker-7248 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
Erreka, labaderoa eta parajea. Hiru gauzak.
- gasátza (2001/11/04) Deiker-7250 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- gasátze (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 280; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
Lemoizko lekukoek -e bukaera darabilte. Aurrerantzean erantzunak ez errepikatzeko, Gasatza
errekaren izenak 037-31ko 41. lekuan emango ditut, erreka bera baita.
- gasátze (2001/11/04) Deiker-7250 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
erreka, labaderoa eta parajea
- gasátza (2001/11/09) Deiker-7245 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- gasátza (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
gasátza, gasátxa (erdal ahoskapena). erreka, labaderoa eta parajea
- gasátza(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
gasátzarà, río gasátzas.
- gasátza (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- gasátze (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata). -e
bukaera Lemoiz aldean entzuten da. (Ignacia Garai Laurodogoitia eta Maria Aburruzaga Bilbao
lekukoengan hain zuzen ere).
- gasátza (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
- gasátxa(s) (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 041; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo, regata).
erreka eta labaderoa
- Gasátxas (2008/11/12) Gorliz-12 C 1; Erreka / Arroyo
- Gasátxas (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-04; Erreka / Arroyo
- Gasátxas (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-02; Erreka / Arroyo
- Gasátxara (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-01; Erreka / Arroyo
- Gasátzas (2009/02/04) Gorliz-09 C 4; Erreka / Arroyo
- Gasátzas (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-01; Erreka / Arroyo
- Gasátxa (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Erreka / Arroyo
- Gasátxako (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Erreka / Arroyo
Dokument. / Document.:
-
Gasatsa (1910) AMG, 0107/001 --; Erreka / Arroyo
Gasachas (1915) AMG, 0042/008 --; Erreka / Arroyo
Gasachas (1916) AMG, 0127/001 --; Erreka / Arroyo
Gasachas (1923) AMG, 0103/002 --; Erreka / Arroyo
Gasatza (1924) AMG, 0002/008 --; Erreka / Arroyo
Gasatzas (1925) AMG, 0128/002 --; Erreka / Arroyo
Gasatxas (1929) AMG, 0003/001 --; Erreka / Arroyo
Gazatza (2002) Deiker 4920; Erreka / Arroyo
Gazatza (2004) BG 03; Rotulado por encima de Zubieta
Gazatza (2009/04) BECA01 155; Erreka / Arroyo
1287
Gazatzabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505437 Y: 4807288
Alt.:
Urezarantza (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Significa 'el camino de Gazatza', donde a este nombre se añade el genérico común bide 'camino' y el
artículo -a 'el'.
Ahozkoak / Orales:
- gasátza (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 213; (Bidea / Camino (no asfaltado). erreka,
labaderoa eta ingurua.
- gasátzako bidé (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 213; (Bidea / Camino (no asfaltado).
- gasatza (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 223; (Bidea / Camino (no asfaltado).
- 274 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- gasátza(s) (2001/11/19) Deiker-7252 037-39 A 213; (Bidea / Camino (no asfaltado). gasátzarà,
gasátzas (erdal ahoskapena). 037-31 mapan ere badago bide honen jarraipen txiki bat.
- gasátzas (2001/11/19) Deiker-7253 037-39 A 213; (Bidea / Camino (no asfaltado).
- gasátza (2001/11/20) Deiker-7254 037-39 A 213; (Bidea / Camino (no asfaltado). Bidea eta
labaderoa.
- gasátza bíde (2001/11/20) Deiker-7254 037-39 A 213; (Bidea / Camino (no asfaltado).
Dokument. / Document.:
-
Gasatzas (1896) AMG, 0024/009 --;
Gasatxa (1897) AMG, 0070/005 --;
Gasatxa (1897) AMG, 0124/006 --; Camino vecinal
Gasatxas (1897) AMG, 0025/003 --; Bidea / Camino
Gasatxa (1897) AMG, 0025/003 --; Bidea / Camino
Gasatzas (1906) AMG, 0106/003 --;
Gasachas (1912) AMG, 0126/003 --;
Gasachas (1932) AMG, 0036/015 --;
Gasatsas (1932) AMG, 0036/015 --; Bidegurutzea / Cruce
Gasatzas (1936) AMG, 0097/001 --;
Gasatxa bidea (1989) GKZ-89 --;
Gazatza bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Gasatza bidea (2009) G09-01 B4-5;
Gazatzabidea (2009/04) BECA01 1287; Bidea / Camino
1288
Gazatzako garbitokia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Garbitokia / Lavadero
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505491 Y: 4807320
Oharrak / Notas:
Ver paraje de ese nombre.
Ahozkoak / Orales:
-
Gasátxas (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-02; Garbitokia / Lavadero
Gasátxara (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Garbitokia / Lavadero
Gasátxas (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Garbitokia / Lavadero
Gasátzas (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-01; Garbitokia / Lavadero
Gasátxako (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-01; Garbitokia / Lavadero
Gasátxako (2009/02/12) Gorliz-16 E 02; Garbitokia / Lavadero
Dokument. / Document.:
-
Gasasa (1830) AMG, 0091/001 --;
Gasatza (1832) AMG, 0091/001 --;
Gatzara (1832) AMG, 0091/001 --;
Gazaza (1845) AMG, 0092/001 --;
Gazaza (1846) AMG, 0092/001 --;
Gazaza (1855) AMG, 0063/003 --;
Gazaza (1862) AMG, 0105/001 --;
Gasatzas (1891) AMG, 0105/003 --;
Gazachas (1892) AMG, 0067/005 --;
Gasatza (1895) AMG, 0069/002 --; Garbitokia / Lavadero
Gasatzas (1906) AMG, 0106/003 --;
Gasatzas (1906) AMG, 0106/003 --; Garbitokia / Lavadero
Gasachas (1907) AMG, 0125/008 --; Garbitokia / Lavadero
Gasachas (1907) AMG, 0028/004 --; Iturburua / Manantial
Gasachas (1908) AMG, 0005/005 --; Iturburua / Manantial
Gasatza (1910) AMG, 0107/001 --;
Gasatza (1911) AMG, 0107/001 --;
Gasatzas (1912) AMG, 0076/009 --;
Gasatzaz (1913) AMG, 0107/002 --; Garbitokia / Lavadero
Gasatzas (1918) AMG, 0044/003 --; Garbitokia / Lavadero
Gasachas (1918) AMG, 0107/003 --; Garbitokia / Lavadero
Gasatzas (1920) AMG, 0127/005 --;
Gasachas (1920) AMG, 0102/001 --; Garbitokia / Lavadero
- 275 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Gazatzas (1920) AMG, 0102/001 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatza (1921) AMG, 0045/003 --; Presupuesto para la construcción de una cubierta para el
lavadero
- Gasatzas (1921) AMG, 0127/006 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatzas (1921) AMG, 0127/006 --; Garbitokia / Lavadero
- Lavadero Gasatzas (1922) AMG, 0003/003 --;
- Gasatzas (1925) AMG, 0128/002 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatxas (1928) AMG, 0050/001 --; Garbitokia / Lavadero
- Lavadero de Gasatxas (1929) AMG, 0003/003 --;
- Gasatxas (1929) AMG, 0036/008 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatxas (1929) AMG, 0051/003 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatxas (1929) AMG, 0109/002 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatzas (1932) AMG, 0054/004 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatzas (1932) AMG, 0036/015 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasatzas (1933) AMG, 0098/001 --;
- Gasatzas (1933) AMG, 0082/005 --;
- Gasatzas (1934) AMG, 0129/004 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasachas (1934) AMG, 0037/005 --; Garbitokia / Lavadero
- Gasachas (1936) AMG, 0038/022 --; Fuente y lavadero
- Gasachas, el [lavadero] de (2008) GOIK 77-78; En la década de los cincuenta, había varios
lavaderos, el más frecuentado era el de Gasachas, situado en el barrio de Uresaranses, en
medio de un gran arbolado, que aún hoy nos regala su sombra
- Gasachas [manantiales] (2008) GOIK 79; En Gasachas y cerca del lavadero de los "Atajos",
existían otros dos [manantiales]
- Gazatza (2009/04) BECA01 1288; Iturria / Fuente
- Gazatza (2009/04) BECA01 1289; Garbitokia / Lavadero
- Gazatzako garbitokia (2009/12) BECA03 1288;
420
Gazatzalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505651 Y: 4807355
Oharrak / Notas:
Quiere decir 'zona de Gazatza', en que al nombre del paraje Gazatza se le pospone el genérico
eusquérico alde 'zona próxima'.
Alt.:
Al parecer se trataba de una zona de humedal y junqueras.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gazachas (1893) AMG, 0105/003 --; "Junquera"
Gasatxaalde (1923) AMG, 0059/006 --; Lur sailak / Terrenos. P. Extrada
Gazatza-alde (1924) AMG, 0059/004 --; Ihitokia / Juncal
Gazatza-alde (1925) AMG, 0059/005 --; Ihitokia / Juncal
Gasachalde (1926) AMG, 0060/001 --; Ihitokia / Juncal
Gazatzalde (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Junquene (1944) AMG, Amillaramiento --;
Juncal (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gasatza-Alde (2008) PAU08 L-29; Terreno juncal llamado Gasatza-alde radicante en Gasatzaalde, término municipal de Gorliz
- Gazatzalde (2009/04) BECA01 420; Ihitokia / Juncal
1846
Gaztañagapinudia
Lopategipinudia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 504991 Y: 4807056
Oharrak / Notas:
Gaztañaga designa en este caso la familia propietaria de la finca, a cuyo apellido añadimos el
- 276 -
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
genérico eusquérico pinudi 'pinar' y el determinante -a 'el'. Significa por tanto 'el pinar de Gaztañaga'.
El apellido Gaztañaga es a su vez un derivado de gaztaina 'castaño' Castanea sativa y el sufijo
locativo -aga, que viene a significar 'lugar de castaños', especie que actualmente escasea en
nuestros paisajes, pero que antaño fue muy abundante. El genérico estándar pinudi 'pinar', es un
derivado de pinu 'pino' Pinus insignis y el sufijo abundancial -di. El alónimo Lopategipinudia 'el pinar
de Lopategi', es nombre de la misma estructura pero que identifica a los propietarios como Lopategi,
conocido caserío de Urezarantza y apellido frecuente en Gorliz que, a su vez, significa 'lugar de
Lope', del nombre de persona Lope y el sufijo -tegi 'lugar'.
Es la zona del pinar inmediata al paseo que de Ondargana baja a la playa.
Ahozkoak / Orales:
- Gaztañága (2009/02/05) Gorliz-03 C 03; Piñudia / Pinar ("de Gaztañaga", porque estaba la casa
de Gaztañaga)
Dokument. / Document.:
- Gaztañagapinudia (2009/12) BECA03 1846;
1198
Gaztañeta
Sanmartiñazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505940 Y: 4808121
Oharrak / Notas:
Significa 'lugar de castaños', del préstamo castizo gaztaña 'castaña o castaño' Castanea sativa y el
sufijo locativo -eta. Tanto en la documentación como, lógicamente, en el uso oral, constatamos la
confusión -z- > -s-, habitual en Bizkaia y más normal aún en esta posición ante consonante oclusiva
sorda. El alónimo Sanmartiñazpi hace referencia a la desaparecida ermita de San Martin que se situó
encima de este paraje.
Ahozkoak / Orales:
- gastañéta (2001/11/16) Deiker-7245 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). gastañéta, gastañétarà. Lekukoaren arabera gaztainondoak egon ziren.
- gastañéta (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). gastañéta, gastañétarà.
- gastañéta (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). gastañéta, gastáñetarà.
- gastañétak (2001/11/20) Deiker-7255 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). gastañétak (pluralean darabil).
- gastañéta (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- gastañéta (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- gastañéta (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- gastañéta (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 D 188; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal).
- Gastañétas (2009/01/08) Gorliz-06 C 01; Mendia / Monte
- Kastañétas (2009/01/13) Gorliz-07 C 02-01; Mendia / Monte
Dokument. / Document.:
-
Alonimoak / Alónimos:
037-31
Gastañeta (1724) AFV-J-C 1731/010; Soroa / Heredad
Gaztañeta (1739) AFV-J-C 1145/036; Soroa / Heredad
San Martinaspi (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Gastañeta (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Gastañeta (1944) AMG, Amillaramiento --;
Castañeta (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gastañeta (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gastañetas (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gastañeta (1956) AMG, montes --;
Casteñeta (1956) AMG, montes --;
Gaztañeta (2009/04) BECA01 1198; Mendia / Monte
62
Gaztañeta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Alt.:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
- 277 -
037-39
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 506384 Y: 4806314
Alt.:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
Oharrak / Notas:
Significa 'lugar de castaños', del préstamo castizo gaztaña 'castaña o castaño' Castanea sativa y el
sufijo locativo -eta. En la documentación se constata la confusión -z- > -s-, habitual en Bizkaia y más
normal aún en esta posición ante consonante oclusiva sorda.
Casa en el barrio Saratxaga.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gastañeta (1791) APG, 9A-235/10-II --;
- Castañeta (1792) APG, 9A-235/10-II --;
- Castañeta (1796) FOG.KER nº 15, pág. 750; Casas [Fogueración de Plentzia] que están fuera
de la Villa de Plenzía. Manª Antª Andraca
- Gastañeta (1814) AMG, 0090/001 --;
- Gastañeta (1822) AMP, 52/1 --;
- Gastañeta (1822) AMG, 0093/001 --;
- Castañeta (1838) AMP, 54/9 --;
- Gastañeta (1845) AMG, 0092/001 --;
- Castañeta (1856) AMP, 58/62 --;
- Gastañeta (1860) AMG, 0013/038 --;
- Gastaneta (1873) AMG, 0013/017 --;
- Gastañeta (1880) AMG, 0015/030 --;
- Gastañeta (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
- Gaztañeta (2009/04) BECA01 62; Basetxea / Caserío
1770
Gaztearena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504462 Y: 4805994
037-38
Oharrak / Notas:
Parece querer significar 'la [casa] del joven', cuya forma castiza en Bizkaia hubiera debido ser
Gazte(e)na. Se forma del adjetivo gazte 'joven', el determinante -a 'el', el genitivo posesivo -en 'de', y el
determinante final -a 'la', que correspondería a la palabra etxe 'casa' elíptica.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gazte Arena (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín.
Además hay sobre la misma entrada unas letras que dicen "Ongi etorri denok"
- Gaztearena (2009/12) BECA03 1770;
1851
Gazteluertz
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Arrantzarako lekua / Zona de pesca
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504281 Y: 4812397
037-30
Oharrak / Notas:
Parece significar en euskera 'borde del castillo', de gaztelu 'castillo' y ertz 'borde, orilla, esquina'. Se
trata de un caladero alejado de la costa un par de millas y debe su nombre al hecho de que desde allí
se ven simultáneamente los castillos de Askorriaga y de Armintza. Al parecer sufre parágoge o
adición de una -e final como consecuencia de su uso declinado en euskera (Gazteluertzeko,
Gazteluertzetik, Gazteluertzera, etc.).
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gazteluertze (1982/09) DúoCosta 32 [22], 417. orr.; Es una buena piedra de pesca que se
encuentra viendo los dos castillos, el de Arminza y el de Górliz
- Gazteluertz (2009/12) BECA03 1851;
16
Gazteluondo
- 278 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Erribera / Ribera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504596 Y: 4805800
037-38
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'junto al castillo', en probable referencia la torre de Kastilloaga que se debió de
ubicar sobre la cantera y el actual frontón. Deriva de gaztelu 'castillo' y el sustantivo ondo 'junto a,
lado cercano' pospuesto. Ver también el paraje llamado Kastilloaga, topónimo que seguramente hace
referencia a la misma fortificación que Gazteluondo.
Alt.:
Uno de los testimonios de 1925 lo cita como sinónimo de Kastilloaga, pero nosotros preferimos
especializar este nombre para la zona inferior inmediata a la ría, donde se ubicó el molino de mareas
de Gazteluondo.
Ahozkoak / Orales:
- Gazteluóndo (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-05; Errota / Molino
Dokument. / Document.:
-
Gasteluondo (1879) AMP, 309/11 --;
Gasteluondo (1909) AMG, 0028/002 --;
Gasteluondo (1909) AMG, 0125/010 --;
Gasteluondo (1909) AMG, 0108/002 --;
Gasteluondo (1910) AMG, 0028/003 --; Tokia / Punto
Gazteluondo (1910) AMG, 0028/025 --;
Gazteluondo (1910) AMG, 0028/003 --; Tokia / Punto
Gazteluondo (1913) AMG, 0107/002 --;
Gasteluondo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad. Pertenecido al caserío Casa Blanca de
Gaminiz
Gazteluondo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Gasteluondo (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Gasteluondo (1925) AMG, 0078/012 --; Kastillao o Gasteluondo
Gasteluondo (1928) AMG, 0004/036 --;
Gasteluondo (1929) AMG, 0017/046 --;
Castillo-ondo (1937) AMG, 0078/008 --;
Castillondo (1938) AMG, 0078/005 --; Gandia
Castillo-ondo (1939) AMG, 0078/002 --;
Castelaondo (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Gazteluondo (2009/04) BECA01 16; Erribera / Ribera
1406
Gazteluondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Errota / Molino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504524 Y: 4805782
037-38 Restos
Oharrak / Notas:
Ver ribera de Gazteluondo.
Alt.:
Aunque el molino de marea desapareció con la remodelación de la zona, sus ruedas están ahora
expuestas en el paseo, por lo que recoméndamos el uso del topónimo para designar esa instalación.
Aún puede verse en parte el dique que permitía llenar la dársena con la pleamar, para utilizar la
fuerza de su salida durante la bajada de la marea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gasteluondo (1826) AMP, MC 1088 14/2 --; Errota / Molino
Gasteluondo (1890) AMG, 0078/012 --;
Gasteluondo (1900) AFV-HA-AR 0569/001; Errota / Molino
Gasteluondo (1900) AMG, 0078/012 --; Errota / Molino
Casteluondo (1911) AMG, 0078/011 --; "Hacia el costado de los molinos de Casteluondo..."
Molino de dos piedras (1924) AMG, 0059/004 --; Errota / Molino
Gasteluondo (1994) TORR 36; Mareaerrota / Molino de marea
Gazteluondo (2009/07) BECA02 1406;
1290
Gazteluondobidea
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 279 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504579 Y: 4805787
037-38
Oharrak / Notas:
Significa 'camino de Gazteluondo', donde al nombre de la ribera de Gazteluondo se le añade el
genérico común bide 'camino' y el artículo -a 'el'.
Alt.:
Se refiere sin duda a la carretera que de la rotonda de Ategorrieta se dirige hacia Plencia por el
frontón (antes junto al molino de mareas) lo que coincide en ese tramo con la actual carretera BI3113.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gazteluondo (1909) AMG, 0125/010 --;
Gasteluondo (1909) AMG, 0001/004 --;
Gasteluondo (1910) AMG, 0107/001 --; Errepidea / Carretera
Gasteluondo (1910) AMG, 0107/001 --;
Gasteluondo (1911) AMG, 0076/001 --;
Gasteluondo (1911) AMG, 0126/002 --;
Gazteluondo (1912) AMG, 0001/004 --;
Gasteluondo (1913) AMG, 0001/004 --;
Gasteluondo (1913) AMG, 0029/006 --; Camino de GAsteluondo a Crucetas
Gasteluondo (1914) AMG, 0042/007 --;
Gasteluondo (1914) AMG, 0126/005 --;
Gasteluondo (1915) AMG, 0042/002 --;
Gasteluondo (1915) AMG, 0042/008 --; Camino de Gasteluondo a Cautela
Gasteluondo (1918) AMG, 0044/003 --;
Gasteluondo (1923) AMG, 0082/001 --;
Gasteluondo (1924) AMG, 0017/021 --; Carretera de Gasteluondo a Crucetas
Gasteluondo (1931) AMG, 0001/001 --;
Gazteluondobidea (2009/04) BECA01 1290; Bidea / Camino
1628
Gazteluondoko munarria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mugarria / Mojonera
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504630 Y: 4805679
Alt.:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver ribera llamada Gazteluondo, a cuyo nombre añadimos la desinencia de genitivo -ko 'de', el
genérico munarri y el determinante -a 'el'. Significa por tanto 'el mojón de Gazteluondo'.
Aunque actualmente el punto donde la muga hace un quiebro se encuentra en la dársena del
desaparecido molino de mareas, antaño estuvo prácticamente en medio del citado molino, en torno al
punto de coordenadas X.504524, Y.4805782.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gastelu (1890) AMP, 229/1/1 --; Mugarria / Mojón
Casteluondo (1913) AMP, 229/1/5 --; Mugarria / Mojón
Gasteluondo (1913) AMG, 0076/009 --; Mugarria / Mojón
Gasteluondo (1994) TORR 46; Mojón hallado desplazado en 1797
Gasteluondo (1994) TORR 45; Relación de mojones fijados en 1737
Gazteluondoko munarria (2009/12) BECA03 1628;
1875
Geurea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Es la forma intensiva del posesivo vasco gure 'nuestro', seguido del determinante (-a) que en ciertos
casos perderá en su uso declinado (Geurean, Geureko, Geuretik, Geurera...). Significa por tanto 'la
nuestra'. Se compone de la forma intensiva geu 'nosotros mismos' del pronombre personal gu
'nosotros', seguido de la desinencia de genitivo posesivo -re (< -r-en) y el citado determinante. Hay
- 280 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
que señalar que en el uso hablado castizo en euskera geurea suele entenderse simplemente como
'en la casa de quien habla', no habiendo necesidad de utilizar expresamente el sustantivo etxe 'casa'.
En castellano, por el contrario, para el mismo uso lo normal es utlizar el sustantivo casa sin ningún
tipo de posesivo ni determinante: 'en casa'.
Casa en Urezarantza cuya ubicación precisa desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Geuria (2008) PAU08 R-60; Pertenecidos que fueron de la casa Geuria y heredad Alday-aspi.
439
Gizalanbi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'dos peonadas', del euskera giza- 'hombres', lan 'trabajo' y bi 'dos'. El compuesto gizalan
'peonada' ha sido utilizado tradicionalmente para calcular la extensión de las heredades, según el
número de layadores necesarios para ararla. Vemos en los testimonios escritos que había cierre de la
segunda vocal por acción de la -i- precedente (-i-a- > -i-e-).
Y:
Alt.:
Heredad del caserío Ganditurri en Gandia, sin ubicación conocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Guiselanvi (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Yturria
- Guiselanvi (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Gizalanbi (2009/04) BECA01 439; Soroa / Heredad
438
Gizalantxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver Gizalanbi. Viene a significar en euskera 'peonada menor', añadiéndose al genérico gizalan el
sufijo diminutivo -txu.
Y:
Alt.:
Heredad en Elexalde perteneciente a la casa Ibarra (Ibargoikoa), sin ubicación conocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Guiselanchu (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
- Guiselanchu (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Gizalantxu (2009/04) BECA01 438; Soroa / Heredad
1223
Goiatxak
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Malkarra / Escarpe
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505906 Y: 4809339
Oharrak / Notas:
Viene a significar 'las peñas de arriba', del euskera goi 'arriba, parte alta', atx 'peña' y el artículo plural ak 'las', que hay que tener en cuenta al declinar (Goiatxetan, Goiatxetako, Goiatxetatik, Goiatxetara,
etc.).
Alt.:
La llamada "Piedra de la culebra" debe de ser una en la que se cuenta que se vio una enorme culebra.
Ahozkoak / Orales:
- goiatxak (1986) Deiker-0748 037-31 001; (Kostaldea, itsasbazterra / Costa).
- goiátxak (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 A 001; (Labarra / Acantilado). goiátxak, goátxas (erdal
ahoskapena).
- goiátxa (2001/11/22) Deiker-7239 037-31 A 001; (Labarra / Acantilado). goiátxa, goiátxara.
entzun du
- 281 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- la piédra de la kulébra (2001/11/27) Deiker-7244 037-31 A 162; (Malkarra / Escarpe). la piédra
de la kulébra [culebra]. Haitzetara joateko bidearen ondoan dago, behe-aldean ezkerretara. Aspe
nagúsin dago, Fauárri-ren gainean (parean).
Dokument. / Document.:
- Goiatxak (Acantilado) (2002) Deiker 4941;
- Goiatxak (2004) BG 03;
- Goiatxak (2009/04) BECA01 1223; Malkarra / Escarpe
158
Goienetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505730 Y: 4807017
037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'casa de más arriba', del euskera goi 'arriba', el sufijo superlativo -en y el
genérico etxe 'casa'. En la documentación se ve que tuvo artículo final -a 'la', pero se perdió
tempranamente, por lo que no proponemos su recuperación.
Alt.:
La casa de pisos actual sustituyó al caserío que, según parece, se quemó en la primera mitad del
siglo XX.
Ahozkoak / Orales:
-
goienétze (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 209; (Baserria / Caserío).
goienétze (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 209; (Baserria / Caserío).
Goienétxe (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
Goienétxe (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-03; Basetxea / Caserío
Goienétxe (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Basetxea / Caserío
Goyenétxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
Goenétxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Goienétxe (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Basetxea / Caserío
Goienétxe (2009/02/05) Gorliz-03 C 01; Basetxea / Caserío
Goyenétxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Goyenechea (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Goxenechea (1704) FOG.KER nº 35, pág. 140; Bº de Ibarra. Antº Bill[el]abaso, ciruxano
Goxeneche (1737) AMG, 0095/001 --;
Gojenechea (1745) FOG.KER nº 26, pág. 357; de los hered. de Mn. Ormaza
Goyeneche (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
Goyenechea (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
Goieneche (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
Goieneche (1769) AFV-J-C 1229/009;
Goyeneche (1769) AFV-J-C 1229/009;
Goyeneche (1774) AFV-J-C 1155/043;
Goieneche (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Goieneche (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Goieneche (1796) FOG.KER nº 02, pág. 630; Bº de Ibarra. Agª Sertucha
Goyeneche (1798) AMG, 0096/001 --;
Goien eche (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Goyenechea (1804) AMG, 0018/040 --;
Goyeneche (1810) AFV-J-C 3387/016;
Goyeneche (1811) AMG, 0089/001 --;
Goyeneche (1813) AMG, 0104/001 --;
Goyeneche mitad (1814) AMG, 0090/001 --;
Goyeneche (1816) AMG, 0094/001 --;
Goyeneche (1817) APG, 9A-232/7-IV --;
Goyeneche (1822) AMG, 0093/001 --;
Goyeneche (1822) AMP, 52/1 --;
Goyeneche (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Goyeneche (1823) AMG, 0104/001 --;
Goyeneche (1828) AMG, 0093/001 --;
Goyeneche (1836) AMG, 0104/001 --;
Goyeneche (1840) AMG, 0104/001 --;
Goyeneche (1842) AMG, 0092/001 --;
- 282 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Goyeneche (1842) AMG, 0094/001 --;
Goienetxe (1845) AMG, 0092/001 --;
Goyen-eche (1846) AMG, 0092/001 --;
Goyeneche (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Goyeneche (1847) AMG, 0104/001 --;
Goyeneche (1850) APG, 9A-232/16-I --;
Goyeneche (1850) APG, 9A-232/11 --;
Goyeneche (1851) AMG, 0104/001 --;
Goyeneche (1854) AMG, 0013/038 --;
Goyeneche (1855) AMP, 59/20 --;
Goyeneche (1857) AMG, 0087/014 --;
Goyeneche (1860) AMG, 0013/038 --;
Goyeneche (1864) APG, 9A-230/03 --;
Goyeneche (1864) AFV-J-JPIB 1838/003;
Goyeneche (1867) AMG, 0020/004 --;
Goyeneche (1872) AMG, 0006/001 --;
Goyeneche (1873) AMG, 0013/017 --;
Goyeneche (1873) AMG, 0006/001 --;
Goyeneche (1873) AMG, 0019/002 --;
Goyeneche (1873) AMG, 0082/015 --;
Goyeneche (1873) AMG, 0006/001 --;
Goyeneche (1874) AMG, 0013/016 --;
Goyeneche (1875) AMG, 0006/001 --;
Goyeneche (1875) AMG, 0105/002 --; Basetxea / Caserío
Goyeneche (1876) APG, 9A-234/01 --;
Goyeneche (1879) AMG, 0019/009 --;
Goyeneche (1880) AMG, 0015/030 --;
Goyeneche (1898) AMG, 0015/009 --;
Goyeneche (1908) AMG, 0027/020 --;
Goyeneche (1908) AMG, 0027/019 --; Basetxea / Caserío
Goyeneche (1910) AMG, 0107/001 --;
Goyeneche (1914) AMG, 0032/012 --;
Goyeneche (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Goyeneche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Goyeneche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Goyeneche (1924) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Goyeneche (1924) AMG, 0059/004 --;
Goyeneche (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak eta basoa / Heredades y monte
Goyeneche (1925) AMG, 0059/005 --; Mendia / Monte
Goyeneche (1925) AMG, 0059/005 --; Soroak / Heredades
Goyeneche (1926) AMG, 0060/001 --; Soroak / Heredades
Goyeneche (1927) AMG, 0035/009 --;
Goyeneche (1928) AMG, 0050/001 --;
Goyeneche (1928) AMG, 0109/002 --;
Goyeneche (1930) AMG, 0109/002 --;
Goyeneche (1941) AMG, 0038/011 --;
Goyeneche (1944) AMG, 0038/004 --;
Goyeneche (1947) AMG, 0087/003 --;
Goienetxe (1989) GKZ-89 --;
Goienetxe (2009/04) BECA01 158; Etxea / Casa
1292
Goienetxeko estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
037-39 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505702 Y: 4807060
Oharrak / Notas:
Al nombre de la casa Goienetxe se le añade el genitivo -ko 'de' y el préstamo genérico estrata
'estrada'. Significa 'estrada de Goienetxe', pues era la que conducía a esta casa hasta prácticamente
- 283 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1999.
En la actualidad coincide con la entrada a la Plaza de Goienetxe, pero difícilmente puede
considerarse una calle. De hecho, el acceso más cómodo a Goienetxe es ahora desde la calle Tribiñu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goyeneche (1929) AMG, 0003/001 --; Estrata / Estrada
Goyeneche (1930) AMG, 0036/004 --;
Goienetxe estrata (1989) GKZ-89 --;
Goienetxe estrata (2009) G09-01 C5;
Goienetxebidea (2009/04) BECA01 1291; Bidea / Camino
Goienetxe (2009/04) BECA01 1292; Estrata / Estrada
Goienetxeko estrata (2009/07) BECA02 1292;
1453
Goienetxeko plaza
Alonimoak / Alónimos:
Okendo plaza, Agirrezabal plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505713 Y: 4807044
Oharrak / Notas:
Hace referencia a la casa llamada Goienetxe, junto a la que se encuentra. Al nombre de la casa se le
añade el genitivo -ko 'de' y el préstamo tradicional en euskera plaza. Agirrezabal debió de ser el
nombre de la finca anterior a la urbanización de la zona y, seguramente, hará referencia al apellido de
la familia propietaria. Agirrezabal viene a significar 'llano de Agirre' y, a su vez, Agirre es 'lugar
expuesto o a la vista'. Respecto a la alternativa Okendo, véase lo dicho para el desaparecido caserío
de ese nombre.
037-39
Alt.:
Podría calificarse de parque. La plaza se halla junto a la casa Goienetxe y cerca del lugar que ocupó
el caserío Okendo.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Agirrezabal (2009/07) BECA02 1388;
- Goienetxeko plaza (2009/12) BECA03 1453;
1056
Goienetxesolo
Goienetxealde
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505741 Y: 4806995
Oharrak / Notas:
Significa 'huerta de Goienetxe', donde se pospone el genérico solo 'huerta' al nombre de la casa
Goienetxe. También se posponen los sustantivos alde 'zona' y ondo 'junto a, cerca de', con sentido
similar, 'zona próxima a Goienetxe'.
Alonimoak / Alónimos:
037-39 Desaparecido
Alt.:
Huerta hoy desaparecida y ocupada por la calle Tribiñu.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goyen-Echeondo (1908) AMG, 0106/003 --; Lur saila / Terreno
Goyeneche ondo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
Goyenechesolo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad
Goyenechealde (1944) AMG, Amillaramiento --;
Goyenechesolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Goienetxesolo (2009/04) BECA01 1056; Soroa / Heredad
423
Goikobaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504822 Y: 4807653
Oharrak / Notas:
Literalmente 'bosque de arriba', de goi 'arriba', la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico baso
- 284 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
'bosque, monte'.
Ahozkoak / Orales:
- goiko baso (1986) Deiker-0748 037-30 023; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación vegetal).
- goikobáso (2001/11/20) Deiker-7254 037-30 E 023; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). "Entzun bai"
- góiko báso (2001/11/22) Deiker-7239 037-30 E 023; (Basoa, oihana / Bosque (tipo de formación
vegetal). góiko báso. entzunda dauka.
Dokument. / Document.:
-
Goicobaso (1923) AMG, 0059/007 --; Lur saila / Terreno. P. Bascoeche
Goicobaso (1924) AMG, 0109/001 --; Lur saila / Terreno
Goicobaso (1924) AMG, 0034/008 --; Lur saila / Terreno
Goicobaso (1924) AMG, 0059/004 --; Lur saila / Terreno. Pertenecido al caserío Bescoeche
Goicobaso (1956) AMG, montes --;
Goiko baso (2009/04) BECA01 423; Basoa / Bosque
Goikobaso (2009/07) BECA02 423;
1195
Goikoetxe
Alonimoak / Alónimos:
Ormatzagoikoetxe, Goikoetxezarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Ciudad Jardín
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-39 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505248 Y: 4807054
Oharrak / Notas:
Significa 'casa de arriba', del euskera goi 'arriba', -ko 'de' y el genérico etxe 'casa'. Hay también
Goikoetxebarria, lo que justifica la existencia de la variante Goikoetxezarra 'Goikoetxe la vieja', que
contiene el adjetivo zahar 'vieja, antigua' y el determinante -a 'la'. Al parecer se trataba de una de las
casas Ormatza, precisamente la de arriba, en contraposición a Ormatza(beaskoa), por lo que puede
anteponerse el citado nombre.
Ahozkoak / Orales:
- goikoétze (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 191; (Aurria / Ruina). Bota zuten.
- Goikoétxe (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Goikoétxe (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-01; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Alt.:
Ormaza de arriba (1704) FOG.KER nº 25, pág. 140; Bº de Ibarra. Mª Billabaso / Pº Arratía
Ormaza arriva (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Hormaza Goicochea (1713) AMG, 0096/001 --;
Goycoechea (1737) AMG, 0095/001 --;
Hormaça la saguera (1739) AMG, 0095/001 --;
Goicoeche (1740) AFV-J-C 2231/002;
Ormaza goicoa (1745) FOG.KER nº 41, pág. 357; J. Btª Arteaga, presbº / Nicolás Mandoño
Ormaza goicoechea (1778) AMG, 0095/001 --;
Goicoeche (1796) FOG.KER nº 36, pág. 629; Bº de Ibarra. To. Artaza / Mª Uribe
Hormaza Goycoechea (1798) AMG, 0096/001 --;
Goycoeche (1811) AMG, 0089/001 --;
Goycoeche (1811) AMG, 0089/001 --;
Goicoeche (1813) AMG, 0104/001 --;
Goycoeche biexa (1813) AMG, 0104/001 --;
Goycoeche bieja (1814) AMG, 0090/001 --;
Goycoeche vieja (1815) AMG, 0094/001 --;
Goycoeche vieja (1816) AMG, 0094/001 --;
Goycoeche vieja (1822) AMP, 52/1 --;
Goycoeche vieja (1822) AMG, 0093/001 --;
Goicoeche (1823) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche bieja (1823) AMG, 0104/001 --;
Goicoechea (1823) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche bieja (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Goicoeche (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Goicoeche vieja (1828) AMG, 0093/001 --;
Goicoeche vieja (1836) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche vieja (1836) AMG, 0088/001 --;
Goycoeche (1838) AMP, 54/9 --;
Hormaza mayor (1840) AMG, 0104/001 --;
- 285 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Goicoeche vieja (1840) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche (1845) AMG, 0092/001 --;
Goicoeche (1846) AMG, 0092/001 --;
Goicose (1846) AFV-J-JPIB 0916/018;
Goicoeche (1847) AMG, 0104/001 --;
Goicoechevieja (1851) AMG, 0018/041 --;
Goicoeche (1851) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche vieja (1851) AMG, 0018/041 --;
Goycoeches (1854) AMG, 0013/038 --;
Goicoeche (1854) AMG, 0013/038 --;
Goicoeche vieja (1855) AMP, 59/20 --;
Goscoeche (1855) AMP, 59/20 --;
Goicoeche (1857) AMG, 0087/014 --;
Goicoeche (1860) AMG, 0013/038 --;
Goicoechea (1860) AFV-J-JPIB 1964/016;
Goicoeche (1860) AFV-J-JPIB 1964/016;
Goicoechu (1860) AMG, 0013/038 --;
Goicoeche (1867) AMG, 0063/016 --;
Goicoeche (1871) AMG, 0020/010 --;
Goicoeche (1872) AMG, 0006/001 --;
Hormaza mayor (1873) AMG, 0019/002 --;
Goicoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Goicoeche bieja (1873) AMG, 0013/017 --;
Goicoeche (1873) AMG, 0019/002 --;
Goicoeche (1873) AMG, 0013/017 --;
Goicoeche (1875) AMG, 0006/001 --;
Goicoeche bieja (1876) AMG, 0019/007 --;
Goicoeche (1876) AMG, 0019/007 --;
Goicoeches (1879) AMG, 0019/009 --;
Goicoeche bieja (1880) AMG, 0015/030 --;
Goicoeche (1880) AMG, 0015/030 --;
Goicoeche (1880) AMG, 0082/012 --;
Goicoeche (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
Goicoeche (1888) AMG, 0015/019 --;
Goicoche (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Goicoeche (1898) AMG, 0015/009 --;
Goicoeche (1905) AMG, 0015/002 --;
Goicoche (1908) AMG, 0027/020 --;
Goicoeche (1918) AMG, 0028/003 --;
Goicoche (1922) AMG, 0046/003 --;
Goicoeche (1922) AMG, 0005/001 --; Basetxea / Caserío
Goicoeche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Goicoeche (1922) AMG, 0102/001 --;
Goicoetxe-sarra (1924) AMG, 0034/008 --;
Goicueche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Goicoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Goicueche (1926) AMG, 0035/002 --;
Goicoeche (1926) AMG, 0060/001 --;
Goicoeche (1926) AMG, 0109/001 --;
Goicoechesarra (1926) AMG, 0035/002 --;
Goicoeche (1927) AMG, 0035/010 --;
Goicoeche-sarra (1928) AMG, 0036/009 --;
Goicoche (1928) AMG, 0036/009 --;
Goicueche (1930) AMG, 0128/007 --;
Goicoechezarra (1930) AMG, 0128/007 --;
Goicoechezarra (1930) AMG, 0051/005 --;
Goicoeche (1930) AMG, 0109/002 --;
Goicoeche (1930) AMG, 0109/002 --;
Hormaza mayor (1930) AMG, 0036/004 --;
- 286 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Goicoeche (1934) AMG, 0037/005 --;
Goicoeche (1935) AMG, 0013/012 --; Basetxea / Caserío
Goicoetze (1936) AMG, 0038/021 --;
Goicoeche (1936) AMG, 0038/021 --;
Goicoeche-zarra (1936) AMG, 0038/021 --;
Goicoeche (1937) AMG, 0005/001 --; Basetxea / Caserío
Goico-eche (1938) AMG, 0078/005 --;
Goicoeche-sarra (1942) AMG, 0038/009 --;
Goicoechea (1944) AMG, 0038/004 --;
Goikoetxe (1989) GKZ-89 --;
Goikoetxe (1989) GKZ-89 --;
Ormaza Goicoechea (1994) TORR 150; En 1785
Goikoetxe (2009/04) BECA01 1195; Basetxea / Caserío
803
Goikoetxebarria
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505270 Y: 4807040
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
En referencia a Goikoetxe(zarra). Significa 'Goikoetxe la nueva', donde se añade al nombre de la casa
Goikoetxe el adjetivo eusquérico barri 'nueva' y el artículo final -a 'la'.
Se trataría de otra de las casas del grupo llamado Ormatza.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goicoechea la nueba (1778) AMG, 0095/001 --; Pegando a la casa Ormaza goicoechea
Goicoeche, nueba (1796) FOG.KER nº 37, pág. 629; Bº de Ibarra. To. Artaza
Goycoeche nueba (1798) AMG, 0096/001 --;
Goicoeche la nueba (1798) AMG, 0095/001 --;
Goycoeche nueba (1813) AMG, 0104/001 --;
Goycoeche nueba (1814) AMG, 0090/001 --;
Goycoeche nueba (1816) AMG, 0094/001 --;
Goycoeche la nueba (1822) AMP, 52/1 --;
Goycoeche nueba (1822) AMG, 0093/001 --;
Goicoeche nueba (1823) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche nueba (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Goicoeche nueba (1828) AMG, 0093/001 --;
Goycoeche nueba (1836) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche nueva (1840) AMG, 0104/001 --;
Goicoeche nueva (1842) AMG, 0092/001 --;
Goicoechenueva (1851) AMG, 0018/041 --;
Goicoeche nueba (1851) AMG, 0018/041 --;
Goicoeche nueba (1855) AMP, 59/20 --;
Goicoechebarri (1867) AMG, 0020/004 --;
Goicoeche nueva (1873) AMG, 0013/017 --;
Goicoeche nueva (1874) AMG, 0013/016 --;
Goicoeche nueva (1876) AMG, 0019/007 --;
Goicoeche nueva (1880) AMG, 0015/030 --;
Goicoeche nueva (1880) AMG, 0082/012 --;
Goicoechena (1888) AMG, 0015/019 --;
Goicoechevarri (1910) AMG, 0107/001 --;
Goicoechevarria (1922) AMG, 0059/008 --; Bi basetxe / Dos caseríos
Goicuechevarria (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Goicue-echevarria (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Goicoechevarria (1926) AMG, 0060/001 --;
Goicoechevarria (1933) AMG, 0036/014 --;
Goicoechevarria (1933) AMG, 0114/002 --;
Goicoechevarria (1933) AMG, 0003/008 --; Etxea / Casa
Goicuechevarri (1938) AMG, 0100/001 --;
- 287 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Goicoechevarri (1938) AMG, 0038/018 --; Basetxea / Caserío
- Goico-echevarria (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Goikoetxebarria (2009/04) BECA01 803; Etxea / Casa
1294
Goikoetxeko estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505259 Y: 4807120
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
'Estrada de Goikoetxe', en referencia a la desaparecida casa Goikoetxe (1195).
Alt.:
No sabemos a qué estrada se refería, pero aparecía en el callejero de 1989. Es aproximadamente lo
que en la actualidad es Basotxubidea, si bien ésta ahora tiene un trazado más curvo. El nombre hacía
referencia a la casa Goikoetxe.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Goikoetxe estrata (1989) GKZ-89 --;
- Goikoetxe (2009/04) BECA01 1294; Estrata / Estrada
- Goikoetxeko estrata (2009/07) BECA02 1294;
63
Goikoetxelanda
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505260 Y: 4806989
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'campa de Goikoetxe' en referencia a la desaparecida casa Goikoetxe, a cuyo
nombre se añade el genérico landa 'campa, prado'. También fue conocida popularmente como 'landa
de Patxikin', en referencia al apodo de un antiguo propietario.
Generikoa / Genérico:
037-39 Desaparecido
Alt.:
La heredad en cuestión está hoy prácticamente ocupada por unos bloques de viviendas.
Ahozkoak / Orales:
- Goikoetxelánda (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-01; Etxea / Casa
- Goikoetxelánda (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Etxea / Casa
- Goikoetxelánda (2009/02/05) Gorliz-03 C 03; Soroa / Heredad (Landa)
Dokument. / Document.:
- Goicoeche (1875) AMG, 0105/002 --;
- Goicoechecolanda (1896) AMG, 0025/002 --;
- Goicoeche landa (1896) AMG, 0024/008 --; Camino de Uresaranse a Elexalde pasa por éste
punto... y luego baja a la playa
- Goicoetxeko-landa (1924) AMG, 0109/001 --; Lur saila / Terreno
- Goicoetxeco-landa (1924) AMG, 0034/008 --; Lur saila / Terreno
- Goicoechelanda (1928) AMG, 0001/003 --;
- Goicoeche (1930) AMG, 0052/010 --;
- Goicoechelanda (1931) AMG, 0036/013 --; Lur saila / Terreno
- Goicoechelanda (1931) AMG, 0053/003 --;
- Goicoechelanda (1931) AMG, 0114/001 --;
- Goicoechelanda (1931) AMG, 0098/001 --;
- Goicoeche-landa (1932) AMG, 0036/015 --;
- Goicoechelanda (1936) AMG, 0038/022 --; Basetxea / Caserío
- Goicoeche Landa (1937) AMG, 0078/008 --;
- Goico-eche (1938) AMG, 0078/005 --; Goicoeche-landa
- Goicoeche-landa (1938) AMG, 0078/005 --;
- Goicochelanda (1939) AMG, 0078/002 --;
- Goicoeche-landa (1939) AMG, 0078/002 --;
- Goicoechelanda (1942) AMG, 0038/009 --;
- Goicoeche-landa (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Goikoetxelanda (2009/04) BECA01 63; Larrea / Campa
- 288 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
425
Goikomasti
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'viña de arriba', del euskera goi 'arriba', el genitivo -ko 'de' y el genérico mahasti
'viña', compuesto a su vez de mahats 'uva' y el sufijo abundancial -di (> -ti).
Y:
Alt.:
Huerta en Urezarantza, perteneciente al caserío Baraiz, pero cuya ubicación no sabemos precisar.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goico-mastie (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Baraiz
Goico-masti (1944) AMG, Amillaramiento --; Lur saila / Terreno
Goiko masti (2009/04) BECA01 425; Soroa / Heredad
Goikomasti (2009/07) BECA02 425;
65
Goikomendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 507064 Y: 4805861
037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'monte de arriba', del euskera goi 'arriba, el genitivo -ko 'de' y mendi 'montaña'.
Alt.:
Hoy en día, además de la casa de más antigüedad, hay otras instalaciones anejas que completan un
conocido picadero.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Goicomendi (1924) AMG, 0078/012 --; Saratxaga
- Goikomendi (2009/04) BECA01 65; Etxea / Casa
424
Goikoortu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'huerta de arriba', del euskera goi 'arriba', el genitivo -ko 'de' y el préstamo
genérico ortu 'huerta'. Aunque sería más normal, no nos atrevemos a simplificar las vocales
duplicadas (-oo- > -o-), pues figuran las dos en todos los testimonios.
Y:
Alt.:
Heredad en Gamiz, al parecer una viña, propiedad de la casa Etxetxu, pero sin ubicación conocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goico-ortu (1891) AFV-J-JPIB 1973/005; Mahastia / Viñedo
Goicohortu (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. Gaminiz. P. Echechu
Goiko ortu (2009/04) BECA01 424; Soroa / Heredad
Goikoortu (2009/07) BECA02 424;
157
Goikosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505526 Y: 4808712
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'huerta de arriba', del euskera goi 'arriba', el genitivo -ko 'de' y el genérico solo
'huerta, heredad'.
Ahozkoak / Orales:
- Goikósolo (2009/01/29) Gorliz-01 E 02-01; Soroa / Heredad
Dokument. / Document.:
- Goicosolo (1883) AFV-J-JPIB 3875/012; Lur saila / Terreno
- 289 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Goicosolo (1893) AFV-J-JPIB 1072/008; Mahastia / Viñedo
Goicosolo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad. Pertenecido al caserío Gangoitiena
Goicoso (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Goicosolo (1933) AMG, 0114/002 --; Soroa / Heredad
Goicosolo (1933) AMG, 0055/003 --; Soroa / Heredad
Goicosolo (1933) AMG, 0003/008 --; "Heredad de mi propiedad llamada Goicosolo que linda al
Norte con la huerta de la casa Ageo, ... y de la casa Goicoechevarria, … Tribiñu"
Goicosolo (1938) AMG, 0100/001 --; Soroa / Heredad
Goicosolo (1938) AMG, 0038/018 --; Heredad del Caserío Lecuona
Goiko solo (2009/04) BECA01 157; Soroa / Heredad
Goikosolo (2009/07) BECA02 157;
1293
Goikosolo kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505785 Y: 4806961
037-39
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la calle Goikosolo', en referencia al topónimo Goikosolo que viene a ser 'huerta
de arriba', del euskera goi 'arriba', el genitivo -ko 'de' y el genérico solo 'huerta, heredad'. En algún
testimonio figura con la marca -s de plural en castellano.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goicosolos (1903) AMG, 0026/011 --;
Goicosolo (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Goyeneche
Goicosolo (1933) AMG, 0082/005 --;
Goikosolo kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Goikosolo kalea (2009) G09-01 C5;
Goikosolo kalea (2009) SG09 59;
Goikosolo (2009/04) BECA01 1293; Kalea / Calle
Goikosolo kalea (2009/07) BECA02 1293;
1520
Goikosoloa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la huerta de arriba', del euskera goi 'arriba', la desinencia de genitivo -ko 'de', el
genérico solo 'huerta, heredad' y el artículo final -a 'la'.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia de ubicación desconocida. Según parece, también hubo casa de ese nombre, lo
que justifica su grafía habitual en una única palabra.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goicosolo (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Goikosolo (2004) PRUEG-2 pág. 70;
Goicosoloa (2004) PRUEG-2 pág. 35;
Goicosoloa (2004) PRUEG-2 pág. 35;
Goicosolo (2004) PRUEG-2 pág. 30;
Goikosoloa (2009/12) BECA03 1520;
427
Goikosolobarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
- 290 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Oharrak / Notas:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Significa literalmente 'huerta nueva de arriba', del euskera goi 'arriba', el genitivo -ko 'de', el genérico
solo 'huerta, heredad' y el adjetivo barri 'nueva'. El testimonio de 1925 muestra posiblemente la
solución de hiato (-oa- > -u-), cuya vocal resultante produciría posteriormente el cierre de la siguiente
(-a- > -e-), puesto que berri 'nuevo' no es plausible en Bizkaia.
Huerta y ladera de ubicación desconocida. Hay Goikosolo en Fao, calle Goikosolo en Elexalde y
Goikosoloa en Gandia, pudiendo ésta ser pareja de cualquiera de ellas.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Goicosoluberri (1925) AMG, 0059/005 --; Basoa eta soroa / Monte y heredad
- Goiko solobarri (2009/04) BECA01 427; Soroa / Heredad
- Goikosolobarri (2009/07) BECA02 427;
1054
Goikosololuze
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'huerta larga de arriba', del euskera goi 'arriba', el genitivo -ko 'de', el genérico
solo 'huerta, heredad' y el adjetivo luze 'larga, alargada', seguramente en relación a la forma de la
finca. Parece darse la pérdida de una de las sílabas (-lo-lu- > -lu-) por similitud cacofónica, fenómeno
recurrente en euskera y conocido como haplología.
Y:
Alt.:
Heredad en Gandia de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goicosoluce (1944) AMG, Amillaramiento --;
Goicosoluce (1956) AMG, montes --;
Goiko sololuze (2009/04) BECA01 1054; Soroa / Heredad
Goikosololuze (2009/07) BECA02 1054;
428
Gondraetxebarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
UTM X:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Kartografia / Cartografía:
Y:
Alt.:
Significa 'casa nueva de Gondra', en que al apellido Gondra se le añade el genérico etxe 'casa' y el
adjetivo barri 'nueva'. Gondra es apellido originario de Billela en Mungia, cuya etimología nos resulta
oscura.
Caserío de ubicación desconocida. Al parecer hay familia Gondra en el barrio Saratxaga, en la
cervecera de arriba.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gondra-echevarri (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Gondra-echevarri (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Gondra-echevarri (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Gondra echevarri (1926) AMG, 0060/001 --;
Gondraetxebarri (2009/04) BECA01 428; Etxea / Casa
430
Gonosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505178 Y: 4807771
Oharrak / Notas:
Lleva pospuesto el genérico solo 'huerta, heredad', pero ignoramos que pueda esconder la primera
parte del topónimo, quizá Goien-.
Ahozkoak / Orales:
- 291 -
037-31
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Gonosolo (1923) AMG, 0059/007 --; Heredad y cuadra, P. Beascoeche
- Gonosolo (2009/04) BECA01 430; Soroa / Heredad
805
Gonzaloena
Alonimoak / Alónimos:
Gonzaloenanagusia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Gonzalo', donde al nombre de persona se le añade el sufijo posesivo -ena,
habitual en nombres de casas, y que lleva artículo -a 'la'. En varias ocasiones lleva el especificativo
nagusia 'la mayor', necesario para distinguirla de la correspondiente Gonzaloenatxikerra.
Y:
Alt.:
Casa en el barrio de Gamiz cuya ubicación nos es desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gonzalo (1796) FOG.KER nº 06, pág. 628; Bº de Gamíniz. Dº Orbea
Consaloena (1798) AMG, 0096/001 --;
Gonzaloena (1811) AMG, 0089/001 --;
Consaluena (1813) AMG, 0104/001 --;
Consaloena (1814) AMG, 0090/001 --;
Gonzaluena (1814) AMG, 0090/001 --;
Consaloena (1815) AMG, 0094/001 --;
Consaloena (1816) AMG, 0094/001 --;
Consaloena (1816) AMG, 0094/001 --;
Consaluena (1823) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloena (1828) AMG, 0093/001 --;
Consaloena (1836) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloena mayor (1840) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloena mayor (1842) AMG, 0094/001 --;
Gonzaloena mayor (1847) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloena mayor (1849) AMG, 0061/007 --;
Gonzaloena mayor (1851) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloenas (1854) AMG, 0013/038 --;
Gonzaloena mayor (1857) AMG, 0087/014 --;
Gonsaloena mayor (1873) AMG, 0013/018 --;
Gonzaloena (1873) AMG, 0013/017 --;
Gonzaluena mayor (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Gonzaloena (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Gonzaloena mayor (1876) AMG, 0019/007 --;
Gonzaloena (1879) AMG, 0019/009 --;
Gonzaloena (1888) AMG, 0015/019 --;
Gonzaloena (2009/04) BECA01 805; Etxea / Casa
804
Gonzaloenatxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Ver Gonzaloena, a cuyo nombre se añade el adjetivo txiker 'pequeña, menor' y el determinante -a 'la'.
Significa por tanto 'Gonzaloena la pequeña o la menor'.
Casa en Gamiz de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gonsalo la nueba (1798) AMG, 0095/001 --;
Gonzaloena menor (1840) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloena menor (1842) AMG, 0092/001 --;
Gonzaloena menor (1842) AMG, 0094/001 --;
- 292 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gonzaloena menor (1847) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloena menor (1851) AMG, 0104/001 --;
Gonzaloena menor (1855) AMP, 59/20 --;
Gonzaloena menor (1857) AMG, 0087/014 --;
Gonsaloena menor (1873) AMG, 0013/018 --;
Gonzaloenatxikerra (2009/04) BECA01 804; Etxea / Casa
66
Goñia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504398 Y: 4806024
037-38
Alt.:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Goñi es apellido con origen en el valle navarro homónimo. Resulta curioso hallarlo aquí con
determinante -a 'la [casa] Goñi'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Goñia (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Por ahí pasaba un mojón
Gonia (1567) AFV-HA-GAE 00023/003;
Goñia (1569) AFV-HA-GAE 00023/003;
Gonia (1573) AMP, MC 1087 12/7 --;
Gonia (1573) AMP, MC 1087 12/7 --; Mugarria / Mojón
Goñia (1573) AFV-HA-GAE 00023/003;
Goñia (1737) AMP, MC 1083 11/3/4 --;
Goñia (1797) AMP, MC 1083 11/3/5 --;
Goñi (1900) AFV-HA-AR 0569/001;
Goñia (1900) AMP, 229/1/3 --;
Goñi (1900) AMG, 0078/012 --;
Goñía (1906) AMG, 0078/012 --;
Goñia (2009/04) BECA01 66; Etxea / Casa
1521
Goñiko munarria
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Mojón de Goñia
037-38
Generikoa / Genérico:
Mugarria / Mojonera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504415 Y: 4806019
Oharrak / Notas:
Ver casa Goñia, a cuyo nombre se añade la desinencia de genitivo (regularmente se oculta el
determinante) -ko 'de', el genérico munarri 'mojón' y el determinante -a 'el'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gonia (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Mugarria / Mojón
Goñia (1567) AFV-HA-GAE 00023/003; Por ahí pasaba un mojón
Gonia (1573) AMP, MC 1087 12/7 --; Mugarria / Mojón
Goynia (1826) AMP, MC 1088 14/2 --; Tokia / Punto
Goyñia (1826) AMP, MC 1088 14/2 --; Tokia / Punto
Goñia (1899) AMG, 0039/001 --; Mugarria / Mojón
Goñia (1906) AMG, 0106/003 --; Mugarria / Mojón
Goñia (1911) AMG, 0078/011 --; Un mojón
Goñia (1912) AMG, 0078/012 --; Mugarria / Mojón
Gonia (1913) AMP, 229/1/5 --; Mugarria / Mojón
Goñia (1913) AMP, 229/1/5 --; Mugarria / Mojón
Goñia (1928) AMG, 0079/001 --;
Goñia (1994) TORR 45; Relación de mojones fijados en 1737
Goñia (1994) TORR 47; Mojón en 1859
- 293 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Goñia (1994) TORR 48; Mojones señalados en plano arbitral acordado entre Gorliz y Plentzia en
octubre de 1890: "huerta Goñi"
- Goñia (1994) TORR 49; Mojones citados en el informe emitido por los Ingenieros A. Echevarria
y A. Salvidegoitia (15/09/1905)
- Goñiko munarria (2009/12) BECA03 1521;
688
Gorliz
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Udalerria / Término municipal
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Uribe-Butroe (Bizkaia)
UTM X:
Oharrak / Notas:
El nombre de la anteiglesia vizcaina de Gorliz es uno de tantos topónimos vascos de difícil y discutida
interpretación. El topónimo Gorliz suele incluirse entre los frecuentes onomásticos con final -iz. Sin
embargo, a esta terminación se le vienen atribuyendo diferentes filiaciones y significados, según los
autores y las épocas.
Así hace Justo Garate (GARATE ARRIOLA, Justo: "Sufijos locativos" en RIEV, XXI (1930), 442448), cuando cita Gorliz junto a otros conocidos topónimos vascos: Gamiz, Etxaniz, Arruiz, Arraiz,
Olaiz, Moraiz, etc. (pág. 443). Al interpretar su significación (pág. 446-447) dice lo siguiente: "El -iz
[Nota a pie: Que se pronuncia -itz, ya lejano del -ez castellano] no me parece alienígena aunque así lo
escribiera Arana Goiri, pues hasta el P. Arriandiaga dice que 'parece difícil atribuirlos a raíz erdérica'
(Zabala, obra citada [Historia de Vizcaya], pág. 363). Le tengo por un sufijo idéntico al vasquísimo de tza, como se ve en Arruiz, Arrutza; Marmiz, Marmex; Heriz, Erize; Olaiz, Olatza; Ormaiz, Ormaza;
Maiz, Maiza; [...] Astarloa tenía a -iz por altura y Arruza lo tiene por cosa aguda". Sin embargo, más
adelante "Me inclino a relacionar el -iz al pluralizador -eta [Nota a pie: Markinez consta de dos
Markinas, alto y bajo (Descripciones de Becerro de Bengoa, p. 193). Al Oeste abunda más en
Muskez, Otañez, Berbikez] así como antes lo he referido al abundancial -tze. A mí me parece muy
extraño este supuesto salto del patronímico castellano -ez al toponímico vasco -iz y creo que se ha
sostenido con error su uso por una sola tribu vasca, la de los caristios, pues lo encontramos
fácilmente aparte de en ellos, en Navarra y en el País Vasco-Francés". Según se ve, el debate se ha
venido centrando tradicionalmente en la cuestión del origen autóctono o alienígena del sufijo, como si
lo importante fuese dar carta de naturaleza vasca o extranjera a los topónimos que lo portan.
Aunque, como hemos visto, suele citarse la etimología 'altura, elevación' dada inicialmente por
Astarloa para este sufijo -iz, y que ha tenido seguidores hasta nuestros días, debemos también
reconocer que el conocido apologista durangués cita como vascongado el sufijo -ez, -z, presente en
tantos y tantos apellidos y al que atribuye el valor patronímico que en efecto parece tener: "Quando
formaban los Bascongados sus apellidos de los nombres de sus Abuelos, Bisabuelos, ó
Tatarabuelos, usaban de la terminacion adverbial ez ó z, según lo exigia el nombre: si este acababa
en consonante valíanse de la ez, y si no de la z. [ // ] Estos nombres patronímicos no son de filiación,
como equivocadamente aseguró Larramendi, ni corresponden á la lengua Castellana, como opina la
Real Academia Española en la Gramática de su lengua [...] solo es terminacion corrientísima en el
Bascuence en la significacion misma que la hemos dado [...] De ninguna terminacion hicieron tanto
uso los Bascongados como de la ez y z. Conocemos los Lopezes, los Lari-zes, los Orti-zes, los Urtizes, Sanch-ez, Nuñ-ez, Munio z, Muño-z, Albar-ez, Sa-ez, Garc-ez. Lope-z quiere decir proviniente ó
descendiente de Lope, pero no hijo de Lope; Lari-z descendiente de Lari ó Laro; Orti-z descendiente
de Orti; Urti-z de Urti, etc." (ASTARLOA, Pablo Pedro: Apología de la lengua bascongada, ó ensayo
crítico filosófico de su perfeccion y antigüedad, Gerónimo Ortega, Madrid, 1803, págs. 261-262).
Por el contrario, no hallamos en su obra referencia al significado 'altura' del sufijo -iz que, sin
embargo, Azkue le atribuye: "-iz.- (Bc [vizcaíno común]), terminación muy usual en topografía: Berriz,
Gamiz, Leniz, etc. Según Astarloa significa 'cima'.". (AZKUE ABERASTURI, Resurrección María:
Diccionario Vasco-Español-Francés, Euskaltzaindia, Bilbao, 1984 [1905-1906], pág. 446).
También el ilustre alavés Ricardo Becerro de Bengoa se adhirió a esta interpretación del sufijo -itz
como 'altura, elevación', que ve presente en topónimos de aquella provincia como Alveniz, Argomaniz,
Betriquiz, Estivaliz, etc. (BECERRO DE BENGOA, Ricardo: Descripciones de Álava, 1918 [1880],
págs. 100-101).
De esta presunta acepción de -iz, parece salir el valor 'desmonte' que da a Gorliz el conocido cronista
local Juan Manuel Goikoetxea (GOIKOETXEA MEZO, Juan Manuel "Motores": Para el recuerdo,
Gorliz, Juan Manuel Goikoetxea, Bilbao, 2008, pág. 15). Sin embargo, nos resulta difícil averiguar la
justificación completa de semejante etimología.
Este valor descriptivo del sufijo fue, sin embargo, perdiendo seguidores tras la publicación de los
conocidos "Materiales" de Caro Baroja (CARO BAROJA, Julio: Materiales para una historia de la
lengua vasca en su relación con la latina, Universidad de Salamanca, 1945). Según este autor, gran
cantidad de topónimos en -iz tienen su origen en nombres romanos de persona, a los que se añade
este sufijo, cuyo origen e interpretación explica del siguiente modo (pág. 102): "Comunmente el
origen de los patronímicos españoles se busca en nombres del tipo de los que pensamos son la base
de éstos: 'Avianicus', 'Duranicus' y 'Veranicus' en nominativo. El ejemplo más usado para hacer ver lo
fundado de esta idea es el de 'Lupus', cuyo hijo sería 'Lupicus'; lo propio de éste y sus descendientes
serían 'Lupici' (genitivo y nominativo de plural), y de aquí vendría 'López'.". Y más adelante da varios
- 294 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
repertorios de esta tipología para los diversos territorios vascos. En cuanto a Bizkaia, dice lo siguiente
(pág. 103): "En Vizcaya los nombres de pueblos o barriadas semejantes abundan: 'Ajanguiz', 'Albiz',
'Angiz', 'Apraiz', 'Arraiz', Belendiz', 'Berriz', 'Besanguiz', 'Biañez', 'Duruguiz', 'Fruniz', 'Galdiz', 'Gamiz',
'Gazteiz', 'Gauteguiz', 'Gorliz', 'Guereguiz', 'Gerricaiz', 'Idoguiliz', 'Lauquiniz', 'Leconiz', 'Lemoniz',
'Leniz', 'Navarniz', 'Ondiz', 'Otañez', 'Terleguiz', 'Urduliz', 'Zangroniz'. De 'Allianicus', 'Albicus',
'Anguicus', 'Apricus', 'Arraicus' o 'Arraieicus', 'Belendicus', 'Verricus', 'Vianicus', 'Furunicus',
'Galdicus', 'Gamicus', 'Gorlicus', 'Laucinicus', 'Laecconicus', 'Lemonicus', 'Lenicus'... Muchos de
estos nombres son romanos. 'Allianus', 'Albicus', 'Furius', 'Gautius', 'Laucius' (y 'Laucinus') y 'Laecus'
están documentados. De otros nombres ya hablamos antes: así 'Apraiz', de 'Apraicus', ostenta el
mismo nombre personal que 'Apricano' y 'Aperregui'; 'Lemoniz', el mismo que 'Lemona', etc.". Más
adelante (pág. 106), y en referencia al significado estricto, añade: "No es posible separar
categóricamente los formados así por razón de patronimia de los constituídos por razón de propiedad
desde un punto de vista lingüístico". También critica con contundencia (pág. 108) las interpretaciones
etimologistas de Gárate que hemos citado más arriba: "Gárate, por no haber hecho ningún género de
investigaciones históricas, como otros muchos etimologistas, hablaba de patronímicos y toponímicos
como si fueran cosa muy distanciada entre sí. Pero éste es un error grande que cualquiera que haya
estudiado los fundamentos de la onomástica antigua puede combatir. Los latinos usaron '-icus' para
nombres de personas tanto como para los de posesiones, etc. De ellos repetimos que pueden
descender los sufijos en '-iz' vascos, y no sólo vascos, sino también aragoneses y gallegos, etc.". En
definitiva, Caro Baroja cita explícitamente el topónimo Gorliz como nombre derivado del latín Gorlicus,
donde el sufijo -iz tendría el citado sentido patronímico o posesivo en referencia al nombre de
persona que hay en la base del topónimo.
En su estudio sobre la toponimia de Bizkaia, María Luisa Guaza (GUAZA GONZÁLEZ, María Luisa,
La toponimia romana en Vizcaya, Bilbao, 1952 [1948an irakurritako doktorego tesia]), sigue la línea
abierta por Caro Baroja: "en las listas toponímicas vizcaínas puede seleccionarse un buen número de
nombres de lugar con sufijos -ez, -iz, en muchos de los cuales es posible identificar nombres latinos"
(pág. 75). Se ocupa de Gorliz más adelante (pág. 78): "No he encontrado el nombre de origen,
aunque Caro Baroja hable de un Gorlius que no he conseguido localizar". Obsérvese, como nos
apunta el miembro de la comisión de Onomástica Roberto González de Viñaspre, que el nombre
citado por Caro Baroja no era Gorlius, sino Gorlicus. Este error no resulta, sin embargo, relevante
para la aplicación de la teoría, puesto que de Gorlius hubiera derivado Gorlicus (cf. Lupus > Lupicus)
y de éste se obtendría el genitivo o posesivo Gorlici, de donde Gorliz. Tampoco debe tenerse por
descaminada a María Luisa Guaza, puesto que si nadie dice haber documentado Gorlicus, ni ella
pretende haber hallado testimonio del antropónimo Gorlius, sí parece cierta la existencia del nombre
latino Corlius que en euskera hubiera sonorizado regularmente su velar inicial como ocurre en
castellum > gaztelu, cellam > gela, etc. Corlius Celsus fue un médico de la antigüedad que nació en
el año 25 a. de C. y su nombre se utiliza aún hoy como personal en el mundo anglosajón.
En reseña que Luis Mitxelena hizo a aquel trabajo de María Luisa Guaza, lanza serias críticas a la
teoría de Caro Baroja, abriendo la puerta a una tercera explicación del sufijo -iz: "La hipótesis de Caro
Baroja ha dado resultados ampliamente satisfactorios en la explicación de nombres en -ain, -ana y ano [...] No los ha dado, por el contrario, si no nos equivocamos mucho, por lo que respecta a otros
grupos [en -iz, -ona, etc.], pues ni se ven con claridad los antropónimos que entran en ellos ni, lo que
es peor, resulta clara su formación desde el punto de vista del latín. Esto no quiere decir que
tengamos que volver a buscarles explicación vasca: hay otras posibilidades, entre las cuales ocupa el
primer lugar la explicación indoeuropea no latina, como propone Gorostiaga" (MITXELENA
ELISSALT, Luis: "La toponimia romana en Vizcaya", reseña en ASJU, II (1955), viii-xii).
Como hemos visto más arriba, no parecen del todo justas estas dudas sobre el presunto antropónimo
que se pudiera hallar en la base del nombre Gorliz. Aun así, debemos citar la tesis de referencia que
Juan de Gorostiaga sacó a la luz en 1954 (GOROSTIAGA, Juan de: "Toponimia de Vizcaya", en
Zumarraga n. 3, 1954, págs. 55-76). Según este autor el sufijo -iz presente en estos topónimos sería
en origen un sufijo de ablativo plural celta-latino que puede expresar tanto posesiones como simples
características, por lo que lo hallaremos tanto unido a nombres de persona (Lemonius > Lemoniz,
Aetius > Etxaniz), como a nombres comunes (albus > Albiz, ondus > Ondiz).
Aunque es Mitxelena quien ha traído a colación la tesis de Gorostiaga, también él se encarga de
criticarla en otro trabajo (MITXELENA ELISSALT, Luis: Apellidos vascos, Txertoa, Donostia, 1997
[1953], n. 347, pág. 109): "No creo que encuentre acogida favorable la hipótesis de Gorostiaga
(Zumárraga, 3, 66), que ve en -iz la desinencia lat. de abl. pl. -is (Albiz < albis fundis, Echaniz <
Aetianiis f., Lemoniz < Lemoniis f.), al menos mientras no consiga darle mejor fundamentación".
A pesar de las críticas a las tesis de Caro Baroja, según las cuales no siempre resulta sencillo hallar
documentado el antróponimo sobre el que se construye el derivado en -iz, hoy por hoy, al menos en lo
que a Gorliz se refiere, resulta a nuestro juicio la hipótesis más plausible. Aunque incluso Manuel
Agud y Antonio Tovar, por ejemplo, compartieran aquellas dudas de Luis Mitxelena, actualmente, la
mayoría de los autores siguen relacionando el sufijo -iz con el genitivo latino, y buscando en la base
de esos topónimos nombres de persona. En el magnífico trabajo de Patxi Salaberri sobre la
patronimia, puede el lector interesado hallar una exhaustiva recopilación de las posturas de diferentes
autores sobre el étimo de los sufijos que intervienen en estos derivados. Tras el análisis de estas
diferentes posturas y una completísima labor de documentación, el propio autor, en sus conclusiones
sobre el origen del sufijo (SALABERRI ZARATIEGI, Patxi: Euskal deiturategia: patronimia, Udako
Euskal Unibertsitatea, Bilbo, 2003, págs. 143-145), se adhiere de algún modo a la explicación que dio
Caro Baroja y, sin citar el caso de Gorliz expresamente, viene a dar por buena la evolución Corlius >
Corlicus y de ahí el genitivo Corlici, de donde Gorliz. El mismo autor en otro trabajo (SALABERRI
- 295 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
ZARATIEGI, Patxi: "Origen y significado de la toponimia de Navarra", en La onomástica en Navarra y
su relación con la de España, Actas de las primeras Jornadas de Onomástica (Pamplona, 2003),
Universidad Pública de Navarra, Pamplona, 2005, pág. 104), termina aventurando una evolución
significativa que puede traspolarse al caso de Gorliz: "Creemos que también en estos casos el sufijo
puede proceder en última instancia del genitivo latino, pero existen dificultades para relacionarlo con tze y especialmente con -tza (-tzaha). Indicaría en principio la posesión, pasando de casos como
Auritz 'la posesion, la casa de Auru, Aurio' a significar 'el lugar de Auru, Aurio' convirtiéndose con
posterioridad el sufijo en independiente, con la acepción de 'lugar de'.".
Sin ánimo de entrar en el análisis diacrónico de la formación del nombre de nuestra anteiglesia,
resulta interesante la conclusión de Patxi Salaberri según la cual el sufijo -iz se independizó con ese
significado locativo a partir de cierto momento de su historia. Esto explicaría el hecho de que la base
de algunos de esos topónimos no fuese necesariamente un antropónimo latino. Aunque en el caso de
Gorliz no parece necesaria esta explicación, Luis Mitxelena (Apellidos vascos, n.347, pág. 109)
recoge una cierta cantidad de parejas de topónimos en los que hallamos el mismo nombre con y sin
el citado sufijo: "El sufijo parece haberse empleado bastante, en tiempos relativamente recientes,
para formar derivados de otros topónimos o apellidos: Aldama / Aldamiz, Arrona / Arroniz, Echano /
Echaniz, Garro / Garriz, Garroitz, Guereca / Guerequiz, Guerrica / Guerricaiz, Lemona / Lemoniz,
Lezama / Lezamiz, Marquina / Marquiniz, Munita / Munitiz, top. Orba (Nav.) / ap. Orbaiz (y top.
Orbaiceta), etc.". Aunque no lo cita Mitxelena, sería posible añadir al listado la pareja Gorla / Gorliz,
pues el topónimo Gorla designa un conocido alto entre Antzuola y Bergara, cerca de la barriada de
Elosua, en la provincia de Gipuzkoa, pero en el límite del área dialectal vizcaina. Sin embargo, parece
evidente que el origen de los nombres que hay en la base de este listado onomástico es muy plural,
de modo que puede concluirse que tras el sufijo patronímico -iz, hay más de una evolución. Así lo
reconoce el propio Mitxelena a continuación: "Todo esto es muy poco claro. Uno tiene la impresión de
que bajo este lema se han reunido formaciones muy diversas por su origen".
Resulta curioso que el propio Iturritza, que tan atrevido es en sus etimologías, no llegase a indicar el
significado del nombre Gorliz, a pesar de preparar la redacción del texto para ello.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gorliz (1299) CDVP-1 A 01, pág. 5;
- Goliz (1596) RS 334, págs. 174-175; Daygu Goliz auzi // ta garea vaquez bizi
Hagamos pleyto de Goliz // y seamos conpaz biuir
Daigu[n] Goliz auzi ta garea[n] bakez bizi
Si, como es de creer, “Goliz” está por “Gorliz”, nombre de la conocida Anteiglesia vizcaína,
habrá que buscar el origen de este refrán en las luchas de nuestros banderizos, como hicimos
con el relativo a Ibargüen.
Sobre este dicho, se lee lo siguiente en MITXELENA ELIZALT, Koldo: Fonética histórica vasca,
Seminario Julio de Urquijo de la Excma. Diputación Foral de Guipúzcoa, San Sebastián (3ª
edición) 1985 (18.14, pág. 366):
En compuestos hay reducción rl > l en vizc. Vergara bialeku „trabajo‟ < bear-leku y en vizc.
billoba „nieto‟ < birl(l)oba, cf. Ax[ular]. 367 bir landatceco „para volver a plantar‟; en Goliz (RS
334), si está como parece por Gorliz, nombre de una anteiglesia vizcaína, hay igualmente l < rl
- Gorluz (1785 [1884]) Iturriza pág. 260;
- Gorliz (1785 [1884]) Iturriza pág. 194; A distancia de quatro leguas de la Villa de Bilbao, y medio
quarto de legua de la de Plencia, se halla esta Anteiglesia de Gorliz que quiere decir… Radica
en la costa del mar occeáano cantábrico en bello planicie arenoso, confinando por el oriente, y
medio dia con los terminos de las anteiglesias de Lemoniz y Gatica, y por el occidente con las de
la citada Villa de Plencia. Consta de 63 fogueras, y es regida de un fiel con el asiento, y voto 52
en juntas generales de Guernica. Tiene una Parroquia dedicada á Santa Maria empezada á
reedificar el año de 1755 y concluida en el de 1781 por el Maestro arquitecto Martin de
Uribeondo vecino de Elorrio; la qual es de una nabe con bóbedas de 134 pies de linea de
longitud, 44 de latitud, y 53 de elebacion, cinco Altares, 75 sepulturas y buena torre quadrada de
frontis de 75 pies de Altura. Es servida de cinco Beneficiados, cuia presentacion y Patronato
pertenece á S. M. como Iglesia fundada de los labradores Censuarios de los Señores de
Vizcaya; en cuia feligresia, y jurisdicion hai 86 casas, 500 personas de Comunión, dos molinos,
tres tabernas, un fortin en el arenal con 2 cañones y tres Hermitas de la advocacion de San
Martin, San Facundo, y Nuestra Señora de Aguirre en Gandia con Pila Bautismal, y fue
Parroquia y primer Monasterio de la Casa de Butron, fundada en el siglo octabo, según escribe
Juan Iñiguez de Ibarguen. Tienen facultad ordinaria los Cavildos Eclesiásticos de gorliz, y
Plencia en dicha Hermita y quando hai procesion ba á ella el Alcalde con bara Alta, sin que
pueda ejercer Justicia.
- 296 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Gorliz (1802) RAH tomo I, pág. 308; Anteig[lesia] de la mer[indad] de Uribe, señ[orío] de
Vizcaya, ob[ispado] de Calahorra. Está sita en la costa del Océano á 4 leguas de Bilbao, y
confina por e. y s. con Lemoniz y Gatica, y por o. con Plencia. Su poblacion es de 1005
personas, contribuye por 77 1/2 fogueras, y tiene el 52 voto y asiento en las juntas generales de
Guernica. En el arenal hay un fortin con 2 cañones que defiende la entrada del puerto de
Plencia, y ademas hay otro con un cañon de 24, otro de 18 y otro de 12: alli cerca hay tambien 2
molinos; para su gobierno se nombren 2 fieles regidores. La parroquia está dedicada á santa
María de la Concepcion, y servida por 5 beneficiados de presentacion real: hubo ántes 3 ermitas
con advocacion de S. Martin, S. Facundo y nuestra Seora de Aguirre, aquellas 2 se han
demolido yésta tiene pila bautismal, por lo que parece fué parroquia, y en ella exercen
jurisdiccion ordinaria los cabildos de Gorliz y Plencia, y en las procesiones va el alcalde es esta
villa con vara alta sin que pueda exercer justicia. G[onzález] A[rnau].
- Górliz (anteiglesia) (1858) NOM1858 pág. 937; 773 habitantes
- Gorliz (1860) NOM1860 01, pág. 1136; 779 habitantes
- Gorliz, Termino de (1924) KHIST 2; En el título del mapa 1:25000. Superficie: 1018 Ha, 75 a, 00
m cuadrados
- Gorliz, Termino municipal de (1924) KHIST 1; En el título del mapa
- Górliz (1934) EDV-25 1B;
- Gorliz-Elexalde (capital) (1960) NOM1960 pág. 23; Elizatea / Anteiglesia
- Gorliz (1960) NOM1960 pág. 23;
- Gorliz: Gorliz (1986) EHAEHI pág. 73;
- Gorliz (1987) EB tomo II, pág. 171;
- Górliz (1990) BI.AUAH II, 555-559;
- Gorliz (1993) NOM1993 --;
- Gorliz [límites] (1994) TORR 41-54; Se analizan cuestiones referentes a contenciosos limítrofes
con la villa de Plentzia
- Gorliz [demografía] (1994) TORR 55-82, 161-172; Capítulo V.- La población de Gorliz en el
Antiguo Régimen. Cap. IX.- La población de Gorliz: desde fines del XIX hasta nuestros días
- Gorliz, Término municipal de (1994) TORR 20;
- Gorliz [economía] (1994) TORR 83-122; Capítulo VI.- La economía de Gorliz en el Antiguo
Régimen
- Gorliz (1997) BUMI --;
- Gorliz (herr. gorliztar) (2001) EUDEL pág. 93;
- Gorliz (Municipio, término municipal) (2002) Deiker 4085;
- Gorliz (2002) NOM2000 --;
- Gorliz (2002) NG --;
- Gorliz (2002) NG --;
- Gorliz (2004) BG 03, 08; Udalerria / Término municipal
- Gorliz (2008) GOIK 15; En una planicie arenosa del Cantábrico, a distancia de cinco leguas y
cuarto de la villa de Bilbao, se halla la Anteiglesia de Gorliz, nombre que significa "desmonte"
- Gorliz (2009/04) BECA01 688;
1817
Gorliz irratia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Irratia / Radio
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505549 Y: 4806931
037-39
Oharrak / Notas:
Al nombre de la anteiglesia se le añade el genérico estándar irratia 'radio'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gorliz irratia (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada, junto a la
frecuencia: 107.8 FM
- Gorliz irratia (2009/12) BECA03 1817;
1208
Gorlizbaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basoa / Bosque
Kartografia / Cartografía:
- 297 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X:
Y:
Alt.:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'bosque de Gorliz', donde al nombre del pueblo se le añade el genérico baso
'bosque, monte'.
Bosque de ubicación desconocida, en Elexalde, tal vez en Axeobidea, entre Arteagena y Arratia. En
1769 aparece como "sierra".
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gorlizbaso (1769) AFV-J-C 1229/009; Sierra que limita con terrenos de Arratia y Arteaguena
- Gorlizbaso (2009/04) BECA01 1208; Basoa / Bosque
1430
Gorlizko aterpetxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Albergue de Gorliz
Generikoa / Genérico:
Ostatua / Albergue
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 504721 Y: 4806947
Oharrak / Notas:
Es 'el albergue de Gorliz', del nombre de la localidad, el genitivo -ko 'de', el neologismo aterpetxe
'albergue' y el artículo -a 'el'. Este neologismo se compone de aterpe 'refugio' (a su vez de ateri
'escampado, protegido' y pe 'debajo') y etxe 'casa'.
Alonimoak / Alónimos:
Alt.:
Albergue cercano a la playa y a la rotonda de Busterri, donde la empresa Troka abenturak, organiza
estancias para grupos con cursillos y prácticas de deportes de aventura, turismo activo y actividades
culturales.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Caseta (1924) KHIST 2; En las inmediaciones de lo que hoy es el Albergue
Caseta (1934) EDV-25 1B; Parece referirse al actual Albergue
Itxasbide, nº 44 [Albergue] (1990) BI.AUAH II, 558, 559; Gusto renacentista
Albergue (2009) G09-01 C2;
Gorlizko aterpetxea (2009/12) BECA03 1430;
1423
Gorlizko badia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Badia / Bahía
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504266 Y: 4807140
Alt.:
Urezarantza (Gorliz)
Elexalde (Gorliz)
Barrika (Uribe-Butroe)
Oharrak / Notas:
Del nombre de la anteiglesia seguido de la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico estándar badia
'bahía'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gorlizko badia (2009) G09-02 --;
- Gorlizko badia (2009/12) BECA03 1423;
1454
Gorlizko badia ibiltokia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Pasealekua / Paseo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504621 Y: 4807233
037-38
Alt.:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver Gorlizko badia, nombre complejo al que se añade el neologismo ibiltokia 'el paseo', que a su vez
se ha compuesto de ibil 'caminar', toki 'lugar' y el determinante -a 'el'. Viene a significar 'el paseo
Bahía de Gorliz'.
Antes se denominaba Astondo ibiltokia, pero tras la remodelación de la playa, se ha querido dar este
- 298 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
nombre al paseo, pues Astondo ya figura en otras denominaciones muy utilizadas y es topónimo que
no corre riesgo de desaparición.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Arenal (1912) AMG, 0029/010 --; Camino carretil público desde Cucullu hacia el Arenal
Carretera de Busterri al Sanatorio (1924) KHIST 2;
Astondo ibilitoki (1989) GKZ-89 --;
Astondo ibiltokia (2007) GKZ-09-01 --;
Astondo ibiltokia (2009) G09-01 A-B2;
Gorlizko badia ibiltokia (2009/12) BECA03 1454;
1422
Gorlizko faroa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Itsasargia / Faro
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504657 Y: 4809164
037-30
Oharrak / Notas:
Al nombre de la anteiglesia se le añade el genitivo -ko 'de' y el préstamo faro con artículo
determinado -a 'el'. Para evitar este préstamo, se ha recurrido en ocasiones al neologismo itsasargi
'luz del mar', compuesto de de itsas(o) 'mar' y argi 'luz', pero hay que destacar que lo más habitual en
los puertos de habla vasca, al menos en Bizkaia y Gipuzkoa es el préstamo farola 'farol', a veces
vasquizado parola.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- faro (1994) TORR 241; En la actualidad [el emplazamiento de la batería del monte Ermua]
carece de función, encontrándose abandonado y notablemente afectado por las obras de
construcción del faro en el puesto superior
- Faro (2008) GOIK 22;
- Faro (2009) G09-02 --;
- Gorlizko faroa (2009/12) BECA03 1422;
1527
Gorlizko hiltegia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Hiltegia / Matadero
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505010 Y: 4807007
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Al nombre de la anteiglesia se le añade la desinencia de genitivo 'de', el genérico estándar culto hiltegi
'matadero' y el artículo -a 'el'. Hiltegi es, a su vez, compuesto de hil 'matar' y tegi 'lugar'. En los
testimonios orales vemos que, incluso en euskera, lo utilizado en Gorliz es matadero.
Alt.:
Pueden leerse datos de interés sobre esta instalación en el libro de Goikoetxea que citamos (2008).
Ahozkoak / Orales:
- matadéro sárra (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 B 286; (Hiri-parkea / Parque urbano).
- matádero sárra (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 B 286; (Hiri-parkea / Parque urbano). Hor
egon zen matadero zaharra. Gaur egun hareatza da eta kolunpioak daude.
- matadéro (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 286; (Hiri-parkea / Parque urbano).
- matadéro (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 286; (Hiri-parkea / Parque urbano). ganaduak
hiltzeko etxea egon zen bertan
Dokument. / Document.:
- Matadero (1918) AMG, 0005/006 --; Se pensó en 1918 en localizar el matadero o bien en
Chacharros o bien cerca de la playa. Otro sitio era el de cerca de Balandena menor
- Matadero (1937) AMG, 0004/033 --;
- Nuevo matadero en Elexalde (1994) TORR 177; Se construyó [hacia 1929] un nuevo matadero
en Elexalde -en sustitución del de Gaminiz que ahora quedaba en término de Plentzia- Matadero, El (2008) GOIK 41-42;
- Gorlizko hiltegia (2009/12) BECA03 1527;
139
Gorlizko hondartza
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 299 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Hondartza / Playa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gorliz (Uribe-Butroe)
UTM X: 504605 Y: 4807088
037-38
Oharrak / Notas:
Al nombre de la anteiglesia se le añade la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico estándar culto
hondartza 'playa', que es a su vez un compuesto de hondar 'arena' y el sufijo abundancial -tza. Sin
embargo, los testimonios orales nos indican que lo utilizado en euskera en Gorliz ha sido el préstamo
plaia, cuya -i- produce el cierre de la vocal final (-i-a > -i-e).
Ahozkoak / Orales:
- górlisko pláye (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 B 170; (Hondartza / Playa).
Dokument. / Document.:
- Las Arenas (1737) AMP, MC 1083 11/3/4 --; Aurkintza / Paraje
- Arenales de Gorliz (1867) AMG, 0020/004 --; "Estos pertenecidos son conocidos son conocidos
con el nombre de "Arenales de Gorliz" que confinan por el Norte con los montes de las tres
casas llamadas Ybarras de Gorliz...por el Oeste con las orillas del Mar Cantábrico, por el Sur
con las aguas que se dirigen al mismo mar del barrio Chacharro y por Este con pertenecidos
arenosos de las casas de Zabale, Artaza, Barberuena, Talaya..."
- Arenales Comunales (1899) AMG, 0011/014 --; Arbitrio sobre el aprovechamiento de los
Arenales Comunales
- Arenales de Gorliz (1905) AMG, 0026/010 --; Lur sailak / Terrenos
- Arenales comunes (1913) AMG, 0107/002 --;
- Arenales (1913) AMG, 0005/008 --;
- Arenales (1916) AMG, 0005/008 --;
- Arenales de Gorliz (1918) AMG, 0107/003 --; Lur saila / Terreno
- Playa de Gorliz (1924) KHIST 2;
- Arenales (1925) AMG, 0109/001 --; Lur saila / Terreno
- Arenales de Gorliz (1926) BOPB nº 125, pág. 527;
- Arenales de Gorliz (1928) BOPB nº 13, pag. 55;
- Arenales de Gorliz (1928) AMG, 0003/001 --;
- Arenales de Gorliz (1929) AMG, 0003/001 --;
- Playa (1934) EDV-25 1B;
- Playa (1940) IGC-37 37;
- Arenas (1949) AMG, 0087/007 --; Soroa / Heredad
- Gorliz, Playa de (1982-1983) AEFDúo 46, 253. orr.;
- Playa de Gorliz (1983) MTN 037-IV;
- Playa de Gorliz (1994) TORR 21;
- Gorlizko hondartza (Playa) (2002) Deiker 45919;
- Playa, La (2008) GOIK 23-27;
- Gorlizko hondartza (2009/04) BECA01 139;
Alt.:
1495
Gorlizko ikastetxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Eskola / Escuela
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505827 Y: 4806848
Oharrak / Notas:
Al nombre de la anteiglesia se le añade la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico estándar culto
ikastetxe 'colegio', neologismo creado por prejuicios contra al vocablo internacional eskola 'escuela',
utilizado en todos los dialectos vascos y, con las adaptaciones correspondientes, en todas las
lenguas cultas occidentales. A su vez, ikastetxea se compone de ikas 'aprender', etxe 'casa' en
sentido de 'local, estancia' y el determinante -a 'la'. Significa en definitiva 'el colegio de Gorliz'.
Generikoa / Genérico:
037-39
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gorlizko Ikastetxea (2009) G09-01 C5;
- Gorlizko ikastetxea (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada, sobre la
entrada al edificio principal, junto a la datación: 1983
- Gorlizko ikastetxea (2009/12) BECA03 1495;
1297
Gorlizko ospitalea
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 300 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Ospitalea / Hospital
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504685 Y: 4807370
037-30
Oharrak / Notas:
Significa 'el hospital de Gorliz'. Al nombre de la anteiglesia se le añade la desinencia de genitivo -ko
'de', el préstamo genérico estándar ospitale 'hospital' y el artículo final -a 'el'. Aunque su nueva
denominación es "hospital", popularmente se le sigue llamando sanatorio, incluso en euskera.
Alt.:
Pueden consultarse muchos datos de interés sobre el sanatorio marino de Gorliz en el trabajo de
Goikoetxea que citamos (2008, 53-72).
Ahozkoak / Orales:
- górlisko sanatório (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 045; (Ospitalea / Hospital). górlisko
sanatório, sanatório de górliz (erdaraz). Lekukoaren arabera lehen Sanatorioa zena orain
"hospital" ei da. Orain gorlizko ospitalea jartzen du aurrealdean.
- golisko sanatorio (2001/11/19) Deiker-7251 037-38 B 303; (Ospitalea / Hospital).
- górlisko sanátorio (2001/11/19) Deiker-7251 037-30 E 045; (Ospitalea / Hospital).
Dokument. / Document.:
-
-
Sanatorio (1911) AMG, 0028/008 --;
Sanatorio Marino (1912) AMG, 0029/011 --;
Sanatorio (1916) AMG, 0043/004 --;
Sanatorio (1924) KHIST 2; Se precisan: Cocina, oficinas, baños, observatorio, depósito, cuadra,
muro y capilla
Sanatorio (1924) AMG, 0103/003 --;
Sanatorio Marino (1925) AMG, 0103/003 --;
Sanatorio (1934) EDV-25 1B; Precisa además: Cocina, Oficinas, Observatorio
Sanatorio (1940) IGC-37 37; Y además "Oficinas" y "Observatorio"
Sanatorio Marino (1945) AMG, 0038/001 --;
Sanatorio Marítimo (1953) IGC-37 37;
Sanatorio Maritimo (1981) MTN 037-II;
Sanatorio de Gorliz (1990) UK --; Ospitalea / Hospital
Sanatorio Marítimo (1990) BI.AUAH II, 558, 559; Gusto renacentista
Sanatorio Marino (1994) TORR 184;
Sanatorio Marítimo (1994) TORR 177;
Sanatorio Marino de Gorliz (1994) TORR 215-224; Las construcciones: El Lazareto, El pabellón
de infecciosos, Las cocinas, El pabellón para las Hermanas de la Caridad, Un depósito de agua
(pág. 221)
Hospicio Marino de Gorliz (1994) TORR 217;
Sanatorio de Gorliz (1994) TORR 183;
Gorlizko ospitalea (Hospital) (2002) Deiker 33023;
Hospital de Gorliz (2004) BG 03;
Sanatorio Marino de Gorliz (2008) GOIK 53-72;
Sanatorio de Gorliz (2008) GOIK 46; Testamento de doña Eloísa Artaza
Hospital Gorliz (2009) G09-02 --;
Hospital de Gorliz (2009) G09-01 B2;
Gorlizko Sanatorio (2009/04) BECA01 1297;
Gorlizko ospitalea (2009/07) BECA02 1297;
1494
Gorlizpurueta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kokaera / Situación:
Oharrak / Notas:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Y:
Alt.:
Es un topónimo de sentido claro, que contiene el nombre de la anteiglesia, seguido del sustantivo
buru 'cabeza, parte superior', cuya consonante inicial pierde sonoridad (-b- > -p-) por efecto de la -z
previa. El último componente es el frecuente sufijo locativo -eta. Significa por lo tanto 'lugar sobre
Gorliz'.
Paraje de ubicación desconocida. El nombre parece indicar que se hallaba encima de Gorliz, lo que
nos llevaría a suponerlo por la zona de San Pakondi o Sanpakondibidea. Posiblemente sea lo mismo
que Elexpuru(eta). El testimonio de 1573 se refiere a una casa.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gorliz puru (1573) AMP, MC 1087 12/7 --;
- Gorlizburueta (1723) AFV-J-C 2030/026; Aurkintza / Paraje
- 301 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Gorlizpurueta (1723) AFV-J-C 2030/026; Soroa / Heredad
- Golizpurueta (1723) AFV-J-C 2030/026; Soroa / Heredad
- Gorlizpurueta (2009/12) BECA03 1494;
431
Gorordoena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504910 Y: 4806023
037-38
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Gorordo', donde Gorordo es apellido, frecuente en la comarca, y cuyo origen
está en un grupo de caseríos que conforman el barrio homónimo de Gatika y cuya etimología o
significado no nos resultan claros. A éste se añade el habitual sufijo posesivo -ena 'casa de', cuya
vocal final es el artículo determinado -a 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gorordo-ena (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Gorordoena (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Gorordo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gorordoena (2009/04) BECA01 431; Etxea / Casa
Gorordo (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
67
Gorrondoena
Alonimoak / Alónimos:
Gorrondoenanagusia
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504574 Y: 4806262
Oharrak / Notas:
Significa en euskera 'la casa de Gorrondo', donde debe entenderse Gorrondo como apellido o
identificador del propietario. A este nombre se le añade el habitual sufijo posesivo -ena 'casa de', cuya
vocal final es el determinante -a 'la'. A fin de distinguirla de su aneja más pequeña, a veces se le
añadía el adjetivo nagusi 'principal, mayor' seguida del determinante -a 'la', lo que viene a significar
'Gorrondoena la mayor' o 'la casa mayor de Gorrondo'. Vemos que ya desde los testimonios del siglo
XVIII, se solucionaba el hiato -oe- (> -o), conforme al uso oral actual.
037-38 Desaparecido
Alt.:
Está en Plentzia, pero muy cerca de terrenos que siempre han estado en disputa. Actualmente ocupa
la finca un bloque de pisos frente al puerto, y que pretendió denominarse de este modo cuando se
comenzó a construir. Alguno de los testimonios documentales se refiere a la huerta aneja a la casa.
Ahozkoak / Orales:
- Gorrondóna (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-05; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Gorrondona (1798) AMG, 0096/001 --;
Gorrondona (1798) AMG, 0096/001 --;
Gorrondona (1811) AMG, 0089/001 --;
Casa mayor de Gorrondona (1813) AMG, 0104/001 --;
Gorrondona (1814) AMG, 0090/001 --;
Gorrondoena (1828) AMG, 0093/001 --;
Gorrondoena (1840) AMG, 0104/001 --;
Gorrondona (1842) AMG, 0092/001 --;
Gorrondoena-nagosia (1842) AMG, 0094/001 --;
Gorrondoena (1847) AMG, 0104/001 --;
Gorrondoena (1851) AMG, 0104/001 --;
Gorrondoena (1854) AMG, 0013/038 --;
Gorrondoena (1857) AMG, 0087/014 --;
Gorrondoena (1872) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Gorrondoena (1873) AMG, 0006/001 --; Gamiz
Arenal Gorrondoena (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Gorrondoena mayor (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Gorrondona mayor (1874) AMG, 0013/016 --;
Gorrondoena mayor (1876) AMG, 0019/007 --;
Gorrondoena-mayor (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
- 302 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Gorrondoena (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Gorrondoena mayor (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Gorrondona-mayor (1889) AFV-J-JPIB 1973/005;
Gorrondoena (1891) AFV-J-JPIB 1973/005;
Gorrondena mayor (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
Gorrondoena (1897) AMG, 0124/007 --;
Gorrondoena (1898) AMG, 0070/009 --;
Gorrondona (1899) AMG, 0004/025 --; Terreno en el Arenal
Gorrondoena (1899) AMG, 0011/013 --;
Gorrondona (1899) AMG, 0025/011 --; Está en Gorliz y no en Plencia como ahora
Gorrondoena (1899) AMG, 0124/008 --;
Gorrondoena (1899) AMG, 0125/001 --;
Gorrondoena (1900) AMG, 0071/006 --;
Gorrondoena (1910) AMG, 0107/001 --; Lur saila / Terreno
Gorrondona (1913) AMG, 0078/012 --;
Gorrondena (1913) AMG, 0078/012 --;
Gorrondona (1913) AMG, 0078/012 --;
Gorrondona (1915) AMG, 0078/012 --; Soloa / Finca
Gorrondona (1915) AMG, 0078/012 --; Mapa 11 de Diciembre de 1915 del Ingeniero V. Gorbeña
(Las Arenas)
Sorrondona (1916) AMG, 0078/012 --;
Gorrondona (1922) AMG, 0102/001 --;
Gorrondoena (1931) AMG, 0098/001 --;
Gorrondoena (2009/04) BECA01 67; Basetxea / Caserío
432
Gorrondoenatxikerra
Alonimoak / Alónimos:
Etxetxikerra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Plentzia (Uribe-Butroe)
UTM X: 504606 Y: 4806241
Oharrak / Notas:
Ver Gorrondoena, nombre al que añadimos, conforme al uso habitual en Gorliz, el adjetivo txiker
'pequeña, menor', seguida del determinante -a 'la'. Viene a significar 'Gorrondoena la menor' o 'la
casa menor de Gorrondo'. La variante Etxetxikerra, sustituye el nombre propio Gorrondona por el
genérico etxe 'casa' y significa por tanto 'la casa pequeña'.
Ahozkoak / Orales:
- etzetxikerra (1986) Deiker-0748 037-31 027; (Baserria / Caserío).
- etzetxikérra (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 027; (Baserria / Caserío). etzetxikérra,
etzétxikerrerà.
- Etxetxikérra (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-01; Etxea / Casa
- Etxetxikérra (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
037-38 Desaparecido
Alt.:
Casa menor de Gorrondona (1813) AMG, 0104/001 --;
Gorrondona chica (1814) AMG, 0090/001 --;
Gorrondoena menor (1840) AMG, 0104/001 --;
Gorrondoena-chiquia (1842) AMG, 0094/001 --;
Gorrondoena-menor (1847) AMG, 0104/001 --;
Gorrondoena menor (1855) AMP, 59/20 --;
Gorrondoena menor (1857) AMG, 0087/014 --;
Gorrondoena menor (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Arenal Gorrondoena menor (1873) AMG, 0019/002 --; Gamiz
Gorrondoena menor (1876) AMG, 0019/007 --;
Gorrondoena-menor (1879) AMG, 0019/009 --; Gamiz
Gorrondoena menor (1886) AMG, 0022/002 --; Basetxea / Caserío
Echechiquerra (1891) AFV-J-JPIB 1973/005;
Gorrondena menor (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. Gaminiz
Echechuiquerra (1904) AMG, 0026/011 --;
Echechiquerre (1915) AMG, 0078/012 --; Mapa 11 de Diciembre de 1915 del Ingeniero V.
Gorbeña (Las Arenas)
- Etxetxikerra (1916) AMG, 0078/012 --;
- 303 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Echechiquerra (1922) AMG, 0102/001 --;
- Gorrondoenatxikerra (2009/04) BECA01 432; Etxea / Casa
1548
Grijo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Harrobia / Cantera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 506312 Y: 4808810
037-31
Oharrak / Notas:
Seguramente es el vocablo castellano grijo, motivado por la abundancia de piedrilla menuda.
Ahozkoak / Orales:
- gríjo (2001/11/25) Deiker-7242 037-31 A 165; (Harritza / Pedriza, canchal). basoa eta bidea.
Ingurua.
- gríjo (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 165; (Harritza / Pedriza, canchal). basoa eta bide
harritsua.
Dokument. / Document.:
- Grijo (2009/12) BECA03 1548;
Alt.:
1504
Guardia Civil
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Kuartela / Cuartel
Kartografia / Cartografía:
037-38 Desaparecido
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504657 Y: 4806416
Oharrak / Notas:
Aunque es un cuerpo militar que forma parte del ejército de tierra, luce curiosamente el adjetivo 'civil'
desde su fundación en 1844 a propuesta del segundo Duque de Ahumada, don Francisco Javier
Girón y Ezpeleta.
Alt.:
Se encontraba aproximadamente frente a la casa Miseriena.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Cuartel de la G.C. (1924) KHIST 2;
C[asa] de la G. Civil (1934) EDV-25 1B;
C de la G Civil (1940) IGC-37 37;
Guardia Civil (2009/12) BECA03 1504;
809
Gurbizazur
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Punta
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 503878 Y: 4807795
Oharrak / Notas:
Aunque no es un topónimo claro, parece significar 'hueso de madroño', del euskera gurbitz 'madroño,
borto' Arbutus unedo, que en la comarca se pronuncia gurbiz, seguido de azur 'hueso'. Que nosotros
sepamos, el madroño no tiene hueso, sino unas imperceptibles pepitas. Esa segunda parte del
topónimo pudiera ser también sudur 'nariz', cuya -d- intervocálica suele caer en el habla relajada,
aurre 'delante', atxur 'hazada', etc.
Ahozkoak / Orales:
- gorlisasurre (1986) Deiker-0748 037-30 029; (Lurmuturra / Cabo).
- gurbisasúr (2001/08/14) Deiker-7245 037-30 E 029; (Punta / Punta). gurbisasúr, gurbisasúrrera,
behin baino gehiagotan badirudi "gurbisasúrre" dioela.
- gurbixasúr (2001/11/27) Deiker-7244 037-30 E 029; (Punta / Punta).
- Gurbizazúrre (2008/12/11) Gorliz-04 C 02-02; Kostaldea / Costa
- Gurbizazúr (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Kostaldea / Costa
- Gurbisasúr (2009/02/11) Gorliz-02 E 01-01; Kostaldea / Costa
Dokument. / Document.:
-
Gubisachurre (1923) AFV-HA-GAE 02925/001; Punta
Punta de Gurbisachurre (1924) KHIST 1;
Punta de Gurbisachorre (1924) KHIST 2;
Gurbizazurre (1934) EDV-25 1B;
Gurbizazurre (1940) IGC-37 37;
- 304 -
037-30
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Gurbizazurre (1981) MTN 037-II;
- Gurbizazul, Urbizazul (1982/09) DúoCosta 4, 419. orr.; Se refiere el nombre, tal vez, a la doble
caída que forman los dos lados del camino de acceso. Tiene una longitud de 100 metros y es de
piedra de malecón con fondos de arena próximos a la orilla
- Gurbizazul, Urbizazul (1982-1983) AEFDúo 51, 253. orr.; Reciben este nombre unos 100
metros de orilla, en Azkibille, con fondos de arena próximos
- Gurbizazurre (1989) GKZ-89 --;
- Gurbizaurre (1997) BUMI --; Punta
- Gurbizaurre (1999) MTN 037-II;
- Gurbitzasudur (Punta) (2002) Deiker 4988;
- Gurbitzasudur (2004) BG 03;
- Gurbizazurre (2007) GKZ-09-02 --;
- Gurbizazurre (2008) GOIK 19;
- Gurbisasur (2008) GOIK 22;
- Gurbizazurre (2009) G09-02 --; Punta
- Gurbizasur (2009/04) BECA01 809; Punta
- Gurbizazur (2009/07) BECA02 809;
1755
Gure Ametsa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504720 Y: 4805973
037-38
Oharrak / Notas:
Quiere significar sin duda 'nuestro sueño', en referencia a la materialización originaria de la casa.
Está formado por el pronombre personal gu 'nosotros', la desinencia de posesivo -re(n), el sustantivo
amets 'sueño (de soñar)' y el determinante -a 'el'. El sustantivo amets puede adquirir además en
dialecto occidental la forma amesa, sin -ts-. La grafía errónea que luce la señalización, sin embargo,
sólo puede traducirse como 'nuestro quejigo' o 'nuestra carrasca', puesto que ametz 'carrasca,
quejigo, rebollo' es el nombre vasco de un tipo de roble, Quercus pyrenaica, especie arbórea parecida
a la encina, pero de hoja caduca.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gure Ametza (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Gure Ametsa (2009/12) BECA03 1755;
1818
Gure Ametsa
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505483 Y: 4807029
037-39
Oharrak / Notas:
Quiere significar sin duda 'nuestro sueño', en referencia a la materialización originaria de la casa.
Está formado por el pronombre personal gu 'nosotros', la desinencia de posesivo -re(n), el sustantivo
amets 'sueño (de soñar)' y el determinante -a 'el'. El sustantivo amets puede adquirir además en
dialecto occidental la forma amesa, sin -ts-. La grafía errónea que luce la señalización, sin embargo,
sólo puede traducirse como 'nuestro quejigo' o 'nuestra carrasca', puesto que ametz 'carrasca,
quejigo, rebollo' es el nombre vasco de un tipo de roble, Quercus pyrenaica, especie arbórea parecida
a la encina, pero de hoja caduca.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gure Ametza (2009/08/04) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Gure Ametsa (2009/12) BECA03 1818;
1783
Gure Artea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
- 305 -
037-38
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
UTM X: 504746 Y: 4806429
Alt.:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Quiere significar seguramente 'nuestra encina' del pronombre personal gu 'nosotros', la desinencia de
posesivo -re(n), el sustantivo arte 'encina' Quercus ilex, y el determinante -a 'el'. También pudiera ser
que los propietarios quisieran asignar a arte la acepción que tiene como préstamo arte(derra) 'arte,
expresión artística', en cuyo caso el nombre vendría a significar 'nuestro arte'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gure Artea (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Gure Artea (2009/12) BECA03 1783;
1754
Gure Etxetxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504732 Y: 4805931
037-38
Oharrak / Notas:
Significa de modo evidente 'nuestra casita' del pronombre personal gu 'nosotros', la desinencia de
posesivo -re(n) y el sustantivo etxe 'casa' seguido del sufijo diminutivo -txu.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gure etxetxu (2009/07/14) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Gure Etxetxu (2009/12) BECA03 1754;
1742
Gure Munduko Atal Txikia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-31
Kokaera / Situación:
Lemoiz (Uribe-Butroe)
UTM X: 506916 Y: 4807560
Oharrak / Notas:
Compleja denominación para una finca y su edificación aneja, que muestra el estilo de nuestros
neotopónimos, a menudo muy alejado de los hábitos tradicionales del país. El significado puede tener
matices diferenciados por la ambigüedad de la construcción, siendo bien 'nuestra pequeña parcela
de mundo', bien 'la pequeña parcela de nuestro mundo'. Se compone del pronombre personal gu
'nosotros', la desinencia de posesivo -re(n), el sustantivo mundu 'mundo', el genitivo locativo -ko 'de',
el sustantivo atal 'parcela, trozo', el adjetivo txiki 'pequeña' y el determinante -a 'el' o 'la'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gure Munduko Atal Txikia (2009/07/07) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada
- Gure Munduko Atal Txikia (2009/12) BECA03 1742;
1803
Gure Toki
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505584 Y: 4807448
Oharrak / Notas:
Significa de modo evidente 'nuestro sitio' del pronombre personal gu 'nosotros', la desinencia de
posesivo -re(n) y el sustantivo toki 'lugar, sitio'.
Generikoa / Genérico:
037-31
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gure Toki (2009/07/31) CG09 --; Nombre que puede leerse en la entrada de la calle al jardín
- Gure Toki (2009/12) BECA03 1803;
1880
Gurea
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 306 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Kartografia / Cartografía:
037-39
UTM X: 505548 Y: 4807188
Alt.:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la nuestra', del pronombre gu 'nosotros', la marca de genitivo -(r)e(n) 'de' y el
artículo determinado -a 'la'. Como tal, este último se pierde en algunos casos al declinar: Guretik,
Gurera, etc.
Se refiere a la casa situada tras el frontón. Información proporcionada por un allegado de los
propietarios.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
441
Guzurarte
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Harritza / Pedrera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Aparentemente significaría 'entre mentiras', de la variante occidental guzur 'mentira' (estándar gezur)
a la que se añade el sustantivo arte 'entre, zona intermedia'. Sin embargo, el significado no nos
parece adecuado para denominar un lugar de estas características, por lo que creemos más
plausible relacionarlo, como hace Mitxelena (Apellidos vascos, 277), con gezur 'agua de mar, salitre',
emparentado con gesal 'salitre' y ur 'agua'. Como hemos dicho más arriba, al menos en su acepción
de 'mentira', la asimilación vocálica gezur > guzur es tradicional en el euskera occidental, por lo que
no modificamos la grafía. Hemos de recordar, además que guzur 'mentira' tiene la -r final fuerte, de
donde cabría esperar una pronunciación Guzurrarte, mientras ur 'agua' lleva -r suave, de donde la
forma resultante sería la que proponemos Guzurarte. Desgraciadamente los testimonios de los
escribanos de 1923 no nos aclaran esta cuestión, que podría zanjar el asunto. El componente inicial
Guzur- con el mismo debate, se repite en el nombre de la conocida barriada llamada Guzurmendi.
Y:
Alt.:
Paraje, pedrera y huerta en Gandia, propiedad de la casa Ganditurri, pero cuya ubicación precisa
desconocemos.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gusur-arte (1923) AMG, 0102/001 --; Tokia / Punto
Gusur-arte (1923) AMG, 0034/013 --; Tokia / Punto
Guzur-arte (1923) AMG, 0059/006 --; Harritza / Pedregal. P.Yturria
Guzurarte (2009/04) BECA01 441; Harritza / Pedrera
1299
Guzurmendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504778 Y: 4806636
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Aparentemente significaría 'monte de las mentiras', de la variante occidental guzur 'mentira' (estándar
gezur) a la que se añade el sustantivo mendi 'montaña'. Sin embargo, el significado no nos parece
adecuado para denominar un lugar de estas características, por lo que creemos más plausible
relacionarlo, como hace Mitxelena (Apellidos vascos, 277), con gezur 'agua de mar, salitre',
emparentado con gesal 'salitre' y ur 'agua'. Dice además: "Aizquibel señala también la existencia de
un ap[ellido] Guezurmendi que difícilmente pudo significar como él quiere 'monte de embustes' ".
También creemos que es más lógica la hipótesis de Mitxelena, de modo que el significado sería
'monte del salitre', seguramente en referencia a su posición frente a la bahía y playa de Gorliz. Como
hemos dicho más arriba, al menos en su acepción de 'mentira', la asimilación vocálica gezur > guzur
es tradicional en el euskera occidental, por lo que no modificamos la grafía.
Alt.:
El caserío debió de estar en pie hasta poco antes de la guerra civil española y su nombre designa en
la actualidad prácticamente a todo ese monte entre el arroyo Ibarrondo y la vaguada que de Errotureta
vierte a la zona del puerto de Plentzia.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Gusurmendy (1792) APG, 9A-235/10-II --;
- Guzurmendi (1796) FOG.KER nº 17, pág. 629; Bº de Ibarra. Fcº Larragoiti
- Guzurmendi (1798) AMG, 0096/001 --;
- 307 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Gusurmendi (1798) AMG, 0095/001 --;
Guzurmendi (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Guzurmendi (1811) AMG, 0089/001 --;
Guzurmendi (1813) AMG, 0104/001 --;
Guzurmendi (1814) AMG, 0090/001 --;
Guzurmendi (1816) AMG, 0094/001 --;
Guzurmendi (1822) AMP, 52/1 --;
Guzurmendi (1822) AMG, 0093/001 --;
Gusurmendy (1823) AMG, 0104/001 --;
Gusurmendi (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Gusurmendi (1828) AMG, 0093/001 --;
Guzurmendi (1836) AMG, 0104/001 --;
Gusurmendi (1840) AMG, 0104/001 --;
Guzurmendi (1842) AMG, 0094/001 --;
Guzurmendi (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Gusumendi (1847) AMG, 0104/001 --;
Guzurmendi (1854) AFV-J-JPIB 3685/013;
Guzurmendi (1854) AMG, 0013/038 --;
Guzurmendi (1857) AMG, 0087/014 --;
Guzurmendi (1860) AMG, 0013/038 --;
Guzur-mendi (1860) NOM1860 13, pág. 1136; Basetxea / Casa de labranza
Guzurmendi (1863) AMG, 0020/001 --;
Guzurmendi (1872) AMG, 0006/001 --;
Guzurmendi (1873) AMG, 0013/017 --;
Guzurmendi (1873) AMG, 0019/002 --;
Gusurmendi (1873) AMG, 0006/001 --;
Guzurmendi (1873) AMG, 0082/015 --; Gamiz
Guzurmendi (1874) AMG, 0013/016 --;
Guzurmendi (1875) AMG, 0006/001 --;
Guzurmendi (1876) AMG, 0019/007 --;
Gusurmendi (1876) APG, 9A-234/01 --;
Gusurmendi (1879) AMG, 0019/009 --;
Guzurmendi (1880) AMG, 0015/030 --;
Guzurmendi (1880) AMG, 0082/012 --; Gamiz
Gusurmendi (1888) AMG, 0015/019 --;
Gusurmendi (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío. En Gaminiz
Gusurmendi (1894) AMG, 0023/025 --; Basetxea / Caserío
Gusurmendi (1898) AMG, 0015/009 --; Gamiz
Gusurmendi (1905) AMG, 0015/002 --; Gamiz
Gusurmendi (1928) AMG, 0109/002 --;
Gusurmendi (1931) AMG, 0004/033 --; Basetxea / Caserío
Gusurmendi (1931) AMG, 0098/001 --;
Guzurmendi (1994) TORR 149; J. B.de Artaza, a mediados de siglo [XVIII], erigirá Guruzmendi
y el molino […] Alguilaba también ahora [1765] la casilla de Guzurmendi, con las tierras anejas
[…] casa y casería de Amézaga con su accesoria, Guzurmendi, y sus pertenecidos
- Gusurmendi, la [casería] de (1994) TORR 148; Los dueños de Amézaga, que además de una
considerable extensión de terreno en la zona de Gentilmendi tenían la casería de este nombre, la
de Gusurmendi y el Molino
- Guzurmendi (2009/04) BECA01 1299; Etxea / Casa
1630
Guzurmendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504815 Y: 4806593
037-38
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Guzurmendi.
Alt.:
En principio se refería a los terrenos propios del caserío llamado Guzurmendi y a la ladera del monte
que hoy conocemos por este nombre y que mira hacia la playa de Gorliz. Ver paraje llamado
- 308 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Iturmendi.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gusurmendi (1903) AMG, 0026/011 --;
Gusurmendi (1910) AMG, 0107/001 --; Lur saila / Terreno
Yturmendi o Gusurmendi (1920) AMG, 0102/001 --; Terreno "Yturmendi o Gusurmendi"
Usurmendi (1922) AMG, 0111/002 --;
Guzurmendi (1924) AMG, 0059/004 --; Terreno erial
Gusurmendi (1925) AMG, 0059/005 --; Terreno erial
Gusurmendi (1926) AMG, 0060/001 --; Terreno erial
Gusurmendi (1929) AMG, 0004/033 --; Lur saila / Terreno
Gusurmendi (1931) AMG, 0098/001 --;
Guzurmendi (2009/12) BECA03 1630;
1360
Guzurmendi
Jentilbaso, Jentilmendi
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Mendia / Monte
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505272 Y: 4806237
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Guzurmendi. Respecto a los alónimos, el primer componente jentil es
préstamo del castellano 'gentil, no cristianizado', frecuente en topónimos e historias con cierto aire
legendario. Se le añade el genérico mendi 'monte, montaña' o baso 'monte, bosque'. La curiosa forma
oral Kintelbaso, podría explicarse por metátesis vocálica (-e-i- > -i-e-) y pronunciación oclusiva sorda
(k-) de una j- castellana, fenómeno más habitual en la Bizkaia oriental que en la variedad de Gorliz,
pero no desconocido en la comarca.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
En el testimonio de 1890 se menciona un humilladero cuya existencia desconocíamos.
Ahozkoak / Orales:
- gusur-mendi (1986) Deiker-0751 037-38 147; (Mendia / Monte, montaña).
- gusurméndi (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- jentilbáso (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 007; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). 1986an
txarto dago grabatuta: JENTIL-BASO da eta kode geografikoa ere txarto dago: 30101 da.
- gusurméndi (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- gusurméndi (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- gusurméndi (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- gusúrmendi (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- jentilbáso (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 007; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). 1986an
txarto dago grabatuta: JENTIL-BASO da eta kode geografikoa ere txarto dago: 30101 da.
- jéntilbasò (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 007; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). 1986an
txarto dago grabatuta: JENTIL-BASO da eta kode geografikoa ere txarto dago: 30101 da.
- gusurméndi (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- gusúrmendi (2001/11/04) Deiker-7250 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- jentilméndi (2001/11/04) Deiker-7248 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
gehiagotan darabil gusurméndi
- gusurméndi (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 B 147; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre).
- jentil báso (2001/11/06) Deiker-0745 037-39 D 007; (Tontorra, gailurra / Cima, cumbre). 1986an
txarto dago grabatuta: JENTIL-BASO da eta kode geografikoa ere txarto dago: 30101 da.
- Gusurméndi (2008/11/12) Gorliz-12 C 4; Mendia / Monte
- Gentilbáso (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Haitzuloa / Cueva
- Gusurméndi (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Mendia / Monte
- Gentilbáso (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-04; Mendia / Monte
- Gusurméndi (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-04; Mendia / Monte
- Gusurméndi (2009/01/08) Gorliz-06 C 04; Mendia / Monte
- Gusurméndi (2009/01/13) Gorliz-07 C 02-01; Mendia / Monte
- Gusurméndi (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-04; Mendimalda / Ladera
- Gusurméndi (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-03; Mendimalda / Ladera
- Jentilbáso (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-02; Basoa / Bosque
- Jentílbaso (2009/01/28) Gorliz-08 C 4-03; Basoa / Bosque
- Gusurméndi (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-04; Mendimalda / Ladera
- Gusurménditik (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-04; Mendimalda / Ladera
- Gusurméndi (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-04; Mendia / Monte
- 309 -
84
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Gentilbáso (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-02; Mendia / Monte
Gusurméndi (2009/02/03) Gorliz-13 C 01-04; Mendia / Monte
Gentilbáso (2009/02/04) Gorliz-09 C 3; Mendia / Monte
Gusurméndi (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Mendia / Monte
Gentilbáso (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Haitzuloa / Cueva
Guzurméndi (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Mendia / Monte
Gusurméndi (2009/02/06) Gorliz-10 C 03-04; Mendia / Monte
Gusurméndi (2009/02/06) Gorliz-10 C 02-05; Mendia / Monte
Gusurméndi (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-05; Mendia / Monte
Gusurméndi (2009/02/11) Gorliz-02 E 03; Mendia / Monte
Gusurméndi (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Mendimalda / Ladera
Jentilbáso (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Mendimalda / Ladera
Kintelbaso (2009/02/15) Gorliz-14 C 1; Basetxea / Caserío
-
Gusurmendi (1797) AMP, MC 1083 11/3/5 --;
Guzurmendi (1797) AMG, 0099/001 --;
Guzurmendi (1883) AMG, 0105/002 --;
Guzurmendi (1883) AMG, 0021/005 --;
Gentilbaso (1888) AMG, 0022/001 --;
Guzurmendi (1890) AMP, 229/1/1 --; Santutxoa / Humilladero
Gusurmendi (1897) AMG, 0124/007 --;
Guzurmendi (1898) AMG, 0070/006 --;
Gusurmendi (1898) AMG, 0070/009 --;
Gusurmendi (1900) AFV-HA-AR 0569/001;
Gusurmendi (1900) AMG, 0078/012 --;
Gusurmendi (1923) AMG, 0059/006 --; Mendia / Monte. P. Ybarroste
Gentilbaso (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Gentilbaso (1923) AFV-HA-GAE 02925/001;
Gusurmendi (1925) AMG, 0078/012 --;
Gurarmendi (1925) BOPB nº 175, pág. 765 [0078/012];
Gusurmendi (1931) AMG, 0036/013 --;
Gusurmendi (1934) AMG, 0037/005 --;
Gentil-baso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gentilbaso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Guzurmendi (1950) AMG, 0004/033 --;
Gusurmendi (1950) AMG, 0004/033 --; Soloa / Finca
Gentilmendi (1953) IGC-37 37; Gailurra / Cima, 86 m
Gentil-mendi (1983) MTN 037-IV;
Gentilmendi (1994) TORR 148; También tuvieron bienes vinculados los descendientes de los
Butrón-Múgica, afectos éstos a la zona de Aguirre, con dos caserías (Andra-Mari y una casilla) y
terrenos en la vaguada que forma Gentilmendi con Andra-Mari Axpe […] además de una
considerable extensión de terreno en la zona de Gentilmendi tenían la casería de este nombre, la
de Gusurmendi y el Molino
Guzurmendi (1994) TORR 94; Montes de Gorliz propiedad de particulares en 1804
Gentilmendi (1994) TORR 20; Montes menores: 86 m
Jentil (1997) BUMI --;
Guzurmendi (1999) MTN 037-IV;
Jentilmendi (2000) BGK 133; Gailurra / Cima
Guzurmendi (Cima, cumbre) (2002) Deiker 4641;
Jentilbaso (Cima, cumbre) (2002) Deiker 4605;
Guzurmendi, Jentilbaso (2004) BG 03; Misma cima: 83,39 m
Gusurmendi (2008) GOIK 78-79; Uno de ellos estaba en un pequeño camino, hacia el caserío
Amezagas, cerca del riachuelo ibarrondos, el agua procedía del monte Gusurmendi
Jentilmendi (2009) G09-02 --; Gailurra / Cima, 85 m
Jentilbaso (2009/04) BECA01 422; Mendimalda / Ladera
Guzurmendi (2009/04) BECA01 1360; Mendia / Monte
-
68
Guzurmendi
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
- 310 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505091 Y: 4806460
037-38, 037-39
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Guzurmendi.
Alt.:
Sólo lo documentamos como barrio a partir del callejero de 1989.
Fue barrio oficial hasta que, a propuesta del equipo de investigación de la toponimia de Gorliz, se
aceptó constituir una única entidad de población con los anteriores barrios oficiales de Agirre,
Areantza y Guzurmendi. Esta constitución fue aprobada por el pleno de la Corporación el día 20 de
julio de 2010, se publicó en el Boletín Oficial de Bizkaia número 148 de 4 de agosto de 2010 (págs.
19456-19457) y fue refrendada en pleno el día 9 de noviembre de 2010.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gusur-mendi auzoa (1989) GKZ-89 --;
Gusur mendia auzoa (1993) NOM1993 --;
Guzurmendi (of. Gusur Mendi) (2001) EUDEL pág. 93;
Guzurmendi (Entidad de población) (2002) Deiker 31498;
Gentilmendi (2002) NG --;
Gusur Mendi auzoa (2002) NOM2000 --;
Guzurmendi (2004) BG 03; Auzoa / Barrio
Guzurmendi auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Guzurmendi auzoa (2007) GKZ-09-01 --;
Guzurmendi (2009) G09-02 --; Auzoa / Barrio
Guzurmendi auzoa (2009) G09-01 D3;
Guzurmendi (2009/04) BECA01 68;
1301
Guzurmendi laburbide
Arpilloagabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504689 Y: 4806736
Oharrak / Notas:
El Ayuntamiento ha optado por dejar la denominación Guzurmendi laburbide como oficial para esta
calle. El nombre Guzurmendi se ha utilizado para otros elementos urbanos, entre ellos una entidad
oficial de población o barrio. El genérico laburbide no figura en el diccionario unificado, por lo que
debería evitarse su uso en favor, por ejemplo, de kalea, zeharbidea o zeharkalea, aunque la
trayectoria y modesta importancia de la vía no parezcan aconsejarlo. En este caso fugura sin el
determinante -a, uso que está proscrito en euskera desde los prolegómenos del proceso de
estandarización del idioma escrito.
El equipo de investigación formuló la propuesta Arpilloagabidea que sigue siendo la salida más digna.
Respecto a este nombre que figura como alónimo, significa 'el camino de Arpilloaga', añadiendo al
nombre de este paraje el genérico bide 'camino' y el artículo determinado -a 'el'.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
Se trata de las escaleras y camino que suben de Puente Busterri hacia Guzurmendi. Pronto pasarán
por el mirador de Arpilloaga que está previsto acondicionar en el antiguo emplazamiento de la caseta
de carabineros.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gusur-mendi laburbide (1989) GKZ-89 --;
Guzurmendi laburbidea (2007) GKZ-09-01 --;
Guzurmendi laburbi. (2009) G09-01 C-D2;
Guzurmendi (2009/04) BECA01 1301; Zeharbidea / Travesía
Arpilloagabidea (2009/07) BECA02 1301;
159
Guzurmendiazpi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504932 Y: 4806697
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Guzurmendi, a cuyo nombre se añade pospuesto el sustantivo azpi 'zona
bajera, debajo de'. Significa por tanto 'bajo Guzurmendi', en referencia a su situación con respecto al
caserío.
- 311 -
037-38
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gusurmendi-aspi (1913) AMG, 0107/002 --;
Gusurmendia Aspi (1923) AMG, 0059/006 --; Monte calvo, P. Ybargoicoa
Gusurmendi-aspi (1923) AMG, 0059/006 --; Monte calvo
Gusurmendi-aspi (1928) AMG, 0001/003 --;
Gusurmendi-aspi (1944) AMG, Amillaramiento --;
Gusurmendi-axpi (1956) AMG, montes --; Elexalde
Guzurmendiazpi (2009/04) BECA01 159; Mendimalda / Ladera
1298
Guzurmendibidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 504830 Y: 4806621
037-38
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Guzurmendi, nombre al que se añade el genérico común bide 'camino' y el
artículo -a 'el'. Significa por lo tanto 'el camino de Guzurmendi' y era antiguamente el que desde la
zona de Arrikoarritxu llevaba al caserío.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Guzurmendi (1773) AMG, 0099/001 --;
Guzurmendi (1776) AMG, 0099/001 --;
Guzurmendi (1816) AMG, 0099/001 --;
Gusurmendi (1832) AMG, 0091/001 --;
Gusurmendi (1868) AMG, 0064/001 --;
Gusurmendi (1895) AMG, 0025/001 --;
Guzurmendi (1898) AMG, 0070/006 --;
Gusur-mendi bidea (1989) GKZ-89 --;
Guzurmendi bidea (2007) GKZ-09-01 --;
Guzurmendi bidea (2009) G09-01 D2-3;
Guzurmendi kalea (2009) SG09 21;
Guzurmendibidea (2009/04) BECA01 1298; Bidea / Camino
440
Guzurrena
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Oharrak / Notas:
Kartografia / Cartografía:
UTM X:
Kokaera / Situación:
Y:
Alt.:
Se podría citar aquí también lo dicho para el Guzur- inicial del nombre del caserío desaparecido
Guzurmendi. Sin embargo, en Guzurrena la -rr- fuerte de parece indicar que se trate efectivamente
de guzur 'mentira, falsedad'. Se trata de una heredad y cabe pensar que el componente inicial sea el
identificador del propietario, al que se añade el sufijo posesivo -ena 'lo de, la propiedad de', más
habitual en nombres de casas que de otras propiedades, y que lleva artículo final -a 'lo'. En tal caso,
ese Guzur sería el apodo o mote del propietario, que nos consta ha existido en Gorliz para designar a
un conocido carnicero hasta la década de 1970.
Huerta en ubicación desconocida que también pudiera estar en relación con Guzurarte o con
Guzurmendi.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Gusurrena (1922) AMG, 0059/008 --; Soroa / Heredad
Gusurrena (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Gusurrena (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Gusurrena (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Gusurrena (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Guzurrena (2009/04) BECA01 440; Soroa / Heredad
- 312 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1878
Haremun fosilduak
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Haremunak
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 504488 Y: 4807640
Alt.:
Oharrak / Notas:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
1591
Herriko eskola zaharrak
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Eskola / Escuela
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505557 Y: 4807158
037-39 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Damos el nombre en euskera estándar, que significa 'las antiguas escuelas del pueblo', donde al
nombre de la anteiglesia se añade el genitivo -ko 'de', el sustantivo tradicional eskola 'escuela', el
adjetivo zahar 'antigua, vieja' y el determinante plural -ak 'las', que debe tenerse en cuenta al declinar
(zaharretan, zaharretako, zaharretatik, zaharretara, etc.).
Alt.:
Se trata de las escuelas públicas que estuvieron en el emplazamiento que actualmente ocupa el
edificio del Ayuntamiento. También albergó durante años la biblioteca pública. Pueden leerse
interesantes datos sobre este edificio escolar en el trabajo de Goikoetxea que citamos (2008).
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Escuela (1857) AMG, 0087/014 --;
Escuela (1873) AMG, 0013/017 --;
Escuela (1924) KHIST 2;
Escuela (1934) EDV-25 1B; Se refiere a la de la fundación Artatza
Escuela del barrio de Elexalde (1936) AMG, 0038/022 --;
Escuela Fundación Artaza (1937) AMG, 0059/002 --; Eskola / Escuela
Escuelas (1994) TORR 213; Contamos con un proyecto de 1915 para la reedificación de las
escuelas municipales de la anteiglesia de Gorliz, lo que evidencia que hubo uno anterior, sobre
el solar que ocuparon las Escuelas de la Obra Pía Manuel Artaza [Manuel de Artaza, natural de
Gorliz y presbítero capellán residente en la ciudad de Guadalajara (México) estableció y fundó
una Obra Pía para el Magisterio de las Primeras Letras en su pueblo natal de Gorliz. El
reglamento de esta Obra Pía se aprobó el 16 de febrero de 1825]. Encontrábase situada a
escasos metros de la iglesia parroquial y fue derribada en 1986 para edificar el nuevo edificio del
Ayuntamiento
- Escuela Nacional, La (2008) GOIK 48-51;
- Herriko eskola zaharrak (2009/12) BECA03 1591;
178
Hondartza ibiltokia
Hondartzabidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 504832 Y: 4807038
Oharrak / Notas:
Al sustantivo estándar común hondartza 'playa', compuesto de hondar 'arena' y el sufijo abundancial tza, se le añade el genérico ibiltokia 'paseo' y el artículo determinado -a 'el'. El citado genérico se
compone de ibil 'caminar, andar' y toki 'lugar, sitio'. Significa por tanto 'el paseo la playa'.
El Ayuntamiento ha priorizado la denominación Hondartza ibiltokia, en vez de la propuesta del equipo
de investigación que figura como alónimo. En nuestra opinión, para esa denominación sería más
normal 'el paseo de la playa', es decir, Hondartzako ibiltokia. Sin embargo, se quiso evitar esa
propuesta porque, con la desinencia de genitivo -ko 'de' o sin ella, se presta a equívoco, ya que
parece denominar más propiamente el paseo que recorre la playa (que se llama Gorlizko badia
ibiltokia) que esta calle, que es la que baja de Ondargana al centro de la playa. Creemos que por esta
razón debería replantearse el cambio de nombre. La propuesta Hondartzabidea no deja lugar a
dudas, pues viene a significar 'el camino de la playa', 'el camino que va a la playa'.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
Existen dudas sobre la vía que se denominó Alfonso XIII, pues algunos opinan que era la conocida
hoy como Itsasbide.
- 313 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Avenida de Alfonso XIII (1927) AMG, 0109/001 --; Carretera del Sanatorio de Gorliz
Alfonso XIII (1927) AMG, 0112/001 --;
Alfonso XIII (1928) AMG, 0004/013 --;
Avenida del Generalísimo Franco (1937) AMG, 0100/001 --; Carretera del Sanatorio hasta
Astondo
Hondartza ibiltoki (1989) GKZ-89 --;
Hondartza ibiltokia (2007) GKZ-09-01 --;
Hondartza ibiltokia (2009) G09-01 C3;
Hondartza ibiltoki (2009) SG09 67;
Hondartza ibiltokia (2009/04) BECA01 178; Kalea / Calle
Hondartzabidea (2009/07) BECA02 178;
863
Ibaiaga
Ibaiagagoikoa, Ibaiagaurrekoetxea,
Ibaiaganagusia, Ibaiagazarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505011 Y: 4805283
Oharrak / Notas:
Significa 'lugar del río', de ibai 'río' y el sufijo locativo -aga. En la documentación del siglo XX y en
todos los testimonios orales actuales recogemos la forma Ibi-, que sugiere el étimo ibi 'vado, paso de
un río'. Sin embargo, la documentación más antigua nos lleva a descartar esa posibilidad. Además, la
variante occidental del vocablo ibi, hubiera sido seguramente ubi, igual que en hiri estándar y uri
occidental. Por tanto, es indudable que el cambio se debe a simplificación del diptongo (-ai- > -i-) casi
ineludible, puesto que el siguiente fonema también es vocálico. Los alónimos añaden matices al
topónimo, para ayudar a su identificación frente a las otras casas Ibaiaga. Al añadirle el situador
goikoa, indicamos 'Ibaiaga la de arriba', de goi 'arriba', el genitivo -ko y el artículo -a 'la'; la forma
aurrekoetxea, de aurre 'delante', -ko 'de', etxe 'casa' y -a 'la' nos daría 'la casa delantera de Ibaiaga';
con el adjetivo nagusi 'mayor, principal' y el artículo -a, se obtiene 'Ibaiaga la principal'; por fin, el
adjetivo zahar 'vieja, antigua' y el artículo -a, darían 'Ibaiaga la antigua'.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
Un informante local nos insiste en que la casa denominada Ib(a)iagagoikoa es la que a nuestro juicio
es la más bajera y trasera y que, por tanto, registramos como Ibaiagabekoa. La casa Ibaiaga ha sido
muy reformada recientemente, y sólo se aprecian algunos rasgos tradicionales en la parte que fue la
cuadra.
Ahozkoak / Orales:
- ibiaga (1986) Deiker-0749 037-38 153; (Baserria / Caserío).
- ibiaga-goikoa (1986) Deiker-0749 037-38 152; (Baserria / Caserío).
- íbia, ibiágas (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 E 153; (Baserria / Caserío). íbiagarà, ibiágas
(erdal ahoskapena).
- ibiágas (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 153; (Baserria / Caserío). Baserriaren izena
galdetuta Ibiágas erantzuten du (erdal ahoskapenez), baina elkarrizketa espontaneoan, íbia
darabil.
- ibiága (2001/11/06) Deiker-0745 037-38 D 153; (Baserria / Caserío).
- Ibiágas (2009/02/03) Gorliz-13 C 02-01; Basetxea / Caserío
- Ibiága (2009/02/12) Gorliz-16 E 04; Basetxea / Caserío
- Ibíagas (2009/02/13) Gorliz-15 E 01; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Ibaiaga (1704) FOG.KER nº 04, pág. 139; Bº Gandia. L. Gandía, ciruxano
Ybaiaga (1704) Fogueras --;
Ybayaga aurrecoechea (1713) AMG, 0096/001 --;
Ybaiaga (1714) AFV-J-C 0754/041;
Ybayaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybayaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybaiaga (1743) AMG, 0095/001 --;
ibaiaga (1745) FOG.KER nº 01, pág. 358; Antº Orueta
Ybayaga (1775) AFV-J-JTB 0843/012;
Ybiaga arriba (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Ibaiaga de arriba (1796) FOG.KER nº 09, pág. 629; Bº de Gandía. la admª Jo. Sertucha
Ybayaga arriba (1798) AMG, 0096/001 --;
Ybiaga arriba (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Ybayaga arriba (1811) AMG, 0089/001 --;
- 314 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ybaya arriba (1813) AMG, 0104/001 --;
Ybayaga arriba (1814) AMG, 0090/001 --;
Ybayaga arriba (1816) AMG, 0094/001 --;
Ybayaga mayor (1822) AMP, 52/1 --;
Ybayaga mayor (1822) AMG, 0093/001 --;
Ybaiaga-mayor (1823) AMG, 0104/001 --;
Ybayaga mayor (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Ybayaga arriba (1828) AMG, 0093/001 --;
Ybayaga (1831) AFV-J-AF-U 1549/026;
Ybayaga arriva (1836) AMG, 0104/001 --;
Ybayaga arriva (1840) AMG, 0104/001 --;
Ybaiaga (1841) AFV-J-AF-U 4325/009;
Ybayaga arriba (1841) AFV-J-AF-U 4325/009;
Ybayaga-goicoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Ybayaga-arriba (1842) AMG, 0092/001 --;
Ybayaga goicoa (1844) AMG, 0061/007 --;
Ybaiaga (1845) AMG, 0092/001 --;
Ybayaga arriva (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Ybayaga vieja (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Ybayaga-arriva (1847) AMG, 0104/001 --;
Ybayaga-arriva (1851) AMG, 0104/001 --;
Ybayaga (1854) AFV-J-JPIB 0278/021;
Ybayaga-arriva (1854) AMG, 0013/038 --;
Ybayaga-goicoa (1856) AFV-J-JPIB 1422/005;
Ybayaga-arriva (1857) AMG, 0087/014 --;
Ybayaga arriba (1860) AMG, 0013/038 --;
Ybaiaga mayor (1868) AMG, 0020/008 --;
Ybayaga-arriba (1872) AMG, 0006/001 --;
Ybayaga (1872) AMG, 0006/001 --;
Ybayaga-arriba (1873) AMG, 0019/002 --;
Ybayaga mayor (1873) AMG, 0013/017 --;
YbayagaArriba (1873) AMG, 0006/001 --;
Ybaiaga mayor (1873) AMG, 0082/015 --;
Ybiaga mayor (1876) APG, 9A-234/01 --;
Ybiaga mayor (1876) AMG, 0019/007 --;
Ybayaga arriba (1879) AMG, 0019/009 --;
Ybaiaga (1880) AMG, 0082/012 --;
Ybaiga arriba (1880) AMG, 0015/030 --;
Ybayaga alta (1888) AMG, 0015/019 --;
Ybayaga-mayor (1893) AFV-J-JPIB 1072/008;
Ybayaga (1898) AMG, 0015/009 --;
Ybiaga (1905) AMG, 0015/002 --;
Ybiaga (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Ybiagas-mayor (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Ybiagas mayor (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Ibaia goicoa (1926) AMG, 0060/001 --;
Ibiagas mayor (1926) AMG, 0060/001 --;
Ybiaga (1932) AMG, 0098/001 --;
Ibiagas (1934) EDV-25 1B; 862 ere
Ibiaga-mayor (1935) AMG, 0037/009 --;
Ybiaga mayor (1935) AMG, 0004/006 --; Basetxea / Caserío
Ybiaga mayor (1935) AMG, 0097/001 --;
Ibiaga mayor (1935) AMG, 0004/006 --; Basetxea / Caserío
Ybiaga Goicua (1936) AMG, 0038/021 --;
Ybiagas-mayor (1936) AMG, 0038/021 --;
Ybiaga-mayor (1936) AMG, 0038/021 --;
Ybiagas (1937) AMG, 0078/008 --;
Ybiaga (1937) AMG, 0114/004 --; Basetxea / Caserío
Ybiagas (1939) AMG, 0078/002 --;
- 315 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ibiagas (1940) IGC-37 37; Eta 863 ere
Ibiagas (1944) AMG, 0038/004 --;
Ibiaga (1948) AMG, 0087/006 --;
Ibiaga (1983) MTN 037-IV;
Ibiaga (1989) GKZ-89 --;
Ibiaga-Goikoa (1989) GKZ-89 --;
Ibiagagoikoa (1994) TORR 228; Horno [pág. 230], Ornamentación [pág. 231]
Ibaiaga (1999) MTN 037-IV;
Ibaiaga (Caserío) (2002) Deiker 4647;
Ibaiaga (2004) BG 03;
Ibiaga mayor (2004) PRUEG-3 p.36;
Ibaiaga mayor (2004) PRUEG-3 p.07;
Ibaiaga (2004) PRUEG-3 p.02;
Ibaiaga (2004) PRUEG-3 p.06;
Ibaiagagoikoa (2009/04) BECA01 862; Basetxea / Caserío
Ibaiaga (2009/07) BECA02 863;
862
Ibaiagabekoa
Alonimoak / Alónimos:
Ibaiagaostengoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504961 Y: 4805277
Oharrak / Notas:
Ver Ibaiaga, a cuyo nombre se añade behe 'abajo, parte bajera', el genitivo -ko 'de' y el artículo -a 'la',
significando 'Ibaiaga la de abajo'. La variante Ibaiagaostengoa, en cambio, sería 'Ibaiaga la de más
atrás', de oste 'trasera, parte de atrás', el sufijo superlativo -en, el genitivo -ko (sonorizado > -go, por
la -n precedente) y el artículo -a.
037-38
Alt.:
Un informante local nos insiste en que esta casa se denomina Ib(a)iagagoikoa, pero es indudable que
es la más bajera y trasera de las tres. Aunque lo registramos como caserío, tiene aspecto más bien
de casa tradicional de aldea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ibaiaga, otra (1704) FOG.KER nº 05, pág. 139; Bº Gandia. Dgº Ibarra Echebarría, vº de Bilbao /
Mª San J. de Zugasti
- Ybaiaga hosteincoa (1714) AFV-J-C 0754/041;
- Ybiaga ostengoa (1714) AFV-J-C 0754/041;
- Ybaiaga trasera (1723) AFV-J-JPIB 3840/006;
- Ibaiaga la zaguera (1745) FOG.KER nº 02, pág. 358; Catª Arteaga
- Ibaiaga bagera (1796) FOG.KER nº 10, pág. 629; Bº de Gandía. Ml. Orbeta / Jª Larragoiti
- Ybayaga bajera (1798) AMG, 0096/001 --; o Aurre
- Ybeyaga baja (1799) APG, 9A-235/10-II --;
- Ybiaga vajera (1799) APG, 9A-235/10-II --;
- Ybayaha bajera (1811) AMG, 0089/001 --;
- Ybayaga bagera (1813) AMG, 0104/001 --;
- Ybayaga baxera (1813) AMG, 0104/001 --;
- Ybayaga bagera (1814) AMG, 0090/001 --;
- Ybayaga bajera (1814) AMG, 0090/001 --;
- Ybayaga bajera (1816) AMG, 0094/001 --;
- Ybayaga bajera (1828) AMG, 0093/001 --;
- Ybayaga bagera (1836) AMG, 0104/001 --;
- Ybayaga vaja (1840) AMG, 0104/001 --;
- Ybayaga-vecoa (1842) AMG, 0094/001 --;
- Ybayaga-vaja (1847) AMG, 0104/001 --;
- Ybaya-vaja (1849) AMG, 0018/043 --;
- Ybayaga-vaja (1851) AMG, 0104/001 --;
- Ybayaga-vaja (1854) AMG, 0013/038 --;
- Ybayaga baja (1854) AFV-J-JPIB 0278/021;
- Ybayaga-vaja (1857) AMG, 0087/014 --;
- Ybayaga-vaja (1860) AMG, 0013/038 --;
- 316 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ybayagabaja (1872) AMG, 0006/001 --;
Ybayaga baja (1873) AMG, 0019/002 --;
Ybayagabaja (1873) AMG, 0006/001 --;
Ybayaga baja (1875) AMG, 0105/002 --;
Ybayaga baja (1879) AMG, 0019/009 --;
Ybaiaga baja (1880) AMG, 0015/030 --;
Ybayaga baja (1888) AMG, 0015/019 --;
Ybiaga-baja (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Ybiaga baja (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Ybiaga-baja (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Ybiaga-baja (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Ibiaga baja (1926) AMG, 0060/001 --;
Ybiaga-baja (1930) AMG, 0109/002 --;
Ibiaga baja (1930) AMG, 0036/004 --;
Ibiagas (1934) EDV-25 1B; 862 ere
Ibayabecoa (1934) AMG, 0037/005 --;
Ibiagas (1940) IGC-37 37; Eta 863 ere
Ibiaigabeco (2004) PRUEG-2 pág. 33;
Ibeaga becoa (2004) PRUEG-3 p.14;
Ibaiagabekoa (2009/04) BECA01 863; Basetxea / Caserío
1302
Ibaiagako estrata
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Estrata / Estrada
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504916 Y: 4805294
037-38
Oharrak / Notas:
Al nombre de los caseríos Ibaiaga se añade la desinencia de genitivo -ko 'de' y el genérico común
estrata 'estrada'. Significa, pues, 'estrada de Ibaiaga'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ibiaga estrata (1989) GKZ-89 --;
Ibiaga estrata (2007) GKZ-09-01 --;
Ibiaga estrata (2009) SG09 36;
Ibaiaga (2009) SG09 35;
Ibaiaga (2009/04) BECA01 1302; Estrata / Estrada
Ibaiagako estrata (2009/07) BECA02 1302;
734
Ibaiagalde
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504986 Y: 4805288
Oharrak / Notas:
Del nombre de los caseríos Ibaiaga al que se pospone el sustantivo alde 'zona próxima, región
cercana'. Significa por lo tanto 'zona de Ibaiaga'. La forma Aldaiagaldea parece más una errata que
una variante real.
Ahozkoak / Orales:
- íbia(k) (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 E 153; (Baserria / Caserío). íbia; íbiak, iru etzé, como
un barrio pequeño.
Dokument. / Document.:
-
Aldayaga-aldea (1856) AFV-J-JPIB 1422/005; Soroa / Heredad
Ybayaga-aldea (1856) AFV-J-JPIB 1422/005; Soroa / Heredad
Ibaga alde (1860) NOM1860 14, pág. 1136; Auzoa / Barrio
Ybayaga-alde (1860) AMG, 0087/014 --;
Ybayaga-alde (1887) AMG, 0022/011 --; 6 edificios, 7 familias
Ybayaga-alde (1900) AFV-HA-AR 00569/001; Aurkintza / Término
Ibaiagalde (2009/04) BECA01 734;
Aldaiagaldea (2009/04) BECA01 1000; Soroa / Heredad
- 317 -
037-38
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1631
Ibaiagatxikerra
Ibaiagabarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504996 Y: 4805310
Oharrak / Notas:
Del nombre de los caseríos Ibaiaga, al que se añade el adjetivo txiker 'pequeña, menor' y el
determinante -a 'la'. Significa por tanto 'Ibaiaga la menor'. El alónimo añade el adjetivo barri 'nueva',
dando como resultado 'Ibaiaga nueva'.
Alonimoak / Alónimos:
037-38
Alt.:
Aunque seguramente ésta es la edificación más moderna de las llamadas Ibaiaga, actualmente es la
que mejor conserva la estructura y apariencia de caserío tradicional.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybayaga menor (1822) AMG, 0093/001 --;
Ybayaga menor (1822) AMP, 52/1 --;
Ybaiaga-menor (1823) AMG, 0104/001 --;
Ybayaga menor (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Ybaiaga chica (1845) AMG, 0092/001 --;
Ybayaga nueva (1855) AMP, 59/20 --;
Ybaiaga menor (1868) AMG, 0020/008 --;
Ybayaga menor (1873) AMG, 0013/017 --;
Ybiaga menor (1876) APG, 9A-234/01 --;
Ybiaga menor (1876) AMG, 0019/007 --;
Ybaigamenor (1880) AMG, 0082/012 --;
Ibayaga menor (1886) AFV-J-JPIB 2934/003;
Ybiaga menor (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Ybayaga menor (1898) AMG, 0015/009 --;
Ibiaga-menor (1936) AMG, 0038/022 --;
Ibiaga menor (1948) AMG, 0087/006 --;
Ibiaga chiquerra (2004) PRUEG-2 pág. 51;
Ibaiaga chiquerra (2004) PRUEG-3 p.11;
Ibiaga chiquerra (2004) PRUEG-3 p.29;
Ibaiagatxikerra (2009/12) BECA03 1631;
1633
Ibaiagaurre
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 505076 Y: 4805253
037-38
Oharrak / Notas:
Del nombre del caserío Ibaiaga al que se pospone el sustantivo aurre 'delantera, zona de delante',
significando por lo tanto 'delantera de Ibaiaga', en lógica referencia a su situación respecto de la casa.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybaiaga aurre (1745) APG, 9A-231/6-3 --;
Ybiaga-aurre (1923) AMG, 0102/001 --; Tokia / Punto
Ibiaga-aurre (1923) AMG, 0034/013 --; Tokia / Punto
Ibaiagaurre (2009/12) BECA03 1633;
1834
Ibaibarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505289 Y: 4806893
Oharrak / Notas:
Significa con toda evidencia 'río nuevo', del euskera ibai 'río' y barri 'nuevo'.
- 318 -
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ibai Barri (2009/08/06) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada
- Ibaibarri (2009/12) BECA03 1834;
1709
Ibaietxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504723 Y: 4805568
Oharrak / Notas:
Significa 'casa de la ría', del euskera ibai 'río, ría' y etxe 'casa'.
Generikoa / Genérico:
037-38
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ibaietxe (2009/06/21) CG09 --; Figura el nombre en la entrada
- Ibaietxe (2009/12) BECA03 1709;
1632
Ibaigana
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
037-38
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504772 Y: 4805505
Oharrak / Notas:
Significa 'el alto sobre el río', de ibai 'río', gan 'elevación, parte superior' y el artículo determinado -a
'el'. Como consecuencia de su uso declinado en euskera el genérico gan sufre parágoge muy
frecuentemente. Incluso en algunos casos se da por lexicalizado, innovando usos como ganetxu 'el
altillo' en vez de gantxu, ganea 'el alto' en vez de gana, etc.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybaigane (1926) AMG, 0035/002 --; Soloa / Finca
Ybaigane (1927) AMG, 0109/001 --;
Ybaigane (1928) AMG, 0109/002 --;
Ybaigane (1928) AMG, 0036/009 --;
Ibaigane (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por la propietaria de Las Encinas
Ibaigana (2009/12) BECA03 1632;
1058
Ibaigana
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505556 Y: 4807449
037-31
Oharrak / Notas:
Significa 'el alto sobre el río', de ibai 'río', gan 'elevación, parte superior' y el artículo determinado -a
'el'. Como consecuencia de su uso declinado en euskera el genérico gan sufre parágoge muy
frecuentemente. En algunos casos incluso se da por lexicalizado, innovando usos como ganetxu 'el
altillo' en vez de gantxu, ganea 'el alto' en vez de gana, etc.
Alt.:
Al parecer hace referencia al arroyo de Zabalerreka, que separa el emplazamienteo de la casa y el
barrio Elexalde. Según nos informa Jose Etxebarria, Ibaiondo e Ibaigana fueron los primeros chalets
que se construyeron en este camino.
Ahozkoak / Orales:
-
ibaigane (1986) Deiker-0748 037-31 040; (Txaleta / Chalet, villa).
ibaigáne (2001/08/14) Deiker-7245 037-31 D 040; (Txaleta / Chalet, villa).
ibaigáne (2001/11/19) Deiker-7253 037-31 D 040; (Txaleta / Chalet, villa).
ibaigáne (2001/11/19) Deiker-7252 037-31 D 040; (Txaleta / Chalet, villa).
ibaigáne (2001/11/19) Deiker-7251 037-31 D 040; (Txaleta / Chalet, villa).
ibaigáne (2001/11/20) Deiker-7254 037-31 D 040; (Txaleta / Chalet, villa). Etxe berria da
berrogeiko hamarkadakoa.
- Ibaígane (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-03; Basetxea / Caserío
- 319 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ibaigane (1989) GKZ-89 --;
Ibaigana (1999) MTN 037-II;
Ibaigane (Chalet, villa) (2002) Deiker 4919;
Ibaigane (2004) BG 03;
Ibaigane baserria (2007) GKZ-09-02 --;
Ibaigane (2009) G09-02 --; Etxea / Casa
Ibaigana (2009/04) BECA01 1058; Txaleta / Chalet
1857
Ibaiondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505536 Y: 4807447
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'junto al río', del euskera ibai 'río', y el sustantivo pospuesto ondo 'zona próxima,
lado cercano'.
Alt.:
Al parecer hace referencia al arroyo de Zabalerreka, que separa el emplazamienteo de la casa y el
barrio Elexalde. Según nos informa Jose Etxebarria, Ibaiondo e Ibaigana fueron los primeros chalets
que se construyeron en este camino.
Ahozkoak / Orales:
- Ibaíondo (2009/01/30) Gorliz-11 E 7-03; Basetxea / Caserío: Al parecer se refiere a una casa
cerca de Ibaigane, en el camino de Zabalerrota.
Dokument. / Document.:
- Ibaiondo (2009/12) BECA03 1857;
949
Ibaiondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X: 504752 Y: 4805541
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'junto a la ría', del euskera ibai 'río, ría', y el sustantivo pospuesto ondo 'zona
próxima, lado cercano'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybaiondo (1926) AMG, 0035/002 --; Soloa / Finca
Ybaiondo (1927) AMG, 0109/001 --;
Ybaiondo (1927) AMG, 0035/002 --;
Ybaiondo (1928) AMG, 0109/002 --;
Ybaiondo (1928) AMG, 0036/009 --;
Ibaiondo (2004) PRUEG-3 p.33;
Ibaiondo (2009/04) BECA01 949; Etxea / Casa
Ibaiondo (2009/06/28) CG09 --; Nombre facilitado por la propietaria
1059
Ibarbaso
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Mendi malda / Ladera
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Posiblemente compuesto de ibar 'vega, vaguada' y baso 'bosque, monte', viene a significar algo
parecido a 'soto, bosquete de ribera'. Algunos de los testimonios documentales, incluso el más
antiguo (1881), parecen sufrir cierre de la segunda vocal por efecto de la i- anterior (i-a- > i-e-).
Además parece haber confusión de consonantes -b- y -g-, poco frecuente, y que nos hace dudar
acerca del étimo y grafía adecuada para el nombre, que pudiera ser Igerbaso.
Bosque en Urezarantza de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Yguerbaso (1881) AFV-J-JPIB 2345/008;
- 320 -
Y:
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ibarbaso (1944) AMG, Amillaramiento --;
Iguebaso (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Iguebaso (1956) AMG, montes --;
Iberbaso (1956) AMG, montes --;
Igerbaso (2009/04) BECA01 1062; Basoa / Bosque
Ibarbaso (2009/04) BECA01 1059; Basoa / Bosque
1634
Ibarlanda
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa con toda evidencia 'campa de Ibarra', en relación a las casas de este nombre en el barrio de
Ibarreta. Se conforma al añadir en composición el genérico landa 'campa, prado' al nombre de las
casas Ibarra sin el determinante -a. No siempre se pierde este determinante, aunque quitarlo parece
más correcto desde el punto de vista morfosintáctico. Sin embargo, son frecuentes construcciones
en las que no se hace, lo que en este caso hubiera dado Ibarralanda.
Y:
Alt.:
Casa y huerta en la zona de Ibarreta, pero de ubicación precisa desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybarlanda (1778) AMG, 0095/001 --; Larrea / Campa
Ybarlanda (1857) AMG, 0087/014 --;
Ybarra, campo de (1994) TORR 134; Terreno de uso común (4 caseros) en 1785
Ibarlanda (2009/12) BECA03 1634;
162
Ibarra
Alonimoak / Alónimos:
Ibargoikoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505293 Y: 4806890
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'la vega, la vaguada', del euskera ibar 'vega, vaguada, valle' y el determinante -a
'la'. Sin embargo, dada la situación de la barriada, más bien en lo alto de una loma, parece que, en lo
que respecta a Gorliz, será en origen un apellido y no un descriptivo. Al ser ibar sustantivo que
termina en consonante, sufre parágoge o adición de -e final como consecuencia de su uso declinado
en euskera (Ibarreko, Ibarretik, Ibarrera, etc.). La vocal inicial, y tal vez también la parágoge posterior,
favorecen el cierre de la vocal intermedia (-a- > -e-), produciendo una evolución Ibarra > Ibarre >
Iberre o bien, Ibarra > Iberra > Iberre. En el alónimo Ibargoikoa, se añade al topónimo el sustantivo goi
'arriba, parte alta', el genitivo -ko 'de' y el determinante -a 'la', significando 'Ibarra la de arriba'.
Curiosamente pierde la -a de Ibarra para añadirle el citado localizador, lo que es más correcto desde
el punto de vista sintáctico, pero no resulta muy habitual. También se documenta Ibarragoikoa.
037-39 Desaparecido
Alt.:
Al parecer, el caserío desapareció como consecuencia de un incendio. Era propiedad de la familia
Zabala.
Ahozkoak / Orales:
- ibérre(s) (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 176; (Aurria / Ruina). ibérre, ibérres (erdal
ahoskapena). baserria zen. Aspaldi bota zuten. bere lekuan etxe berriak daude. auzoaren izena
ere bada
- iberré (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 176; (Aurria / Ruina). iberré, iberréti. Bota zuten. Bere
lekuan Jubilatuen etxea eraiki zuten.
- ibérre(s) (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 176; (Aurria / Ruina). iberréti, ibérres (erdal
ahoskapena). Bota zuten. Baserria gaur egun Jubilatuen etxea dagoen lekuan egon zen. Gaur
egun izen horrekin auzoa ezagutzen da. Kalea ere badago.
- ibérre (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 176; (Aurria / Ruina). bota zuten. Baserri honek izena
eman zion auzoari.
- Ibérregoíko (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-02; Basetxea / Caserío
- Ibárra (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-04; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Ybarra (1662) AFV-J-C 3505/008; Etxea / Casa
Ybarra (1662) AFV-J-C 3505/008;
Ybarra (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Ybarra echea (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
- 321 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ibarra echea (1704) FOG.KER nº 30, pág. 140; Bº de Ibarra. Fcº Torrontegui
Ibarra (1704) FOG.KER nº 20, pág. 140; Bº de Ibarra. Mn. Ibarra
Ybarra (1713) AMG, 0096/001 --;
Ybarra (1716) AFV-J-C 0049/031;
Ybarra (1720) AMG, 0095/001 --;
Yvarra (1734) AMG, 0095/001 --;
Yvarra (1734) AMG, 0095/001 --; Taberna
Ybarra (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra la de arriva (1738) AFV-J-C 0049/031;
Ybarra la de arriba (1738) AFV-J-C 0049/031;
Ybarra (1744) AMG, 0095/001 --;
Ibarra (1745) FOG.KER nº 08, pág. 358; J. Antº Ansoleaga / J. Igartúa, cura
Ybargoicoa (1766) AFV-J-C 0107/001;
Ybargoicoa (1767) AFV-J-C 0107/001;
Ybarra (1775) AFV-J-JTB 0843/012;
Ybarragoicoa (1778) AMG, 0095/001 --;
Ibargoicoa (=Ibarra goicoa) (1796) FOG.KER nº 24, pág. 629; Bº de Ibarra. Jo. Ibarra
Ybargoycoa (1798) AMG, 0096/001 --;
Ybargoicoa (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Ybarra (1811) AMG, 0089/001 --;
Ybarragoycoa (1811) AFV-J-C 0513/003;
Ybargoycoa (1811) AMG, 0089/001 --;
Ybargoicoa (1813) AMG, 0104/001 --;
Ybargoicoa (1814) AMG, 0090/001 --;
Ybargoycoa (1816) AMG, 0094/001 --;
Ybarras (1818) AFV-J-C 0583/029; Los caseríos sitos en Ybarra
Ybarra (1818) AFV-J-C 0583/029;
Ybargoicoa (1822) AFV-J-C 0845/116;
Ybargoycoa (1822) AMG, 0093/001 --;
Ybargoyco (1822) AMP, 52/1 --;
Ybargoico (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Ybargoico (1823) AMG, 0104/001 --;
Ybargoicoa (1828) AMG, 0093/001 --;
Ybargoicoa (1836) AMG, 0104/001 --;
Ybargoico (1840) AMG, 0104/001 --;
Ybargoico (1842) AMG, 0092/001 --;
Ybarra (1842) AMG, 0092/001 --;
Ybarra (1842) AMG, 0092/001 --;
Ybarra (1842) AMG, 0094/001 --;
Ybarra-goycoa (1842) AMG, 0094/001 --;
Ybargoicoa (1845) AMG, 0092/001 --;
Ybargoico (1845) AMG, 0061/007 --;
Ybargoico (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Ybarra (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Ybargoicoa (1846) AMG, 0092/001 --;
Ybarra (1847) AMG, 0104/001 --;
Ybargoico (1847) AMG, 0104/001 --;
Ybarra (1849) AFV-J-AF-G 2252/017;
Ybarra (1851) AMG, 0104/001 --;
Ybargoico (1851) AMG, 0104/001 --;
Ybarra (1854) AMG, 0013/038 --;
Ybargoia (1854) AMG, 0013/038 --;
Ybarra Goicoa (1855) AMP, 59/20 --;
Ibarra (1855) AMP, 59/20 --;
Ybargoico (1857) AMG, 0087/014 --;
Ybarra (1857) AMG, 0087/014 --;
Ybargoico (1860) AMG, 0013/038 --;
- 322 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ybarra (1860) AMG, 0013/038 --;
Ybargoico (1861) AFV-J-JPIB 2443/006;
Ybargoicoa (1861) AFV-J-JPIB 2964/002;
Ybarra (1867) AMG, 0020/004 --;
Ybargoya (1872) AMG, 0006/001 --;
Ybarra (1872) AMG, 0006/001 --;
Ybargoico (1872) AMG, 0006/001 --;
Ybargoico (1872) AMG, 0064/007 --;
Ybarra (1873) AMG, 0082/015 --;
Ybergoico (1873) AMG, 0082/015 --;
Ybergoico (1873) AMG, 0013/018 --;
Ybargoico (1873) AMG, 0013/017 --;
Ybargoico (1873) AMG, 0013/017 --;
Ybargoico (1873) AMG, 0019/002 --;
Ybarra (1873) AMG, 0013/017 --;
Ybarre (1873) AMG, 0006/001 --;
Ybargoyen (1873) AMG, 0006/001 --;
Ybarra (1873) AMG, 0019/002 --;
Yberre (1875) AMG, 0006/001 --;
Ybarra (1875) AMG, 0006/001 --;
Yberre (1876) AMG, 0019/007 --;
Ybargoico (1876) AMG, 0019/007 --;
Yberre (1876) APG, 9A-234/01 --;
Ybargoia (1879) AMG, 0019/009 --;
Ybarra (1879) AMG, 0019/009 --;
Ybarra (1879) AMG, 0019/009 --;
Ybargoico (1880) AMG, 0015/030 --;
Yberre (1880) AMG, 0015/030 --;
Ybargoico (1880) AMG, 0082/012 --;
Ybarra (1880) AMG, 0082/012 --;
Ybarra (1888) AMG, 0015/019 --;
Ybargoico (1888) AMG, 0015/019 --;
Yberre (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Ybergoico (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Yberre (1898) AMG, 0015/009 --;
Ybargoico (1900) AMG, 0025/002 --;
Ybarras (1901) AMG, 0025/017 --;
Yberre (1905) AMG, 0125/007 --;
Ybarregoico (1908) AMG, 0027/020 --;
Yberre (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Ybargoicoa (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Ybargoicoa (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Ybargoiena (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Ybaricueche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Ybargoicoa (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Ibergoico (1926) AFV-HA-AR 00569/001;
Ibargoicoa (1926) AMG, 0060/001 --;
Ibargoicoa (1927) AMG, 0035/010 --; Soroa / Heredad
Ybarra (1928) AMG, 0036/009 --; Errota / Molino
Yber-goico (1930) AMG, 0036/004 --;
Iberre (1930) AMG, 0003/001 --; Larrea / Campa
Iberres (1930) AMG, 0003/001 --; Larrea / Campa
Yber-goico (1930) AMG, 0109/002 --;
Ybergoico (1930) AMG, 0109/002 --;
Iberre (1931) AMG, 0036/013 --;
Yberre (1934) AMG, 0114/002 --;
Ybergoico (1935) AMG, 0097/001 --;
Yberre (1935) AMG, 0056/003 --;
Ybargoico (1935) AMG, 0056/003 --;
- 323 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Yberre (1935) AMG, 0097/001 --;
Yberre (1935) AMG, 0129/005 --;
Yberres (1936) AMG, 0038/021 --;
Yberre (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Iberres (1944) AMG, 0038/004 --;
Ibarra (1994) TORR 39; Casa solar
Ibarra (1994) TORR 129; Propiedad en 1704 de Martin Yvarra, que fue fiel de Gorliz en 1723
Ibarra, casería (1994) TORR 152; Domingo Ibarra y su mujer, Catalina Sertucha, son dueños de
la casería Ibarra de Gorliz [siglo XVII]
- Ibarra (1994) TORR 35;
- Ibarra (2009/04) BECA01 162; Basetxea / Caserío
990
Ibarrajazintoena
Ibarraurrekoa, Ibarrabekoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505261 Y: 4806783
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Ibarra. Viene a significar 'Ibarra la de Jazinto', en referencia a Ibarra, el
nombre de los caseríos que hubo en esta zona de Gorliz, el nombre de persona Jazinto, y el sufijo
posesivo -ena 'casa de', muy habitual en denominaciones de casas y cuya -a final es el determinante
'la'. También se ha identificado como Ibarraurrekoa 'Ibarra la de delante', en donde al común Ibarra se
le añade el sustantivo aurre 'delante, parte delantera', el genitivo -ko 'de' y el artículo determinado -a
'la', para contraponerla a su vecina trasera Ibarrosteingoetxea. Por último, la variante en Ibarrabekoa
el ubicador es be 'bajo, parte bajera', seguido igualmente de la marca de genitivo -ko 'de' y el artículo a 'la', significando por lo tanto 'Ibarra la de abajo'. En este caso, se contrapone al vecino caserío
Ibarra, que también se denominaba Ibargoikoa, ya que se hallaba algo más alto que Ibarrajazintoena e
Ibarrosteingoetxea.
Ver Ibarra.
Alonimoak / Alónimos:
037-39 Desaparecido
Alt.:
El compuesto Ibarraiturribaltzaga que se documenta en 1737 no sabemos si se refiere exactamente a
esta casa, a (Ibarreta)etxebarri o a (Ibarra)zabalena.
Ahozkoak / Orales:
- Iberrebéko (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-02; Basetxea / Caserío
- Iberrejacintóena (2009/02/04) Gorliz-09 C 5; Basetxea / Caserío
- Ibérrejazíntoena (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Ybarra la delantera (1703) AFV-J-C 0049/031;
Ybarra la delantera (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Ibarra la delantera (1704) FOG.KER nº 17, pág. 140; Bº de Ibarra. Dº Ibarra
Ybarra la delantera (1705) AFV-J-C 0835/037;
Jacintua delantera (1724) AFV-J-C 2636/001;
Ybarra Yturribalzaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra Yturri Balzaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra Yturri Balzaga (1737) AMG, 0095/001 --;
Ibarra aurrecoa (1745) FOG.KER nº 36, pág. 357; J. Btª Ibarra
Ibarra becoa (1745) FOG.KER nº 37, pág. 357; Mª Achutegui / J. Btª Larragoitia, párroco
Ybarra la delantera (1750) AFV-J-C 0543/001;
Ybarra delantera (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarra delantera (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarra delantera (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarra delantera (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarra delante (1766) AFV-J-C 0107/001;
Ybarra aurre (1778) AMG, 0095/001 --;
Ybarra aurre (1778) AMG, 0095/001 --;
Ibarra delantera (1796) FOG.KER nº 21, pág. 629; Bº de Ibarra. Dgº Artaza
Ybarra aurre (1798) AMG, 0096/001 --; o Jacintoena
Ybar aurre (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Ybarra aurre (1811) AMG, 0089/001 --;
Jacintoena (1813) AMG, 0104/001 --;
Jasintoena (1814) AMG, 0090/001 --;
Jasintoena (1815) AMG, 0094/001 --;
- 324 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Jasintoena (1816) AMG, 0094/001 --;
Jacintoena (1816) AMG, 0094/001 --;
Ibarra Jacintoena (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
Jacintoena (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
Jacintoena (1822) AMG, 0093/001 --;
Jacintoena (1822) AMP, 52/1 --;
Jacintoena (1823) AMG, 0104/001 --;
Jacintoena (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Jacintoena (1828) AMG, 0093/001 --;
Jacintoena (1836) AMG, 0088/001 --;
Jacintoena (1836) AMG, 0104/001 --;
Jacintoena (1837) AMG, 0088/001 --;
Jacintoena (1840) AMG, 0104/001 --;
Jacintoena (1845) AMG, 0092/001 --;
Jacintoena (1846) AMG, 0092/001 --;
Ybargacintoena (1883) AFV-J-JPIB 3875/012;
Ybarjacientoena (1898) AMG, 0015/009 --;
Ybarjacintuena (1900) AMG, 0025/002 --; Lur saila / Terreno
Ybarjacintorre (1903) AMG, 0026/011 --;
Ybarjantorre (1903) AMG, 0026/011 --;
Ybarjoceitoena (1903) AMG, 0026/011 --; = Ybarroste
Yberre-jacintoena (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Ybaurrecoerrena (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa / Heredad
Iberrejacintoena (1926) AFV-HA-AR 00569/001;
Ibarra Jacintoena (1926) AMG, 0060/001 --;
Yberre-Jacintoena (1930) AMG, 0036/004 --;
Yberre Jacintuena (1930) AMG, 0109/002 --;
Ybarjacintuena (1935) AMG, 0114/003 --;
Yberrejacintoena (1936) AMG, 0038/021 --;
Iberrejacintuena (1942) AMG, 0038/009 --;
Iberrejacintoena (1944) AMG, 0038/004 --;
Jazintoarena de Iberres (1990) BI.AUAH II, 559;
Ibarra Aurre (1994) TORR 91; Producción de grano de distintas caserías de Gorliz
Iberrejacintoena (2008) GOIK 47; Testamento de doña Eloísa Artaza: la media casa lado Sur
Iberrejacintoena con todos sus pertenecidos sita en la anteiglesia de Gorliz
- Ibarrajazintoena (2009/04) BECA01 990; Basetxea / Caserío
56
Ibarratorretxe
Alonimoak / Alónimos:
Ibarraerdikoa
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Dorretxea / Casa-torre
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505285 Y: 4806832
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Ibarra, a cuyo nombre se añade el genérico torretxe 'casa-torre', compuesto
del préstamo torre y etxe 'casa'. Significa por lo tanto 'casa-torre de Ibarra' y su edificio originario
debió de ser el principal de todo este grupo de edificaciones. Aunque la torre sólo es una, en el uso
oral toma a veces por analogía la marca -s de plural castellano. También resulta difícil explicar la
razón por la que adquiere la E- inicial, presente en algunos testimonios orales y en la documentación
desde al menos 1798. Al parecer llevó artículo determinado -a 'la', pero cayó en desuso antes del s.
XIX, por lo que no proponemos su conservación. También se denominó Ibarraerdikoa, donde al
nombre común se añade el sustantivo erdi 'medio, parte central', el genitivo -ko 'de' y el determinante a 'la'. Venía a significar 'Ibarra la del medio', en referencia a su situación entre Ibarra (Ibargoikoa o 'de
arriba') e Ibarrajazintoena (Ibarrabekoa o 'de abajo').
Ahozkoak / Orales:
-
037-39 Desaparecido
torrétze (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 179; (Aurria / Ruina). aspaldi bota zuten.
Etorrétxe (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-02; Basetxea / Caserío
Etorrétxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-01; Basetxea / Caserío
Torrétxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Basetxea / Caserío
Torrétxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Basetxea / Caserío
Torrétxe (2009/02/06) Gorliz-10 C 03-02; Basetxea / Caserío
- 325 -
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
Dokument. / Document.:
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Torrechea (1704) FOG.KER nº 19, pág. 140; Bº de Ibarra. Pº Torrechea
Torrechea (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Ybarra Torreche (1720) AMG, 0095/001 --;
Torrechea (1735) AFV-J-C 3188/019;
Torreche (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarra Torreche (1737) AMG, 0095/001 --;
Torreche (1737) AMG, 0095/001 --;
Torrechea (1739) AMG, 0095/001 --;
Ybarra del medio (1743) AMG, 0095/001 --;
Torrechea (1743) AMG, 0095/001 --;
Ybarra Torreche (1744) AMG, 0095/001 --;
Ybarra del medio (1744) AMG, 0095/001 --;
Torre echea (1745) FOG.KER nº 38, pág. 357; J. Mardaras
Ibarra erdicoa (1745) FOG.KER nº 39, pág. 357; Jtº Ibarra Artaza / J. Btª Echabarría
Ybarra del medio (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarra del medio (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarra Torreche (1766) AFV-J-C 0107/001;
Ybarra del medio (1766) AFV-J-C 0107/001;
Ybarratorrechea (1766) AFV-J-C 0107/001;
Ybarra Torrechea (1770) AFV-J-C 0801/019;
Ibarra torrechea (1796) FOG.KER nº 23, pág. 629; Bº de Ibarra. J. Egusquiza
Etorreche (1798) AMG, 0095/001 --;
Ybarra etorreche (1798) AMG, 0096/001 --;
Torre eche (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Torreche (1811) AMG, 0089/001 --;
Etorreche (1813) AMG, 0104/001 --;
Torreche (1814) AMG, 0090/001 --;
Etoreche (1816) AMG, 0094/001 --;
Etorreche (1822) AMG, 0093/001 --;
Etorreche (1822) AMP, 52/1 --;
Etorreche (1822) AMP, 52/1 --;
Etorreche (1823) AMG, 0104/001 --;
Etorreche (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Etorreche (1828) AMG, 0093/001 --;
Etorreche (1836) AMG, 0104/001 --;
Etorreche (1840) AMG, 0104/001 --;
Etorreche (1842) AMG, 0094/001 --;
Etorreche (1842) AMG, 0092/001 --;
Etorrechu (1845) AMG, 0092/001 --;
Etorreche (1845) AMG, 0092/001 --;
Etorreche (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Etorreche (1847) AMG, 0104/001 --;
Etorreche (1849) AFV-J-AF-G 2252/017;
Etorreche (1849) AMG, 0061/007 --;
Etorreche (1851) AMG, 0104/001 --;
Etorreche (1852) AFV-J-JPIB 1430/038;
Etorreche (1854) AMG, 0013/038 --;
Etorreche (1855) AMP, 59/20 --;
Etorreche (1857) AMG, 0087/014 --;
Elorreche (1860) AMG, 0013/038 --;
Etorreche (1867) AFV-J-JPIB 2435/001; Cerca de Cristobalena
Etorreche (1868) AMG, 0020/004 --;
Elorreche (1873) AMG, 0019/002 --;
Etorreche (1873) AMG, 0013/017 --;
Etorreche (1873) AMG, 0082/015 --;
Etorreche (1875) AMG, 0006/001 --;
Etorreche (1876) AMG, 0019/007 --;
Etorreche (1876) AFV-J-JPIB 2425/011;
Etorreche (1878) AMG, 0019/009 --;
- 326 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Etorreche (1879) AMG, 0019/009 --;
Etorreche (1880) AMG, 0082/012 --;
Etorreche (1880) AMG, 0015/030 --;
Etorreche (1888) AMG, 0015/019 --;
Etorreche (1888) AMG, 0105/002 --; Posible casa donde vivía la maestra
Etorreche (1896) AMG, 0025/002 --;
Etoreche (1898) AMG, 0015/009 --;
Etorreche (1903) AMG, 0026/011 --;
Etorreche (1908) AMG, 0027/020 --;
Etorreche (1914) AMG, 0107/002 --;
Etorreche (1915) AMG, 0032/012 --;
Eterroche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Etoreche (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Etorreche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Torretxe (1924) AMG, 0002/008 --;
Etorreche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Etorreche (1926) AMG, 0060/001 --;
Etorreche (1926) AFV-HA-AR 00569/001;
Etorreche (1930) AMG, 0109/002 --;
Etorreche (1930) AMG, 0036/004 --;
Torreche (1933) AMG, 0114/002 --;
Etorreche (1933) AMG, 0036/014 --;
Etorreche (1935) AMG, 0114/003 --;
Etorretze (1936) AMG, 0038/021 --;
Etorretze (1936) AMG, 0038/021 --;
Etorreche (1938) AMG, 0078/005 --; Yberretas
Etorreche (1940) AMG, 0038/012 --;
Etorreche (1942) AMG, 0038/009 --; Basetxea / Caserío
Etorreche (1942) AMG, 0038/009 --;
Etorreche (1944) AMG, 0038/004 --;
Ibarratorretxe (2009/04) BECA01 56; Dorretxea / Casa-torre
1060
Ibarratxu
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa 'Ibarra la menor', donde Ibarra sería el nombre de otra huerta más importante y de nombre
parecido, al que se añade el sufijo diminutivo -txu. Ibarra a su vez, viene a significar 'la vega, la
vaguada', de ibar 'vega, valle, vaguada' y el determinante -a 'la, el'. De ser un descriptivo, el
significado 'veguilla, pequeña vaguada', hubiese dado sin duda Ibartxu.
Y:
Alt.:
Huerta de ubicación desconocida en el barrio de Urezarantza, donde también hallamos Ibarbaso.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ibarrachu (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Ibarratxu (2009/04) BECA01 1060; Soroa / Heredad
608
Ibarrekosolo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Significa con toda claridad 'huerta de Ibarra', del nombre de los caseríos Ibarra, el genitivo -ko 'de' y el
genérico solo 'huerta, heredad'. Sobre el significado de Ibarra véase lo dicho en el caserío
desaparecido de ese nombre.
Y:
Alt.:
Huerta en Elexalde propiedad de la casa Ibarrosteingoetxe, pero de ubicación no conocida.
- 327 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybarrecosolo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybarroste
Ibarrecosolo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Ibarreko solo (2009/04) BECA01 608; Soroa / Heredad
Ibarrekosolo (2009/07) BECA02 608;
1182
Ibarrena
Kultur etxea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kultur etxea / Casa de Cultura
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505474 Y: 4806990
Oharrak / Notas:
Significa 'la casa de Ibarra', de Ibarra, que debe entenderse como identificador del propietario,
posiblemente su apellido, el sufijo posesivo -ena 'casa de' y el artículo determinado -a 'la'. A su vez,
Ibarra significa 'la vega', de ibar 'vega, vaguada, valle' y el determinante -a 'la, el'. La forma Kultur
etxea es una composición moderna estándar que viene a significar 'casa de cultura', del préstamo
kultur(a), etxe 'casa' y el determinante -a.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
Es la casa en la que se ubica actualmente la Kultur Etxea.
Ahozkoak / Orales:
- ibarréna (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 188; (Etxea / Casa). Kultur Etxea da. Orain jendeak
"Kultur etxea" esaten diote.
- ibarréna (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 188; (Etxea / Casa). Orain Kultur etxea da.
- Ibarraéna (2008/11/12) Gorliz-12 C 4; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Casa de Cultura (2008) GOIK 48;
Ibarrena (2009/04) BECA01 1182; Etxea / Casa
Gorlizko kultur etxea (2009/08/04) CG09 --; Nombre rotulado en la fachada norte
Kultur etxea (2009/08/04) CG09 --; Nombre rotulado en la fachada sur, cerca de la puerta de
acceso al interior
609
Ibarreta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Auzunea / Barriada
Kartografia / Cartografía:
037-39
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505314 Y: 4806812
Oharrak / Notas:
Significa 'los [caseríos] Ibarra', en referencia a los llamados, Ibarra, Ibarrajazintoena,
Ibarrosteingoetxe, Ibarratorretxe, etc. Para el significado y los fenómenos que modifican el
identificador común a todos ellos, véase lo dicho en el caserío desaparecido Ibarra. La idea plural de
ese conjunto de casas hace que en el uso declinado en euskera se genere el sufijo -eta (Ibarretan 'en
los [caseríos] Ibarra', Ibarretako 'de los [caseríos] Ibarra', Ibarretatik 'desde los [caseríos] Ibarra',
Ibarretara 'a los [caseríos] Ibarra', etc.), modo en que seguramente se han generado muchos
topónimos terminados en -eta. Sin embargo, al transferir esa misma idea plural al castellano, los
hablantes aún bilingües aplicaron la solución de añadir una -s al topónimo ya generado Ibarreta,
diciendo en castellano Ibarretas (presente en la documentación entre 1860 y 1939). Más
modernamente, y ya prácticamente culminada la sustitución lingüística, los nuevos
castellanohablantes generaron la solución más sencilla 'los Ibarras' en la que, sin embargo, dejaron
huella los vocalismos propios de la lengua que acababan de abandonar (Iberres, documentado desde
1933 a nuestros días). En la actualidad, oralmente no ha habido ni un solo testimonio de Ibarreta, que
sería la forma adecuada a la lengua del país -y del topónimo-. Es un testimonio interesante de la
eficacia con que se consumó la sustitución idiomática en Gorliz. Defender hoy la forma Iberres que,
no lo olvidemos, es la transcripción de una forma de corta tradición, pronunciación popular deformada
y morfología castellanizante, no parece adecuado a ningún proyecto serio de normalización lingüística
sino, más bien, a la defensa de un estatus jerárquico bien diferenciado para cada una de las dos
lenguas oficiales.
Alt.:
También hay casas de nombre Ibarretxe en Elexalde, tras la iglesia, que no guardan relación con las
de esta barriada. Algunos de los testimonios documentales se refieren en realidad a huertas que
hubo en la zona.
Ahozkoak / Orales:
- ibérre (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 177; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). ibérreti, ibérre.
- ibérre(s) (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 177; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). ibérre, ibérres
(erdal ahoskapena).
- iberré (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 177; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). iberré, iberréti.
- 328 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- ibérre(s) (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 177; (Hiri-auzoa / Barrio (urbano). iberréti, ibérres
(erdal ahoskapena). Inguru horretan egon zen baserriaren izenetik datorkio izendapena auzoari
- Ibérres (2008/11/12) Gorliz-12 C 4; Auzunea / Barriada
- Ibérres (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-01; Basetxea / Caserío
- Ibérres (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-02; Auzunea / Barriada
- Ibérres (2009/01/08) Gorliz-06 C 04; Auzunea / Barriada
- Ibérres (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Auzunea / Barriada
- Ibérres (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
- Ibérres (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Basetxea / Caserío
- Ibérres (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Basetxea / Caserío
- Ibérres (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Auzoa / Barrio
- Ibérre (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-03; Basetxea / Caserío
- Ibérrera (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-03; Auzoa / Barrio
- Ibérres (2009/01/30) Gorliz-11 E 8-03; Auzoa / Barrio
- Ibérres (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Auzunea / Barriada
- Ibérres (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Plaza
- Ibérres (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Auzunea / Barriada
- Ibérres (2009/02/11) Gorliz-02 E 02-04; Auzunea / Barriada
Dokument. / Document.:
-
Ibarra, Bº de (1704) FOG.KER nº 13, pág. 140;
Ybarra (1734) AMG, 0095/001 --;
Yvarra (1734) AMG, 0095/001 --;
Ibarra, Bº de (1796) FOG.KER nº 16, pág. 629;
Ybarretas (1860) AMG, 0087/014 --;
Ibarrétas (1860) NOM1860 15, pág. 1136; Auzoa / Barrio
Ybarretas (1862) AMG, 0105/001 --;
Ybarretas (1873) AMG, 0013/017 --;
Ybarretas (1873) AMG, 0082/015 --;
Ybarretas (1883) AMG, 0105/002 --;
Ybarretas (1883) AMG, 0021/005 --;
Ybarretas (1887) AMG, 0022/011 --; 13 edificios, 13 familias
Ybarretas (1895) AMG, 0069/002 --; Tokia / Punto
Ybarretas (1895) AMG, 0124/004 --;
Yberre (1905) AMG, 0125/007 --;
Yberre (1906) AMG, 0106/003 --;
Yberre (1906) AMG, 0073/005 --;
Yberre (1907) AMG, 0074/001 --;
Yberre (1907) AMG, 0125/008 --;
Yberre (1922) AMG, 0046/003 --;
Ybarreta (1925) AMG, 0059/005 --; Soroak / Heredades
Ibarreta (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Yberres (1933) AMG, 0098/001 --;
Iberres (1936) AMG, 0038/022 --;
Yberres (1936) AMG, 0097/001 --;
Yberretas (1937) AMG, 0078/008 --;
Yberretas (1938) AMG, 0078/005 --;
Yberretas (1939) AMG, 0078/002 --;
Ybarreta (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
Iberre auzoa (1989) GKZ-89 --;
Iberres (1990) BI.AUAH II, 559;
Iberre auzoa (1990) UK --;
Ibarra (Barrio (urbano)) (2002) Deiker 34501;
Ibarra (2004) BG 03; Auzunea / Barriada
Iberre auzoa (2007) GKZ-09-02 --;
Iberres (2008) GOIK 78; Era utilizado, principalmente por las mujeres que vivían cerca de él, en
los barrios Iberres, Ondragane, etc., estaba al descubierto […] un matrimonio que vivía en
Iberres […] a la vecina de Iberres
- Iberre auzoa (2009) G09-01 C4;
- Iberre (2009) G09-02 --; Auzunea / Barriada
- Ibarreta (2009/04) BECA01 609;
- 329 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
1455
Ibarretako ingurubidea
Tribiñuaurreko ingurubidea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505225 Y: 4806773
Oharrak / Notas:
Ver barriada Ibarreta, a cuyo nombre se añade la desinencia de genitivo -ko 'de', el genérico estándar
ingurubide 'circunvalación', compuesto de inguru 'derredor, zona circundante' y bide 'camino', al que
se añade el determinante -a 'la'. Viene a significar 'la circunvalación de Ibarreta'. La denominación
alternativa Tribiñuaurreko ingurubidea, se construye de igual modo, pero hace referencia a las
huertas llamadas Tribiñuaurrenagusi y Tribiñuaurretxu que hubo próximas al lugar que hoy ocupa la
rotonda.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
Dado que lo que circunvala es precisamente el barrio de Ibarreta, parece que puede darse este
nombre en lugar del genérico poco ortodoxo zirkunbidea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Etorreche (1930) AMG, 0003/001 --;
Iberostingoeche (1930) AMG, 0003/001 --;
Etorreche (1930) AMG, 0003/001 --;
Zirkunbidea (2007) GKZ-09-01 --;
Zirkunbidea (2009) G09-01 D4;
Ibarratorretxe (2009/04) BECA01 1308; Errepidea / Carretera
Ibarretako ingurubidea (2009/07) BECA02 1455;
600
Ibarretxe
Alonimoak / Alónimos:
Ibarretxenagusi, Ibarretxezarra
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505631 Y: 4807174
Oharrak / Notas:
Es compuesto diáfano de ibar 'vega, valle, vaguada' y etxe 'casa'. Pudiera significar 'casa de la vega',
si bien, Ibarra puede también entenderse como un identificador del propietario inicial, en cuyo caso
sería algo así como 'casa de Ibarra'. Conforme a los usos populares habituales en euskera hablado,
se cierra la segunda vocal por efecto de la I- precedente (i-a- > i-e-) y también por asimilación con la
siguiente (-a-e-e > -e-e-e). Hay algún testimonio de la marca -s de plural castellano, quizá justificable
por haber sido dos casas.
037-39
Alt.:
Las casas Ibarretxe e Ibarretxetxikia (desaparecida) no parecen guardar relación con las del barrio
Ibarreta de igual nombre.
Ahozkoak / Orales:
-
iberrétze (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 203; (Etxea / Casa).
iberrétze (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 203; (Etxea / Casa).
Iberrétxe (2008/11/12) Gorliz-12 C 3; Basetxea / Caserío
Iberrétxe (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-03; Etxea / Casa
Ibérrétxe (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-03; Etxea / Casa
Ibarrétxe (2009/01/08) Gorliz-06 C 05; Basetxea / Caserío
Iberrétxe (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-01; Etxea / Casa
Iberrétxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-04; Basetxea / Caserío
Ibarrétxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Iberrétxe (2009/01/29) Gorliz-01 E 01-05; Basetxea / Caserío
Ibarrétxes (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Etxea / Casa
Iberrétxe (2009/02/04) Gorliz-09 C 1; Etxea / Casa
Iberrétxe (2009/02/06) Gorliz-10 C 01-01; Etxea / Casa
Dokument. / Document.:
-
Ybareche (1665) AFV-J-C 0369/002;
Ybarrechea (1665) AFV-J-C 0369/002;
Ybareche (1707) AFV-J-C 1940/012;
Ybarreche (1710) AFV-J-C 2030/026;
Ybareche (1710) AFV-J-C 3517/004;
Ybarreche (1710) AFV-J-C 3517/004;
Ybareche (1713) AMG, 0096/001 --;
Ybarreche (1719) AFV-J-C 2030/026;
- 330 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ybareche (1719) AFV-J-C 2030/026;
Ybarreche (1720) AMG, 0095/001 --;
Ybarreche (1723) AFV-J-C 2030/026;
Ybarrechea (1723) AFV-J-C 2030/026;
Ybareche (1723) AFV-J-C 2030/026;
Ybarreche (1734) AMG, 0095/001 --;
Ybarreche (1737) AMG, 0095/001 --;
Ybarreche (1738) AFV-J-C 0362/027;
Ibarreche (1745) FOG.KER nº 31, pág. 357; Jo. Ormaza
Ybareche (1746) AFV-J-C 0543/001;
Ybarreche (1746) AFV-J-C 0543/001;
Ybarreche (1764) AFV-J-C 1229/009;
Ybarreche (1765) AFV-J-C 1229/009;
Ybareche (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarreche (1766) AFV-J-C 1229/009;
Ybarreche arriba (1766) AFV-J-C 0107/001;
Ybarreche (1766) AFV-J-C 0625/016;
Ybarreche (1767) AFV-J-C 1229/009;
Ybarreche (1769) AFV-J-C 1155/043;
Ybarreche (1769) AFV-J-C 1229/009;
Ybarreche (1774) AFV-J-C 1155/043;
Ybareche (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Ybar eche (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Ibarreche (1796) FOG.KER nº 45, pág. 629; Bº de Ibarra. Jo. Artaza / Mª Ibarra
Ybareche (1798) AMG, 0096/001 --;
Ybarreche (1810) AFV-J-C 3387/016;
Ybarreche (1811) AMG, 0089/001 --;
Ybareche Menchaca (1813) AMG, 0104/001 --;
Ybareche vieja (1814) AMG, 0090/001 --;
Ybarreche vieja (1816) AMG, 0094/001 --;
Ybarreche (1822) AMP, 52/1 --;
Ybarreche vieja (1822) AMP, 52/1 --;
Ybarreche vieja (1822) AMG, 0093/001 --;
Ybarreche (1822) AMG, 0093/001 --;
Ybarreche vieja (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Ybareche (1823) AMG, 0104/001 --;
Ybarreche (1828) AMG, 0093/001 --;
Ybarreche (1831) AFV-J-AF-U 2638/011;
Ybareche (1836) AMG, 0088/001 --;
Ybarreche (1836) AMG, 0104/001 --;
Ybarreche (1840) AMG, 0104/001 --;
Ybarreche-nagosia (1842) AMG, 0094/001 --;
Ybarreche mayor (1842) AMG, 0092/001 --;
Ybarreche mayor (1845) AMG, 0061/007 --;
Ybarreche mayor (1847) AMG, 0104/001 --;
Ybarreche (1847) AMG, 0104/001 --;
Ybarreche (1851) AMG, 0104/001 --;
Ybarreche (1854) AMG, 0013/038 --;
Ybarreche (1855) AMP, 59/20 --;
Ybarreche (1857) AMG, 0087/014 --;
Ybarreche (1860) AMG, 0013/038 --;
Ybarreches (1872) AMG, 0082/016 --;
Ybarreche (1872) AMG, 0064/007 --;
Yberreche (1872) AMG, 0013/016 --;
Ybarreche (1873) AMG, 0019/002 --;
Ybarreche (1873) AMG, 0013/017 --;
Yberreche (1873) AMG, 0019/003 --;
Ybarreche (1873) AMG, 0082/015 --;
Ybareche (1876) AMG, 0019/007 --;
- 331 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
-
Ybarreche (1876) APG, 9A-234/01 --;
Ybarreche (1879) AMG, 0019/009 --;
Ybarreche mayor (1888) AMG, 0015/019 --;
Ybarreche mayor (1892) AMG, 0023/033 --; Basetxea / Caserío
Ybarreche (1897) AMG, 0025/004 --;
Ybarreche (1898) AMG, 0015/009 --;
Ybereche (1905) AMG, 0015/002 --;
Ybereche (1905) AMG, 0015/002 --;
Ibarreche (1911) AMG, 0028/014 --;
Ibarreche (1917) AMG, 0032/012 --;
Ybarreche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Ybarreche (1922) AMG, 0059/008 --; Basetxea / Caserío
Yberreche (1922) AMG, 0034/016 --;
Ybarreche (1924) AMG, 0059/004 --;
Ybarreche (1924) AMG, 0059/004 --; Soroak / Heredades
Ybarreche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Ybarreche (1925) AMG, 0059/005 --; Soroak / Heredades
Ybarreche (1929) AMG, 0113/001 --; Soroa / Heredad
Yberreche (1930) AMG, 0036/004 --;
Ibarreche (1930) AMG, 0003/001 --;
Yberreche (1938) AMG, 0078/005 --;
Iberreche (1944) AMG, 0038/004 --;
Ibarreche (2008) PAU08 Q-7; Se trata de una parcela de este nombre, seguramente por ser
pertenecido de la casa de Elexalde llamada Ibarretxe. Lamentablemente, en el plano parcelario
no figura la ubicación precisa de la pieza Q-7, pero en cualquier caso, debe de hallarse en
Urezarantza, no en Elexalde.
Rústica. Finca compuesta, después de las segregaciones practicadas, por la heredad llamada
Ibarreche
- Ibarretxe (2009/04) BECA01 600; Etxea / Casa
- Iberretxe (2009/08/05) CG09 --; Nombre que puede leerse en la fachada sobre la puerta de
entrada, escrito con -r- tildada
1309
Ibarretxeko lorategia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Lorategia / Parque
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505606 Y: 4807201
037-39
Oharrak / Notas:
Se le da nombre en referencia a la cercana casa Ibarretxe, a la que se añade la marca de genitivo -ko
'de', el genérico lorategi 'jardín', neologismo derivado de lora 'flor' y tegi 'lugar', con el determinante -a
'el'. Significa por lo tanto 'el jardín o parque de Ibarretxe'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ibarretxe parkea (2007) GKZ-09-01 --;
- Ibarretxe (2009/04) BECA01 1309; Lorategia / Parque
- Ibarretxeko lorategia (2009/05) BECA02 1309;
1152
Ibarretxeostegi
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505632 Y: 4807197
Oharrak / Notas:
Se compone del nombre de la casa Ibarretxe, al que se posponen los sustantivos oste 'trasera, parte
zaguera' y hegi 'ladera', indicando, 'ladera trasera de Ibarretxe'.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ybarreche-estiyo (1924) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad
- Ibarreche Estiyo (1926) AMG, 0060/001 --; Soroak / Heredades
- 332 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Ybarreche-ostegui (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad
- Ibarreche-osteye (1944) AMG, Amillaramiento --;
- Ibarretxeostegi (2009/04) BECA01 1152; Soroa / Heredad
859
Ibarretxetxikia
Ibarretxebarri
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Etxea / Casa
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505642 Y: 4807170
Oharrak / Notas:
Casa recientemente desaparecida, cuyo nombre hace referencia a la cercana Ibarretxe, aún en pie.
Para diferenciarla se añadía el adjetivo txiki 'pequeña, menor' y el artículo -a 'la'. Era pues 'Ibarretxe la
menor'. Traducimos con el adjetico barri el 'nueva' presente en la documentación para acuñar el
alónimo Ibarretxebarri 'Ibarretxe nueva', con el que al parecer se conoció en sus primeros tiempos.
Alonimoak / Alónimos:
037-39 Desaparecido
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybareche nueba (1814) AMG, 0090/001 --;
Ybareche nueba (1816) AMG, 0094/001 --;
Ybarreche nueba (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Ybarreche chiquia (1842) AMG, 0094/001 --;
Ybarreche menor (1845) AMG, 0061/007 --;
Ybarreche menor (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Ybarreche menor (1888) AMG, 0015/019 --;
Ybarreche menor (1897) AMG, 0025/004 --;
Ybarreche menor (1898) AMG, 0015/009 --;
Ybarreche menor (1908) AMG, 0027/020 --;
Ibarretxetxikerra (2009/04) BECA01 859; Etxea / Casa
Ibarretxetxikia (2009/07) BECA02 859;
1636
Ibarrondo
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Aurkintza / Paraje
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505124 Y: 4806762
037-38
Oharrak / Notas:
Significa literalmente 'junto a Ibarra', del nombre de los caseríos Ibarra y el sustantivo pospuesto ondo
'junto a, cerca de'.
Alt.:
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybarrondo (1826) AMP, MC 1088 14/2 --; Tokia / Punto
Ibarrondo (1896) AMG, 0025/002 --; Aurkintza / Paraje
Ybarrondo (1900) AMG, 0025/002 --; Lur saila / Terreno
Ybarrondo (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Ybargoicoa
Ybarrondo (1924) AMG, 0059/004 --; Soroa eta ortua / Heredad y huerta
Ybarrondo (1925) AMG, 0059/005 --; Soroa / Heredad
Ibarrondo becomasti (1926) AMG, 0060/001 --; Soroa / Heredad
Ibarrondo (2009/12) BECA03 1636;
103
Ibarrondo
Alonimoak / Alónimos:
Txatxarroerreka
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Erreka / Arroyo
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505203 Y: 4806685
037-39
Alt.:
Elexalde (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver paraje denominado Ibarrondo. A su vez, Txatxarro es caserío y barriada de Saratxaga, en término
de Plentzia, por donde desciende el arroyo antes de alcanzar el término de Gorliz en las
- 333 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
inmediaciones de la casa Errekalde. A este nombre se añade el genérico erreka 'arroyo', significando
por tanto 'arroyo de Txatxarro'. Tanto el topónimo como el sinónimo, toman en ocasiones la marca -s
de plural en castellano.
Ahozkoak / Orales:
- txatxárro erréka (2001/08/14) Deiker-7245 037-38 B 182; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- txatxárro erréka (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 003; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- txatxárro erréka (2001/11/02) Deiker-7246 037-38 B 182; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- txatxárro erréka (2001/11/02) Deiker-7246 037-39 A 003; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- txatxárroko erréke (2001/11/02) Deiker-7247 037-38 B 182; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata). Txatxarro (saratxaga, Plentzia) baserritik datorrelako
- txatxárroko erréke (2001/11/02) Deiker-7247 037-39 A 003; (Erreka, errekastoa, latsa / Arroyo,
regata).
- Ibarróndo (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Erreka / Arroyo
- Txatxárro (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-04; Erreka / Arroyo
- Txatxárros (2008/12/12) Gorliz-05 C 01-04; Erreka / Arroyo
- Ibarróndos (2009/02/04) Gorliz-09 C 2; Erreka / Arroyo
- Ibarróndo (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Erreka / Arroyo
- Txatxárros (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Erreka / Arroyo
- Txatxárros (2009/02/05) Gorliz-03 C 02; Zubia / Puente
- Ibarróndo (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Erreka / Arroyo
- Txatxárro (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Erreka / Arroyo
Dokument. / Document.:
-
Ybar-erreca (1880) AMG, 0021/005 --; Errekazuloa / Barranco
Ybarrondo (1890) AMG, 0078/012 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1890) AMG, 0105/002 --;
Ybarrondo (1893) AMG, 0068/003 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1896) AMG, 0025/002 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1899) AMG, 0078/012 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1900) AMP, 229/1/3 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1900) AMG, 0078/012 --; Erreka / Arroyo
Ibarrondo (1900) AMG, 0078/012 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1900) AFV-HA-AR 0569/001; Erreka / Arroyo
Yber-ondo (1912) AMG, 0029/023 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1913) AMP, 229/1/5 --; Erreka / Arroyo
Yberrondo (1916) AMG, 0127/001 --; Erreka / Arroyo
Ybarrondo (1916) AMG, 0031/001 --;
Yberondo (1916) AMG, 0032/012 --;
Iberrondo (1917) AMG, 0032/012 --;
Iberrondo (1918) AMG, 0005/006 --;
Arroyo de Chacharro (1924) KHIST 2;
Arr[oy]o Chacharros (1934) EDV-25 1B;
Iberrondo (1938) AMG, 0038/018 --;
Ibarrondo (1938) AMG, 0038/018 --;
Aº Chacharros (1940) IGC-37 37;
Ibarracoerreca (1944) AMG, Amillaramiento --;
Ibarrondo (1944) AMG, Amillaramiento --;
Txatxarros erreka (1983) MTN 037-IV;
Txtatxarro erreka (1989) GKZ-89 --;
Txatxarro erreka (1990) UK --;
Ibarrondo o Chacharros (1994) TORR 22; Erreka / Arroyo
Ibarrondo, Corriente de (hoy arroyo de Chacharros) (1994) TORR 45; Relación de mojones
fijados en 1737
Ibarrondo-Chacharros, eje del Arroyo (1994) TORR 48; Mojones señalados en plano arbitral
acordado entre Gorliz y Plentzia en octubre de 1890
Txatxarroerreka (Arroyo, regata) (2002) Deiker 4659;
Txatxarroerreka (2004) BG 03;
Txatxarro erreka (2007) GKZ-09-02 --;
- 334 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Chacharros o Ibarrondos (2008) GOIK 79; El que desemboca, junto al Sanatorio de Plencia,
llamado, como ya se ha escrito anteriormente, Chacharros o Ibarrondos, tiene bastante caudal
- Ibarrondos o Chacharros (2008) GOIK 78; Otro lavadero, estaba en el comienzo del camino de
"Los Atajos", se aprovechaba el agua del riachuelo Ibarrondos o Chacharros, hoy en día, estaría
muy cerca de La Depuradora
- Ibarrondos (2008) GOIK 78; Utilizaba el agua del riachuelo Ibarrondos, situado en un pequeño
barranco, cerca de Recaldes
- Ibarrondos (2008) GOIK 78; Uno de ellos estaba en un pequeño camino, hacia el caserío
Amezagas, cerca del riachuelo ibarrondos, el agua procedía del monte Gusurmendi
- Txatxarro erreka (2009) G09-02 --;
- Ibarrondo (2009/04) BECA01 103; Erreka / Arroyo
1311
Ibarrondobidea
Alonimoak / Alónimos:
Gaztelaniaz / Castellano:
Los Atajos
037-38
Generikoa / Genérico:
Bidea / Camino
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505122 Y: 4806790
Oharrak / Notas:
Al nombre del paraje Ibarrondo se le añade el genérico bide 'camino, sendero' y el artículo -a,
significando por lo tanto 'el camino de Ibarrondo'.
Alt.:
Era el camino tradicional que bajando de Ibarreta, cruzaba el puente de Ibarrondo para subir por
Guzurmendi y acercarse a la zona de Iturgitxi. Según se ve en el testimonio de 1907, era el camino
que unía el barrio de Ibarreta con la fuente de San Jose. Según se dice, figura en documentos
antiguos como el "camino real", pues hasta la construcción del Sanatorio Marítimo, a principios del
siglo XX, no existía la carretera de la playa a Plentzia y el camino habitual para ir a la zona del puerto
de Plentzia iba por la ladera de Guzurmendi.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybarrondo (1771) AMG, 0099/001 --; Estradas en Gaminiz
Ybarrondo (1828) AMG, 0091/001 --;
San Jose (1906) AMG, 0106/003 --;
San Jose (1906) AMG, 0106/003 --;
San Jose (1907) AMG, 0074/001 --; "Camino que va desde la fuente de San José a la barriada
de Yberre"
San Jose (1918) AMG, 0107/003 --;
San José (1918) AMG, 0032/012 --;
Iberrondo (1938) AMG, 0130/004 --;
Atajos, Los (2008) GOIK 78; Camino de "Los Atajos"
Ibarrondobidea (2009/04) BECA01 1311; Bidea / Camino
1310
Ibarrondoiturri
Etxebarrimendiko iturria
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Iturria / Fuente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
UTM X: 505279 Y: 4806569
Oharrak / Notas:
Ver paraje denominado Ibarrondo, a cuyo nombre añadimos el genérico iturri 'fuente'. Significa por
tanto 'fuente de Ibarrondo'. El alónimo hace referencia a los amplios pertenecidos de la casa llamada
Etxebarrimendi o Noticiero, por lo que significaría 'la fuente de Etxebarrimendi'. Al nombre citado se le
añade la desinencia de genitivo -ko 'de', el genérico común iturri 'fuente' y el artículo final -a 'la'.
Alonimoak / Alónimos:
037-39 Desaparecido
Alt.:
Se encontraba en terrenos del caserío Ametzaga, bastante abajo, ya cerca del río. Había unas
escaleras de bajada y camino de acceso de Ametzaga al barrio Ibarreta.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybarrondo (1737) AMP, MC 1083 11/3/4 --;
Ybarrondo (1826) AMP, MC 1088 14/2 --;
Ybarrondo (1875) AMG, 0020/009 --;
Ybarrondo (1889) AMG, 0066/009 --;
Ybarrondo (1900) AMP, 229/1/3 --;
- 335 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Echevarri-mendi (1934) AMG, 0129/004 --;
- Amezagas [manantial] (2008) GOIK 78-79; Uno de ellos estaba en un pequeño camino, hacia el
caserío Amezagas, cerca del riachuelo ibarrondos, el agua procedía del monte Gusurmendi […]
echando un líquido colorante en el manantial de Amezagas y salió por el del pinar
- Ibarrondo (2009/04) BECA01 1310; Iturria / Fuente
- Ibarrondoiturri (2009/12) BECA03 1310;
1313
Ibarrondoko garbitokia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Garbitokia / Lavadero
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505045 Y: 4806759
037-38 Desaparecido
Oharrak / Notas:
Ver paraje Ibarrondo, a cuyo nombre añadimos la desinencia de genitivo -ko 'de', el genérico
garbitokia 'lavadero' y el determinante -a 'el'. Significa por lo tanto 'el lavadero de Ibarrondo'.
Alt.:
Se hallaba al otro lado del puente de Ibarrondo, un poco más arriba y en la ladera de Guzurmendi.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ybarrondo (1929) AMG, 0128/006 --; Garbitokia / Lavadero
- Ybarrondo (1934) AMG, 0129/004 --; Garbitokia / Lavadero
- Ibarrondos o Chacharros [lavadero de] (2008) GOIK 78; Otro lavadero, estaba en el comienzo
del camino de "Los Atajos", se aprovechaba el agua del riachuelo Ibarrondos o Chacharros, hoy
en día, estaría muy cerca de La Depuradora
- Ibarrondo (2009/04) BECA01 1313; Garbitokia / Lavadero
- Ibarrondoko garbitokia (2009/12) BECA03 1313;
1312
Ibarrondoko zubia
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Zubia / Puente
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505039 Y: 4806777
037-38
Alt.:
Agirre-Areantza-Guzurmendi (Gorliz)
Oharrak / Notas:
Ver paraje Ibarrondo, a cuyo nombre añadimos la desinencia de genitivo -ko 'de', el genérico zubi
'puente' y el determinante -a 'el'. Significa por lo tanto 'el puente de Ibarrondo'.
Se trata del puente por el que antaño se cruzaba el río para dirigirse hacia Plentzia por el camino
tradicional de los atajos o Ibarrondobidea. En la actualidad sigue existiendo pero el camino de la
ladera de Guzurmendi está absolutamente impracticable por la densa vegetación.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Ybarrondo (1859) AMG, 0020/001 --; Zubia / Puente
Ybarrondo (1883) AMG, 0021/005 --; Zubia / Puente
Ybarrondo (1883) AMG, 0105/002 --; Zubia / Puente
Ybarrondo (1893) AMG, 0105/003 --; Zubia / Puente
Ybarrondo (1894) AMG, 0105/003 --; Zubia / Puente
Ybarrondo (1915) AMG, 0107/003 --; Zubia / Puente
Yberrondo (1915) AMG, 0042/008 --; Zubia / Puente
Ibarrondo (2009/04) BECA01 1312; Zubia / Puente
Ibarrondoko zubia (2009/12) BECA03 1312;
732
Ibarrosteingoetxe
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Basetxea / Caserío
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505238 Y: 4806798
Oharrak / Notas:
Ver caserío desaparecido Ibarra. A este nombre se añade en nuestro caso el sustantivo oste 'trasera,
- 336 -
037-39 Desaparecido
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
parte de atrás', el sufijo superlativo -en, la desinencia de genitivo -ko 'de' que sonoriza su consonante
inicial (-k- > -g-) por efecto de la -n precedente y el genérico etxe 'casa'. Significa por tanto 'Ibarra la
de más atrás, la más zaguera'. La concurrencia de dos -e-e- seguidas (oste + en) se soluciona en
este caso disimilando la segunda, y simplificando en el uso oral el diptongo resultante (-ee- > -ei- > -i). También se evita el hiato resultante de la unión -go-etxea del modo habitual (-oe- > -o-). Tiende a
tomar la marca -s de plural castellano, fenómeno inducido por analogía, puesto que esta casa sólo ha
sido una.
Uno de los testimonios documentales de 1900 se refiere en realidad a una huerta en terreno arenoso.
Ahozkoak / Orales:
-
iberrestingótze (2001/11/04) Deiker-7250 037-39 A 181; (Aurria / Ruina).
iberrestingótze (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 181; (Aurria / Ruina). bota zuten.
iberrestingótze (2001/11/09) Deiker-7245 037-39 A 181; (Aurria / Ruina). bota zuten
Iberrestingoétxe (2008/12/11) Gorliz-04 C 01-01; Basetxea / Caserío
Iberresténgótxes (2008/12/12) Gorliz-05 C 02-02; Basetxea / Caserío
Iberresténgótxe (2009/01/13) Gorliz-07 C 01-03; Basetxea / Caserío
Iberrestingótxe (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-02-01; Basetxea / Caserío
Iberrestingótxes (2009/01/28) Gorliz-08 C 5-01-05; Basetxea / Caserío
Iberrestíngótxes (2009/02/05) Gorliz-03 C 04; Basetxea / Caserío
Iberrestingótxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 03; Basetxea / Caserío
Iberrestíngotxe (2009/02/12) Gorliz-16 E 01; Basetxea / Caserío
Dokument. / Document.:
-
Ybarra la zaguera (1685) AFV-J-C 0514/007;
Ibarra zaguera (1704) FOG.KER nº 18, pág. 140; Bº de Ibarra. San J. de Ibarra
Ybarra la zaguera (1704) Fogueras --; Barrio de Ybarra
Ybarra hosteincoa (1740) AFV-J-C 2231/002;
Ybarroste (1765) AMG, 0095/001 --;
Ybarroste (1765) AMG, 0095/001 --;
Ibar oste (1791) APG, 9A-235/10-II --;
Ybar oste (1792) APG, 9A-235/10-II --;
Ibarroste (=Ibarra oste) (1796) FOG.KER nº 22, pág. 629; Bº de Ibarra. Igª Olaguíbel
Ybaroste (1798) AMG, 0096/001 --;
Ybar oste (1799) APG, 9A-235/10-II --;
Ybarroste (1811) AMG, 0089/001 --;
Ybarroste (1813) AMG, 0104/001 --;
Yberoste (1814) AMG, 0090/001 --;
Ybaroste (1816) AMG, 0094/001 --;
Yberoste (1818) AMG, 0093/001 --; Caseríos donde se hacía chacolí
Ybarroste (1822) AMG, 0093/001 --;
Ybaroste (1822) AMP, 52/1 --;
Ybarroste (1823) AFV-HA-GAE 000221/031;
Ybarroste (1823) AMG, 0104/001 --;
Ybarroste (1836) AMG, 0104/001 --;
Ybarroste (1840) AMG, 0104/001 --;
Ybarroste (1842) AMG, 0092/001 --;
Ybarroste (1842) AMG, 0094/001 --;
Ybar oste (1845) AMG, 0092/001 --;
Ybarroste (1845) AMG, 0061/007 --;
Ybaroste (1846) AMG, 0092/001 --;
Ybarroste (1846) APG, 9A-231/6-IV --;
Ybarroste (1847) AMG, 0104/001 --;
Ybarroste (1849) AMG, 0061/007 --;
Ybarroste (1851) AMG, 0104/001 --;
Ybarroste (1854) AMG, 0013/038 --;
Ybarroste (1855) AMP, 59/20 --;
Ybarroste (1857) AMG, 0087/014 --;
Ybarroste (1860) AMG, 0013/038 --;
Ybarroste (1864) APG, 9A-230/03 --;
Yberoste (1868) AMG, 0020/010 --;
Ybaroste (1872) AMG, 0064/007 --;
Ybaroste (1872) AMG, 0013/016 --;
Ybarroste (1872) AMG, 0013/016 --;
- 337 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
-
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
Ybarroste (1873) AMG, 0019/002 --;
Ybaroste (1873) AMG, 0013/016 --;
Ybaroste (1873) AMG, 0013/017 --;
Ybaroste (1873) AMG, 0082/015 --;
Ybaroste (1874) AMG, 0013/016 --;
Yberoste (1875) AMG, 0006/001 --;
Ybarroste (1876) APG, 9A-234/01 --;
Ybaroste (1876) AMG, 0019/007 --;
Ybaroste (1879) AMG, 0019/009 --;
Ybaroste (1880) AMG, 0015/030 --;
Ybaroste (1880) AMG, 0082/012 --;
Yarroste (1888) AMG, 0015/019 --;
Yberrostingoeche (1898) AMG, 0015/009 --;
Ybarroste (1900) AMG, 0025/002 --;
Ybarroste (1900) AMG, 0025/002 --; Terreno arenoso
Ybarroste (1903) AMG, 0026/011 --;
Ybarroste (1903) AMG, 0026/011 --; = Ybarjacintoena
Ybarestengoche (1905) AMG, 0015/002 --;
Ybarrestengoche (1908) AMG, 0027/020 --;
Ybarroste (1923) AMG, 0059/006 --; Basetxea / Caserío
Ybarrostengoeche (1924) AMG, 0059/004 --; Basetxea / Caserío
Ybarrostengoeche (1925) AMG, 0059/005 --; Basetxea / Caserío
Ibarrostengoeche (1926) AMG, 0060/001 --;
Ibarostengoeche (1926) AFV-HA-AR 00569/001;
Ybarrostengoetsea (1929) AMG, 0113/001 --;
Ibarroste (1929) AMG, 0003/001 --; Basetxea / Caserío
Iberostingoeche (1930) AMG, 0003/001 --;
Ibarroste (1930) AMG, 0003/001 --; Basetxea / Caserío
Ybarroste (1931) AMG, 0098/001 --;
Ybarroste (1935) AMG, 0114/003 --;
Iberrestigoetxe (1990) BI.AUAH II, 559;
Ibarraosteingoetxea (2009/04) BECA01 732; Basetxea / Caserío
Ibarrosteingoetxe (2009/12) BECA03 732;
1307
Iberre Barri plaza
Alonimoak / Alónimos:
Ibarreta plaza, Tribiñuaurre plaza
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Plaza
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505334 Y: 4806761
Oharrak / Notas:
El Ayuntamiento ha rechazado las denominaciones Ibarreta plaza y Tribiñuaurre plaza, propuestas
por el equipo de investigación, en favor de la forma actual Iberre Barri plaza. Sobre la incorrección de
la grafía Iberre véase lo dicho en Iberre zeharbide e Iberre kalea. Además, resulta incorrecto que Barri
se escriba separado, es decir, debería ser Iberrebarri. Este resultado tampoco recibirá, con toda
seguridad, el visto bueno de la Comisión de Onomástica. En caso de corregir sólo el topónimo inicial
(Iberre > Ibarra), el resultado sería Ibarbarri o Ibarrabarri, si bien este último adolece de incorrección
sintáctica (aunque el uso de esta "incorrección" está extendido, al menos, en Bizkaia). La
denominación en cuestión, refleja los vocalismos propios del habla popular eusquérica y añade a la
deformación del topónimo Ibarra (> Iberre) el adjetivo barri 'nueva', pudiendo entenderse como 'plaza
nueva de Ibarra' o 'plaza del nuevo [barrio] Ibarra'.
El topónimo Ibar(ra) ya está presente en otros nombres del callejero, de modo que creemos que el
Ayuntamiento debería replantearse al menos la propuesta Tribiñuaurre plaza.
Respecto a la propuesta, véase lo dicho en la barriada Ibarreta. A este nombre se añade el préstamo
genérico estándar, tradicional en euskera, plaza. Significaría 'plaza Ibarreta'.
037-39
Alt.:
En ese paraje estuvieron las huertas llamadas Tribiñuaurrenagusia y Tribiñuaurretxu, por lo que se
podría considerar la forma Tribiñuaurre plaza. No parece necesario mantener el adjetivo barri 'nueva'.
Ahozkoak / Orales:
- ibérre bárri (2001/08/14) Deiker-7245 037-39 A 178; (Auzunea / Urbanización). Lekukoak
dioenez, lehen inguru guztiari Iberre esaten zitzaion.
- ibérre bárri (2001/11/04) Deiker-7248 037-39 A 178; (Auzunea / Urbanización). auzune berria da.
Dokument. / Document.:
- Iberrebarri plaza (2007) GKZ-09-01 --;
- 338 -
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
- Iberrebarri plaza (2009) G09-01 C-D4;
- Ibarretabarria (2009/04) BECA01 1307;
- Ibarreta plaza (2009/07) BECA02 1307;
1306
Iberre kalea
Ibarreta kalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Kalea / Calle
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505280 Y: 4806905
Oharrak / Notas:
A la denominación de los caseríos que hubo en esta zona, se le añade el genérico kale 'calle' y el
artículo determinado -a 'la'. Viene a significar 'la calle Ibarra'.
El Ayuntamiento ha decidido equivocadamente mantener como denominación oficial la forma Iberre
kalea. Los vocalismos que deformaron el topónimo Ibarra > Iberre están presentes en multitud de
lugares sobre todo de Bizkaia. Es criterio de la Comisión de Onomástica de Euskaltzaindia que no
deben reflejarse en la lengua escrita. La decisión de la Corporación se tomó seguramente con el fin
de no causar molestias a la ciudadanía que vive en esas calles. Sin embargo, ello es incompatible
con una política cultural aceptable: escribir Iberre es como escribir "güerba" so pretexto de que allí se
dice así. Por suerte, el castellano es una lengua de cultura donde los no-analfabetos escriben
"Huelva", siendo aquel estatus el que, por ignorancia o por mala fe, se pretende negar al euskera.
Para mayor información, léase lo dicho para la barriada Ibarreta. No hay duda de que la Comisión de
Onomástica no aceptará la grafía Iberre, pues ya ha sido tratada en más ocasiones. En Bizkaia el
frecuente nombre Ibarra ha dado Ibarre, Iberra e Iberre en otros lugares, pero en todo caso debe
escribirse Ibarra.
La propuesta añade, además, al nombre Ibarra, el sufijo locativo -eta que en este caso puede
perfectamente entenderse con sentido plural, debido a que los caseríos a que hace referencia eran
varios.
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
La propuesta Ibarreta sería un buen modo de diferenciar más claramente la calle de la travesía que
se denominaría Ibarra. Véase también lo dicho para Iberre zeharkalea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Yberre (1922) AMG, 0046/003 --;
Iberre kalea (1989) GKZ-89 --;
Iberre kalea (2007) GKZ-09-01 --;
Iberre kalea (2009) G09-01 C4;
Iberre kalea (2009) SG09 47;
Ibarreta (2009/04) BECA01 1306; Kalea / Calle
Ibarreta kalea (2009/07) BECA02 1306;
1305
Iberre zeharbide
Ibarra zeharkalea
Gaztelaniaz / Castellano:
Generikoa / Genérico:
Zeharkalea / Travesía
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Elexalde (Gorliz)
UTM X: 505299 Y: 4806807
Oharrak / Notas:
A la denominación de los caseríos que hubo en esta zona, se le añade el genérico zeharbide
'travesía', de zehar 'través, oblicuo' y bide 'camino', con artículo determinado -a 'el'. Viene a significar
'la travesía de Ibarra'.
El Ayuntamiento ha decidido equivocadamente mantener como denominación oficial la forma Iberre
zeharbidea. Los vocalismos que deformaron el topónimo Ibarra > Iberre están presentes en multitud
de lugares sobre todo de Bizkaia. Es criterio de la Comisión de Onomástica de Euskaltzaindia que no
deben reflejarse en la lengua escrita. La decisión de la Corporación se tomó seguramente con el fin
de no causar molestias a la ciudadanía que vive en esas calles. Sin embargo, ello es incompatible
con una política cultural aceptable: escribir Iberre es como escribir "güerba" so pretexto de que allí se
dice así. Por suerte, el castellano es una lengua de cultura donde los no-analfabetos escriben
"Huelva", siendo aquel estatus el que, por ignorancia o por mala fe, se pretende negar al euskera.
Para mayor información, léase lo dicho para la barriada Ibarreta. No hay duda de que la Comisión de
Onomástica no aceptará la grafía Iberre, pues ya ha sido tratada en más ocasiones. En Bizkaia el
frecuente nombre Ibarra ha dado Ibarre, Iberra e Iberre en otros lugares, pero en todo caso debe
escribirse Ibarra.
La propuesta prefiere además el genérico estándar zeharkale 'travesía', de zehar 'través, oblicua' y
kale 'calle', con artículo determinado -a 'la', pues zeharbidea parece más bien indicar 'travesía' en
sentido de una carretera que atraviesa una población, lo que no parece adecuado a la vía que nos
ocupa.
- 339 -
Alonimoak / Alónimos:
037-39
Alt.:
EGOITZ OLABARRIETA - ALAIN ROMAÑA
GORLIZKO UDALA - EUSKALTZAINDIA
La propuesta sería un buen modo de diferenciar más claramente esta travesía de Ia calle de igual
nombre, para la que proponemos el nombre Ibarreta. Ver por tanto las notas de Iberre kalea.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
-
Iberre zeharbidea (1989) GKZ-89 --;
Iberre zeharbidea (2007) GKZ-09-01 --;
Iberre zeharbidea (2009) G09-01 C4;
Ibarra (2009/04) BECA01 1305; Zeharbidea / Travesía
Ibarra zeharkalea (2009/07) BECA02 1305;
1183
Ikoeta
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Urezarantza (Gorliz)
UTM X: 505307 Y: 4808757
037-31
Oharrak / Notas:
Es un derivado de iko 'higo, higuera', con sufijo locativo -eta y que viene a significar 'lugar de
higueras'. En los testimonios orales se ve que sufre la habitual solución del hiato -oe- > -o-.
Alt.:
Cercana al caserío Faoatze.
Ahozkoak / Orales:
- ikóta (2001/11/25) Deiker-7243 037-31 A 170; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
- ikóta (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 170; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo). ikóta,
ikótara.
- ikótako lánda (2001/11/25) Deiker-7240 037-31 A 170; (Soroa, alorra / Campo, tierra de cultivo).
Dokument. / Document.:
- Ikoeta (2009/04) BECA01 1183; Soroa / Heredad
613
Ikoetazazpigizalana
Gaztelaniaz / Castellano:
Alonimoak / Alónimos:
Generikoa / Genérico:
Soroa / Heredad
Kartografia / Cartografía:
Kokaera / Situación:
Gandia (Gorliz)
UTM X:
Oharrak / Notas:
Topónimo complejo que viene a significar 'las siete peonadas de Ikoeta'. Compuesto del topónimo
Ikoeta 'lugar de higueras', formado por el sustantivo iko 'higo, higuera' y el sufijo locativo -eta, el
numeral zazpi 'siete' y el genérico gizalan 'peonada', compuesto de giza- 'hombre' y lan 'trabajo, labor',
con el determinante -a 'el'. El genérico gizalan, hace referencia a la extensión del terreno, según el
número de trabajadores que hacían falta para layarlo. Vemos que sufría vocalismo asimilatorio
producido por la segunda -i- sobre las dos -a- subsiguientes (-i-a-a- > -i-e-e-).
Y:
Alt.:
Huerta en Gandia de ubicación desconocida.
Ahozkoak / Orales:
Dokument. / Document.:
- Ycoeta (1923) AMG, 0059/006 --; Soroa / Heredad. P. Yturria
- Icoeta Saspiguiselena (1944) AMG, Amillaramiento --; Soroa / Heredad

Documentos relacionados